Plasmaceldyscrasieën - UZ Leuven

Lessenreeks Hematologie 

Plasmaceldyscrasieën 

Caroline Brusselmans & Sara Vijgen LAG

Maligne aandoeningen 

• Myelodysplastische Syndromen 

• Chronische myeloproliferatieve aandoeningen 

• Chronische lymfoproliferatieve aandoeningen 

• Acute leukemieën 

• Plasmacelpathologieën 


Morfologie 

•Plasmacel= lymfoïde cel die zorgt 

voor de productie antistoffen 

(immunoglobulines) humorale 

immuniteit 

• Meestal niet in perifeer bloed 


Excentrisch gelegen kern 

Basofiel cytoplasma 

Morfologie 

Perinucleaire opklaring 

Kern: wielpatroon zonder nucleool 


Algemeen 

• Plasmaceldyscrasie = monoklonale 

proliferatie van PC met secretie van één 

enkele Ig zware en/of lichte keten 

• Ig is meestal detecteerbaar in serum en/of 

urine mbv elektroforese ovv monoclonale 

piek (= M-component) 

• Dikwijls daling van de normale polyclonale 

Ig 


Algemeen 

Proliferatie van abnormale 

plasmacellen 

– Lokaal (solitair myeloom) 

– Op verschillende plaatsen (multiple 

myeloom: ribben, borstbeen, wervels, 

schedeldak) 


Plasmacel Myeloma 

• Maligne plasmacellen: vaak een atypische 

morfologie Dutcher body 

Meerkernigheid 

Mott cell 

Caroline Brusselmans & Sara Vijgen LAG 

Flaming cell 

Cytoplasm. inclusies

Evaluatie bij vermoeden plasmaceldyscrasie 

• Complet 

• Serum en urine immunoelektroforese en 

immunofixatie 

• Dosage IgG, IgA, IgM 

• Radiologisch onderzoek van skelet 

• beenmergonderzoek 


Plasmacel cell myeloma 

Variants: 

Non-secretory myeloma 

Indolent myeloma 

Smoldering myeloma 

Plasma cell leukemia 

Plasmacytoma 

Solitary plasmacytoma of bone 

Extramedullary plasmacytoma 

WHO-Classificatie 

WHO Classificatie 

Immunoglobulin deposition diseases: 

Primary amyloidosis 

Systemic light and heavy chain deposition diseases 

Osteosclerotic Myeloma (POEMS syndrome) 

Heavy chain diseases (HCD) 

Gamma HCD 

Mu HCD 

Alpha HCD 


Multiple Myeloma (1) 

• Meest voorkomende plasmaceldyscrasie 

(10 à 15 % van hematologische aandoeningen) 

• Mannen > vrouwen 

• Incidentie 2 x hoger bij zwarten dan bij 

blanken 

• Ziekte van de ouderen (68 – 70 jaar) 

• Incidentie neemt toe met de leeftijd 


Fysiopathologie (1) 

1) normaal BM progressief vervangen door 

een plasmacelmassa 

− Pancytopenie: anemie, infectie, bloedingen 

2) Productie van abnormale eiwitten 

− Overproductie van identieke Ig= 

monoklonale gammopathie 

Ofwel complete Ig: IgG>> IgA>>>IgD, IgM, IgE 

Ofwel gedeelte Ig: lichte ketens 


− Gevolgen 

• Bloed 


− Hyperviscositeit 

− Interferentie met stollingsfactoren: bloedingen 

− Cryoglobulinen: Ig die neerslaan bij koude T 

• Urine: overproductie van lichte ketens 

− kunnen gemakkelijk nierfilter passeren 

− Bence-Jones eiwit 

− Beschadiging van de nier (nierfalen) 

• Weefsels: amyloidosis: neerslag van Ig in de 

organen: beschadiging, organomegalie 



3) Verminderde productie van andere Ig: 

verhoogde gevoeligheid voor infecties 

4) Botdestructie 

− Bij normaal bot: evenwicht tussen 

botaanmaak en botdestructie 

− Bij MM: productie van factoren die 

botdestructie stimuleren 


Criteria voor de diagnose MM (2) 

Diagnostische criteria voor multiple myeloma 

Major criteria 

I. Bioptisch bewezen plasmocytoma 

II. Beenmergplasmocytose van > 30% 

III. Monoklonale piek: - serum : IgG > 35g/L, IgA > 20g/L 

- urine: > 1g/24 u van een Bence Jones proteïne 

Minor Criteria 

a. Beenmergplasmocytose (10%-30%) 

b. Monoklonale piek maar minder dan vermeld onder III 

c. Lytische bothaarden 

d. Onderdrukking van normale immunoglobulines (< 50% van normale): IgG < 0.6 

g/L; IgA < 0.1 g/L; IgM < 0.05 g/L. 

Diagnose wordt gesteld bij een symptomatische patiënt in volgende combinaties: 

1 major + 1 (niet overlappend) minor criteria 

3 minor criteria welke a en b moeten omvatten 

Uit: Hematologische klapper 



Kliniek - botpijnen vnl rug, borst 

- vermoeidheid, zwakte (anemie) 

- hypercalcemie, nierinsufficiëntie 

(complicaties) 

- recurrente infecties 

(tgv onderdrukking van normale Ig 

synthese) 


Labo 


− Anemie: tgv BM infiltratie en verminderde EPO 

productie 

− PB: vaak rouleauxvorming, achtergrondkleuring 

− Thrombopenie/leukopenie 

(< 20% vd gevallen) 

− Beenmerg 

Meestal 30 tot 40 % PC 

Normale tot zeer atyp morf 


Labo 


− eiwitelektroforese: screening: toename aan bep. 

eiwitfracties 

− Immunoelektroforese: identificatie van 

paraproteïne 

− Meestal hypogammaglobulinemie 

− Bence-Jones proteïnurie 



M-proteïne 

− IgG (+/- 50%) 

− IgA (+/- 20%) 

− lichte keten (= Bence Jones) 

(+/- 15%) 

− IgD (2%) 

− IgM (0.5%) 

Kappa is de predominante 

lichte keten 

Urine: Bence Jones proteïne bij 

75 % vd patiënten. 


Differentieel diagnose 


Diagnostische criteria voor MGUS, Indolent en Smoldering myeloma 

A. MGUS: 

- M-component aanwezig, maar lager dan de myeloma levels 

- Beenmergplasmocytose < 10% 

- Geen lytische bothaarden 

Reactieve plasmocytose 

- Geen myeloma-gerelateerde symtomen 

B. Smoldering Myeloma: hetzelfde als MGUS behalve: 

- Serum M-component op myeloma levels 

- Beenmergplasmocytose 10%-30% 

C. Indolent Myeloma: hetzelfde als myeloma behalve: 

- M-component : IgG < 7g/dl, IgA < 5g/dl 

- Zeldzame botletsels (< of= 3 lytische letsels), zonder compressiefracturen 

- Normaal hemoglobine, serum calcium en creatinine 

- Geen infecties 


MGUS (1) 

• Serum monoclonaal proteïne 

• Geen evidentie voor MM, Waldenström,… 

• Patiënten zijn meestal asymptomatisch 

• Prevalentie M-proteïne: 

– > 50 jaar: +/-1% 

– > 70 jaar: +/-3% 


Diagnostische criteria 

MGUS (2) 

• serum monoclonaal proteïne < 3g/dl 

• Bence Jones in urine: afwezig of zr lage 

hoeveelheid 

• Geen anemie, NI of hypercalcemie 

• Geen botletsels 

• < 10% plasmacellen in BM 


MGUS (3) 

• 25% vd patiënten evolueren naar MM, 

Waldenström of een andere 

lymfoproliferatieve aandoeningen 

• Long-term follow-up 


Varianten van MM 

Non-secretory multiple myeloma 

Plasmacelleukemie 



Osteosclerotisch myeloma (POEMS) 


Non-Secretory 

Non Secretory MM 

• zeldzaam (+/- 1% van myeloma’s) 

• geen detectie van M-proteïne in serum of urine 

• 85%: wel synthese, maar geen secretie van Ig 

• 15%: noch synthese, noch secretie van Ig 

• Klinisch: idem MM, lagere incidentie NI 

• monoclonaliteit: immunologische kleuringen BB 

• Vrije lichte ketens in serum 


Plasmacelleukemie (1) 

• Leukemische variant van MM 

– Primair: leukemisch bij diagnose 

– Secundair: leukemische transformatie 

• Diagnostische eigenschappen 

– > 20% circulerende PC 

– PC > 2.0 x 10 9 /L 

• Meest frekwent bij lichte keten, IgD en IgE 

• Zz: IgA, IgG 


Plasmacelleukemie (2) 

• Slechte prognose 

– Primair: +/- 13 maanden 

– secundair:+/- 3 maanden 

• Jongere leeftijd 

• Minder botletsels en botpijnen 

• Frekwent nierfalen 

• Lagere hoeveelheden M-proteïne 



• Diagn. criteria voor myeloma voldaan 

• > 10% PC in BM + M-piek in serum of urine 

• Geen anemie, botletsels, NI of hypercalcemie 

• Stabiel verloop ged. enkele maanden, jaren 

• Uiteindelijk progressie naar MM 



• Gelijkaardig aan smoldering myeloma 

• Zeldzame botletsels (≤ 3), maar zonder 

botpijnen 

• Hoeveelheid M-component: intermediair (IgG < 

7g/dL; IgA < 5g/dL) 

• Normaal Hb, serum calcium en creatinine 

• Geen infecties 

• Meesten ontwikkelen MM binnen de 3 jaar 


Osteoslerotisch Myeloma (POEMS POEMS)(1) )(1) 

• P: Polyneuropathy (demyelination) 

• O: Organomegaly (hepatosplenomegaly, 

lymphadenopathy) 

• E: Endocrinopathy (hypothyroidism, 

hypogonadism) 

• M: Monoclonal gammopathy (IgG of IgA 

lambda) 

• S: Skin changes (hyperpigmentation) 


Osteoslerotisch Myeloma (POEMS POEMS) ) (2) 

• Hb is meestal normaal 

• Thrombocytose komt veel voor 

• Zeldzaam NI en hypercalcemie 

• BM meestal < 5% PC 

• M-proteïne (meestal < 2g/dL) 

• Overleving is beter dan MM (60% vs 20% 5jaar 

overleving) 



Variants: 





Plasmacytoma 










Gamma HCD 

Mu HCD 

Alpha HCD 


= plasmaceltumor 

Plasmacytoma 

Bot Huid 


Solitary Plasmacytoma of Bone (1) 

Diagnose 

• Eén enkel botletsel met een monoclonale PC 

infiltratie 

• Afwezigheid van andere lytische botletsels 

• < 5% PC en afwezigheid van focale 

plasmacelinfiltraties in een willekeurige 

botbiopsie 

• Geen anemie, hypercalcemie of NI 


Solitary Plasmacytoma of Bone (2) 

• Zeldzaam (+/- 5% van de PC neoplasmen) 


• Pt is meestal jonger dan MM pt 

• Meestal geen M-proteïne 

• Meeste pt ontwikkelen MM (> ½ binnen 10 

jaar) 


Extramedullary Plasmacytoma (1) 

• Plasmaceltumor buiten het beenmerg 

• 3-5 % van alle plasmacelneoplasmen 

• 80% bovenste luchtwegen: orofarynx, 

nasofarynx, sinussen en larynx 

• Andere plaatsen: GI-tractus, blaas, CNS, 

testis, borst, lymfeknopen, huid,… 


Extramedullary Plasmacytoma (2) 

• Mediane leeftijd: 55 jaar 

• mannen > vrouwen (2/1) 

• 15-20 % hebben een M-piek 

• Geen anemie, hypercalcemie, NI 

• Evolutie naar MM: minder dan bij een 

solitair plasmacytoma van het bot (+/- 15%) 



Variants: 





Plasmacytoma 










Gamma HCD 

Mu HCD 

Alpha HCD 


Immunoglobulin depositions disease 

• depositie van Ig thv organen en de weke 

weefsels orgaandysfunctie 

• 2 soorten: 

– Primaire amyloïdose 

– Light chain and heavy chain deposition 

disease 


Primaire amyloïdose 

amylo dose (1) 

• Secretie van abnormaal Ig neerslaat in ≠ 

weefsels en vormt een β-sheet structuur= 

amyloïd. 

• Amyloïd accumuleert in: 

–Hart hartfalen 

– Lever hepatomegalie 

–Nieren nefrotisch syndroom/ nierfalen 

–GI malabsorptie 

– Tong macroglossia 

– Zenuwen perifere neuropathie 

– Kan ook thv bot 


Primaire amyloïdose 

amylo dose (2) 

• Geassocieerd met MM in 20% vd gevallen 

• Overige gevallen: lichte stijging van PC in 

BM 

• Diagnose: aantonen van amyloïddepositie 

op een biopt (congo-roodkleuring) 


Waldenström Waldenstr macroglobulinemie(1) 

macroglobulinemie(1) 

• Overproductie van monocl. IgM door 

plasmocytoïde lymfocyten: intermediair stadium 

tussen B-lymfocyten en plasmacellen 

• Mediane leeftijd: 63 jaar 



Waldenström Waldenstr macroglobulinemie(2) 

macroglobulinemie(2) 

Complicaties 

• Hyperviscositeit symptomen 

– Neurologische symptomen (desoriëntatie, 

hoofdpijn) 

– Circulatoire overbelasting 

– Adenopathieën, hepatosplenomegalie 

– Interferentie met stollingsfactoren 

• Cryoglobulinemie 

• Koude agglutinines 


Vrouw, 59 jaar 

Casus A (1) 

• Toevallig gevonden lichte nierfunctiebeperking 

met hyperproteïnemie tgv een monoclonale piek 

• Klachten van rugpijn, pijn thv beide enkels, 

moeheid, intermittente duizeligheid en hoofdpijn. 


Casus A (2) 

Parameter Eenheid Referentiewaarden 

Hemoglobine g/dL 9,8 12,0-16,0 

Hematocriet 0,308 0,370-0,470 

RBC telling 10^12/L 3,16 3,90-5,60 

MCV fl 97,5 76,0-96,0 

MCH pg 31 27,0-32,0 

MCHC g/dL 31,8 30,0-35,0 

RDW % 13,4 11,7-14,5 

Reticulocyten % 0,7 0,5-2,0 

Plaatjes 10^9/L 327 150-450 

MPV fl 8,7 9,0-13,0 

WBC telling 10^9/L 5,4 4,0-10,0 


Casus A (3) 

• EEF: M-piek in de beta-gammafractie 

kwantitatief: 45.34g/L 

• IF (serum): IgA-paraproteïne type 

lambda 

• Urine: 

– Totaal eiwit: 2.98 g/L (0.12) 

– sterke overmaat vrije lambda ketens 

• Lichte hypercalcemie 


Perifeer bloed 

Rouleauxvorming 

Casus A (4) 


eenmerg 

Casus A (5) 

64.7% plasmacellen 


Casus A (6) 


Casus A (7) 


Casus A (8) 


RX Kahler skelet 

Casus A (9) 

typische Kahlerletsels in de schedel en de 

tubulaire beenderen 

Indeukingsfracturen thoracolumbaal: ikv 

osteopenie. 


Diagnose 

Casus A (10) 

M. Kahler type IgA lambda 

BM plasmocytose: 64.7% 

IgA paraproteïne, lambda (45.34 g/L) 

Meerdere osteolytische letsels 

2 Major criteria + 1 minor criterium 


Vrouw, 80 jaar 

• VG 

Casus B (1) 

92’: M. Waldenström, waarvoor initieel afwachtende houding 

95’: Toename paraproteïnemie (tot > 7000 mg/dl) start 

Leukeran omwille van risico op hyperviscositeitssymptomen 

goede respons met daling proteïnemie (tot 1710 mg/dl) 

97’: recidief oplopen paraproteïnemie to 4241 mg/dl, met 

hyperviscositeitssymtomen ovv flebitis thv li onderbeen 

herstart leukeran gunstige evolutie 

9/99’: opnieuw herstart leukeran owv vermoeidheid , oplopend 

IgM en anemie 


• Problematiek 21/12/99 

Casus B (2) 

Patiënte voelt zich behoorlijk. Zeer actief voor haar 

leeftijd 

Vermagerd + verminderde eetlust 

Sinds 2 maanden links in de mond een zwelling: 

raadpleging stomato: lokalisatie M. Waldenström 

vroeger doorverwezen 


• Klinisch onderzoek 

Casus B (3) 

2 kg vermagering op 3 weken 

Geen hepatosplenomegalie 

Klieren submandibulair, links>rechts, vergrote 

speekselklier 

Zwelling links thv het verhemelte met ulceratie 


Casus B (4) 

Parameter Eenheid Referentiewaarden 

Hemoglobine g/dl 8,9 12,0-16,0 

Hematocriet 28,4 0,370-0,470 

RBC telling 10^12/l 3,08 3,90-5,60 

MCV fl 92,2 76,0-96,0 

MCH pg 28,9 27,0-32,0 

MCHC g/dl 31,3 30,0-35,0 

Plaatjes 10^9/l 204 150-450 

MPV fl 8,2 9,0-13,0 

WBC telling 10^9/l 2,7 4,0-10,0 


Casus B (5) 

• IgM: 22.4 g/l 

• APO letsel mond: palatum lokalisatie van een 

kleincellig B-NHL, met IgM kappa phenotype. 

Het beeld kan passen in de klinische context van 

M. Waldenström. 


• Perifeer bloed 

Rouleauxvorming 

Casus B (6) 


• Beenmerg 

Lymfocytose: 60% 

Casus B (7) 


Casus B (8) 

Lymfoplasmocyt 


Casus B (9) 

Plasmacel 


Casus B (10)

Plasmaceldyscrasieën - UZ Leuven

Transform your PDFs into Flipbooks and boost your revenue!

Delete template?

Save as template ?