04.05.2013 Views

jrg37_nr10_juni2010_B.van_Oers_Tussen_leef_en_belevingswereld_pag_7_10

jrg37_nr10_juni2010_B.van_Oers_Tussen_leef_en_belevingswereld_pag_7_10

jrg37_nr10_juni2010_B.van_Oers_Tussen_leef_en_belevingswereld_pag_7_10

SHOW MORE
SHOW LESS

Create successful ePaper yourself

Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.

Het perspectief <strong>van</strong> Bronf<strong>en</strong>br<strong>en</strong>ner<br />

<strong>Tuss<strong>en</strong></strong> <strong>leef</strong>- <strong>en</strong><br />

<strong>belevingswereld</strong> Bert<br />

Het is teg<strong>en</strong>woordig modieus om te bewer<strong>en</strong> dat<br />

onderwijs <strong>en</strong> opvoeding moet<strong>en</strong> aansluit<strong>en</strong> bij de<br />

<strong>belevingswereld</strong> <strong>van</strong> kinder<strong>en</strong>. Maar wat is eig<strong>en</strong>lijk<br />

deze <strong>belevingswereld</strong>?<br />

Hoe ziet de <strong>belevingswereld</strong> <strong>van</strong> kinder<strong>en</strong> eruit? Waardoor<br />

wordt deze bepaald? Wie heeft er eig<strong>en</strong>lijk zegg<strong>en</strong>schap<br />

over? Dit zijn vrag<strong>en</strong> die beantwoord moet<strong>en</strong><br />

word<strong>en</strong> als je het aansluit<strong>en</strong> bij de <strong>belevingswereld</strong> <strong>van</strong><br />

kinder<strong>en</strong> serieus neemt.<br />

Eva logeert bij<br />

opa <strong>en</strong> oma<br />

<strong>van</strong> <strong>Oers</strong><br />

Wanorde <strong>en</strong> orde<br />

Als we de ‘<strong>leef</strong>wereld’ beschouw<strong>en</strong> als verzameling<br />

concrete situaties waarin e<strong>en</strong> m<strong>en</strong>s <strong>leef</strong>t <strong>en</strong> de ‘<strong>belevingswereld</strong>’<br />

opvatt<strong>en</strong> als de manier waarop de betrokk<strong>en</strong>e<br />

(bijvoorbeeld e<strong>en</strong> kind) die wereld cognitief <strong>en</strong><br />

emotioneel tegemoet treedt <strong>en</strong> verwerkt,<br />

dan is wel duidelijk wat e<strong>en</strong> stortvloed aan<br />

vrag<strong>en</strong> zich aandi<strong>en</strong>t.<br />

E<strong>en</strong> kind moet voortdur<strong>en</strong>d switch<strong>en</strong> <strong>van</strong> de<br />

<strong>en</strong>e <strong>leef</strong>wereldsituatie naar de andere. Het<br />

gezin is voor de meeste kinder<strong>en</strong> de eerste<br />

<strong>leef</strong>wereldsituatie, maar er kom<strong>en</strong> al snel<br />

nieuwe situaties bij. Bijvoorbeeld: het consultatiebureau,<br />

de crèche, de speeltuin in de<br />

buurt, de kerk of de moskee <strong>en</strong> later natuurlijk<br />

ook de school. Elke <strong>leef</strong>wereldsituatie<br />

roept nieuwe gedacht<strong>en</strong>, beleving<strong>en</strong> <strong>en</strong><br />

gevoel<strong>en</strong>s (vreugde, angst, stress) bij het<br />

kind op. Steeds moet het kind e<strong>en</strong> vorm vind<strong>en</strong><br />

om die gevoel<strong>en</strong>s te verwerk<strong>en</strong> tot e<strong>en</strong><br />

hanteerbare veilige <strong>belevingswereld</strong>.<br />

Deze schets toont de complexiteit <strong>van</strong> de<br />

<strong>leef</strong>wereld <strong>van</strong> het kind. We zi<strong>en</strong> ook dat<br />

e<strong>en</strong> bepaalde <strong>leef</strong>wereldsituatie vaak niet<br />

constant is: deze kan tijdelijk of blijv<strong>en</strong>d verander<strong>en</strong>.<br />

Bij de geboorte <strong>van</strong> e<strong>en</strong> broertje<br />

of zusje, sterfte in het gezin of scheiding<br />

<strong>van</strong> de ouders is er sprake <strong>van</strong> e<strong>en</strong> radicale<br />

verandering binn<strong>en</strong> één <strong>leef</strong>wereldsituatie,<br />

die de vertrouwde beleving <strong>van</strong> de<br />

thuissituatie <strong>van</strong> het kind fl ink kan ontregel<strong>en</strong>.<br />

Ook túss<strong>en</strong> de verschill<strong>en</strong>de <strong>leef</strong>wereldsituaties<br />

<strong>van</strong> het kind kunn<strong>en</strong> spanning<strong>en</strong><br />

ontstaan. Zulke spanning<strong>en</strong> hebb<strong>en</strong><br />

niet alle<strong>en</strong> te mak<strong>en</strong> hebb<strong>en</strong> met het feit<br />

HJK juni 20<strong>10</strong><br />

7


dat de <strong>en</strong>e situatie anders is dan de andere (d<strong>en</strong>k bij- verschuiving<strong>en</strong> in het systeem, wanneer er binn<strong>en</strong> e<strong>en</strong><br />

voorbeeld aan de thuissituatie <strong>en</strong> de situatie bij de op- systeem iets wegvalt; of in de opbouw <strong>van</strong> nieuwe relapasmoeder),<br />

maar ook omdat er teg<strong>en</strong>strijdighed<strong>en</strong> ties, als er <strong>van</strong> buit<strong>en</strong>af druk op het systeem wordt uitge-<br />

kunn<strong>en</strong> bestaan tuss<strong>en</strong> de eis<strong>en</strong> <strong>van</strong> de <strong>en</strong>e situatie <strong>en</strong> oef<strong>en</strong>d.<br />

de andere (thuis mag je vrij rondlop<strong>en</strong>, op school moet Als in e<strong>en</strong> gezin de moeder bijvoorbeeld ziek wordt of<br />

je aan tafeltjes werk<strong>en</strong>).<br />

sterft, moet de vader of iemand <strong>van</strong> buit<strong>en</strong> de rol <strong>van</strong><br />

Kortom: de <strong>leef</strong>wereld <strong>van</strong> kinder<strong>en</strong> heeft e<strong>en</strong> veelvoudig de moeder geheel of gedeeltelijk op zich nem<strong>en</strong>.<br />

<strong>en</strong> bij tijd<strong>en</strong> tamelijk chaotisch karakter. Opvoeding <strong>en</strong> on- Meestal krijg<strong>en</strong> de oudere kinder<strong>en</strong> e<strong>en</strong> meer verzorderwijs<br />

moet<strong>en</strong> kinder<strong>en</strong> help<strong>en</strong> orde te schepp<strong>en</strong> in deze g<strong>en</strong>de rol teg<strong>en</strong>over de jongere. E<strong>en</strong> ingrijp<strong>en</strong>de ge-<br />

wanorde. Het is de taak <strong>van</strong> opvoeders <strong>en</strong> leerkracht<strong>en</strong> beurt<strong>en</strong>is roept dus <strong>van</strong>zelfsprek<strong>en</strong>d om e<strong>en</strong> herschik-<br />

om e<strong>en</strong> dragelijke, veilige <strong>en</strong> functionele beleving <strong>van</strong> de king <strong>van</strong> posities, relaties <strong>en</strong> verantwoordelijkhed<strong>en</strong><br />

<strong>leef</strong>wereld op te bouw<strong>en</strong>. Voordat zij kinder<strong>en</strong> kunn<strong>en</strong> binn<strong>en</strong> het gezin.<br />

daarmee kunn<strong>en</strong> help<strong>en</strong>, moet<strong>en</strong> zij inzicht hebb<strong>en</strong> in de Druk <strong>van</strong> buit<strong>en</strong> kan ook ingrijp<strong>en</strong>de gevolg<strong>en</strong> hebb<strong>en</strong>:<br />

opbouw <strong>en</strong> dynamiek <strong>van</strong> de <strong>belevingswereld</strong><strong>en</strong>.<br />

d<strong>en</strong>k bijvoorbeeld aan werkeloosheid als gevolg <strong>van</strong><br />

economische omstandighed<strong>en</strong>. Het gezinsinkom<strong>en</strong><br />

Leefwereld als ecologisch systeem<br />

neemt af, de andere ouder gaat misschi<strong>en</strong> (meer) wer-<br />

E<strong>en</strong> <strong>van</strong> de eerst<strong>en</strong> die de dynamiek <strong>van</strong> de m<strong>en</strong>selijke k<strong>en</strong>: ook dan reageert het systeem ‘gezin’ als e<strong>en</strong> echt<br />

<strong>leef</strong>wereld in kaart gebracht heeft, is Urie Bronf<strong>en</strong>br<strong>en</strong>- ecologisch systeem. Om zichzelf in stand te houd<strong>en</strong> worner<br />

(1917 -2005). Hij vergeleek de m<strong>en</strong>selijke <strong>leef</strong>wereld d<strong>en</strong> roll<strong>en</strong>, posities <strong>en</strong> verantwoordelijkhed<strong>en</strong> aange-<br />

met e<strong>en</strong> ecologisch systeem, dat is opgebouwd uit verpast totdat er e<strong>en</strong> nieuw, min of meer stabiel, ev<strong>en</strong>wicht<br />

schill<strong>en</strong>de subsystem<strong>en</strong> die dynamisch met elkaar sam<strong>en</strong>hang<strong>en</strong>.<br />

Bronf<strong>en</strong>br<strong>en</strong>ner b<strong>en</strong>oemde daarmee e<strong>en</strong><br />

is ontstaan.<br />

aantal belangrijke elem<strong>en</strong>t<strong>en</strong> uit het totale m<strong>en</strong>selijke Microsysteem<br />

<strong>leef</strong>wereldsysteem (voor e<strong>en</strong> sam<strong>en</strong>vatting zie: Peters & Bronf<strong>en</strong>br<strong>en</strong>ner stelt het ecologische systeem waarin<br />

Van <strong>Oers</strong>, 2003).<br />

m<strong>en</strong>selijke ontwikkeling<strong>en</strong> zich voltrekk<strong>en</strong>, voor als e<strong>en</strong><br />

Voor elk ecologisch systeem geldt dat de interne sa- systeem <strong>van</strong> g<strong>en</strong>este subsystem<strong>en</strong>, dat nog het best op te<br />

m<strong>en</strong>hang <strong>van</strong> vitaal belang is. Deze sam<strong>en</strong>hang houdt vatt<strong>en</strong> is als e<strong>en</strong> nest in elkaar pass<strong>en</strong>de schal<strong>en</strong> (zie figuur<br />

het systeem in stand. De dynamiek toont zich meestal in 1). Volg<strong>en</strong>s hem zit het totale ecologische systeem als<br />

volgt in elkaar: de belangrijkste context<br />

voor kinderlijke ontwikkeling zijn de ‘direc-<br />

MACROSYSTEEM<br />

te interacties’ tuss<strong>en</strong> het kind <strong>en</strong> m<strong>en</strong>s<strong>en</strong><br />

uit de omgeving, zoals gezinsled<strong>en</strong> <strong>en</strong><br />

EXOSYSTEEM<br />

buurkinder<strong>en</strong>. Die context wordt het microsysteem<br />

g<strong>en</strong>oemd. Daarbinn<strong>en</strong> zijn<br />

economie meerdere factor<strong>en</strong> aanwezig die de inter-<br />

media<br />

MESOSYSTEEM<br />

acties (<strong>en</strong> daarmee het handel<strong>en</strong> <strong>en</strong> de<br />

buurt-<br />

ontwikkeling <strong>van</strong> kinder<strong>en</strong>) beïnvloed<strong>en</strong>,<br />

vrije tijd MICROSYSTEEM<br />

ver<strong>en</strong>iging<br />

zoals de fysieke k<strong>en</strong>merk<strong>en</strong> <strong>van</strong> de situatie<br />

cultuur<br />

activiteit<strong>en</strong><br />

gezin<br />

<strong>en</strong> de k<strong>en</strong>merk<strong>en</strong> <strong>en</strong> kwaliteit<strong>en</strong> <strong>van</strong> de<br />

KIND<br />

gezondheidszorg<br />

aanwezige opvoeders of omring<strong>en</strong>de kinder<strong>en</strong>.<br />

Deze directe interactiefactor<strong>en</strong> <strong>en</strong><br />

religie<br />

speelzaal<br />

<strong>en</strong>/of<br />

dagop<strong>van</strong>g<br />

school<br />

familie<br />

de process<strong>en</strong> die daaruit voortvloei<strong>en</strong><br />

duidt Bronf<strong>en</strong>br<strong>en</strong>ner aan als proximale<br />

process<strong>en</strong>. De kwaliteit <strong>van</strong> deze proxi-<br />

ouderraad/MR kerk<br />

male process<strong>en</strong> is zeer bepal<strong>en</strong>d voor de<br />

ontwikkeling <strong>van</strong> het jonge kind.<br />

werk <strong>van</strong><br />

ouders<br />

In latere uitwerking<strong>en</strong> <strong>van</strong> de theorie wijst<br />

Bronf<strong>en</strong>br<strong>en</strong>ner erop dat de biologische/<br />

neurologische eig<strong>en</strong>schapp<strong>en</strong> <strong>van</strong> indi-<br />

politiek<br />

vidu<strong>en</strong> hier ook e<strong>en</strong> rol in spel<strong>en</strong> <strong>en</strong> dat<br />

juist de kwaliteit <strong>van</strong> de proximale pro-<br />

Figuur 1: bewerking <strong>van</strong> het ecologische systeem <strong>van</strong> Bronf<strong>en</strong>br<strong>en</strong>ner<br />

cess<strong>en</strong> in hoge mate bepaalt hóé of in<br />

8 HJK juni 20<strong>10</strong>


welke mate biologische factor<strong>en</strong> e<strong>en</strong> bepal<strong>en</strong>de rol<br />

gaan spel<strong>en</strong> (Bronf<strong>en</strong>br<strong>en</strong>ner, 2005).<br />

Stimuler<strong>en</strong> <strong>van</strong> de kinderlijke ontwikkeling berust op de<br />

eerste plaats op het ondersteun<strong>en</strong><br />

<strong>van</strong> proximale<br />

process<strong>en</strong> zodat leerprocess<strong>en</strong><br />

op gang kom<strong>en</strong><br />

die het kind verstérk<strong>en</strong> in<br />

het deelnem<strong>en</strong> aan het<br />

betreff<strong>en</strong>de microsysteem, maar die ook búffers ontwikkel<strong>en</strong><br />

teg<strong>en</strong> kwalijke invloed<strong>en</strong> <strong>van</strong> binn<strong>en</strong> of buit<strong>en</strong> het<br />

systeem. De ondersteuning <strong>en</strong> bevordering <strong>van</strong> de taalontwikkeling<br />

zoud<strong>en</strong> we bijvoorbeeld kunn<strong>en</strong> zi<strong>en</strong> als<br />

e<strong>en</strong> belangrijk proces dat door interactie ontstaat <strong>en</strong><br />

kinder<strong>en</strong> de mogelijkheid geeft om zichzelf <strong>en</strong> de wereld<br />

te ler<strong>en</strong> beheers<strong>en</strong>.<br />

Mesosysteem<br />

De microsystem<strong>en</strong> waaraan kinder<strong>en</strong> deelnem<strong>en</strong> hebb<strong>en</strong><br />

onderling ook weer e<strong>en</strong> verband, dat wordt aangeduid<br />

als het mesosysteem. Binn<strong>en</strong> het mesosysteem gaat<br />

het kind over <strong>van</strong> het <strong>en</strong>e microsysteem naar het andere<br />

(bijvoorbeeld als het <strong>van</strong> thuis naar de peuterspeelzaal<br />

of het ziek<strong>en</strong>huis gaat). Daarbij krijgt het kind<br />

dus ook te mak<strong>en</strong> met verschill<strong>en</strong>de interacties (proximale<br />

process<strong>en</strong>), maar ook met teg<strong>en</strong>strijdighed<strong>en</strong> tus-<br />

Buffers bescherm<strong>en</strong> het kind<br />

teg<strong>en</strong> nadelige invloed<strong>en</strong><br />

s<strong>en</strong> die microsystem<strong>en</strong>. D<strong>en</strong>k bijvoorbeeld aan de situatie<br />

<strong>van</strong> e<strong>en</strong> kind dat <strong>van</strong> de dokter te hor<strong>en</strong> heeft<br />

gekreg<strong>en</strong> dat het suikerziekte heeft, terwijl het op school<br />

niet in e<strong>en</strong> suikervrije omgeving<br />

verkeert <strong>en</strong> voortdur<strong>en</strong>d<br />

wordt blootgesteld<br />

aan verleiding<strong>en</strong> (die misschi<strong>en</strong><br />

thuis juist vermed<strong>en</strong><br />

word<strong>en</strong>). Juist hier zi<strong>en</strong> we<br />

hoe belangrijk het is dat kinder<strong>en</strong> ler<strong>en</strong> om buffers op te<br />

bouw<strong>en</strong> waarmee ze zichzelf teg<strong>en</strong> nadelige invloed<strong>en</strong><br />

kunn<strong>en</strong> bescherm<strong>en</strong>.<br />

Exosysteem<br />

De microsystem<strong>en</strong> <strong>en</strong> het mesosysteem word<strong>en</strong> niet alle<strong>en</strong><br />

tot beweging<strong>en</strong> aangezet door interne gebeurt<strong>en</strong>iss<strong>en</strong>.<br />

Er zijn ook invloed<strong>en</strong> <strong>van</strong>uit andere system<strong>en</strong><br />

(exosystem<strong>en</strong>) waaraan het kind zelf niet actief deelneemt,<br />

maar waar<strong>van</strong> het indirect wel de gevolg<strong>en</strong> ervaart.<br />

Het exosysteem bestaat uit grotere sociale system<strong>en</strong><br />

zoals de media, geme<strong>en</strong>te, werk <strong>van</strong> ouders,<br />

buurtver<strong>en</strong>iging, schoolbestuur <strong>en</strong> dergelijke. Het bestuur<br />

dat moet bezuinig<strong>en</strong> <strong>en</strong> minder leidsters op de<br />

groep plaatst, heeft invloed op de handelingsmogelijkhed<strong>en</strong><br />

<strong>van</strong> kinder<strong>en</strong>, zonder dat de kinder<strong>en</strong> zelf aan dit<br />

exosysteem deelnem<strong>en</strong>.<br />

E<strong>en</strong> nieuwe <strong>leef</strong>wereldsituatie:<br />

Tijn ging naar e<strong>en</strong> restaurant <strong>en</strong><br />

at daar frietjes <strong>en</strong> chocoladeijs<br />

HJK juni 20<strong>10</strong><br />

9


Dit soort beïnvloeding<strong>en</strong> word<strong>en</strong> door Bronf<strong>en</strong>br<strong>en</strong>ner<br />

distale process<strong>en</strong> g<strong>en</strong>oemd <strong>en</strong> zijn wez<strong>en</strong>lijk anders dan<br />

de eerder beschrev<strong>en</strong> proximale process<strong>en</strong>. Door hun<br />

effect op het functioner<strong>en</strong> <strong>van</strong> meso- <strong>en</strong> microsystem<strong>en</strong><br />

kunn<strong>en</strong> distale process<strong>en</strong> de ontwikkelingsmogelijkhed<strong>en</strong><br />

<strong>van</strong> kinder<strong>en</strong> in sterke mate beïnvloed<strong>en</strong>. Wanneer<br />

e<strong>en</strong> netcoördinator bij de omroep (exosysteem) besluit<br />

dat Sesamstraat naar half zes of zelfs vijf uur moet, dan is<br />

het niet ond<strong>en</strong>kbaar dat dit effect heeft op de dagindeling<br />

<strong>van</strong> het gezin: anders et<strong>en</strong> (bord op schoot) of<br />

later et<strong>en</strong> <strong>en</strong> daardoor later slap<strong>en</strong> <strong>en</strong> dergelijke.<br />

De gevolg<strong>en</strong> <strong>van</strong> verandering<strong>en</strong> in exosystem<strong>en</strong> kunn<strong>en</strong><br />

ingrijp<strong>en</strong>d zijn <strong>en</strong><br />

soms zelfs sluip<strong>en</strong>d<br />

binn<strong>en</strong>dring<strong>en</strong>,<br />

d<strong>en</strong>k bijvoorbeeld<br />

aan reclamespotjes.<br />

Opvoeders<br />

hebb<strong>en</strong> de moeilijke<br />

taak om te bemiddel<strong>en</strong> tuss<strong>en</strong> exosystem<strong>en</strong> <strong>en</strong> de<br />

<strong>leef</strong>- <strong>en</strong> <strong>belevingswereld</strong><strong>en</strong> <strong>van</strong> kinder<strong>en</strong>. Hoe ler<strong>en</strong> we<br />

– om maar iets te noem<strong>en</strong> – kinder<strong>en</strong> omgaan met reclame<br />

<strong>en</strong> internet?<br />

Macrosysteem<br />

Tot slot zijn er de abstractere system<strong>en</strong>, zoals maatschappij,<br />

rechtssysteem, economie <strong>en</strong> cultuur. Deze<br />

macrosystem<strong>en</strong> bepal<strong>en</strong> de regels voor de exo-, meso<strong>en</strong><br />

microsystem<strong>en</strong>. Op die manier vindt het macrosysteem<br />

zijn weg naar de <strong>leef</strong>wereld <strong>van</strong> het kind. Macrosystem<strong>en</strong><br />

staan ver <strong>van</strong> kinder<strong>en</strong> af, maar ze<br />

beïnvloed<strong>en</strong> onmisk<strong>en</strong>baar de organisatie <strong>van</strong> de kinderlijke<br />

microsystem<strong>en</strong> <strong>en</strong> drukk<strong>en</strong> zo ook e<strong>en</strong> stempel<br />

op de <strong>belevingswereld</strong> <strong>van</strong> kinder<strong>en</strong>. Als schoolbestur<strong>en</strong><br />

besluit<strong>en</strong> om in reactie op bezuiniging<strong>en</strong> de klass<strong>en</strong><br />

weer te vergrot<strong>en</strong> (we hebb<strong>en</strong> immers ICT-middel<strong>en</strong> ter<br />

comp<strong>en</strong>satie), heeft dat zeer waarschijnlijk impact op<br />

de manier waarop kinder<strong>en</strong> school belev<strong>en</strong>. Als afspiegeling<br />

<strong>van</strong> <strong>leef</strong>wereld<strong>en</strong> zijn ook <strong>belevingswereld</strong><strong>en</strong><br />

complex, chaotisch <strong>en</strong> pot<strong>en</strong>tieel zorgwekk<strong>en</strong>d.<br />

Sam<strong>en</strong> orde schepp<strong>en</strong><br />

In die chaos moet<strong>en</strong> kinder<strong>en</strong> orde schepp<strong>en</strong>. Bronf<strong>en</strong>br<strong>en</strong>ner<br />

b<strong>en</strong>adrukt dat met name de directe interacties<br />

met kinder<strong>en</strong> <strong>van</strong> wez<strong>en</strong>lijk belang zijn voor hun ontwikkeling.<br />

In zulke interacties ler<strong>en</strong> opvoeders de beleving<br />

<strong>van</strong> kinder<strong>en</strong> k<strong>en</strong>n<strong>en</strong> <strong>en</strong> kunn<strong>en</strong> ze help<strong>en</strong> met het aanbr<strong>en</strong>g<strong>en</strong><br />

<strong>van</strong> orde in de <strong>leef</strong>- <strong>en</strong> <strong>belevingswereld</strong>. Opvoeders<br />

kunn<strong>en</strong> er bijvoorbeeld voor kiez<strong>en</strong> de kinder<strong>en</strong><br />

af te scherm<strong>en</strong> <strong>van</strong> bepaalde invloed<strong>en</strong> <strong>van</strong>uit de macro-<br />

<strong>en</strong> exosystem<strong>en</strong> (bijvoorbeeld e<strong>en</strong> filter op internet).<br />

In andere gevall<strong>en</strong> wordt e<strong>en</strong> meer communicatieve<br />

<strong>10</strong> HJK juni 20<strong>10</strong><br />

aanpak gekoz<strong>en</strong> die bestaat uit het prat<strong>en</strong> met kinder<strong>en</strong>,<br />

uitleg, sam<strong>en</strong> tv kijk<strong>en</strong>, interactief voorlez<strong>en</strong> <strong>en</strong> dergelijke.<br />

Orde schepp<strong>en</strong> in chaotische <strong>leef</strong>wereld<strong>en</strong> mog<strong>en</strong><br />

we niet aan kinder<strong>en</strong> zelf overlat<strong>en</strong>. Orde schepp<strong>en</strong><br />

om e<strong>en</strong> veilige maar toch voldo<strong>en</strong>de prikkel<strong>en</strong>de <strong>belevingswereld</strong><br />

voor kinder<strong>en</strong> te bereik<strong>en</strong> is daarmee verhev<strong>en</strong><br />

tot belangrijke pedagogische opdracht.<br />

Betek<strong>en</strong>isvolle <strong>leef</strong>- <strong>en</strong> <strong>belevingswereld</strong><br />

We hebb<strong>en</strong> gezi<strong>en</strong> hoe de ecologie <strong>van</strong> de kinderlijke<br />

<strong>leef</strong>wereld beïnvloed wordt <strong>van</strong>uit andere system<strong>en</strong><br />

waar het kind <strong>en</strong> de opvoeders zelf ge<strong>en</strong> deel aan hebb<strong>en</strong>.<br />

Niettemin<br />

moet<strong>en</strong> opvoeders<br />

voortdur<strong>en</strong>d stelling<br />

nem<strong>en</strong>. Opvoeders<br />

moet<strong>en</strong> kinder<strong>en</strong> in<br />

interactie <strong>en</strong> op<strong>en</strong><br />

communicatie prober<strong>en</strong><br />

te help<strong>en</strong> met betek<strong>en</strong>isverl<strong>en</strong>ing <strong>van</strong> de gegev<strong>en</strong><br />

situatie <strong>en</strong> sam<strong>en</strong> met h<strong>en</strong> de veranderlijkheid <strong>van</strong><br />

zo’n situatie onderzoek<strong>en</strong>. We hebb<strong>en</strong> het dan over de<br />

fysieke <strong>en</strong> sociale inrichting <strong>van</strong> de omgeving<strong>en</strong>, maar<br />

ook over de gegroeide opvoedingspraktijk<strong>en</strong> daarin. Zij<br />

vorm<strong>en</strong> belangrijke grondslag<strong>en</strong> voor de <strong>belevingswereld</strong><br />

die het kind uiteindelijk kan opbouw<strong>en</strong>.<br />

Er is in internationaal onderzoek op gewez<strong>en</strong> dat het<br />

functioner<strong>en</strong> <strong>van</strong> het microsysteem voor e<strong>en</strong> belangrijk<br />

deel afhankelijk is <strong>van</strong> de inzicht<strong>en</strong> <strong>van</strong> de opvoeder in<br />

opvoedingsprocess<strong>en</strong> <strong>en</strong> ontwikkeling. Deze inzicht<strong>en</strong><br />

bepal<strong>en</strong> voor e<strong>en</strong> belangrijk deel wat de opvoeder ziet,<br />

wat hij w<strong>en</strong>st te verander<strong>en</strong> <strong>en</strong> waarover hij communiceert<br />

met kinder<strong>en</strong>. De keuzes die opvoeders mak<strong>en</strong> als<br />

gevolg <strong>van</strong> hun inzicht<strong>en</strong> hebb<strong>en</strong> weerslag op de orde<br />

die in de <strong>belevingswereld</strong> <strong>van</strong> kinder<strong>en</strong> ontstaat.<br />

Vygotsky (1997) zag de kern <strong>van</strong> de pedagogiek in het<br />

mak<strong>en</strong> <strong>van</strong> theoretisch gefundeerde keuzes – de schépp<strong>en</strong>de<br />

wet<strong>en</strong>schap. E<strong>en</strong> vrucht daar<strong>van</strong> is e<strong>en</strong> sam<strong>en</strong><br />

met kinder<strong>en</strong> opgebouwde betek<strong>en</strong>isvolle <strong>leef</strong>- <strong>en</strong> <strong>belevingswereld</strong>.<br />

Directe interacties zijn<br />

<strong>van</strong> wez<strong>en</strong>lijk belang voor de ontwikkeling<br />

<strong>van</strong> het jonge kind<br />

Literatuur<br />

• Bronf<strong>en</strong>br<strong>en</strong>ner, U. (1979). The ecology of human developm<strong>en</strong>t.<br />

Harvard: Harvard University Press.<br />

• Bronf<strong>en</strong>br<strong>en</strong>ner, U (2005). Making human being human.<br />

London: Sage.<br />

• Peters, I., & <strong>van</strong> <strong>Oers</strong>, I. (2003). ‘Urie Bronf<strong>en</strong>br<strong>en</strong>ner:<br />

de ecologie <strong>van</strong> de m<strong>en</strong>selijke ontwikkeling’. In: Westerman,<br />

W. & <strong>van</strong> <strong>Oers</strong>, B. (2003). Ontwikkelingspsychologische<br />

visies op jonge kinder<strong>en</strong>. Utrecht: ThiemeMeul<strong>en</strong>hoff.<br />

• Vygotsky, L.S. (1997). Educational Psychology. Boca Raton,<br />

Florida: St Lucie Press.<br />

Bert <strong>van</strong> <strong>Oers</strong> is werkzaam op de afdeling Onderwijspedagogiek<br />

& Opvoedingsfilosofie, Vrije Universiteit Amsterdam

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!