Hippocampus januari/februari 2010 - Hippocampus archief - Nelos

TWEEMAANDELIJKS TWEEMAANDELIJKS INFORMATIEBLAD (NIET IN JULI EN AUGUSTUS) VAN DE NEDERLANDSTALIGE LIGA VOOR ONDERWATERONDERZOEK EN -SPORT ‘NELOS’ - - Nr. 227 - jan. / feb. 2010 - € 2,50
5 jaar
Mental
Coaching
Sardine Run en
surfen op de rug
van een walvis!
Zeestage
onder stralende herfstzon

Van de redactie
DOOR IVO MADDER
Barre winterse omstandigheden
zullen sommige
duikers niet weerhouden
hebben om het
ijzige water te trotseren.
Door werkoverlast
ben ik er niet toe
gekomen, maar ik heb
- tijdens het samenstellen
van deze Hippo
- in mijn verbeelding wel gezwommen tussen
scholen sardines, dolfi jnen, haaien en walvissen.
Ook andere warme bestemmingen kwamen
in mijn dromen voorbijgefl itst. Je kan trouwens
meedromen, want we brengen een verslag over
de ‘Sardine Run’ en een minder bekende duikbestemming:
Madeira. Zonnige herinneringen
kwamen bovendrijven toen we met het redactieteam
het verslag van de Zeestage aan het samenstellen
waren. En net zoals de redactieleden
genieten van al de pracht onder water, zal ook jij
kunnen genieten bij de vele onderwaterfoto’s die
te zien zijn in artikels zoals het ‘Wereldfestival
van het onderwaterbeeld te Marseille’, ‘Fotograaf
in de kijker’, ‘Hugycup’ en de vele artikels
over biologie
Dichter bij huis hebben we het nog eens over de
dijkwerken in de Oosterschelde en ook over de
staalslakken die gebruikt worden om dijken te
verstevigen. Je mag vanaf nu ook duiken in de
voormalige veerhaven van Anna Jacobapolder.
Vond je het te koud om te duiken of zat een vakantie
naar een tropische bestemming er niet in?
Dan bezocht je misschien Nemo33? Pas dan wel
op voor maskersqueeze. Je verwacht het niet,
maar het is toch wel een heel ernstig duikongeval.
Steun bij duikongevallen kan je bekomen bij
het Mental Coaching Team, dat ondertussen 5
jaar bestaat.
We brengen ook een snuifje geschiedenis met de
tekst over ‘Een oude duiker’, een reünie van oude
clubleden en de jubileums van diverse clubs.
Alhoewel dat laatste misschien niet echt onder
de noemer geschiedenis valt, maar eerder onder
‘springlevend’ - net zoals onze duikfederatie, die
niet stilzit en recent twee nieuwe werkgroepen
heeft opgericht.
Ik ga mijn duikzak in orde maken voor een korte
tropische reis. Veel leesgenot.
Ivo
Coverfoto: deze zeeschildpad werd gefotografeerd
in Papoea-Nieuw-Guinea. De schildpad
lag te slapen op het rif, waardoor ik zeer dicht
kon naderen. Plots werd ze wakker en keek recht
in de domeport van mijn camera. Ik denk dat ze
haar spiegelbeeld in de dome zag, want ze begon
echt die vermeende rivaal aan te vallen, waarbij
ze herhaaldelijk de dome aantikte. Na enkele
beelden heb ik dan het beestje gerust gelaten,
ook om geen schade aan mijn materiaal te riskeren.
Dankzij het fi sheye-objectief, geeft de kop de indruk
uit het beeld te komen.
Foto & tekst: Luc Eeckhaut
Bondsnieuws
Aqua 2010 (sage met een droef einde) .... 5
Vijf jaar Mental Coaching Team .......... 6-8
NELOS erkende verkoopcentra ................ 9
Zoetwaterfl itsen (bis) ............................... 12
36e Wereldfestival van het onderwaterbeeld
......................................................... 16
Maskerqueeze ...................................... 20-21
Werkgroepen ICT en Communicatie .... 29
Werken aan de dijken ................................ 29
3*Stage 2009 ........................................ 30-31
30e Kerstzwemtocht ................................. 38
AV Geneeskundige Commissie ........ 44-45
De Zeestage te Boulouris ................... 74-81
Vaste rubrieken
Sprokkels ...............................................12, 39
Reünie duikschool Amphora ....................14
Clubs in de kijker ........................................ 17
Retro Hippo .......................................... 32-33
Jeugdduikhoekje (Scubba & Fred) ........ 34
Duiken in de oude haven toegestaan .... 35
40 jaar Stingrays Deerlijk ..................46-47
NELOS-Consulenten
John Remue
voorzitter.duikonderricht@nelos.be
• CMAS EU en EUF
• Inschalingen
François Desmet
swadesmet@skynet.be
• Duikmateriaal
Stef Teuwen
sdt@nelos.be
• Technisch Duiken
Jozef Van den Berghe
vandenberghejozef@telenet.be
• VZW-statuten en -kwesties
Dirk Deraedt
veiligheid@nelos.be
• Melden van duikincidenten en
bijna-duikongevallen
Correcties en/of opmerkingen i.v.m. de
NELOS-cursusboeken: cursus@nelos.be
Correcties i.v.m. Vademecum en NELOSinfomap:
documenten@nelos.be
Hippoëzie .................................................... 39
NOB-fotowedstrijden ................................ 62
Close up (Tom Leys) ........................... 64-65
NELOS-Boetiek .................................... 66-67
Informatie BEFOS en LIFRAS ................. 67
VVDC 40 jaar jong!............................. 68-69
Afgelast: festival te Straatsburg ........... 70
5 jaar Atlantis Duikcentrum .....................71
Webdiving ................................................... 72
Lopende agenda ........................................ 82
Reportages
Nr 227
januari/februari 2010
Ooit de mooiste (staalslakken) ........ 10-11
Recht op verdediging (brokkelster) ..18-19
Sardine Run .......................................... 22-28
Het eiersnoer van de vlokslak ............... 33
Oude duiker (Steven Weinberg) ....... 36-37
Europese zeepaardjes ........................ 40-42
Liedesleven van octopussen ........... 48-49
Hugycup 2009 ..................................... 50-54
Madeira ................................................. 56-60
René De Laet
medische.commissie@nelos.be
• Duikgeneeskundige
problematiek
Willy van der Plas
voorzitter@nelos.be
• Verzekering
René Van Leeuwen
rene@bvl-law.be
• Juridische kwesties in de
duiksport
• Duikreglementering
Els Huybregts
mental.coaching@nelos.be
• Bijstand bij duikongevallen
Bij je duikschool kan je het persoonpersoonlijk verzekeringskaartje bekomen,
met daarop volgende info:
AIG-ASSISTANCE
Policy number: ARENA 2.009.718/010
In geval van repatriëring/hospitalisatie
ten gevolge van een duikongeval in het
buitenland.
Call Center: +32 3 235 69 16
Hippocampus jan./feb. 2010
3

www.
Erevoorzitter: Jozef Van den Berghe
Burchtstraat 37 - 9400 Ninove - Tel. 054 32 88 20
vandenberghejozef@telenet.be
Raad van Bestuur
Voorzitter: Willy van der Plas
Boekenberglei 185 - 2100 Deurne Antwerpen
Tel. 03 366 18 22 - voorzitter@nelos.be
Vice-voorzitter - relaties CMAS: John Remue
H. Hooverplein 13 - 3000 Leuven - 016 23 49 00
voorzitter.duikonderricht@nelos.be
Boetiekverantwoordelijke: Guy Bosmans
Abeelstraat 9 - 2221 Booischot
Tel. 015 22 56 72 - guy.bosmans1@telenet.be
Penningmeester: Ronny De Meersman
Koning Boudewijnlaan 39 - 9160 Lokeren
Gsm 0475 70 19 76 - rdm@dubraco.com
Public Relations: François Desmet
Te Couwelaarlei 58 - 2100 Deurne (Antwerpen)
Tel. 03 324 09 89 - swadesmet@skynet.be
CDC & Duiker-Redder: Guido Segers
Paterstraat 33 - 2300 Turnhout
Tel. 014 41 87 70 - g.segers@telenet.be
Relaties Bloso: Ronny Margodt
Steenovenstraat 24 - 8490 Varsenare
Gsm 0473 96 13 50 - ronny.margodt@skynet.be
Commissies
Duikonderricht
Voorzitter: John Remue
H. Hooverplein 13 - 3000 Leuven - 016 23 49 00
voorzitter.duikonderricht@nelos.be
Brevetten: Eric Sels
Goorstraat 51 - 3191 Hever Schiplaken
Tel. 015 61 61 81 - eric.sels@gmail.com
Ereraad: Ronny Margodt
Steenovenstraat 24 - 8490 Varsenare
Gsm 0473 96 13 50 - ronny.margodt@skynet.be
Subcommissie Jeugdduiken: Ginette De Smedt
Putstraat 38 - 9310 Meldert
Gsm 0478 44 72 98 - desmedt.giny@skynet.be
Subcommissie EDIT: Herwig Van Cotthem
Serigiersstraat 24 - 2020 Antwerpen
Gsm 0495 55 85 19 - edit@nelos.be
Medische Commissie
Voorzitter: Dr. René De Laet
Pastoor Van Tendeloostraat 9 - 2560 Nijlen
Tel. 03 481 71 01 - rene.delaet@pandora.be
Secretaris: Dr. Roland Vanden Eede
Heidestraat 8 - 2660 Hoboken
Tel. 03 827 57 31 - rvandeneede@pandora.be
Mental Coaching: Dr. Els Huybregts
Potaarde 2 - 1850 Grimbergen
Gsm 0478 44 02 78 - mental.coaching@nelos.be
Sportcommissie
Coördinator: Inge Dekort
Brusselsesteenweg 313-315
Tel. 015 29 04 86
sport@nelos.be
Secretaris: Ludo Dewaelheyns
Genkerweg 15 - 3690 Zutendaal
Gsm 0496 54 49 89 - ludo.d@pandora.be
Audiovisuele Commissie
Voorzitter: Ireen loots
Hoge Mauw 306 - 2370 Arendonk
Gsm 0475 64 97 74 - irlo@telenet.be
4 Hippocampus jan./feb. 2010
Nederlandstalige Liga
voor Onderwateronderzoek en -Sport vzw
Lid van BEFOS (Stichtend lid van de Wereldbond voor Onderwateractiviteiten CMAS).
Erkend door Bloso (Bevordering van de Lichamelijke Ontwikkeling, de Sport en de Openluchtrecreatie).
4
.be
Verantwoordelijke opleidingen en brevetten Foto:
Peter Ryngaert - Kozakstraat 86 - 8560 Wevelgem
Gsm: +32 486 446 743
peter.ryngaert@telenet.be
Commissie Biologie
Voorzitter: Tiny Heremans
Janseniusstraat 41 - 3000 Leuven
Tel. 016 22 56 98 - tiny@poseidon.be
Secretaris: Jean-Marie Reynaert
Kazandstraat 6 - 8800 Roeselare
Tel. 051 22 27 44 - jmreynaert@skynet.be
Commissie Hippocampus
Voorzitter: Ivo Madder
De Bisthovenlei 46 - 2100 Deurne (Antwerpen)
Tel. 03 290 54 06 - redactie@nelos.be
Secretaris: Luc Beets
Bosuil 84 C14 bus 48 - 2100 Deurne (Antwerpen)
Tel. 03 325 07 36 - lbeets@skynet.be
Commissie Duikers met een Handicap
Voorzitter: Ann Tielen
Adelardstraat 33 - 3580 Beringen
Tel. 011 42 35 14 - ann.tielen@telenet.be
Secretaris: Jan Decrock
Nieuwendorpe 30 – 8730 Oedelem
Gsm 0477 29 47 44 - jan.decrock@fulladsl.be
Commissie Solidariteitsfonds
Leden: Guy Bosmans, Ronny De Meersman,
Guy Segers
Administratief secretariaat
Duikershuis - Luce De Smet
Brusselsesteenweg 313-315 - 2800 Mechelen
Tel. 015 29 04 86 - fax 015 20 61 58
secretariaat@nelos.be
www.nelos.be - www.wiki.nelos.be
ma. 9.30 u - 11.30 u
wo. 9.30 u - 11.30 u en 14.00 - 16.00 u
vr. 14.00 u - 16.00 u
Ongevalsaangiften
Binnen de 15 dagen in dubbel naar het NELOSsecretariaat,
vergezeld van een geneeskundig getuigschrift.
Dit attest moet door de dokter worden
afgeleverd binnen 3 dagen na het ongeval.
Bij een dodelijk ongeval: binnen 2 dagen naar het
NELOS-secretariaat en rechtstreeks naar Arena
(eventueel telefonisch of per fax):
t.a.v. de heer Eddy Van Den Bosch
Jozef II straat 36-38 - 1000 Brussel
Tel. 02 512 03 04 - fax 02 512 70 94
Hulpdiensten
C.D.H.G. ‘Dr. J. Flahaut’, Zeebrugge
Tel. 050 55 87 13 rechtstreeks 24 u op 24 u.
HYPERBAAR CENTRUM
Militair Hospitaal Neder-over-Heembeek
(afrit 6 op de ring rond Brussel)
Tel. 0800 12382
UNIVERSITAIR ZIEKENHUIS ANTWERPEN
Tel. 03 821 30 55 (24 u op 24 u)
ALGEMEEN ALARMNUMMER
Tel. 112
Advertentietarieven
www.wiki.nelos.be/index.php/Hippocampus
Zie bij ‘Publiciteit’
INFORMATIEBLAD VAN NELOS vzw
Hoofdredacteur:
Ivo Madder
De Bisthovenlei 46 - 2100 Deurne (Antwerpen)
Tel. 03 290 54 06 - redactie@nelos.be
Verantwoordelijke uitgever:
John Remue
H. Hooverplein 13 - 3000 Leuven
Tel. 016 23 49 00 - john.remue@chello.be
Redactieteam:
Luc Beets - Jacques Bernaerts - Pascal
Eeckhoudt - Ivo Madder - Katrijn Ools - John
Remue - Monique Remue-Demoustier - Jozef
Van den Berghe - Wim Van Doeselaer- Carine
Van Gele - Patrick Van Hoeserlande - Roland
Wantens - Willy Wellens
Vormgeving en publiciteit:
Katrijn Ools
Brusselsesteenweg 313-315 - 2800 Mechelen
Tel. 015 29 04 86 - Fax 015 20 61 58
publiciteit@nelos.be
Pre-press & druk:
Swinnen Printing n.v. - Patrick Swinnen
Muizenstraat 172 - 1981 Hofstade
Tel. 015 45 02 78 - Fax 015 45 02 79
info@swipri.be
Hippocampus verschijnt 5 maal per jaar:
februari, april, juni, september en december.
Oplage: 10.000 exemplaren.
ISSN-nummer: 1782-8414
Abonnement Hippocampus:
BEFOS-leden: € 10,00 - niet-leden: € 15,00
Buitenland niet-leden: € 25,00
Overschrijven op 443-3691681-64 van NELOS,
met vermelding van naam, adres en
‘Abonnement Hippocampus’.
IBAN: BE34 0001 7170 8790
BIC: BPOTBEB1
De redactie en de uitgever zijn niet verantwoordelijk voor
de inhoud van de geplaatste advertenties. Ongevraagd
toegestuurde redactionele teksten en/of foto’s worden niet
teruggestuurd. De artikels ter publicatie in de Hippocampus
moeten binnen zijn bij de redactie minstens 45 dagen voor
de maand van verschijning.
Overeenkomstig de Belgische wet van 08/12/1992 tot
bescherming van de persoonlijke levensfeer, gewijzigd
door de Europese wet van 11 december 1998 tot omzetting
van de richtlijn 95/46/EG van 24 oktober 1995, melden
wij dat uw persoonsgegevens worden bijgehouden
in een bestand. Wij verbinden ons ertoe deze gegevens
enkel te gebruiken voor de verzending van ons tijdschrift
en de administratie van de liga overeenkomstig het doel
van onze organisatie. U heeft inzage- en correctierecht.
Niets van deze uitgave mag overgenomen worden zonder
schriftelijke toestemming van de verantwoordelijke uitgever.
Hippocampus
komt tot stand
met de steun van
Lid van de Unie van
de Uitgevers van de
Periodieke Pers
Adresveranderingen
Uitsluitend richten aan het NELOS-secretariaat:
secretariaat@nelos.be

Bondsnieuws - DUIKSPORTBEURS
AQUA 2010
een sage met een droef einde
De beurs die aangekondigd
werd als ‘de’ duikersbeurs van
België werd geannuleerd nauwelijks
één maand vóór ze zou
plaatsvinden … een spijtige
maar noodzakelijke beslissing.
Men kan zich de vraag stellen “Hoe
is dit mogelijk?”, na al het werk dat
hiervoor gedaan werd … Het antwoord
hierop vergt enige toelichting.
NELOS had zich inderdaad geëngageerd
om in samenwerking met een beursorganisator
een ‘echte’ duikersbeurs in België
te organiseren. Dit evenement moest de
nodige publiciteit met zich meebrengen om
nieuwe leden te rekruteren en tegelijkertijd
de gelegenheid zijn om de meer ervaren
duikers kennis te laten maken met de allernieuwste
producten op de duikersmarkt en
de nieuwe reisbestemmingen. Tegelijkertijd
moest een permanent voordrachtenplatform
de bezoekers van de beurs in de gelegenheid
stellen deel te nemen aan informatiesessies
die heel speciale aspecten van
‘het duiken’ in beeld moesten brengen.
De werkploeg schoot in actie, een website
werd opgestart, bedrijven werden aangeschreven,
sprekers werden gecontacteerd,
… en de reactie bleef niet uit. Diverse firma’s
reageerden positief en snel vonden we
een reeks nationale en internationale sprekers
die borg konden staan voor een gevarieerd
en interessant voordrachtenaanbod.
Als we hierbij vermelden dat we daarbij de
medewerking kregen van Greenpeace, NOB,
LIFRAS, de provincie Zeeland, fotografen
met een internationale allure, … dan moet je
toegeven dat dit wat moois kon worden.
In oktober was het zover. Het AQUA
2010-team had de minimum noodzakelijke
standhouders ingeschreven, de voordrachtenagenda
zat overvol en we hadden
de medewerking van een nationale zender
die het gebeuren zou promoten. De organisatoren
hadden het volste vertrouwen in
een drietal ‘grote’ gekende en betrouwbare
standhouders die wat achter bleven met de
betaling van hun stand maar er was geen
enkele reden tot paniek, … tot het noodlot
ADVERTENTIE
toesloeg en betrokken standhouders hun
contract annuleerden. Een nachtmerrie om
plots geconfronteerd te worden met 120 m²
onbezette ruimtes, doordat aangekondigde
firma’s plots niet meer deelnamen. Misschien
heeft de moeilijke economische situatie
waarin ons land zich bevindt hier iets
mee te maken?
De organisatoren beslisten om de beurs
te annuleren, niet omdat ze financieel een
verlies zou opleveren maar voornamelijk
omdat AQUA 2010 een volwaardige beurs
moest zijn met een ruim standhoudersaanbod.
NELOS noch de beursorganisatoren
wensten de bezoekers en de andere
standhouders te bedotten, de annulering
was een feit!
NELOS en het AQUA 2010-team wenst zich
hierbij publiekelijk te verontschuldigen tegenover
de sprekers, de standhouders en
diegenen die een bezoek aan de beurs gepland
hadden.
TEKST: ROnny MaRgODT
naMEnS aQUa 2010
Hippocampus jan./feb. 2010
5
Foto: Claudia Gravenstein.

Bondsnieuws - MEDISCHE COMMISSIE - MEnTaL COaCHIng TEaM
Het Mental Coaching Team
bestaat 5 jaar!
Het Mental Coaching Team (MCo
Team) bestaat in 2010 vijf jaar. Een
mooie gelegenheid om eens achter
onze schermen te laten kijken!
Sinds jaar en dag bestaat binnen
NELOS de Medische Commissie. Deze
is samengesteld uit duikende artsen
die zich specialiseren in hyperbare geneeskunde.
In het voorjaar van 2005 ontstond
binnen NELOS de vraag naar een
gespecialiseerde psychologische begeleiding
van slachtoffers en hun omgeving na
een duikongeval.
hoe het begon
Dr. René De Laet, voorzitter van de Medische
Commissie, deed een oproep in Hippocampus
naar vrijwilligers die hieraan
wilden meewerken. Ben Engelen, duiker en
psycholoog, gespecialiseerd in slachtofferhulp,
bood zijn medewerking aan. Zo konden
we in dat voorjaar een team hulpverleners
samenstellen. Dr. Els Huybregts werd voorzitter
en Helga Verveynne werd naast coach
ook secretaris/penningmeester. Het 13-koppig
team kreeg van Ben een grondige opleiding
en werkmethode aangereikt.
Nu, vijf jaar later, hebben we een volledig
team van 18 enthousiaste coaches verspreid
over heel Vlaanderen van uiteenlopende
leeftijden, en met diverse brevetten.
We komen minstens twee keer per jaar samen
om de lopende begeleidingen te bespreken.
Vanzelfsprekend worden alleen
de relevante zaken en niet de persoonlijke
details besproken. Tijdens deze vergaderingen
wordt de ervaring van enkelen met
het volledige team gedeeld.
Een overzicht van onze cases tot nu (winter 2009):
Cases Mental Coaching Team
Jaar Nieuwe Openstaand
(vorig jaar)
We hebben sinds ons bestaan 35 cases
behandeld, waarvan er 33 zijn afgesloten
(= geen begeleiding meer nodig) en worden
er nog 2 verder opgevolgd. Van de 35
cases waren er 10 met dodelijke afloop en
werd onze hulp ingezet voor de duikbuddy,
clubleden en naaste familie, ook al was het
overlijden geen rechtstreeks gevolg van
een duikongeval.
In de meeste cases ging onze ondersteuning
naar het helpen bij:
• een trauma na een eigen duikongeval
(bijv. longoverdruk of deco) of ‘bijna’
duikongeval.
• een trauma na een duik waaraan een
slecht gevoel wordt overgehouden.
• schuldgevoelens/verwijten ten opzichte
van een duikmaat.
verloop van een hulpvraag
Het slachtoffer zelf of zijn bezorgde omge-
Totaal Afgesloten Openstaand
2006 8 (†2) 0 8 8 0
2007 11 (†5) 0 11 9 2
2008 9 (†2) 2 11 10 1
2009 7 (†1) 1 8 6 2
Totaal: 35 33 2
Legende: 8 (†2) = 8 nieuwe cases, waarvan 2 dodelijke slachtoffers.
6 Hippocampus jan./feb. 2010
Het Mental Coaching Team: (van boven naar beneden & van links naar rechts) Eric Reekmans,
Katherine Tetaert, Helga Verveynne, andré Vanhecke, Ingeborg Heylen, Els Huybregts, Elfrie van
Poppelen, anne Muylle. Onderste rij: Ben Engelen, Tony Devolder, Bruno Bossier, Stan Du Four,
Philip De Seaele, Jean Dubois, René De Heel, Bart Verhaegen. Ontbreken op de foto: Wauter Peeters,
geert Claus. Foto: Bart Verhaegen.
ving, al dan niet aangemoedigd door een
professionele hulpverlener, neemt contact
op met het Mental Coaching Team per telefoon
of via e-mail.
De oproepen komen meestal centraal
binnen bij Els Huybregts. Els bespreekt
de hulpvraag met de betrokkene; daarna
wordt in overleg met raadgever Ben Engelen
een coach uit de regio van de hulpvrager
gekozen. Als deze coach zich kan vrijmaken
worden de gegevens doorgegeven
en kan hij/zij aan de slag. De coach neemt
contact op met de hulpvrager en samen
bepalen ze de aanpak.
Onze interventie bestaat meestal uit één of
meerdere persoonlijke gesprekken. In een
eerste gesprek, meestal bij de betrokkene
thuis of op een plaats waar hij zich veilig
voelt, stellen we de duiker op zijn gemak,
proberen we goed te luisteren en hem
een houvast aan te bieden: het gaat hier
meestal over een normale reactie op een
abnormale situatie! Als er professionele
hulp nodig is, zullen wij gericht doorverwijzen.
In de andere gevallen zullen wij zelf
de nodige steun bieden: persoonlijk of via
telefoon en e-mail.
De werkende coach krijgt permanente begeleiding
van Ben en Els. Hij kan bij hen
altijd terecht met vragen en onzekerheden.
In de meeste gevallen wordt na afloop ook

een persoonlijke debriefi ng met het bestuur
– Els, Ben en Helga – georganiseerd.
Enkele indrukken van een paar van onze
coaches:
“De eerste interventie vergeet je nooit meer,
het heeft iets onwezenlijks, onbekende
mensen die hulp van je verwachten. Alle
lessen spoken door je hoofd. Je denkt aan
de 3 basisillusies: we gaan ervan uit dat
we onkwetsbaar zijn, controle hebben over
ons leven, en we wensen zin te geven aan
ons leven.
Nu sta je daar aan de voordeur in de wetenschap
dat deze mensen niet kunnen geloven
dat hun geliefde niet is bovengekomen
na een duik. De deur gaat open en een ongeloofl
ijk groot verdriet komt je tegemoet
van de ene persoon, en een voelbare ingehouden
kwaadheid van de andere. En jij begint
heel eenvoudig met je voor te stellen, je
naam, dat je van Mental Coaching bent en
daar bent om hen te helpen, waar mogelijk.
Ze bieden je een koffi e aan,... “
“Op het moment dat je contact moet opnemen
met een slachtoff er komt er een twijfel
over je heen. Bij mij was en is dat nog altijd
een gevoel van onmacht omdat ik niet het
gevoel heb dat ik aan het helpen ben ondanks
dat dit op dat ogenblik wel het geval
is. Mijn eerste contact was met de buddy
van een dodelijk ongeval en dat was toch
wel even slikken. Wat moest ik die persoon
zeggen? Heeft hij wel zin om met mij te praten?
Wat zou die persoon denken als er een
wildvreemde hem over zoiets ernstig contacteert?
Ik sta er trouwens nog altijd van te kijken
hoe groot de appreciatie is die je krijgt.”
“Bij de eerste interventie had ik ook wel een
beetje de bibber. De goeie tips van Ben en
Els in het achterhoofd, duizend man sterk,
tot het moment van het eerste telefoontje
of contact… de twijfel… kan ik het wel aan,
hoe zal men reageren? Maar gaandeweg
voelde ik, dat ik toch wel goed bezig was.
Het Mental Coaching Team is nodig, voor
dat luisterend oor, het ondersteunend
woord, het troostend gebaar, de goede
raad, gewoon er zijn en weten dat je zoveel
kan betekenen om mensen met pijn
en verdriet terug op weg te helpen, voor
de rest van hun leven! De mogelijkheid om
onze werking kenbaar te maken via de lessen
Duiker-Hulpverlener is een positieve
wending en geeft ons de kans om ons net-
werk verder uit
te breiden”.
“Voordat het
Mental Coaching
Team bestond
benaderden we
een duikongeval
vanuit het gevoel. Maar snel merk je dat
dit door iedereen anders beleefd wordt. Zo
maakte ik een sterfgeval mee tijdens een
duikvakantie. Dan beleef je ook de clubleden
eromheen. Tijdens de reanimatie, kort
daarna en dagen later beleef je die emoties.
Zelf ben je dan als buddy en kameraad ook
van de slag. Er zijn er die cru een oordeel
hebben en niet aarzelen om iemand met
de vinger te wijzen. Er zijn anderen die er
‘onderdoor’ gaan. Kortom zoveel gevoelens
die je te verwerken krijgt...
De opleiding, nu alweer vijf jaar geleden,
verklaarde de verschillende reacties, en
bracht ze tot begrijpelijke proporties terug.
Toen besefte ik dat eigenlijk elke duiker
notie van mental coaching zou moeten
hebben om inzicht te krijgen in die uiteenlopende
menselijke reacties en de onderliggende
redenen. Goede wil alleen is vaak
niet voldoende om gepaste hulp te bieden.
Soms kan je het wel goed menen maar op
het verkeerde moment foute dingen zeggen”.
“Tijdens een eerste gesprek komt het er
vooral op aan om te luisteren naar de
‘hulpvrager’. Hij/zij moet zich zo comfortabel
mogelijk voelen en de kans krijgen om
heel zijn/haar verhaal te kunnen vertellen
zonder enige vorm van kritiek over wat er
al of niet ‘fout’ is gelopen. Het gaat immers
niet om de fout, maar wel om het trauma
dat de betrokkene er aan overhoudt. Er
wordt niet geoordeeld over schuld of onschuld.
In de meeste gevallen is (zijn) één of meer
gesprek(ken) voldoende om de hulpvrager
een goed gevoel te geven om het opgelopen
trauma op een gezonde manier zelf verder
te verwerken.
Soms, bij ernstige ongevallen, is het nodig
om de betrokkene door te verwijzen naar
gespecialiseerde psychologische hulpverlening.
Als het trauma zo diep geworteld
zit dat het
gewoon functioneren in het
dagelijks leven belemmerd wordt, kan de
mental coach alleen nog maar een vertrouwenspersoon
blijven en moet er therapie
worden opgestart door professionele
diensten.
Hoe het verloop van een interventie ook
gaat, tot op heden heb ik persoonlijk in de
meeste gevallen ervaren dat de betrokken
slachtoff ers, mededuikers en nabestaanden
de geboden hulp ten zeerste wisten te
appreciëren. Dit geeft mij (en ik denk dat ik
voor het hele team mag spreken) de motivatie
om ons werk voort te zetten. Het is
dan ook heel belangrijk dat er zo veel mogelijk
ruchtbaarheid rond de sectie ‘Mental
Coaching’ wordt gegeven om de drempel
tot hulpverzoek zo laag mogelijk te brengen.
Hierbij wens ik dan ook mijn dank te
richten aan de professionele begeleiding
van de ‘coaches’ door Ben Engelen en Els
Huybregts”.
Ook nog een woordje van Dr. René De Laet
namens de Medische Commissie
Ik heb alle respect en bewondering voor
jullie werk. Als arts weet ik hoe moeilijk
het is in die omstandigheden met slachtoffers
of met hun familie en omgeving contact
te hebben en dit niet alleen te kunnen
omzetten in een voor hen positief gevoel,
maar ook in concrete hulp. Blijkbaar slagen
jullie daar wonderwel in! Ik denk dat in
de duikwereld NELOS de enige vereniging
is die zulke hulp biedt. Jullie zijn dus ook
een soort pionierswerk aan het doen ...
Els, Ben en iedereen, bij deze dank!
Van onze oprichter - Ben Engelen
Ik heb in verschillende settings met professionele
hulpverleners gewerkt doch heb
zelden zoveel leergierigheid en enthousiasme
ondervonden als bij de mental coaches.
Af en toe gebeurt het dat je bij een
interventie om het juiste te doen, tegen je
Hippocampus jan./feb. 2010
7

eerste refl ex moet handelen. Onderwerpen
zoals pijn en dood die in het dagelijks leven
omfl oerst benaderd worden, worden soms
met hun volle emotionele lading gepresenteerd
en vragen op dat moment om een
direct en concreet antwoord. Ik ben trots op
de weg die de mental coaches hebben afgelegd
en hoe ze zichzelf van goed bedoeld
voluntariaat naar semi-professionaliteit
hebben weten te verheff en. Het voorzetsel
‘semi’ is in deze een compliment: er is meer
persoonlijk engagement enerzijds en een
goed besef van begrenzing van eigen kunnen
anderzijds. Ik besef ook ten volle dat
de ervaringen die je opdoet met dit werk
je niet onberoerd laten. Binnen de groep
wordt hiervoor voldoende ruimte gegeven.
Vooral Els waakt hierover.
Ik ben er van overtuigd dat er in de duikwereld
een werkelijke nood bestaat naar de
zorg die vanuit Mental Coaching aangeboden
wordt. Dit is zeker het geval zolang de
eerste vraag bij het verlaten van het water
in veel gevallen “Hoeveel lucht heb jij verbruikt?”
is, in plaats van een gemeend en
bezorgd “Alles ok?”.
Van onze voorzitter – Dr. Els Huybregts
Vijf jaar Mental Coaching hebben mij geleerd
wat ik, en met mij vele anderen, eigenlijk
al wisten:
• helpen is leuker dan geholpen worden;
• geven is leuker dan krijgen;
• er is een duiker nodig om een andere duiker
te begrijpen;
• en de beste hulpverlener is vaak een andere
duiker
Mijn dank en felicitaties aan mijn enthousiast
team, voor de samenwerking,
het respect, maar vooral voor de vriendschap.
Dank aan NELOS voor het vertrouwen
en de goede samenwerking.
doelstellingen voor
de komende jaren
Ons eerste doel is bereikt: we hebben een
enthousiast team en een methode uitgebouwd
om hulpvragers te helpen.
Het tweede is: werken aan onze naambekendheid
om de drempel tot contactname
te verlagen. We merken aan de oproepen
dat de duikers ons weten te vinden en dat
onze algemene bekendheid vergroot. Dat
voelen we ook aan de veelvuldige positieve
reacties in de clubs of aan de waterkant.
We kunnen ook rekenen op de steun van
mensen in onze zijlijn zoals Dr. Catherine
8 Hippocampus jan./feb. 2010
Demaeyer (UZA)
die duikers regelmatig
naar
ons doorstuurt.
We blijven verder
bouwen aan
die naambekendheid,
onder
andere door
onze aanwezigheid
in de cursus
Duiker-Hulpverlener.
Onze laatste doelstelling is: kennisvergaring.
We verzamelen al het materiaal
dat we vinden omtrent slachtoff erhulp en
trachten deze kennis over te dragen binnen
het team.
NELOS heeft met haar Mental Coaching
Team een uniek orgaan. Met onze zusterorganisaties
LIFRAS en NOB zijn contacten
gelegd om soortgelijke initiatieven te ondersteunen
en van elkaars ervaringen te
leren.
onze boodschap
Zoals je gelezen hebt, zijn er vele aanleidingen
om ons te contacteren. Blijf niet bij
de pakken zitten, maar neem gerust contact
met ons op.
We zijn onafhankelijk. Ons doel is om te
helpen, zeker niet om te beoordelen of
veroordelen. Daar heeft NELOS andere
instanties voor. De informatie die wij ‘krijgen’
wordt nooit uitgewisseld met anderen.
Als een duiker iets wil melden kan hij dat
best zelf doen. Onze taak beperkt zich tot
ondersteuning.
Tot slot: duik veilig en geniet van je duiken.
Als er iets zou mislopen, staat niet alleen
het medisch team maar ook het team mental
coaching voor je klaar!
TEKST: STan DU FOUR, BEn EngELEn, ELS
HUyBREgTS, ELFRIE Van POPPELEn En HELga
VERVEynnE
Foto’s: andré Vanhecke (1), anne Muylle
(2), Bart Verhaegen (3), Ben Engelen (4),
Bruno Bossier (5), Elfrie van Poppelen (6),
Els Huybregts (7), Eric Reekmans (8), geert
Claus (9), Helga Verveynne (10), Ingeborg
Heylen (11), Jean Dubois (12), Katherine
Tetaert (13), Philip De Smaele (14), René De
Heel (15), Stan Du Four (16), Tony Devolder
(17), Wauter Peeters (18), groepsfoto Mental
Coaching Team. Foto’s: archief MCT.
Hoe ga je om met slachtoff ers, kort na een
emotioneel schokkende gebeurtenis?
1. Veiligheid
Zorg voor veiligheid, zowel voor jezelf als
voor de mensen in je directe omgeving. Blijf
kalm en begin, indien nodig en mogelijk,
met de noodzakelijke EHBO-handelingen.
2. Toestemming
Vraag aan het slachtoff er toestemming
om vragen te stellen over het gebeurde. Je
hebt geen recht om een slachtoff er hulp te
verschaff en indien er geen vraag is.
3. Structuur
Oriënteer slachtoff ers in tijd en ruimte. Stel
gerust en blijf kalmerend optreden. Blijf
tegen het slachtoff er praten. Verzeker het
slachtoff er dat er hulp onderweg is en zeg
welke soort hulp.
4. Informatie
Leg eerlijk uit wat je doet.
5. Houding
Neem een gemakkelijke houding aan en
blijf vriendelijk, kalm en vastberaden.
6. Erkenning
Erken de ernst van de situatie: zeg nooit dat
het allemaal nog wel meevalt of dat alles
wel weer goed komt. Zijn beleving is de
‘waarheid’.
7. Uiteenlopende reacties
Schrik niet terug omdat mensen erg verschillend
kunnen reageren: verward, met
ongeloof, met heftige emotionele reacties,
maar ook verbijsterd en verdoofd.
8. Natuurlijke hulp
Ondersteun zoveel je kan, maar zorg dat
je de professionele hulp (ambulanciers,
politie, ...) niet hindert.
9. Contactgegevens
Laat steeds contactgegevens achter.
10. Jouw taak
Vergeet je eigen taak niet: familie verwittigen,
materiaal slachtoff er verzamelen,
afspraken auto, …
En daarna?
Bel of mail het Mental Coaching Team:
mental.coaching@nelos.be
0478 44 02 78 (Dr. Els Huybregts, voorzitter van
de sectie)
Er zal dan een speciaal opgeleide vrijwilliger
worden aangeduid die de duiker en zijn omgeving
zal bijstaan.

Bondsnieuws - WELKOMPaKKET
Kijk uit naar door
NELOS erkende
verkoopcentra
In het kader van de verdere uitwerking
van het project ‘NELOS 2010’ werd het
laatste onderdeel nu in uitvoering gebracht.
Vanaf de Algemene Vergadering
NELOS (begin maart) zullen de NELOSduikscholen
een voorraad ‘NELOS-welkompakketten’
ter beschikking krijgen.
Elk nieuw lid zal dergelijk pakket (gesponsord
door SCUBAPRO) ontvangen
bij inschrijving. Dit pakket bevat een welkombrochure
met alle praktische info
over NELOS, zijn commissies, de NELOSadministratie
en antwoorden op vragen die
beginnende duikers zich wel eens stellen.
Daarnaast krijgen de regionale organisaties
en de clubs de kans om hun welkominfo
in de map te plaatsen.
NELOS wilde van deze gelegenheid
gebruik maken om nu ook de door
NELOS ERKENDE VERKOOPCENTRA in
de kijker te plaatsen en de nieuwe NELOSleden
hierdoor van een aantal voordelen
te laten genieten. Deze centra hebben hun
publiciteit toegevoegd aan het welkompakket
maar voegden daarbij specifi eke
voordelen zoals kortingskaarten, getrouwheidsvoordelen,
enz. Een leuk geschenkje
voor beginnelingen.
Door NELOS ERKENDE VERKOOPCENTRA
dragen het NELOS-label op een goed
zichtbare plaats in hun winkel. Ze zijn bereid
de NELOS-affi ches uit te hangen en
plaatsen NELOS-foldertjes en het nieuwe
‘NELOS-clubinfoboekje’ op een goed zichtbare
plaats in hun zaak. Dit zijn de centra
ADVERTENTIE
erkend door
www. .be
die NELOS in het hart dragen en die ons
vertrouwen moeten genieten … steun ons
hierbij en koop enkel bij duikshops, reiskantoren,
bootoperatoren, … die over dergelijke
sticker beschikken.
Winkeliers en handelaars die nog willen
toetreden kunnen dit op eenvoudig verzoek
in het NELOS-secretariaat (info op blz. 4
van dit magazine).
TEKST: ROnny MaRgODT
Cead Mile Failte
One hundred thousand times welcome
Dingle Marina Dive Centre
& Eric Sas ...
1 week duiken + verblijf vanaf €375, -p.p.
... nodigen u uit voor een duikvakantie langs Ierland’s ruige westkust.
Duiken in de ongerepte wateren van de Atlantische Oceaan, fantastische zichtbaarheid
en weelderig onderwaterleven.
Groepskorting: - 20%
www.divingdingle.ie
info@divingdingle.ie
Hippocampus jan./feb. 2010
9

Reportage - DUIKPLaaTS
Ooit de mooiste...
Ooit, nog niet zo lang geleden,
was duiklocatie De Zeelandbrug
beroemd om haar schoonheid.
Totdat Rijkswaterstaat besloot
dat een natuurpark geen rechten
heeft.
De duikplaats onder de Zeelandbrug
was in het verleden één van de
mooiste duikplaatsen van Zeeland.
Op deze duikplaats kwamen maar liefst
200 verschillende diersoorten voor, waaronder
zeepaardjes, zeedahlia’s, lipvissen,
en vele naaktslakken. Bovenal was deze
duikplaats internationaal beroemd om de
jaarlijkse paring van de sepia’s.
Aan al dit moois is in december 2009 abrupt
een eind gekomen doordat Rijkswaterstaat,
met goedkeuring van de Provincie
Zeeland, hier duizenden tonnen aan chemisch
hoogovenafval (staalslakken) heeft
gestort om de vooroever te verstevigen.
Zoals wel vaker het geval is, blijkt ook nu de
overheid doof voor reacties en waarschuwingen
van deskundigen, wetenschappers
en belangengroeperingen bij een ingreep
door de overheid. Protesten van duikers
en andere belangengroeperingen zoals
de Stichting de Oosterschelde tegen de
schadelijkheid van staalslakken hebben de
stort ervan helaas niet kunnen voorkomen.
Op dit moment (december 2009) is de
toegang tot het water met hekken afgesloten
voor duikers. Op sommige dagen
ligt er een groot binnenvaartschip van
aannemer Van Oord, die al het onderwaterleven
aan het vernietigen is met
een metersdikke laag staalslakken. Van
Oord, die zelf op zijn website zegt ‘groen
en milieu’ hoog in het vaandel te hebben
staan, is mede verantwoordelijk voor
de schade die wordt aangericht. Immers
Van Oord had in de aanbesteding vrijheid
in de keuze voor het te storten materiaal.
Maar de zogenaamd ‘groene’ aannemer
heeft bewust gekozen voor het goedkoopste
materiaal staalslakken. Groen is leuk
als marketinginstrument, zo lang het in
de praktijk maar niet teveel geld kost.
Nu Van Oord tijdens de feestdagen het
werk tijdelijk heeft stilgelegd, heb ik de
kans benut om met onderwaterfoto’s iedereen
te laten zien wat er is aangericht.
10 Hippocampus jan./feb. 2010
Boven: En zeggen dat duikplaats ‘de Zeelandbrug’ tot eind 2009 een echte onderwatertuin was.
Onder: Op de eens zo rijk begroeide bodem zie je nu enkel roestige staalslakken.
Als je bij de instapplaats het water in gaat,
zul je in eerste instantie nog niet veel verschil
zien, maar iets oostelijk op een diepte
van ongeveer zes meter ondergaat het
onderwaterlandschap plotseling een dramatische
metamorfose. Het is net alsof je
van een kleurenfilm overgaat in een ouderwetse
zwart-witfilm. Alle kleuren zijn
verdwenen en wat overblijft, is een grijze
massa kleine en middelgrote staalslakken.
De enige kleur die je ziet, is het rood
van de op sommige plaatsen al begonnen
uitloging van staal uit de slak. Het onderwaterleven
speelt zich op dit moment al-
leen af aan de randen en op plekken die
nog niet onder staalslakken zijn bedolven.
Op den duur zullen ook de staalslakken
min of meer begroeid raken, maar in veel
mindere mate dan op de oorspronkelijke
ondergrond. De oorzaak hiervan is de uitloging
van toxische stoffen uit de staalslakken
zelf, die de begroeiing bemoeilijken.
Zoals uit de foto’s blijkt, zijn de staalslakken
zeer klein van formaat. Dieren die voor
hun voortbestaan afhankelijk zijn van holen
en gaten, zullen hier dus geen schuilplaats
meer vinden. Ook leven vele dieren,

die weer voedselbron vormen voor andere
dieren, in het slib. Ook de voormalig slibdelen
zijn en worden volgestort met staalslakken.
Al met al zal dit zorgen voor een
enorme achteruitgang aan rijkdom van het
onderwaterleven. Wetenschappers hebben
het zelfs over een teruggang van 98% ten
opzichte van de oude situatie!
Een groot aantal andere duikplaatsen
staat op de lijst om op deze manier onder
handen te worden genomen. Alleen juridische
stappen kunnen dit stoppen. Stichting
de Oosterschelde heeft daar actie in ondernomen
en kan alle steun gebruiken om
te redden wat er te redden valt.
TEKST En FOTO’S: ROn OFFERManS
Staalslakken worden gestort op de bekende duikplaats aan de Zeelandbrug.
Stichting Oosterschelde is uiteraard
niet de enige organisatie die ten
zeerste bezorgd is over de gevolgen
op het onderwatermilieu van het
storten van staalslakken.
Ook de Nederlandse Onderwatersport
Bond (NOB), de Zeeuwse Milieufederatie,
de Producentenorganisatie van de
Nederlandse Mosselcultuur, de Nederlandse
Oestervereniging, Sportvisserij
Zuidwest Nederland en Oester- en Mosselteler
Prins & Dingemanse zijn erg begaan
met de verwoesting van het onderwaterlandschap
en de fauna en flora na
het storten van staalslakken.
Zij hebben afgesproken de krachten te
ADVERTENTIE
bundelen door gezamenlijk op te treden
en druk uit te oefenen op de overheid voor
behoud van de oorspronkelijke habitat en
voor het waken over de voedselveiligheid
van de consumenten.
Voorlopig onthouden zij zich van juridische
stappen omdat harde wetenschappelijke
bewijzen over de nadelige gevolgen
tot nu ontbreken. Het spijtige is dat
als die bewijzen er uiteindelijk zijn, dat het
dan te laat is.
Rijkswaterstaat heeft wel toegezegd om
op sommige plaatsen de staalslakken te
overdekken met ‘gewoon’ steenstort.
TEKST: WIM Van DOESELaER, BEFOS-aFgEVaaRDIgDE
COMMISSIE DELTagEBIED
Hippocampus jan./feb. 2010
11

Bondsnieuws - aUDIOVISUELE COMMISSIE
Zoetwaterflitsen (bis)
In vorige Hippocampus stond
het verslag over de Zoetwaterflitsen
2009. De lijst met winnende
videografen kwam echter
laattijdig in ons bezit, zodat we
die toen niet konden publiceren.
We maken dat nu goed. Masters video
1e plaats: Johan De Maertelaere
Bij de videografen bood er zich maar
één deelnemer aan voor de categorie
‘Masters’. Bij de ‘Juniors’ waren
er meerdere kandidaten, waarvan er drie
in de prijzen vielen. Ondanks het slechte
Sprokkels
De blobvis (Psychrolutes marchidus),
een schorpioenvisachtige, is
een diepzeevis die tot 30 centimeter
lang kan worden. Hij kan worden waargenomen
op een diepte van 600 tot 1.200
meter, waar hij rondzwemt tussen de
krabben en kreeften. Omdat op deze grote
diepten een zwemblaas niet erg efficiënt
is, ontleent de blobvis zijn drijfvermogen
aan zijn volumineus lichaam dat voor een
groot deel uit een soort gelatine bestaat.
Het is een beetje vergelijkbaar als het lichaam
van een kwal. De dichtheid van
gelatine is iets lager dan die van water,
waardoor de dieren kunnen zweven in het
water.
Hijzelf is niet eetbaar, maar de smakelijke
kreeftachtigen op die diepte zijn dat wel. In
de diepe wateren voor de kusten van Au-
zicht in de Barrage de l’Eau d’Heure, was
de kwaliteit van de videofilms - net zoals
bij de fotografen - opmerkelijk goed. Spijtig
genoeg kunnen we in een gedrukt ma-
Winnende foto van de fotowedstrijd bij Hydra aalst.
Foto: Jo Desmedt.
gazine de video’s niet tonen. Zoals al gemeld in Hippo nr. 227 liep er
naast de projectie van de Zoetwaterflitsen
Juniors video
1e plaats: Christ’l Van Zandbergen
2e plaats: Bart Clément
3e plaats: Theo Poelmans
stralië, Nieuw-Zeeland en Tasmanië wordt
er actief aan diepzeevissen gedaan. Regelmatig
zit de blobvis mee als bijvangst in de
diepzeesleepnetten van de vissers.
Wetenschappers vermoeden dat de blobvis
enkel voorkomt in het gebied dat door de
diepzeevissers overbevist wordt. Overbevissing
maakt dat het voortbestaan van
de blobvis in het gedrang komt. De vissers
een tentoonstelling binnen de organiserende
club ‘Hydra Aalst’. De winnaar, die
vóór de projectie van de Zeelandflitsen
werd bekend gemaakt, is Jo Desmedt. Hij
won met een prachtige foto van een zeeschildpad.
TEKST: IVO MaDDER
Lelijkste bewoner van de zee
met uitsterven bedreigd
In diverse kranten wereldwijd
stond op 27 januari 2010 te lezen
dat de lelijkste vis ter wereld,
de blobvis, met uitsterven
bedreigd is ten gevolge van
overbevissing in zijn habitat.
12 Hippocampus jan./feb. 2010
De blobvis is met uitsterven bedreigd t.g.v. de overbevissing door de diepzeevisserij.
gooien de door de sleepnetten gehavende
vis wel terug, maar eigenlijk heeft dat
weinig zin. Zijn organisme is niet bestand
tegen de martelingen die hij tijdens de visvangst
ondergaan heeft.
Hij is trouwens niet de enige diepzeevis die
bedreigd wordt door overbevissing.
TEKST: IVO MaDDER
FOTO: gREEnPEaCE (C) nORFanZ

Complete duikreizen
Buddy Dive
6 pers. 9 dg. V.a. € 1160 / 16 dg. V.a. € 1656
2 pers. 9 dg. V.a. € 1219 / 16 dg. V.a. € 1774
Drive & Dive is inclusief:
Retourvlucht Amsterdam - Bonaire v.v. met KLM.
Tranfers, 7 of 14 nachten verblijf in een 3 slaapkamerappartement
(7 personen) , of hotelkamer
(2 personen), roomtax en 5% NAOB, dagelijks
Amerikaans ontbijtbu et, 6 of 13 dagen ongelimiteerd
duiken, 7 of 14 dagen autoverhuur.
Luchthavenbelastingen en brandstoftoeslagen zijn
inclusief.
Combinatie duikreis
Bonaire en Curaçao
16 dg. O.b.v. 4 pers. v.a. € 1878
16 dg. O.b.v. 2 pers. v.a. € 1870
Het arrangement is inclusief:
Retourvlucht met KLM, binnenlandse vlucht,
transfers, 7 nachten verblijf incl. ontbijt bij
Buddy Dive, 7 nachten verblijf incl. ontbijt bij
Lions Dive Curaçao, 7 dagen autoverhuur op
Bonaire, 6 dagen ongelimiteerd duiken op
Curaçao.
Luchthavenbelastingen en brandstoftoeslagen zijn
inclusief.
Oldenzaal,
St. Plechelmusplein 19
7571 EG Oldenzaal
Tel. 0541 - 533 177
info@abctravel.nl
www.abctravel.nl
Den haag,
Herengracht 46a
2511 EJ Den haag
Tel. 070 - 31 07 290
denhaag@abctravel.nl
Ontspannen
kantduiken op Bonaire:
Caribbean Club: € 1153
Buddy Dive: € 1219
Bel Mar: € 1094 (6 pers.) € 1488 (2 pers.)
Inclusief:
• KLM vlucht Amsterdam - Bonaire v.v.
• Transfer
• 7 nachten accommodatie o.b.v. 2 pers.
tenzij anders vermeld
• 6 dagen ongelimiteerd duiken
• 7 dagen huurauto (pick up)
Luchthavenbelastingen en brandstoftoeslagen zijn inclusief.
Hippocampus campus jan./feb. 2010 13

Club in de kijker
Terug naar de jaren
stillekes bij Amphora
In 2008 ontstond het idee bij
Jacques Bernaerts om de oudere
leden van Amphora nog eens
te verzamelen in de Scinthoeve,
het clubhuis van Amphora.
Die eerste poging was een bescheiden
succesje. We waren toen met een
10-tal leden uit de beginperiode, die
toch ook al weer meer dan 40 jaar achter
ons ligt.
Toen is de basis gelegd voor het echte werk:
de grandioze reünie van oktober 2009.
Intens is gezocht naar adressen in oude
BEFOS-lijsten, uit de tijd toen de arme secretaris
dit alles jaarlijks in drievoud moest
intikken met de schrijfmachine. Swa Desmet
kende er ook nog velen. Anderen kenden
dan weer nog een adres, telefoonnummer
of e-mailadres van iemand, en die bezorgde
op zijn beurt weer andere adressen. Uiteindelijk
werd het een ware adreslawine.
Maar toch had niemand verwacht dat er zo
maar 120 ‘anciens’ die vrijdagavond zouden
verzamelen in een stampvol clubhuis! Amphora
verwelkomde hen hartelijk met een
glaasje bubbels.
1) Leo Ceulemans en organisator Jacques
Bernaerts.
2)Bladeren in het fotoalbum van toen.
14 Hippocampus jan./feb. 2010
1
2
1) Dat was lang geleden. Jan Van gorp en Hilda, Ronny Mampaey en Paul Brits.
2) Swa Desmet begroet Marinus Van Kempen.
Soms moest wel eens diep in het lange-termijngeheugen
gezocht worden om de juiste
naam op een bekend gezicht te zetten.
Maar het duurde niet lang of de sfeer zat er
terug in. Herinneringen werden opgehaald
uit de tijd van de eentrapsontspanner toen
de SOS-decompressiemeter hét technisch
snufje was en ‘de Fenzy’ een begrip was.
Maar ook toekomstplannen werden al gesmeed,
zo komt er zeker een jaarlijkse anciensreünie
en een speurtocht naar foto’s
van toen zal worden ingezet.
Van de stichtende leden uit 1966 waren
er 10 aanwezig: Jos Hollenfeltz, Jacques
Bernaerts, Swa Desmet, Jean Behiels,
Raymond Van der Auwera, Jef Van Tulden,
Raymond Paenen, Jan Verrezen, Willy Lucas
en Käthe Desmet. En voorzitter Luc
Dom kon 4 van zijn voorgangers begroeten.
Leuk was ook dat verschillende kinderen
van toen – nu veertigers met huisgezin –
ook aanwezig waren.
Hopelijk hebben sommigen nu terug de
weg naar het clubhuis gevonden, maar in
elk geval: tot volgend jaar!
TEKST: WIM Van DOESELaER
FOTO’S: LUC BEETS En JaCQUES BERnaERTS
1
2

Eén van de
grootste
duikwinkels
in de provincie
Antwerpen
Gespecialiseerd in
Nieuw, eindereeks
&
tweedehands
duikmateriaal
Gratis verzending van
duikmateriaal in heel België...!!!
Zie voorwaarden op:
www.cowaduikshop.be
Verdeler van oa:
Scubapro, Scubaforce,
Frog Divegear, Suunto, Uwatec,
Uemis, Barbolight, Green Force,
Metalsub, Princeton Tec enz...
Cowa Duikshop
Beekstraat , B- Tisselt
Tel.: + ()
voor verdere informatie:
www.cowaduikshop.be
Hippocampus jan./feb. 2010
15

Bondsnieuws - aUDIOVISUELE COMMISSIE
36e Wereldfestival van
het onderwaterbeeld
Het 36e Festival Mondial de l’Image Sous-Marine
vond plaats van 29 oktober tot 1 november 2009.
Het alom bekende en vermaarde
‘Festival van Antibes’ is niet meer
... Gelukkig betreft het enkel een
verhuizing naar een nieuwe locatie - naar
Marseille, bakermat van de duiksport.
Vanwege het groeiende succes werd de
locatie in Antibes echt te klein. Plaats van
het gebeuren in Marseille, het ‘Palais du
Pharo’, is gelegen aan de punt van ‘le vieux
port’. In dit schitterend kader verzamelde
zoals elk jaar de wereldtop op gebied van
onderwaterfilms, -foto’s, -diaporama’s,
-portfolio’s, -documentaires, -architectuur,
-magazines, -websites, -boeken en
-muziek, om mee te dingen naar de zo gegeerde
“Plongeurs d’or” of “Palmes d’or”.
Met deelnemers uit meer dan 50 landen
en een palmares verspreid over 19 landen,
bevestigt het Festival haar internationale
dimensie. Hier een prijs winnen is een zaak
van prestige.
Een greep uit het programma: meer dan
150 films van zowel professionelen als
amateurs werden er getoond op groot
scherm, 28 diaporama’s passeerden de revue,
meer dan 300 foto’s namen deel aan
de fotowedstrijd, meer dan 100 exposanten
die de bezoeker informeerden over reizen,
natuurbescherming, materiaal, boeken en
magazines, kunst …
Van bij aankomst op het festival en het bekijken
van de fototentoonstelling wisten
we dat de Belgen weer in de prijzen zouden
vallen. Want we herkenden onmiddellijk de
stijl en dus de auteur van de éne foto die er
echt onmiddellijk uitsprong: Dennis Vandermeersch.
Het was nog een kwestie van
afwachten of hij goud, zilver of brons zou halen.
Zijn eerste prijs ‘de gouden duiker’ - zeg
maar ‘de Oscar van de onderwaterwereld’ -
is een terechte bekroning op zijn werk.
Het diaporama van Luc Eeckhaut maakte
indruk door de schitterende foto’s, de goede
verhaallijn, de mooie overgangen, en
niet te vergeten de informatieve tekst en de
mooie muziek. Een ‘gouden duiker’ waardig.
Eric Bettens schreef de muziek voor
zowel het diaporama van Luc als dat van
Filip Staes, en deze laatste mocht de eer
hiervoor mee naar huis nemen. De vreugde
16 Hippocampus jan./feb. 2010
kon niet op toen Luc Eeckhaut daarna nog
een ‘bronzen duiker’ behaalde voor zijn
meer dan geslaagde portfolio. Vooral de
foto’s hier opgenomen in het artikel ontlokten
vele “oh’s en ah’s” van het aanwezige
publiek.
Bij de kortfilms mocht het Belgisch kamp
andermaal juichen: Bruno Vanherck had
goud verwacht, maar was ook blij met brons.
Zijn film ‘Ondinesia’ is het verslag van een
ontdekkingsreis door de Indonesische wateren
met het zeilschip ‘Ondina’.
TEKST: IREEn LOOTS
InFO: WWW.UnDERWaTER-FESTIVaL.COM
Ook dit jaar was er een ruim Belgische
deelnemersveld.
Hieronder ziet u ze allen in alfabetische
volgorde, met hun categorie en de eventueel
behaalde prijzen.
Foto:
• Gery Beeckmans - categorie foto.
• Jean De Bremaeker - categorie foto
en audiovisuele montage (met tekst).
• Christiane Deltour - categorie foto
kleur - prijs André Laban.
• Luc Eeckhaut - categorie audiovisuele
montage en portfolio - Gouden én
Bronzen Duiker.
• Luc Rooman - categorie foto zwart
wit, foto kleur en audiovisuele montage.
• Filip Staes - categorie audiovisuele
montage - prijs beste muziek (auteur
Eric Bettens).
• Jean-Claude Taymans - categorie
website.
• Dennis Vandermeersch - categorie
foto kleur en foto zwart wit - Gouden
Duiker in categorie foto kleur.
• Els Pauwels - categorie website.
• Johan Van Barel - categorie de muziek
en de zee.
• Sluse Myriam en Yves Toth - categorie
reportage.
Video:
• Bruno Van Herck samen met Tommy
Vuylsteke - Films B ‘Ondinesia’ - Bronzen
Palm kortfilm.
• Paul Engels - Films B ‘The Phoenix’.
1) Men ziet de Belgen graag komen: ze zijn
sympathiek, ze winnen veel en vaak, en dan
is het feest. Vlnr: Ireen Loots, Danny Van
Belle, Bruno Van Herck, Tommy Vuylsteke,
Filip Staes (met daarachter verstopt Harry
klerks), Paul Engels en Luc Eeckhaut.
Foto: Ireen Loots.
2) Een school bultkoppapegaaivissen.
Foto: Luc Eeckhaut.
3) Hengelaarsvis met mesvisjes. Foto: Luc
Eeckhaut.
4) Zeeleeuw. Foto: Dennis Vandermeersch.
1
2
3
4

Clubs in de kijker
Duikclubs en -scholen
in de kijker
Op 20 juni 2009 zijn Dirk neefs en Pascal Vandermeersch, allebei
lid van Duikclub Triton Kapellen, gehuwd. We hebben ze verrast
met een erehaag. Foto: Tom Speltincx.
groepsfoto genomen tijdens
de wekelijkse dinsdagduik aan
het Zilvermeer ter gelegenheid
van het 30-jarig bestaan
van duikschool De Zeester.
Foto: Didier De Locht.
Belgium Diving asse zorgde voor de catering tijdens het examen theorie 1*Instructeur/Initiator
(Module 2). Foto: Ivo Madder.
Duikschool ‘de Manta’ verzorgde de catering tijdens de algemene Vergadering
nELOS in 2009. Foto: Ivo Madder.
Hippocampus jan./feb. 2010
17

Reportage - BIOLOgIE
Recht op verdediging:
pleidooi voor de brokkelster
Duikplaats ‘Plompe Toren’
en brokkelsterren. Overdaad
schaadt en tijdens een duik daalt
de populariteit van de brokkelster
soms tot frigoniveau. Massaal
overspoelen deze stekelhuidigen
de zeebodem en bedekken
ander waterleven.
Met dit schrijven wens ik de verdediging
van de brokkelster op me
te nemen. Andere meningen zijn
echter welkom, dus: indien je niet akkoord
bent, dan is er literair recht tot
(tegen)spreken.
ontwerp
Stel je zit aan de ontwerptafel en je krijgt
als opdracht een levend wezen (plant of
dier) te ontwikkelen dat voldoet aan volgende
eisen:
Punt 1: het organisme moet op een zandbodem
kunnen leven met weinig houvast en
moet bij sterke stroming zijn plaats kunnen
behouden.
Punt 2: het moet zich kunnen voeden met
plankton dat rijkelijk wordt aan- en afgevoerd
door de stroming.
Punt 3: het moet mobiel zijn omwille van
volgende redenen:
• kunnen vluchten voor een predator.
• sessiele concurrentie de loef afsteken
door bovenop andere filter-feeders (zakpijpen,
zeeanemonen, mosselen, …) te kruipen.
• indien nodig andere oorden op te zoeken
(locaties met andere stromingspatronen,
temperaturen, waar zich de opportuniteit
van een makkelijke prooi voordoet, …).
Ik zou niet direct weten hoe dit aan te pakken.
Een klassiek idee zou eruit bestaan het
organisme diep te wortelen in de zandbodem
(tactiek van de messchede), maar dan
boet het sterk in aan mobiliteit en dat is een
van de vereisten.
superorganisme
De brokkelster (Ophiothrix fragilis) past
een techniek toe die aan bovenstaande
18 Hippocampus jan./feb. 2010
Boven: wirwar van brokkelsterren. Foto: Ron Offermans.
Onder: de dieren vormen een levende keten. Foto: Jos audenaerd.
voorwaarden voldoet. Haar vijf ‘poten’ (eigenlijk
zijn het armen) bieden de nodige
flexibiliteit: drie armen omstrengelen de
armen van haar ‘brokkelburen’ en de dieren
vormen een levende keten. De ineengestrengelde
structuur hoeft maar op enkele
plaatsen vastgehecht te zijn op vast substraat
(stenen, mosselbanken, …).
De twee overblijvende armen worden in
de hoogte gehouden en voorbij drijvend
plankton blijft hieraan kleven. Eenmaal
gevangen wordt de maaltijd naar de centraal
gelegen mondholte gebracht.
Een tapijt van aan elkaar geklitte brokkelsterren
om grip te krijgen op een bo-
demsubstraat dat amper houvast biedt.
De brokkelstekels grijpen in elkaar en
vormen een superorganisme dat met miljoenen
tentakels in de waterkolom priemt.
Zo’n onderwaterspinnenweb van kleverige
armpjes moet een verschrikking zijn voor
menig planktondeeltje.
Op het droge wordt deze techniek ook toegepast:
kolonievormende spinnen werken
samen om een uitgebreid web te spinnen
en vallen massaal aan wanneer een spartelend
insect de webdraden doet trillen.
Net als brokkelsterren wachten de spinnen
tot voorbij vliegend ‘luchtplankton’ in hun
kleefdraden terecht komt.

voedende amputaties
Noordzeekrabben zijn consumenten van
brokkelsterren, dus hun tafel staat steeds
rijkelijk gedekt. De brokkelsterren kunnen
zich echter snel verplaatsen en de entree
van een Noordzeekrab zal gaten veroorzaken
in het borsteldeken. Maar de overlevingsstrategie
gaat verder: ‘Brokkel’-sterren
danken hun naam aan het feit dat ze
snel een poot kunnen verliezen die later terug
aangroeit. Bij de stevige neep van een
grijpschaar lost de brokkelster de geklemde
arm en vlucht op de resterende vier poten
naar veiliger oorden. Dit vermogen om
een lichaamsdeel af te werpen wordt zelfamputatie
of autotomie genoemd. Er zullen
ook wel brokkelsterren volledig opgegeten
worden, maar elk deken verliest wel eens
een vezel, en zelfs bij verlies van meerdere
armen en een deel van de lichaamskern
kan nog herstel optreden.
Planten passen een vergelijkbare techniek
toe: grazende dieren vernielen hun bladeren
en/of takken, maar het regenererend
vermogen van de plant laat toe deze schade
steeds weer te herstellen. Ook hagedissen,
kreeften, spinnen, krabben, vlinders,
wandelende takken, duizendpoten, … vinden
het niet erg een deel van hun staart,
poot of vleugel op te offeren om het daarna
thuis nog na te kunnen vertellen. Bij sommige
soorten van blauwe krabben ontbreken
er poten bij 40 procent van de populatie,
hetgeen de theorie van de ‘voedende
amputaties’ ondersteunt.
’t zit in de familie
Zeekomkommers zijn naaste verwanten
van brokkelsterren en zijn in hun overleveringsstrategie
bereid grote delen van hun
lichaam op te offeren. Bij bedreiging door
een vis trekt de zeekomkommer zijn spieren
samen en spuit zijn ingewanden naar
buiten. Als de vis genoeg gegeten heeft,
trekt de komkommer zijn resterende ingewanden
terug naar binnen. Na verloop van
tijd worden de verdwenen ingewanden geregenereerd.
Zelfs bij verlies van meer dan
RUDI’S OCEAN CENTER
Meer dan 35 jaar ervaring!
NITROX - CMAS-instructeur
95 procent van de ingewanden is de zeekomkommer
in staat zichzelf te herstellen,
zolang het voorste gedeelte van het spijsverteringskanaal
maar gespaard blijft.
Een leven als wandelende worst is echter
niet zo aangenaam, dus niet alle zeekomkommers
geven hun inhoud zomaar cadeau.
Bij de aanval van een krab of andere
vijand richten ze hun anus naar de aanvaller
en trekken hun lichaamswand samen.
Hierdoor scheurt het achterste deel van
hun darmen en komen er kleverige buisjes
vrij die deel uitmaken van het spijsverteringskanaal.
De buisjes zwellen op tot kleverige
draden die zich omheen de aanvaller
wikkelen en tijdelijk immobiliseren. Een
haai met dat plakkerige goedje in zijn bek
zal volgende keer wel voorzichter zijn.
De mens heeft niet het regenererend vermogen
van bovenvermelde ‘lagere’ diersoorten;
arm kwijt is arm kwijt. Sommige
lichaamscellen kunnen wel heel snel herstellen,
met als uitschieter de darmen. In
een periode van zeven dagen wordt ons
darmkanaal volledig vernieuwd. De prijs
die we hiervoor betalen is dat bij ongecontroleerde
celgroei (kanker) de regeneratiesnelheid
van de darmcellen een gevaar
voor ons overleven vormt.
onbekend is onbemind
Waarschijnlijk vindt er ook nog chemische
communicatie plaats: ingegraven schelpdieren
die met een chemische stof hun
uitstroomopeningen proberen te vrijwaren
van borsteldeken bedekking (observatie
tijdens een duik). Het idee dat brokkelsterren
een naderende Noordzeekrab kunnen
ruiken is niet denkbeeldig: mosselen ruiken
ook een naderende wulk en de gewone
zeester steekt soms een poot in de hoogte
om de watergeuren op te snuiven. Het is
niet duidelijk of Noordzeekrabben de kunst
kennen om zich tegen de stroming in te verplaatsen
om op die manier een geuralarm
te vermijden (leeuwen beheersen de kunst
niet om bewust tegen de wind in te jagen).
ADVERTENTIE
NITROX VULSTATION 300 BAR
• Alle gekende duikmerken
• Eigen hersteldienst
• “NITROX-opleidingen”
• CMAS Diving Center
• Alle inlichtingen en duikreizen
(meer dan 35 jaar duikervaring)
• OW-film, -foto & -videospecialist
STAPELPLEIN 45 | 9000 GENT | TEL & FAX (09) 223 34 70 | E-MAIL rudi.ocean@skynet.be
Openingsuren: ma, wo & vr: 10.00 - 12.30 u - 19.00 u | do: 13.30 - 19.00 u | za: 10.00 - 12.30 u & 13.30 - 18.00 | zo: 10.00 - 12.00 | di gesloten
Boven: de noordzeekrab is een consument van brokkelsterren.
Foto: Claudia gravenstein.
Onder: een massaspons bedekt met brokkelsterren.
Foto: Ivo Madder.
Kolonievormende spinnen communiceren
met elkaar door gemeenschappelijke trillingscadansen
op het web te handhaven, bij
gevaar zouden de brokkels hun buren kunnen
waarschuwen door pootcontact en/of
chemische communicatie. Hierover is nog
geen onderzoek gebeurd voor zover ik weet.
Het lijkt echter aannemelijk dat, indien een
duiker het welriekend ‘Noordzeekrabparfum’
over zich heen spuit, zijn duikpatroon
strepen in het borsteldeken zal trekken.
Wat de reden is voor de variaties aan mooi
gevormde en gekleurde borstelkernen is
een raadsel, tenzij de brokkelsterren een
patroon- en kleurwaarneming hebben die
tot nu toe aan de aandacht van de wetenschap
ontsnapt is.
Een brokkelweide met regenererende stekelsprietjes
voor grazende krabben. Een
planktondodend vloerkleed.
Klinkt waanzinnig? Zeker, maar het is een
succesvolle strategie en het zijn de brokkelsterren
die het doen!
TEKST: aLFOnS HEyRMan (FOnny)
Hippocampus jan./feb. 2010
19

Bondsnieuws - gEnEESKUnDIgE COMMISSIE & COMMISSIE DUIKOnDERRICHT
Lessen trekken uit ongevallen:
maskersqueeze
Een artikel van de Geneeskundige
Commissie en het Veiligheidscomité
van de Commissie
Duikonderricht.
De duikongevallen die in dit artikel
van de Geneeskundige Commissie
en het Veiligheidscomité van
de Commissie Duikonderricht besproken
worden, lijken erg op elkaar en zijn in hun
voorkomen eerder uitzonderlijk. Niettemin
stemmen de ernst ervan en het risico
op zware, blijvende letsels tot nadenken.
Enkele maanden geleden meldden er zich
in het Centrum voor Hyperbare Geneeskunde
van het Universitair Ziekenhuis Antwerpen
(UZA) twee erg op elkaar lijkende
duikongevallen aan met enkele weken tussentijd.
Eigenaardig (of toch niet? cfr. verderop)
genoeg deden beide ongevallen zich
voor tijdens een duik in Nemo 33.
Wat gebeurde er?
De eerste duiker met een PADI Open Water
brevet en enkele duiken, kreeg tijdens een
testduik op een 7-tal meter diepte, hevige
pijnscheuten achter het rechteroog. Na een
half minuutje verdween de pijn. De duiker
zette zijn duik rustig verder. Bij het bovenkomen
voelde hij een druk achter het oog.
Zijn buddy zei hem dat de huid rond zijn oog
blauw zag. Hieraan werd verder weinig aandacht
besteed, maar tijdens het verdere verloop
van de avond werden de pijn en de druk
ter hoogte van het oog erger. Het ooglid
zwol op, werd blauwer en de duiker kon uiteindelijk
uit zijn rechteroog niets meer zien.
Ze haastten zich vervolgens naar het UZA.
Daar zag ik een patiënt met een rechteroog
dat minstens een centimeter uit de oogkas
puilde. Zowel het bovenste als het onderste
ooglid waren erg opgezwollen en donkerblauw-paars
verkleurd. De patiënt klaagde
over hevige pijn, en onderzoek toonde dat
hij uit het rechteroog niets meer zag.
Duiker twee bood zich enkele weken later
aan. Hij was een NELOS 1*Duiker die al jaren
niet meer gedoken had, maar de draad
terug wilde opnemen. Ook hij voelde een
stekende pijn achter het oog op een 5-tal
meter diepte, welke verdween toen het
20 Hippocampus jan./feb. 2010
masker werd afgezet in het grotje (9 meter
diep). De duik werd verdergezet, en er
deden zich geen andere problemen meer
voor.
Tijdens de debriefi ng stelde de duikinstructeur
echter een verkleuring van de
huid rond het rechteroog vast en de duiker
vertelde dat hij wat druk op het oog voelde.
De volgende ochtend werd de duiker wakker
met een hevige pijn achter zijn rechteroog
en was de zwelling van de beide oogleden
zo uitgesproken dat hij niet meer uit
dat oog kon zien.
In het UZA aangekomen, zag ik een duiker
die erg leek op de patiënt die zich een
paar weken tevoren had aangemeld. Deze
patiënt kon na optrekken van het bovenste
ooglid nog wel redelijk goed zien.
medische toelichting
De CT-beelden van de eerste patiënt zijn
hieronder weergegeven.
We zien hierop een coupe (doorsnede) door
de schedel, ter hoogte van de oogkassen.
De rode pijl toont een bloeding van 2x3 cm
achter het rechteroog. Een scheur in een
van de vier oogbolspieren veroorzaakte
deze bloeding. Druk van de omgevende
structuren (zoals de oogkas en de oogbol
zelf) en het bloedstelpend vermogen,
zorgden ervoor dat de bloeding uiteindelijk
stopte. We zien duidelijk dat de oogbol
naar voor geduwd wordt; het oog puilt uit
de oogkas (blauwe pijl). De oogzenuw (gele
pijl) is uitgerekt door de druk van de bloeding.
Hierdoor raken zenuwbundels beschadigd,
waardoor de elektrische prikkeltjes
vanuit het oog de hersenen niet meer
kunnen bereiken, en het slachtoff er minder
(en uiteindelijk niets, als de oogzenuw te
veel beschadigd is), ziet.
De beelden van de tweede duiker waren
vergelijkbaar, maar de oogzenuw was hier
bijna niet uitgerekt.

Om de eerste duiker te helpen, moest de
oogarts het bloed via een chirurgische
ingreep verwijderen. Bij de tweede duiker
werd gekozen voor een afwachtend beleid,
met uiteindelijk spontaan herstel. Deze
tweede duiker zag na enkele dagen terug
normaal, maar bij de eerste duiker werd
sterk gevreesd voor defi nitieve blindheid.
Zo ver kwam het gelukkig niet. Na een viertal
weken had hij terug een redelijk zicht,
dat progressief verder recupereerde, maar
spijtig genoeg niet volledig normaliseerde.
Een belangrijke opmerking hierbij is dat
de eerste duiker omwille van een hartprobleem
(waarmee hij wel mocht duiken) een
lage dosis aspirine nam. Deze bloedverdunner
werd vroeger standaard gegeven
bij decompressieongevallen, om klontervorming
rond de stikstofbel te voorkomen.
Echter, wanneer de bloedstolling door
(zelfs een lage dosis) aspirine vertraagd
wordt, zullen bloedingen - zoals bijv. achter
het oog - langer aanhouden. Dat is vermoedelijk
de reden waarom de bloeding
van de eerste duiker zo uitgesproken was,
met de beschreven gevolgen.
De tweede duiker nam geen bloedverdunners,
waardoor de bloeding spontaan
stopte en dus minder beschadiging van de
oogzenuw gaf.
TEKST: DR. CaTHERInE DE MaEyER, naMEnS
DE gEnEESKUnDIgE COMMISSIE
aCHTERgROnDFOTO’S: IVO MaDDER
CT-BEELD: UZa
Conclusies van het Duikonderricht
(Veiligheidscomité)
De gevalstudie hierboven omschreven door de Geneeskundige
Commissie, brengt ons tot enkele conclusies.
In de opleiding, theorie en praktijk,
gaat veel aandacht naar het decompressieongeval
en bij de barotraumata
naar de longoverdruk. Deze aandacht
is uiteraard volkomen terecht, maar
wellicht komen daardoor de ‘lichtere’
barotraumata (zoals de oren, maskersqueeze,
e.d.) in de schaduw te staan.
Door ons te focussen op de spectaculaire
ongevallen dreigen wij te vergeten dat
de kleinere ongevallen, meestal voorkomend
bij beginnende duikers, weliswaar
niet dodelijk zijn maar wel blijvende en
soms zeer ernstige gevolgen kunnen
hebben (tenzij wij blindheid als iets marginaals
beschouwen natuurlijk).
Hierbij wordt aangetoond dat in de instructie
en met name in het brevet 1*Duiker
deze ongevallen de aandacht moeten
krijgen die ze verdienen. De barotraumata
in het algemeen en deze ongevallen in
het bijzonder zijn immers relevanter voor
deze groep duikers dan pakweg het decompressieongeval.
Mijns inziens dienen wij ook even stil te
staan bij de keuze van de duikplaats. Op
het eerste zicht lijkt Nemo 33 een perfecte
keuze om doop- of testduiken te doen.
De ideale omstandigheden (helder, warm,
geen stroming, …) mogen ons echter niet
blind maken voor potentiële gevaren.
Vermelden wij ten eerste, de ‘vrije afdaling’,
d.w.z. zonder contact met de bodem. Beide
slachtoff ers getuigden dat ze dermate druk
bezig waren met allerhande activiteiten
(vlotbaarheid, contact houden met buddy,
oren klaren, enz.) dat ze simpelweg vergaten
om de druk in het masker te equilibreren.
Wij mogen geenszins de ‘task-loading’
bij beginners onderschatten. Zij hebben
immers nog niet de basishandelingen tot
automatismen omgevormd en voor elk van
deze taken is concentratie vereist. Geen
wonder dat er één of meerdere basishandelingen
niet, onvolledig of technisch verkeerd
worden uitgevoerd. De ‘task-loading’
verlichten door uit te sluiten dat men te
snel kan dalen, is daarom aangewezen.
Het comfortgevoel opgewekt door de uitstekende
omstandigheden zou de begeleidende
buddy kunnen verleiden tot vergroten
van de afstand met zijn leerling,
waardoor de communicatie minstens indirecter
wordt.
Tot slot enkele consignes betreff ende het
duiken zelf, voor en tijdens. In de briefi ng
dient aandacht geschonken te worden aan
de basishandelingen zoals oren en masker
klaren en uitademen tijdens het stijgen.
De leerling moet bewust gemaakt worden
van het feit dat hij/zij het tempo van de
duik kan en zelfs moet, vertragen als de
‘task-loading’ te hoog dreigt te worden. Wij
moeten hem tevens bewust maken van de
alarmsignalen, zoals druksensatie in het
masker en de oren, en zeker pijn.
Wij bevelen ook zeer sterk aan om een
zekere vorm van fysiek contact te houden
met de leerling, zeker als diens ervaring
zeer beperkt is of indien hij/zij zeer nerveus
blijkt. Fysiek contact d.m.v. een hand
of arm, minstens een korte afstand tussen
beiden, werkt immers niet alleen geruststellend
voor de leerling (een kalme
duiker kan meer taken aan) maar laat toe
op mogelijke problemen sneller te anticiperen.
Men voelt immers wanneer er iets
aan de hand is.
Meer dan een voetnoot in dit verhaal lijkt
ons de bevestiging dat het nemen van
bloedverdunners bloedingen (inwendig
en uitwendig) verergert. Laat dat net de
reden zijn waarom NELOS gestopt is met
het toedienen van aspirine bij deco-ongevallen.
Het nemen van bloedverdunners
om medische redenen (bijv. hartaandoeningen)
sluit duiken niet noodzakelijk uit,
maar zulks kan alleen gebeuren op advies
van een duikarts.
Onthoud: “Kleine oorzaken hebben
soms zware gevolgen!”
TEKST: RUDI BaERT, 3*InSTRUCTEUR, na-
MEnS HET VEILIgHEIDSCOMITé
Hippocampus jan./feb. 2010
21

Reportage - REISVERHaaL
Sardine Run en surfen op
de rug van een walvis!
De ‘Sardine Run’ in Zuid-Afrika
is een spectaculaire gebeurtenis
die op het verlanglijstje van
menig duiker staat.
Oost-Afrika kent de jaarlijkse wereldvermaarde
Serengeti-trek: een
migratie waarbij miljoenen wilde
dieren betrokken zijn en die bij de aanvang
van het droogseizoen op gang komt. Kuddes
gnoes, zebra’s, gazellen trekken dan
door de wijde vlaktes op zoek naar mals
groen gras. Zij worden op de voet gevolgd
door massa’s predatoren zoals leeuwen,
luipaarden, hyena’s, wilde honden, gieren,
krokodillen (bij de oversteek van rivieren),
enz.
Wat tot voor enkele jaren nog niet zo bekend
was, is dat Zuid-Afrika aan haar oostkust
een gelijkaardige dierentrek kent maar dan
nog grootser en onder water, genaamd de
‘Sardine Run’. Het is één van de grootste
mariene gebeurtenissen op onze planeet,
waarbij enorme scholen van miljarden sardienen
tijdens de (winter)maanden juni en
juli door een koudwaterstroom vanuit het
zuiden naar de kusten van Zuid-Afrika gedreven
worden, waar ze opgewacht worden
door tienduizenden hongerige predatoren
zoals haaien, dolfijnen, walvissen, orca’s,
zeehonden, pinguïns, meeuwen, enz.
22 Hippocampus jan./feb. 2010
Om een idee te geven over de grootte van
de ‘Sardine Run’: de Zuid-Afrikaanse visserijvloot
vangt dan ongeveer meer dan
100.000 ton sardienen, wat geen al te groot
cijfer is. Men schat immers dat slechts 5%
van de sardienen deelnemen aan de ‘Sardine
Run’. Het fenomeen werd wereldbekend
dankzij de prestigieuze en prijswinnende
BBC-film/documentaire ‘Blue Planet -
Deep Blue’. De vermaarde Zuid-Afrikaanse
marine- en haaienspecialist Mark Addison
nam het spectaculaire hoofdstuk van de
‘Sardine Run’ voor zijn rekening. Hij had
vier jaar nodig om al het nodige beeldmateriaal
te schieten, wat de BBC daarna in
een fantastisch epos heeft gegoten.
Nadat ik vorig jaar scholen hamerhaaien
was gaan bekijken bij Cocos Island in Costa
Rica, gevolgd door een verblijf in Noord-
Sulawesi, waar ik het macro-onderwaterleven
kon bewonderen (zie artikel in Hippo
224), besloot ik samen met mijn duikbuddy
François Huysmans deel te nemen aan de
‘Once in a lifetime 2009’ van Wild Water.
De pracht en de praal van het kleine onderwaterleven
in de wereldtopduiklocaties
Bunaken, Bangka Island en Lembeh Strait,
hadden mijn hamerhaaiindigestie van Cocos
Island dermate genezen dat ik opnieuw
kon hunkeren naar Groot Wild.
Voor Steven Vandevoorde van Wildwater
was ik geen vogel voor de kat maar wel een
gemakkelijke sardien voor de haai door de
volgende aantrekkingsfactoren:
• er zijn zoveel sardienen dat de achterste
linie van de school, die kilometers
lang kan zijn, soms eenvoudigweg stikt
onderwater omdat aldaar al de zuurstof
werd opgebruikt!
• haaien spoelen dood aan op de kust,
gewoonweg overeten. Wanneer men hun
maag opensnijdt, kan er voor ongeveer
150 kg aan verse sardienen uitvallen…
• bekijk maar de BBC-film en -documentaires
(ga tevens naar You Tube en tik
Sardine Run)
• Mark Addison in hoogsteigen persoon
zou ter plaatste gedurende 6 dagen onze
duikgids zijn.
Voeg hieraan nog een ploeg toe van tien uiterst
sympathieke Belgische duikers, waaronder
vier Cocosveteranen, met Stephanie
vanop de kant en je heb een gegarandeerd
succes bij een dergelijke trip.
Met vier voeten stevig op de grond schreven
François en ik evenwel in, ervan uitgaand
dat de kans groot was dat we compleet niks
te zien zouden krijgen. Dat was de beste
taktiek om te zorgen dat het onderwater-

avontuur alleen maar kon meevallen. We
konden ook grootse verwachtingen koesteren,
maar uiteindelijk geen enkele encounter
hebben. Dat laatste was immers een
zeer reële kans. Diverse factoren konden
zulk een rampscenario in de hand werken:
• er zijn al enkele jaren geweest dat er
geen enkele sardien te bespeuren viel
• de stroming en de watertemperatuur:
sardienen vindt men enkel terug als het
water een temperatuur heeft tussen 14
en 20°C.
• de weerfactor: in juni-juli is het winter in
Zuid-Afrika
• de afwezigheid van dolfijnen: zij zijn
diegenen die het schouwspel moeten
opstarten door ‘bait balls’ te creëren en
de sardienen naar boven te jagen.
• het zicht onder water kan zeer beperkt
zijn
Een bait ball is een groep sardienen die
door dolfijnen wordt afgescheiden van
de immense school, en die dan door alle
mogelijke predators wordt aangevallen.
smalle flessenhals
Op 20 juni 2009 wachtte in Zaventem British
Airways ons op om naar Londen te
vliegen (1 uur) vandaar zouden we dan de
11uur durende nachtvlucht naar Johannesburg
nemen. Aldaar kwamen we de volgende
morgen aan met een buitentemperatuur
van amper 7°C. De lucht was wel
staalblauw onder een stralende winterzon.
De natuur zag er bruin verdord uit en de
bomen bladerloos. De jetlag bleef gelukkig
afwezig vermits Zuid-Afrika met ons geen
uurverschil kent. Een vliegtuig van South
African Airways bracht ons vervolgens na
1,5 uur naar onze eindbestemming East
London.
‘Oos Londen’ (in het Afrikaans zonder t) ligt
in de provincie Ciskei op een 500-tal km ten
zuiden van Durban en 300 km te noorden
van Port Elisabeth. Het is een ongezellige
en weinig mooie oude havenstad, die enkele
decennia geleden in verval geraakte
toen haar haven te ondiep werd voor de
huidige moderne zeeschepen. De plaatselijke
taal is Engels samen met één van
de 10 andere Zuid-Afrikaanse talen. Het
‘Afrikaans’ wordt er niet gesproken maar
diverse mensen begrijpen het wel en verstaan
zeer goed Nederlands.
Waarom werd er speciaal voor East London
gekozen? Volgens Mark Addison bevindt
zich aldaar op de kustlijn een zeer smalle
flessenhals van slechts enkele kilometers
breed, waar alle sardienen door moeten
richting noorden, daar waar op de andere
kustplaatsen de doorgang voor de sardienen
vele kilometers breed is zodat ze daar
veel moeilijker te lokaliseren zijn.
Zijn duikcentrum ‘Blue Wilderness’ logeerde
ons in de Fish Eagle’s Manor, iets
buiten de stad in het groen gelegen, op 10
minuten rijden van de haven. Het betreft
een bed & breakfast bij particulieren met
in hun park een zwembad en een zestal
mooi ingerichte bungalows in de vorm van
een ronde lokale hut. Uitzonderlijk werd
er die week voor ons telkens een lekker
en verzorgd avondmaal klaargemaakt,
die de uitstekende reputatie van de Zuid-
Afrikaanse keuken geheel bevestigde. De
plantengroei is er subtropisch met temperaturen
overdag van 13 tot 20 graden, die ‘s
nachts evenwel zeer snel naar amper 5 à 10
graden afzakken. De winterzon verdwijnt er
reeds kort na 17.00 uur.
Na het eerste avondmaal, een typisch
Zuid-Afrikaanse ‘braai’ (bbq), gaf Mark Addison
een uitgebreide briefing over wat we
allemaal zouden te zien kunnen krijgen en
2
1) De miljarden sardienen worden opgewacht
door diverse predatoren zoals haaien, vogels
en zeezoogdieren.
2) Dolfijnen starten het schouwspel op door
‘baitballs’ te creëren en de sardienen naar boven
te jagen.
wat de ‘Sardine Run’ juist inhield. Opvallend
was wel dat hij over de veiligheid, de
manier van duiken, snorkelen, de stroming,
de confrontaties en reacties met de dieren,
enz. redelijk stilzwijgend bleef. Ook keek hij
onze brevetten, verzekeringen, enz. niet na
ervan uitgaand dat hiervoor de reisagent al
zou gezorgd hebben en dat bijgevolg iedereen
in orde zou zijn.
Ik stelde hem dan ook meer specifiekere
vragen over de veiligheid maar hij bleef
zeer algemeen: armen zoveel mogelijk tegen
het lichaam houden om de haaien niet
te nieuwsgierig te maken, kalm blijven en
geen rare bewegingen maken, uit de baitball
zelf wegblijven, komt een haai te dicht
dan hem met de hand tegen zijn zij zachtjes
en niet te hevig wegduwen. De rest zouden
we allemaal wel zelf ervaren en oplossen
eens we erin zouden zitten.
Het feit dat hij daarover zo makkelijk heenging
ten opzichte van onze Zuid-Afrikaanse
onervarenheid gaf ons een tweeledig gevoel:
het gaf geen vertrouwen in de veiligheid
of juist het tegendeel: er kon ons absoluut
zonder kooi niks overkomen (slik!).
Verder wou Mark Addison als professioneel
wel zo weinig mogelijk aan het toeval
overlaten en de maximale kansen creëren
op sardienen. Hij heeft hiervoor de volgende
hulpmiddelen:
• de locatie East London ingevolge haar
flessenhalspositie.
• bijstand vanuit de lucht door een ULMvliegtuigje.
Hippocampus jan./feb. 2010
23
1

Reportage - REISVERHaaL
• telefoonnummers van een hele reeks
vissers langs de ganse kustlijn, die hem
‘action’ en ‘activity’ onmiddellijk kunnen
signaleren.
• het internet voor de weerinfo.
• een infoboei op zee met o.a. thermometers
op verschillende dieptes.
• een visdetector aan boord van de zodiac.
• soms een tweede of derde zodiac met
wie hij in constante radioverbinding
staat.
• het observeren op zee van het gedrag
van de dolfijnen en de meeuwen.
Met dit alles achter de hand startten we in
de haven ‘s morgens vroeg, kort na zonsopgang
(tussen 07.00 en 08.00 u) met een
tweemotorige zodiac door hem bestuurd.
Aan boord naast hem een tweede freedivergids,
zijnde een Engelse student in de
mariene biologie genaamd Dan, en onze
tienkoppige duikersploeg. Er werd gedoken
met stalen 12-literflessen. Een soms niet
al te waterdichte maar wel goedgevulde
frigobox zou voor onze middaglunch aan
boord zorgen, vermits we gans de dag op
zee zouden verblijven.
dag 1
De zee is een spiegel. Windstil en volle
zon met een temperatuur rond 20°C. Het
is zalig in de zodiac. De infoboei wordt gecontroleerd
en de jacht kan beginnen. Watertemperatuur
17°C. Nu moet er uitgekeken
worden naar dolfijnen en de ‘gannets’
(jan-van-genten). Die laatste hebben 200
km zuidelijker een enorme broedkolonie
op het bekende Bird’s Island. Beiden laten
evenwel verstek gaan. Het ULM-vliegtuigje
dat om 09.00 u opsteeg, heeft niks te rapporteren.
De tweede zodiac evenmin, net
als de vissers. Volgens de visdetector zijn
de sardienen aanwezig op een diepte van
ongeveer 70 meter. Iets moet ze naar boven
halen: stroming en/of dolfijnen. Zolang dit
niet gebeurt, krijg je geen spektakel. Op dat
punt zijn de gannets volledig afhankelijk
van de dolfijnen.
Zes uur brengen we die dag vruchteloos
aan boord door. Ik hoor de sceptici al zeggen
dat ze gelijk hadden door niet te zijn
mee gegaan en dat die tien duikers beter
hun reisgeld rechtstreeks aan een liefdadigheidsinstelling
hadden geschonken.
Het was inderdaad frustrerend maar dit
hadden we ingecalculeerd. Bovendien hebben
we die ganse dag door toch onverwacht
24 Hippocampus jan./feb. 2010
1) Met één hap slokt een walvis 10.000 sardienen op.
2) Ook de jan-van-genten doen zich te goed aan de sardienen.
waar voor ons geld gekregen; de bultrugwalvissen
waren massaal aanwezig. Ze
kunnen tot 17 m lang worden en 45 (vijfenveertig!)
ton zwaar. In het totaal hebben we
er die dag een 60-tal gezien, alleen, met 2
of in groepjes van 3 à 4. Indrukwekkend.
We konden ze met de zodiac naderen tot
op slechts een meter of 15. We besloten
dan maar om met hen te gaan snorkelen
maar het zijn bijzonder schuwe dieren, die
dan onmiddellijk van koers veranderen of
onderduiken. Ook hadden we nog een ontmoeting
met twee pinguïns en een Kaapse
zeerob. Toch eigenlijk al niet slecht voor
een eerste dag als opwarmertje?
Mark besluit terug naar de kust te varen
om daar een duik te doen. Daar komen we
ter hoogte van Nahoon Beach en hij vertelt
dat er vorig jaar een surfer op een golf werd
aangevallen door twee grote witte haaien.
De surfer heeft het er toch levend kun-
nen van afbrengen doordat op het ogenblik
dat ze hem hadden, de twee haaien in
volle snelheid tegen elkaar botsten. Enkele
van onze duikers beamen onmiddellijk dit
verhaal, daar het gefilmd werd en op ‘You
Tube’ staat. Op onze vraag waar we nu
gaan duiken, antwoordt hij droog: “Hier
natuurlijk.”
Slik! Dit is niet goed voor ons vertrouwen.
Bovendien blijkt het zicht heel beperkt te
zijn (amper 5 meter). Dit geeft een echt
spooky gevoel. Je kan niets zien afkomen;
elk moment kan er een haai uit het niets
verschijnen. Bovendien speelt de muziek
van Jaws constant door mijn hoofd.
De duikplaats doet mij aan de Middellandse
Zee denken (het reservaat van La Gabinière?)
maar nog veel intenser begroeid. De
mauve kleuren overheersten op beige/gele
rotsen. Wolken vis, die mij niet zo bekend
voorkomen met grote ogen (een soort van
1
2

Volledige Kit
- Droogpak
- Opbergtas
- 4mm neopreen kap
- Inatorslang
- Repairkit
BEST-SELLING
COMMERCIAL COMMERCIAL DRY DRY SUIT SUIT
OF OF 2009 2009
AWARD
2009
CE Approved
06/080/14225
Beyond Limits ...
DiveWise...Unlimited diving
Superstretch
Neopreen Nek Seal
Yamamoto 3mm . Voelt en
verwarmt als een neopreen
seal en is flexibel als een latex
nek seal
Superstrech pols Seals
Extra dunne uitlaat
voor makkelijk gebruik.
Steekt 1 cm uit het pak
3 - laags Tool zak
Voor diverse doeleinden.
Links een D-ring zak met
rits
Supermaterial
Knie en elleboog bescherming
in supermaterial.
10 x sterker en flexibler dan
kevlar
Dacor Laarzen
Gevulcaniseerde laarzen
met extra bescherming
tegen slijtage van vinnen
3.5mm Rubatex Neopreen
www.divewise.eu
info@divewise.eu
25
+32 (0)3 297.44.47
+32 (0)488 408 700
Hippocampus jan./feb. 2010

Reportage - REISVERHaaL
soldaatvissen?). Grote tandbaarzen. Verder
een soort met de bekvorm van een papegaaivis
en mauve schorpioenvissen. Alleszins
geen echte tropische soorten.
Na 50 minuten besluiten François, Jan
Baeckens en ik om de duik te beëindigen.
Het koele Castle Beer (een uitstekende Zuid-
Afrikaanse pils) wacht op ons in de havenbar.
dag 2
De wind komt meer en meer op. De zee
wordt onstuimiger. Na 20 minuten krijgt
Mark een oproep van vissers: aan Kaiser’s
Place werd een reuzen ‘bait ball’ gesignaleerd!
Op dat ogenblik moeten we met de
zodiac een afstand overbruggen van 46 km!
Volle gas ernaar toe over een zeer hobbelige
zee (ongeveer 1,5 uur). Van ver kunnen
we het massaspektakel zien opdoemen.
Duizend cirkelende en duikende jan-vangenten
in de helderblauwe lucht en een
400-tal in cirkelformatie opduikende dolfijnen
in het water. De BBC-documentaire
Blue Planet liegt totaal niet, met dat verschil
dat we er nu middenin zitten. Evenwel
is dit niet virtueel maar wel levensecht! Ter
plaatse aangekomen ruik je onmiddellijk
de weeë geur van visolie vrijgekomen van
de verscheurde sardienen. De dolfijnen
zijn alom aanwezig tot tegen de boot, geexciteerd
en enorm vraatzuchtig. Zij doen
het water klutsen. Tot vlak naast de boot
boren de gannets zich in het water als duikende
Duitse Stuka-bommenwerper tegen
een snelheid van 100 km/h. Met een verkeerde
invalshoek de waterlijn raken, betekent
onherroepelijk een gebroken nek. Op
10 m diepte komen ze tot stilstand waarna
ze verder tot een diepte van 20 m kunnen
zwemmen en eten.
We maken ons klaar om de site eerst snorkelend
te gaan verkennen. Wat een schouwspel:
massa’s vluchtende sardienen (ze komen
zelfs beschutting onder de snorkelaars
zoeken), uitgehongerde dolfijnen, met een
witte slipstream borende gannets (hoe is
het mogelijk dat ze ons niet raken?!), zeehonden,
pinguïns. Het piepend geluid dat de
dolfijnen maken is bijna oorverdovend.
François en Smartie bevinden zich op 20 m
van de boot. Plots beginnen rond hen alle
sardienen uit het water springen. Dan verschijnt
er tussen hen een opduikende met
wijd opengesperde bek van een Bryde’s (of
brutus) walvis, die toe klapt en terug ondergaat.
De walvis (tot 14 meter en 25 ton) heeft
hen beiden heel voorzichtig aangeraakt.
Met één hap slokt dergelijke walvis 10.000
26 Hippocampus jan./feb. 2010
sardienen op. Onmiddellijk komen zij terug
naar de zodiac, vliegen erin en zeggen
simultaan totaal aangeslagen: “Nu moet ik
toch eerst wat bekomen…”. Op dat ogenblik
meent Steven onder water dat onze zodiac
gezonken is want hij ziet de enorm geribbelde
grijze onderkant ervan vlak naast hem
opduiken. Vreemd, deze zodiac is veel groter
en schiet naar boven! Uiteraard is het een
tweede Bryde’s walvis die hem voorbij flitst.
De kriek op de taart wordt evenwel gemist,
vermits het zicht hier ook amper 5 meter is.
Aan duiken wordt er niet gedacht. Aan het
oppervlak zien we trouwens geen enkele
haai. Volgens Mark moet de sardienenbal
zo groot zijn dat al de haaien beneden op
diepte blijven eten. Normaal zijn dat dan
koper-, zwarttip-, dusky-, stierkop- en grote
witte haaien.
Pas nadien aan land meldt Dan ons dat hij
ter plaatste een vrije duik naar 12 m had
gemaakt, waar een reuze grote witte haai
hem passeerde, die onder ons is komen
doorzwemmen. Hij heeft ons dit niet onmiddellijk
gesignaleerd omdat volgens hem anders
niemand nog in het water zou hebben
willen gaan! (Slik!). Heel ons ploeg snakt
inderdaad even naar adem bij dat bericht.
Ondertussen is Mark van op de zodiac ons
aanwijzingen aan het geven waar we naartoe
moeten: “To the left! To the right! Get
into the ball!”. “What do you say Mark?”. “Get
into the ball!”. Had hij eergisteren niet gezegd
dat we daar juist uit moesten blijven?!
Plots zie ik uit het water op 10 m een derde
Bryde’s walvis recht op mij afkomen, vlak
voor mij duikt hij onder en passeert mij in
heel zijn lengte. Ik had makkelijk op zijn rug
kunnen surfen wanneer ik mijn voeten had
neergezet! Ik word overspoeld door een
emotie van zaligheid maar ook van schrik,
want ik had even erg en hard op mijn moeder
kunnen roepen.
De slachtpartij duurt in het totaal twee uur.
Op het laatst verdwijnen de dieren. Overal
in het water blijft er niets anders over dan
duizenden glinsterende sardienenschubjes,
die ronddwarrelen als sneeuwvlokken.
Uitgeput van het vele en lange snorkelen
alsmede het koude water maar compleet
voldaan, zetten we terug koers naar East
Londen. “You are priviledged people”, zegt
Mark, dat wij eenvoudige stervelingen zo
een unieke en wonderbaarlijke natuurgebeurtenis
hebben mogen aanschouwen.
Mark zelf was onder de indruk van de om-
vang ‘bait ball’, die uitzonderlijk was waarbij
volgens hem het ook de eerste keer was
dat mensen (wij dus) zo dicht bij walvissen
konden snorkelen.
Ondertussen is de windsnelheid gestegen
tot 80 km/h, wat dus niets goeds voorspelt.
De reis kan evenwel niet meer stuk.
dag 3, 4 en 5
Onze euforie van gisteren zou evenwel snel
omslaan. De storm is effectief opgestoken
met windkracht 9 en zou drie dagen aanhouden.
Bovendien is het de ergste van de
laatste vijf jaar. De golven halen hoogtes
tot 9 meter (dus een niveauverschil van top
tot beneden van 18 m!) Wat een woest ontketend
spektakel dat we van op het strand
mogen aanschouwen. Er is geen ontkomen
aan. Drie dagen op café dan maar. De aandelen
van Castle Beer swingden de pan uit…
Uit pure miserie brachten we een cynisch
bezoek aan het Aquarium van East London.
Ook gingen we een township (een zwarte
woonwijk) bezoeken. De beelden waren
choquerend: de mensen wonen er in kleine
vierkante barakjes opgetrokken uit plastic,
karton en hout. Geen of weinig water, elektriciteit
en sanitair.
Op de markt verkochten ze qua vlees enkel
stinkend slachtafval. Op de hoek van
de straat stonden vrouwen ‘smiley’s’ op de
bbq te roosteren, een delicatesse. Het zijn
schapenkoppen, die zwartgeblakerd worden
waardoor de lippen opentrekken zodat
het lijkt of de kop lacht, vandaar de naam.
Ik kon mijn ogen niet geloven dat zulke armoede
in de 21e eeuw nog mogelijk was.
In een ‘shebeen’, een lokaal café bestaande
uit dezelfde krotwoningelementen, werden
we hartelijk ontvangen. Op een vuur stond
een groot olievat te borrelen met zelfgemaakt
bier van maïs en graan. Ernaast op
de grond stonden tien witte plastic emmers
gevuld met schuimend bier, na fermentatie
klaar voor consumptie. Ik moest kokhalzen
en bedankte vriendelijk maar beleefd voor
de slok, die ik aangeboden kreeg.
Een apotheek/kwakzalverij met allemaal
spullen, gedroogde dieren, kruiden enz.
tegen ziektes en kwade geesten floreerde
weelderig.
In een kinderdagverblijf zagen we vele gelukkige
en goedverzorgde zingende kinderen.
De geur in de eetzaal was evenwel niet
uit te houden.
François zei dat er met India toch nog twee
verschillen waren. Hier hebben de mensen
nog een wankel dak boven hun hoofd als-

mede onmenselijk eten, in India hebben ze
geen van beide.
dag 6
De wind is wat gaan liggen maar in de
plaats krijgen we regen (typisch). Onze
moraal en vooral onze lever hebben een
tik gekregen en we besluiten om niet andermaal
een volledige dag op café te door
te brengen. Iedereen de zodiac in. De golven
zijn al kalmer geworden en gezakt tot
slechts (!) 7 m…
De komende zes uur op de boot zou een
heuse waterhel worden. Om wat meer comfort
te hebben, zet iedereen zijn duikbril
op en snorkel in tegen al dat overkomend
water. Kletsnat, regen, koude (amper 12°C),
golven, wind, een slaande zodiac, die alle
lichaamsonderdelen constant dooreen
slaat, wat een enduro. Plassen is onmogelijk.
Iemand krijgt zijn pak uiteindelijk op
halve hoogte uit en kan zijn evenwicht amper
bewaren maar roept dan verbijsterend:
“Ik vind hem niet meer!”. Je hebt eigenlijk
geen andere keuze dan het bruisende sop te
kiezen onder water…
Het enige dat we alsdan te zien krijgen, zijn
verschillende ‘orale bait balls’, die François
en Nico gedwongen achterlaten ondanks
preventieve medicatie. Iedereen heeft met
hen medelijden.
De ogentaal tussen Jan Baeckens en mezelf
houdt ons sterk met een imaginair glas
whisky. Terug aan land spurten we beiden
naar het toilet en vervolgens de bar binnen
waar de Heren Jack Daniels en Jameson ons
hartelijk en warm verwelkomen. Yvan komt
ons snel vervoegen. In het hotel worden we
opgewacht door een enorm langoestenbanket,
vergezeld van oesters, gamba’s, zonnevis,
pijlinktvis, krab, en Zuid-Afrikaanse
jumbo mosselen (minstens even lekker als
‘onze’ Zeeuwse), waar Cousteau en zijn boys
opnieuw een puntje konden aan zuigen. Bovendien
lijken de weersverwachtingen voor
de volgende dag eindelijk opnieuw en zelfs
uitermate gunstig.
Ingevolge het slechte weer hebben we van
Mark een extra dag gratis bekomen. Wel
zou hij onze zodiac niet meer besturen vermits
een filmploeg van een Japanse zender
mee aan het avontuur zou deelnemen.
dag 7
Om 06.15 uur het bed uit en om 07.30 uur
zitten we al op zee. De zon is er, geen wind,
en zeer kalme golven. De gannets zijn uit-
gehongerd omdat ze drie dagen niet hebben
kunnen uitvliegen. De omstandigheden
zijn opnieuw optimaal.
Na 10 minuten is het al bingo! We komen
aan op de laatste restanten van een ‘bait
ball’, die nog werd opgekuist door een
Bryde’s walvis. Vervolgens zitten er plots
overal dolfijnen op zee, waar je ook kijkt. De
sardienen lijken nu wijd verspreid zonder
dat er nog van echte balls sprake kan zijn.
Overal suizen de gannets het water in. De
dolfijnen jagen ook apart. De andere zodiac
heeft een ontmoeting met een makohaai.
Tegen de middag is dit wrede vreetbanket
gedaan, waarna de dolfijnen zich dicht
bij elkaar gaan groeperen tot een heuse
school, welke door Mark geschat werd op
1.200 dieren.
Vermits er nergens bait balls te bespeuren
zijn (volgens de ULM, de vissers en de
Hippocampus jan./feb. 2010 27

Reportage - REISVERHaaL
andere zodiacs) besluiten we om de school
te volgen. We steken ze telkens voorbij en
gaan dan midden vooraan hen snorkelend
opwachten. Zij razen ons rakelings voorbij
tegen hoge snelheden. Geen enkele raakt
ons want dat zou voor serieus wat gebroken
ribben kunnen zorgen. Wel zijn er velen, die
vlak voor ons tot stilstand komen, ons even
vriendelijk bekijken en dan weer wegstuiven.
In het midden van de school zitten de
kleintjes, volledig beschermd, die sardienen
leren vangen, nu ze van de moedermelk
moeten overschakelen op ander voedsel.
Na vijf uur met hen te hebben doorgebracht,
keren we voldaan en tevreden terug naar
huis.
De ‘Bonte Avond’ kan beginnen en eindigt
in een collectief Castledelirium met een
vlucht lawaaimakende ibissen.
dag 8
Om 04.00 u moeten we al uit bed – voor zij
28 Hippocampus jan./feb. 2010
die hun bed al gezien hadden tenminste
– om het vliegtuig naar Johannesburg te
halen. Aldaar wacht Cats Tours ons op om
een dagje door te brengen met een rondrit
op de Pilanesberg, een natuurpark van
55.000 hectaren tussen massa’s antilopen,
gnoes, zebra’s, giraffen, krokodillen, twee
nijlpaarden, één olifant en vier witte neushoorns.
Een mooie afsluiter.
Vervolgens brengt British Airways ons veilig
en in één stuk met nog alle ledematen
terug naar huis.
besluit
1. We hebben veel geluk gehad maar
ook tegenslag, door het slecht weer en
zicht onderwater.
2. We hebben bijna alles gezien wat we
volgens de documentaires konden zien
(met uitzondering van het uitzonderlijk
blauwheldere water dat volgens Mark
Addison trouwens geheel werd gefo-
ADVERTENTIE
toshopped door de BBC in haar film).
3. Het slechte zicht heeft ons twee dingen
verhinderd: een volledig zicht op de
‘bait ball’ en contacten met alle mogelijke
haaien. Al de rest hebben we goed
en van dichtbij kunnen bewonderen.
4. Ondanks alles heeft deze trip toch mijn
stoutste verwachtingen overtroffen (ik
was van niks vertrokken) en is het een
onvergetelijke natuurervaring geworden.
5. Goede raad: Blijf steeds in uw reisagent
geloven als deze je persoonlijk vergezelt.
6. De Sardine Run noemt men naast
“the greatest shoal on earth” ook de
“greatest show”, die zijn geld dik waard
is.
TEKST: BERT JanSSEnS
FOTO’S: MaRK aDDISOn

Bondsnieuws - WERKgROEP ICT En WERKgROEP COMMUnICaTIE
Werkgroepen ICT en Communicatie
Om een betere samenwerking
tussen de commissies te garanderen,
is er besloten om
twee nieuwe werkgroepen op te
richten, de Werkgroep ICT (Information
& Communication
Technology) en de Werkgroep
Communicatie.
Wij zijn op zoek naar mensen die
zich hiervoor willen inzetten. Interesse?
Werkgroep Communicatie
De Werkgroep Communicatie staat in voor
de ontwikkeling en de opvolging van al
het drukwerk binnen de NELOS. Dit houdt
in dat je:
• meedenkt over de vormgeving van folders,
brochures, cursussen (volgens de
nieuwe huisstijl).
Om niet het hele dijktraject van
maart tot november te moeten afsluiten,
is een fasering in het werk
aangebracht:
• Fase 1 - van 1 maart tot 3 juli 2010
Gedeelte vanaf ‘De Stelhoeve’ tot en met
de haven van Wemeldinge. Vanwege bezoek
koningin wordt in de haven en bij het
grote strand pas na 3 mei 2010 gewerkt.
• Fase 2 - van 25 mei tot 1 november 2010
Gedeelte vanaf het ‘oude haventje Kattendijke’
tot aan de ‘Kokuitsweg’ (= ‘Parking
Wemeldinge’).
• Fase 3 - vanaf 3 juli tot 1 november 2010
Gedeelte van ‘Kokuitsweg’ (= ‘Parking
Wemeldinge’) tot ‘De Stelhoeve’. De uit-
• graag in de pen kruipt.
• diverse brondocumenten mee beheert
en opzoekt.
Ben je geïnteresseerd om je hierbij aan te
sluiten en/of ken je mensen die zich hiervoor
willen engageren, stuur een mail naar
katrijn@nelos.be (Katrijn Ools) of naar
Herwig.VanCotthem@entrance.be (Herwig
Van Cotthem).
Werkgroep ICT
De Werkgroep ICT zal zich voornamelijk
bezighouden met de uitbouw van de
infrastructuur van de interne (NELOSsecretariaat)
en externe (internet & extranet)
diensten. Verantwoordelijke is Michel
Declercq. De kennis of ervaring waar wij
naar op zoek zijn is zeer breed: Linux, Windows
Server en Client, Apache, MySQL, WSS,
Project Management, Networking, Wiki,
Hosting, Office Automation, Webdesign, enz.
Ook voor deze werkgroep zijn wij op zoek
naar mensen die zich willen inzetten.
Bondsnieuws - DUIKPLaaTS
Werken aan de dijken van
Stormesandpolder
(Wemeldinge-Kattendijke)
We ontvingen meer details over de werken aan de dijken tussen
Wemeldinge en Kattendijke van mevrouw Anneke McGovern, Projectsecretaris
Projectbureau Zeeweringen.
voering van fase 3 sluit aan op fase 1.
Is fase 1 eerder gereed, dan begint ook
fase 3 eerder.
In de diverse fases van het werk is dit deel
van het projectgebied uit veiligheidsoverwegingen
afgesloten. Recreatie aan de
buitenzijde van de dijk of op strandjes - dus
ook duiken - is daar dan niet of beperkt mogelijk.
LET OP: tijdens fase 2 en 3 - van 25 mei tot 1
november - wordt de ‘Oude Zeedijk’ en ‘Steldijk’
volledig afgesloten voor gemotoriseerd
verkeer. Alleen fietsen op de kruin blijft mogelijk.
In de gedeelten waar per fase gewerkt
Indien je je hierbij wil aansluiten, graag een
mail naar katrijn@nelos.be (Katrijn Ools)
en declercq@live.com (Michel Declercq).
Michel kan je meer informatie geven over
de belangrijkste werkpunten.
TEKST: KaTRIJn OOLS
wordt, is duiken verboden.
Om duikers zoveel mogelijk tegemoet te
komen, is men van plan om wekelijks te
bekijken in hoeverre in afgesloten gedeelten
van het werk in het weekend (als het
werk stil ligt) misschien toch gedoken kan
worden. We gaan daarbij uit van het principe
dat duiken verboden is TENZIJ op onze
website onder vermelding van data gecommuniceerd
wordt dat het WEL kan.
De aannemer zal op zo’n moment met behulp
van hekken/borden aangeven hoe het
zit. Blijft er wellicht nog wel een probleem
voor wat betreft bereikbaarheid. Want ook
al kan dus ergens gedoken worden, dan
nog geldt de afsluiting van de ‘Oude Zeedijk’
en ‘Steldijk’ voor auto’s.
Volg dus aandachtig de berichtgeving op
www.zeeweringen.nl.
TEKST: ZEEWERIngEn.
Hippocampus jan./feb. 2010
29

Bondsnieuws - ZEESTagE
De juryleden en de kandidaten van de 3*Stage.
3*Stage 2009
onder stralende
herfstzon
De 3*Stage 2009 kende een iets
moeizame start: voorzitter Ivo
Hubert moest verstek geven
wegens geen vakantiemogelijkheid,
terwijl juryleden Pascal
Eeckhoudt en Dirk Deraedt
eveneens belet bleken.
Toch verscheen op zondag 25 oktober
een voltallige jury op het appel
te Boulouris: Rudi Baert, Michel
Declercq, John Maes, Eric Sels, Sven
Vandekerkhove en René Van Leeuwen
als voorzitter. Naar jarenlange traditie
werd de veiligheid waargenomen door Dr.
René De Laet en Walter Geebelen. Walter
nam bovendien voor de veertigste (jazeker
40e!) keer deel als jurylid aan de 3*stage.
Hoewel de NELOS-stages pas officieel van
De veiligheidsboot van de 3*Stage.
start gaan vanaf het al even traditionele
aperitief rond het middaguur, werden de
vier kandidaten Nancy Deloz, Bruno Bossier,
Bruno Van Quathem en Lars Putteneers
al om 10.00 uur verwacht voor
de eerste persoonlijkheidstest: binnen
de 3*Stage liep dit jaar een pilootproject
waarbij de persoonlijkheid van de kandidaten
op quasiprofessionele wijze werd onderzocht
en geobjectiveerd.
De weergoden waren de NELOS-stages dit

jaar uiterst gunstig gezind: vijf dagen blauwe
lucht met een stralende zon en temperaturen
van gemiddeld 22°C bij een vlakke
zee (maximum 2 beaufort), goed zicht en
een watertemperatuur van 21°C. Wat kan
een duiker zich meer wensen?
Helaas moest Nancy Deloz vlak voor de
tweede duik haar stage onderbreken omwille
van medische redenen.
Gewoontegetrouw stonden de kandidaten
3*I in voor de algehele organisatie van hun
eigen stage: planning en bepaling van de
duikplaatsen, duikleiding in de meest ruime
zin van het woord, vulvoorzieningen en
het regelen van de maaltijden bij de dag-
uitstappen. Op geen van deze vlakken lieten
de kandidaten zich onbetuigd, zodat de
jury getrakteerd werd op niet minder dan
drie dagtrips, waarbij de mooiste en vaak
moeilijke duikplaatsen niet geschuwd werden:
diepe duiken werden uitgevoerd op de
Banc des Vieilles, Le Jardin en Banc de Fréjus,
terwijl adembenemend mooie plaatsen
als Caproux Mérou en Sec à Fanny ook
op het menu stonden. Een organisatie de
3*Stage waardig!
De kandidaten werden niet alleen onder
water (reddingen, simulatie van noodsituaties
en incidenten, lange en gevarieerde
decostops met deepstops), maar ook boven
water (reddingen aan de oppervlakte,
moeilijke en psychologisch vaak slopende
tafelgesprekken) zwaar op proef gesteld.
Daarnaast werden tussen en na de duiken
door de kandidaten nog debatten
geleid over actuele onderwerpen binnen
ons NELOS-duikonderricht. Indien er nog
tijd overbleef, woonde de 3*Stage ook de
spreekbeurten bij die door de 2*Stage werden
georganiseerd.
De kandidaten kenden slechts één moment
van ontspanning (of was ook dit nog eens
extra stress voor sommigen?), namelijk de
‘bonte avond’, waar de juryleden werden
uitgenodigd deel te nemen aan een sessie
‘NELOS-Zumba’.
De duiken en dagen volgden elkaar in
een razend tempo op en het laatste middagmaal
kondigde zich alweer veel vlugger
aan dan verwacht. Tijdens de traditionele
liederen en toespraken werden de
zenuwen tot het uiterste op proef gesteld.
Bij het bekendmaken van het resultaat –
één nieuwe 3*Instructeur, namelijk Bruno
Bossier – vermengden zich tranen van verdriet
en van blijdschap, zowel bij kandidaten
als juryleden.
Alle kandidaten gaven het beste van zichzelf
in deze ultieme duikersproef, waarin
niet slagen zeker geen mislukking inhoudt.
De 3*Stage van 2009 is voorbij: leve de Zeestage
van 2010!
TEKST: REné Van LEEUWEn - VOORZITTER
3*STagE 2009
FOTO’S: CHRIS DEMUynCK, REné DE LaET,
IVO MaDDER En ROLanD WanTEnS
1 2 3
4
5
1) De persoonlijkheidstest werd ingevuld
door alle kandidaten 3*I.
2) Walter geebelen met de havenkapitein
(René) van Boulouris.
3) Lars geeft een korte briefing met duikplanning.
4) Planning van de volgende duik.
5) De 3*Stage vaart buiten.
6) De laatste minuten voor de uitslag bekend
gemaakt wordt, zijn altijd erg emotioneel.
Vlnr: Walter geebelen (veiligheid),
Lars Putteneers,
nancy Deloz, Bruno Vanquaethem,
Bruno Bossier,
Rudi Baert (jury), René Van
Leeuwen (voorzitter), John
Maes (jury), Eric Sels, (jury),
Michel Declercq (jury), Sven
Hippocampus Vandekerckhove jan./feb. 2010 31 (jury),
René De Laet (dokter) en de
schipper van de 3*Stage.
6

Retro Hippo - VERZaMELD DOOR WIM Van DOESELaER
45 jaar geleden
uit Hippocampe nr.4
januari 1965
Commandant Cousteau
op bezoek
Commandant Cousteau, voor de eerste
maal op officieel bezoek in België, was die
dag onze eregast. Hij presenteerde ons zijn
nieuwe film ‘De Wereld zonder Zon’, die
met ‘De Wereld der Stilte’ een der klassieke
meesterwerken zal worden van de onderwaterfilmopname.
Na de filmvertoning werd in het zwembad
van Schaarbeek een samenkomst ingericht
door de vennootschap die de film uitgaf.
René Crepin stelde de Nationale Monitors
voor.
Scholingsstage
Tijdens de algemene vergadering van
BEFOS werd er besloten een jaarlijkse
scholingsstage te organiseren voor zeeduikscholing
en zeemanschap. De eerste
van deze scholingsstages (ook pre-stage
genoemd) worden ingericht op het Bendoreiland.
CMAS
Twee verschillende opvattingen stonden
tegenover elkaar, deze van België die de
nadruk legde op het feit dat men in België
in zoet water duikt, niet uit roeping maar
wel omdat de heldere en warme ‘Mare
nostrum’ van ons te ver is verwijderd. Iedereen
was het echter eens met de Belgische
theorie. De vergadering erkende de
bijzonder kwaliteit van het Belgisch onderricht,
zodat René Crepin eenstemmig werd
uitgeroepen tot voorzitter van de Commissie
Zoetwaterduiken.
32 Hippocampus jan./feb. 2010
35 jaar geleden
Statistieken
De BEFOS-clubs tellen 7884 leden waarvan
er 3441 zijn gebrevetteerd.
Noodkreet om
de oceaanplunderingen
De oceaan stelt de mens onmetelijke voedsel-,
energie- en grondstofbronnen ter beschikking.
Gaan wij deze nu uitplunderen
– iets waar wij overigens reeds dapper mee
bezig zijn – in plaats van ze met rede uit te
baten?
J.-Y. Cousteau
uit Hippocampus nr. 52
februari 1975
Decompressiekamer
De Belgische Zeemacht laat ons weten dat
zij een caisson voor meerdere personen
heeft verkregen bevattende een behandelingskamer,
een overgangssas en een verbindingskamer
met de monoplace en die
zich aan boord bevinden van het oceaanschip
‘Artevelde’.
25 jaar geleden
uit Hippocampus nr. 102
februari 1985
25 jaar geleden
Bloso
Er zijn in onze verenigingen nogal wat mensen
die zeggen: “Bloso wil BEFOS kapot maken”.
Objectief bekeken is dat nonsens: het is niet
omdat BEFOS in bepaalde materies het beslissingsrecht
moet overlaten aan beide
landelijke verenigingen, NELOS en LIFRAS,
dat daarmee BEFOS ‘kapot’ gaat.
Maar NELOS kan niet werken zonder die
toelagen. En het is beschamend dat een vereniging
van 5000 duiksportbeoefenaars niet
erkend is door de officiële instanties.
De algemene vergadering heeft zich dan
ook met een ruime meerderheid van gezond
verstand uitgesproken voor de regularisatie
van de verhoudingen met Bloso en BEFOS.
Jozef Van den Berghe
Voorzitter NELOS
4*CMAS-Instructeurs
René Crepin, Walter Geebelen, Jean Sax en
Luc Sels werden verkozen tot 4*Instructeurs.
Zij vertegenwoordigen België bij CMAS.
België heeft eigenlijk recht op vijf 4*Instructeurs,
maar de andere kandidaten behaalden
niet het vereiste aantal stemmen. Dit
verzwakt natuurlijk onze positie t.o.v. CMAS.
Mechanische
decompressiemeter
Een decompressiemeter kan geen enkele
duiktabel vervangen, omdat slechts één
weefsel gesimuleerd wordt. Het is raadzaam
de decompressiemeter niet te gebruiken
om trappen te maken, enkel dus
voor duiken binnen de nultijd.
De Nationale Materieelcommissie adviseert
de mechanische decompressiemeter
niet als primair veiligheidsinstrument te
gebruiken, hoogstens als hulpmiddel.
15 jaar geleden
uit Hippocampus nr. 152
februari 1995

25 jaar Duiker-Hulpverlener
Tijdens deze 25-jarige periode hebben we
natuurlijk een evolutie meegemaakt:
• De fysiologische belangrijkheid van
bloodshift en air-trapping werden benadrukt.
• Het gebruik van aspirine als behandeling
voor decompressieongevallen werd
eerst aangeraden en nadien verboden.
• Het open foramen ovale werd als oorzaak
gevonden voor vele onbegrepen
decompressieongevallen.
Wim Wellens
Voorzitter Medische Commissie
Reportage - BIOLOgIE
In de vorige Hippocampus (Hippo 226,
nov./dec. 2009) stond een interessant
artikel over ‘De vlokslakken van Zeeland’,
geschreven door Daan Delbare.
Peter van Bragt, een specialist op gebied
van zeenaaktslakken in de Oosterschelde,
maakte me er terecht op attent dat we
een foutieve foto van het eiersnoer van de
kleine vlokslak bij het artikel plaatsten.
Daarom plaatsen we hier nog eens de twee
verschillende soorten vlokslakken die we
in Zeeland kunnen aantreff en, maar nu
met hun juiste eiersnoer.
TEKST: IVO MaDDER
Dieptekwalifi catie
Dit reglement is niet zo maar uit de lucht
komen vallen. Het Veiligheidscomité had
reeds lange tijd vastgesteld dat beginnende
duikers veel te snel veel te diep doken.
De reglementering over de dieptekwalifi
catie is een van de concrete oplossingen
om de beginnende duikers diets te maken
dat diep(er) duiken niet zo maar een vanzelfsprekend
iets is.
Het eiersnoer
van de vlokslak
Naar aanleiding van het plaatsen
van een foutieve foto, brengen we
een wat uitgebreider errata.
ADVERTENTIE
Putti’s place in Goes
Ik heb hier reeds zeer veel duikers gezien
die in de problemen kwamen door de soms
verraderlijke stromingen en doordat ze het
uitzonderlijke onderwaterlandschap niet
kenden.
Daarom besloot ik iets te ondernemen om
de plaats beter bekend te maken. Zo rijpte
het idee om een zeer gedetailleerd plan
van deze plaats te maken.
Roger Puttaert
Boven: De grote vlokslak (aeolidia papillosa).
Foto: John de Jong.
Onder: Een eiersnoer van de grote vlokslak.
Foto: Daan Delbare.
Boven: De kleine vlokkige zeenaaktslak (aeolidiella
glauca). Foto: Frankie Van Remoortel
Onder: Een eiersnoer van de kleine vlokkige
zeenaaktslak. Foto: John de Jong.
NEMO DIVE CLUB & HOTEL & SAFARI’S
Guy en Bert - Red Sea Egypt - Safaga
Max. 4 duikers aan boord van boot ‘BRUCE’,
tevens mogelijkheid voor mini-safari.
info@nemodive.com - www.nemodive.com - Tel.: 00 20 (0) 10/364 87 08 - 00 20 (0) 101 13 77 07
Hippocampus jan./feb. 2010
33

Jeugdduikhoekje - SKUBBa & FRED
Archimedes
Ademen onder water lukt nu al.
Nu nog een oplossing vinden om
je te kunnen voortbewegen.
“Eureka!”, riep Fred.
“Wat heeft Erika hier mee te maken?”, reageerde
Skubba.
“Nee, EUUUreka. Dat riep Archimedes toen
hij in zijn bad zat”.
Skubba had Fred altijd al een beetje speciaal
gevonden, maar nu was hij overtuigd
dat zijn vriend volledig de kluts kwijt was.
“Wie is Archidinges?”.
34 Hippocampus jan./feb. 2010
“Archimedes is een Griekse geleerde die
voor zijn koning moest uitvinden of zijn
kroon wel volledig van goud was”.
“Moet je daarvoor een geleerde zijn? Je
smelt de kroon en je ziet het direct”.
“Ah, nee. Het was een cadeau, dus mocht de
kroon niet gesmolten worden”.
“Aaah”, zuchtte Skubba, zich afvragend wat
dat met duiken te maken had.
“Toen Archimedes in zijn bad kroop, liep er
water uit”, vertelde Fred verder.
“Dat heb ik ook!”, riep Skubba. “En als je er
in springt, dan pletst het tegen de muren”.
Maar Fred ging onverstoorbaar door: “Hij
dacht: ik meet hoeveel water er uit mijn
bad stroomt als ik een klomp puur goud
met hetzelfde gewicht als de kroon in mijn
bad leg. Indien ik die hoeveelheid vergelijk
met het water dat bij de kroon uit mijn bad
stroomt, dan moet dat gelijk zijn”.
“Ja, ja. Laten we duiken”, zei Skubba die er
niets van begreep.
“Nee, luister! Als we weten hoe zwaar je
emmer vol water weegt, dan moeten we
er gewoon voor zorgen dat je emmer leeg
even zwaar weegt. Begrijp je? Dan kan je
onder water bewegen”.
Hoewel Skubba er kop noch staart aan
kreeg, klonk de laatste zin als muziek in
zijn oren. En als zijn rare vriend iets beloofde,
dan gebeurde dat ook.
Fred nam de emmer van Skubba en verdween.
Skubba bleef eenzaam achter.
Enig tijd later kwam Fred met de emmer
terug. Blijkbaar was die heel zwaar geworden.
“Wat ben je gaan doen?”, vroeg Skubba.
“Een volle emmer weegt 5 kg. Ik heb aan
de buitenkant van je emmer 5 kg lood uit
de garage van je vader bevestigd. Daarom
weegt hij nu zo zwaar. Ga in het water staan
en zet de emmer zoals gewoonlijk op je
hoofd”.
“Vijf kilo op mijn hoofd zetten?”, zei Skubba
toen hij zag dat Fred het amper kon dragen.
“En ik moet daar mee duiken?”.
Skubba had zijn twijfels, maar de drang om
echt te duiken was te groot. Hij besloot te
doen wat zijn vriend hem vroeg. Hij nam
de emmer en terwijl Fred pompte, stak hij
zijn hoofd onder water en in de emmer.
Onder water woog de emmer helemaal
niet zwaar. Hij moest er zelfs een beetje
aan trekken om helemaal onder te gaan.
Terwijl hij hem vasthield, kon hij er mee
draaien. Leuk. Aangezien er geen draden
meer waren, kon hij nu gemakkelijk een
stap vooruit zetten.
“Hey, dat lukt. Ik kan bewegen”, riep hij
verrast. Maar het water rond de emmer
smoorde het geluid. Fred reageerde niet en
pompte rustig verder.
TEKST: PaTRICK Van HOESERLanDE
CaRTOOn: PETER BOSTEELS

Persbericht - DUIKPLaaTS
Duiken in de oude
haven toegestaan
Duiken in de oude veerhaven van Anna Jacobapolder
is niet langer verboden.
Het Gerechtshof in Den Haag heeft vrijdagochtend 22 januari 2010
ook in hoger beroep twee duikers vrijgesproken die daar anderhalf
jaar geleden door de waterpolitie waren bekeurd.
De voormalige veerhaven wordt al een aantal jaren gebruikt voor het
kweken van hangcultuurmosselen. Daarmee heeft het zijn oude functie
verloren, betogen de sportduikers. De rechtbank in Middelburg volgde
hen eerder al in die visie. Het Openbaar Ministerie ging tegen deze uitspraak
in beroep, maar is ook nu in hoger beroep door het Gerechtshof
in het ongelijk gesteld. Het Hof concludeerde dat niet bewezen is geacht
dat Joop Stalenburg en Edward Snijders zich in een haven bevonden toen
zij tussen een mosselcultuur doken.
Aan deze tijd- en geldverslindende soap is na anderhalf jaar dus eindelijk
een eind gekomen.
ADVERTENTIE
Vegte. der van Frank
Is anna Jacobapolder dan toch geen haven?
Jong.Foto: de John
Doorkijkje tussen de hangculturen op de
duikplaatst anna Jacobapolder. Foto:
TEKST: SaMEngESTELD aan DE HanD Van DIVERSE PERS-BE-
RICHTEn. WIE MEER WIL LEZEn OVER HET VOnnIS, Kan TE-
RECHT OP: HTTP://JURE.nL/BL0298.
DE ZEE is uw omgeving
DUIKEN IS uw passie
vanaf
€ 500
PER WEEK
STAGES:
- opleidingen
- fotografie
- bio
0611 55 93 56
www.victoria-croisieres.com
Hippocampus jan./feb. 2010
35

Reportage - gESCHIEDEnIS
Ik ben een
oude duiker!
(...nou en?)
Eind november 2009 was Steven
Weinberg de gastspreker tijdens
een voordracht van de Commissie
Biologie. Het onderwerp was
‘Het onderwaterleven anders
bekeken’. We kregen prachtige
fotoreeksen te zien van sponzen,
neteldieren, weekdieren, kreeftachtigen,
... gemonteerd op tangomuziek,
afgewisseld met licht
verteerbare biologische info.
Steven kon zijn publiek boeien
op een voor hem zo typische humoristische
wijze. Vooral zijn
opkomst op het podium - met een
oude ‘bi’ met eentrapsademautomaat
- en zijn inleiding voorafgaand
op een fotografi sch
overzicht van zijn duikcarrière,
boeide de aanwezigen danig. We
brengen hier zijn inleiding.
3
1) Samen met mijn broer Rolf in Brégançon, Zuid-
5
3)Moord op een octopusje in Cap d’ail, Zuid Frank-
Frankrijk, 1956. Hij duikt met een Scott volgerijk. In 1961 was men nog niet erg milieubewust...
laatsmasker, ik snorkel nog maar.
4) Jacht onder water bij Vulcano, Italië, in 1968.
2) In de Calanque d’En-Vau, Cassis, Zuid-Frankrijk,
vlak voor mijn eerste duik in zee, zomer
1958. De roeier is Rudy Wijnands, één van nederland’s
eerste beroepsduikers.
5) In 1973 joeg ik nog op vissen, hier in griekenland.
In 1975 ruilde ik mijn harpoen definitief in voor een
onderwatercamera.
Mijn vader had me nog zó gewaarschuwd!
Hij, die me ruim veertig
jaar geleden aan zijn hand meevoerde
op mijn allereerste openwater duik
in de beroemde ‘calanques’ van het Zuid-
Franse Cassis, heeft mij (onder andere...)
de volgende ironische levensles meegegeven:
“Als je bang bent oud te worden,
zul je je jong moeten opknopen!”. Ik volgde
zijn wijze raad niet op en ten gevolge
daarvan ben ik inmiddels daadwerkelijk
een oude duiker geworden. Niet alleen ík
ben oud en versleten: dat geldt ook voor
een deel van mijn uitrusting en voor de
meningen die ik erop na houd. Dat geef ik
ruiterlijk toe!
Maar goed. Ik ben dus een oude duiker.
En wat zou dat? Vol bewondering, maar
ook vol verbazing, staar ik mijn ogen uit
naar het steeds verder geperfectioneerde
materiaal dat de fabrikanten voor ons uitdokteren.
Natuurlijk probeer ik de ontwikkelingen
bij te houden, zodat het de jonge
duiksters op de boot straks niet al te zeer
36 Hippocampus jan./feb. 2010
op zal vallen dat “opa niet meer ‘in’ is!”. En
zo heb ik in de loop der jaren (met bloedend
hart) afstand gedaan van mijn dubbel-10set,
van mijn Royal Mistral tweeslangsautomaat
en van mijn dieptemeter, om maar
een paar essentiële zaken te noemen.
En wat stel ik vast? Dat geen enkel trimvest
ter wereld (en ik heb er een stuk of wat
uitgeprobeerd) zo lekker dicht tegen mijn
lijf zit als mijn goeie ouwe dubbelfl essen-
’hernia’-set. Ik blijf dus steevast in elke wat
smallere spleet hangen, nog steeds in de
ijdele hoop verkerend dat ik nog niet de
‘gebochelde van Notre Dame’ geworden
ben waarin mijn modieuze ‘korte 12-liter
fl es’ mij heeft veranderd.
En ik sidder en beef bij de gedachte dat ik
mij ooit eens beroerd zal voelen aan het
oppervlak. Daar waar mijn oude, vertrouw-
1
2
4
de (en, toegegeven: foeilelijke) Fenzy-’wcbril’-trimvest
elke amechtige (Nvdr. Buiten
adem, hijgende) duiker foutloos op de rug
draaide, beschik ik nu over een modieus
trimvest dat me de dag dat ik hem werkelijk
nodig heb, de laatste natrap zal geven en
me zonder dralen kopje onder zal duwen...
Bovendien heeft datzelfde trimvest me
ertoe gedwongen wat extra lood aan mijn
gordel te doen (alle trimvesten ter wereld,
zelfs totaal leeg, drijven!). En dan heb ik
het nog niet eens over hun volume, hun
zakken, hun slangen, hun ringen en andere
franje die me van alle kanten afremmen
wanneer ik me met mijn oude magere
kuiten en afgesleten zwemvinnen probeer
voort te bewegen. Als ik al niet ergens in
het koraal blijf hangen met een van de vele
accessoires die rondom het trimvest bungelen...

Vanaf 1973 bestudeerde ik als aankomend zeebi- Wetenschapper aan het werk! Lichtmetingen bij
oloog de zachte koralen in de Middellandse Zee, Curaçao in 1975.
hier bij Port-Vendres.
Vriendjes maken met een zeebaars bij Banyuls-sur-Mer, 1977.
Voor het vervaardigen van een onderwater fotogrammetrische
kaart van het rif zijn speciale
duiktechnieken nodig! Puerto Rico, 1979.
De jonge promovendus mariene biologie in
1979.
Ik heb in de loop der jaren wel een dozijn
tweetrapsautomaten uitgeprobeerd. Aangezien
ik geen pientere technicus ben,
hebben de meeste de mysteries van hun
membraangestuurde of al dan niet gecompenseerde
kleppen in hun binnenste
volledig weten te behouden. Wat niet wegneemt
dat ik eens te meer constateer dat
ze allemaal loodzwaar in de mond hangen
en naar één kant trekken, waardoor mijn
kaken (zeker in koud water) vermoeid en
verkrampt raken, terwijl het mondstuk van
mijn beweende Royal Mistral gewichtsloos
precies voor mijn mond bleef hangen.
Erger nog, de bellen uitgeademde lucht
ontsnappen met veel gesis en geborrel
vlak naast mijn gelaat, waardoor alle
kleine visjes die ik van vlakbij zou willen
bekijken en fotograferen hals over kop in
een spleet verdwijnen. Met de ouderwetse
‘wekker’ op de rug hadden we daar nooit
last van...
Meneer Aqualung, Meneer Beuchat, Meneer
Cressi, Meneer Dacor, Meneer Dräger,
Meneer Mares, Meneer Poseidon, Meneer
Scubapro, Meneer Seaquest, Meneer Spiro,
Meneer Sporasub (en de anderen), excuseer
als ik tegen de stroom in zwem. Maar wanneer
produceert u eindelijk het duikmateriaal
dat aan de jongere generaties duikers die
heerlijke gevoelens weer teruggeeft die wij,
de oude garde, gekend hebben?
(PS: de eerlijkheid gebiedt mij te zeggen
dat ik ten opzichte van de zestiger jaren het
gevoel heb dat er toch wel vooruitgang is
geboekt, met name op de volgende onderdelen:
masker, vinnen, manometer en duikcomputer!).
TEKST En FOTO’S: STEVEn WEInBERg
Koraalrif-onderzoek aan de Universiteit van
Puerto Rico, 1979.
Hippocampus jan./feb. 2010
37

Bondsnieuws - SPORTCOMMISSIE
30e Kerstzwemtocht
Op 27 december 2009 richtte
de North Sea Swimming
Association (NSSA) haar 30e
zwemtocht in de Noordzee in.
Het traditionele parcours van
7 km werd weer gevolgd: langs
het strand van ‘De Boekanier’
tot aan de reddingsdienst van
de KNRM (Koninklijke Nederlandse
Redding Maatschappij)
van Cadzand-Bad.
De zee was tamelijk rustig en de temperatuur
van de lucht en het water
bedroeg 6°C. Bij de reddingsdienst
verzamelden om 10.00 uur vijftien dappere
zwemmers. Om 10.30 uur stapten acht
deelnemers aan boord van het reddingsschip
‘Winnifred’ en de overige namen de
gele truck van het reddingsstation om
naar het vertrekpunt te worden gebracht.
Om 11.00 uur werd het vertreksein gegeven
en de vinzwemmers zetten er een stevige
vaart in, net alsof zij slechts een honderdtal
meter hoefden te zwemmen. Dit was
38 Hippocampus jan./feb. 2010
1 3
2
niet om een of ander record te breken maar
enkel om zich warm te zwemmen.
Deze vijftien vinzwemmers vertegenwoordigden
zes clubs:
• Christophe Cotman, Roger Flament,
Laurent Slongo, Cedric Robert en Virginie
Lis van ASM;
• Peter Hoynaert, Chris Bruyninckx en
Koen Wouters van Hydra;
• Jacques Vervier en Olivier Crépin van
Les Otaries;
• René De Praetere van BRASM;
• Born Anckaert van ADT;
• Rik Meeuwissen, Jelle Bertels en Hannelore
Leurs van Nautilus Hasselt.
De kop werd getrokken door Jelle Bertels,
gevolgd door Olivier Crépin, Jacques Vervier
en Rik Meeuwissen. Dan volgden de
andere deelnemers.
Er waren enkele te begrijpen opgaven door
de lage watertemperatuur en wellicht ook
door het te dunne pak. In het reddingsstation
aan de aankomst konden de deelnemers
zich opwarmen met de warme wijn en
de dikke erwtensoep in een gezellig warme
atmosfeer.
4
1) Enkele deelnemers namen de gele truck van
het reddingsstation om naar het vertrekpunt te
worden gebracht.
2) De andere deelnemers stapten aan boord
van aan boord van het reddingsschip ‘Winnifred’.
3) Een kramp in de kuit wordt snel verholpen.
4) De aankomst.
Onze dank gaat zeker naar de redders en de
organisatoren.
De volgende afspraak is voor de 31e Noordzeechallenge
op 13 juni 2010 te 9.00 uur
zoals steeds aan de reddingsdienst te Cadzand-Bad.
TEKST En FOTO’S: REné DEPRaETERE
ADVERTENTIE

Sprokkel
Nieuwe aardbeikrab ontdekt
Ping-Ho en zijn team vonden in
2009 een nieuwe soort ‘aardbeikrab’
voor de kust van Kenting
National Park, een gekend duikgebied
- met veel marien leven -
aan de zuidkust van Taiwan.
Er bestaan enkele krabbensoorten die
de populaire benaming aardbeikrab
dragen. Zo heb je Neoliomera pubescens,
die ook wel eens de Hawaïaanse
aardbeikrab (Hawaiian strawberry crab)
of rode boxerskrab (Red boxing crab)
wordt genoemd. Ze is zeer gegeerd door
aquariumliefhebbers. Daarnaast heb je
Liomera sp., een aardbeikrab die ook wel
eens de zachte koraalkrab (Soft coral
crab) wordt genoemd.
De Taiwanese professor en zeebioloog Ho
Ping-Ho van de ‘National Taiwan Ocean
University’ in Taiwan ontdekte onlangs een
nieuwe krabbensoort (in juni 2009 ontdekt,
maar pas bekend gemaakt aan de pers in
januari 2010). Hij dacht eerst dat het de
eerder ontdekte Hawaïaanse aanrdbeikrab
(Neoliomera pubescens) was, maar
vrij snel werd vastgesteld dat het om een
nieuwe soort ging. Dat werd bevestigd door
Wang Chia-hsiang, de Tiawanese krabbenspecialist.
De nieuwe krabbensoort heeft
nog geen wetenschappelijke naam gekregen.
Het lichaam van de krab is felrood en bedekt
met een witte-stippenpatroon, waardoor
het geleedpotige dier lijkt op een
aardbei. Deze aardbeikrab is aangetroffen
voor de zuidkust van Taiwan en vertoont
duidelijk anatomische en uiterlijke overeenkomsten
met krabbensoorten die in de
wateren rond Hawaï, Polynesië en Mauritius
worden aangetroffen. Het ‘aardbeimotief’
komt bij de Taiwanese soort echter
veel opvallender naar voren. Bovendien
heeft de aardbeikrab een duidelijk zichtbare,
oestervormige schaal met een door-
ADVERTENTIE
Tijdens de maanden
FEBRUARI & MAART
speciale voorwaarden
op Whites Catalyst
Classic en 360°!
snede van ruim 2,5 centimeter.
Ping-Ho en zijn team vonden in juni 2009 al
twee wijfjes van de ‘aardbeikrab’. Kort nadien
stierven de dieren echter. Wellicht is
hun dood te wijten aan de watervervuiling
nadat in de buurt een tanker schipbreuk
leed.
TEKST: IVO MaDDER
FOTO’S: aP PHOTO/naTIOnaL TaIWan OCEan
UnIVERSITy
“Redefi ning
the dive suit”
WATERSPORTCENTRALE NV
Rozenkranslaan 93-97, 3600 Genk - België
Tel. +32 (0)89 303889, whitesinfo@watersportcentrale.be
Hippocampus jan./feb. 2010
39

Foto: Peter Ryngaert.
Reportage - BIOLOgIE
Langsnuitzeepaardje vastgehecht aan zeegras aan de Costa Brava (Spanje).
Europese zeepaardjes
Samenvatting van de onderzoeksresultaten
bij studie van
de Europese zeepaardjes.
Dit is een niet-technisch uittreksel uit
het proefschrift, “Populatiegenetica
en paringrituelen van de Europese
zeepaardjes” – geschreven door Lucy
Woodall van “Royal Holloway, University
of London”.
Het doel van dit project was een beheersplan
te kunnen opstellen aan de hand van
de bevindingen van de studie.
Hoeveel soorten zeepaardjes zijn inheems
in de Europese wateren?
Genetische gegevens suggereren dat er
slechts twee soorten zeepaardjes afkomstig
zijn uit de kustwateren van het noordoostelijke
deel van de Atlantische Oceaan,
de Middellandse Zee en de Zwarte Zee.
Hoewel zeepaardjes langs onze kusten
heel anders zijn, zijn ze toch genetisch
zeer vergelijkbaar. De verschillen in kleur,
lichaamsvorm en grootte zijn te wijten
aan de omstandigheden waarin ze leven.
Een zeepaardje is een mysterieuze vis, in
staat om binnen enkele minuten de kleur
van zijn omgeving aan te nemen. Bovendien
kunnen ze op een paar maand tijd extra
huidaanhangsels laten groeien om zich
te camoufleren. De twee inheemse soorten
zijn het langsnuitzeepaardje (Hippocam-
40 Hippocampus jan./feb. 2010
pus guttulatus) en het kortsnuitzeepaardje
(Hippocampus hippocampus).
Tijdens deze studie ontdekten we wel twee
andere soorten zeepaardjes, beide niet-inheems.
De eerste soort, Hippocampus fuscus
(Chilkazeepaardje of zeepony), welke
gemigreerd is vanuit de Rode Zee via het
Suezkanaal, wordt nu waargenomen in het
zuidoostelijk deel van de Middellandse Zee.
Deze soort werd tevens ontdekt in eerdere
studies (Golani & Fine 2002). Een andere
soort, de Hippocampus erectus (gestreept
zeepaardje), werd ontdekt in de Azoren archipel.
De oorspronkelijke habitat van de
Hippocampus erectus ligt echter voor de
Amerikaanse kust aan het westelijke deel
van de Atlantische Oceaan.
Taxonomische indeling
Rijk: Animalia (dieren).
Stam: Chordata (Chordadieren).
Onderstam: Vertebrata (gewervelden)
Klasse: Actinopterygii (straalvinnigen).
Onderklasse: Neopterygii
Orde: Gasterosteiformes (pijpvissen)
Onderorde: Syngnathiformes
(zeenaaldachtigen).
Familie: Syngnathidae (zeenaalden).
Onderfamilie: Hippocampinae
Geslacht: Hippocampus.
Een zwanger kortsnuitzeepaardjesmannetje aan de
Zeelandbrug.
Waar leven de zeepaardjes?
Dit is de eerste studie waarin het volledige
geografische bereik en de algehele populatie
van de Europese soorten werd onderzocht
en beschreven. Tot op heden zijn
er nog maar zeer weinig karakteristieken
bekend. Er valt over deze prachtige vissen
dus nog veel informatie te verzamelen.
Volgende gegevens werden wel vergaard:
• Bevolkingsdichtheid: de dichtheid is
over het algemeen laag maar omdat zeepaardjes
een fragmentarische verspreiding
hebben, kan deze op sommige locaties
hoog zijn. Maar de bevolkingsdichtheid
is in Europa meestal hoger dan in andere
regio’s. Zeepaardjes hebben een klein territorium
en zijn daar trouw aan. Dit gedrag
gecombineerd met lokaal hoge dichtheden
betekent dat zodra er zeepaardjes worden
ontdekt, ze op een later tijdstip vaak gemakkelijk
terug te vinden zijn.
• Bevolkingsparameters: er werden zeer
weinig jonge zeepaardjes waargenomen.
Dit stemt overeen met de bevindingen over
andere soorten zeepaardjes (Morgan &
Vincent 2007). Daarnaast varieerde de verhouding
tussen mannelijke en vrouwelijke
exemplaren sterk en werd er geen patroon
tussen de verschillende populaties waargenomen.
• Diepte: zeepaardjes werden waargenomen
tijdens duiken op een diepte tussen
1m en 20m. Zeepaardjes, gevangen met
Foto: Joke Maller.

vistuig, werden tot op een diepte van maximaal
60m bovengehaald. Het is geweten
dat de Europese zeepaardjes voorkomen
in zowel ondiepe kustwateren als in de diepere
wateren (Garrick-Maidment & Jones
2004); resultaten van dit lopende onderzoek
bevestigen dit.
• Helderheid van het water: hoewel sommige
grote populaties gevonden zijn in
wateren met een zeer slechte zichtbaarheid
(< 1 m), is er geen verband gevonden tussen
de zichtbaarheid en de bevolkingsdichtheid.
• Habitat: zeepaardjes werden gevonden
in verschillende habitats. Gegevens suggereren
dat de Europese zeepaardjes overal
voorkomen en geen voorkeur hebben voor
een bepaalde omgeving. De twee soorten
worden vaak samen gevonden, maar toch
zijn er kleine verschillen. Zo heeft het langsnuitzeepaardje
een kleinere levensruimte
met een zeer complexe habitat en het kortsnuitzeepaardje
leeft in een meer open
omgeving. Ondanks eerdere koppelingen
van zeepaardjes aan zeegrasvelden, toonde
deze studie geen dergelijk verband.
• Houvast: zeepaardjes worden meestal
gevonden wanneer ze zich met hun staart
vastklampen aan structuren. Gegevens uit
deze studie suggereren dat er een verschil
bestaat in de houvast waarop de Europese
zeepaardjes werden gevonden. Het langsnuitzeepaardje
werd meestal gevonden
wanneer het zich vasthield aan zeegras
wanneer dit aanwezig was. Anders was er
geen voorkeur. Het kortsnuitzeepaardje
daarentegen werd vaak gezien op kunstmatige
structuren of op de zeebodem,
maar er waren grote verschillen tussen de
populaties van beide soorten.
• Locaties: zeepaardjes waren aanwezig
op verschillende locaties langs de volledige
kustlijn, zowel in havens, voor ruige kusten,
in lagunes als in riviermondingen. Deze
verscheidenheid van de locatie geeft aan
dat de zeepaardjes geen voorkeur hebben.
Hoe kan ik zoeken naar zeepaardjes?
Op zoek gaan naar zeepaardjes kan een
vervelende en vaak ondankbare taak zijn,
dit omdat deze verbazingwekkende vissen
raadselachtig zijn en opgaan in hun omgeving.
Bovendien bewegen zeepaardjes
niet veel en ze verschuilen zich meestal
op sterk begroeide plaatsen. Maar als
je eenmaal een zeepaardje opmerkt in
zijn natuurlijke omgeving, dan zal je dat
nooit meer vergeten. Zoals eerder reeds
vermeld, hebben zeepaardjes een kleine
woonomgeving, wat betekent dat je waar-
Tijdens het onderzoek verzamelden de wetenschappers
van Project Seahorse zeepaardjes
van onder andere de wateren rond Faro (Portugal).
De zeepaardjes werden kort na de duik
en na het opmeten van hun gegevens, terug
uitgezet in de zee. Foto’s: Ivo Madder (2).
schijnlijk een zeepaardje op dezelfde plaats
terug kan vinden. Hoewel dit een uitstekende
gelegenheid biedt om hen waar te nemen
en te volgen, zijn het in het wild levende wezens
en moeten ze als zodanig worden behandeld.
Ik heb een gids en een cursus geschreven
voor duikers die meer willen leren
over zeepaardjes en over duiken met hen.
Waar ter wereld vind je zeepaardjes?
In dit onderzoek heb ik zeepaardjes gezien
die afkomstig zijn uit meer dan 15 landen,
plus de eilandengroepen in de Middellandse
Zee en Oost-Atlantische Oceaan. Er is
echter geen uitgebreide gids over de locaties
van zeepaardjes, vanwege de beperkte
middelen en voor hun bescherming. Ik was
alleen in staat om een kleine steekproef te
doen gedurende een korte periode tijdens
deze studie, maar ik blijf verder informatie
verzamelen over waarnemingen aan de
Europese kust. De cursus voor duikers over
zeepaardjes die ik geschreven heb, legt uit
welke nuttige informatie je kan verzamelen
wanneer je een zeepaardje ziet, en moedigt
je aan deze informatie door te geven, zodat
we het mysterieuze leven van de zeepaardjes
verder kunnen ontrafelen. Als iemand
zich geroepen voelt om mee te helpen aan
een meer gedetailleerde studie van een
plaatselijke zeepaardjespopulatie, neem
dan contact met mij op voor meer informatie
over het opzetten van een dergelijke
studie. Deze soort van langetermijnstudies
zijn een zeer belangrijke aanvulling voor
ons onderzoek, maar vereisen toewijding.
Is het ‘vinknippen’ veilig te gebruiken op
zeepaardjes?
Vinknippen is een snelle en eenvoudige
techniek die gebruikt wordt om een klein
stukje weefsel van de vin van een vis te
weg te nemen. Deze techniek werd in het
verleden gebruikt om onderzoek naar
zeepaardjes te verrichten en wordt nu nog
regelmatig gebruikt voor het merken van
tal van andere vissoorten. Vorige studies
hebben aangetoond dat het merken door
een kleine vin-knip onschadelijk is voor
veel vissoorten, maar gezien zeepaardjes
verschillend zijn in gestel en gedrag tegenover
andere vissoorten, was het verstandig
om dit te controleren. Uit gegevens uit deze
studie blijkt dat het huidige vinknippen de
Lucy Woodall knipt een klein stukje weefsel van de
rugvin af van het zeepaardje.
zeepaardjes niet beïnvloedt. Het verwijderen
van een klein gedeelte van de rugvin is
niet schadelijk voor zeepaardjes. Maar deze
techniek is onhandig en lastig, zeker in het
begin. Probeer deze techniek niet uit, zeker
niet tijdens het diepzeeduiken, tenzij je een
professionele opleiding genoten hebt.
Hoe verwant zijn de Europese populaties
onderling?
Volwassen zeepaardjes leggen slechts
korte afstanden af en hebben een klein
territorium. Daarbij komt dat wanneer
zeepaardjes geboren worden, ze zich niet
lang laten zweven in het water. In plaats
daarvan hechten zij zich met hun staart
net zoals hun ouders vast aan bestaande
structuren. De verwantschap van de zeepaardjes
bevolking werd beoordeeld met
behulp van DNA-technieken waarbij delen
van DNA werden vergeleken tussen individuen
uit verschillende populaties. Uit de
algemene analyse is gebleken dat de populaties
over kortere afstanden nauwer ver-
Hippocampus jan./feb. 2010
41

kortsnuitzeepaardje aan de Zeelandbrug
(oosterschelde). Foto: Luc rooman.
bonden zijn met elkaar dan verwacht. De
gegevens toonden aan dat de patronen van
verwantschap verschilden tussen de twee
Europese soorten, hoewel de volledige redenen
hiervoor nog niet zijn vastgesteld.
Omdat sommige populaties niet voldoende
onderzocht zijn en andere groepen niet
op gelijke afstanden langs de kustlijn gecontroleerd
werden, kan dit de huidige
resultaten beïnvloeden. Derhalve is het
nodig om verder onderzoek en de daaropvolgende
analyses te verrichten. Toch
blijft bevestigd dat zeepaardjes niet in
isolement leven. De huidige gegevens suggereren
dat er een verband bestaat tussen
de populaties. De grootste genetische verschillen
werden gezien in groepen die het
meest geografisch geïsoleerd zijn (Zwarte
Zee, langsnuitzeepaardje en West-Afrika,
kortsnuitzeepaardje). Daarnaast bleek uit
de verzamelde gegevens dat er een verplaatsingsbelemmering
is rond de kaap
van Finisterre.
Om de zeepaardjesbevolking in stand te
houden, zouden de populaties moeten verspreid
zijn over een gebied van honderden
kilometers. Natuurlijk zullen de exemplaren
aan het einde van zulke afstanden
weinig contact hebben met migranten,
maar beweging en verspreiding tussen de
dichtsbijgelegen groepen is te verwachten.
Zijn Europese zeepaardjes monogaam?
Een van de meest bestudeerde aspecten
van het zeepaardje is hun paringsgedrag.
Veel studies gebaseerd op veld waarnemingen
hebben gesuggereerd dat zeepaardjeskoppels
samen blijven gedurende vele
cycli. Tijdens onze recente studie (Naud et
al., 2009) van de langsnuitzeepaardjes is
gebleken dat deze soort niet monogaam is,
wat betekent dat verschillende mannetjes
42 Hippocampus jan./feb. 2010
De zeepony is gemigreerd vanuit de rode Zee.
Foto: Sara a. Lourie (2).
en wijfjes elke ochtend rituelen uitvoeren
met elkaar. Maar met de huidige studie is
wel vastgesteld dat de (meeste?) zeepaardjes
zowel tijdens het broedseizoen als tijdens
het broedsel deze soort monogaam
is. Dit betekent dat een koppel zeepaardjes
tijdens de paartijd trouw is aan elkaar. Verder
onderzoek is nodig om te bepalen of dit
patroon zich spreidt over meerdere broedseizoenen
en over verschillende jaren.
Hoe zijn deze nieuwe gegevens gebruikt?
Bevindingen uit deze studie zijn gebruikt
om een plan voor de instandhouding van
het in het wild levende zeepaardje te ontwikkelen,
alsmede een plan voor het beheer
van in gevangenschap gekweekte dieren.
Het laatste plan is reeds gedeeltelijk
uitgevoerd in dierentuinen en aquaria over
heel Europa. De nieuwe data over de Europese
Zeepaardjes is bij OSPAR (Internationale
organisatie ter bescherming van het
mariene milieu in het noordoostelijk deel
van de Atlantische Oceaan – www.ospar.
org) toegevoegd en bijgewerkt. Daarnaast
ben ik als biologe actief binnen de Natural
England’s Seahorse werkgroep. Deze groep
is werkzaam in het Verenigd Koninkrijk en
zal het beleid ontwikkelen om zeepaardjes
te behouden en hun habitat langs de Britse
kust te beschermen.
De verzamelde gegevens en de vragen die
voortvloeien uit deze studie motiveerden
mij voor het schrijven van een cursus over
zeepaardjes specifiek voor sportduikers.
Het is te hopen dat door deze cursus, duikers
zullen worden opgeleid hoe ze correct
moeten omgaan met zeepaardjes. Anderzijds
kunnen duikers belangrijke gegevens
leveren over de zeepaardjespopulaties in
heel Europa, en uiteindelijk de hele wereld.
Voor nadere informatie kunt u contact op-
Het oorspronkelijke habitat van het gestreept
zeepaardje ligt voor de amerikaanse kust, aan
het westelijke deel van de atlantische oceaan.
nemen met Lucy Woodall (lucywoodall@
compuserve.com).
TekST: Lucy WooDaLL, vrIj verTaaLD
Door carIne van GeLe
Wetenschappelijke benaming:
Hippocampus fuscus.
Synoniem:
Hippocampus brachyrhynchus.
Nederlandstalige benaming:
Chilkazeepaardje of zeepony.
Engelstalige benaming: Chilka
seahorse of sea pony.
Wetenschappelijke benaming:
Hippocampus guttulatus.
Synoniemen: Hippocampus longirostris,
Hippocampus ramulosus.
Nederlandstalige benaming: Langsnuitzeepaardje.
Engelstalige benaming: long-snouted
seahorse.
Wetenschappelijke benaming:
Hippocampus hippocampus.
Synoniemen: Syngnathus hippocampus,
Hippocampus antiquorum, Hippocampus
antiquus.
Nederlandstalige benaming:
kortsnuitzeepaardje.
Engelstalige benaming: short-snouted
seahorse.
Wetenschappelijke benaming:
Hippocampus erectus
Nederlandstalige benaming:
gestreept zeepaardje
Engelstalige benaming: Lined Seahorse

4www.artbook.net3
INCREDIBLE COLOR
HIGH DEFINITION DIVE
The LCD display truly brings color to diving.
The new software updates and displays the
dive profile in real time.
Another innovation made by Mares.
The future has arrived.
Hippocampus jan./feb. 2010
43

Bondsnieuws - GeneeSkunDIGe coMMISSIe
Verslag
AV Geneeskundige
Commissie
Op 19 november 2009 hield de
Geneeskundige Commissie, door
de meeste onder ons nog steeds de
Medische Commissie genoemd, haar
Algemene Vergadering.
Tijdens de vergadering kwamen diverse
onderwerpen aan bod. Vooral
de informatie over Duiker-Hulpverlener
(DHV), duikerarts, technisch duiken
en duiken met mengsels zijn vermeldenswaardig
in Hippocampus. De vergadering
werd afgesloten met korte voordrachten.
We geven kort en bondig een overzicht van
die voordrachten, welke op een later tijdstip
misschien uitgebreider in je bondsblad
aan bod zullen komen.
lessen DHV
Er zijn grote inspanningen geleverd om
een éénvormig lessenpakket aan te maken
zodat er in de verschillende provincies
dezelfde kwaliteitsstandaarden worden
gehaald.
Begin december 2009 worden de verschillende
lesgevers verwacht om de eindtermen
vast te leggen en kennis te nemen van
de eenvormige ‘slides’ die als cursusmateriaal
zullen worden gebruikt.
De lessen DHV worden ook uitgebreid met
een kennismaking met de afdeling Mental
Coaching en het voorkomen van posttraumatische
stress: 30 min. voorzien per
lessencyclus, tijdens de les reanimatie, in
overleg met verantwoordelijke regio’s.
Bijscholing DHV: voorlopig is de tijd nog
niet rijp om bijscholing te verplichten.
De interesse voor het bijscholingsmoment
is zo laag dat het contraproductief
is hiervoor lesgevers in te zetten.
In 2010 stellen we de verschillende lesmomenten
basisopleiding DHV open voor personen
die een bijscholing wensen te volgen.
Voor het herexamen theorie DHV boden
zich 2 kandidaten aan, waarvan 1 niet
slaagde. Voor het herexamen praktijk DHV:
27 deelnemers, waarvan 3 niet geslaagd.
44 Hippocampus jan./feb. 2010
Data voor examen Duiker-Hulpverlener
2010: 5 februari 2010 voor de theorie en 6
maart 2010 voor de praktijk.
opleidingen duikerarts
De Orde van Geneesheren heeft vermeld
dat de vermelding ‘duikerarts’ op stempel
en website toegelaten is. Het gaat wel degelijk
om een apart erkende specialiteit.
Voor de lessen opleiding duikerarts die
aan de ULB werden gegeven, heeft het European
College of Baromedicine (ECB) de
opleiding erkend.
De VUB is geïnteresseerd om opleidingen
te organiseren in het Nederlands.
Dit zou dan best moeten op momenten die
voor huisartsen geschikt zijn, zodat een
grotere pool erkende duikartsen ter beschikking
komt.
technisch duiken en duiken met
mengsels
Deze specialiteit kent een toenemend succes.
De medische aspecten zijn nog relatief
onbekend.
De voorzitter meldt dat NELOS bereid is om
tussenbeide te komen in de kosten van een
opleidingstraject voor één of meerdere geinteresseerde
artsen.
De Medische Commissie informeert naar
de bestaande opleidingskanalen.
voordrachten
Marc De Baets stelt een interessante casus
voor: het vermoeden van een decompres-
1 2
1) Psychologische selectie van duikers bij de krijgsmacht. nuttig?
2) verplichte bijscholing voor DHv is nog niet aan de orde. Foto: Ivo Madder.
sieongeval na een banale duik. Bij hospitalisatie
werd als toevallige vondst verschillende
‘blebs’ in de longtoppen vastgesteld.
Wat is het gevolg voor de latere duikcarrière?
Consensus Medische Commissie:
geen duikverbod omdat ook bij de normale
populatie kleine ‘blebs’ gevonden kunnen
worden en er geen duidelijk oorzakelijk
verband kan worden aangetoond.
Blebs en bullae
Blebs en bullae zijn meestal aangeboren
emfyseemachtige afwijkingen aan
het longweefsel, waarbij er holtes gevormd
worden in het longweefsel. Op
latere leeftijd, vooral bij rokers, kunnen
er meer blebs en bullae ontstaan. Op
de longen, meer bepaald op het longvlies,
kunnen kleine met lucht gevulde
zakjes ontstaan. De medische benaming
hiervan is ‘blebs’. Bij ‘bullae’ is er
abnormaal longweefsel zichtbaar op
röntgenfoto’s, door het samenvloeien
van de longblaasjes. Bullae zijn groter
dan blebs. Als de blebs scheuren, kan
er lucht naar de pleuraholte ontsnappen.
Door de druk van die lucht kan
de long ineen klappen: een spontane
pneumothorax. Als bullae doorscheuren
of open springen, vormen ze grotere
‘gaten’ in de longen. Als zulk een holte
zich dicht in de buurt van het longvlies
bevindt, kan er eveneens lucht naar de
pleuraholte ontsnappen, met een spontane
pneumothorax tot gevolg.

3) ongewenste reacties bij levensbedreigende situaties ... ook bij
het duiken stelt men dat vast.
4) De opleiding duikerarts werd erkend door het ecB.
5) De Geneeskundige commissie gaat zich verdiepen in het duiken
met mengsels. Foto: Ivo Madder.
Herman Van Bogaert stelt enkele bevindingen voor i.v.m.
de psychologische selectie van duikers bij de krijgsmacht.
Hoofdconclusie is dat de testen inderdaad de profi elen
selecteren die gewenst zijn. De hamvraag is echter of de
geselecteerde (en dus gewenste) profi elen de meest wenselijke
zijn. Meer onderzoek volgt.
Roland Vanden Eede stelt een studie voor i.v.m. de rol van
paniek in levensbedreigende situaties. Belangwekkend is
de vaststelling dat hoe bedreigender de situatie wordt en
hoe meer nabij het gevaar ervaren wordt, hoe meer primitieve
hersendelen de reactie sturen. Dit legt uit waarom
ingetrainde reacties, zoals lood afwerpen, regelmatig
worden vergeten en ongewenste reacties zoals noodopstijging
of masker afrukken worden vastgesteld.
slot
Uit de discussie die volgt wordt als belangrijkste besluit
getrokken dat een formele samenwerking tussen Medische
Commissie en het Veiligheidscomité opnieuw zou
moeten worden opgestart.
Volgende vergadering: 6 mei 2010 te Mechelen. Verschillende
leden van het bureau zijn uittredend; verkiezingen
komen er dus aan.
TekST: roLanD vanDen eeDe
4
3
5
ADVERTENTIE
A NEW VISION
SKIN FLEX LADY
Zuiver comfort, 300% elastisch.
• Maximale rekbaarheid door de nieuwe generatie
“HYPER FLEX” neopreen.
• Waterdichte “ SILVER SEAL TITEX” rugrits.
• “GLIDE SKIN” dubbele afdichting met rits
aan enkels en polsen.
Seac. Discover a Wonderful World.
Hippocampus jan./feb. 2010
45

Club in de kijker
40-jarig feest van de
Stingrays Deerlijk
Tijdens het het 40-jarig feest
van duikschool Stingrays verwelkomt
de voorzitter Frank
Deleersnijder de aanwezigen,
als inleiding op zijn speech. We
brengen een ingekorte versie
van zijn speech.
1969 was een opmerkelijk jaar, want
we hadden de eerste landing op de
maan, Eddy Merckx won zijn eerste
‘Tour De France’, het Woodstock Festival
vond plaats, er was de geboorte van Koen
Vlaeminck, ... maar voor ons het allerbelangrijkste
toen: de oprichting van onze
club ‘De Stingrays’.
Enkele vrienden hadden het idee om hun
hobby in een vorm te gieten en zo werd een
duikclub opgericht ‘De Stingrays’, die iets
later - begin de jaren ’70 - overging in een
vzw. We hebben nu nog altijd een stichtend
lid van die vzw in onze rangen, namelijk
onze duikschoolverantwoordelijke Eric Demaertelaere.
Ik denk dat ik mag zeggen dat we een plezante,
gezellige club hebben, ondanks onze
kleine strubbelingen en discussies slagen
46 Hippocampus jan./feb. 2010
wij er steeds weer in om de sfeer binnen
onze club toch boeiend te houden. Laat me
toe de dagelijkse werking eens aan u voor
te stellen en ik begin bij het bestuur.
• Secretaris: Franklin Forrez.
• Penningmeester: Eteinne Malaise.
• Clubhuisverantwoordelijke: Mike Vandekerckhove.
• Materiaalmeesters: Dieter ‘t Siolle en
Joost Verscheure.
• Voorzitter: Frank Deleersnijder
Daarnaast hebben wij een feestcomité onder
leiding van Stefaan Goeminne.
10 jaar geleden heb ik tijdens mijn speech
op het feest van 30 jaar Stingrays eens de
wens uitgesproken een eigen clublokaal te
hebben waarin we alles van onszelf konden
steken. Welnu, zoals de meesten van
jullie weten, zijn we daar verdomd goed in
geslaagd en naar mijn bescheiden mening
was dit zelf een duw in de rug om ons kader
enorm te laten groeien.
In 1999 waren we al met vijf instructeurs
om de duikschool te leiden en ook twee
4*Duikers. Sindsdien stond de groei van
ons kader niet meer stil. Het begon steeds
vlnr: Franklin Forrez 3*I secretaris, allan
Sorryn 2*I, Mike vandekerckhove aSS I
clubhuisverantwoordelijke,
etteine Malaisse 1*I penningmeester, katie
vandenbroucke 1* I, Dieter T’Siolle 1* I
materiaalverantwoordelijke, Stefaan Goeminne
1*I feestverantwoordelijke, Frank
Deleersnijder 1* I voorzitter,
eric De Maertelaere 2* I Duikschoolverantwoordelijke.
beter te gaan. Onze eerste 2*Instructeur
werd een feit toen Eric slaagde in de Zeestage
van Bendor. Nadien volgden Claude
en Franklin, die zelf nog een stapje verder
ging en slaagde als 3*Instructeur te Boulouris.
Ondertussen behaalden Stefaan,
Björn, Dieter, Joost, Etienne, Allan en Katie
ook hun 1*Instructeurstitel.
Verder werden wij nog gesteund door onze
Assistent-Instructeurs, namelijk Erwin, Jo,
Thierry, Mike en deze laatste is reeds goed
op weg om ook de titel van 1*Instructeur te
behalen.
Verder zijn ook enkelen Allan, Bjorn en
Dieter gestart in hun opleiding naar 2*Instructeur,
waarvan Dieter jammer genoeg
moest afhaken wegens medische redenen.
De Zeestage van Björn en Allan begint op
het einde van deze maand (oktober 2009)
en we wensen hen dan ook het allerbeste
toe in hun Zeestage te Boulouris in Zuid-
Frankrijk. (Nvdr, ondertussen behaalde
Allan & Björn hun titel van 2*I). Al deze

personen die de leiding hebben van onze
duikschool, samen met onze enthousiaste
leden, hebben ervoor gezorgd dat ‘da klein
clubke’ van Zuidwest-Vlaanderen wel bekend
is geworden. ‘De Club’ groeide uit tot
op heden met ongeveer een 90-tal leden,
samen met onze broeders uit Gullegem die
ondertussen ook allemaal Stingrays geworden
zijn.
Ondertussen is de toekomst van onze club
al goed verzekerd, want enige tijd geleden
zijn we ook van start gegaan met een
jeugdduikschool. Met enkelen hebben wij
ons geëngageerd een cursus te volgen om
onze kinderen op te leiden tot volwaardige
duikers. We zijn voorzichtig gestart met
vier kinderen en ondertussen is de groep al
uitgegroeid tot een 15-tal jongeren, waarvan
er al twee zijn doorgegroeid naar het
volwassenduiken en de meesten deden al
openwaterduiken.
Met onze kleine mannen erbij moesten we
ook onze trainingsuren gaan aanpassen.
Met de hulp van de gemeente Deerlijk,
onder leiding van de schepen van sport
Ann Acou, in samenwerking met de Sportdienst,
onder leiding van Jo Lambrechts,
hebben we een overeenkomst kunnen maken.
We trainen nog steeds op de dinsdagavond
waarvan de jeugd van 19.30 tot 20.15
uur en de volwassen om 20.15 tot 21.15 uur.
Iedereen is trouwens steeds welkom.
Voorts zijn wij nog altijd een zeer actieve
club op duikgebied gezien er wekelijks kan
gedoken worden in Barges te Doornik en
waarop gemiddeld altijd 25 man en vrouw
aanwezig zijn. Verder wordt er ook gedoken
Verkoop van alle
gekende duikmerken
Eigen hersteldienst
Vulstation tot 300 bar
Foto: Sofi e Goeminne.
De voorzitter, Frank Deleersnijder, tijdens zijn
speech.
in ’De Gavers’ (provinciaal domein De Gavers)
en de Oosterschelde. Dat er veel kan
gedoken worden bewijst onze Claude die op
een jaar toch een 130-tal duiken doet. Zo
zie je maar.
Om de inzet van al onze leden eens in de
kijker te zetten, hebben we eraan gedacht
om ieder lid van 2009 te voorzien van een
geschenk: een handdoek met het clublogo.
Deze worden deze avond uitgedeeld. Bedankt
voor jullie inzet en aanwezigheid.
Om af te sluiten, wil ik nog vermelden dat
er op het einde van dit jaar weer verkiezingen
zijn omtrent het nieuw bestuur. Ikzelf
heb mij voorgenomen na iets meer dan 20
jaar een stapje opzij zetten, teneinde het
aan jonge enthousiaste leden met misschien
een andere inbreng over te laten.
ADVERTENTIE
DUIKSPORT
DE DE ZEVEN ZEEEN
ZEVEN ZEEEN
e-mail: zevenzeeen@telenet.be
zevenzeeen@telenet.be
na de receptie, rijkelijk voorzien van drank en
hapjes, volgde er nog een avondfeest.
Dus, mensen die zich geroepen voelen om
mee met anderen de dagelijkse leiding te
nemen en minstens een jaar lid zijn kunnen
zich kandidaat stellen. Meer hierover later.
Ik hoop dat er veel kandidaten zullen zijn.
Als laatste wens ik nog te zeggen dat het
voor sommigen onder ons nog niet afgelopen
is en we samen verder gaan op het
avondfeest, onder leiding van DJ Gerrit. Ik
wens jullie allen nog een gezellig en plezante
avond toe en zoals onze vriend Marnix
uit Luxemburg zou zeggen: “Vrienden
feeste!”.
TekST: Frank DeLeerSnIjDer, voorZITTer
STInGrayS DeerLIjk
FoTo’S: SoFIe GoeMInne en kaTrIjn ooLS
OPENINGSUREN:
Wo-Do-Vr 16.30-20.00u.
(winteruur tot 19.00u.)
Zat. 10-12u. en 13-17u.
ANTWERPSESTRAAT 258 - 2850 BOOM - TEL/FAX 03/888.43.34
Hippocampus jan./feb. 2010
47

Reportage - BIoLoGIe
Octopussen hebben
liefdesleven zoals mensen
Het seksleven bij octopussen is
geavanceerder dan armworstelen.
Hun liefdesleven in open
water is geraffineerd; ze flirten
en kunnen jaloers worden.
Decennia lang hebben wetenschappers
octopussen gezien als niet-romantische
eenlingen, met paringsgewoonten
zonder ingewikkeld gedrag.
Een team van wetenschappers van de Universiteit
van Berkeley in Californië, hebben
echter in 2008 geconstateerd dat ten
minste één soort octopus - net als mensen
- gebruik maakt van verfijnde vrijtechnieken.
Ze maken gebruik van de tactiek flirten,
houden heel gepassioneerd elkaars
‘handen’ (lees: armen) vast en houden hun
rivalen een armlengte van hen weg.
tentakels vasthouden
Biologe Christine Huffard, ondertussen
werkzaam bij het ‘Monterey Bay Aquarium
Research Institute’, ging voor het schrijven
van haar PH. D. veldwerk, samen met enkele
andere biologen, snorkelen nabij de ondiepe
riffen in de wateren van het noorden
van Indonesië en bestudeerde er het gedrag
van de gestreepte octopus (Abdopus
aculeatus), een kleine veelvoorkomende
octopus met tentakels die tot 25 centimeter
lang zijn. Ze maakte videobeelden van deze
opmerkelijke weekdieren, waarbij ze niet
dieper dan twee meter dook. “Bij elke duik
leerden we iets nieuws over het gedrag van
die octopussen. We kwamen al snel tot de
vaststelling dat ze zich anders gedroegen
dan hun soortgenoten in aquariums. Ze
deden bijna net het tegenovergestelde. De
octopussen hielden elkaars tentakels vast,
zoals verliefde stelletjes handjes vasthouden.
Ze joegen ook belagers weg en als die
te dichtbij kwamen, werden ze gewurgd.
De mannetjes gingen ook op zoek naar de
grootste en dikste vrouwtjes omdat die
het vruchtbaarst zijn”, vertelde Christine
enthousiast nadat ze haar video had getoond
waarin mannetjes te zien waren die
tot paring overgingen met foeragerende
vrouwtjes.
48 Hippocampus jan./feb. 2010
Foto boven: een grijze mannelijke octopus (rechts) paart met een vrouwtje.
Foto onder: een mannelijke octopus hectocotylus, of voorplantingsarm (met roze voering),
brengt een pakketje sperma in de mantel van het vrouwtje.
Volgens Roy Caldwell, professor in de
integratieve biologie (nvdr: over het samenleven
en/of samensmelten van soorten)
aan UC Berkeley en co-auteur van de
studie van het liefdesleven van octopussen,
hebben andere octopussen eveneens
een geavanceerd liefdesleven: “Dit is geen
unieke octopussoort. We kunnen er dus van
uitgaan dat andere octopussen zich op dezelfde
manier gedragen”.
mannelijkheid
In tegenstelling tot octopussen in aquaria,
paren ‘macho’-octopussen niet met het
eerste beste vrouwtje dat hun pad kruist.
Velen zochten een specifieke partner en
bewaakten haar uitermate jaloers gedurende
meerdere dagen. “Voor de mannetjes
is de grootte duidelijk belangrijk: als je
tijd gaat besteden aan de bewaking van een
vrouw, kan je best de grootste vrouwelijke

partner kiezen omdat ze meer eieren kan
produceren”, zei Roy. “Het is eigenlijk een
beleggingsstrategie”.
De wetenschappers zagen ook ‘verleiders’
die de vrouwtjes argeloos probeerden
te veroveren door zich te vermommen
als vrouwtjes. Ze zwommen laag over de
grond, zoals vrouwtjes zich voortbewegen.
Hun ‘mannelijke’ bruine streep was niet
zichtbaar.
Flirtende rivalen werden met wurging
bedreigd. Zowel tijdens het flirten als het
vechten, manifesteerden ze hun mannelijkheid
door gestreepte patronen te tonen
op hun lichaam.
aquarium
“Het meeste wat we weten over octopussen
komt uit laboratoriumwaarnemingen van
slechts een paar soorten” zegt Caldwell.
Die waarnemingen zijn samengevat in boeken
zoals: Ephalopod Behavior’ van Roger
Hanlon en John Messenger (Cambridge
University Press, 1996). Omdat octopussen
zulke schuchtere zeedieren zijn, is het
moeilijk om een objectief beeld te krijgen
van hun paringsrituelen. “Ze zijn obsessief,
geheimzinnig, solitair en vrij griezelig”,
zegt Roy. “Als je naar ze kijkt, bekijken ze je
terug. Het is moeilijk om ze te bestuderen”.
“En we ontdekten al snel dat Abdopus aculeatus
alle regels brak betreffende de hypothese
die we hadden opgesteld op basis
van aquariumstudies”, voegt Christine er
nog aan toe. “Dit is de eerste verfijnde studie
van niet eerder bekend seksuele gedrag
bij octopussen”, zegt Christine. “Voordien
waren we foutief en nu weten we dat we nog
veel meer veldwerk moeten doen”.
ouders sterven
Van zodra octopussen geslachtsrijp zijn,
hebben ze verschillende keren per dag
seks. De mannetjes hebben een speciale
tentakel waarmee ze hun sperma binnenbrengen
bij de vrouwtjes, die na het bevruchten
duizenden eitjes afscheiden. Ze
verwerkt de eitjes tot snoeren die ze aan
het dak van haar woning (holte in het rif)
bevestigt. Ze houdt de eieren schoon en
zuurstofrijk door er een waterstraal op te
blazen. Na ongeveer een maand komen de
ADVERTENTIE
eieren uit. Tijdens gans deze periode is het
vrouwtje niet in staat om er op uit te trekken
om zich te voeden. De verzwakte octopusmoeder
overlijdt spoedig na het uitkomen
van de juveniele octopussen. De vader
sterft ook binnen een paar maanden na de
paring, waardoor de pasgeborenen dus op
zichzelf aangewezen zijn.
“Het is niet zo dat de seks tot de dood leidt “,
zegt Christine. “Het is gewoon zo dat octopussen
een keer nakomelingen produceren
op het einde van hun zeer korte levensduur
van een jaar”. En zoals het onderzoeksteam
ontdekte is die ‘once-in-a-lifetime’
vrijsessie meer dan alleen maar armworstelen.
TekST: Ivo MaDDer
FoTo’S: roy L. caLDWeLL/uc BerkeLey
PHoToS
Bron: een arTIkeL van yaSMIn anWar,
GePuBLIceerD oP 31 MaarT 2008 In unIverSITy
oF caLIFornIa BerkeLey neWS.
specialist in
www.travelandjoy.be
Hippocampus jan./feb. 2010
Lic. A6285
duikreizen
Bredabaan 878
B-2170 Merksem (Antwerpen)
Tel. +32(0)3-289 85 68
Fax. +32(0)3-283 93 36
info@travelandjoy.be
49

Reportage - FoTo & vIDeo
Hugycup 2009
vanuit een andere hoek
De laatste jaren is de populariteit
van de onderwaterfotografie
enorm toegenomen.
Mede dankzij de digitale fotografie
gaat menige duiker met
zijn cameraatje de diepte in op
zoek naar de beste foto’s. Toch
blijkt de perfecte foto niet zo
eenvoudig te maken. Althans
niet voor de doorsnee onderwaterfotograaf
en duiker.
Alex Mustard, David Doubilet,
Franco Banfi, Paul Munzinger, …
zijn wereldberoemde onderwaterfotografen
waar we nog heel veel kunnen
van leren. Maar ook Nederland en
België tellen ondertussen al een aantal
beroemde onderwaterfoto- en videografen.
Zo kaapte Danny Van Belle met zijn
film ‘Lembeh, ongewoon mooi’ in 2008
de eerste prijs weg op het ‘35e Wereldfestival
voor onderwaterbeelden’ in het
Franse Antibes. Om de enorme biodiversiteit
aan fauna en flora in Lembeh
Strait koos Danny dan ook meteen deze
beroemde duiklocatie voor de allereerste
Hugycup wedstrijd.
Deze foto- en videocompetitie werd omschreven
als een combinatie van wedstrijd
en cursus. Reden genoeg dus om
ook maar eens af te zakken naar het kleine
eilandje Lembeh, gelegen ten Noordoosten
van Sulawesi, Indonesië.
50 Hippocampus jan./feb. 2010
HugyCup 2009
Gemonteerde video film
1e plaats: Ilse De Gendt (België)
2e plaats: Gino Rosiers (België)
3e plaats: Erik-Jan Sporken (Nederland)
Videoclip competitie
1e plaats: Jean-Jacques Rietjens (België)
2e plaats: Ilse De Gendt (België)
3e plaats: Erik-Jan Sporken (Nederland)
Fotoreeks
1e plaats: Luc Eeckhaut (België)
2e plaats: Franco De Lorenzi (Italië)
3e plaats: Robert Hauswirth (Frankrijk)
Green Force competitie
Louis Leong (Maleisië)
Breedhoek fotografie
1e plaats: Robert Hauswirth (Frankrijk)
2e plaats: Borut Furlan
3e plaats: Eric Hulpiau (België)
Hengelaarsvis competitie
1e plaats: Robert Hauswirth (Frankrijk)
2e plaats: Pavel Bohonek (Tsjechië)
3e plaats: Bruno Van Saen (België)
Macro fotografie
1e plaats: Robert Hauswirth (Frankrijk)
2e plaats: Janny Heringa-Bosman (Nederland)
3e plaats: Els Van Den Borre (België)
Naaktslak competitie
1e plaats: Luc Eeckhaut (België)
2e plaats: Robert Hauswirth (Frankrijk)
3e plaats: Irena Cok (Slovenië)
Tijdens de geslaagde en vlekkeloos verlopen
‘HugyCup 2009 Award Ceremony’, op 4 en 5 december
2009 in Haaltert, werden alle foto’s en video’s
getoond. We brengen hier een kleine selectie
van de foto’s. Alle foto’s: www.hugycup.com.
3e plaats macro competitie.
Foto: els van Den Borre (België).
Op onze eerste duikdag krijgen we meteen
het gezelschap van organisator Danny
Van Belle. Zowel tijdens als na de duiken
krijgen we tips en uitleg van de ‘master
himself’. ’s Avonds worden de foto’s bekeken
op de laptop en gaat iedereen aan
de slag want iedere dag mag je namelijk
maximum tien onbewerkte foto’s indienen
voor de competitie.
De volgende morgen vraagt onze duikgids
Andries wat we vandaag willen zien. Via
het internet hadden we reeds vernomen
dat de gidsen je graag laten zien wat jij wilt
zien. Heel bescheiden vertellen we Andries
dat we eigenlijk al heel wat gezien hebben
maar nog nooit een flamboyante sepia,
een ‘hairy frogfish’, de harlekijn garnaal,
de Rhinopias frondosa (nvdr: een schorpioenvis
die wierachtige aanhangsels op zijn
lichaam heeft) en nog een aantal andere
rare schepsels.
Onze vierde duik is nog geen twintig minuten
bezig, wanneer er plotseling op mijn
duikfles wordt getikt. Onze gids neemt me
terug mee naar een diepte van amper negen
meter en toont me mijn eerste harige
hengelaarsvis. Wat een klein beestje is me
dat! Dertig minuten lang blijven we wachten
bij dit harige maar prachtig monstertje
tot hij zijn mond volledig open trekt. Onze
eerste speciale foto?
Opgelaten blijven we nadien nog wat uitduiken
op de zwarte bodem. Maar nog geen
vijf minuten later brengt Andries ons bij de
‘flamboyante cuttlefish’. Dit diertje is net
iets groter dan ons welgekende sepiolaatje
en zijn geeloranje kleuren golven constant
over zijn rug. Schitterend! Maar weeral
dacht ik dat dit diertje ook wat groter was.
Ondertussen zitten we al drie duikdagen
ver in de competitie en voor het eerst
lijkt het erop dat de instellingen van ons
nieuw fototoestel aan onze eisen voldoen.
Maar Danny benadrukt nogmaals dat iedere
fotograaf in de competitie goede foto’s
maakt. En, als je er echt wil uitspringen,
moet je eens proberen een foto te maken
die verschilt van alle andere.
Zo gezegd, zo gedaan, denk je. De volgende
morgen duiken we dus opnieuw met
volle moed op het zwarte zand. De duiken
in de negentien kilometer lange en slechts
vier kilometer brede straat staan immers
gekend voor zijn ‘muck diving’.

2e plaats breedhoek fotografie. Foto: Borut Furlan (Slovenië).
Fotoreeks - 2e plaats. Foto: Franco De Lorenzi (Italië).

Reportage - FoTo & vIDeo
Fotoreeks - 1e plaats. Foto: Luc eeckhaut (België).
Muck diving
Muck diving is eigenlijk ontstaan op
plaatsen waar het zicht wat minder
goed is. Het duiken op zandbodems
is hierdoor enorm populair geworden
vooral omdat men via deze methode
van duiken heel veel kleine schepsels
weet te vinden die zich perfect tegen de
achtergrond camoufleren.
Nvdr:
De term ‘muck’ is afkomstig uit de landbouw.
Muck is een bodemsoort, hoofdzakelijk
samengesteld uit humus verkregen
uit drooggelegd moeras. Die is
gekend als de zwarte grond uit de Fens
uit Oost-Engeland, die vroeger venen
en broeken(*) waren. Die grond wordt
gebruikt voor het kweken van speciale
producten, zoals uien, wortelen, selder
en aardappelen.
(*) cfr. Willebroek.
Maar Danny gaat nog wat verder. “Jullie
fotograferen nog te veel de dingen die je
nog nooit hebt gezien”. Tip vierentwintig
volgt dus: “Neem eens je tijd. Bekijk de situatie.
Kijk naar de compositie en zwemt
het diertje weg, zwem dan ook weg en ga op
zoek naar een diertje dat wel op de foto wil.
Het menselijk oog ervaart een goede foto
wanneer er ook aan de compositieregels
wordt voldaan”.
Diezelfde avond levert Els nog amper vijf en
ikzelf slechts zes foto’s in voor de competi-
52 Hippocampus jan./feb. 2010
3e plaats hengelaarsvis competitie.
Foto: Bruno van Saen (België).
tie. Bij Els begint de moed stilaan te zakken
tot ze de volgende dag met een reeks van
twintig goede foto’s komt aandraven. Extra
overuren dus, want de limiet is tien foto’s.
Op duikdag vijf begint onze gids Andries
zijn eerste Nederlandse woordjes te spreken.
In ruil voor wat Sulawesisch heb ik
hem één van mijn favoriete tv-spots aangeleerd.
Bij het bovenkomen van inmiddels
onze achttiende duik roept onze duikgids
Danny toe: “Hé Danny, Did you took my
Badjas? You know from nothing zekers?
Sebiet no koffiekoeken for you!”. Het dipje
van eergisteren is ondertussen verwerkt en
tevens heb ik tijdens één van mijn romantische
buien — dat gebeurt niet zo dikwijls
hoor — onze duikgids kunnen overtuigen
om morgen een bezoek te brengen aan
een kwekerij van inlandse dieren. Els is
namelijk gek op beestjes en daarenboven
heeft ze een zwak voor het Tarsius aapje,
ook wel het spookdiertje genoemd. Het
opvallendste aan deze kleine nachtdiertjes
zijn hun grote ogen.
In de namiddag komen er ook vandaag
opnieuw stapelwolken opzetten en wakkert
de wind aan. Telkens ziet het er naar uit
of er ieder moment een onweer gaat losbarsten
maar niets is minder waar. Onze
missie voor onze volgende duik wordt de
Rhinopias frondosa. En ja hoor, opnieuw
weet onze duikgids Andries het kleine maar
wondermooie diertje te vinden. Het is en
blijft hier in Lembeh ongelooflijk. Alles
wat je kan vinden aan macro leven in de
boekjes is hier in levenden lijve te zien.
Daarbij komen nog de aangename watertemperatuur
van 27°C en de grote luxe
aan boord: twee gastduikers en een lokale
duikersgids per boot.
Na acht duikdagen sluiten we onze eerste
competitie af. We hebben onze techniek
kunnen bijschaven, hebben dingen geleerd
van andere grote fotografen en op
ons lijstje van vreemde wezentjes staan
enkel nog de ‘blue ringed octopus’, de
bamboo shark en de mimic octopus. Maar
deze zullen voor volgend jaar zijn, want wij
komen zeker terug. De familiale sfeer die
heerst in Divers Lodge, de honden, de kat
en het gezellig ontbijten en dineren samen
met de eigenaars maken van deze vakantie
een toplocatie.
TekST: Bruno van Saen
Cursus onderwaterfotografie
Zowel voor de beginnende als de al wat
meer gevorderde onderwaterfotograaf
organiseert de Audiovisuele Commissie
regelmatig cursussen OW-fotografie.
De brevetten gaan van onderwaterfotograaf
Niveau 1, 2 en 3 tot en met Instructeur
Onderwaterfotografie Niveau
1 tot en met Niveau 3. Er worden ook
cursussen georganiseerd voor onderwatervideografen.
Behalve deze cursussen worden er jaarlijks
ook twee wedstrijden georganiseerd.
Voor alle data van cursussen, wedstrijden
en andere weetjes kan je terecht op:
www.onderwaterfotografie.be.

1e plaats breedhoek fotografie. Foto: robert Hauswirth (Frankrijk).
Hugycup 2009 - winnaar Green Force competitie.
Foto: Louis Leong (Maleisië).
3e plaats breedhoek fotografie. Foto: eric Hulpiau (België).
1e plaats naaktslak competitie. Foto: Luc eeckhaut (België).
Fotoreeks - 3e plaats. Foto: robert Hauswirth (Frankrijk).

Reportage - FoTo & vIDeo
Fotoreeks - 1e plaats. Foto: Luc eeckhaut (België).
54 Hippocampus jan./feb. 2010
ADVERTENTIE
Fotoreeks - 2e plaats. Foto: Franco De Lorenzi (Italië).
Hippoëzie
Vliegende vis
Vervaarlijke vraatzuchtige vleesvreter vervolgt
Vluchtende vrezende vis
Vechtend voor vege vissenlijf.
Vlak voor valse vreter
Voedzame vis verdwijnt
Vinvinnige voedselvis vervormt, vervaagt, vervliegt
Ver van vloeistof
Verwarde veelvraat verlatend.
Vishemel vervangt vertrouwd vochtverblijf
Vinnen vormen veren, vliesvinnige vleugels
Vlindervliegend, vinstralend verder vlerkend.
Veilig voelend, vreedzaam vleiend
Verdrinkend, verzinkend
Vervloeiende vochtvlagen
Viswater vervoegend.
Een vinnig vers voor vliegende vissen!
Tekst: Heyrman Fonny
Tekening: Heyrman Wim
Fonny heeft dit gedicht – in duikpak – voorgedragen in het
cultureel centrum van Beveren tijdens zijn examen woordkunst.

Onze selectie
Met zoveel mooie bestemmingen in de wereld is de keus
om een vakantie uit te zoeken een lastige opgave. Laat
ons je helpen een keuze te maken uit het grote aanbod.
Bali – 10 daagse Duikrondreis ★★★
Ontdek in 10 dagen de grote verscheidenheid die Bali zowel
boven- als onderwater te bieden heeft. Een TOP bestemming
voor degene die naast het duiken ook willen relaxen of iets willen
ondernemen. Bekijk het dag tot dag programma op onze website.
Verschillende combinaties en verlengingen mogelijk.
10 DGN / 7N 2–pers std kamer o.b.v LO
incl. 10 boot/kantduiken v.a. € 1288,- 1288,-
Thailand - Khao Lak Sunset Resort ★★★★
Het Khao Lak Sunset Resort bevindt zich midden in de natuur en
biedt moderne faciliteiten met een ouderwetse gastvrijheid en
vriendelijkheid. Het resort heeft ruime en comfortabel ingerichte
kamers met uitzicht op zee. Dagelijks worden er trips naar de
wereldbefaamde Similan Islands georganiseerd!
10 DGN / 7N 2–pers superior kamer
o.b.v. LO v.a. € 1092,-
10 DGN / 7N 2–pers superior kamer
o.b.v. LO Incl. 10 bootduiken v.a. € 1461,-
Tobago – Sherwood Park ★★
Schitterende ongerepte riffen, vele tropische vissen en de
natuurlijke stranden en baaien geven je een paradijselijk gevoel.
De Nederlandse eigenaars van Sherwood Park hebben de nadruk
gelegd op persoonlijke service en gastvrijheid. De appartementen
zijn gelegen in een tropische tuin met uitzicht over de groene
heuvels en de oceaan.
9 DGN / 7N 2–pers studio app
o.b.v. LG v.a. € 1146,-
9 DGN / 7N 2–pers studio app o.b.v. LG
Incl. 10 bootduiken v.a. € 1396,-
Kijk voor een compleet overzicht van de aanbiedingen op:
www.diveandtravel.nl
033 - 4571594
Natuurlijk kun je bij ons ook terecht voor: Egypte, Malediven, Malta/Gozo,
Thailand, Indonesië, Filippijnen, Bonaire, Galapagos, St.Eustatius,
Dominica, Saba, St.Maarten, Mexico, Mozambique, Tobago.
Seamless Bonding -
100% gelaste naden voor
het beste draagcomfort
100% draag comfort
extra flexibel
100% watedicht
WERELDWIJD HET EERSTE
NAADLOOS DUIKPAK
SEAMLESS BONDING
naadloze technologie
GEEN STIKKINGEN
dubbel gelast
100%
WATERDICHT
100% STRETCH
in de 4 richtingen
Hippocampus nov./dec. 2009
024_dive travel_01.indd 1 Voor verdere informatie gelieve te surfen naar onze homepage www.camaro.at of 01-12-2009 10:0
contacteer Nancy Quartier onder nancy_quartier@hotmail.com.
55

Reportage - reISverHaaL
Madeira:
onbekend is onbemind
“Duiken? In Madeira?”. Dat is bijna gegarandeerd
de vraag die men je stelt.
Het was ook wel een beetje een rare
start voor een vakantie. De zomervakantie
was eerst door het werk
geblokkeerd, maar werd uiteindelijk toch
vrijgegeven. Dan maar op zoek naar een
interessante last minute en liefst met
duikgelegenheid. Water in de buurt dus.
Overleg met de niet-duikende kinderen
gaf al een richting aan. Waarom dan ook
niet Madeira, het bloemeneiland? We waren
er nog nooit geweest en er is rond een
eiland altijd heel veel water. Ik had me
laten vertellen dat je er een heel actieve
vakantie kan van maken en dat het aan
56 Hippocampus jan./feb. 2010
de zuidkant (bijna) altijd goed weer is. De
knoop was snel doorgehakt en via het internet
was alles snel geboekt.
Op zoek…
Er werd duchtig naar informatie gezocht en
- weeral op het internet - veel gevonden.
Madeira heeft inderdaad voor de natuurliefhebber
veel te bieden. Het klimaat is er
ook ideaal: de minima in de winter liggen
rond de 15ºC en in de zomer is het er rond
de 26ºC. Er is een enorme verscheidenheid
aan subtropische planten en bloemen zijn
er altijd prominent aanwezig.
Wandelen langs een levada.
Het eiland werd in 1419 door de Portugese
ontdekkingsreiziger Zarco ontdekt.
Hij kwam eerst op Porto Santo terecht.
Een kleiner eiland op een 50-tal km ten
noorden van Madeira met het enige grote
zandstrand van de archipel. De ontdekking

van Madeira zelf was maar een kwestie
van eens goed rondkijken. Rond de huidige
hoofdstad Funchal in het zuiden ontstond
er ook al snel een levendige kolonie die
naarstig het eiland begon aan te passen.
Van op de hoogvlakte, die je in het noordwesten
van het eiland vindt, en het vulkanische
gebergte wordt het water nu nog
altijd via smalle kanaaltjes (levadas) naar
het drogere zuiden geleid. Voor de wandelaar
is dit ‘gefundenes Fressen’ (nvdr, vrij
vertaald: ‘een in de schoot geworpen geschenk’).
Langs die levadas lopen er ook
inspectiepaadjes en je kan er dus dagen
gaan wandelen over een parcours met een
moeilijkheidsgraad naar keuze. Funchal
heeft enkele van de mooiste bloemenparken
en het blijkt een levendige stad te zijn.
Zover zo goed, maar ik zat wel nog op mijn
‘duikhonger’. Na een beetje ‘googelen’
kwam steeds prominent Manta Diving naar
voren. Het was ook vlakbij ons hotel in Garajau
gelegen en de site gaf me ook al wel
een goed gevoel. Het is een Duitse VDSTclub
(CMAS) en de mail voor info was dus
snel geschreven. Er kwam echter nooit een
antwoord...
Madeira
Nadat we ons in het hotel in Garajau op een
10-tal km van Funchal hadden geïnstalleerd,
ging de eerste uitstap dan ook naar
die duikclub. Aanmelden en reserveren!
Met maar één week vakantie moest dit snel
gebeuren.
Dat het een vulkanisch rotseiland was, hadden
we snel door. Vanuit ons hotel te voet
naar Caniço was het ongeveer een 200-tal
meter bergaf. Goed voor de kuiten, maar
terug naar boven zou zeker niet te voet gebeuren.
Het duikcentrum was ontgoochelend.
Als echte NELOS-ser haal ik een ruim
gemiddelde van 1,5 tot 2 duiken per week,
maar een korte - en volledig te betalen -
testduik van een 20-tal minuutjes op het
‘huisrif’ was verplicht. Mijn duikmateriaal
moest ik zelf maar brengen, daarvoor hadden
ze geen tijd. Het duiken zelf bleek ook
met een Duitse ‘Gründlichkeit’ te gebeuren:
“Rein, Runter, Rauf, Raus, Zahlen’’. Dit was
absoluut mijn ding niet, maar er was geen
andere mogelijkheid. Het was hoogseizoen
en het was te nemen of te laten. Er werden
dan ook twee duiken vastgelegd. Kwestie
van mijn materiaal niet voor niets te hebben
meegebracht.
Gelukkig manifesteren duikers zich nogal
eens met T-shirts. In het hotel werd al snel
contact gelegd. Miguel, een Portugees die
Boven: de oude stad Funchal blijkt een levendige stad te zijn met mooie bloemenparken.
onder: centraal Madeira.
aan de Technische Universiteit in Delft (!)
bleek te werken, was super enthousiast
over een kleine club die je aan het hotel
kwam halen (en ook terugbracht). Hij zou
voor mij eens informeren de dag nadien.
‘s Avonds, na een dag duiken, meldden ze
zich: Jorge van de club en twee blije duikers.
Het was helemaal geen probleem.
“Testduik? Alleen voor de uitloding, niet? In
vijf minuten weten we toch wat voor vlees
we in de kuip hebben!”. Franscisco, de tweede
duiker, beschreef me geestdriftig de duiken
van de dag en toonde me de fi lmpjes
en foto’s die hij had gemaakt. Aanstekelijk,
die hele bende. Ik ging met hen duiken. Dat
was rap geregeld. Ook met Manta Diving.
Madeira Oceanos: mijn redding
‘Madeira Oceanos’ bleek de club te heten.
Hun basis ligt in Santa Cruz, in de buurt
van de luchthaven. Ze zitten in een modern,
nieuw complex vlak bij de haven,
waarin ook een zeilschool een plaats heeft
gevonden. Standaard wordt er met 12-liter
fl essen (varkentjes) gedoken. Er is geen
beperking op de duiken. Ze moeten alleen
veilig gebeuren en deco-duiken zijn geen
probleem. De kinderen kregen een duikpak
en een ABC-uitrusting om te snorkelen en
konden zonder problemen mee op de RIB.
Het materiaal werd op enkele grote karren
geladen en naar de boot gebracht. Een half
uurtje over een kalme zee naar het natuurpark
van Garajau scheuren was voor mijn
dochter Katleen, aan haar gelukzalige lach
te zien, een geweldige belevenis. We meerden
aan aan een boei, naast de boot van
Manta, en met Jorge, een enthousiaste instructeur,
als mijn buddy voor de dag, kon
het alleen maar goed duiken worden. We
lieten ons na de briefi ng en de buddycheck
achterover vallen en langs de ketting van
de boei ging het direct 20 meter lager. Het
zicht was minstens 20 meter en de temperatuur
(23ºC) viel, met mijn 5 mm zonder
kap, reuzegoed mee. Er waren hele tamme
grote tandbaarzen, grote scholen vis, murene’s,
massa’s kleine schorpioenvisjes en
vuurwormen, maar wat me vooral opviel
was het aantal zee-egels: duizenden. Het
Hippocampus jan./feb. 2010
57

Reportage - reISverHaaL
katleen genoot van het uitstapje naar het natuurpark
van Garajau.
bleek een serieuze plaag geworden te zijn
in de laatste jaren. De duikcentra hadden
ook van de mariene biologen het advies gekregen
er zoveel mogelijk te ‘verwijderen’.
Het werd een rustige, mooie eerste duik
en een uurtje later met een dertiger en 5
minuten trap in de computer kwamen we
terug aan boord.
We vertrokken direct naar de volgende
stek ‘de Arena’ en zouden daar een uurtje
wachten vóór de volgende duik. De ‘Arena’
bleek ook een echte half cirkelvormige
arena te zijn in de rotsen. Door een doorgang
kwamen we aan de buitenkant ervan.
Het leven was er zoals de vorige duik enkele
kilometertjes verderop. Hier waren er
wel hele velden buisalen die in de zandbodem
zaten en weerom grote aantallen
zee-egels. Tijdens onze pauze hadden we
het er voordien uitgebreid over gehad. De
zee-egels grazen de rotsen kaal en om een
onbekende reden hadden ze niet meer zoveel
natuurlijke vijanden. Het verwijderen
bleek dus een belangrijke taak te zijn geworden
van de duikclubs. Ik moet zeggen...
met de tuba gaat het vlot (die techniek kenden
ze nog niet) en je wordt direct beloond
met massa’s vissen in alle formaten die op
het feestmaal toeschieten. Dit soort dingen
doe ik normaal gezien niet, ik zal me volgende
keer moeten inhouden.
Na weer een dertiger waren we een uur later
op de terugweg naar de duikbasis. “Vele
handen maken het uitladen licht”, dacht ik
zo, hoewel ze er op staan om alles voor je
te doen. Het materiaal werd grondig gespoeld
en te drogen gehangen en dan na-
58 Hippocampus campus jan./feb. 2010
Pedro en Hugo varen met de rIB weg van ‘Ilhas Desertas’.
dien allemaal naar een terrasje in de buurt
voor de après-dive. Waar zou ik dat nu van
kennen? Die mannen genieten nog van elke
duik die ze doen en dus ook van het pintje
samen nadien. Normaal zou hiermee het
duikgedeelte van de vakantie zijn afgerond;
dat had ik mijn dochter beloofd. Ze begonnen
echter over de ‘Ilhas Desertas’, waar ze
waarschijnlijk naartoe zouden gaan als het
meezat met de wind. Een ‘rit’ van een 20tal
zeemijl met een grote kans op dolfi jnen,
walvissen, schildpadden en manta’s. Mijn
dochter spitste de oren al! Er zouden ook
enkele OW-fotografen en fi lmers meegaan.
Pedro Vasconcelos, één van de eigenaars,
bleek een verwoed OW-fotograaf te zijn die
in 2006 in Antibes, in de categorie websites,
een gouden medaille had veroverd. En gezien
mijn onderwaterhuis het had begeven,
wou hij absoluut voor mij wat foto’s maken.
De afspraak was snel gemaakt.
Ilhas Desertas
De ‘Ilhas Desertas’ (de verlaten eilanden)
zijn één groot natuurreservaat. Er is vrijwel
geen plantengroei op de kale rotsen en
buiten hagedissen, wat insecten en veel vogels
is er niet veel leven te bespeuren. Eén
van de laatste grote kolonies van monniksrobben
(Monachus monachus) vindt er bescherming
en rust. Ongeveer in het midden
van het grootste eiland aan de westzijde is
de nederzetting van de wetenschappers en
de bewaking te vinden. Ten noorden ervan
wordt duiken onder voorwaarden toegestaan,
ten zuiden is de toegang voor iedereen
onvoorwaardelijk verboden.
Er eens gaan duiken is dus een unieke belevenis
en toen het telefoontje kwam dat
we gingen, was dat een hele verlossing.
Er werden ditmaal nog extra fl essen meegenomen
voor een OW-fotograaf die voor
National Geographic op het eiland bleek te
werken. Het zou een dik uur varen worden
en de dolfi jnen en walvissen (het bleken
pilotwhales of grienden te zijn) waren inderdaad
op de afspraak. De manta’s en de
schildpadden niet, maar dat kon de pret niet
meer bederven. Er werd koers gezet naar de
nederzetting waar we de man van National
Geographic zouden gaan oppikken om dan
op de noordpunt van de eilandengroep in
‘Baixa Agulha’ te gaan duiken.
De duik, met Pedro Vasconcelos deze keer,
was prachtig. Indrukwekkende rotsformaties
met overal grotten, gaten en spleten.
Overal vis en leven. En als je, zoals we het
hier gewoon worden, al die gaten en spleten
gaat inspecteren met de onafscheidelijke
lamp (“Waarom heb je die mee op een duik
overdag?”), vind je er ongelofelijk veel klein
leven. Door de stroming, die overigens heel
erg meevalt, is de aanvoer van vers water en
dus voedsel overvloedig. Dit merk je ook.
Onze pauze hielden we nu in de nederzetting.
De club had voor broodjes en drank
gezorgd en Pedro die, als fotograaf en
(duik)fl essenleverancier goed bekend is bij
het personeel daar, gaf er een rondleiding.
De nederzetting is volledig autonoom.
Elektriciteit maken ze ter plekke met zonnepanelen
en een windmolen, regenwater
komt uit de bergen. Voedsel en drinkwater
komen met een bevoorradingsschip dat,

hoe kan het ook anders voor een natuurreservaat,
ook al het geproduceerde afval
weer meeneemt. Er is ook een gebouwtje
met een bassin voor robben die verzorging
nodig hebben. Het personeel blijft een
maand ter plekke. Ze bevestigen unaniem
wat ik al vermoedde: na een maand van
stilte en rust is het moeilijk wennen aan het
lawaai en de drukte van het gewone leven.
Na dit leerrijke bezoek maken we ons klaar
voor een tweede duik. We gaan naar de
grot die juist op de grens van het verboden
gebied ligt. Er is een kans dat we robben tegenkomen
en ze drukken ons op het hart ze
niet zelf te benaderen. Het blijven tenslotte
wilde dieren. Deze keer duik ik met Gonçalo
Gomes, een fi lmer die weken letterlijk tussen
de walvissen heeft geleefd en er maar
niet over uitgepraat raakt. De grot heeft
een hele grote opening en we gaan door
een brede gang het duister in. De wanden
zijn aan de ingang mooi begroeid met witroze
sponsen. Weer ben ik blij dat ik toch
mijn kabellamp heb meegenomen en niet
alleen maar mijn kleine reservelamp. De
grot is heel erg mooi en in de verte lonkt
een verleidelijk lichtschijnsel. Er blijkt achteraan
een verticale opening te zijn waardoor
er licht in de grot valt. Gonçalo geeft
me een mooie, glanzende schelp van een
slak die hij gevonden had en maakt me met
gebaren duidelijk dat die voor mijn dochter
bestemd is. Toff e kerel. Ik verheug me al op
het moment dat ik ze haar zal geven. We
zien nog, buiten de ondertussen normale
populatie vissen, een aantal roggen en een
een monniksrob.
octopus, maar een rob krijgen we spijtig
genoeg niet te zien.
De duik was na meer dan een uur weer veel
te snel voorbij. Mijn dochter was dolblij met
het cadeautje van Gonçalo. Die schelp zou
thuis aan een kettinkje moeten, dat was
duidelijk. We zagen geen dolfi jnen meer
tijdens de terugvaart... alleen nog voldane
gezichten. Het was weerom een mooie en
boeiende duikdag geweest.
Pedro zou me een cd branden met de foto’s
en aangezien het nu echt wel de laatste
duik was geweest, spraken we af eens iets
te gaan drinken en een hapje te eten. Het
werd een paar dagen later nog een hele gezellige
avond. Pedro had zijn ‘MacBook’ bij
en aan de foto’s te zien heb ik nog heel wat
te bekijken in Madeira! Op de vraag of alle
een grot in het natuurreservaat ‘Ilhas Desertas’.
Het wrak op Proto Santo.
Vlaamse NELOS-duikers zulke kalme duikers
waren die ook die kleine beestjes weten
te appreciëren, heb ik hem bevestigend
geantwoord. Een beschrijving van onze
normale duikomstandigheden gaf hem ook
direct een idee waarom dit zo was.
Al bij al was dit een zeer interessante en
voor herhaling vatbare duikervaring. Zelden
ben ik in een duikclub geweest waar zo
enthousiast en voor het plezier werd gedoken.
Duiken in Madeira kan dus toch en de
club is een echte aanrader! Bedankt Miguel
voor deze gouden tip!
Praktisch
Madeira is ongeveer vier uur vliegen. Thomas
Cook vliegt elke vrijdag en de bagageregels
zijn zoals voor Egypte.
Hippocampus campus jan./feb. 2010 59

Reportage - rEIsVErhaal
Een uit de kluiten gewassen tandbaars (merou).
boven: hengelaarsvis.
Onder: katleen is trots op de schelp die ze van
Gonçalo kreeg.
60 Hippocampus jan./feb. 2010
boven: Octopus.
Onder: Een gele baars.
Je kan ook voor een veerboot kiezen. Vanuit
Portimão in het zuiden van Portugal is er
een wekelijkse veerdienst naar Funchal. Je
bent een 22 uur onderweg.
Een duik bij Madeira Oceanos kost je, als je
je eigen materiaal bij hebt, 30 euro. Dit is
schijnbaar 6 euro duurder dan bij Manta,
maar daar betaal je nog 10 euro extra voor
de boot…
Voor een duik op de Ilhas Desertas betaal
je wel 35 euro bij om de benzinekosten te
dekken. Er wordt een dikke 200 liter super
opgestookt! Wil je er gaan duiken, neem
dan op voorhand eens contact met hen op.
Nu ze de NELOS-duiker kennen heb je in ieder
geval al een streepje voor!
Een goed idee van de verrassende locale
onderwaterwereld krijg je als je eens rondneust
in de fotogalerijen van de fotografen
op de site www.focusnatura.com.
TEksT EN bOVENWaTErFOTO’s: WalTEr
huWEls
OW-FOTO’s: PEDrO VasCONCElOs
Interessante websites
www.madeira-vakantie.com
www.madeira-web.com
www.madeira-island.com
http://en.wikipedia.org/wiki/Madeira
http://nl.wikipedia.org/wiki/Ilhas_Desertas
www.madeiraoceanos.com
www.focusnatura.com
www.oneline.pt/bygogo/new/?page_
id=187
www.mantadiving.com/index_eng.htm
http://nl.directferries.be/portimao_
funchal_veerboot.htm
Een kleurrijke baars.

Hippocampus jan./feb. 2010
61

Persbericht - ONDErWaTErFOTOGraFIE - aQuashOT
Grevelingen Kampioenschap voor
alle onderwaterfotografen
1) Facelina auriculata (gekroonde ringsprietslak).
Foto: Jan azier.
2) De voortplantingsorganen (gonoforen) van de pennenschaft
(Tubularia indivisa). Foto: Jan azier.
3) Close-up van de waaierkrans van een viltkokerworm.
Foto: Jan azier.
4) Close-up van de mondopening van een zeeanemoon.
Foto: Gery beeckmans.
62 Hippocampus jan./feb. 2010
1
2
3
4
Het Nederlands Kampioenschap
en het Grevelingen
Kampioenschap Onderwaterfotografi
e, twee fotowedstrijden
van de Nederlandse
Onderwatersport Bond (NOB),
ondergaan in 2010 een aantal
belangrijke wijzigingen!
In het digitale fototijdperk is het aantal onderwaterfotografen
gegroeid als nooit te
voren. Menige keer zie je daarbij dat er in
korte tijd verbazend goede resultaten worden
behaald. Of je nu wel of geen NOB-lid
bent, Aquashot (de foto- en fi lmcommissie
van de NOB) richt zich tot alle fotografen
die het verbeteren van hun opnamen als
doel hebben. Aquashot helpt daarbij door
het organiseren van workshops, cursussen
en inspirerende fotopresentaties door fotografen
die hun sporen verdiend hebben. Een
andere activiteit is de wedstrijdfotografi e.
Of je nu een beginner bent, al heel ervaren,
of een fotograaf met een gevestigde naam,
Aquashot organiseert jaarlijks wedstrijden
voor alle niveaus. Deelname aan een wedstrijd
noodzaakt tot beter nadenken over
hoe je de opnamen maakt. Dit bevordert
het leerproces. Een wedstrijd is daardoor
inspirerend en stimulerend en geeft een
extra impuls aan het fotograferen. Er zijn
voor de deelnemers bovendien nog een
aantal aantrekkelijke nevenaspecten, zoals
hieronder bij de wedstrijden toegelicht.
Nooit aan een wedstrijd gedacht? Of er al
een tijdje niet meer aan meegedaan? Dan
geeft Aquashot onderstaande punten nog
eens ter overweging.
• De mogelijkheid om in een sportieve
wedstrijd de competitie aan te gaan met
andere fotografen op je eigen niveau.
• Het deelnemen met uitsluitend op de
wedstrijddagen gemaakte opnamen,
waardoor er naast fototechnische aspecten,
nog andere factoren een rol
gaan spelen. Om er een paar te noemen:
“Welk zicht tref je aan op de door jou gekozen
duiklocatie?”; “Zit het je mee of
tegen bij het vinden van geschikte on-
derwerpen?”; “Is er op het moment dat je
de groothoeken wilt maken mooi licht of
is het net zwaar bewolkt?”; enz.
• Geen garantie dus dat je op die dagen
ook je beste opnamen schiet, waardoor
het zelfs voor de meest succesvolle fotograaf
niet vanzelfsprekend is om als eerste
of zelfs bij de eerste drie te eindigen.
• Wel een grote uitdaging om aan te gaan,
met voor iedereen gelijke kansen, zodat
het wel een eerlijke strijd is. Uiteindelijk
is er dan het oordeel van de jury dat bepaalt
welke opnamen de hoogste scores
verkrijgen.
Op de zondagen 30 mei 2010 en 6 juni
2010 vinden de wedstrijddagen van het
Nederlands Kampioenschap Onderwaterfotografi
e plaats (NK), samen met
het Grevelingen Kampioenschap (GK).
Organisatie is in handen van Aquashot.
Meer info en het wedstrijdreglement:
www.aquashot.nl
de wedstrijden
Het betreft drie afzonderlijke wedstrijden
met elk verschillende niveaus:
• het Grevelingen Kampioenschap (GK)
voor beginners. Deze wedstrijd staat
open voor beginners van alle nationaliteiten.
Gevorderde fotografen die al
eerder in de prijzen vielen mogen aan
deze wedstrijd niet deelnemen. Op één
van de twee zondagen worden opnamen
gemaakt in de Grevelingen, de drie
mooiste opnamen worden ter jurering
ingeleverd
• het Grevelingen Kampioenschap (GK)
voor gevorderden. Hier geldt hetzelfde
als hiervoor vermeld, met het verschil
dat hier alleen gevorderde fotografen
meedoen. In deze wedstrijd kom je ook
deelnemers tegen die vanwege hun nationaliteit
niet kunnen meedoen aan het
NK.
• het Nederlands Kampioenschap onderwaterfotografi
e (NK). Dit kampioenschap
staat open voor alle Nederlandse
fotografen.
TEksT: JaN aZIEr, aQuashOT

Hippocampus campus
jan./feb. 2010 63

Close-upe
NELOS-fotograaf
In de kijker
heremietkreeft kijkt recht in de lens.
Close-up van een papegaaivis. Vissersboot.
64 Hippocampus jan./feb. 2010

Elisabeth bewondert het mooi begroeid wrak.
Citroentje.
Een zeeschildpad verlaat zijn rustplaats op het wrak.
Close-up van zacht koraal.
Naam: Leys
Voornaam: Tom
Brevet: 2*Duiker
OW-fotograaf niveau 2*
Club: Manta Gent
Duik sedert: sedert: 1999
Aantal duiken: 450
Aantal foto duiken: 200
Duikplaatsen: Zeeland, Egypte, Noordzee en
Australië
Camera: NIKON D300
Behuizing: Hugyfot
Lenzen: 60 mm, 105 mm, 10-20 mm
Flitsen: 2 x INON Z240
Wedstrijden: Mares-Cup (Goud Juniors 2004)
uFO komt naderbij!
Hippocampus jan./feb. 2010
65

NELOS-Boetiek
Alle arti kelen kunnen besteld worden bij de regionale verantwoordelijken of kunnen
rechtstreeks afgehaald worden in het Duikershuis (na telefonische afspraak).
Bondsnieuws - MEDIsChE COMMIssIE EN COMMIssIE DuIkONDErrIChT
66 Hippocampus jan./feb. 2010
Fleece navy-red / navy-sky blue
vrouwen en -mannenmodel € 35,00
NELOS-cursus (tweedelig) € 32,00 - NELOS-cursus biologie € 8,00 - NELOS-cursus DHV € 10,00 - NELOScursus
gevorderd nitrox € 25,00 - NELOS-naslagwerk vlotbaarheidscontrole e/d noodzaak v loodre ex.
€ 3,00 - NELOS-naslagwerk OSB € 3, 00 - NELOS-naslagwerk oriëntatie € 3, 00 - Boek ‘Duiken in de Noordzee’
€ 19,50 - Boek ‘Onderwaterfotogra e’ € 19,50 - Boek ‘Fauna en Flora’ € 29,50 - Kaarten ‘Fauna en
Flora’ € 3,00 - Boek ‘Fauna en Flora’ + kaart € 31,00 - Fotoboek ‘4000 duiken in beeld’ € 38,00 - Duikboek
jeugd ‘Het blauwe paspoort’ € 5,00 - Logboek ‘jeugdduiken’ € 5,00 - Jeugdduiken EHBO € 3,00 - Jeugdduiken
EHBO + Kaft € 5,00 - Duikboek € 16,00 - Logboek € 4,00 - Documententas € 7,00 - Gevulde documententas
1*D € 25,00 - Jeugdduikbrevet brons / zilver / goud € 2,00 - Groene brevetkaart 2*D € 2,00
- Roze brevetkaart 3*D € 2,00 - Blauwe brevetkaart AI € 2,00 - Zwarte medische che volwassene € 2,00 -
Blauwe medische che jongen € 2,00 - Rode medische che meisje € 2,00 - Badge duiker-hulpverlener €
3,00 - NELOS-zelfklever € 1,50 - NELOS-straps (sleutelhanger) € 2,50 - Instructeursvest met NELOS-logo €
120,00 - NELOS-pet met lange klep zwart of blauw (merk Slazenger) € 10,00 - NELOS-muts zwart of blauw
€ 10,00 - Vrouwen ritsvest met kap zwart (merk Slazenger) € 27,00 - Vrouwen T-shirt wit met blauwe
mouwen (merk Slazenger) € 17,00 - Vrouwen T-shirt V-hals rood € 15,00 - Mannen ritsvest met kap zwart/
wit of rood/wit (merk Slazenger) € 39,00 - Mannen polo prun € 17,00 - Mannen polo duiker-hulpverlener
blauwe of rood € 17,00 - Mannen hemd korte mouwen donker en licht blauw - wit € 30,00 - Mannen V-hals
piqué grijs - € 20,00 - Pull marine blauw € 62,00 - Regenjas met opbergzakje (hemelsblauw / rood) M L XL
€ 25,00 - Rugzak met NELOS-logo € 15 - Geborduurde badge NELOS 1*Instructeur of NELOS 2*Instructeur
€ 5,00 - Geborduurde badge Assistent-Instructeur € 5,00 - Geborduurde badges CMAS 1-2-3*Instructeur
€ 3,00 - Boek ‘Specialisatie Onderwaterbiologie’ € 20,00 - NELOS-cursus 1*D ‘Duiksport ook voor
jou!’ € 10,00 - NELOS-strandlaken € 20,00 - Fleece navy-red / navy-sky blue vrouwen- en mannenmodel
€ 35,00 - Halsmuts grijs € 10,00 - Documentenmap 260 mm hoog op 210 mm breed € 22,00
Documentenmap A5
260 mm hoog op 210 mm breed
TROUW
WORDT BELOOND
De winnende nummers zijn:
ASL-087
CNN-975 HUJ-385
LIZ-114 PAS-222
Zie je je nummerplaat staan, neem dan
contact op met Guy Bosmans (tel. 015 22
56 72 of guy.bosmans1@telenet.be).
Je wilt graag meedoen? Schaf dan vlug
een NELOS-zelfklever aan in de boetiek
voor slechts € 1,50 en kleef die goed
zichtbaar op je voertuig. Misschien ben je
volgende keer bij de gelukkigen.

NELOS-Boetiek
Algemeen verantwoordelijke
Guy BOSMANS
Abeelstraat 9 - 2221 Booischot
Tel. 015 22 56 72
guy.bosmans1@telenet.be
Rekening boetiek: KB 401-6513621-89
Regionale verantwoordelijken
ANTWERPEN: NELOS Duikershuis
Brusselsesteenweg 313-315 - 2800 Mechelen
Tel. 015 29 04 86 - fax 015 20 61 58
secretariaat@nelos.be
(afhalingen na telefonische afspraak)
BRABANT: Tiny HEREMANS
Janseniusstraat 41 - 3000 Leuven
Tel. 016 22 56 98
tiny@poseidon.be
(afhalingen na telefonische afspraak)
Theorie
Nitroxduiken
Nieuwe uitgave van de NELOScursus
‘Theorie Nitroxduiken’ voor
de gevorderde nitroxduiker € 25.
Betalingen Boetiek:
Vanaf heden moet er contant betaald worden voor
je jouw bestelling ontvangt. Ook voor verzendingen
moet de betaling op voorhand gebeuren. Meer info
NELOS-info nr. 127 pagina 2.
www.
Geschenkbon
.be
OOST-VLAANDEREN: Mark BULTE
Hendrik Consciencelaan 6
9950 Waarschoot
Tel. 09 377 37 97
mark@buretti.com
(afhalingen na telefonische afspraak)
WEST-VLAANDEREN: Isabel NEYRINCK
Odiel Spruyttestraat 22 - 8870 Izegem
Gsm 0478 97 32 69 (na 19.30 u)
isabel.neyrinck@telenet.be
LIMBURG
Voor de regio Limburg is er op dit moment
geen verantwoordelijke.
Voor bestellingen en afhalingen:
Duikershuis NELOS.
secretariaat@nelos.be
Geschenkbon
Ter waarde van:
Geef uw oogappel een geschenk
naar keuze en u zit weer safe voor
heel het jaar.
BEFOS
Belgische Federatie voor
Onderwateronderzoek en -Sport vzw
Voorzitter: Willy VAN DER PLAS
Boekenberglei 185 - 2100 Deurne (A’pen)
03 366 18 22 - voorzitter@nelos.be
Mede-voorzitter: Robert HENRY
Av. Doct. Terwagne 46 - 1310 La Hulpe
02 653 95 71 - 1010@lifras.be
Beheerders:
Fabienne DESCAMPS
Route d’Obourg 73 - 7000 Mons
065 84 65 22 - fabydesc@skynet.be
Pierre DERNIER
Sint-Pietersweg 7A - 1501 Buizingen
02 527 86 71 - dernier@skynet.be
Jean RONDIA
Groeselenbergstraat 37 - 1180 Brussel
02 374 85 40 - 6360@lifras.be
John REMUE
H. Hooverplein 13 - 3000 Leuven - 016 23 49 00 voorzitter.duikonderricht@nelos.be
Guido SEGERS
Paterstraat 33 - 2300 Turnhout
014 41 87 70 - g.segers@telenet.be
Guy BOSMANS
Abeelstraat 9 - 2221 Booischot
015 22 56 72 - guy.bosmans1@telenet.be
Secretariaat: Luce DE SMET
Jules Broerenstraat 38 - 1070 Anderlecht
tel. 015 29 04 86 - fax 015 20 61 58
LIFRAS
Ligue Francophone
de Recherches et d’Activités Sous-Marines asbl
Président: Robert HENRY
Av. Doct. Terwagne 46 - 1310 La Hulpe
02 653 95 71 - 1010@lifras.be
Vice-président: Jean MOINY
Rue Marexhe 23 a - 4530 Villers Le Boullet
085 21 36 28 - 8658@lifras.be
Trésorier: Jean-Robert DELOBBE
Avenue Napoléon 20 - 1420 Braine-l’Alleud
02 384 86 56 - 9211@lifras.be
Administrateurs:
Albert BASTIN
Rue André Renard 25 - 4020 Montegnée
071 43 54 91 - 22289@lifras.be
Fabienne DESCAMPS
Route d’Obourg 73 - 7000 Mons
065 84 65 22 - fabydesc@skynet.be
Marc HIERNAUX
Rue des Alliés - 1190 Forest
0477 22 78 96 - 6105@lifras.be
Vincent LEROY
Kievitlaan 214 - 1800 Vilvoorde
02 465 75 21 - vince.cas@skynet.be
Marc LYCOPS
Rue Puccini 104 - 1070 Anderlecht
02 523 60 57 - 12958@lifras.be
Jean RONDIA
Groeselenbergstraat 37 - 1180 Brussel
02 374 85 40 - 6360@lifras.be
Maria del Pilar RUIZ LOPEZ
Rue G.Stocq 18 - 1050 Ixelles
02 649 57 95 - bo16@skynet.be
Secretariaat:
Katia VAN DE VEEGAETE
Muriel VAN BLOMMEN
Jules Broerenstraat 38 - 1070 Brussel
tel. 02 521 70 21 - fax 02 522 30 72
Hippocampus jan./feb. 2009 2010
67

Club in de kijker
Op 12 september 1969 stichtten
enkele pioniers in de Vlaamse
duikwereld onze Vilvoduikersclub
(VVDC), de allereerste
duikclub in Vilvoorde.
Dit moest uiteraard gevierd worden
en dus exact 40 jaar later vond de
grootse VVDC-jubileumbarbecue
plaats. Alle leden en hun familie konden
hun benen onder tafel steken om te genieten
van een gezellig feest. Eén van hen
was de medestichter Roger De Pelsmaker.
Hij is op vandaag nog steeds een actieve
duiker, al is het iets minder frequent. Onder
onze trouwe leden kunnen we nog 3
leden tellen die al 30 jaar actief duiken
binnen onze club. Zij mochten allen een
waardebon en een goede fles wijn in ontvangst
nemen.
Net als in de bijbel was er in den beginne
niets, geen duikers, geen materiaal, geen
lokaal, ... niks dus. In de loop der jaren
kwam er dankzij een lange lijst gedreven
medewerkers natuurlijk van alles bij:
duikmateriaal (toen nog groot ‘materieel’
geheten), activiteiten, clubreizen, … Alles
wat een goede duikclub zich wensen kan.
Na enkele jaren waren er ook enkele doordrijvers
die het tot instructeur schopten en
vervolgens onze duikschool opstartten.
Van toen af was de Vilvoduikersclub niet
meer gebonden aan externe instructeurs.
De huidige duikschoolverantwoordelijke is
Johnny Adam.
Een belangrijk gebeuren was ook de opening
van ons eerste lokaal (Tuchthuis
complex in Vilvoorde) eind 1994. Dit gaf
een breder elan aan ons clubleven. Ons
lokaal gaf de schitterende mogelijkheden
voor de lessen theorie, vergaderingen (bestuur,
duikschool, Bravos,...), feestjes en
niet onbelangrijk het dorst lessen na elke
training. Echter in 2006 kregen we van de
stad Vilvoorde een nieuwe locatie toegewezen
in de Groenstraat te Vilvoorde. Na
68
VVDC
40 jaar
jong!
Hippocampus jan./feb. 2010
1) 22 leden van VVDC op 5ster Noordcruise in Egypte. 2) Een jonge feestvierder.
3) Enkele bestuursleden in de nieuwe VVDC-outfit. 4) Tijd voor een feestelijke bbq.
enkele weken van weer hard labeur door
onze geestdriftige leden, konden we weer
fier zijn op onze nieuwe duikstek. Het lokaal
was namelijk voordien gebruikt als
turnzaal en duivenlokaal.
Hoewel de VVDC nu al 40 jaar bestaat, kunnen
we ze gerust jong noemen. Onze leden
zijn jong van geest, bruisen van de creativiteit
en kunnen hun mening kwijt aan het
bestuur en de duikschool. Deze open creatieve
instelling maakt dat onze clubleden,
hoe verschillend ze ook zijn, het goed kunnen
vinden met elkaar. Het bestuur is dan
2
ook geen selecte schare instructeurs maar
een team van duikers van alle brevetten.
Wie dacht hier een artikel te vinden over
de geschiedenis van onze Vilvoduikersclub,
blijft bekaaid achter. Onze club is fier op
zijn verleden, maar zoals gezegd is dit geschiedenis.
Deze kan u terugvinden op onze
website www.vvdc.be. Hoewel ons bestuur
voortdurend bezig is met het plannen van
activiteiten, gaande van een interclub
duikquiz, over een pannenkoekennamiddag
of barbecue tot een nettenduikcursus
of duikreis... wat de toekomst ons zal bren-
1
3
4
Foto 2, 3 en 4: Eddy Van Eycken. Foto: Johnny Adam.

Onze jaarlijkse kerstduik in ‘De Nekker’, samen met ‘De Zeeduivels’ (eveneens uit Vilvoorde). Medestichter Pels werd in de bloemetjes
gezet. Foto’s (2): Eddy Van Eycken.
gen is altijd een mysterie. Maar met het
huidige enthousiasme van de clubleden,
heeft VVDC nog een bruisende toekomst
voor de boeg.
Omdat na 40 jaar de eerste rimpels en/of
scheurtjes begonnen op te duiken in onze
outfit, zorgden we voor een leuke preventieve
facelift. Alle leden konden zich ‘in het
€ 511
Duiken naar wrakken
in het Nationaal Park van Port-Cros
aan de Côte d’Azur in Frankrijk.
6 dagen - 6 nachten
in vol pension, 10 duiken en vullen in
het duikcentrum inbegrepen.
Korting van € 210 voor een groep van minimum 10 duikers en
korting van € 457 voor een groep van minimum 15 duikers.
De week start op zondagavond met diner tot zaterdag met ontbijt,
in een 2** hotel op 2 minuten wandelafstand van het CIP.
Duiken in het Nationaal Park van Port-Cros en de bekende mythische
wrakken van de Côte d’Azur.
• Prijs zonder logement: € 240 voor 10 duiken.
• Duikcentrum op 5 meter van de boten.
• NITROX-vulling.
• Bergplaats voor duikmaterieel en douche.
• Prachtige duikplaatsen met baraccudas, tandbaarzen,
murenes, congers en steeds frequentere ontmoetingen
met zeeduivels, manta’s en dolfi jnen (een 20-tal duikplaatsen
waaronder La Gabinière, Pointe du Vaisseau en Pointe
de Montremian).
Niet te vergeten ook de wrakken van de Donator, Grec,
Rubis en Togo (in totaal een 15-tal wrakken).
CIP LAVANDOU
SUR LE PORT - 83980 LE LAVANDOU
Tél: +33-4-94-71-54-57 Fax: +33-4-94-15-13-09
www.cip-lavandou.fr info@cip-lavandou.fr
nieuw steken’ met een mooie blauwe polo
en een molsbruine fleece. Nu kunnen we
weer schitteren aan de door ons bezochte
duikstekken! Op ons feest kreeg ook elk
lid uit de handen van Neptunus, een aandenken
aan dit jubileum: een met ‘VVDC
40 jaar jong’ geborduurde handdoek. Ook
ons ledenblad ‘newsdrops’ kreeg via een
ADVERTENTIE
2
- Alle kwaliteitsmerken
- Vulstation 300 bar
- Eigen hersteldienst
- Verhuur duikmateriaal
wedstrijd een nieuw logo. Onze clubreis,
een 5*duikcruise ‘Noordroute’ in de Rode
Zee, vond plaats in oktober 2009. Toeval
of niet: meer dan de helft van onze actieve
duikende leden nam er aan deel.
TEksT: hET VVDC-bEsTuur
UW DUIKSPORTZAAK MET EEN PRIMA SERVICE
TE HUUR
DEMONSTRATIE DUIKTANK
- op wielen
- L3m x B2m x H2m
- met 5 vensters 80x100 cm
- geleverd met filter en
verwarmingssysteem
PAUL DE WEERDT
Welleweg 72 - 9320 Erembodegem
Tel: 0475/73 25 74
www.aqualand.be - info@aqualand.be
Open: di-wo-do-vr: 18-21 u & za: 10-12 u en 13-18 u
Hippocampus jan./feb. 2010
69

Persbericht
Afgelast: het
foto- en videofestival
te Straatsburg
BIJ ONS IS SERVICE EEN ERECODE
Advies door een ervaren instructeur.
HERKEUREN FLESSEN
HERSTELLEN & NAZIEN AUTOMATEN
VULSTATION 200/300 bar 24u/24u
Door omstandigheden buiten onze wil, zal de 23e editie van het
‘Fête de l’Image Sous-Marine de Strasbourg’, georganiseerd door
de Franse CMAS-federatie FFESSM, niet doorgaan in 2010.
Oorspronkelijk was die wedstrijd gepland
van 12 tot 14 maart 2010. De
Franse staat heeft echter zeer laat
beslist rond die tijd regionale verkiezingen
te houden, waarvoor het ‘Pavillon Joséphine’
wordt voorbehouden.
Eerst dachten wij eraan om het Festival
van 12 tot 14 februari te laten doorgaan,
maar het is onmogelijk om dat op een ordentelijke
manier op zo’n korte tijdspanne
te organiseren.
1e plaats Master in 2009, foto: Denis Palbiani.
DIVEWEAR
de volledige lijn van IQ Company, Seventenths, Mares en Camaro
HUIS CUYLAERTS
HOFEINDE 21 - 2350 Vosselaar
Tel. & fax 014/61 12 60
BOKSEN
DUIKEN
FITNESS
www.duikmateriaal.be
Open van 9.00 u tot 12.00 u en van 13.00 u tot 19.00 u
(zaterdag tot 18.00 u). Of na telefonische afspraak.
Zondag en maandag gesloten!
Scubapro - Mares - Dacor - IQ - Suunto - Bare - Camaro - Cressi Sub -
Procean - Uwatec - Sea & Sea - Epoque - Green Force - ...
ADVERTENTIE
1e plaats Master in 2008, foto: Mirko Zanni.
Daarom geven wij u een rendez-vous
voor 2011. In afwachting van het volgende
festival kan je genieten van de
foto’s van de voorgaande jaren op:
http://fete.image.s.marine.free.fr.
Met dank voor uw begrip.
TEksT: lEO barkaTE, VrIJ VErTaalD DOOr
rOlaND WaNTENs
DE ZEEMAN
PRO nv
PROFESSIONAL
DIVING
EQUIPMENT
Waar service het
belangrijkste
produkt blijft!
ELKE DAG TOT UW DIENST
van 10u tot 12u30 en van 13u30 tot 19u
zaterdag van 10u tot 18u
DE ZEEMAN
Jubellaan 54 - 2800 Mechelen
Tel. 015/43.01.31 - Fax 015/43.01.35
info@dezeeman.be www.dezeeman.com

Club in de kijker
5 jaar Atlantis
Duikcentrum
In november 2004 opende ‘vzw
Altantis’ officieel het ‘Atlantis
Duikcentrum’ aan het Zilvermeer
te Mol. Tijd dus om een
feestje te organiseren – op 21
november 2009 – ter gelegenheid
van dit vijfjarige bestaan.
Mark Van Baelen, voorzitter van
de ‘vzw Atlantis’, opende de feestelijkheden
met een beetje geschiedenis:
“Ik deed mijn eerste duik in het
Zilvermeer 38 jaar geleden, in 1971. Rond
deze periode startte een groep duikers de
‘Werkgroep Duiken Zilvermeer’ (WDZM).
In 1992 vroeg men mij om coördinator te
worden van deze werkgroep. Drie jaar later
dienden we een wensenpakket in voor een
duikcentrum en de plaatsing van een ‘blauwe
container’. In 2001 ging de bouw van het
‘Watersportcentrum’ van start. In 2004 besliste
de Provincie om het gebouw in concessie
te geven. Zes gegadigden, allen lid
van de WDZM, schreven zich in. De concessie
werd toegewezen aan ‘vzw Atlantis’ en
in november 2004 openden we feestelijk.
Twee jaar later volgde er een herschikking
van het bestuur van onze vzw. Datzelfde
jaar (2006) werd de Zilvermeerhaven geopend
met de optie op diepe duiken (> 30
meter) en kwam Christa Olevier het kader
versterken om zodoende de horeca en permanentie
van het ‘Atlantis duikcentrum’ te
optimaliseren.
In 2007 kreeg ‘vzw Atlantis’ de concessie
over het passagiersschip de Zander en dit
jaar (2009) werden we zelfs eigenaar van
de Zander en bestaat onze vzw vijf jaar!
Mark liet na zijn speech ook nog even Johan
Feliers, vertegenwoordiger van de ‘11e
Genie’ aan het woord. Het is mede dankzij
het ‘11e Genie’ dat de ‘Verzonken Stad’ tot
stand komt; zij plaatsen de grote stenen en
beelden op de bodem van de duikvijver.
Eric Reeckmans, vertegenwoordiger van
de ‘Commissie Duikers met een Handicap’,
bedankte ‘vzw Atlantis’ voor de mogelijkheden
die dankzij de infrastructuur van het
duikcentrum geboden worden aan de Wet
Wheels duikers.
Tot slot zei Philippe Mertens, voorzitter
van LIMOS, dat het duikcentrum een zeer
goede zaak is om de duiksport te promoten
en verder uit te bouwen in de regio Limburg
en de Kempen.
Brouwerij Corsendonk trakteerde de gasten
de rest van de feestelijke avond met
bier en cava, waarvoor dank.
Wat doet Atlantis vzw?
Onze hoofdtaak is het organiseren van het
duiken en het toezicht op de veiligheid van
de watersporters. We hebben ongeveer
4.500 geregistreerde duikers, goed voor
ongeveer jaarlijks een 100.000 duikbewegingen.
Daarnaast doen we er alles aan om
de duiksport te stimuleren.
Hoe doen we het?
Uiteraard is er een bestuur waaraan het
dagelijks bestuur (Christa Olevier en Mark
Van Baelen) rapporteert. Een vast kader
(Kim, Soon, Sil en Stephanie) zorgt voor
de permanentie van het duikcentrum.
1
1) Philippe Mertens, voorzitter van lIMOs.
2) Johan Feliers, vertegenwoordiger van het
‘11e Genie’.
We beschikken ook over een twintigtal vrijwilligers
die zorgen voor de goede werking
van Atlantis. Permanent, d.w.z. bijna 24 op
24 uur, zorgt Christa voor de planning en
de horeca .
De toekomst?
Verder doen zoals we bezig zijn … Wat onder
andere in de pipeline zit is het optimaliseren
van de registratie van de duikers.
De ‘Verzonken Stad’ verder afwerken is een
andere prioriteit. Ook andere watersporten
uitbouwen en de service aan niet-duikers
(buitenstaanders en campinggasten van
het Zilvermeer) gaan we verbeteren. ‘Atlantis
Duikcentrum’ is bovendien een toeristische
troef in de regio van de Kempense
Meren.
TEksT: Mark VaN baElEN EN IVO MaDDEr
FOTO’s: IVO MaDDEr
1) Eric reeckmans, vertegenwoordiger van de
‘Commissie Duikers met een handicap’.
2) Mark Van baelen.
3) Mark Van baelen (rechts) bedankt de zaakvoerders
van brouwerij Corsendonk.
2 3
Hippocampus jan./feb. 2010
1
2
71

Webdiving
Geen duiken zonder water
Iets meer dan 2.000 km van mijn normale verblijfplaats zit ik de
Hippocampus te lezen. Er staan een aantal artikels van mij in,
waarvan ik me amper nog de avond herinner, waarop ik ze schreef.
Door deze ‘subaquastop’ lijken de reisartikels nog aanlokkelijker.
Wat 4 maanden zonder mogelijkheid tot duiken al niet met je doen.
En nu moet ik tijdens deze periode van volledige drooglegging mijn
volgende Webdiving schrijven.
Als een vis spartelend op de kant begin
ik aan mijn taak. Op voorhand
mijn excuses voor het misschien
iets overdreven verlangen naar zicht op
de onderkant van de zeespiegel die in de
volgende lijnen tot uiting komt.
Geen water? In deze tijd van virtuele realiteit
zou dit geen probleem mogen zijn. Op
zoek naar duiksimulators. Nee, geen programma’s
voor gasberekeningen maar virtuele
duiken. En inderdaad die bestaan,
zelfs online. De eerste is http://ediving.
us/home.php en geeft aan wat mogelijk is.
Met een slechte verbinding is het nogal
schokkend duiken, maar met een Belgische
supersnelle internetverbinding moet dit
stukken beter gaan.
Een andere site is www.scubadivingtube.
com. Dat is de YouTube-versie voor duikers
en daar vind je naast fi lmpjes tevens enkele
virtuele duiktrips. Best de moeite.
Als je niet wilt wachten, of je wilt je volgende
duikbestemming eens uittesten, dan
kan je misschien een softwarepakket kopen
van www.divingsoft.com. Het voor-
72
Hippocampus jan./feb. 2010
deel van dit pakket is dat je je degelijk op je
toekomstige duiken in een exotische bestemming
kan voorbereiden. Het bevat niet
alleen alles over de bestemming zelf maar
ook informatie over de lokale fauna en fl ora.
Onder water wel te verstaan.
Wil je echter meer weten over van alles onder
water dan kan je misschien overwegen
om lid te worden van een virtuele online
school. Op www.coralrealm.com kan je
door het bekijken van video’s, het lezen van
artikels en het beantwoorden van vragen
bepaalde academische graden in het duiken
halen. Ik vraag me echter af wat deze
waard zijn. Maar als je het gewoon voor de
informatie- en kennisvergaring doet, dan is
deze site zeker interessant.
Het is in onze Hippo zeker al eens vermeld,
maar een herhaling kan geen kwaad. Hoewel
het aanbod niet uitgebreid te noemen
is, kan www.owuscholarship.org je misschien
inspireren - als je van duiken graag
je beroep zou maken. Op deze site vind je
misschien juist die aanbieding die je loopbaan
in de duikwereld een kickstart kan
geven. Geld kan hierbij niet echt een probleem
zijn omdat deze aanbiedingen ge-
sponsord worden. Het probleem zal eerder
zijn dat je als kandidaat geselecteerd moet
worden. Proberen?
Jeugdduikers hebben ook hun sites. Je kan
immers de jeugd niet boeien met sites gemaakt
voor volwassenen. Twee leuke voorbeelden
hiervan zijn www.jeugdduiken.
org en http://scubadoe2.ilink.nl. Deze
laatste is de site van onze Noorderburen en
oogt zeer leuk. Laat jouw jeugdduikers er
maar op los. En als die al het huis uit zijn,
dan moet je je niet schamen om de site te
bezoeken. Het blijft leerrijk. En voelen we
ons niet allemaal een beetje jong?
Als ik zo het virtuele duiken bekijk, dan
gaat er niets boven het echte spul. Maar
natuurlijk beter dat, dan helemaal niets. Ik
zal dus nog even moeten wachten om echt
nat te worden bij het bekijken van al dat
onderwatermoois. De kans dat je me in de
komende maanden aan de waterkant ziet, is
zeer klein. Je mag echter altijd een e-mailtje
sturen op het inmiddels bekend adres:
patrick.van.hoeserlande@advalvas.be.
TEksT: PaTrICk VaN hOEsErlaNDE

Sprokkels
NU 12 x DUIKEN VOOR € 29,95
Geniet nog meer van je hobby
en neem een abonnement op duiken.
Zo profi teer je:
> Stuur de antwoordbon terug in een
envelop zonder postzegel naar:
Vipmedia Publishing & Services Duiken
DA 852-492-3, 2170 Merksem
> Bel gratis: 070-660 225
+ GRATIS DUIKERSGIDS
Gratis
t.w.v.
€ 14. 50
> Kijk op
www.duiken.nl/hippo2009
In deze dezee
Duikersgids vind je in 240 pagina’s een actueel overzicht van de
mooiste mooistee
Nederlandse Nederlands en Belgische duikstekken. Met prachtige sfeerbeelden,
routebeschrijvingen routebes beschrijvingen en de meest gedetailleerde duikkaarten in de branche.
A N T W O O R D B O NN
Ja!
Ik neem een jaarabonnement
op Duiken voor slechts € 29,95 5
i.p.v. € 49,50. Bovendien krijg ik
de GRATIS duikersgids.
Naam Voorl m/v
Adres
Postcode Woonplaats
Telefoon Geboortedatum
E-mail adres
Handtekening Hippokorting2009
Het abonnement loopt minstens een jaar en tot wederopzegging. Opzeggen kan tot 8 weken voor
het einde van dit kennismakingsjaar Ik betaal met het Hippocampus speciale betaalformulier jan./feb. 2010dat
u 73 mij toestuurt.
✁

Bondsnieuws - COMMIssIE DuIkONDErrIChT - ZEEsTaGE
De Zeestage te Boulouris
Het verslag van de Zeestage 2009 bestaat deze keer uit twee delen
die in elkaar verwerkt werden. Het eerste deel zijn vragen met
bijhorende antwoorden, die we verspreiden over het ganse artikel.
Het tweede deel zijn de belevenissen van onze officiële fotograaf
van dienst, tijdens één van zijn duiken met het duikcentrum op het
moment dat de kandidaten en juryleden zich aan het voorbereiden
waren voor de volgende duik. Dat de Zeestage een realistisch beeld
geeft van wat er in het echt allemaal kan voorvallen blijkt ook uit
de kaderstukjes met incidenten die voorvielen bij de supporters,
welke in dezelfde regio aan het duiken waren op het moment van
de Stage.
Omdat het zo moeilijk is een objectief
verslag te maken over het belangrijkste
evenement van het duikjaar,
kwam de redactie op het idee om aan de
kandidaten en de juryleden wat korte,
persoonlijke – maar anonieme – feedback
te vragen.
Daarvoor werd hen vóór de aanvang van
de stage een formulier overhandigd met
enkele vragen. Dit stond volledig los van
de stage en de juryleden kregen er vóór
de proclamatie geen inzage van. Het aantal
inzendingen was eerder pover, maar de
feedback die daar uitkwam, geeft wel een
goed beeld van de waarde van de stages.
74 Hippocampus jan./feb. 2010
Verspreid over het artikel volgen een aantal
antwoorden op enkele van de vragen.
TEksT: hET rEDaCTIETEaM ONDEr lEIDING
VaN rOlaND WaNTENs
Wat hoopte je te bereiken? Ben je daar
in geslaagd?
• Slagen was uiteraard doel nr. 1, maar
wat ik daar bijgeleerd heb, is onbeschrijfelijk
en in dat opzicht ben ik er in
geslaagd. (Kandidaat 2*I).
De kandidaten van de 2*stage.
Wat heb je bijgeleerd?
• Om altijd naar de beste oplossing te zoeken
zodat alle leden van de duikploeg tevreden
zijn. (Kandidaat 2*I).
• Doorzettingsvermogen en decoplanning.
(Kandidaat 2*I).
• Hier besef je pas dat je leeft! (Kandidaat 2*I).

Welk moment heb je als het waardevolst
ervaren?
• Proclamatie. (Kandidaat 2*I). • De laatste duik. We hebben toen min of meer normaal
gedoken. Kandidaat 2*I).
• Weten dat je geslaagd bent voor het theoretisch examen
en dan het moment van vertrek thuis en de aankomst op
de stage. (Kandidaat 2*I).
• Gans de stage door, omdat we een hechte groep hadden
en als er al eens iemand een schouder nodig had, was
iedereen er om dit spontaan te doen. (Kandidaat 2*I).
Wat was het grappigste moment?
• Een tafelgesprek met twee juryleden. Gewoon om duimen
en vingers van af te likken (bij wijze van spreken).
(Kandidaat 2*I).
• De Bonte Avond. (Kandidaat 2*I).
• Alle duiken die ik hier gedaan heb waren zeer mooi,
maar vooral leerrijk. En vooral ook in ideale omstandigheden
een diepe duik te kunnen doen. (Kandidaat 2*I).
• Mooie duiken waren er niet echt bij, maar
wel allemaal leerrijk. (Kandidaat 2*I).
1 2
3
Welk was de mooiste duik en waarom?
1) briefing aan de juryleden van de 2*stage.
2) Op weg naar de boot.
3) kristiaan Van slagmolen heeft juist zijn fles gevuld.
4) Die duik zit er weeral op.
Vlnr: anton Colpaert, bert Van Opstal (Jury), roland
Vanden Eede (Dokter), Djos Dury, Jurgen Van den berghe,
kurt lommens (Jury), Guy bosmans (Jury), Eddy De
Vliegher (Jury), Franklin Forrez (Jury), stefan Cuyvers,
Ivo Madder (Jury), rené Van leeuwen (Voorzitter 3*stage),
Marc Van Gorp (Veiligheid), Peter Van hoecke.
Hippocampus jan./feb. 2010
4
75

Bondsnieuws - COMMIssIE DuIkONDErrIChT - ZEEsTaGE
Wat was het moeilijkste moment?
• De twijfel die toeslaat en je jezelf afvraagt of je
al dan niet goed bezig bent. (Kandidaat 2*I).
Welk moment heb je als het waardevolst
ervaren?
• De uitdaging om ‘10 unique selling points’ van NELOS op te stellen.
Wij hadden er 12. Ik was best wel jaloers op het jurylid die met dit
voorstel kwam omdat ik zelf niet op dat idee was gekomen. Het was
een mooi voorbeeld van hoe de 3*I Stage verschilt van de 2*I Stage.
De accenten liggen anders. (Kandidaat 3*I).
76 Hippocampus jan./feb. 2010
1
• Deze middag, na het opruimen van de tent en de receptie:
even denken aan vrouw en kinderen. (Kandidaat 2*I).
• Gans de stage is moeilijk, maar vooral als je
jouw buddy wilt helpen bij een redding, maar
afgeblokt wordt door de jury. (Kandidaat 2*I).
6 7
De duikcomputer van mijn buddy gaf halverwege
tijdens de duik een grijs scherm; geen tijdsaanduiding,
noch diepte of decompressieverplichtingen waren zichtbaar.
Gelukkig hadden we deze duik en de voorgaande
duiken omzeggens hetzelfde duikprofiel, dus diende
mijn computer als back-up voor mijn buddy. Duik vroegtijdig
beëindigd en de decostops veiligheidshalve verlengd.
(Supporter)
2

Wat hoopte je te bereiken? Ben je daar
in geslaagd?
• Iedere kandidaat die naar een zeestage gaat, wil in de allereerste
plaats die extra ster behalen. Bij mij was dat niet
anders. We moeten daar ook niet flauw over doen. Maar ik ben
ook naar de stage gegaan om iets te leren en dat heb ik zeker
gedaan. (Kandidaat 3*I).
Wat was het moeilijkste moment?
• De Zeestages zijn heel intens. Op een gegeven ogenblik
komen verschillende tegenslagen, negatieve kritieken en
vermoeidheid allemaal samen en dan krijg je even een
klop. Gelukkig kan je dan rekenen op die personen die je
nauw aan het hart liggen. (Kandidaat 3*I).
Vlnr: Danny De Vleeshauwer, stephane barre,
zaakvoerder van Euro Plongee
Wat zou je een eventuele volgende
keer anders doen?
• Er meer van genieten met misschien minder stress.
(Kandidaat 2*I).
• Mij nog beter voorbereiden op bepaalde
aspecten van de theorie. (Kandidaat 2*I).
3 4 5
8 9 10
1) Debriefing met feedback.
2) De veiligheidsboot.
3) De openingsspeech van de Zeestage.
4) recuperatie van de duikers.
5) Na de openingsspeech volgt de openingsreceptie van de Zeestage.
6) stephane barre.
7) briefing aan de duikleiders, waar de volgende duik zal plaatsvinden.
8) briefing en duikplanning.
9) Een duikplanning.
10) Einde van de laatste duik en Cathy Geuens, de partner van Michel
Marcus, verwelkomt ons.
Vlnr: Christophe bekaert, Walter Willems (Jury), Monique Demoustier (bootverantwoordelijke),
rudi bonny (Jury), ronny De Meersman (Voorzitter van de 2*stage),
allan soreyn, Michel Marcus, roland De kokere (Jury), Wim Van Doeselaer (bootverantwoordelijke),
de kapitein Christian, Tony Devolder (Jury), alain Vermeulen,
Guy Nekkebroek (scubapro).
77

Bondsnieuws - COMMIssIE DuIkONDErrIChT - ZEEsTaGE
De Zeestage
door de ogen van
een ‘buitenstaander’
Over de Zeestage hoor je de
wildste verhalen. “Wat die juryleden
allemaal verzinnen! Dat
gebeurt in de echte wereld niet”.
Roland Wantens heeft het tegenstelde
ervaren.
Als fotograaf kon ik dit jaar de Zeestage
vergezellen. Ik had ook de mogelijkheid
een paar duiken te doen.
Die verliepen echter niet helemaal zoals
gepland. Dit waren duiken met een boot
van het duikcentrum en hadden niets met
de Zeestage te maken.
samenloop
Gedurende het varen naar de duikplaats
sprong de o-ring van een fles. De begeleidende
instructeur was onmiddellijk in de weer
om een andere te vinden en te monteren. Hij
deed dat echter nogal onhandig, waardoor
de o-ring ergens onderaan in de boot verloren
ging. Geen nood. Hij had nog een DINinschroefstuk
waarop een goede o-ring zat.
Maar ... de fles van de betrokken duiker had
geen dergelijk DIN -inschroefstuk.
Dan moest de duiker maar een andere fles
nemen. Maar ... die fles had 12 liter inhoud
in plaats van 15 liter. Dus moest de spanband
van de trimvest aangepast worden.
Gelukkig lukte dat uiteindelijk nog allemaal
op tijd vóór het aankleden.
Bij het klaarmaken voor de duik brak iemand
een zwemvin. Voor hem zat de duik
erop. Even later trok ik het riempje van mijn
zwemvin stuk. Mijn duik zou er ook opgezeten
hebben, ware het niet dat die andere
duiker mij zijn goede zwemvin leende. Dat
allemaal op dezelfde boot bij één duik. En
niet verzonnen!
78 Hippocampus jan./feb. 2010
van fouten leren
Voor een volgende duik controleerde ik de
15 l-fles, die ik van het duikcentrum huurde,
vóór ik ermee vertrok: 220 bar. Ruim
voldoende voor een duik naar max. 30 m.
Groot was mijn verbazing toen mijn luchtgeïntegreerde
computer me al na 25 min.
op max. 24 meter waarschuwde dat ik aan
het einde van mijn luchttijd was (35 bar).
Gelukkig waren we dan al op geringe diepte
en kon ik veilig het water verlaten.
Aan boord gekomen, probeerde ik te begrijpen
wat er gebeurd was. Ik had wel ge-
fotografeerd, maar ik verbruik niet zoveel
lucht. Na verder onderzoek stelden we vast
dat de fles lekte aan de kraan, zelfs als ze
dichtgedraaid was. De fles had de hele tijd
– vóór en gedurende het varen – gelekt. Ik
geef toe dat ik de druk niet meer had gecontroleerd
vóór ik in het water sprong.
Ik heb me bij de duikleider verontschuldigd
daarvoor en ook voor het feit dat ik gedu-
rende de duik de druk van mijn fles niet had
gecontroleerd. Daardoor had ik haar ook
niet kunnen verwittigen dat ik slechts halve
druk had. Aan de hand van mijn computer
kon ik later vaststellen dat ik gedurende
de duik inderdaad slechts 84 bar verbruikt
had!
Zijn er juryleden die nog scenario’s zoeken?
TEksT: rOlaND WaNTENs
1
5

Wat zou je een eventuele volgende
keer anders doen?
• Ik denk niet dat er iets is dat ik anders zou doen. Ik zou me
misschien iets beter voorbereiden op het themagesprek dat ik
moest leiden. (Kandidaat 3*I).
Toen we bovenkwamen na de duik zat
er een Franse duikster te wenen. Ze had
nekpijn en zat te rillen als een espenblad.
We dachten dat ze een deco had.
De behandeling voor een duikongeval
werd opgestart… later bleek dat er niets
ernstig aan de hand was. Maar wat had
ze dan voorgehad? (Supporter)
Op het einde van de duik, juist
voor en tijdens het aan boord klauteren,
ontrolde de koord van de haspel
(‘reel’) die aan mijn OSB bevestigd zal.
Gevolg: de OSB-koord wikkelde zich
met de stroming rond mijn benen en
de duikladder van de boot. (Supporter)
Welk moment heb je als het waardevolst
ervaren?
• Het moment toen we allen verenigd stonden in een grote cirkel
bij het begin van de Stages. Geen verschil tussen juryleden,
veiligheidsmensen, artsen, kandidaten. Allen in de NELOSpolo.
Allen met hetzelfde doel. (Jurylid).
2 3 4
6 7 8
1) het thema van de bonte avond was: piraten.
2) Duikplanning op computer.
3) Einde van de duik.
4) roland Wantens, fotograaf van dienst.
5) Oefenen van CPr; het lijkt wel echt voor de
kandidaten.
6) slepen van een slachtoffer.
7) hoor je mij?
8) Tafelgesprek.
Vlnr.: koen Van Dyck, Glenn Tessens, Marc
Verstrepen, Mark sebrechts, Dirk De bilde,
stef Teuwen, herwig Van Cotthem, andré
Valkenaers, roel Paessens, John remue, hilde
stallaert, Jean-luc Dallons (lIFras), het personeel
van het hotel, Eric sas.
Hippocampus jan./feb. 2010
79

Bondsnieuws - COMMIssIE DuIkONDErrIChT - ZEEsTaGE
Plots geen lucht meer. Het kniegewricht
in mijn middendrukslang was
uit elkaar gegaan tijdens de duik. Snel
overgaan op mijn reserve ademautomaat
en iemand gevraagd om de kraan
van mijn kapotte ademautomaat te sluiten.
Gevolg: veel luchtverlies vooraleer
de kraan gesloten werd. Korte duik,
maar gelukkig veilig beëindigd.
(Supporter)
Wat was het moeilijkste moment?
80 Hippocampus jan./feb. 2010
Wat zal je de volgende keer anders
doen?
• Drie truien minder meenemen.
(Jurylid).
• De periode tussen de einddeliberatie en de proclamatie.
(Jurylid).
1
6 7
2
Bij het te water gaan sloeg iemand
zijn o-ring door. Gelukkig had
ik een reserve o-ring bij en kon ik de
onfortuinlijke duiker depanneren.
(Supporter)
Iemand zijn riempje van zijn zwemvin
brak bij het aandoen van de zwemvin.
Gelukkig had er iemand een reserveriempje
bij. De man had toch wel
pech: zijn ander riempje brak ook. Gelukkig
had er iemand reserve zwemvinnen
bij. De duiker heeft uiteindelijk
toch niet gedoken, want tijdens het te
water gaan brak het riempje van zijn
duikbril en niemand had een reserveriempje
of reserveduikbril bij.
(Supporter)

Bondsnieuws - MEDIsChE COMMIssIE EN COMMIssIE DuIkONDErrIChT
3 4 5
8
Wat heb je bijgeleerd?
• Een 3*I Stage is een heel uitgebalanceerd geheel. Het gaat hem
totaal niet meer om het zuiver duiken alleen zoals in de 2*I Stage.
Een goede briefing, duik en debriefing alleen zijn niet meer voldoende.
Organisatorisch vermogen en persoonlijkheid nemen een even
belangrijke plaats in en dat juich ik alleen maar toe. Daarenboven
wordt van elke kandidaat verwacht een gesprek te leiden over een
door de jury opgelegd onderwerp over een actueel thema. Dit heeft
zeker en vast tot interessante discussies geleid.(Kandidaat 3*I).
Vlnr: Pieter Decoene, Denis Demeester, haeri houtan, Day knippenberg,
Dave roskam, kris Van slagmolen, björn Vandemale, Catherine De Maeyer,
Nico De Vrieze, Christian Pypen, lutgart stals, stijn Van Itterbeeck, Franky Coleyn,
Jan David.
Vlnr: robert henry (Voorzitter lIFras), luce De smet, Philippe Mertens, ronny Margodt,
ludek broulim, sven Vandekerckhove, Guy segers, José Vandekerckhove, harry Engelen.
9
1) recuperatie van de duikers.
2) Er was onder water heel wat te zien, zoals bijv. deze rascasse.
3) John vangt aan met de proclamatie.
4) bjorn Vandemaele is geslaagd.
5) bruno bossier is geslaagd.
6) Na de laatste duik is er de receptie op het strand.
7) harry Engelen en José Vandekerckhove in de veiligheidsboot.
8) ronny De Meersman geeft uitleg over de werking van een compressor.
9) De kandidaten van de regio aVOs, met in het midden de duikverantwoordelijke
van aVOs: koen Van Dijck.
10) afbreken van de materiaaltent.
Sponsors
De witte polo werd gesponsord door Dubraco.
De T-shirts voor de juryleden, het secretariaat en de
kandidaten werden gesponsord door de kandidaten
van de 2*Stage en de 3*Stage.
Foto’s: Luce De Smet, Chris Demuynck, Ivo Madder,
Guy Nekkebroek, Roland Wantens.
Hippocampus jan./feb. 2010
81
10

Lopende agenda
Maart 2010
02 Theorieles 2*I
Duikershuis - 20.00 u
03 Herexamen AI en 1*I/Initiator (Module 1)
Duikershuis: 19.00u - 21.00u
06 Examen praktijk Duiker-Hulpverlener
Locatie: Basisschool Campus Hof van
Riemen, Frans Coeckelbergsstraat 17A,
Heist-op-den-Berg
Aanvang: vanaf 9.00 uur.
06 Herexamen 1*I/Initiator (Module 4)
Zwembad: Hofstade 9.00 - 12.00 u
Theorie: Duikershuis 13.00 - 16.00 u
06-07
Eetfestijn (organisatie: BCD)
C.C. De Zeyp – Zeypstraat 47
1083 Ganshoren
www.bcd-duikclub.be
07 AV NELOS (organisatie: Lucky Divers)
GC ‘T Heilaar, Heilaarstraat, Beerse
09 Theorieles 2*I
Duikershuis - 20.00 u
13-14
Antwerpse Duiksportbeurs
Hangar 29, Rijnkaai 150, Antwerpen
Van 10.00 tot 18.00 u
www.duiksportbeurs.be
14 AV College 3*I
Duikershuis - 09.00 u
14 Eetdag (organisatie: Amykos)
Basisschool “Dol-fijn” (Ebdries 11 te 3202
Rillaar) - 11.30 tot 20.00 u
Contact: Roden Michel, 0476 22 49 85
eetdag@amykos.be
www.amykos.be
16 Theorieles 2*I
Duikershuis - 20.00 u
18 Cursus Onderwaterfotografie Niveau 1
Theorie bij Fotoclub CREA, Fort II, Wommelgem
(18 en 25 maart)
Praktijk in het zwembad te Brasschaat (20
maart)
Openwaterduik in de Oosterschelde (15
mei) – zie 12e Thema Fotoduikdag
Inschrijvingen en inlichtingen: alidoor.
dellafaille@skynet.be of pvandeneynde@
telenet.be
21 Herexamen theorie 3*I
(gewijzigde datum)
21 Academische zitting
Locatie: Geel - 13.00 u
(gewijzigde datum)
23 Theorieles 2*I
Duikershuis - 20.00 u
28 Begeleiderscursus Duikers met een
Handicap
Duikershuis NELOS en Bloso-zwembad
Hofstade van 09.30 u tot 17.00 u
Info en inschrijvingen: Jan Decrock
jan.decrock@fulladsl.be
28 Afdaling van de Maas 2010
Wedstrijd vinzwemmen
Locatie: Maaseik
Verantwoordelijke: Lantin Annemie
annemielantin@yahoo.com
http://home.scarlet.be/afdalingvandemaas/
30 Theorieles 2*I
Duikershuis - 20.00 u
82 Hippocampus jan./feb. 2010
April 2010
08 Cursus Onderwaterfotografie Niveau 2
Theorie bij Fotoclub CREA, Fort II, Wommelgem
(8 en 22 april)
Praktijk in het zwembad te Merksem (13
april)
Openwaterduik in de Oosterschelde (15 mei)
Inschrijvingen en inlichtingen: alidoor.
dellafaille@skynet.be of pvandeneynde@
telenet.be
11 Belgisch Kampioenschap Vinzwemmen
Organisatie: Nautilus Hasselt Vinzwemmen
Info: Free Duerinckx +32 486 128 963
free.duerinckx@gmail.com
www.vinzwemmen.be
http://sites.google.com/site/nautilusvinzwemmen
13 Inlevering verhandeling 3*I
20 Theorieles 2*I
Duikershuis - 20.00 u
25 Examen theorie 2*I
28 Limiet inschrijving Zeestage 2*I
Mei 2010
09 Zeelandflitsen 2010
Inschrijven: café Oktopussy, Wemeldinge -
tussen 8.30 en 10.00 u
Info & reglement:
www.onderwaterfotografie.be
10 Herexamen theorie 2*I
15 12e Thema fotoduikdag
Onderwerp: macro
Iedereen is welkom (gratis duikdag, buddy
zelf voorzien)
St.-Annaland - 09.30 u
16 Voordracht verhandeling 3*I
21 Evaluatie foto’s 12e Thema fotoduikdag
Fotoclub CREA in Fort II - 20.00 u
22 Proclamatie Zeelandflitsen 2010
Cultureel Centrum Luchtbal - 18.00 u
30 Grevelingen Kampioenschap
Meer info op: www.aquashot.nl
Juni 2010
06 Grevelingen Kampioenschap
Meer info op: www.aquashot.nl
10 Cursus OW-fotograaf Niveau 2
Roeselare - 19.30 u
http://users.telenet.be/peterryngaert
13 31e Noordzee Challenge
Reddingsstation van Cadzand - 9.00 u
NSSA - Maurice Hinsenkamp
+31 117 39 24 19
hinsen100@hetnet.nl
20/07 - 14/08
HugyCup 2010
Scuba Seraya Resort, Bali, Indonesië
Info: www.hugycup.com
Augustus 2010
06 “Finally he’s coming... Alex Mustard”
Info: www.mes-bvba.be
22 13e Thema fotoduikdag
Onderwerp: breedhoek met model
Bergse Diepsluis - 10.00 u
Info: alidoor.dellafaille@skynet.be
27 Evaluatie foto’s 13e Thema fotoduikdag
Fotoclub CREA in Fort II - 20.00 u
Zie ook: http://wiki.nelos.be/index.php/Lopende_agenda
September 2010
04 Herexamen Duiker-Hulpverlener
Duikershuis - 8.30 u
Deelnameprijs: € 7,00
11 D-Dive Day gaat niet door!
05 Opkuisactie Put van Ekeren
Info: www.avos.be
13 Limiet inschrijving 1*I/Initiator (Module 2)
27 30e Noordzee Kerstzwemtocht
Reddingsstation van Cadzand - 10.00 u
19 18e Doortocht van Lummen in
het Schulensmeer
Info: Aerts Hugo - 0472 531 640
28 Start Module 2 (1*I/Initiator)
Inschrijvingen & 1e les
Duikershuis NELOS - 20.00 u
Oktober 2010
02 14e Thema fotoduikdag
Onderwerp: onderwaterjacht
Tholen Vuilbak 08.30u
07 Cursus OW-fotograaf Niveau 1
Roeselare - 19.30 u
http://users.telenet.be/peterryngaert
08 Evaluatie foto’s 14e Thema fotoduikdag
Fotoclub CREA in Fort II - 20.00 u
10 AV College 3*I
Duikershuis - 09.00 u
10 Pre-Zeestage
Duikershuis
31 Zeestage te Boulouris
Van zo. 31/10 tot do. 4/11
November 2010
22 Limiet inschrijving examen theorie 3*I
27-28
NELOS Internationaal Festival voor
Onderwaterfoto en -video
28 Examen 1*I/Initiator (Module 2)
December 2010
09 Herexamen 1*I/Initiator (Module 2)
Duikershuis
09 Post-Zeestage
Duikershuis
Opleiding nitrox, extended range & trimix
Info via het menu ‘Sectie DuikTechnieken
(SDT)’ op www.wiki.nelos.be
Let wel:
Controleer even of het evenement inderdaad
wel doorgaat. De zetduivel speelt
ons meer dan eens parten!
En verder? Weet je van interessante
evenementen of organiseer je zelf een
activiteit die in onze Lopende Agenda kan
opgenomen worden, plaats de gegevens
dan in de Lopende Agenda op de NELOS-
Wiki of bezorg ze aan:
Ivo MADDER
De Bisthovenlei 46 - 2100 Deurne
Tel. 03 290 54 06 - redactie@nelos.be

picture: Sven Van Langenhove
LED
next generation ...
Sinds de introductie van de eerste Green Force Tristar LED-lampkop in 2002 heeft de
LED-technologie een enorme evolutie doorgemaakt doorgemaakt en hoeven LED-duiklampen in geen geen
enkel opzicht nog onder te doen voor duiklampen met ‘traditionele’ lichtbronnen. lichtbronnen. Momenteel
telt het Green Force Force gamma 5 5 verschillende verschillende LED-lampkoppen met een lichtop- lichtop- lichtoplichtopbrengst die oploopt tot maar liefst 1.980 Lumen (Nonastar P4 D).
Naast een ongeziene ongeziene autonomie en lichtopbrengst bieden de Green Green Force LED-lamp- LED-lamp- LED-lampkoppen
ook nog eens de zekerheid van een uitstekend batterijmanagement, een over-
verhittingsbeveiliging en een ‘bring me home’ home’ modus. De De modellen met ‘D’ indicatie zijn
bovendien uitgerust met een dimmer, een strobe- en een SOS-modus.
Alle Green Force LED-lampkoppen zijn uitgerust met een constante stroomregelaar
met PWM-modulator. Deze PWM-module (Puls Width Modulation) wordt gestuurd
door een microprocessor die:
zorgt voor een goed batterijmanagement
en diepontlading voorkomt;
de LED’s op hun maximum vermogen aanstuurt,
zonder overbelasting;
de lampkop beschermt tegen oververhitting;
extra opties mogelijk maakt zoals dimmen, SOS, enz.
www.green-force © .com
SOS Strobe
SOS
Green Force
PWM-module met
microprocessor.
SOS
T.O.S.
Triple O-Ring Sealing
T.O.S.
Triple O-Ring Sealing
T.O.S.
Triple O-Ring Sealing
LIGHT
DIM 66%
DIM 33%
STROBE
SOS

Levenslang droog
De levenslange garantie van BARE
Nee, pakken bouwen is geen vak.
Het is een kunst. En daar zijn wij nu
zóver in gevorderd, dat wij de naden
vanaf modeljaar 2008 levenslang
durven te garanderen.*
Ook als je toevallig niet de eerste
eigenaar bent.
Alléén BARE gaat zo ver.
*) Je Bare-dealer licht je graag verder in over
de voorwaarden