Bekijk de presentatie over bemesting - Melkvee Magazine

Vee en gewas gezond bij
lagere bemestingsnormen
voor de grond
WMD Studieclub
door Albert-Jan Bos
DLV Rundvee advies

Programma
• Mogelijkheden om efficiënter te bemesten
• Mestscheiding
• Resultaten demovelden
mineralenconcentraat
• Teeltmaatregelen voor vruchtbare grond

Mogelijkheden bemesting
Stikstof + Fosfaat efficiëntie

• Drijfmest
Mogelijkheden bemesting
Stikstof + Fosfaat efficiëntie
- Verdeling over seizoen (bemestingsplan)
- Mestopslag minimaal 8 maanden
- Mestonderzoek:
- Mixen
Bex voordeel => lagere gehalten in mest
- Opvangen weidemest: beweidingsduur omgekeerd
evenredig met bijvoeding
- Mestscheiden; Fosfaatrijke dikke fractie afvoeren.
Vaste mest afvoeren.
- Toevoegmiddelen: Piadin Demovelden DLV 2008/09

Weet (= Meet) wat er in de mest zit !
Bemesting snijmaïs, 40 M3 mest + 100 Kg 27 +10 in rij
2 soorten drijfmest :
4,4 N 1,6 P2O5 6,2 K2O (gemiddeld)
3,5 N 1,4 P2O5 4,5 K2O ( laag => BEX-mest?)
Behoefte
Nmin
groenbemester
40 M3 drijfmest
Rijenbemesting
Tekort
110
1
N
180
10
25
34
85
26
64
1
P2O5
(PW 40)
85
20
56
9
(K getal 11)
248
52
K2O
300
180
120

Piadin op grasland
• Piadin is een nitrificatieremmer die via de mest of via
de veldspuit in de bodem komt en de omzetting van
NH4+ in NO3- vertraagt
• Resultaten DEMO velden DLV 2009:
Resultaat velden met Piadin in procenten t.o.v. geen
piadin
Siebengewald 09
(4 sneden)
Laren 09 (3 sneden)
Havelte 09 ( 3 sneden)
Ds opbrengst
109
109
105
Kg eiwit
opbrengst
115
101
110

Piadin op Snijmaïs
• Effect piadin op ds opbrengst nihiel
• Effect op KVEM opbrengst ook niet groot
• Zetmeel opbrengst lijkt hoger
Spreiding is echter zeer groot, betrouwbaarheid van
het verschil daardoor minder groot.
Resultaat velden met Piadin in procenten t.o.v. geen
piadin
Velden 08
Velden 09
Havelte 09
Ds
opbrengst/ha
101
100
102
KVEM
opbrengst /ha
101
98
103
Zetmeel
opbrengst /ha
110
99
108

Mogelijkheden bemesting
Stikstof + Fosfaat efficiëntie
• Kunstmest
-Verdeling over seizoen ( Accent N in 1e en
2e snede)
-Voorjaarsmeststoffen NH3 + S voordeel
met name in nat voorjaar.
- Gedeelde gift => risico spreiding
- Vloeibaar lijkt niet beter dan korrelmeststoffen.
Voordeel moet komen uit kostenen
of arbeidsbesparing
- Afstemmen bemesting op snedezwaarte
zeker als ook geweid wordt.
- pH bouw– en grasland

Snede ds
opbrengst
Advies 335 N
Advies 250 N
(gebruiksnorm= 75%)
Advies 250 N Alt
Niveau Optimest-
B kaart
Te geven 45 M3
Aangepaste verdeling N-bemesting bij 3 regimes
Maaien/weiden (NLV 140)
510 KAS
1
3500
135
102
115
(+13)
85%
25 t dm
300 kas
2
1700
50
38
30
(-8)
70%
75 kas
3
3000
75
56
48
(-3)
66%
20 t dm
75 kas
4
1700
35
26
25
(-1)
66%
(25 kas)
=>
5
1500
21
16
15
(-1)
66%
(25 kas)
50 kas
6
1300
18
13
12
(-1)
66%

pH snijmaïs
• Denk aan pH ! Een te lage pH kost handenvol opbrengst.
• Zandgrond met 3 % os:
• pH 4.0 -25 %
• pH 4,2 -15 %
• pH 4,6 - 4 %
• pH 5,0 - 0,5 %
• pH 5,4-5,2 0 %
• pH 5,8 - 3,5 %
• pH 6,0 - 7 %

Grasland
Laag
Neutraal
Hoog
Bouwland
Laag
Neutraal
Hoog
Verandering mestbeleid
Fosfaatgebruiksnormen in
kg per ha
2009
100
100
100
85
85
85
2010
100
95
90
85
80
75
2011
100
95
90
85
75
70
2012
100
95
85
85
70
65

Fosfaat op snijmaïs
• Lagere gebruiksnormen voor fosfaat =>
op meeste melkveebedrijven is ruimte voor
kunstmestfosfaat nihil.
• Maïs is zeer dankbaar voor fosfaat in de rij.
NMI 2009 vond zelfs bij hoge PW toestand
een positief effect van een kleine P gift
(10 kg P2O5) in de rij.
• Maïs demo’s DLV bevestigen dit beeld
• Als er (BEX)ruimte is dus een kleine P gift
toepassen op snijmaïs
• Alternatief drijfmest in de rij op snijmaïs

P in de bodem
• P- pae (=P-CaCl) => P opneembaar
in bodemoplossing
• Pal => P op termijn beschikbaar,
dus voorraad
• PW => Voor flexibele P norm
bouwland, is mengvorm P-pae en
stabiel / gefixeerd P
deel Pal
P in bodemoplossing/
P-intensiteit (P-pae)
labiel / P hoeveelheid (P-al)

Verhouding PAL/P-Pae
afbeeldingen BLGG AgroXpertus
Voordeel van 2 kengetallen:
• Bij gelijke PAL maar hogere P-pae is veel minder P bemesting nodig
• Bij gelijke P-Pae maar hogere PAL is minder P bemesting nodig; de
capaciteit van de bodem is hoger om P-Pae aan te vullen.

(ontrekking bij 14
ton ds= 61 kg)
Ppae
1
2
2
2
4
2
5
PAL
10
20
30
40
40
60
60
Fosfaat advies snijmaïs op basis
PAL en P-pae (NMI/BLGG)
PW
18
31
36
40
49
58
62
Nieuw met 35M3
drijfmest = 60 kg
P2O5 breed.
Nieuw rij
26
19
17
16
10
9
7
Nieuw
totaal
86
79
77
76
70
69
67
Nieuw
alleen P in
rij
Nieuw rij
33
24
22
20
12
11
9
Oud (PW) met 35
M3 mest in de rij
Oud Rij
49
29
21
13
0
0
0
Oud Totaal
109
89
81
73
60
60
60

Effect nieuwe advies op
basis PAL en P-Pae
• Bij hoge P-pae lager advies dan bij lage Ppae
• Bij lage P toestanden lager advies dan oude
advies op basis PW
• Bij ruim voldoende P toestand toch een
kleine P gift in de rij in tegen stelling tot
oude advies
• Ruimte hiervoor is er steeds vaker niet =>
naar drijfmest in de rij

Slootsmid Drijfmestrijenbemester

Ervaringen met Slootsmid
bemester
• Bij 35 M3 drijfmest in de rij is de
opbrengst gelijk of zelfs beter dan bij 40
M3 plus maïsmap 20+20.
• Capaciteit beperkt, 8 rijer 2 ha /uur mits
mest beschikbaar via container op de
kopakker.
• Bemesten gebeurt op zaaiklaar land,
grond moet hier wel geschikt voor zijn

Met RTK-GPS drijfmest in de rij in 2
werkgangen

Drijfmest in de rij met
GPS/RTK
• Drijfmest in de rij in 2 aparte werkgangen
• Logistiek voordeel
• Op zaaiklaar land draagkracht beperking!
• Kan met Evers machine ook op niet geploegd
land, mits onkruiddruk niet te hoog
is.
• Machine moet afsluiters hebben, bij inzetten
machine moet er gelijk voldoende mest zijn:
maïs krijgt namelijk niet anders

…………Zoekplaatje………….

Onkruiddruk aandachtspunt
• Door tijdsverschil zaaiklaar maken en zaaien krijgt onkruid
voorsprong.
• Door koud voorjaar 2010 concurentiepositie onkruid t.o.v. maïs
nog ongunstiger
• Daarom voor opkomst lichte bespuiting met Glyfosaat => hierdoor
wel 2 maal spuiten maar 2e bespuiting kan dan ook met lagere
dosering.

Welke Kunstmestaanvulling
bij snijmaïs?
Maïsdemo’s DLV 2006 t/m 2010
• Extra Stikstof (in de rij) geeft hoger zetmeelgehalte.
• Fosfaatgift geeft extra opbrengst maar kan veelal
niet meer
• Kali bemesting geeft meer massa, kali in de rij lijkt
ook extra effect te geven
• Extra Zwavel geeft hoger zetmeelgehalte dus meer
zetmeel/ha. Zwavel is dus een kwaliteitselement.
• Natrium vertraagt de afrijping; daardoor een lager
zetmeelgehalte bij zelfde oogsttijdstip.

Conclusies Speciale
producten
maïsdemo’s DLV 2006-2010
• Wees niet bang voor iets nieuws, maar let wel op de
randvoorwaarden.
• Iseed geeft in veel gevallen weinig meerwaarde.
Behalve op warmegrond met hoge P toestand.
Combineren met een ras met goede
beginontwikkeling
• Physiostart stelt hoge eisen aan de
bemestingstoestand van de grond of vraagt extra N
(P) K bemesting. Helpt gewas op gang maar de
voeding moet uit mest of grond komen.
• Humifirst geeft beperkte meerwaarde op de DLV
demovelden

Primair mestscheiding
op rundveebedrijven
De praktische toepasbaarheid voor
rundveedrijfmest

Waarom mestscheiden?
Uit elkaar halen van mineralen (N+P) en organische stof
om:
• (De beperkte) gebruikersruimte beter te benutten
• Een andere samenstelling mest te krijgen die betere aansluit
op gewasbehoefte in relatie tot bodemtoestand
• Mestafzetkosten te verlagen
• Besparen van transportkilometers
• Minder opslagcapaciteit nodig te hebben
• Besparing op kunstmest

• Fosfaat of stikstof beperkend?
Gebruikersruimte
– Wel of geen derogatie
• Bedrijven zonder derogatie (stikstof beperkend)
• Bedrijven met derogatie afhankelijk van:
– Fosfaatnormen grond
– BEX-voordeel
– Gehaltes aan- / afgevoerde mest
• In de toekomst zal fosfaat op steeds meer bedrijven
beperkend worden (als derogatie blijft…)

Rekenvoorbeeld:
gebruikersruimte
Uitgangspunten melkveebedrijf:
100 stuks mk + 70 stuks jongvee, 8500 ltr + 22 ureum
33 ha grasland + 13 ha mais (derogatie), 23 - 23 (geen derogatie)
Opteert voor BEX: 12,12% N-voordeel 7,43% voordeel
Fosfaattoestanden grond allemaal hoog
Derogatie Geen derogatie
Dierlijke mest N+P Stikstof Fosfaat Stikstof Fosfaat
dierlijke mestproductie (for) 14856 5380 14856 5380
BEX voordeel 1800 400 1800 400
Te verantwoorden 13056 4980 13056 4980
Ruimte op grond 11500 3945 7820 3795
Ruimte te kort -1556 -1035 -5236 -1185
Uitgedrukt in tonnen RVDM 370 609 1247 697
Verschil in tonnen 238 550
Teveel afvoer N of P 1001 934
Totale N+P Stikstof Fosfaat Stikstof Fosfaat
Totale gebruikersruimte 10200 3945 9200 3745
Werkzaam uit dierlijke mest 5175 3945 3532 3745
kunstmestruimte 5025 0 5668 934
Stuur eerst op voeding en
focus hierbij eerst op de
beperkende mineraal.
BEX WMD 2010
7 % N (3-11)
8 % P (-5-17)

Scheidingstechnieken
• Zeefbocht / trommelfilter
• Vijzelpers / schroefpersfilter (MOBIEDIK)
• Zeefbandpers
• Centrifuge
• Raffinage (GET)
• Icm vergisting vaak hoger rendement
– GET
– HOST (2011 sterksel)

SMICON schroefpersfilter

Gemiddeld
Scheidingsresultaat
• 1 ton drijfmest => 160 kg dikke fractie
• 1 ton digestaat => 140 kg dikke fractie
• Dikke fractie 20 % ds en goed stapelbaar
• Concentratiefactor :
verhouding gehalte scheidingsproduct en
ingaande mest
P2O5 dikke fractie drijfmest 1,6 ( 1,2 -2,1)
P2O5 dikke fractie digestaat 3,1 ( 2,8 -3,4)
N dikke fractie drijfmest/digestaat 1,2 (1,1-1,4)

Gemiddeld
Scheidingsresultaat
• Scheidingsrendement : % van stof uit mest die in de
dikke fractie terecht komt.
25 % P2O5 uit drijfmest komt in dikke fractie
37 % P2O5 uit digestaat komt in dikke fractie
17% N uit drijfmest komt in dikke fractie
N/P verhouding drijfmest 2,7 digestaat 3,3
dikke fractie 2,0 1,3
dunne fractie 3,1 4,5

Voorbeeld
• Ik moet 450 kg P2O5 afvoeren; 322 ton met 1,4 kg P2O5 á €10,= => Kosten
€ 3.220,=
• Alternatief mestscheiden, in dikke fractie zit 2,2 kg P2O5 ( concentratiefactor
1,6), om 450 kg P2O5 af te voeren moet 205 ton dikke fractie afgevoerd te
worden.
• Om 205 ton dikke fractie te maken moet er 1288 ton drijfmest door de
scheider heen (scheidingsrendement 25 %)
kosten € 2,50/M3 drijfmest => € 3.220,=
• Kosten afzet dikke fractie € 7,=/ton => € 1.435,= (€ 17,=/ton => € 3.485,=)
• Voordeel N afvoer : 322 ton drijfmest á 3,8 N = 1224 N
205 ton dikke fractie á 4,5 N = 923 N -
netto minder af te voeren N 301 N
Stel werkingscoëfficient 70% 211 N kunstmest á € 1,= € 211,=
Extra aan te wenden dunne fractie 322-205= 117 M3 á € 2,= € 234,=
• Mestscheiden kosten: N € 6.455,= - besparing kunstmest € 350,=
€ 4.678,= Nadeel dus € 1.458,=

Kosten en Logistiek
te scheiden mest loonwerk Eigen aanschaf
500 € 2-3 € 8
1000 2-3 4
2000 2-3 2
3000 2-3 1,3
• Plek hebben voor dunne en dikke fractie
• Voordeel mestopslag besparen doordat dikke fractie stapelbaar is.
• Conclusie; vooralsnog is mestscheiden voor niet-vergiste mest niet
snel interessant. Het wordt sneller interessant bij:
– vergiste mest
– hogere afzetkosten per ton
– groter verschil in afzet kosten tussen drijfmest en dikke fractie
– hogere concentratiefactor en/ of hoger scheidingsrendement

Mestscheiden is meer…..
• Koop ik zelf een installatie of huur ik in
• Logistieke inrichting: waar laat ik de dunne fractie na
scheiden
• Hoeveel organische stof en andere nutrienten (K, MgO
Na,S) verlies ik bij afvoer van dikke fractie
• Kan ik uitgaande stromen nog verder verwerken
– Dunne fractie (omgekeerde osmose)
– Dikke fractie (indrogen)
• Wat gebeurt er met de wetgeving (kunstmestvervangers)
- K&K bedrijf van Wijk uit Waardenburg gebruikt dunne
fractie als groene kunstmest, goede ervaringen.

Samenvatting / Conclusie
• Bereken of N of P beperkend is
• Stuur op voeding, zie BEX
• Kan ik meer plaatsingsruimte creeren
• Inventariseer of een mestscheiding-techniek technische en
financieel interessant is
• Mestscheiding staat nog in de kinderschoen
• Snelst interessant wanneer fosfaat beperkend is
• Tot nu toe veel verschillende ervaringen
• Financieel rendement is sterk afhankelijk van
scheidingstechniek en afzetprijs producten

Toepassing
Mineralen
concentraat
DLV Rundvee Advies

Onderwerpen:
• Product
Toepassing concentraat
• Gebruik op grasland
• Gebruik op bouwland (maïs)
• Aanwending
• Bemestingswaarde

Product
RO-concentr (KM)
UF-concentr (Dm)
Rundvee drijfm.
Vleesv. drijfm.
Zeugendrijfmest
Product
N kg
8
5
4,4
7,2
4,2
P 2 O 5 kg
0,6
2
1,6
4,2
3,0
K kg
8
6
6,2
7,2
4,3

Toepassing RO-concentraat.
Toepassing grasland
• Ngift: snede behoefte en gebruiksruimte
• Ammonium N -> niet zo explosief
• Kali kan beperking zijn
• Let op kali toestand van grasland.
toestand laag en voldoende: toepassen
toestand hoog: voorzichtig

• Effect Kali op diergezondheid
Kali grasland
– Alleen bij te hoog aandeel in rantsoen
– Kopziekte komt zelden meer voor
– Alleen kans op overschrijving bij forse overbemesting kali
voorafgaand aan weiden
– Geen droge koeien voer!!!
– Oorzaak tekort magnesium door verdringing
– Gevolgen verminderde vruchtbaarheid en klauwgezondheid
• Risico’s minimaal bij:
– Volledig maaien en/of,
– Maïs >30% aandeel in rantsoen en/of,
– Correctie door mineralenmengsel in rantsoen

Grasland bij Kali-Laag
Bij toestand Kali laag of vrij laag :
• Dierlijke mest in het voorjaar, ideaal is
mineralenconcentraat brengen op tijdstip kunstmest.
– Betekend extra bewerking
• Latere snedes ook behoefte aan Kali, gras heeft het
wel nodig.
• Giften latere snedes, max 40 kg N, = 5m 3 dus
opmengen en injecteren met drijfmest
• 50 kg K, past prima bij latere snedes

Grasland bij Kali-Hoog
Bij toestand Kali ruim voldoende of hoog :
• Dierlijke mest in het voorjaar, genoeg Kali. Dan
combineren met standaard kunstmest.
• Liever geen mineralenconcentraat samen met
drijfmest voorafgaand aan weidegang.
• Latere snedes wel behoefte aan Kali, gras heeft het
wel nodig.
• Giften latere snedes, max 40 kg N, = 5m 3 dus
opmengen en injecteren met drijfmest
• 50 kg K, past prima Bij toestand voldoende nog 2x !

Snede
1e snede m
2e snede m
3e snede w
4e snede m
5e snede w
Totaal
Rundv. m.57m3
250 kg N, 92 kg P 2 O 5 , 360 kg K
Mineralenconcentraat 20m 3
Gebruik grasland
Kali behoefte (kg/ha)
Vold.
140
100
85
70
85
480
360
160
R vold.
80
80
85
70
85
400
360
160
Hoog
40
60
0
40
0
140
360
160

Opmengen met rundveemest
N N (60% wc) P K
Rundveedrijfmest 4,4 2,64 1,6 6,2
Rundveedrijfmest 15 ton 66 39,6 24 93
67-33% N N (60% wc) P K
Rundveedrijfmest 10 ton 44 26 16 62
RO-Concentr. 5 ton 35 35 3,0 50
Totaal 79 61 19 112
80-20% N N (60% wc) P K
Rundveedrijfmest 12 ton 53 32 19 74
RO-concentr. 3 ton 21 21 1,8 30
Totaal 74 53 21 104

Ervaringen 2009 en 2010 grasland
• Gemengd met dierlijke mest en vervolgens aangewend met
zodebemester gedurende het seizoen
- voorwaarde dat goed te mengen is (opslag)
- dikkere mest wordt hiermee beter verwerkbaar
- aanwendingskosten: € 2-3 /m3.
- aanwending sleepslangsysteem/injecteur verdunning
Resultaat: goede grasgroei! Opbrengst iets lager dan gangbaar
(80 - 90%)
• Als concentraat aangewend in najaar: 5m3 /ha
- goede grasgroei en verdeling
- schoon werken met aangepaste machine
- aanwendingskosten: € 5,-/m3 (te) hoog, behalve wanneer je
deze combineert met drijfmest injecteren.
Resultaat: goede grasgroei!

Onderzoek werking
1) Onderzoek op zandgrond Vredepeel ism Mestac
2) Demo’s en praktijkervaringen DLV Rundvee
Vergelijking van kunstmest, vloeibare mest en RO-
concentraat over meerdere sneden en bemestingsnivo’s
• Resultaat bemesting altijd afhankelijk van behoefte
gewas en grond.

• Behoefte adviesbasis: N 200 kg
» P 70 kg
» K 300 kg
Maïsland
• Bij aanwending rundveedrijfmest is P beperkend (bij derogatie):
• 85/1,6 kg P = 53 m3.
• In de praktijk 40-45 m3, dan: N 105 – 120 kg
• P 65 – 72 kg
» K 240 – 270 kg
•
• Afhankelijk van kalitoestand, nog ruimte voor meer voor K. In de praktijk ook
vaak geadviseerd.
• Belangrijk mineralen in de rij

Aanwending
• Bijmengen met dierlijke mest en dan:
- volveldstoedienen
- rijenbemesting bij zaaien (betere benutting, lagere
dosering)
• Bij zaaien concentraat toedienen als rijenbemesting
(precisie bemesting)
Bijbemesten in het groeiseizoen, als gewas bijna
gesloten is kan niet omdat dit niet emissiearm is.

Ervaringen maïs 2009 en 2010
Toepassing op bedrijven die:
- Op bedrijf aparte silo hebben om te mengen
- Goed toepasbaar op bedrijven die extra kali willen
geven
- Aanwendingskosten zijn gering bij 1 werkgang
- Fosfaat ontrekking door gewas bij forse giften
- Bij praktijkmetingen goede opbrengsten, maar wel
lager dan gangbare bemesting (+/- 85%)
Nog beter met rijenbemesting met zaaien (lagere
capaciteit) of GPS toepassing (toekomst)

Waar? Wat? ->
Fosfaat Kempenland
Mais 1
Fosfaat Kempenland
Mais 2
Siebengewald
Mais
Fosfaat Kempenland
Gras
Macharen Klei
2009 Gras
X
Ervaringen 2010
tov Gangbare bemesting
Centrifuge
x
110%
105%
85%
x
x
Min Conc
75-80%
90%
100%
85%
90%
x

• Voorkom structuurschade
Teeltmaatregelen
• Klaver voor extra eiwit in het gras(/klaver)
• Groenbemester na snijmaïs

Effect Structuurschade
groter bij lager N niveau
Invloed berijding op snedeopbrengst bij 2 stikstof nivo’s
N-Nivo
200 N
400 N
Proef op rivierklei ( De Vlierd)
Geen
2000 100 %
2900 100 %
Berijding
0,9 bar
1875 94 %
2850 98 %
1,5 bar
1700 85 %
2825 97 %

Nieuwe kans voor Klaver
op NLV arme grond
• Probleem : Zand- en kleigrond met lage NLV geeft bij
huidige gebruiksnormen een lagere opbrengst met zeer
lage Ruw eiwitgehalten .
• Advies: zaai op deze gronden gras-klaver in en bemest
rond de 200N uit KM en DM
• Toegediende N verhoogd grasopbrengst en verlaagt de
klaveropbrengst: netto effect op mengsel is klein.
Hierdoor zal klaveraandeel eerder rond de 20 % uitkomen
dan rond 45 %
• ´Tactische´Ngift in voorjaar waarbij bovenstaande niet
opgaat bestaat niet
• Zelfs een gering aandeel klaver heeft positief effect op de
opbrengst en met name op het RE gehalte

40 m³ rdm
Gewasresten
Totaal
Tekort zonder
groenbemester
Groenbemester
Rogge 1,5 ton
ds
Overschot met
groenbemester
Aanvoer
Organische stof balans
Snijmaïs
1.800
660
2.460
-40
335
+ 295
Afbraak
Totaal
Afvoer
2.500
2.500

Bemesting per ha
20 kg kunstmeststikstof in de rij
Belang organische stof
effect na 14 jaar wel en geen
groenbemester (Aver Heino)
15 m³ rundveedrijfmest + 20 kg N in
de rij
30 m³ rundveedrijfmest + 20 kg N in
de rij
50 m³ rundveedrijfmest + 20 kg N in
de rij
Extra opbrengst
(%)
16
10
7
4

Effect BEX op os
voorziening
Stel een bedrijf met 50 ha grond hoeft door
BEX 300 ton minder mest af te zetten.
Dit is 6 ton drijfmest/ha => 6 x 45 kg
effectieve os = 270 kg effectieve os/ha.
(Goed geslaagde groenbemester levert
335 kg eff. Os)
Bex bespaard dus niet alleen
mestafzetkosten!!