De bestrijding van invasieve uitheemse ... - Stichting Probos

1 INLEIDING
1.1 Aanleiding
Sommige uitheemse planten, struiken en bomen (exoten) die zich buiten hun oorspronkelijke
verspreidingsgebied vestigen, vermeerderen zich daar explosief en worden daarom als
invasief geclassificeerd. Ze komen in een dusdanig groot aantal en schaal voor dat ze een
bedreiging zijn voor de lokale inheemse flora en voor het functioneren van natuurlijke
ecosystemen. Invasieve exoten worden volgens de Convention on Biological Diversity als
één van de belangrijkste bedreigingen voor de biodiversiteit op aarde beschouwd
(www.cbd.int ). Daarnaast kunnen ze de volksgezondheid of veiligheid bedreigen en daarmee
de maatschappij overlast of economische schade bezorgen. Zo kunnen deze soorten overlast
veroorzaken in wegbermen of langs waterlopen en zijn ze vaak lastig te bestrijden. Een
aantal van deze soorten, zoals Amerikaanse vogelkers, reuzenberenklauw en (Japanse)
duizendknoop, heeft zich de afgelopen decennia sterk verspreid in Nederland. Voor een
aantal andere soorten, zoals reuzenbalsemien, wordt verwacht dat dit in de komende jaren zal
gebeuren. Voor sommige soorten geldt dat ze nu vaak nog niet als een probleem worden
beschouwd omdat hun verspreiding in Nederland nog beperkt is (rododendron en
hemelboom). Op basis van het gedrag van deze soorten in ons omringende landen (zoals de
rododendron in Groot-Brittannië en Ierland) valt echter te concluderen dat de kans bestaat
dat deze soorten ook in Nederland op een zeker moment problematisch kunnen worden.
Bovendien zit er in veel gevallen een behoorlijke tijd tussen de introductie van een soort en
het moment dat deze invasief wordt (Kowarik 1995 en 2003; Williamson 1996).
Bij steeds meer bos- en natuurbeheerders, maar bijvoorbeeld ook bij beheerders van wegen
en waterlopen, dringt het besef door dat het tijd wordt om deze soorten op een structurele
manier te gaan bestrijden. Her en der worden willekeurig allerlei methoden uitgeprobeerd
met wisselende resultaten, maar er is geen sprake van kennisopbouw of kennisuitwisseling.
Hierdoor gaat veel tijd, energie en geld verloren. Om te voorkomen dat dit proces zich
doorzet is Probos, door de nieuwe Voedsel en Warenautoriteit (nVWA), gevraagd de reeds
beschikbare kennis over de biologie en bestrijding van een zestal invasieve exoten te
verzamelen en te vertalen naar de Nederlandse praktijk en deze kennis vervolgens zo breed
mogelijk te verspreiden. Op die manier wordt voorkomen dat deze soorten in de toekomst
een even groot probleem gaan vormen als de Amerikaanse vogelkers. Deze soort is in de
afgelopen decennia door diverse partijen met wisselende resultaten bestreden, maar een
grootschalige gecoördineerde bestrijding is achterwege gebleven.
Dit onderzoek sluit aan bij de activiteiten van het Team Invasieve Exoten (TIE), onderdeel
van de nVWA, die het ministerie van Economische Zaken, Landbouw en Innovatie (EL&I)
ondersteunt bij de uitvoering van het exotenbeleid. Het TIE richt zich vooral op exoten die
schadelijk zijn voor de natuur, maar heeft ook oog voor schade aan de volksgezondheid,
economie en veiligheid. De belangrijkste activiteiten zijn het adviseren aan het ministerie
van EL&I, het (laten) uitvoeren van risicoanalyses en monitoring en de communicatie over
risico's aan particulieren, terreinbeheerders, waterschappen en het bedrijfsleven. Met deze
risicocommunicatie beoogt het TIE bewustwording te creëren over de gevaren van
(sommige) invasieve exoten en daarnaast kennis te verstrekken over het beheer van
invasieve exoten om problemen met deze soorten te voorkomen. Dit project sluit aan op de
doelstellingen van het TIE ten aanzien van het beheer van invasieve exoten.
5