Klik hier vir nog terugvoer in PDF-formaat. - LitNet
Klik hier vir nog terugvoer in PDF-formaat. - LitNet
Klik hier vir nog terugvoer in PDF-formaat. - LitNet
You also want an ePaper? Increase the reach of your titles
YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.
Keurverslag: Met somer <strong>in</strong> gedagte<br />
Dit is snaaks hoe ’n mens soms iets eenvoudig net weet. Vir Barnard br<strong>in</strong>g die swart<br />
spikkeltjie teen sy plafon die eerste roer<strong>in</strong>ge van gewaarword<strong>in</strong>g. Tussen die slaapnewels van<br />
slaap deur sien hy die vlieg sit, die eerste d<strong>in</strong>g waarop sy oë fokus soos hy wakker word. Hy<br />
bly roerloos lê, asof hy bang is om die onverwagse besoeker die skrik op die lyf te jaag.<br />
Dit tref hom dat dit e<strong>in</strong>tlik <strong>nog</strong> te koud is <strong>vir</strong> vlieë om hul opwagt<strong>in</strong>g te maak. Barnard<br />
lê en d<strong>in</strong>k aan hoe die harige lyfie waarskynlik besig is om sy voorpootjies listig te vryf en<br />
vryf en tydsaam te spoeg en te vryf. Hy besluit dat <strong>hier</strong>die een die eerste van die seisoen moet<br />
wees. By die gedagte dat die somer dus nou op pad is en dit warm genoeg beg<strong>in</strong> word <strong>vir</strong><br />
allerande goggas en onheilighede om uit te broei, voel hy skielik onverklaarbaar tevrede.<br />
Toe hy e<strong>in</strong>delik opstaan en badkamer toe loop, wolk die wasem rondom die buitelyne<br />
van sy voetspore op die teëlvloer.<br />
Barnard sien uit die hoek van sy oog hoe sy weerkaats<strong>in</strong>g oor die lang, plat spieël bo<br />
die bad gly. Hy draai va<strong>nog</strong>gend daarna, leun effens nader aan sy ewebeeld. Twee grysblou<br />
oë staar verveeld terug na hom. Hy voel teleurgesteld. Hy het verwag dat hulle meer<br />
uitdagend sou wees. Hy kyk na die neus waarvan die punt parmantig opwip. “Oulik” het hy<br />
mense dit al hoor noem. Dié gelaatstrek bederf <strong>nog</strong> altyd sy kanse om te ernstig opgeneem te<br />
word. Daaronder, sy mond. Hy het ’n uitdrukk<strong>in</strong>gsvolle mond, die enigste manier waarop hy<br />
ooit sy emosies verklap. Barnard merk va<strong>nog</strong>gend <strong>vir</strong> die eerste keer hoe die jare aan die<br />
hoeke daarvan beg<strong>in</strong> rem.<br />
Hy staan lank so, draai sy kop stadig van die een kant van die ander, staar sy<br />
spieëlbeeld <strong>in</strong> die oë totdat hy ongemaklik beg<strong>in</strong> voel. Dan staan hy skielik terug, asof hy<br />
betrap is, en trek sy smal skouers v<strong>in</strong><strong>in</strong>g agtertoe. Hy ril van die koue. Die ** plat spieël sny<br />
sy weerkaats<strong>in</strong>g ongemaklik af, halfpad tussen skouer en elmboog, sodat dit lyk asof hy<br />
vasgeb<strong>in</strong>d is – of armloos. Hy huiwer net <strong>nog</strong> <strong>vir</strong> ’n oomblik, draai dan na die wasbak, skud<br />
die blonde krullekuif uit sy oë en spoel sy gesig af.<br />
Hy ry met die gewone roete langs werk toe. Drawwers skuifel stram teen die bult uit,<br />
die meeste onfiks weens die lang w<strong>in</strong>ter. Die geesdrif wat hulle va<strong>nog</strong>gend vroeg uit die bed<br />
laat opstaan het om weer te beg<strong>in</strong> oefen, is duidelik <strong>vir</strong> die meeste al vergete.<br />
In die flou sonlig gee hulle hom die <strong>in</strong>druk dat dit eerder sononder moet wees; dat hulle<br />
uitgeput is van heeldag se woel en werskaf. Dit lyk amper asof die drawwers die lang<br />
skaduwees wat agter hulle val swaar met hulle saamsleep en hy is nie seker of hy<br />
bewonder<strong>in</strong>g of simpatie moet voel nie.<br />
1<br />
Comment [E1]: eerder: Dis<br />
Comment [E2]: skrik op die lyf jaag is so<br />
geyk, my voorstel: Hy bly roerloos lê en<br />
bekyk die onverwagte (let op die regte<br />
vorm) besoeker.<br />
Comment [E3]: skrap – oorformeel en<br />
onnodig<br />
Comment [E4]: Hy – om telkens sy<br />
naam te gebruik, maak die vertell<strong>in</strong>g so van<br />
bo en van buite<br />
Comment [E5]: skrap<br />
Comment [E6]: lyfie is ’n probleem, dis<br />
die hele vlieg wat besig is. Eerder: harige<br />
<strong>in</strong>sek? harige skepseltjie?<br />
Comment [E7]: lomp gestel, eerder iets<br />
soos: Dit moet dan die eerste vlieg van die<br />
seisoen wees. Die gedagte dat die somer<br />
op pad is en dat dit warm genoeg beg<strong>in</strong><br />
word <strong>vir</strong> allerhande (let op spell<strong>in</strong>g) goggas<br />
en onheilighede om uit te broei, laat hom<br />
onverklaarbaar tevrede voel.<br />
Comment [E8]: om<br />
Comment [E9]: laat die volgende<br />
paragraaf <strong>hier</strong> aanloop<br />
Comment [E10]: Hy<br />
Comment [E11]: skuif die beskryw<strong>in</strong>g<br />
ondertoe, sien **<br />
Comment [E12]: skrap<br />
Comment [E13]: beg<strong>in</strong> <strong>hier</strong> ’n nuwe<br />
paragraaf<br />
Comment [E14]: effens lomp, eerder:<br />
Dit word as oulik beskryf, maar dié ... [1]<br />
Comment [E15]: eerder: plek waar<br />
Comment [E16]: Hy<br />
Comment [E17]: <strong>hier</strong> is va<strong>nog</strong>gend reg<br />
Comment [E18]: skrap, want net <strong>hier</strong><br />
onder is dit beg<strong>in</strong> voel (herhal<strong>in</strong>g)<br />
Comment [E19]: lomp gestel, eerder:<br />
van kant tot kant<br />
Comment [E20]: skrap – werk maar<br />
su<strong>in</strong>ig met die adjektiewe, <strong>in</strong> Afrikaans<br />
... [2]<br />
Comment [E21]: eerder: v<strong>in</strong>nig (let op<br />
spell<strong>in</strong>g) agteroor<br />
Comment [E22]: skrap<br />
Comment [E23]: hy sal nie so aan<br />
homself d<strong>in</strong>k nie, en dis boonop ’n aardige<br />
... [3]<br />
Comment [E24]: eerder: sy gewone<br />
roete – om sy roet<strong>in</strong>e te beklemtoon<br />
Comment [E25]: skrap – stat<strong>in</strong>g the<br />
obvious<br />
Comment [E26]: laat die volgende s<strong>in</strong><br />
<strong>hier</strong> aanloop<br />
Comment [E27]: ek d<strong>in</strong>k jy kan <strong>hier</strong>die<br />
maar skrap, jy het nou al die drawwers<br />
... [4]
Toe hy by die eerste verkeerslig stop, kyk hy skrams na die motor <strong>in</strong> die baan langs<br />
hom. Iets trek sy aandag. Aan die passasierskant sit ’n meisie, haar pikswart hare losweg op<br />
haar kop gebondel, ’n reusesonbril op die fyn gesiggie. Soos sy haar arm met die sigaret by<br />
die venster uit laat sak, merk hy die woorde wat aan die b<strong>in</strong>nekant van haar arm getatoeëer is.<br />
Barnard staar daarna, vreemd geboei deur die krulletjies wat die <strong>in</strong>kletters op die bleek<br />
vel maak. Die lig word groen, en hy maak met die wegtrek net betyds die laaste letters van<br />
die woorde uit.<br />
Die spreuk kom <strong>in</strong> ’n nadenkende fluister oor sy lippe: “This too shall pass”. Die idee<br />
laat hom glimlag.<br />
By die sirkel draai hy nie soos altyd af nie, maar neem hy onwillekeurig ’n ander<br />
uitgang. Hy kom nie gereeld <strong>in</strong> <strong>hier</strong>die deel van die stad nie. Die strate <strong>hier</strong> is boomryk, en<br />
die tu<strong>in</strong>e welig, selfs al is die lente se teenwoordigheid <strong>nog</strong> nie met die kenmerkende oordaad<br />
bevestig nie. Terwyl hy stadig <strong>in</strong> die strate af ry, sien hy net brokkies van die huise soos wat<br />
die plante en he<strong>in</strong><strong>in</strong>gs verbyskuif. Hy bestuur eers met vaagweg bekende strate langs, maar<br />
kom later agter dat hy verdwaal het. Eerder as beklemm<strong>in</strong>g, gee die besef hom ’n gevoel van<br />
bevryd<strong>in</strong>g.<br />
Hy ry verby mense wat op pad is werk toe. ’n Paar wie se motors steeds <strong>in</strong> hul opritte<br />
staan, is duidelik al laat <strong>vir</strong> belangrike afsprake. Daar is vroue wat met hul hoëhakskoene <strong>in</strong><br />
die hand motor toe draf en mans met deurmekaar hare en stoppelbaard. By die een huis<br />
probeer ’n ma halsoorkop om haar drie k<strong>in</strong>ders met skooltasse, kosblikke, sportsakke en ’n<br />
reusekunsprojek by die motor te laat <strong>in</strong>pas.<br />
Barnard kom onverwags op ’n hoogte tussen die woonbuurte uit. Hy parkeer onder ’n<br />
boom en klim uit. Van <strong>hier</strong> af kan hy oor ’n groot deel van die stad uitkyk. Die rookmis lê<br />
soos ’n donskombers oor alles, met <strong>hier</strong> en daar ’n venstertjie <strong>in</strong> die dynserigheid.<br />
Plek-plek styg daar donker pluime rook uit. Die gedagte van offers wat verbrand word,<br />
kom skielik by hom op. Maar <strong>vir</strong> watter gode dan? Hy sien hoe die swart geboue met spits<br />
punte deur die mistigheid steek.<br />
Hoewel die toneel voor hom staties lyk – dit her<strong>in</strong>ner hom aan ’n houtskoolskets – kan<br />
hy voel hoe dit onder die kombers wemel van die lewe. Barnard verbeel hom hy kan hoor hoe<br />
duisende siele ontwaak, liefhet, stry kry, floreer en probeer om te oorleef. Die gedreun van<br />
motors en die woel<strong>in</strong>g van mense styg soos ’n sug uit die stad op.<br />
Maar hy kan ook verder as dit sien. Anderkant die grys stad sien hy ’n strokie veld en<br />
vlaktes. Op die horison sien hy rante, afgeëts <strong>in</strong> t<strong>in</strong>te van pers, blou en grys, wasig van die<br />
2<br />
Comment [E28]: skrap – onnodig om<br />
dit te sê (stat<strong>in</strong>g the obvious)<br />
Comment [E29]: gebruik <strong>hier</strong> hand, om<br />
arm nie te herhaal nie<br />
Comment [E30]: Hy<br />
Comment [E31]: skrap<br />
Comment [E32]: eerder: krulletjies van<br />
die <strong>in</strong>kletters op haar bleek vel.<br />
Comment [E33]: onnodig volledig<br />
gestel, eerder net: Die lig word groen en hy<br />
moet wegtrek.<br />
Comment [E34]: skrap dit, dis tell<strong>in</strong>g,<br />
not show<strong>in</strong>g, en dis ’n cliché. Maak dit net:<br />
This too shall pass. [maak dit kursief, geen<br />
aanhal<strong>in</strong>gstekens] Die idee laat hom<br />
glimlag.<br />
Comment [E35]: skrap – dis net <strong>in</strong> swak<br />
liefdesverhale wat karakters goed<br />
“onwillekeurig” doen<br />
Comment [E36]: skrap<br />
Comment [E37]: skrap komma<br />
Comment [E38]: te omslagtig en<br />
boekerig, eerder net: selfs al is die lente se<br />
oordaad <strong>nog</strong> nie <strong>hier</strong> nie.<br />
Comment [E39]: eerder: deur die<br />
strate ry<br />
Comment [E40]: skrap<br />
Comment [E41]: maak dit: ’n Ma<br />
probeer halsoorkop om haar ...<br />
Comment [E42]: <strong>hier</strong> is sy naam reg<br />
Comment [E43]: op<br />
Comment [E44]: maak dit bloot: Die<br />
spits punte van swart geboue steek soos<br />
naalde (of watter beeld jy ook al wil<br />
gebruik) deur die mistigheid.<br />
Comment [E45]: skrap<br />
Comment [E46]: Hy<br />
Comment [E47]: maak dit enkelvoud:<br />
vlakte
afstand en die vaal lug tussen<strong>in</strong>. Hierteen lê die blou lug e<strong>in</strong>deloos uitgestrek. Iewers bo hom<br />
<strong>in</strong> die boom koer ’n duif. En Barnard wéét.<br />
Hy kom twee ure laat by die werk aan en stap reguit na die bestuurder se kantoor. Barnard<br />
probeer nie eers sy besluit verduidelik nie; hy sê net die nodigste.<br />
Die verslae uitdrukk<strong>in</strong>g op die man se gesig verwr<strong>in</strong>g geleidelik na verontwaardig<strong>in</strong>g<br />
terwyl hy stadig van agter sy lessenaar opstaan. Die pruttende woede kook e<strong>in</strong>delik oor <strong>in</strong> ’n<br />
stortvloed woorde. Barnard kyk byna gefass<strong>in</strong>eer hoe sy oë al wyer rek, die are <strong>in</strong> sy nek<br />
uitswel en die spoeg wit vlekkies om sy mondhoeke maak.<br />
Die bestuurder se geskreeu word <strong>vir</strong> Barnard ’n veraf gedreun, ’n gerammel soos<br />
donderweer. Of branders wat oor rotse tuimel. Dit kl<strong>in</strong>k <strong>vir</strong> hom soos die suis<strong>in</strong>g van w<strong>in</strong>d op<br />
’n bergpiek. Soos ’n tre<strong>in</strong> wat jy <strong>in</strong> die verte opmerk.<br />
Die man se verontwaardig<strong>in</strong>g word plofbaar toe ’n kle<strong>in</strong> glimlaggie om Barnard se<br />
mond beg<strong>in</strong> huiwer. Hy glimlag, want sy gedagtes is ver. Toe hy kalm opstaan en sonder<br />
verdere verduidelik<strong>in</strong>g by die kantoor uitstap, voel hy hoe ’n groot verligt<strong>in</strong>g oor hom spoel.<br />
Hy let amper nie eens op hoe die koffiebeker hom skrams mis, die deurkosyn klaterend tref<br />
en hoe die swart vloeistof stadig op die ligte mat uitpoel nie. Want Barnard weet.<br />
Op pad huis toe lyk die wêreld <strong>vir</strong> hom vreemd. Die pad wat hy <strong>vir</strong> jare tussen sy<br />
woonstel en dieselfde werk gery het, voel <strong>vir</strong> hom byna onbekend. Dalk verbeel hy hom,<br />
maar hy sien d<strong>in</strong>ge raak wat hy <strong>nog</strong> nooit vantevore opgelet het nie.<br />
Toe hy by die huis aankom, staan hy eers besluiteloos rond. Vir ’n oomblik twyfel hy<br />
oor sy besluit. Jare se roet<strong>in</strong>e, sy gemaksone, voel <strong>vir</strong> hom skielik te moeilik om weg te stoot.<br />
Hiermee saam spoel die pligsbesef soos ’n golf oor hom, beg<strong>in</strong> dit <strong>in</strong> sy agterkop knaag.<br />
Paniek dreig om hom beet te pak.<br />
Maar dan verdwyn die onsekerheid. Barnard lag <strong>vir</strong> homself, e<strong>in</strong>tlik verleë oor hoe hy<br />
sy planne byna <strong>in</strong> ’n oogw<strong>in</strong>k laat vaar het. Daar is buitendien nou nie meer omdraaikans nie<br />
en dit is goed so.<br />
Hy beg<strong>in</strong> doelgerig <strong>in</strong>pak. Wat behoort ’n mens nou e<strong>in</strong>tlik saam te vat? Hy laai alles <strong>in</strong><br />
die kar, maak seker dat al die vensters <strong>in</strong> die woonstel toe is en trek die deur agter hom toe<br />
sonder om om te kyk.<br />
Toe hy op die hoofpad beg<strong>in</strong> versnel, onthou hy weer die <strong>in</strong>kletters op die meisie se<br />
arm. Hy herhaal die woorde <strong>in</strong> sy gedagtes en laat dit toe om deur sy kop te maal terwyl die<br />
landskap om hom ontvou. Hy merk op dat die rante anders lyk as toe hy dit va<strong>nog</strong>gend van<br />
ver af gesien het.<br />
3<br />
Comment [E48]: Daarteen – dis ver<br />
weg<br />
Comment [E49]: beg<strong>in</strong> <strong>hier</strong> ’n nuwe<br />
paragraaf<br />
Comment [E50]: Hy<br />
Comment [E51]: tot<br />
Comment [E52]: eerder: Dan kook die<br />
pruttende woede oor <strong>in</strong> ’n stortvloed<br />
woorde. (opbou en ontlad<strong>in</strong>g)<br />
Comment [E53]: skrap – wees versigtig<br />
<strong>vir</strong> sulke “onsekerheidswoorde”, dit<br />
verswak jou teks<br />
Comment [E54]: die man se oë<br />
Comment [E55]: hom<br />
Comment [E56]: maak dit net:<br />
Branders wat oor rotse tuimel. Die suis<strong>in</strong>g<br />
van w<strong>in</strong>d op ’n bergpiek. Soos ’n tre<strong>in</strong> ...<br />
etc. Hierdie paragraaf is ’n pragtige<br />
beskryw<strong>in</strong>g.<br />
Comment [E57]: hoor – dit gaan <strong>hier</strong><br />
oor geluide<br />
Comment [E58]: eerder: styg <strong>nog</strong> hoër<br />
Comment [E59]: skrap<br />
Comment [E60]: eerder: vorm. Vir die<br />
toekoms: moenie goed laat beg<strong>in</strong> nie, doen<br />
dit net.<br />
Comment [E61]: skrap – jy het klaar<br />
gesê dat hy nie verduidelik nie<br />
Comment [E62]: maak dit liewer: Hy let<br />
skaars die koffiebeker op wat hom skrams<br />
mis en die deurkosyn tref. Hy steur hom<br />
nie aan die swart vloeistof wat die ligte mat<br />
vlek nie.<br />
Comment [E63]: maak dit net: die<br />
Comment [E64]: Formuleer skerper,<br />
fyner: Skielik twyfel hy oor sy besluit. Jare<br />
se roet<strong>in</strong>e, sy gemaksone wat hy sommer<br />
net so agtergelaat het. Daarmee saam<br />
spoel pligsbesef soos ’n golf oor hom.<br />
Paniek dreig om hom beet te pak.<br />
Comment [E65]: Hy<br />
Comment [E66]: dis<br />
Comment [E67]: sy<br />
Comment [E68]: op slot<br />
Comment [E69]: tatoe<br />
Comment [E70]: eerder: spoel?
Agter hom raak die stad al kle<strong>in</strong>er en kle<strong>in</strong>er, totdat daar later net ’n swart spikkeltjie <strong>in</strong><br />
die verte teen die bleekwit horison oorbly. Dit huiwer <strong>nog</strong> ’n oomblik op die horison en<br />
verdwyn dan spoorloos agter die bult.<br />
Maar Barnard sien niks <strong>hier</strong>van nie, want hy kyk nie een keer <strong>in</strong> die truspieëltjie nie.<br />
Want hy weet. Hy het va<strong>nog</strong>gend al geweet dít is nie meer waar hy hoort nie. Dit is tyd <strong>vir</strong><br />
d<strong>in</strong>ge om te verander.<br />
4<br />
Comment [E71]: skrap liewer?<br />
Comment [E72]: skrap – teen die<br />
horison is <strong>in</strong> die verte (toutologies)<br />
Comment [E73]: maak dit: daar, gevolg<br />
deur ’n komma<br />
Comment [E74]: eerder: rant?<br />
Comment [E75]: daarvan<br />
Comment [E76]: dis<br />
Comment [E77]: dis
Page 1: [1] Comment [E14] Editor 4/12/2013 2:14:00 PM<br />
effens lomp, eerder: Dit word as oulik beskryf, maar dié gelaatstrek bederf <strong>nog</strong> altyd sy kanse om [te] ernstig<br />
opgeneem te word – skrap te<br />
Page 1: [2] Comment [E20] Editor 4/12/2013 2:20:00 PM<br />
skrap – werk maar su<strong>in</strong>ig met die adjektiewe, <strong>in</strong> Afrikaans (anders as Engels) raak dit baie gou floral<br />
Page 1: [3] Comment [E23] Editor 4/12/2013 2:24:00 PM<br />
hy sal nie so aan homself d<strong>in</strong>k nie, en dis boonop ’n aardige cliché – maak dit bloot: ... skud sy kuif uit sy oë ... etc<br />
Page 1: [4] Comment [E27] Editor 4/12/2013 2:28:00 PM<br />
ek d<strong>in</strong>k jy kan <strong>hier</strong>die maar skrap, jy het nou al die drawwers goed genoeg beskryf