pdf tekstversie De Liemers Zevenaar - Zuivelhistorie Nederland

Zuivelfabrieken in de Liemers.
Zo kreeg de eerste coöperatíeve stoomzuivelfabriek in Gelderland in 1891 te Didam een Friese
zuivelvakman van de stoomzuivelfabriek uit Roordahuizum.
In deze periode ontstonden ook in de Liemers andere stoomzuivelfabrieken. Didam zoals reeds
vermeld in 1891 (-1970), Doesburg in 1892 (-1914), Zevenaar in 1893 (-1992) aan de Molenstraat;
met als directeur ook een Friese zuiveldeskundige, Angerlo in 1894 (-1974) en Wehl in
1894 (-1968). En enige jaren later Herwen in 1907 (-1961), Groessen in 1912 (1931), Lobith (de
zuivelfabriek stond in Tolkamer) in 1918 (-1958), Zevenaar in 1927 (1942/1943) zuivelfabriekje
van Brandsma en Duiven in 1931 (-1951). Het jaartal tussen haakjes is het opheffingsjaar van de
betreffende zuivelfabriek. Het kan voorkomen, dat het slopen van een fabriek jaren later is dan de
opheffing van de zuivelactiviteiten; de fabriek is dan voor andere doeleinden gebruikt voordat het
gebouw werd afgebroken.
De namen van de zuivelfabrieken in de Liemers veranderden nog wel eens. Dat hing af van de
rechtsvorm waarin de zuivelbedrijvigheid was gegoten. Meestal was het een coöperatie, soms een
firma of naamloze vennootschap en ook door samenvoeging kon de naam van een zuivelfabriek
wijzigen. Uit onderzoek zijn de volgende namen van zuivelfabrieken bekend. Annerlo: Coöperatieve
Stoomzuivelfabriek Angerlo-Eldrik, later gingen Angerlo en Dieren samen en toen was de
naam Coöperatieve Zuivelvereniging Andi. Didam: Coöperatieve Stoomzuivelfabriek Didam,
veranderde in Didamsche Coöperatieve Roomboterfabriek. De aan de Spoorstraat gelegen zuivelfabriek
is in 1974 gesloopt. Doesburg: Stoomroomboterfabriek. Duiven: Zuivelfabriek De Volharding.
De eigenaar W. Driessen verkocht in 1951 zijn zuivelfabriek aan de CAMIZ te Arnhem.
Groessen: Coöperatieve Roomboterfabriek Sint Antonius. In 1931 verkocht aan de Coöperatieve
Amhemsche Melkinrichting en Zuivelfabriek (CAMIZ). Nijenhuis, een rijwielhandelaar, nam het
gebouw daarna in gebruik. Herwen: Coöperatieve Stoomzuivelfabriek Herwen en Aerdt. Lobith:
Coöperatieve Zuivelfabriek & Melkinrichting en later genoemd de Coöperatieve Zuivelfabriek
Lobith - Tolkamer. Wehl: Coöperatieve Zuivelfabriek Wehl. Later was in het complex de veevoederfabriek
en fouragehandel van Beuker gevestigd. In juni 1979 werd het complex afgebroken
en daarvoor was Beuker al met zijn handel verhuisd naar Doetinchem. Zevenaar (1): Coöperatieve
Stoomzuivelfabriek De Lijmers, Zevenaarer Dampfmolkerei, Zuivelfabriek A. Wöhrmann en
Zonen, N.V. Stoomzuivelfabriek Zevenaar, N.V. Stoomzuivelfabriek De Liemers, N.V. Zuivelfabriek
Zevenaar, N.V. Zuivelfabriek De Liemers, Coberco Deli. Zevenaar(2): Zuivelfabriek H.M.
Brandsma.
In het jaar 1900 telde Gelderland 88 zuivelfabrieken. Qua rechtsvorm als volgt verdeeld: 51 coöperatieve
en 37 particuliere zuivelfabrieken. Tot 1940 zou het aantal zuivelfabrieken nog blijven
toenemen. In dat jaar telde Gelderland ongeveer twee maal zoveel zuivelfabrieken dan in 1900.
Na de Tweede Wereldoorlog nam het aantal zuivelfabrieken tengevolge van fusies/schaalver-groting
gestaag af. In de Liemers zijn de 10 zuivelfabrieken die er ooit zijn geweest, allemaal verdwenen.
De laatste zuivelfabriek in de Liemers Coberco Deli te Zevenaar sloot haar poort in
1992, waarna de dessertkazenproductie van de kruidenkaassoort Subenhara en de roodbacteriekaassoort
Kernhem te Markelo werd voortgezet. In heel Gelderland bestaan nu nog slechts 8 zuivelfabrieken,
die zo groot zijn geworden dat men al de geproduceerde melk van Gelderland kan
verwerken. Deze 8 zuivelfabrieken zijn gevestigd in: Amhem, Borculo (Borculo Domo lngredients,
dit is een weifabriek), Lochem, Nunspeet, Nijkerk, Steenderen, Varsseveld en Winterswijk.
Op de zuivelfabriek in Nunspeet na (die is van Nestlé Zwitserland, het grootste zuivelconcem
in de wereld), zijn de zuivelfabrieken allemaal van Coberco.
Heruitgave zuivelhistorienederland.nl β versie 11 © A. Vetter