Graanboere: wees bedag vir Kommandowurms - agri - spmdesigns ...

@ a g r i
Jou no.1 aanlyn tydskrif Uitgawe 11 • April 2013
Hoofartikel:
Vleisskandaal Vleisskandaal se se stof
stof
nog nog nie nie gaan gaan lê
lê
Moenie belangrike rol
van teelramme vergeet
Noord-Kaap
Suid-Vrystaat
Graanboere: wees bedag
vir Kommandowurms
Brande Brande het
het
NK veeboere
steeds in krisis

C livé
B urger
FOTOGRAFIE
FOTOGRAFIE
053 591 0761 • 083 708 3974
S P M
DES GNS
S P M
DES GNS
GRAPHIC | WEB DESIGN
Laat my toe om
jou mooiste dag
se herinneringe met
'n kamera vas te lê.
• brochures
• flyers • posters
• banners • stickers
• web page design
• e-mail stationery
• business cards
• letterheads
• logo’s
Stephan Vorster 082 655 3278 • stephan@spmdesigns.co.za • www.spmdesigns.co.za

2 Redaksie
3
4
4
6
@agri
@agri Dagboek
Alfa & Omega
Uit my Inbox
Graanprodusente moet
bedag wees op
Kommandowurm
Voorbladfoto: Boere moet veiligbewus wees en weet wie by
hul plaashekke inkom. Foto: Clivé Burger
Clivé Burger - Redakteur
083 708 3974 agriclive@mweb.co.za
9
8
10
11
12
14
16
17
18
20
24
26
28
Stephan Vorster - Grafiese ontwerper
spmads@iburst.co.za
Uitgawe 11: April 2013
Die verwagte
mielie-oes neem af
Nuwe databasis vir verantwoordelike
gewasbeskerming beskikbaar
Amptenare van departement sal
plase besoek vir oesskattings
Produsente moet deelneem
aan studie rakende Agri
SEB-drempelwaardes
Indringer-vrugtevlieë bly steeds 'n
probleem in Suid-Afrika
Vosburg-gemeenskap kan
nou glimlag oor grondwal
Nuwe webwerf vir
DA in Noord-Kaap
Landbou-ekspo by GWK gehou
Perdevleis ontlok reaksie
maar word ook plaaslik gebruik
Teelramme kan
lampersentasie verhoog
Belanghebbendes in rooivleisbedryf
bespreek aktuele sake
Opwindende program vir mans
en vrouens op Orania aangebied
Wintertyd... haal die
knyp uit die koue
April 2013 1

Die opinies wat deur persone in hierdie publikasie geopper word, is persoonlik en weerspieël nie noodwendig dié van die redaksie of medewerkers nie.
2
ie landbou is seker een van Suid-Afrika
Dse uitdagendste bedrywe en dan is daar
boonop amper soos die Engelsman sal
sê no dull moment.
Voorwaar. Suid-Afrikaanse produsente se moed,
geloof, geduld, potensiaal en waardes word
daagliks beproef. Indien dit nie op die plaas self
is nie, dan wat die bedryf daar buite betref. Die
vryemarkstelsel is nie vir sissies nie. Om vandag
'n rolspeler in 'n kompeterende bedryf soos die
landbou te wees, vat guts. Deursettingsvermoë.
Mededingendheid is nie altyd so maklik in ons
land waar baie wette en regulasies dikwels nie
ten gunste van die boer is nie. Maar tog word
daar verwag van hulle om hierdie land te voed –
elke dag. Ek dink nie die belangrikheid van
produserende boere word elke dag na waarde
geskat nie. Min wat ons daagliks in ons monde
sit, het nie sy oorsprong iewers op 'n plaas nie.
Daar is darem goeie nuus ook.
Melkprodusente kry weer meer vir hul melk, die
brandstofprys blyk binnekort te daal en die
dieselrabat is ook positief aangepas.
Ons gaan kyk 'n bietjie na die vleisskandaal. Tot
watter slotsom kom ons? Dat korrekte
etiketering van uiterste belang is. Die verbruiker
wil weet wat hy/sy eet. En indien ons die
verbruiker mislei, kan dit groot nadelige gevolge
vir die vleisbedryf hê.
Dit blyk ook dat die Regering baie streng is wat
etiketering vir invoer- en uitvoerprodukte
betref, maar hier op eie bodem word dieselfde
reëls moontlik nie so streng toegepas nie. Dit is
definitief iets waarna gekyk sal moet word.
'n Uitbraak vanKommandowurms in dele van
die Suid-Vrystaat en Noord-Kaap kan
April 2013
graanboere groot skade berokken. Die artikel lig
die lewensloop van dié wurm uit en help boere
om dit makliker te herken. Enigeen wat dit in sy
lande opmerk, word versoek om dit dadelik by
hul naaste landbou-voorligtingskantoor aan te
meld.
Lees gerus ook oor 'n nuwe databasis wat deur
'n landboumaatskappy begin is waar die
produsent alle inligting rondom plae, siektes en
insekte wat gewasse teister na kan slaan. Die
spuit van doders vir verskillende gewasse is
beskikbaar sowel as inligting oor watter
regulasies daar rondom dit is sou produkte
uitgevoer word.
Vir veeboere is daar 'n artikel oor die
produktiewe gebruik van teelramme sodat jy
maksimum werkverrigting kry. Die bekende dr.
Jasper Coetzee vertel meer.
Veeboere in die gebied van Koopmansfontein
waar daar enkele maande gelede groot brande
gewoed het, is steeds in ‘n krisis.
Regeringsfondse wat gegee is, is reeds uitgeput
en hoewel daar baie aanbiedinge van weiding
en voer is, is die vervoer daarvan 'n groot
probleem. Miskien is daar boere daar buite wat
ook op dié manier kan help.
Ja, want ons boere is mos een groot familie en
help mekaar waar hulle kan. Ons ken hulle mos
so.
Nou ja tot volgende keer, geniet jou gratis
aanlyntydskrif.
Groetnis
Clivé

@agri
15 Mei, Kimberley. Steve Hofmeyr tree by die Bikers Church in Kimberley om 19:00 op.
Kaartjies kos R200 en die geld gaan vir die kinderhuis. Dit word aangebied deur Jenekavroueorganisasie.
Geen geld sal by die deure ontvang word nie. Vir kaartjies skakel Marian
van der Westhuizen by 083 633 6446.
29 Junie, Nieuwoudtville. Skryf in vir patentekompetisie. Ander aktiwiteite vir die hele
gesin. Skakel Hannelie by 027 218 1336 of stuur 'n e-pos na info@nieuwoudtville.com.
24 Oktober, Kimberley. Die Braunvieh SA Beestelersgenootskap se Nasionale Veiling te
GWK Kompleks Kimberley. Vir navrae, kontak Anna-Marie Viljoen by 051 4100 967.
Dorpe in die Noord-Kaap en Suid-Vrystaat word versoek om asseblief alle belangrike
datums aan @agri deur te gee vir plasing. Stuur die inligting na agriclive@mweb.co.za.
Sluitingsdatum vir die Mei 2013-uitgawe van @agri vir kopie, foto's en advertensiemateriaal: 26 April 2013.
Amos rus boere en
arbeiders geestelik toe
Amos Suid-Afrika is 'n organisasie vir
landbouers en -arbeiders waar die
bediening van God se Woord die
fokuspunt is. Dit is nie-rassig en
interkerklik.
Besoek gerus Amos se interessante
webwerf by www.amosafrica.net vir
inligting oor opleiding, gebedsaksies, en
ander projekte waar beide produsente
en werkers betrokke kan raak.
Verskeie publikasies wat al die lig gesien
het, kan gratis van die webwerf afgelaai
word. 'n Interessante nuwe publikasie is
Wees die hand waardeur God jou
arbeiders seën – die vergoeding van
arbeiders.
Hierdie boekies is ideaal vir persoonlike
stiltetyd of bespreking in klein groepies.
God roep sy kinders om saam in Sy
naam te vergader. Amos maak dit vir die
produsent en plaaswerker maklik.
Vir enige verdere navrae skakel
Hennie Viljoen by 083 233 4433
of 054 833 0437 of stuur 'n e-pos na
hennie.viljoen@amosafrica.net.
April 2013 3

God luister
Jesaja 41:13 - "Ek is die Here
jou God, Ek vat jou hand, Ek sê
vir jou: Moenie bang wees nie,
Ek help jou."
Elke oggend voordat ek pad vat bid ek en vra die
Here om engele voor my motor uit te stuur.
Oudergewoonte toe doen ek dit weer verlede
Dinsdagoggend voordat ek ry. Toe lees ek die
artikel van Bertha Cronjé (oorlede Hansie
Cronjé se vrou).
Hoe sy die stukkies van haar lewe moes optel en
hoe swaar sy gekry het ná sy dood al het sy sterk
voorgekom.
Sy vertel toe in die artikel dat sy een aand net nie
meer kon aangaan nie. Sy het in die donker voor
haar kamervenster, teen die gordyne, vir die hele
nag gelê en huil en bid.
Toe sy die volgende oggend haar voordeur
oopmaak, lê daar 'n veer op die stoelkussing op
die stoep en 'n veer op die voordeurmatjie reg
voor die deur.
Sy en 'n vriendin het toe in die Engelse vertaling
van die Bybel die woorde “feather” en “bird”
gaan opsoek. Toe kry hul 'n teks wat daarop
neerkom dat die Here haar soos 'n fyn veertjie sal
beskerm. Dit het haar gemoedsrus gegee.
Wat gebeur toe met my toe ek by die huis
kom...?
Daar lê 'n pragtige veer op my matjie voor die
voordeur! Net daar het ek besef God hoor elke
woord wat ons bid. Dit voel dalk soms of ons
teen die dak vasbid.
Die boodskap wat ek gekry het,was dat God my
wil sê ek hoor jou gebed, en ek beskerm jou
daagliks op jou paaie! Ek HOOR jou! Is dit nie
wonderlik nie?
Die Here is so getrou. Van die dag van my
geboorte kyk Hy na my. Alles wat ek het, het ek
van Hom ontvang, en is dit nie ontelbaar nie! Hy
is groot en magtig. Here, U is my lewe, U sorg
vir my. Wat ek ontvang, kom alles van U af. 'n
Pragtige deel is vir my afgemeet, ja wat ek
ontvang het, is vir my KOSBAAR!
“Ken die Here in alles wat jy doen en Hy
sal jou die regte pad laat wandel.” -
Spr.3:6.
4
Februarie 2013
Sweet Children
A four-year-old-child, whose next door neighbour was an elderly
gentleman, who had recently lost his wife, happened to see the
old man cry. The little boy went into the gentleman's yard,
climbed on his lap, and just sat there.
When his mother asked him what he had said to the neighbour,
the little boy just said, “Nothing, I just helped him cry.”
***
Whenever I'm disappointed with my spot in life, I stop and think
about little Jamie Scott.
Jamie was trying out for a part in the school play. His mother
told me that he'd set his heart on being in it, though she feared
he would not be chosen...
On the day the parts were awarded, I went with her to collect
him after school. Jamie rushed up to her, eyes shining with pride
and excitement...
“Guess what, Mom,” he shouted, and then said those words
that will remain a lesson to me...
“I've been chosen to clap and cheer.”
***
An eye witness account from New York City, on a cold day in
December, some years ago:
A little boy, about 10 years old, was standing before a shoe store
on the roadway, barefooted, peering through the window, and
shivering with cold.
A lady approached the young boy and said, “My, but you're in
such deep thought staring in that window!”
“I was asking God to give me a pair of shoes,” was the boy's
reply.
The lady took him by the hand, went into the store, and asked
the clerk to get half a dozen pairs of socks for the boy. She then
asked if he could give her a basin of water and a towel.
He quickly brought them to her. She took the little fellow to the
back part of the store and, removing her gloves, knelt down,
washed his little feet, and dried them with the towel.
By this time, the clerk had returned with the socks. Placing a
pair upon the boy's feet, she purchased him a pair of shoes...
She tied up the remaining pairs of socks and gave them to him.
She patted him on the head and said, “No doubt, you will be
more comfortable now.”
As she turned to go, the astonished kid caught her by the hand,
and looking up into her face, with tears in his eyes, asked her:
“Are you God's wife?”

G A S T E H U I S E
Adverteer jou gastehuis!
Veenwouden Gastehuis, Jacobsdal: Egte, plattelandse atmosfeer en vriendelikheid.
Skakel Miranda van der Walt by 083 7090 688 of 053 591 0757 (ná 15:00)
Veenwouden Gastehuis, Jacobsdal
Egte, plattelandse atmosfeer en vriendelikheid.
Skakel Miranda van der Walt by 083 7090 688
of 053 591 0757 (ná 15:00). Ervaar die platteland,
sonder enige pretensies, net soos dit is.
1/8ste blad advertensie
+ link na volblad
pdf-advertensie in
beide tydskrif en op
@agri se webwerf.
R1500
Vir enige navrae kontak Clivé Burger by
053 591 0761, 083 708 3974, stuur ‘n faks na
086 502 3941 of e-pos na agriclive@mweb.co.za.
@ a g r i
R60
Noord-Kaap
Suid-Vrystaat
www.leesagri.spmdesigns.co.za
R30
Het jou gastehuis
al sy eie webwerf?
In vandag se tyd kan jy dit nie
bekostig om nie een te hê nie!
S P M
DES GNS
S P M
DES GNS
Stephan Vorster 082 655 3278
Graphic / Web Design
stephan @ spmdesigns .co.za
www. spmdesigns .co.za
R2500

A
angesien die uitbreek
van die Kommandowurm
sporadies voorkom in
Suid-Afrika is hierdie nie 'n
gereguleerde pes nie.
6
Graanprodusente moet
bedag wees op
Kommandowurm
Die Kommandowurm
(Spodoptera exempta) is 'n
motsoort. Die larwe voed op alle
soorte grasse asook
graansoorte. Hulle neig om in die
reënseisoen in baie hoë digthede
voor te kom, veral waar droogtes
voorkom.
Kommandowurm se motstadium
lewe sowat 10 dae. Die wyfie kan
'n maksimum van sowat 1 000
eiers in haar leeftyd lê. Die eiers broei in 2-5 dae
uit. Ses rusperstadia word in 2-3 weke voltooi.
Oor die algemeen word Kommandowurms nie
April 2013
Reinhard Kuschke, portefeuljebestuurder: agri-produksieversekering, Absa
(2 - 4 dae)
deur landbouers opgemerk totdat die ruspes 10
dae oud is en van groen na swart verander het nie.
In die laaste stadium, grawe die larwe 2-3cm in die
grond in om te pupeer. Volwassenes kom ná 7 tot
10 dae te voorskyn. Die motte migreer waarskynlik
(5-16 dae)
(7 - 15 dae) (14 - 22 dae)

oor honderde kilometers tussen
hul pupeerplekke en oviposisieliggings.
Die waarneming dat
uitbrake skielik kan plaasvind in
areas wat vir verskeie maande
vry van die peste was, het die
hipotese laat ontstaan dat die
motte wel oor honderde kilometer
kan migreer.
Vir doeltreffende bestryding is dit
van die grootste belang dat die
wurms betyds opgemerk word. As
hulle reeds volgroei is, is
chemiese bestryding meestal
nutteloos en die grootste skade
klaar aangerig. Chemiese
bestryding is die doeltreffendste
kort nadat die wurmpies uitgekom
het en hulle tussen 1mm en 5mm lank is. Vir die
beheer om effektief te wees moet die wurms gou
opgespoor word. Indien die wurm reeds 2cm en
langer is, is chemiese beheer nie koste-effektief
nie. Die meeste skade is dan reeds gedoen. Die
volwasse wurm sal nie 'n tweede generasie
voortbring op dieselfde plek nie. Die temperature
in Suid-Afrika speel 'n groot rol. Die wurm
benodig temperature van 24 tot 32ºC om te
ontwikkel. Enige temperature onder dit
veroorsaak onderontwikkeling en die dood van
die larwes.
Daar is twee middels geregistreer vir die
effeftiewe beheer van Kommandowurms, onder
die statutêre verwysing (Wet 36 van1972).
Cypermetrien: 150ml/ha kan gespuit word.
Deltametrien: 250ml/ha - (DECIS)
Vir doeltreffende risikobestuursdoeleindes, stel
ons voor dat almal van die probleem en
bestryding daarvan ingelig word.
Absa Versekering erken Kommandowurms as 'n
beheerde plaag en word die skade wat
veroorsaak word aan die versekerde oes, nie
onder die oesversekeringspolis gedek nie.
Hierdie risiko is maklik chemies beheerbaar en
moet daar voorkomend opgetree word deur
deurlopend lande te besoek en waarnemings op
die lande te doen. Waarnemings moet
onmiddellik aan aandag gegee word.
Die Kommandowurm kan groot skade aan veral
beeskuddes veroorsaak. Indien diere die wurms
vreet wanneer hulle in die veld wei, kan hulle
baie siek word of selfs doodgaan. Daar is egter
geen dokumentasie om dit te staaf nie.
Die naam “Kommandowurm” is omdat die wurm
saans, wanneer dit koeler is, na nuwe weiding
trek. Volgens Jan Richter van die
landbounavorsingsraad by Glen buite
Bloemfontein word beeste meer as skape
geaffekteer. Dit is omdat skape meer selektief
vreet en beeste makliker 'n hele pol kan uittrek
en meer wurms só inkry. Dit kan hul mae
geweldig omkrap.
Die uitbreek van Kommandowurms kan een of
twee keer in 'n dekade geskied. Dit is waarom
dit nie as 'n staatsbeheerde pes geregistreer is
nie.
René van Loggerenberg, voorligtingsbeampte
van die departement van landbou in Petrusburg,
sê omdat die Kommandowurm graag grasse en
grane vreet, moet produsente met aangeplante
weidings en jong grane bedag wees.
Produsente sal gehelp word met opleiding oor
hoe om te spuit. Die gif is afkomstig van die
sprinkaan-beheerafdeling in De Aar. 'n Gewone
gif soos die “ou bulldog” kan ook gebruik word,
want dit is goedkoop en net so effektief.
Indien hierdie wurms opgemerk word, word u versoek om
dit aan te meld by die landboukantore by 053 574 0108.
April 2013 7

8
Die verwagte
mielie-oes neem af
ie verwagte kommersiële mielie-oes
Dis bykans 5% laer as die vorige
skatting. Die daling is van 12, 354
miljoen ton tot 11, 752 miljoen – 'n daling
van 4,88%.
Die verwagte grootte is afwaarts aangepas
hoofsaaklik weens die droë weerstoestande
in die Vrystaat en Noordwes, wat 'n nadelige
uitwerking op die verwagte opbrengste
gehad het, aldus die nasionale oesskattingskomitee.
In die droogte geaffekteerde provinsies is
daar berigte dat sekere gebiede goed lyk,
terwyl ander gebiede minder positief daarna
uitsien, afhangend van wanneer die
gewasse geplant is. Daar het egter reën
oor groot gedeeltes oor Paasnaweek uitgesak,
wat gevolg is deur kouer temperature.
Die skatting van die oppervlakte onder
mielies is egter onveranderd gelaat op
2,781 miljoen ha, terwyl die verwagte
opbrengs 4,23 t/ha is.
Die oppervlak onder witmielies is 1,617 miljoen
ha en vir geelmielies is dit 1,164 miljoen
ha. Die produksieskatting van witmielies
is 6,307 miljoen ton, 6,56% minder
as die 6,75 miljoen ton van die vorige
skatting. Die opbrengs van witmielies is
3,90 t/ha teenoor die 4,17 t/ha van die
vorige skatting.
In die geval van geelmielies is die produksieskatting
5,445 miljoen ton, wat 2,85%
minder is as die 5,605 miljoen ton van die
vorige skatting. Die opbrengs van geel-
April 2013
mielies is 4,68 t/ha teenoor die 4,82 t/ha
van die vorige skatting.
Sonneblomsaad
Die produksieskatting vir sonneblomsaad is
554 500 ton, wat 11,17% minder is as die
624 210 ton van die vorige skatting. Die
hersiene oppervlakteskatting vir sonneblomsaad
is 504 700 ha, terwyl die verwagte
opbrengs 1,10 t/ha is.
Ander gewasse
Die produksieskatting van sojabone is
851 000 ton, wat 6,93% minder is as die
914 350 ton van die vorige skatting. Die
geskatte oppervlakte beplant met sojabone
is 516 500 ha, wat 'n toename van 0,29%
verteenwoordig vergeleke met die 515 000
ha van die vorige skatting, met 'n verwagte
opbrengs van 1,65 t/ha.
Die verwagte grondbone-oes is 57 900 ton,
wat 6 700 ton minder is as die 64 600 ton
van die vorige skatting. Vir grondbone is
die oppervlakteskatting 46 900 ha, terwyl
die verwagte opbrengs 1,23 t/ha.
Die produksieskatting van sorghum is
168 114 ton, wat 7,40% minder is as die
181 544 ton van die vorige skatting. Die
oppervlakteskatting vir sorghum is 62 620
ha en die verwagte opbrengs is 2,68 t/ha.
In die geval van droëbone is die produksieskatting
56 100 ton, wat 1,08% meer is
as die 55 500 ton van die vorige skatting.
Die geskatte oppervlakte beplant met
droëbone is 43 550 ha en die verwagte
opbrengs is 1,29 t/ha.
Neem asseblief kennis dat die derde produksieskatting vir
somergewasse vir 2013, sowel as die voorneme om wintergewasse
te plant vir 2013, op 25 April 2013 vrygestel sal word.

Nuwe databasis vir verantwoordelike
gewasbeskerming beskikbaar
ropLife SA het 'n nuwe en unieke
Cdatabasis, AgriIntel, vir die
beplanning en implementering
van sinvolle en verantwoordelike
gewasbeskerming bekendgestel.
Produsente kan die data gebruik om
plae, siektes en onkruide wat gewasse
teister, só te bestuur dat dit ten volle aan
die binnelandse en uitvoervereistes,
insluitende residulimiete, vir
varsprodukte voldoen.
Dit dui ook die periode aan wanneer die
plaagdoder aangewend kan word om te
verseker dat die middel se aktiewe
bestanddeel genoegsaam metaboliseer
om nie die gegewe maksimum residuvlak
te oorskry wanneer die gewas geoes
word nie. Daarby dui dit die
residuvereistes van sertifiseringsliggame
in Europa aan. Sodoende kan die
produsent vooruit beplan watter produk
in watter periode aangewend kan word
om sy mark te bevredig.
AgriIntel het 'n omvattende databasis
waarin gewasse met alle invertebra-plae,
asook die siektes en onkruide wat met
hulle geassosieer is, aangeteken is.
Alle landboumiddels (plaagdoders) wat in
Suid-Afrika geregistreer is vir die beheer
van sulke peste, is by elke gewas
beskryf. Landboumiddels se aktiewe
bestanddele, konsentrasies,
handelsname, registrasiehouers se
name, aanwendingsvoorskrifte,
aanwendingsperiodes,
onthouingsperiodes en maksimum
residulimiete word ook aangedui.
Die databasis word daagliks opgedateer
sodat dit deurentyd korrek is.
Hans Lombard Skakeldienste
Gebruikers sal die data kan naslaan deur
op die webtuiste www.agri-intel.co.za
te registreer. Deur net die naam van die
gewas en die plaag wat die gewas teister
op die webtuiste se soekenjin in te
sleutel, word 'n lys verskaf van produkte
wat gebruik kan word.
Die stelsel is deur Kobus Hartman, 'n
landbouchemiese-kundige en tegniese
bestuurder van Viking Bemarking,
ontwikkel. Dr. Gerhard Verdoorn van die
Griffon-gifinligtingsentrum sal die inligting
koördineer en die stelsel bemark.
"AgriIntel is 'n unieke Suid-Afrikaanse
hulpmiddel wat vir die gebruiker 'n bron
van betroubare inligting gaan wees.
Nuttige inligting soos, onder andere,
geregistreerde produkte vir 'n spesifieke
plaag, wagperiodes en maksimum
residulimiete gaan nou op een plek
beskikbaar wees. Hierdie hulpmiddel
gaan beslis bydra tot die veranderende
landbou-omgewing waar die regte
besluite in terme van besigheid en
volhoubaarheid kritiek is.
“CropLife SA het hiermee weer getoon
watter belangrike rol dit in Suid-Afrika
vervul," het Kobus Steenekamp,
besigheidsbestuurder van Monsanto,
gesê. Hy is ook die voorsitter van
CropLife vir Oos- en Suider-Afrika en van
die Suider-Afrikaanse Vereniging van
Onkruidwetenskappe.
Vir verdere inligting skakel
dr. Verdoorn by 011 486 1102
of 082 446 8946.
April 2013 9

10
Amptenare van
departement sal plase
besoek vir oesskattings
rodusente van die Vrystaat, Mpumalan-
Pga en Noordwes sal tussen 28 Maart
2013 en 17 Mei 2013 besoek word om
opbrengsbepalings vir mielies te doen.
Die departement van landbou, bosbou en visserye
(DvLBV) se oesskattingskomitee het die
nasionale oesskattingskonsortium, onder leiding
van die landbounavorsingsraad, aangestel om
484 produsente in die Vrystaat, Mpumalanga en
Noordwes op hulle plase te besoek om 'n opname
van die verwagte opbrengs te doen. Die
opname volg op besoeke wat alreeds gedurende
Februarie vanjaar by produsente gedoen is
om inligting oor hulle oppervlaktes aangeplant,
in te win.
Luidens 'n verklaring deur die
landboudepartement is die veldwerkers goed
opgelei en sal geselekteerde mielielande
besoek word om metings van plante en koppe
binne 'n veld en volgens 'n stelsel van
voorgeskrewe prosedures, te doen.
April 2013
Die projek is geloods om die akkuraatheid,
objektiwiteit en betroubaarheid van die skatting
van graangewasse te verbeter. Die veldwerkers
sal duidelik onderskei kan word deur 'n groen
pet en kakiehemp met die LNR-teken daarop.
Elke veldwerker sal ook in besit wees van 'n IDkaart
met sy ID-nommer daarop.
Daar word ʼn dringende beroep op produsente
gedoen om hulle samewerking te verleen.
Akkurate, objektiewe en betroubare oesskattings
is van kardinale belang. Alle inligting
wat ingesamel word, sal as 100% vertroulik
beskou word en net vir oesskattingsdoeleindes
aangewend word.
Vir enige verdere inligting kontak
Rodney Dredge by 012 319 6507
of stuur 'n e-pos na RodneyD@daff.gov.za
of skakel Rona Beukes by 012 319 8032
of e-pos haar by RonaB@daff.gov.za.

Produsente moet deelneem
aan studie rakende Agri
SEB-drempelwaardes
ie drempelwaarde, waarvolgens onder-
Dnemings in terme van die generiese kodes van
die departement van handel en nywerheid
tans vrygestel is van SEB-verpligtinge – is huidiglik
vasgestel op R5 miljoen. Regeringsvoorstelle is reeds
gemaak om dié drempelwaarde te verhoog na R10
miljoen, maar dit is nog nie gefinaliseer nie.
Die tyd raak egter min vir produsente om 'n vraelys te
voltooi ten einde hierdie voorstelle teen te kan staan.
Die sluitingsdatum is 15 April 2013.
Sedert die moontlikheid van 'n landbou Agri SEBhandves
enkele jare gelede genoem is, was die
toepassing van die afsnypunt (R5 miljoen) in die
landbou 'n geskilpunt. Daar is onder meer in
regeringskringe aangedui dat dit te veel boere sal
uitsluit en dat die drempelwaarde derhalwe verhoog
moet word. 'n AgriSEB-handves is intussen
gepubliseer terwyl praktykkodes in dié verband ook
op 28 Desember 2012 verskyn het. Beide hierdie
dokumente verwys na studies wat gedoen kan/moet
word om die drempelwaarde vir vrystelling vir
landbou-ondernemings te bepaal.
Die vraelys is 'n gesamentlike projek van die
nasionale bemarkingsraad en
PricewaterhouseCoopers.
Dit ly geen twyfel dat verteenwoordigende inligting
rakende die posisie van landbou-ondernemings
toekomstige dispute in hierdie verband sal kan bylê
nie, het Hans van der Merwe, uitvoerende bestuurder
van Agri SA, gesê.
Indien u hierdie vraelys wil invul, kliek om die pdf af te laai. Agri SA
HIER
versoek produsente om deelname hieraan voorop te stel.

Indringer-vrugtevlieë
bly steeds 'n probleem
in Suid-Afrika
12
edert die einde van Januarie
Svanjaar is verskeie gevalle
aangemeld waar die indringer-
vrugtevlieg (Bactrocera invadens)
opgemerk is. Die vrugtevlieg is 'n
kwarantynpes vir Suid-Afrika. Die
voorkoms was hoofsaaklik weens die
vloede vroeg vanjaar in die noordelike en
oostelike gedeeltes van Suid-Afrika –
vanaf Zeerust, langs die Limpoporivier, tot
April 2013
by Messina, Tshipise en Nwanedi-area,
Witvlag, Levubu, Thohoyandou, Letsitele,
Hoedspruit, Burgersfort, Mbombela,
Malelane en Komatipoort.
In 2010 en 2011 is enkele gevalle van die
vrugtevlieg se voorkoms aangemeld, maar
dit is alles vernietig. In 2012 is daar weer
vrugtevlieë opgemerk in Limpopo en
Mpumalanga. In die meeste plekke is die

voorkoms weer uitgeroei. Die gebiede
rondom Tshidzini, Beitbridge, Witvlag,
Tshipise en Komatipoort is steeds onder
kwarantyn.
Indien die departement daarin kan slaag
om die vrugtevlieë eeboere heeltemal in die uit te roei, sal
hierdie VKoopmansfontein-distrik gebiede as pesvry of lae voorkoms in
die Noord-Kaap ervaar nog
geklassifiseer kan word. Dit blyk egter asof
erge probleme nadat sowat 90
indringer 000ha vrugtevlieë weiveld in nie die in gebied die res van
Suid-Afrika afgebrand voorkom het. nie.
Johan van Rensburg,
Hierdie hoofbestuurder indringerspesies van kan Agri groot Noord- skade
aan gasheerplante Kaap, sê hoewel baie veroorsaak. individue Die
sowel as landbou-organisasies
gasheerplante sluit in mango, sitrus,
soos GWK en KLK weiding
koejawel,
geskenk
papaja,
het,
piesangs
is dit nou
en
gedaan
wilde vrugte
en is
soos maroela die behoefte en wilde steeds vye. groot. Dit kan ook
groente Tans soos word sekere 'n omvattende rissies, pampoene oorsig en
tamaties gedoen aanval. oor Dit hoeveel is vir die boere eerste geraak keer in
2003 in is, Kenia hoeveel opgemerk hektaar en afgebrand kom intussen het,
in verskeie
hoeveel
Afrika-lande
diere geraak
voor.
is, wat die
impak op plaaswerkers
(werkloosheid) is asook wat die
Die departement situasie tans is. van Hierdie landbou verslag gaan sal
verdere dan navorsing ingedien word doen op en nasionale sowat R10
m i l j ovlak e n om s pweer a n d eeens e r die o m nasionale g e s k i k t e
departement van landbou te
landbouchemikalieë vir bestryding en
voorkoming na te vors. Tans word die
indringer vrugtevlieg chemies beheer.
Produsente in die gebiede waar dit mag
Veeboere in rampgebied
ná brande sukkel steeds
Clivé Burger, redakteur
voorkom, word versoek om goeie
landboupraktyke toe te pas en te sorg dat
vrugte wat vrot geword en van die
bome/plant af val, nie gebruik sal word nie,
maar minstens 'n halwe meter onder grond
toegegooi versoek om sal steeds word. hierdie As dit nie moontlik is
om rampgebied die vrugte finansieel te begrawe te help. nie, moet dit in 'n
vullissak Volgens Van sorgvuldig Rensburg toegemaak het die word en in
die
Noord-Kaapse
son geplaas
departement
word.
van
landbou R2,75 miljoen bewillig
maar dit is reeds aangewend.
Geen persone mag vrugte vanaf 'n
“Die groot probleem is die vervoer
g
van
e a
weiding
ff e k t e e
wat
r d e
boere
g e b
skenk.
i e d n
Daar
a ' n n i e -
geaffekteerde is baie boere wat gebied weiding neem skenk, sonder die
nodige maar ongelukkig permitte kan nie, almal waarsku dit nie die
departement.
dit laat aflewer nie. Dit is baie duur.”
Hy het 'n beroep om boere gedoen
Dit
om
is
steeds
ook baie
te help
belangrik
hetsy dit
dat
deur
geen vrugte
weiding te skenk, finansieel of met
van
vervoer.
enige
Vervoermaatskappye
land in Suid-Afrika
wat
ingebring
word kan help sonder met 'n aflewering phito-sanitêre van die invoerpermit
nie. voer, sal 'n groot las verlig.
Vir Vir enige enige verdere tegniese navrae navrae, kan kan Jan
Johan Hendrik van Venter, Rensburg direktoraat: in
plantgesondheid, Kimberley by 053 by 832 012 9595 319 6384
geskakel word.
geskakel word of stuur 'n e-pos na
Janhendrikv@daff.gov.za.
April 2013 13

14
Vosburg-gemeenskap kan
nou glimlag oor grondwal
Die DA werk hard in elke dorp in Noord-Kaap om te verseker dat dié party in 2014 die provinsie sal
oorneem as regerende party. Hier is 'n blik van die bedrywighede wat in verskeie dorpe aangaan.
Die gemeenskap van
Vosburg kla al jare reeds
oor 'n grondwal bo 'n
begraafplaas in die dorp.
Elke keer as dit reën,
stroom die water deur die
begraafplaas. Die teerpad
voor die begraafplaas is
ook al beskadig. Die
probleem is al telke male
na die munisipaliteit
verwys maar daar is niks
aan gedoen nie. DAraadslid
Pienaar Viviers
het toe onlangs tydens 'n
Blue Wave-veldtog
sommer self met sy
trekker “ingespring” en die
grondwal op eie onkoste
herstel.
April 2013
Northern Cape
Om te gaan kla by munisipaliteite oor die
toestand waarin meeste dorpe in die Noord-Kaap
verkeer, is vrugteloos. Gemeenskappe spring
maar self in en maak skoon.
By Carnarvon het die Demokratiese Alliansie
(DA) van Kareeberg die onooglikheid in die dorp
aangespreek en sommer self begin skoonmaak.
Volgens die voorsitter van Wyk 1, Marie
Hanekom, wil dit voorkom hoe meer werkers
aangestel word in die Kareeberg Munisipaliteit,
hoe minder werk word gedoen. Mense wat
aangestel is om strate skoon te maak, doen alles
behalwe dit! Rommel lê vir weke op die
sypadjies rond sonder dat dit deur die
munisipaliteit verwyder word. Dit word eerder
deur die wind weer uitmekaar gewaai.
Tydens 'n vergadering waar die raad die inwoners
Inwoners maak
dorp self skoon
van Wyk 1 ontmoet het, het die publiek ernstig
beswaar gemaak teen munisipale bakkies en
vragmotors wat elke dag kinders skool toe ry en
weer gaan haal en met inkopiedae word vervoer
aan huisvrouens en munisipale amptenare
verskaf.
Hanekom sê sy is bekommerd dat die dorp 'n
swak indruk skep wanneer internasionale tegnici
die Square Kilometre Array Sterrewag, sowat
90km buite die dorp, besoek. Die plaaslike
vliegveld hanteer ná die toekenning van die bod
aan Suid-Afrika baie meer vlugte as ooit tevore.
Daarmee saam het die verkeersvloei met die
voltooiing van die Vosburg/Carnarvon-teerpad
ook toegeneem.
'n Skoonmaak-veldtog soos hierdie word nou op
'n meer gereelde basis beplan.

Have your say. Support change.
Northern Cape
Building a new majority.
Bou ‘n nuwe meerderheid.
www.facebook.com/da.northerncape @DAnorthcape
Visit the DA in Northern Cape’s new website
www.dancp.co.za

16
DA maak strate van Lindene skoon
Dirk van der Merwe, DA-raadslid vir Wyk 24 (Lindene) in Kimberley het sommer self ingespring
en besluit om werkers te kry en die strate van hierdie woonbuurt se sypadjies te skoffel. Hier op die
foto is Dirk Van der Merwe (5de van links) saam met lede van die wykskomitee en werkers. Talle
woonbuurte in Kimberley en in dorpe in die Noord-Kaap is só deur die DA skoongemaak.
Nuwe webwerf vir
DA in Noord-Kaap
Hier tydens die bekendstelling van diewebwerf, is van links, agter: Shelley Fielding, navorser,
en Safiyia Stanfley, provinsiale direkteur; voor: Taz Isaak, ontwerper van die webwerf, Andrew
Louw, Noord-Kaapse leier van die DA, en Lance Poonawassy, provinsiale jeugkoördineerder.
April 2013
ie DA het 'n
Dsplinternuwe webwerf
bekendgestel. Daar
kan nou baie beter kontak
met inwoners van die Noord-
Kaap gemaak word en
mense kan die
kontakbesonderhede van
raadslede, lede van die
provinsiale wetgewer sowel
as lede van die parlement
maklik kry. Nuwe veldtogte
en gebeure in die
verskillende gebiede is
verkrygbaar en die webwerf
sal help dat mense nou
groter interaksie met die
party kan hê en die
databasis kan aansienlik
groei, het Andrew Louw, leier
van die DA in Noord-Kaap,
gesê.
Besoek gerus die webwerf
by www.dancp.co.za.

Landbou-ekspo by GWK gehou
ie Rietrivier-landbouvereniging in
Dsamewerking met GWK het 'n
landbou-ekspo aangebied. Die eerste
oggend is afgeskop met 'n manne-ontbyt.
Bietjie later kon die boere en besoekers op 'n
oop-dek bus die persele besoek waar praatjies
en demonstrasies aangebied is.
Vir die vroue was daar Saterdagoggend 'n
heerlike kuier saam met die nimlike Lizz
Meiring. Verskeie landbou-implemente en
-verskaffers het stalletjies gehad. Die
Saterdagaand is die ekspo afgesluit met 'n
lekker kuier saam met Lianie en Jay.
Stephan Meades (jnr.) skenk sommer bloed
tydens die ekspo by die stalletjie van die Suid-
Afrikaanse Bloedoortappingsdiens.
Om op hierdie groot groen menere te klim, was vir
die kinders sommer groot pret!
Jonsson Workwear het hul klere vir die landbou-
en wildbedryf kom uitstal. Die stalletjie is beman
deur Annemarie Flemming, verteenwoordiger in
Kathu, Brigitte Baard, vloertoesighouer, en Cindy
Botha, verteenwoordiger, albei van Kimberley.
Junior van Niekerk van Jacobsdal het bietjie
kom rus binne-in die wiel van 'n John Deere.
April 2013 17

ie “perdevleis-skandaal” in Europa
Donlangs het Suid-Afrikaners weer
opnuut laat wonder oor wat presies
hulle eet wanneer hulle vleis koop.
Die RPO het reageer op onlangse
mediaberigte wat gesê het dat buffel-,
donkie- en bokvleis teenwoordig was in
vleisprodukte wat in Suid-Afrika getoets is.
Die RPO het op hul webwerf (www.rpo.co.za)
daarop gewys dat in 68% van vleisprodukte
wat getoets is, daar “ander” produkte in was
18
Perdevleis ontlok reaksie
maar word ook plaaslik gebruik
April 2013
Clivé Burger, redakteur
wat nie op die etiket aangedui is nie. Die
meeste van die bestanddele wat nie op die
etiket aangedui was nie, was soja en gluten
(>28%), vark (37%) en hoender (23%).
Waterbuffel is wel gevind in een uit 20
hamburger-patties (5%) en een uit 30
worsstukke het ook waterbuffel as 'n
bestanddeel bevat. Dit is 3%. Donkievleis het
ook in een uit 30 proefstukke voorgekom wat
ook op 3% dui. Volgens die RPO is hierdie
bevindings baie ernstig en nadelig vir die

edryf en stel voor dat die skuldige partye se
name genoem word want hulle diskrediteer
die totale vleisbedryf.
Dit kan egter nie definitief gesê word dat die
“vreemde vleis” opsetlik gebruik is en of dit
per abuis is vanweë die gebruik van apparaat
wat nie ordentlik skoongemaak was nie. Die
aannames is ook gebaseer op beperkte
hoeveelhede. Slegs een monster van bees,
varkworsies, springbokbiltong en Frankfurters
is getoets. Net twee monsters van
beesdroëwors en koedoebiltong is getoets.
Geen perdevleis is gevind in enige van die
139 monsters wat getoets is nie, aldus die
RPO.
Die RPO het weer eens beklemtoon dat die
nodige opleiding van slagters belangrik is om
ook só enige mate van kontaminasie uit te
skakel. Dit is ook nodig dat alle rolspelers in
die verspreidingsketting, insluitend die
verbruiker, sal seker maak van die regulasies
rakende korrekte etikettering.
Die departement van landbou, bosbou en
visserye het in 'n verklaring gesê Suid-Afrika
is 'n globale speler in internasionale handel
en is betrokke by die in- en uitvoer van
verskeie voedselsoorte wat van
dieroorsprong is. Dit sluit Europa onder meer
in.
Steve Galane, waarnemende hoofdirekteur:
rolspelerverhoudings en kommunikasie van
die departement, het gesê in Suid-Afrika is
die invoer van diereprodukte baie streng.
Veterinêre owerhede laat net die invoer van
identifiseerbare snitte beesvleis van
Duitsland, Ierland, Europese Unie, Spanje en
Switserland toe. Kalfsvleis word van
Nederland ingevoer en perdevleis op hierdie
stadium net van Brasilië en België. Hierdie
besendings word by die hawes inspekteer
waar veterinêre owerhede gestasioneer is.
Invoere van geprosesseerde vleis soos
salamie en ham word net vanaf sekere lande
ingevoer. Suid-Afrikaanse veterinêre
owerhede vereis dat rou vleis wat gebruik
word in geprosesseerde vleis van die land
van produksie sal kom en dat dit deur hul
veterinêre owerhede gesertifiseer sal wees.
Die departement sê omdat sulke streng
maatreëls geld vir die invoer van vleis,
betwyfel hulle dit dat Suid-Afrikaanse
invoerders onwetend vleis kon invoer wat
perdevleis bevat.
Wat plaaslike produksie betref, wys die
departement daarop dat dit nie onveilig of
onwettig is om perdevleis in terme van die
Suid-Afrikaanse wette en regulasies te
gebruik of verkoop nie. Suid-Afrika het
inderwaarheid 'n klein mark vir perdevleis.
Daar is tans net drie privaat abattoirs wat
goedgekeur is om perde te slag. Hierdie
abattoirs word gereguleer onder die
vleisveiligheidswet 2000 (Wet no. 40 van
2000). Die vleis word inspekteer en deur
gekwalifiseerde vleisinspekteurs goedgekeur.
Perdevleis word in verskeie diereprodukte
gebruik.
Die etikettering van voedsel word beheer
deur die gesondheidsdepartement en hulle
het regulasies rakende etikettering wat
bepaal dat die etiket van produkte die name
en die hoeveelhede van alle bestanddele op
sal hê.
Die departement is bewus van
navorsingsartikels wat gedoen is oor die
verkeerde etikettering van produkte en dit
word opgevolg, aldus Galane. Die
departement en ander rolspelers sal ook
voortgaan om die situasie in Europa te
monitor en voort te gaan met die streng
invoerregulasies, het hulle bevestig.
April 2013 19

Teelramme kan
lampersentasie verhoog
Kan teelramme die lampersentasie van 'n
ooikudde verhoog?
Die genetiese bydrae van 'n teelram tot
die verhoging van reproduksie word heeltemal
onderskat en is belangriker as die ooi-effek op
'n kuddebasis. Verskeie navorsingsproewe
bevestig die direkte effek wat sekere
teelramme op die meerlinggeboortes by ooie
het (Turner & Young, 1969; Bradford, 1972).
Dit is ook aangetoon dat hoe meer kere 'n ooi
gedek word, hoe beter is die kans om haar
beset te kry en terselfdertyd gee dit 'n
dramatiese verhoging in meerlinggeboortes
(Mattner & Braden, 1967). Om dus te verseker
dat teelramme ooie soveel kere as moontlik
gedurende haar hitteperiode dek, moet die
ramme oor 'n baie hoë libido (geslagsdrang)
beskik en topfiks wees. Die korrekte voeding
kan ook 'n merkbare effek op die ram se drang
(libido) hê om te dek terwyl ondervoeding
spermproduksie affekteer sowel as die libido
verlaag (Mattner & Braden, 1975; Alkass &
Bryant, 1984; Wilson, 2001).
Moet daar aan spesifieke teelramme voorkeur
gegee word indien die doelwit is om die
lampersentasie van die ooikudde te verhoog?
Gebruik die ramme met die hoogste Blupteelwaarde
vir TWW (totale massa lam
gespeen), maar sorg dat die teelwaardes vir al
die ander eienskappe in balans is. Daar moenie
net vir een eienskap geselekteer word nie
(Olivier, 2008). Indien die TWW-teelwaarde
nie beskikbaar is nie, gebruik die ramme wie
se moeder 'n baie goeie reproduksierekord het.
Ramme uit vrugbare moeders of eerder uit 'n
vrugbare moederlyn, se dogters is meer
vrugbaar. Gee dus voorkeur aan ramme gebore
uit ooie met hoë positiewe OPI-waardes
(ooiproduktiwiteitsindeks) en ooie wat
gemiddeld die meeste lammers per lamkans
gespeen het (dit is totale getal lammers oor
leeftyd gespeen ÷ aantal lamkanse).
Voorkeur moet ook gegee word aan
ramme met 'n "wakker," lewendige en
aggressiewe voorkoms. Die oë moet veral
20
April 2013
Dr. Jasper Coetzee, onafhanklike konsultant
helder, wakker en lewendig wees. Sulke
ramme en veral aggressiewe ramme is meer
geneig om 'n sterker geslagsdrang (libido) te
hê en meer vrugbaar te wees as dié wat skugter
en "slaperig" vertoon. Die gebruik van
eersgenoemde ramme sal tot hoër besetting en
meer meerlinggeboortes aanleiding gee
(Henderson, 1990).
Gee voorkeur aan ramme met groot testes
omdat testisomtrek (>35cm) positief
gekorreleer is met spermproduksie en manlike
hormoonproduksie asook met die
ovulasietempo (aantal eiselle afgeskei),
meerlinggeboortes en ouderdom van
geslagsrypheid van hulle vroulike nageslag
(Henderson, 1990; Kimberling & March,
1997).
Om volgehoue teeltvordering te verseker,
moet minstens een-derde tot 'n helfte van die
ramme jaarliks met nuwe ramme, wat
verkieslik geneties beter is, vervang word
(Wilson, 2001; McLennan & Knight, 2003).
Hoe kan semenproduksie en die gehalte van die
semen verbeter word?
Om 'n hoë lampersentasie te verseker,
moet teelramme 'n prikkelvoer gevoer word
om hulle in 'n uitstekende kondisie
(kondisiepunt van 3.5 tot 4: Henderson, 1990;
Greig, 2007) te kry en om hulle testisgrootte te
maksimeer sodat maksimum spermproduksie
kan plaasvind (Croker, 1996). Proewe toon dat
die regte voeding vir 'n periode van twee
maande die spermproduksie kan verdubbel.
Om testisgroei en spermproduksie te
maksimeer, moet teelramme ekstra energie,
maar veral 'n baie hoë vlak van
deurvloeiproteïen gevoer word, want dit
bevorder die groei van die testes en die
spermproduksie (Henderson, 1990). Ramme
wat 'n hoë proteïenrantsoen ontvang het, het 'n
hoër en meer intense seksdrang gehad as dié
op 'n lae proteïenrantsoen (Salamon, 1964).
Volgens Vipond & Greig (2007) moet 'n
prikkelvoer vir teelramme
16% proteïen bevat. Teelramme moet

WOLMEESTER KONSENTRAAT
HOË KWALITEIT, PRODUKSIEKONSENTRAAT
VIR LAMMERS EN OOIE
WOLMEESTER KONSENTRAAT:
Gesonde en groeikragtige lammers met geboorte
Genoeg dun biesmelk met geboorte
Genoeg melk tot en met speen
Hoë speenpersentasie
Swaar speengewigte
Maak jou diere en jou beursie vet!
Skakel Molatek by Tel: +27 (0)13 791-1036 • Faks: +27 (0)13 790-0095 • E-pos: molatek@tsb.co.za • www.molatek.co.za
Wolmeester konsentraat Reg. No. V19782 (Wet 36 van 1947)

gevolglik vanaf twee maande voor paring 'n
hoë deurvloeiproteïengebaseerde prikkelvoer
teen 'n beperkte peil (500 – 1 500g/ram/dag),
met vreetspasie vir elke ram, gevoer word.
Indien die weiding skaars is, moet goeie
kwaliteit lusernhooi ad lib. bygevoer word. As
alternatief kan 'n volledige ramprikkelrantsoen
gevoer word. Voldoende vreetspasie
(± 60cm/ram: Vipond & Greig, 2007), sodat
alle ramme gelyktydig kan vreet, moet te alle
tye beskikbaar wees.
Saadkwaliteit van teelramme kan verbeter
word deur hulle vanaf agt weke vóór die
paarseisoen met koringkiemolie (± 25 ml/ram)
een tot twee keer per week te doseer.
Enige stres, van watter aard ook al, veral
as daar meer as een vorm van stres gelyktydig
gebeur, kan die gehalte van die saad verlaag.
Net geringe verhogings in liggaamstemperatuur
vir kort periodes kan die vorming van
lewensvatbare semen ontwrig (Wilson, 2003).
Vermy alle stresvolle aktiwiteite (bv. skeer,
dip, oormatige hantering, ensovoorts) korter as
agt weke vóór paring. Voorsien skaduwee in
die vorm van koeltebome of skadunet
o
gedurende warm tye (> 32 C) van die jaar om
22
April 2013
somersteriliteit te voorkom. Wanneer die
o
temperatuur meer as 32 C vir lang periodes is
of 'n kort periode van baie hoë temperatuur
o
(38 C of hoër) sal die produksie van
lewensvatbare sperme nadelig beïnvloed word.
Volwasse sperme wat volledig ontwikkel is en
reeds in die bybal gestoor is, word baie minder
geaffekteer as sperme in die ontwikkelende
stadiums (Wilson, 2003).
Voldoende koel en skoon drinkwater moet
te alle tye beskikbaar en so na as moontlik aan
die skaduwee wees (Wilson, 2003).
Bepaling van teelgeskiktheid van teelramme
Ondersoeke toon dat tot 33% van
teelramme vrugbaarheid- en/of
dekbehendigheidprobleme het (MacLaren,
1988). Ramme moet sowat 6 tot 10 weke
(Greig, 2007) vóór die paarseisoen aan 'n
volledige teelgeskiktheidtoets deur 'n ervare
veearts onderwerp word. Dit sluit 'n volledige
fisiese ondersoek van die ram en sy
geslagsorgane; evaluering en ondersoek van 'n
semenmonster; meet van skrotumomtrek asook
'n dekbehendigheidtoets in. Daar moet
terselfdertyd bepaal word of teelramme vry
Aangesien teelramme 'n betreklike klein groepie diere verteenwoordig, is daar
nie 'n verskoning vir swak reproduksieprestasie wat voortspruit uit swak
voeding en voorbereiding van teelramme nie.

van enige geslagsiektes is en of hulle 'n hoë
geslagsdrang het.
Dit is belangrik om daarop te let dat nie
alle vet en onfikse teelramme onvrugbaar is
nie, maar vet en onfiks is hoë risikofaktore.
Watter aktiwiteite is noodsaaklik vir die
voorbereiding van teelramme?
Aangesien die produksiesiklus van
sperme 7 tot 8 weke duur, moet die
voorbereiding van teelramme minstens twee
maande voor die paarseisoen 'n aanvang neem
(Henderson, 1990).
Teelramme moet vanaf minstens twee
maande voor die aanvang van die paarseisoen
fiks gemaak word deur hulle vroegoggend en
laatmiddag vir minstens 'n halfuur vinnig te
laat stap.
Ramme moet minstens twee maal per jaar
geskeer word om probleme met hittestres en
brommeraanvalle te beperk. Paring moet egter
verkieslik met kortwol (korter as 4 maande;
ongeveer 3.5cm wolgroei) geskied. Langwol
(> 6 maande) verhoog hittespanning wanneer
paring in warm weer geskied wat die
geslagsdrang (libido) van ramme nadelig
beïnvloed. Ramme met 'n langer wolgroei is
ook meer vatbaar vir brommeraanvalle terwyl
ramme met kortwol meer aktief en meer
beweeglik is (Wilson, 2003).
Teelramme moet verkieslik nie korter as
agt weke voor paring geskeer word nie omdat
dit 'n negatiewe invloed op hulle vrugbaarheid
kan hê. Skeer gedurende warm maande moet
verkieslik sowat drie maande voor die
paarseisoen geskied. Indien skeer gedurende
die warm maande van die jaar geskied, moet
koelte vir die eerste paar weke ná skeer
voorsien word om "somersteriliteit" te
voorkom, want kortwol (< 2 maande) verhoog
tydelike onvrugbaarheid. Veranderinge in die
semen kan binne drie dae ná 'n toename in
skrotale temperatuur gebeur. Om oorverhitting
van die skrotum te voorkom, weens oormatige
wolbedekking, moet die wol op die skrotum
tydens skeer ook afgeskeer word (Greig,
2007).
Teelramme behoort ook drie maande voor
die aanvang van die dekseisoen met
Multimin (G1853: bevat sink, mangaan en
selenium) asook Vitamien A en E ingespuit te
word om beide vrugbaarheid en weerstand teen
siektes te maksimeer. Die spoorelemente sink,
mangaan en koper is noodsaaklik vir die
produksie van goeie gehalte semen asook vir 'n
hoë geslagsdrang. Besetting verhoog indien
ramme met selenium gespuit word (Vipond &
Greig, 2007), want selenium is 'n kritieke
komponent van die stert van die spermselle.
Sink en Vitamien A word ook vir
spermproduksie benodig. Ramme wat sink- en
Vitamien A-tekorte het, het sagte testes (sagte
balsindroom) en produseer swak gehalte semen
(Wilson, 2003).
Spuit die reeks Bloutongentstof (d.i.
Bloutong A, B en C) ná die paarseisoen. Dit
moet minstens drie weke uitmekaar gespuit
word. Die laaste Bloutonginspuiting (d.i.
Bloutong C) moet verkieslik nie korter as 12
weke vóór die paarseisoen gespuit word nie.
Teelramme moet verkieslik nie korter nie
as ses weke voor die paarseisoen vir beide
ronde- en neuswurm gedoseer word asook met
'n multiklostridiale entstof geënt word.
Aangekoopte teelramme en wurmweerstand
Teelramme moet minstens drie maande
voor die paarseisoen aangekoop word sodat
hulle voldoende tyd het om by die nuwe
omgewing te akklimatiseer. Om die moontlike
verspreiding van wurmweerstand deur
aangekoopte teelramme te voorkom, moet
hierdie ramme aanvanklik onder kwarantyn
gehou en gedoseer word volgens die
voorskrifte wat op www.landbou.com in die
artikels: "Holistiese bestuur van interne
parasiete by skape en bokke" en "Kwarantyn
en behandeling" gegee word.
Samevatting
Vir die verhoging van reproduksietempo
konsentreer produsente grootliks op die ooi
deur dié wat gereeld 'n lam speen te selekteer
en ooie goed voor te berei vir paring (bv.
prikkelvoeding). Die bydrae van teelramme tot
'n hoë reproduksietempo kan egter nie
verontagsaam word nie. Teelramme moet
daarom voorkeur en spesiale behandeling
ontvang. Die fokus moet op maksimale
testisgroei en spermproduksie asook goeie
gesondheid en 'n hoë fiksheidspeil wees.
Vir enige verdere navrae skakel dr. Coetzee by
083 386 8382 of stuur 'n e-pos na jasperco@iafrica.com.
April 2013 23

Du Preez de Villiers
Belanghebbendes in
rooivleisbedryf
bespreek aktuele sake
Die NKRPO het weer soos gewoonlik vanjaar hul rooivleistoer aangebied met
interessante sprekers wat produsente toegespreek het. Hieronder is 'n kort beskrywing
van die sprekers se toesprake.
Max du Preez praat met boere op
RPO-Noord-Kaap toer
Boere van Springbok, Groblershoop en Gariepdam was
baie ingenome toe Max du Preez tydens die jaarlikse
NKRPO-toer vir hulle vertel hoe belangrik hy die rol van
landbouers in die Suid-Afrikaanse ekonomie ag. Hy het
gesê hy is geweldig trots op hulle, wat te midde van
uitdagende politieke omstandighede, nog steeds 'n baie
edel rol as kosvoorsieners vervul.
Hy het egter 'n beroep op boere en georganiseerde
landbou gedoen om baie meer strategies te dink en te
beplan as hulle met die regering moet onderhandel oor
sake wat hulle so drasties beïnvloed soos die onlangse
24
April 2013
loonverhoging-onderhandelings. Landbouers het
immers 'n baie belangrike hef in die hand en kan baie
meer vermag as hulle die regte wat 'n demokrasie vir
hulle bied ten volle gebruik, het hy gesê.
Prof. Kobus van der Walt waarsku oor water en energie
Prof. Kobus van der Walt, omgewingspesialis wat
Saterdagoggende op RSG gesels, het vir boere gesê die
toekoms vir water- en energieverskaffing in Suid-Afrika
lyk baie donker.
Mynbou en oneffektiewe rioolbestuur in die opvanggebied
van die Vaalrivier hou 'n geweldige bedreiging in
vir landbouers en hulle sal moet betrokke raak in makro-
Hier is die sprekers saam met lede van die media en die NKRPO se Rooivleisdag-beplanningskomitee.

waterbestuur. Landbouers, wat sowat 60% van die land
se water gebruik, gaan 'n groter teiken vir die regering
en bewaringsbewustes word en sal dringend moet besin
oor hoe om water te bespaar asook om energieonafhanklik
te word.
Die metaangasbesoedeling deur vee is ook 'n dilemma
wat aandag moet kry en hy het vir boere idees gegee
om self die gasbronne op hulle plase te benut.
Nicolette Hall bied goeie nuus aan rooivleisprodusente
Nicolette Hall van Skaapvleis Suid-Afrika het ook
produsente toegespreek en interessante, wetenskapliknagevorsde
feite oor die voordele van rooivleis in 'n
dieet uitgelig. Die navorsing is plaaslik deur die
rooivleisbedryf gedoen wat ook besig is om saam met
ander belanghebbendes die wanpersepsies oor rooivleis
te bestry met die verbruikersopvoeding wat hulle onder
dokters, dieetkundiges en die hoofstroom-media doen.
Hulle versprei ook gratis materiaal onder huisvrouens en
opinieleiers wat aflaaibaar is van
www.healtymeat.co.za wat rooivleis promoveer en
onder meer oulike resepte bevat oor die skoonmaak en
voorbereiding van afval.
Koos van der Ryst, vise-voorsitter van die nasionale
RPO, bespreek die fokus van die RPO
Koos van der Ryst het veeboere van die dorpe wat
besoek is, vertel van die jongste uitdagings wat op die
RPO se tafel is. Die onlangse vleisskandaal is bespreek
en boere is vertel wat die impak op rooivleisproduksie
is, asook die noodmaatreëls wat getref is om die
skuldiges vas te trek en die skade te beperk.
Hy het ook aan boere verduidelik hoe hulle groen
aktiviste moet neutraliseer deur hulle Kode van Beste
Praktyk streng na te volg. “'n Goeie veeboer mishandel
nie sy diere nie, want dan gaan hy bankrot raak”, was sy
kommentaar op die saak.
Hy het ook genoem dat Australiese veeboere 3% en
Nieu-Seeland 0% staatsubsidie van hul onderskeie lande
ontvang en moet Suid-Afrikaanse boere dus nie
mismoedig raak nie.
Die sprekers vanjaar was van links Koos van der Ryst van Koopmansfontein, vise-voorsitter van die
nasionale RPO, prof. Kobus van der Walt van die Universiteit van Noordwes in Potchefstroom, Nicolette
Hall van Skaapvleis SA in Pretoria, en Max du Preez van Media24 in Kaapstad.
April 2013 25

26
Opwindende program vir mans
en vrouens op Orania aangebied
'n VLV-sirkeldag word op 1 Mei op Orania aangebied. Die immergewilde
rubriekskrywer van Sarie, André le Roux, is die gasspreker. Dit is vir beide mans en
vroue (die mans kan selfs baat vind uit hierdie praatjie!).
Hierna sal die vrouens 'n program hê wat insluit 'n praatjie oor kleurmetodes van
materiaal deur Annalise van Niekerk. Vrouens sal ook die geleentheid kry om self 'n
suikerlepeltjie te versier met krale en draad (koste R30) en daar sal ook gekyk word
na die maak van lugdroog klei en beelde.
Die mans se program behels 'n landboutoer waar
aanlegte wat graan skoonmaak en sorteer besoek gaan
word. Daar sal ook gekyk word hoe kuilvoer van lusern
op 'n spesifieke manier gemaak word. 'n Besoek aan
pekanboorde, 'n pekanaanleg asook die oes van pekans
is ook deel van die program.
Kaartjies kos R100 vir die dag. Net 200 kaartjies is
beskikbaar. Die oggend se verrigtinge begin om 09:00.
Spring gou en skakel Sunel van Rensburg in Britstown by 072 385 1603.
Skryf in vir patentekompetisie
Die Nieuwoudtville-reklamevereniging bied op 29 Junie 'n boere-patentedag
aan. Alle boere word genooi om 'n patent in te skryf en 'n kans te staan om 'n prys
te wen. Landbouweekblad borg die pryse en gaan ook 'n artikel doen oor die
wenners.
Daar gaan ook stalletjies wees en ander aktiwiteite. Die dag word afgesluit met
'n dans.
Vir meer inligting en vir inskrywingvorms vir die patente kontak Hannelie by
info@nieuwoudtville.com of by 027 218 1336.
April 2013

Katoen markverslag
Die Cotlook A-indeks ('n aanwyser van
internasionale katoenveselpryse) het op
18 Maart tot 98.85 VSA c/lb gestyg
voordat dit tans weer tot 94 – 95 VSA c/lb
teruggesak het. Volgens die International Cotton
Advisory Committee (ICAC) is hierdie onlangse
styging in pryse te wyte aan besorgdheid oor die
vraag/aanbod-situasie buite China namate
laasgenoemde voortgaan met die opbou van
reserwe-katoenvoorrade.
Geraamde wêreldvraag en -aanbod vir
katoen vir die 2011/12-seisoen en
projeksies vir 2012/13 en 2013/14
(seisoene beginnende 1 Augustus):
(miljoen metrieke ton) 2011/12 2012/13 2013/14
Beginvoorraad 9.6 14.1 16.7
Produksie 27.4 26.0 23.5
Verbruik 22.8 23.4 23.7
Uitvoere 10.0 8.7 8.1
Invoere 9.8 8.7 8.1
Eindvoorraad 14.1 16.7 16.4
Eindvoorraad/verbruik 56% 55% 44%
(China uitgesluit)
A Indeks (VSA c/lb) 100 90
Die grootste uitvoerders van katoen na China so
ver hierdie seisoen is: Australië (577 867 ton); die
VSA (572 216 ton); Indië (534 056 ton); Brasilië
(284 516 ton) en Uzbekistan (188 934 ton).
Die aanplant van katoen het in die noordelike
halfrond 'n aanvang geneem en 'n 10% daling in
wêreldkatoenproduksie word deur die ICAC
verwag. Die grootste afnames word in die VSA (-
32%) en China (-8%) verwag. Die ICAC verwag
ook dat wêreldkatoenverbruik stadig sal aanhou
groei en met sowat 1% in 2013/14 toeneem. Die
verbruik van katoen deur Chinese spinners sal na
verwagting met 5% in 2013/14 afneem in
teenstelling met Indië waar katoenverbruik
volgens die ICAC na verwagting met 10% sal
groei. Vir die res van die wêreld se grootste
katoenverbruikslande sal katoenverbruik min
of meer onveranderd bly in 2013/14.
Vir 2013/14 word verwag dat
wêreldkatoenhandel met sowat 7% sal
toeneem terwyl wêreldkatoenvoorrade na
verwagting met 1% sal afneem vanaf die
2012/13 rekordvlak van 16.7 miljoen ton. Dit
is in teenstelling met China waar
katoenvoorrade na verwagting met 13% in
2013/14 sal toeneem.
Plaaslike vooruitskouing
Wat die plaaslike vooruitskouing betref, dui
die 3e skatting vir die 2012/13-produksiejaar
op 'n totale katoenoes van 35 386 bale
vesel wat 'n styging van 3% teenoor die
vorige skatting verteenwoordig, hoofsaaklik
danksy beter verwagte droëland opbrengste.
Na skatting sal 31 886 bale vesel ge-
produseer word van RSA geproduseerde
katoenpluksel. Die balans van 3 500 bale vesel
het betrekking op verwagte Swaziland
geproduseerde katoen wat deur die Swazilandpluismeule
gepluis sal word.
Gemiddelde Cotlook A indeks (wat ‘n aanwyser van wêreldkatoenveselpryse is)
en die ooreenstemmende Suid-Afrikaanse “prys”:
A INDEKS RSA "PRYS"
Week 01/04 - 05/04/13
Gem. VSAc/lb
94.97
Gem. SA c/kg
1950.78
Maart 2013 94.46 1932.43
05/04/13 94.85 1935.63
Februarie 2013 89.68 1775.86
'n Jaar gelede 99.50 1732.63
Twee jaar gelede 223.00 3328.45
April 2013 27

Wintertyd... haal die
knyp uit die koue
ir party mense is die vooruitsigte van die
Vwinter wat hier aan ons deure klop 'n lekker
een.
Wanneer mens dink aan die heerlike sop, warm
truie, komberse voor die televisie, biltong en
droëwors, serpe en musse, snoesige kaggels en
rooiwyn...
Ja dan klink dit seker nie te sleg nie.
Maar dan dink ek aan koue voete snags in die
bed, koue toiletsitplek, loopneuse en laag op laag
klere (wat geneig is om ook ekstra kilogramme te
toon!) dan sak my moed sommer.
Die somer is mos 'n vrolike, op-en-wakker, besige
tyd en dan skielik gaan ons lywe en koppe in 'n
ligte winterslaap. Juis daarom moet ons waak teen
sekere dinge en let op hoe ons die winter gaan
aanpak.
Hier onder is 'n paar dingetjies om hierdie winter
dalk bietjie makliker te maak.
Gesonde kos
Wintertyd is mos lekker-eet-tyd. Gekookte kos –
skaapboud, gebraaide aartappels, boontjies, rys
en pampoen. Maar daar is ook baie ander
28
April 2013
Clivé Burger, redakteur
gesonde kosse wat ons kan eet behalwe die
lekker vars slaaie wat ons graag in die somer eet.
Oe en moenie vergeet van die tientalle
verskillende soppe wat ons kan maak nie. Daar is
darem niks so lekker soos die reuk van lekker sop
as jy by die agterdeur instap nie.
Warm gebakte poeding... Jan Ellis, melkpap,
sagopoeding, sjokoladepoeding, ryspoeding,
broodpoeding... watertandpoedings.
'n Kundige sê nou die dag oor die radio dat ons
eintlik veronderstel is om daagliks vrugte en
groente van al die kleure in die reënboog twee
keer per dag in te neem. Sjoe dit klink bietjie rof.
Ek is verseker nie só gesond nie.
Daar is egter vrugte en groente wat die kieme
weghou en die winter se siektes uit die huis hou.
Ek is seker biltong en droëwors tel ook hieronder.
Oefeninge
Hoewel oefeninge dwarsdeur die jaar baie
belangrik is (twee maal om die blok of spilpunt tel
ook as goeie oefening!), is dit dikwels in die winter
wat dit moeilik is om by gereelde oefening te bly.
Dit is mos nie lekker om vroegoggend op te staan

terwyl dit nog donker is en iets te doen wat soos
oefening klink nie. En laatmiddag is dit net so
moeilik, want dan het jy al heeldag jou klere warm
gedra en om dan nuwe, koue klere aan te trek...
die gedagte klink net nie goed nie.
Maar oefening is belangrik vir ons welstand.
Daarom moet ons planne maak om indien ons nie
“gimnasium-venusse” is nie, tog maar 'n poging
aan te wend om iets te doen om die hart vinniger
te laat klop en die spiere net so bietjie warm te
maak.
Dit is daarom geen verskoning om te sê jy kry te
koud nie. Vat twee Koo-blikkies ertjies (of mielies
as jy 'n spesifieke voorkeur het), gooi jou bene toe
met 'n lekker warm kombersie en oefen daai arm
spiere. Sommer voor die televisie. Neem 'n
trekkerband en sny 'n dikkerige greep (sowat 7cm
breed) uit. Sit albei voete in dit. Hou die een teen
die bank en rek dan met die ander been op
boontoe. Herhaal 'n paar keer. (Wenk: pasop net
dat dit nie 'n trekker-binneband was nie. Manlief
sal nie die skielike beheptheid verstaan as jy
saans jou bene tot agter jou nek moet strek nie!)
Alle grappies op 'n stokkie. Daar is verseker
oefeninge wat ons in die winter kan doen. Fietsry
en draf (en stap vir diegene wat nie baie haastig is
nie) kan verseker in wintermaande met gemak
gedoen word. Kies net jou tyd daarvoor reg.
Inkopies
Sommige van ons kan mos nie wegbly uit die
winkels uit nie (ek is een van hulle). Al kyk (en
droom) ek maar net. Inkopies is 'n tydverdryf in die
winter wat jou nogal duur te staan kan kom.
Maar dit is ook 'n goeie idee om jouself te bederf
as jy voel die winterkoue bekruip jou hart en lyf en
jou gemoed raak swaar soos die wolke saampak
en die koue kombers op die horison gaan lê.
Niemand het gesê jy mag nie jouself (en hier
bedoel ek jouself – nie manlief, kinders of
kleinkinders) bederf so af en toe nie.
Waak net teen die begeerte om elke trollie propvol
te wil pak.
Lees
Dit is dalk hierdie winter die gulde geleentheid om
daardie klomp boeke wat jy gekoop/bestel het
deur te werk. Lekker onder 'n snoesige kombers
op die bed, of beter nog in hom. Klim sommer vir
'n slag vroeg in die bed en lees. Mens kry so min
April 2013 29

tyd en met dié dat dit vroeër donker word, is die
leesure net soveel meer.
Bad
Of jy nou 'n bad- of stortmens is... die winter is
gemaak vir lekker lang ure in die bad. Jy moet
sommer so drie tot vier keer die warm kraan moet
oopdraai. Party mense vertel hulle gooi sommer 'n
lekker wyntjie in, vat 'n boek en gaan lê tussen die
skuim. Lekker ontspantyd. (Dit klink vir my ook
goed, maar diegene wat dit doen is seker nie
getroud of het 'n besige huishouding nie!)
Daar is heerlike badbederf op die mark en dit kan
sommer goeie alleentyd wees. Nadinktyd. Ag en
as dit nie anders kan nie, is dit seker nie 'n slegte
idee om daar in die bad te lê terwyl die jongspan
(of pa!) vertel wat hulle die dag gedoen het nie.
Brei
Ai ek wens ek kon hekel. Dis juis so in die mode.
Maar brei kan ek darem so bietjie. Ek weet nie of
ek van 'n patroon sal kan brei en hoe groot die
projek sal wees wat ek aanpak nie, maar ek ken
darem van plain and purl. Of knit one, slip one.
Dit is dalk nou die geleentheid om daardie trui
klaar te maak wat al 'n paar jaar lank in die kas lê.
Die modes het gekom en gegaan en tien teen een
sal dit hierdie jaar 'n trefferitem wees.
30
Stokperdjies
Mense doen nog steeds “scrapbooking” en dit bly
'n lekker tydverdryf, maar dit is dalk tyd dat jy
hierdie winter jou foto's uitsorteer. Vir elke kind (of
hy/sy nog in die huis is of nie) 'n mooi
herinneringsalbum te maak.
Met die nuutste tegnologie, is ons geneig om nie
meer ons foto's te laat druk en in albums te sit nie.
Dit lê of op die kamera of op die rekenaar....totdat
die weerlig slaan en alles weg is.
Ek is self skuldig, en as daar een ding is wat ek
hierdie winter gaan doen, is dit om my foto's op
CD's te sit, van dit te laat druk, in albums te sit...
en my troufoto's ('n dekade later) teen die mure op
te kry.
Daar is ander tydverdryf soos puzzle bou, jou
seëlversameling uit jou kinderdae weer af te stof
of selfs jou resepteboeke weer agtermekaar te kry
(veral daai handgeskrewe resepte wat ouma nog
geskryf het of jou tannie vir jou ma deur die pos
gestuur het), of daai wat sommer uit 'n tydskrif
geskeur is en nou nog tussen Wenresepte 2 se
blaaie los lê.
Nee kyk as ek darem nou so kyk wat alles gedoen
kan word hierdie winter, het ek 'n reuse taak wat
voorlê en gaan ek sommer nou al begin...
Helaas die heel belangrikste is gesinstyd. En daar
is baie lekker dinge wat mens in die winter as
gesin kan saamdoen.
Onthou ons is maar 'n kort tydjie op aarde... en die
tyd om lief te hê is min...
Mammas kan ook huil
My kind, weet jy dat Mammas ook soms huil...
maar dat ons trane agter ons glimlagte skuil...
Weet jy dat Mammas se harte ook soms wil breek...
maar dat ons dit so ver weg steek...
Weet jy dat ons soms sit met so min hoop...
en dat ons so hard moet keer dat ons trane loop...
My kind, as jou hart soms so seer is...
en daar niks aan te keer is...
is Mammas die een wat by jul staan...
en dis Mammas wat jul harte so goed verstaan...
Mammas moet sterk wees vir haar kind...
en soms is dit so hard om die regte woorde te vind...
want as ons jul moet troos en vashou...
huil ons net so hard in ons mou...
April 2013
My kind soms is dit so hartseer om jou te sien huil...
en soms dink mamma terug aan jou kinderdae met jou
gesiggie so vuil...
soms verlang ons ook na iemand om ons by te staan...
En soms wil ons arms hê wat om ons gaan...
My kind maar ter wille van jou staan ons sterk...
al maak jou hartseer in ons harte ook ‘n merk...
weet jy dat ons net die beste vir jul soek...
en ons liefde soos ‘n storieboek...
want elke bladsy vertel sy eie verhaal...
van ‘n Mamma wat haar kind nooit sal faal...
en wanneer jul trane in jul ogies skyn...
My kind weet jy dat Mamma dan ook wil huil?
( Outeur onbekend)

Wie het gesê pampoen en pasta is nie pasmaats?
Hier is 'n heerlike resep wat jy verseker kan probeer!
Hoender, botterskorsie
en feta lasagne
Bestanddele
Genoeg vir 4. Voorbereidingtyd: 10 minute. Kooktyd: 10 minute (in 'n japtrap!)
• 1 Knorr Hoenderlasagne Mate
• 250ml fetakaas
• 400g botterskorsie
• 500g hoenderborsies/filette
(gesny)
• 1 ui (fyngesny)
• 15ml olie
1. Gooi die inhoud van die sakkie kaassous in 'n houer en
vul dit met sowat 400ml kookwater. Roer vir 1 minuut.
2. Sny die botterskorsie in blokkies en plaas dit in 'n
bietjie water in die mikrogolf vir sowat 7 minute.
3. Braai die uie en hoenderstukkies in olie in 'n groot pan.
4. Gooi die Knorr-mengsel by 600ml warm water, die
pampoen en die pasta by die hoender.
5. Laat dit kook en roer gereeld.
6. Verminder die hitte en laat dit vir sowat 10 minute prut.
7. Gooi dit in 'n oondvaste bak.
8. Gooi die kaassous oor en krummel die fetakaas bo-op.
9. Bak dit vir sowat 20 minute by 180°C of “grill” dit vir
sowat 10 minute.
Geniet dit!

Volblad
(21 x 29,7cm)
1 maand: R1 950 elk
2 maande: R1 850 elk
vir advertensies
BTW nie betaalbaar.
Ontwerpkoste is ingesluit by prys.
Horisontale Banner
(19 x 5,4cm)
1 maand: R575 elk
2 maande: R550 elk
“Koop en Verkoop”-afdeling
(word ook op webwerf geplaas)
(9 x 3,0cm) sluit ‘n foto in
R100

1/4 Blad
(9 x 13,4cm)
1 maand: R595 elk
2 maande: R550 elk
Volblad (21 x 29,7cm)
1/8 Blad
(9 x 6,3cm)
1 maand: R425 elk
2 maande: R400 elk
SMALLS
slegs R60
“Dit en dat”-afdeling
Smalls (9 x 2,0cm)
R60 vir 5 reëls