Historische evolutie van het polderlandschap langs de linker

1 ontwikkeling
van het
poldergebied
1.1 Van de 10de eeuw tot 1575
Meestal wordt aangenomen dat de bedijkingswerken
langs de linker Scheldeoever in het Belgisch-Nederlands
gebied een aanvang namen in de 10de of 11de eeuw.
De eerste indijkingen hadden nochtans slechts een
plaatselijk karakter. Zij vormden geen aaneengesloten
geheel en waren hoofdzakelijk bedoeld om lokaal
het hoofd te kunnen bieden aan de herhaaldelijk
voor komende overstromingen.
Men streefde slechts naar het behoud of de uitbreiding
van eigen erf en naar een constante verbinding tussen
afgezonderde woongebieden.
De wegen, die bij hoge waterstanden onbruikbaar waren,
werden opgehoogd tot dammen. Deze beveiligden
tevens de gemeenschappelijke gronden waarop men het
vee weidde (vrijgeweiden) en de gronden waar de turf
gestoken werd (moer gebieden).
Door de aanleg van de dammen werd een bespoediging
van het verlandingsproces in de hand gewerkt. Het
slikgebied, dat bij ieder hoog tij door de Scheldewateren
overstroomd werd, veranderde, door sedimentatie,
in een schorgebied.
Naarmate de bevolking aangroeide steeg de behoefte
aan landbouwgronden.
Weldra begon men het economische belang van dit
schorgebied in te zien. De dammen werden verzwaard,
verhoogd en verlengd. De primitieve dammen werden
dijken. Het principe ‘grondbehoud’ wijzigde zich in
‘grondwinning’.
Het is vanaf deze periode dat de Scheldepolders
ontstonden.
1 P.J. Goetschalkx, Oorkondenboek der Witherenabdij van St.-Michiels te Antwerpen. Deel I 1909 – pag. 115
2 Kummer, Polders du Bas-Escaut en Belgique. Annales des Travaux Publics de Belgique – 1844 – T. II – pag. 13
3 Kummer, zie 2 – pag. 14
4 Jacobus Ermerins. Eerste stichting en lotgevallen van sommige plaatsen ten Oosten en Westen der Schelde gelegen.
Nieuwe verhandelingen van het Zeeuws Genootschap der Wetenschappen. Deel 5 – 1835 – pag. 58
De Paardeschor werd waarschijnlijk al omstreeks 1100
ingedijkt.
––
In een oorkonde van 5 december 1242 is er al sprake van
‘Calulo polre’ 1 .
Volgens een akte van 1260 zou het bestaan van de polders
rond Verrebroek, Kieldrecht en Kallo vanaf die datum
bevestigd worden. Hierin beloofde Diederik van Beveren,
kastelein van Diksmuide, op straffe van een boete van
1000 pond, zich te zullen schikken naar het oordeel van
de scheidsrechters, aangesteld om een eind te maken aan
de betwistingen of moeilijkheden gerezen tussen hem
en Margareta, gravin van Vlaanderen, betreffende de
‘Wastines et moeres de Calloo, Verrebroek et Kieldrecht’ 2 .
Omstreeks dezelfde tijd zouden de polders van Doel
(Grote- en Kleine Doel) en Vrasene ingedijkt geweest zijn 3 .
Uit het feit dat omstreeks het jaar 1279, Margareta,
dochter van Boudewijn de VIIIe, Graaf van Vlaanderen,
het kasteel van Saaftinge liet bouwen, kan eveneens
opgemaakt worden dat vóór dit tijdstip het thans als
‘Verdronken Land van Saaftinge’ bekend gebied, bedijkt
was 4 . Deze datum kan zelfs gesteld worden op 1260,
7