Europa wil grondstoffenzekerheid - Vereniging Afvalbedrijven

afvalforum
jaargang 17 • maart 2013
English
summary
included
Europa wil
grondstoffenzekerheid
Oudpapier: van rondom de kerk
naar internationale markt
Nieuw verpakkingenakkoord
beoogt rust en vrijheid
Open standaard verlicht
administratieve lasten
1

kort nieuws
NEDERLANDS AFVAL IN
CIJFERS GEPUBLICEERD
Recent heeft de overheid het rapport
‘Nederlands afval in cijfers, gegevens
2006 – 2010’ gepubliceerd. De zevende
editie van de rapportage maakt duidelijk
dat recycling licht is afgenomen
van 79% in 2007 tot 78% in 2010.
Energieterugwinning is sinds 2006
gestaag toegenomen, met een sterke
stijging in 2010 tot 10%.
De totale hoeveelheid afval is in Nederland
van 2006 tot en met 2008 toegenomen van
61 Mton tot 62,6 Mton. Daarna is dit afgenomen
tot een totaal van 59,9 Mton in 2010.
Bijna de helft van de 8,8 miljoen kilogram
consumentenafval is in 2010 gerecycled.
Dit is al enkele jaren redelijk stabiel. Door
uitbreiding van de capaciteit van afvalenergiecentrales
(AEC’s) is het verbranden van
afval toegenomen tot en met 2009. In 2010
is het sterk afgenomen. Dit komt omdat
AEC’s in 2010 de status nuttige toepassing
hebben gekregen, waardoor de verwerking
niet meer verbranden is maar energieterugwinning.
Het storten van afval blijft
dalen van 4,3% in 2006 naar 2,3% in 2010.
Bij vaststellen van het Landelijke afvalbeheerplan
(LAP) in 2003 is afgesproken
dat het ministerie van Infrastructuur en
Milieu de voortgang van de uitvoering van
het beleid volgt. In het rapport staan de
productie en verwerking van Nederlands
afval, de thermische verwerking van afvalstoffen,
het storten en de in- en uitvoer van
afval. De verwerking is opgenomen volgens
de indeling van de Europese Kaderrichtlijn
afvalstoffen.
De rapportage is te vinden op www.lap2.nl
GREEN DEAL SCOOTERRECYCLING
Staatssecretaris Wilma Mansveld
(Infrastructuur en Milieu) en de stichting
Scooter Recycling Nederland (SRN)
hebben begin maart een Green Deal
Scooterrecycling gesloten. Deze moet het
voor bedrijven eenvoudiger en aantrekkelijker
maken om onderdelen van afgedankte
brom- en snorfietsen milieuverantwoord
te recyclen. In de Green Deal zegt het Rijk
2 afvalforum maart 2013
AFVALBAKKEN MET REISINFORMATIE EN NIEUWS
In Londen city staan afvalbakken in de
vorm van levensgrote iPhones. De afvalbakken
geven voorbijgangers reisinformatie
en het laatste nieuws. Er zijn inmiddels
bijna honderd van deze bakken geplaatst in
de binnenstad. De gemeente wil hiermee
iets doen aan de krantenvervuiling in de
stad en werken aan het behalen van de
Europese recyclingdoelstellingen. De
bakken kosten 35.000 euro per stuk.
De ‘techno-pods’, zoals ze in Londen
worden genoemd, zijn gemaakt van plexiglas
en hebben aan beide kanten een
beeldscherm. Een team van journalisten
verzorgt het nieuws. Ze kunnen ook worden
gebruikt als informatiepanelen in geval van
DALING INZAMELING E-WASTE
Voor het eerst sinds de start van het
inzamelsysteem is minder e-waste, afgedankte
elektrische apparaten en kapotte
energiezuinige lampen, ingezameld dan in
het voorgaande jaar. Wecycle heeft vorig
jaar 121 miljoen kilo e-waste ingezameld
tegen 128 miljoen kilo in 2011. Hiernaast
heeft Wecycle in 2012 bijna 18 miljoen kilo
e-waste geregistreerd. Inclusief registratie
rapporteert Wecycle over vorig jaar meer
dan 8 kilo e-waste per inwoner. De doelstelling
is 4 kilo per inwoner.
De daling is met name merkbaar bij het
ingezamelde volume ICT-apparatuur, dat
met bijna 15 procent is gedaald naar 15,5
miljoen kilo. De inzameling van alle andere
elektrische apparaten is met 4 procent
gedaald tot 102,3 miljoen kilo. 3,4 miljoen
toe wet- en regelgeving te vereenvoudigen
zodat bedrijven die brom- en snorfietsen
willen demonteren met minder administratieve
lasten worden geconfronteerd.
Door de toename van het aantal bromen
snorfietsen in Nederland en de
daarmee samenhangende groei van het
aantal afgedankte voertuigen werkt SRN
sinds 2011 aan een landelijk dekkend
nood. De ‘pods’ worden ook gebruikt voor
reclame-uitingen. Zo leveren ze geld op.
Stichtingen en goede doelen mogen gratis
adverteren. Andere inkomstenbronnen
worden nog verkend: sponsos, uitgevers,
filmproducenten, en telecombedrijven voor
dataconnectie.
kilo energiezuinige verlichtingsapparatuur
is ingezameld. De inzameling van spaarlampen
en tl-buizen is teruggelopen, maar
dit is gecompenseerd doordat 2 procent
meer armaturen zijn ingezameld.
Er zijn diverse oorzaken voor de daling
van het aantal kilo’s ingezameld e-waste.
De verkoop van nieuwe apparaten is in
2012 teruggevallen waardoor minder
is afgedankt. Dit betreft niet alleen
zwaardere apparaten als groot witgoed
(koelkasten, wasmachines, vaatwassers),
maar ook bruingoed (TV’s, audio/videoapparaten)
en ICT-apparatuur. Ook neemt
de inzameling van zware TV’s en monitoren
met een beeldbuis af, omdat veel
consumenten inmiddels platte schermen
in huis hebben.
netwerk van bedrijven. Het gaat hier om
bedrijven waar particulieren hun oude
brom- en snorfietsen kunnen inleveren en
bedrijven die oude voertuigen bij de inzamelpunten
ophalen om deze te ontdoen
van alle milieubelastende vloeistoffen en
materialen. Ook zijn er bedrijven die het
restproduct in de recycling brengen.

Colofon
afvalforum
maart 2013
jaargang 17
nummer 1
verschijnt drie keer per jaar
afvalforum biedt nieuws, ontwikkelingen,
feiten en meningen over afval. Het be-
handelt zowel het beleid als de praktijk van
afvalbeheer. afvalforum wordt uitgegeven
door de Vereniging Afvalbedrijven.
De Vereniging Afvalbedrijven behartigt de
belangen van afvalbedrijven die actief zijn
in de gehele keten: van inzameling,
recycling, hergebruik en rioleringsbeheer
tot en met de verwerking van afval. De
Vereniging Afvalbedrijven steunt haar leden
bij de groei naar één Europese afvalmarkt
en maakt zich hard voor optimale randvoorwaarden
voor een milieuhygiënische
en kosteneffectieve afvalverwijdering en
-verwerking.
Leden van de Vereniging ontvangen
afvalforum gratis, evenals bestuurders,
politici en ambtenaren bij overheden.
hoofdredactie
Vereniging Afvalbedrijven, ’s-Hertogenbosch
Daniëlle van Vleuten
eindredactie
Addo van der Eijk, Usquert
redactieadres
De redactie van afvalforum is geïnteresseerd
in afvalnieuws. Persberichten en
ideeën voor artikelen kunt u sturen naar:
Redactie afvalforum
Postbus 2184, 5202 CD ’s-Hertogenbosch
vanvleuten@verenigingafvalbedrijven.nl
engelse teksten
Derek Middleton, Zevenaar
opmaak
Ontwerpburo Suggestie & illusie, Utrecht
foto cover
iStockphoto
drukker
S&B Druk, Oss
abonnement
€ 35,- per jaar (4 nummers)
Gratis voor specifieke doelgroepen
Meer informatie bij Vereniging
Afvalbedrijven, t. (073) 627 94 44
Niets uit deze uitgave mag worden over-
genomen of gereproduceerd zonder
schriftelijke toestemming van de uitgever.
ISSN 1386-4378
adverteren in afvalforum
afvalforum wordt verspreid naar
(inter)nationale bestuurders, politici,
directeuren, managers, technici en
andere deskundigen in de afvalsector
(controlled circulation). Meer informatie
bij Recent BV, telefoon (020) 330 89 98
Nu de monitoring nog…
U kent ze wel: taaie en ingewikkelde dossiers die veel tijd vergen en alleen via
moeilijke en langdurige besluitvorming tot stand komen. Een goed voorbeeld is het
Verpakkingenakkoord, dat uiteindelijk per 1 januari tot langjarige afspraken heeft geleid
tussen producenten/importeurs, gemeenten en rijksoverheid. Het doel is duidelijk:
beperking en beheersing van materiaalstromen, beperking van zwerfafval, verlaging van
de milieudruk en dat alles in een gezond economisch kader. Duidelijk is dat hier grote
belangen mee zijn gemoeid, zowel economisch als maatschappelijk, en dus ook politiek.
Wij zijn blij met de nu gemaakte afspraken en, als uitvoerende partij, kijken wij uit naar
een goede samenwerking met betrokken partijen.
Een sterkere regierol van de gemeenten vinden wij positief, wij denken graag mee bij
de verdere uitwerking van de nieuwe afspraken. Een belangrijke is de noodzakelijke
monitoring die betrouwbare en beschikbare resultaten oplevert. De laatste jaren is veel
tijd verspild aan discussies over de zogenoemde Certificeringsrichtlijn Verpakkingen
(CRV). Wellicht een bruikbaar instrument voor het volgen van het verpakkingsafval
van consumenten. Voor bedrijfsafval is het echter volstrekt ongeschikt omdat dit
op een geheel andere manier wordt ingezameld. Het afval komt hier grotendeels in
mengvrachten vrij.
Voor een betrouwbare monitoring van bedrijfsverpakkingsafval is het veel logischer om
aan te sluiten op de bestaande praktijk en de bestaande certificering (ISO 9000/14000).
Kunststofverpakkingsafval vraagt bijzondere aandacht. Het is lastig te monitoren omdat
het bij bedrijven gemengd met andere stromen wordt ingezameld. Hiervoor moeten
kentallen worden ontwikkeld, zoals dat voor oudpapier al jaren gebruikelijk is. Dan
kan er iets zinvols worden gezegd over de percentages. Bijkomend voordeel is dat de
administratieve lasten voor de bedrijven niet onnodig worden verhoogd.
Het is van groot belang om er samen voor te zorgen dat de monitoring leidt tot
betrouwbare en bruikbare cijfers. Laten we niet vergeten dat het definitieve besluit over
de afschaffing van het statiegeld in 2014 hierop gebaseerd wordt.
Inhoud
ir. Pieter H. Hofstra
Voorzitter Vereniging Afvalbedrijven
4 Nieuwe Raamovereenkomst Verpakkingen beslaat tien jaar
8 Sluiten van de papierkringloop
10 Interview met CDA-Kamerlid Agnes Mulder
12 Open standaard versnelt dataverkeer in afvalketen
15 Het MVO-kleurenpalet van: Irado
16 Mkb-stem binnen Vereniging Afvalbedrijven
18 European Innovation Partnership (EIP) Grondstoffen
En verder: Korte nieuws 2, 7, 14 en 20 English summary 21
www.verenigingafvalbedrijven.nl
www.wastematters.eu

NIEUWE RAAMOVEREENKOMST
VERPAKKINGEN BESLAAT TIEN JAAR
Rust rond
verpakkingendossier
Rust en vrijheid. Dat straalt de nieuwe Raamovereenkomst
Verpakkingen uit. De ondertekenaars - de rijksoverheid, de
VNG en het verpakkende bedrijfsleven - willen het komende
decennium een heldere koers varen. De doelen staan vast,
de partijen zijn vrij hoe ze te bereiken. Afvalbedrijven krijgen
meer ruimte om de monitoring in te vullen.
Akkoord zet in op minder en duurzamer verpakkingsmateriaal waarvan een groot deel wordt gerecycled
(foto: iStockphoto)
4 afvalforum maart 2013
DOOR ADDO VAN DER EIJK
Er ligt een nieuwe Raamovereenkomst
Verpakkingen. De vorige, die in 2007 werd
ondertekend, liep eind 2012 af. Al anderhalf
jaar werd over de opvolger onderhandeld.
Pas afgelopen december, op de valreep,
gingen de gemeenten akkoord. “Er ligt een
goed en evenwichtig akkoord”, stelt Cees
de Mol van Otterloo, directeur van Stichting
Afvalfonds Verpakkingen, die namens het
verpakkende bedrijfsleven bij de onderhandelingen
aanschoof. Over één punt bestond
volgens hem geen discussie: de duur. “Dit
akkoord beslaat tien jaar, dus tot en met
2022. Het vorige gold vijf jaar. Dat bleek te
kort. Dit dossier heeft continuïteit en rust
nodig. Het bereiken van de doelen, onder
meer voor kunststof, vergt forse investeringen.
Denk aan nieuwe ondergrondse
containers en sorteerinstallaties voor
kunststof zoals in Rotterdam. Tien jaar
biedt voldoende langetermijnzekerheid om
te investeren.”
Een fundamentele verandering vindt De
Mol van Otterloo de focus op het verduurzamen
van verpakkingen. Het vorige akkoord
sprak volgens hem enkel in de kantlijn
over thema’s als preventie. “Het komende
decennium willen we een forse verduurzamingsslag
maken. Afgesproken is onder
meer om een Kennisinstituut Duurzaam
Verpakken op te richten”, zegt hij.
MEER VRIJHEID
Het akkoord is ambitieus, stelt De Mol van
Otterloo. Voor zowel kunststof als voor
hout ligt de lat hoger. Beide doelen stijgen
stapsgewijs; kunststof tot 52 procent, hout
tot 45 in 2022. “Daarnaast stellen we concrete
doelen, bijvoorbeeld over de dikte
van verpakkingen, of over het percentage
gerecycled materiaal in verpakkingen.
Die doelen staan niet in het akkoord. Dat
moeten de wetenschappers binnen het
Kennisinstituut bepalen. De onderhandelaars
zijn geen experts.”
Het akkoord ademt vrijheid. Het uitgangspunt
is dat de doelen helder zijn,
maar dat de partijen vrij zijn om hun eigen
route uit te stippelen. Gemeenten mogen
bijvoorbeeld voor kunststof verpakkingen
kiezen tussen bron- en nascheiding, als ze
maar de kwaliteitsnormen en doelstellingen
halen. Het verpakkende bedrijfsleven mag
een streep trekken door het statiegeld voor
grote petflessen, mits ze dit jaar voldoet
aan een aantal prestatiegaranties. Volgend
jaar valt hierover een besluit. Zo moet het
hergebruik van huishoudelijk kunststofaf-

NIEUW: KENNISINSTITUUT DUURZAAM VERPAKKEN
Vanaf begin dit jaar is Nederland een
nieuw instituut rijker: het Kennisinstituut
Duurzaam Verpakken. De ambitie is niet
mals. “Onze opdracht is om een bijdrage
te leveren aan het verduurzamen van de
verpakkingsketens”, vertelt kwartiermaker
Hester Klein Lankhorst. Het instituut
bekijkt de verpakkingen met een breed
blikveld. “Centraal staat de ketenaanpak,
waarbij we de gehele keten meenemen,
dus ook het verminderen van verpakkingen
en zelfs de relatie met het product.” Als
voorbeeld hiervan noemt ze gesealde
HESTER KLEIN LANKHORST
(KENNISINSTITUUT
DUURZAAM VERPAKKEN):
‘Wij richten ons enkel
op de feiten.’
val groeien naar 90 kton, moet in overleg
met gemeenten bij alle supermarkten een
inzamelingsbak staan en moeten nieuwe
petflessen voor een kwart bestaan uit recyclaat.
De Mol van Otterloo: “Ons streven is
een kostenefficiënt systeem, waarmee we
het hergebruikpercentage voor kunststof
halen. Daarom willen we naar één systematiek,
namelijk de Plastic Heroes. Met de
grote petflessen voegen we veel waarde aan
dit systeem toe. De inzameling van papier
en karton dekt de eigen kosten. Daar hoeft
geen geld bij. Dat is uiteindelijk ook het
streven voor kunststof.”
MONITORING
Voor afvalbedrijven is de monitoring
van belang. Sinds oktober sleutelt een
werkgroep monitoring, met daarin de
ondertekenaars van het akkoord, aan een
nieuwe opzet. “Over de monitoring was de
afgelopen jaren veel te doen”, vertelt Dick
Zwaveling, vanaf april de nieuwe directeur
van Nedvang, de organisatie verantwoordelijk
voor de monitoring. De monitoring
moet betrouwbaarder, stelt Zwaveling.
Al doet Nederland het volgens hem vergeleken
met het buitenland best goed.
“Toch moet het beter”, zegt hij. Treffend
voorbeeld is de glasrecycling, die onlangs
onder de norm van 90 procent belandde.
“Door strenger te zijn, en geen schattingen
komkommer, die dankzij de verpakking
minder snel bederft. “De milieudruk van
voedselverspilling ligt veel hoger dan
van verpakkingen. Houden we daar geen
rekening mee, dan gooien we het kind met
het badwater weg.”
Om kennis te vergaren, gaat het instituut
partnerschappen aan met universiteiten.
“Daar is veel kennis aanwezig, maar deze
is versnipperd. Wij bundelen de kennis en
dragen het over aan professionals, zowel
van gemeenten als van bedrijven. Voor
consumenten richten we een vraagbaak
en meldpunt in. Daarnaast stellen we met
wetenschappers per materiaalketen en per
branche verduurzamingsplannen op met
concrete doelen, waar het bedrijfsleven en
waar nodig gemeenten vervolgens mee aan
de slag gaan.”
Het instituut is een initiatief van de
rijksoverheid, de VNG en het verpakkende
bedrijfsleven. Deze partijen vormen
het bestuur. Er is ook een Raad
van Advies, waarin onder meer de
Vereniging Afvalbedrijven, ngo’s en
te maken, daalde het resultaat in één jaar
naar 83 procent”, aldus Zwaveling.
De monitoring draait om twee kerncijfers:
de hoeveelheid van een materiaalsoort
die op de markt is gebracht en de
hoeveelheid die is hergebruikt. Het tweede
cijfer wordt aangeleverd door gemeenten
en afvalbedrijven. “Bij gemeenten loopt
de monitoring goed”, zegt Zwaveling.
“Gemeenten ontvangen een vergoeding
voor de huishoudelijke verpakkingen
die ze inzamelen. Aan de vergoeding is
een rapportage gekoppeld.”
BEDRIJFSPROCESSEN
Cijfers over de ingezamelde bedrijfsverpakkingen
komen binnen via afvalbedrijven.
“Wij zijn graag bereid om gegevens
aan te leveren, maar de monitoring mag
niet teveel ingrijpen in onze bedrijfsprocessen”,
vertelt Jan Thewissen, EHS Country
manager bij Shanks. De afvalbranche
is volgens hem sinds jaar en dag een
belangrijke speler binnen het verpakkingendossier.
“De afvalsector zorgt voor
de inzameling, verwerking en monitoring
van bedrijfsverpakkingen. We zijn blij dat
er een overeenkomst ligt. Bij langdurige
onderhandelingen is niemand gebaat.”
Monitoren van bedrijfsverpakkingen is
geen sinecure. Bedrijven als Shanks krijgen
dagelijks grote hoeveelheden gemengde
materiaalorganisaties zitten. “Wij zijn
onafhankelijk”, benadrukt Klein Lankhorst,
“en richten ons enkel op de feiten. Dat
is belangrijk, omdat dit dossier bol staat
van de meningen.” Een zestal concrete
projecten staat momenteel op stapel.
Urgent is de pilot drankenkartons,
die eind dit jaar moet zijn afgerond.
“Wetenschappers van drie universiteiten
voeren de pilot bij gemeenten uit,
terwijl buitenlandse onderzoekers
meekijken. De onderzoeksvraag luidt: wat
zijn de kosten en de milieudrukreductie
van verschillende inzamelsystemen.
Uiteraard kijken we ook burgeracceptatie.”
De andere projecten gaan onder meer over
het terugdringen van plastic draagtasjes
in het winkelkanaal, het verminderen
van kunststofwikkels om geadresseerd
drukwerk, en het verlagen van de
milieudruk van metalen verpakkingen.
“Deze projecten zijn afgesproken in
de raamovereenkomst”, aldus
Klein Lankhorst.
stromen binnen, waarbij de vraag of het
verpakkingen of niet-verpakkingen zijn voor
het afvalbedrijf niet relevant is. “Wij houden
aan de poort niet bij of het verpakkingen
zijn. Onze locaties krijgen bijvoorbeeld
dagelijks honderden vrachten bouw- en
sloopafval binnen. Daar zitten verpakkingen
in, maar niemand weet hoeveel. Alle bakken
napluizen is ondoenlijk. Afvalbedrijven
registreren inkomende en uitgaande
materiaalstromen, geen verpakkingen.”
CONCERNNIVEAU
Toch is het Nedvang enkel om de verpakkingscijfers
te doen. Om helderheid te
creëren lanceerde de organisatie eerder
de Certificering Richtlijn Verpakkingsafval
DICK ZWAVELING (NEDVANG):
‘Voor afvalbedrijven
ontstaat meer ruimte
en flexibiliteit.’
afvalforum maart 2013
»
5

HET AKKOORD EN DE KOSTEN
De verpakkingenbelasting verdween afgelopen jaarwisseling. Nieuw is de
verpakkingsheffing, een zogeheten Afvalbeheersbijdrage Verpakkingen,
betaald door ondernemingen die jaarlijks 50 duizend kilogram of meer
verpakkingsmateriaal op de markt brengen. “Wij heffen de bijdrage bij zo’n
drieduizend producenten en importeurs. Tot voor kort deed de Belastingdienst
dat”, zegt Cees de Mol van Otterloo, directeur van Stichting Afvalfonds
Verpakkingen. De bedrijven treffen een lagere factuur in de bus. “Dat is
positief voor ondernemers. Een groot deel van de opbrengst van de oude
verpakkingenbelasting ging naar de schatkist.” De stichting betaalt ook minder
uit. “De vergoedingen voor gemeenten gaan dit jaar met zo’n 10 procent
omlaag. Een studie van PriceWaterhouseCoopers, uitgevoerd in opdracht van
de VNG, het milieuministerie en het verpakkende bedrijfsleven, wijst uit dat
gemeenten lagere kosten maakten dan dat ze aan vergoedingen ontvingen.”
(CRV) voor afvalbedrijven die aan Nedvang
rapporteren. Thewissen: “Om aan de certificering
te voldoen, moesten we per maand
per locatie gedetailleerde cijfers over
vrachten rapporteren. Wij, en met ons alle
leden van de Vereniging Afvalbedrijven (VA)
die gegevens moeten aanleveren, zagen
er nut en noodzaak niet van in. De laatste
jaren leverden we de cijfers op jaarbasis
en op concernniveau aan. De gegevens
haalden we uit ons landelijk registratiesysteem,
waardoor we dubbeltellingen uit
interne rapporten elimineren. Daar zaten
ook schattingen bij, daar valt niet aan
te ontkomen. We moeten niet de schijn
wekken dat we de percentages tot drie
cijfers achter de komma kunnen bepalen.”
Thewissen heeft voorgesteld om per type
JAN THEWISSEN (SHANKS):
‘De monitoring mag niet
teveel ingrijpen in onze
bedrijfsprocessen.’
6 afvalforum maart 2013
afvalstroom landelijke kengetallen vast te
stellen. “Voor gangbare afvalstromen geldt
dan een vast percentage verpakkingen.
Voor papier bestaan dergelijke kengetallen
al. Met de kengetallen kunnen we ons
blijven focussen op materiaalstromen.”
Het voorstel om tot kengetallen te komen
is inmiddels door Nedvang overgenomen.
Thewissen: “Overigens zijn de cijfers die wij
aanleveren reeds bekend door de rapportages
van de materiaalorganisaties, zoals
PapierRecycling Nederland (PRN) en de
Stichting Duurzaam Verpakkingsglas. Zou
Nedvang volledig aansluiten bij de gegevensverzameling
van deze organisaties, dan
is onze rapportage grotendeels overbodig.”
MEER RUIMTE
Zwaveling van Nedvang erkent de knelpunten,
waar bedrijven in de dagelijkse
monitoringpraktijk tegenaan lopen. Hij
wil helderheid verschaffen. “Met de
werkgroep monitoring stellen we op het
ogenblik een basisdocument op, waarin
we de randvoorwaarden en de definities
beschrijven. We bespreken het document
met de afvalsector en de materialenorganisaties.
Er zijn meerdere stakeholderbijeenkomsten
georganiseerd, waarbij ook
de VA is aangeschoven.”
Het lijkt erop dat de afvalbedrijven op hun
wenken worden bediend. Besloten is onder
CEES DE MOL VAN OTTERLOO
(STICHTING AFVALFONDS
VERPAKKINGEN):
‘Er ligt een goed en
evenwichtig akkoord.’
meer dat de bedrijven de vrijheid krijgen om
de monitoring binnen hun eigen systeem
in te passen. Ook hierin klinkt vrijheid als
de mantra van de raamovereenkomst door.
“Voor afvalbedrijven ontstaat meer ruimte
en flexibiliteit, mits ze een betrouwbare rapportage
aanleveren”, zegt Zwaveling. Met
een knipoog naar de belastingen: Leuker
kunnen we het niet maken, wel makkelijker.
De Belastingdienst registreerde de afgelopen
jaren hoeveel verpakkingen op de
markt zijn gebracht. Met het afschaffen van
de verpakkingenbelasting neemt de kersverse
Stichting Afvalfonds Verpakkingen
die taak over. “Wij gaan betrouwbaar rapporteren”,
verzekert De Mol van Otterloo,
directeur van de stichting. “We nemen
het systeem en de werkwijze van de
Belastingdienst over. In de Tweede Kamer
is afgesproken dat onze rapportage wordt
voorzien van een extern auditrapport.”
ROLVERDELING
Met de oprichting van de Stichting
Afvalfonds Verpakkingen verandert de rolverdeling.
De Mol van Otterloo: “Voortaan
dragen wij namens het verpakkende
bedrijfsleven de producentenverantwoordelijkheid.
Nedvang blijft een uitvoeringsorganisatie.
Door het scheiden van de
producentenverantwoordelijkheid en de
uitvoering willen we zorgen voor een meer
heldere en zuivere rolverdeling.” Zwaveling
schetst het takenpakket van Nedvang:
“Voor gemeenten en afvalbedrijven blijven
wij het aanspreekpunt. Wij zorgen voor de
uitbetaling van vergoedingen aan gemeenten,
en dragen zorg voor de monitoring.”
Thewissen van Shanks verwacht veel
van het akkoord. Veel interessanter dan
gesteggel over cijfers vindt hij de uitdaging
om verpakkingen daadwerkelijk te
verduurzamen. “Met een betere rapportage
recyclen we geen kilo extra”, zegt hij.
“Laten we met elkaar de komende tien jaar
de schouders onder de recycling van verpakkingen
zetten.”

kort nieuws
OMRIN TEVREDEN
OVER NASCHEIDING
KUNSTSTOF
Omrin heeft afgelopen jaar 36% meer
kunststof nagescheiden dan in het jaar
daarvoor. In de nascheidingsinstallatie in
Oudehaske is in 2012 ruim 8.950 ton kunststof
verpakkingsafval uit het huishoudelijk
restafval gehaald. Dat is 26,8 kg per huishouden.
In 2011 was dat 6.600 ton, 19,6 kilogram
per huishouden. Voor 2013 verwacht
Omrin door investeringen in de installatie
circa 33,4 kg kunststof verpakkingsafval per
huishouden te behalen.
Omrin concludeert op basis van de resultaten
van gemeenten die het kunststof bij
de bron scheiden, dat het nascheidingssysteem
voor haar verzorgingsgebied in 2012
een 64% hoger resultaat heeft opgeleverd
dan wanneer de Omrin-gemeenten voor
een systeem van bronscheiding hadden
gekozen. De resultaten van Omrin zijn vergelijkbaar
met die van diftar-gemeenten.
Uit onafhankelijk onderzoek blijkt dat de
kwaliteit van het door Omrin nagescheiden
kunststof verpakkingsafval voldoet aan de
landelijke criteria. Kwalitatief scoort het
nascheidingssysteem van Omrin goed. Het
door Omrin nagescheiden kunststof materiaal
wordt voor 80,7% hergebruikt. Bij een
systeem van bronscheiding is dat 76%.
INZAMELWAGEN VOOR
ZEVEN AFVALSTROMEN
Sinds 25 februari rijdt in de gemeente
Leek (Groningen) een unieke wagen rond
die papier, plastic, glas, schillen, kleding
en metalen gescheiden in één keer inzamelt.
In dezelfde rondgang worden ook de
grijze en groene containers geleegd. De
speciale inzamelwagen is ontwikkeld door
Hoeksema’s Regionale Milieudiensten
(HRM) uit Grootegast. Staatssecretaris van
Milieu Wilma Mansveld, die aanwezig was
bij de onthulling van de wagen, sprak van
een voorbeeldproject. Mansveld: “Afval
bestaat wat mij betreft niet meer. Alles is
een grondstof geworden. Hier zie je hoe
recycling weer een heel nieuwe dynamiek
krijgt.” HRM zoekt nog naar een naam
voor de wagen. Ideeën kunnen tot eind
maart worden ingeleverd.
GEEN APPARAAT TE KLEIN VOOR RECYCLING
Wecycle is sinds begin 2013 actief in
de kleinste gemeente van Nederland:
Madurodam. Vrachtwagen en minimasten
in Madurodam moeten bezoekers bewust
maken dat geen afgedankt elektrisch appa-
VIERDAAGSE WERKWEEK BIJ AFVALINZAMELING AVRI
Na een proef van een jaar heeft Avri
besloten de vierdaagse werkweek voor de
medewerkers afvalinzameling definitief in
te voeren. Uit een onderzoek blijkt dat 92%
van deze medewerkers hier voorstander
van is. Avri is hiermee één van de pioniers
op het gebied van 4x9 uur werken bij
uitvoeringsdiensten van de overheid. Het
biedt voordelen voor zowel welzijn, milieu
als bedrijfsvoering.
Uit de proef zijn geen nadelige gevolgen
gebleken voor de gezondheid van de
tachtig medewerkers afvalinzameling. Wat
welzijn betreft zijn verreweg de meeste
van de werknemers positief, vanwege de
extra roostervrije dag die dit oplevert.
Werknemers met jonge kinderen gebruiken
deze vaak als papa- of mamadag, waardoor
ze kosten voor kinderopvang kunnen
raat of spaarlamp te klein is voor recycling.
Met name kleine elektrische apparaten
en spaarlampen belanden nog vaak in de
vuilnisbak. In totaal ruim 35 miljoen kilo
per jaar.
uitsparen. Avri speelt hiermee goed in op
behoeften van moderne werknemers. Het
bedrijf verwacht hierdoor aantrekkelijk
te zijn en blijven als werkgever. Avri blijft
welzijn en gezondheid van de medewerkers
volgen.
De afname van woon-werkverkeer
van personeel is goed voor het milieu
omdat dit een lagere uitstoot van CO en 2
fijnstof geeft. Daarnaast leidt het tot een
bedrijfsmatige besparing op de vergoeding
voor reiskosten. Een ander bedrijfsvoordeel
is dat personeel en materieel efficiënter
kunnen worden ingezet. In totaal realiseert
Avri door het 4x9 uur werken een jaarlijkse
besparing van circa € 100.000,-. Dit wordt
gebruikt om de afvalstoffenheffing in de
regio Rivierenland verder te verlagen.
afvalforum maart 2013
7

SLUITEN VAN DE PAPIERKRINGLOOP
Mooie mondiale toekomst
Hergebruik heeft de wind mee. Terwijl Brussel de recyclingdoelen opschroeft,
en de waarde van secundaire grondstoffen alom wordt geprezen, maakt Nederland
zich sterk om een centrale rol te vervullen als grondstoffenrotonde. Het momentum
is er. Elke afvalstroom bewandelt een ander pad naar een meer hoogwaardige
verwerking. In deze serie brengt afvalforum telkens een stroom in beeld.
Aflevering 2: papier.
DOOR HAN VAN DE WIEL
Een intrigerende gedachte: de kans dat
deze pagina van afvalforum binnenkort is
verwerkt in de voorpagina van het communistische
Volksdagblad in China is
niet groot, maar ook niet gelijk aan nul.
Nederlanders zijn immers wereldkampioen
inzamelaars van oudpapier, dat bij uitstek
een globaal verhandelde grondstof is.
Het gaat goed met de grondstoffenrotonde
van oudpapier, zeggen mensen
die de markt kennen. Ze zien een ‘mooie
toekomst’ voor de grondstof, zeker in
mondiaal perspectief. Vooral China heeft
voorlopig een onstilbare papierhonger. In
Nederland zijn de vooruitzichten minder
rooskleurig, doordat de vraag naar grafisch
papier is ingezakt, een combinatie van ontlezing,
digitalisering en recessie.
VRIJWILLIGERS
Oudpapier behoort tot de eerste stromen
die onze samenleving vele decennia
geleden massaal ging recyclen, afgezien
WIENUS VAN OOSTERUM
(PAPIER RECYCLING
NEDERLAND):
‘Door de economische
recessie en de ontlezing
neemt de inzameling
in Nederland af.’
8 afvalforum maart 2013
stijging/daling
van 2010 tot 2011
-0,9%
106
mln ton
totale
papierproductie
papierrecycling
62
mln ton
van het zilverpapier van chocoladerepen
53
en doppen van mln ton glazen melkflessen voor
consumptie
het gerecylced zendelingenwerk papier van missionarissen.
Wie heeft niet voor de sportclub, school,
muziekvereniging of kerk oudpapier opgehaald
of apart gehouden? Een kilo ‘bont’
Europa
- los papier en karton - levert tegenwoordig
vier tot vijf cent op, voor een kilo houtvrij
wit schrijfpapier wordt twintig cent 0,2 neer-
mln ton
gelegd. Door de opkomst van de blauwe
rolcontainer neemt de professionele elders inzameling
steeds meer de rol van vrijwilligers
over, al sporen nog veel organisaties hun
leden aan om oudpapier in te zamelen.
De milieuvoordelen van hergebruik van
papier zijn evident. Meer recyclen betekent
minder papier in het restafval, dus minder
verbranding en CO -uitstoot. Meer recyclen
2
betekent ook minder bomenkap en minder
energieverbruik bij de papierproductie.
Toch hebben houtvezels niet het eeuwige
leven. In theorie kunnen ze zeven keer
mee, maar het gemiddelde ligt in Europa
op vier keer. “Na zeven keer zijn de vezels
zo klein en kort, dat ze met het water wegspoelen”,
vertelt Martin van Tuyl, directeur
van SITA Paper Recycling & Trading. “Om
de papierkwaliteit op peil te houden, zijn
steeds nieuwe vezels nodig.”
1,0%
DOELEN GEHAALD
Terwijl wereldwijd oudpapier toeneemt,
loopt in Nederland de afgelopen jaren
het ingezamelde gewicht van oudpapier
langzaam terug. “Een gevolg van de economische
recessie en de ontlezing”, zegt
Wienus van Oosterum, directeur van Papier
-4,2%
0,8%
Recycling Nederland. “In 2009 zegden veel
mensen hun abonnementen op kranten en
tijdschriften op. Dat was een enorme klap.”
De teruggang in het grafische papier wordt
deels goedgemaakt door de groei van kar-
10tonnen
verpakkingsmateriaal. “De verpakkingen
liepen in 2011 en 2012 goed door.
We blijven immers eten.”
Het inzamel- en hergebruikpercentage
van oudpapier voor de productie van
nieuw papier Azië en karton is in twee decennia
omhoog geschoten van 58 procent in
1991 naar 86 procent in 2011. Van de 176
kilo papier en karton die elke Nederlander
jaarlijks ‘consumeert’, wordt ongeveer
150 kilo als oudpapier ingezameld en
hergebruikt. Het Nederlandse doel van 75
procent inzameling en hergebruik wordt al
jaren ruimschoots gehaald. Meer nadruk
op inzameling heeft volgens Van Tuyl zeker
zin, omdat ‘er nog steeds veel papier en
karton in het restafval zit.’ Er is een ‘maar’,
stelt Van Tuyl: “Meer inzamelen betekent
automatisch meer vervuild papier inzamelen.
Met een toename daalt de kwaliteit
van het oudpapier. Er zit een grens aan het
inzamelen van oudpapier. Naar schatting
tien procent van het papier wordt gebruikt
voor persoonlijke hygiëne, zoals wc-papier
en papieren zakdoekjes. Deze stroom is
niet recyclebaar en moet verbrand worden
voor energieopwekking.”
In de Europese Unie wordt gemiddeld
iets meer dan 70 procent van het papier en
karton ingezameld. Het doel van 70 procent
in 2015, afgesproken door de Europese
brancheorganisaties voor papierrecycling,
mln ton
9,5%

is daarmee reeds behaald. Dat neemt niet
weg, dat er veel ruimte is voor verbetering,
zegt Merja Helander, voorzitter van
de European Recovered Paper Association
(ERPA). “Zeker in landen die onder het
gemiddelde liggen. Met name in Zuiden
Oost-Europa is veel potentieel voor
verbetering.” Maar, voegt ze eraan toe,
alsjeblieft wel middels een goed inzamelsysteem.
“Bij voorkeur door mensen thuis
het papier te laten scheiden van het andere
afval, zodat er monostromen ontstaan. We
hebben liever geen gemengde - comingled
- stromen zoals in het Verenigd Koninkrijk
en Ierland. Die leiden tot onnodige vervuiling
van oudpapier en lagere opbrengsten.”
MERJA HELANDER
(EUROPEAN RECOVERED
PAPER ASSOCIATION):
‘We hebben liever geen
gemengde stromen.’
Bron: CEPI & BIR, 2011
stijging/daling
van 2010 tot 2011
-0,9%
1,0%
106
mln ton
53
mln ton
consumptie
gerecylced papier
-4,2%
0,2
mln ton
elders
DISSIDENTE STEM
Europa heeft de ambitie een recyclingsociety
te worden. Voor oudpapier ligt een
doorbraak in het verschiet wanneer het de
felbegeerde einde-afvalstatus krijgt. Vanaf
dat moment gaat oudpapier als product
door het leven en kan het zonder de belemmeringen
die voor afval gelden worden
verhandeld.
Binnen technische comités wordt al
geruime tijd over de einde-afvalstatus
voor oudpapier gesproken, met name
over de kwaliteitscriteria. Al jaren zijn de
belanghebbenden het grondig met elkaar
eens: oudpapier moet de einde-afvalstatus
krijgen. Sinds kort is er echter één dissidente
stem: de papierindustrie. “Die
industrie is om redenen die ik niet ken
van de ene dag op de andere van mening
veranderd”, zegt Helander van ERPA. De
redenen van de omslag laten zich raden:
waar de afvalstoffenmarkt onderhevig
is aan administratieve regeldruk - Van
Tuyl noemt het in zijn sector beruchte
begeleidingsdocument Bijlage VII - kan
het product oudpapier binnenkort veel
vrijer wereldwijd worden verhandeld. Dus
zolang oudpapier afval is, blijft er meer
in Europa, en dat is in het belang van de
papierfabrieken. Voor de inzamelaars en
verwerkers van oudpapier is dat ongunstig.
totale
papierproductie
62
mln ton
Europa
papierrecycling
0,8%
10
mln ton
4,7%
totale papierproductie
consumptie
gerecylced papier
9,5%
MARTIN VAN TUYL
(SITA PAPER RECYCLING
& TRADING):
‘De potentie in China
is mega.’
Ze hebben te maken met een krimpende
Europese markt, terwijl die in China juist
booming is: bijna 14 procent van het in de
EU ingezamelde oudpapier gaat richting
China. Van Tuyl: “Een gemiddelde Chinees
verbruikt jaarlijks 60 kilo oudpapier. Een
paar jaar geleden was dat de helft. De
potentie in China is dus mega.” De verrassende
omslag van de papierindustrie heeft
volgens Helander geen grote gevolgen.
Ze verwacht niet dat de einde-afvalstatus
voor oudpapier niet doorgaat. “De industrie
heeft hopelijk niet zoveel macht om het
goede resultaat te bederven. We zijn er van
overtuigd dat de Europese beslissers het
juiste doen.”
Azië
125
mln ton
177
mln ton
97
mln ton
afvalforum maart 2013
4,6%
4,4%
papierrecycling
9

CDA-KAMERLID AGNES MULDER:
‘We moeten
koploper op gebied
van recycling
blijven.’
‘Geef partijen de ruimte’
Het nieuwe CDA-Kamerlid Agnes Mulder kijkt in het afvalbeleid
vooral naar de lange termijn. Ze pleit voor een duurzame
grondstoffenstrategie en ziet daarin veel kansen voor het Nederlandse
bedrijfsleven. ‘We moeten koploper op gebied van recycling blijven.
Dat is belangrijk voor ons welzijn én voor onze welvaart.’
10 afvalforum maart 2013

DOOR JOOP HAZENBERG
Het duurt even om Agnes Mulder te pakken
te krijgen. Als nieuw Kamerlid voor het
CDA heeft ze meteen een drukke agenda
en moet ze zich op uiteenlopende terreinen
inwerken. Intussen vliegen de Kamervragen
over afvalbeleid de deur uit, van de export
van elektronica tot het afschaffen van
statiegeld. Haar motto: ‘Wie vraagt, komt
verder!’ Behalve met grondstoffen en afval
houdt de 39-jarige politica zich bezig met
de portefeuilles economie, energie, duurzaamheid,
klimaat, internationale handel
en ontwikkelingssamenwerking. “Met name
bij grondstoffen en afval komen de portefeuilles
mooi samen”, zegt ze over de hoeveelheid
dossiers. “Mijn kracht ligt in het
verbinden van onderwerpen.” Al snel wordt
het interview afgebroken omdat met spoed
vragen moeten worden ingediend over de
aardschokken als gevolg van gaswinning.
Zo divers is het leven van een politicus.
OMSCHAKELEN
Agnes Mulder had eind januari haar eerste
algemeen overleg over het Nederlandse
afvalbeleid. Daar kijkt ze tevreden op
terug. “Ik heb punten kunnen inbrengen
die voor het CDA van groot belang zijn,
zoals inzetten op een duurzame grondstoffenstrategie.
We moeten omschakelen van
een ouderwetse economie die grondstoffen
en goederen gebruikt, naar een economie
waarin hergebruik wordt meegenomen
bij het ontwerp. Dit is van belang voor ons
welzijn, en zeker ook voor onze welvaart. Ik
zie hier kansen voor het bedrijfsleven om
onze voorsprong nog verder uit te bouwen.”
Mulder heeft meer punten op haar wensenlijst
voor het kabinet. “Naast recycling
wil het CDA dat er een Europees verbod
komt op het gebruik van microplastics in
cosmetica en kleding. Deze microplastics
zijn een plaag voor het milieu. Ze bevatten
giftige stoffen die in de voedselketen
terechtkomen. Zo’n verbod duurt nog wel
even. In de tussentijd pleit ik voor een
label op producten met microplastics.
Dan kunnen consumenten zelf een keuze
maken.”
Over het recent ondertekende verpakkingenakkoord
is de jonge politica te
spreken. Ze noemt het akkoord ‘goed en
ambitieus’ en ziet heil in onderzoek naar
de technische en economische mogelijkheden
van recycling. “Dit is echt een stap
voorwaarts. Mede hierdoor kan Nederland
koploper blijven in Europa op het gebied
van recycling.”
KRINGLOOPECONOMIE
Het CDA ambieert dus een duurzame
grondstoffenstrategie. Concreet betekent
dat een grotere inzet op hergebruik en
substitutie, vooral voor zeldzame grondstoffen.
Nederland moet daarin leidend
zijn, vindt Agnes Mulder. “Als het aan ons
ligt, wordt rond 2020 zeker 85 procent van
het afval hergebruikt. Neem het bedrijf Go
Green Compost Us, dat plastic bakjes wil
vervangen door een volledig afbreekbare
biologische variant. Dan kom je echt op een
bio-based economie uit.” Mulders ideaal is
een volwaardige kringloopeconomie, gebaseerd
op principes als ‘ketentransparantie’
en ‘ketenverantwoordelijkheid.’ Deze principes
kunnen het terugbrengen van emissieniveaus
versnellen. Mulder vindt een
ruimer blikveld belangrijk omdat het ook
mensen in andere landen raakt. “In China
wordt onze elektronica hergebruikt zonder
rekening te houden met de schadelijke
gevolgen, zoals tindampen voor kinderen.
Denk ook aan de sloop van schepen in
India en Pakistan. De schepen worden op
stranden zonder veiligheidsmaatregelen
vrijwel met de hand gedemonteerd, met
alle gevolgen van dien.”
Maar dat kan Nederland toch niet alleen
oplossen? “Afval is handel en daarom is
de Europese markt het kader waarin ik
verandering wil. Ik heb de staatssecretaris
opgeroepen om op Europees niveau onze
producten zoveel mogelijk binnen de eigen
kringloop te hergebruiken. Daar heeft de
Rekenkamer in een recent rapport ook op
gewezen.”
STEM EEN DRENT
Ondanks haar leeftijd heeft Agnes Mulder
op vrijwel alle politieke niveaus ervaring.
Van 2003 tot 2007 was ze Statenlid in
Drenthe, een paar jaar later werd ze fractievoorzitter
van het CDA in Assen. In de
tussentijd stelde ze zich kandidaat voor
het Europees Parlement met de leus ‘Stem
een Drent in het Europarlement’. Tot haar
grote verrassing kreeg ze maar liefst 16
duizend voorkeursstemmen. Inmiddels
heeft Mulder de overstap naar Den Haag
gemaakt, als nummer 9 van de CDA-lijst
met wederom een lokale leus: ‘Den Haag
kan wel een beetje Drenthe gebruiken.’
Wat bedoelt ze daarmee? “De Kamer
moet zich dienend opstellen. Het land is
er niet voor Den Haag, maar omgekeerd.
Het Binnenhof moet naar buiten, luisteren
wat er gezegd en gevoeld wordt buiten
Den Haag. Nederland is groter dan de
‘We moeten
producten binnen de
Europese kringloop
hergebruiken.’
Randstad. Helaas hebben mensen uit de
Randstad vaak geen idee wat in de regio
speelt. Neem de gaswinning in Groningen.
In het westen van het land denken de
mensen dat het allemaal wel meevalt,
terwijl Groningers echt vrezen voor hun
veiligheid.”
De ‘dienende opstelling’ van overheid en
politiek past naadloos in de CDA-ideologie.
Mulder vindt het belangrijk dat de eigen
verantwoordelijkheid van burgers en
bedrijven voorop komt te staan. “Zij hebben
de ruimte nodig om die verantwoordelijkheid
te kunnen nemen”, licht de politica
toe. “Daarvoor is vertrouwen nodig vanuit
de overheid. De richting waar we naar
toe willen, bepalen we met elkaar. Maar
hóe je daar komt, dat is aan inwoners en
ondernemers. Dat geldt natuurlijk ook voor
het afvalbeleid. De Raamovereenkomst
Verpakkingen moet de komende tijd
worden uitgewerkt. Ik zeg: geef de partijen
de ruimte om dat te doen.’
WIE IS AGNES MULDER?
Agnes Mulder (1973) is sinds september
2012 lid van de Tweede Kamer voor het
CDA. Zij is al bijna twintig jaar actief lid
van de partij. Eerst bij de jongerentak
CDJA, daarna als Statenlid in Drenthe
en vervolgens als fractievoorzitter van
het CDA in de gemeenteraad van Assen.
In 2009 stelde ze zich kandidaat voor de
partij in het Europees Parlement. Als
deel van de campagne gaf ze een helm
aan toenmalig premier Balkenende,
zodat hij veilig in een elektrische auto op
het TT circuit van Assen kon racen.
afvalforum maart 2013
11

OPEN STANDAARD VERSNELT DATAVERKEER
IN AFVALKETEN
Afval-ICT,
open u!
De afvalsector beleeft een digitale revolutie. De
uitwisseling van gegevens verloopt sneller en efficiënter
als de software dezelfde digitale taal spreekt. Zo’n
open standaard bestaat nu voor de elektronische
begeleidingsbrief. Met deze standaard staan alle neuzen,
ook die van de softwareleveranciers, dezelfde kant uit.
Met de open standaard kan de informatie-uitwisseling sneller en efficiënter verlopen (foto: TLN)
12 afvalforum maart 2013
HANS NEELE (LANDELIJK
MELDPUNT AFVALSTOFFEN):
‘Een open standaard
vergroot de gebruiks-
mogelijkheden.’
DOOR PIETER VAN DEN BRAND
Gebrek aan openheid is een bekend euvel
in computerland. Softwaresystemen
van verschillende leveranciers kunnen
vaak niet met elkaar ‘praten’. Dat gemis
betekent in de praktijk dat mensen soms
gegevens uit het ene systeem in het andere
moeten typen. Een tijdrovende en zinloze
bezigheid. Ook de afvalsector kent dit
probleem. Ontdoeners, inzamelaars, vervoerders,
verwerkers en overheid wisselen
gegevens uit over onder meer de aard,
de hoeveelheid, de samenstelling van het
afval, de laadlocaties, de ontvangers, de
codes en andere wettelijk verplichte
meldingen. Deze informatie gaat op
uiteenlopende wijze heen en weer, constateert
Paul van der Linde, secretaris
van de deelmarkt Afvalstoffentransport
van brancheorganisatie Transport en
Logistiek Nederland (TLN). “Soms gaat
dat per e-mail met als bijlage een PDF of
een andersoortig bestand, soms op een
handgeschreven papiertje, soms wordt
de begeleidingsbrief zelfs overgetikt in de
computer.” De veelvoud aan repeterende
handelingen kost tijd en dus veel geld,
aldus Van der Linde, los van de mogelijke
fouten die een onduidelijk handschrift met
zich mee kan brengen.
De informatie-uitwisseling kan sneller
en efficiënter verlopen als software gebruik
maakt van open standaarden. “Een open
standaard is een gezamenlijke afspraak”,
legt Van der Linde uit. “Deze afspraak kan
gesloten zijn, dus alleen voor een select
gezelschap, of open. Open wil zeggen dat
iedereen de vrije beschikking heeft of krijgt
over de afgesproken standaard.”
Eind 2011 lanceerde TLN het initiatief
om het berichtenverkeer in de sector
te standaardiseren. Als de software van
afvalbedrijven open standaard is, kunnen
computersystemen worden gekoppeld
waardoor gegevens automatisch van het
ene naar het andere systeem overgaan.
TLN begon met de verplichte Elektronische
Begeleidingsbrief Afval, kortweg EBA. De
vrachtbrief gaat steeds vaker digitaal mee
in boordcomputer, mobiele telefoon of PDA
van de chauffeur. Volgens de website van
het Landelijk Meldpunt Afvalstoffen (LMA)
hebben ruim dertig bedrijven toestemming
om de EBA onderweg via ‘een alternatieve
gegevensdrager’ te tonen. “Dat scheelt
aanzienlijk in de kosten”, stelt Van der
Linde, “aangezien de aanschaf en verwerking
handling van de papieren begeleidingsbrief
op enkele euro’s per exemplaar

PAUL VAN DER
LINDE (TRANSPORT EN
LOGISTIEK NEDERLAND):
‘Met een open EBAstandaard
kan de
afvalsector tientallen
miljoenen euro’s
besparen.’
uitkomt. Met een open standaard voor de
EBA kan de afvalsector tientallen miljoenen
euro’s besparen.” En dan te bedenken
dat van de papieren begeleidingsbrief nog
jaarlijks zo’n tien miljoen in omloop zijn bij
zo’n zevenduizend gebruikers.
AFVALKETEN
TLN vond al snel de hele afvalketen aan
haar zijde, getuige de deelname van
brancheverenigingen als Vereniging
Afvalbedrijven, NVRD, BRBS Recycling,
FNOI (papierrecycling) en MRF (metaal).
“De digitalisering rukt steeds verder op in
de afvalsector. Het is niet meer van deze
tijd dat transporteurs die een boordcomputer
in de auto hebben, daar een printertje
naast moeten hebben om de begeleidingsbrief
te printen. Het gebruik van open standaarden
zal het veel makkelijker maken
gegevens tussen ICT-systemen uit te wisselen.
Dat besef wordt breed gedeeld”,
benadrukt directeur Gerard Veldhuijzen van
Stoel Milieu en Tol Milieu, beide onderdeel
van de Icova Groep (Shanks). Veldhuijzen is
voorzitter van de stuurgroep voor de open
standaard. Op dit moment zijn de softwareleveranciers
druk doende met het aanpassen
van hun systemen. De leveranciers zijn
enthousiast, aldus Veldhuijzen. “Ze zijn
GERARD VELDHUIJZEN
(ICOVA GROEP):
‘Adoptie van de
standaard is
belangrijk.’
NIEUWE STICHTING BEHEERT EBA-STANDAARD
Technisch is de EBA-standaard klaar. Echter, ook het beheer ervan vraagt
aandacht. Binnenkort wordt een onafhankelijke stichting opgericht, die gaat
toezien op het beheer en de verbetering van de open standaard. Gerard
Veldhuijzen van Stoel Milieu en Tol Milieu: “Een open standaard is een dynamisch
gegeven. Het kan zijn dat we de informatie die we nu uitwisselen,
moeten uitbreiden of dat koppelingen met nieuwe systemen nodig zijn.”
De open standaard EBA is niet verplicht. Maar het is wel de bedoeling
dat transporteurs, inzamelaars en verwerkers de open standaard gaan
gebruiken. “Adoptie van de standaard is belangrijk”, zegt Veldhuijzen.
“Gelukkig zijn de grote afvalspelers er al bij betrokken. Kleinere bedrijven
zullen vermoedelijk met papier blijven werken. Al komen er steeds meer
goedkopere ICT-oplossingen op de markt via sms of een app. De drempel
naar digitaal wordt steeds lager.”
Op 7 november 2012 ondertekenden de voorzitters van de Vereniging Afvalbedrijven, Transport
en Logistiek Nederland en BRBS Recycling mede namens de NVRD de afspraken voor het
beheer van de open standaard. Van links naar rechts: Pieter Hofstra (VA), Alexander Sakkers
(TLN) en Jan Schuttenbeld (BRBS).
vanaf het begin bij het proces betrokken.
Vorig jaar hebben ze zich vier dagen vrijwillig
op laten sluiten om de open standaard
te formuleren. Hiervoor moet ik ze een
pluim geven. Ze zien in dat de open standaard
er vroeg of laat toch wel zal komen.
Geen enkele leverancier wil alleen komen
te staan in een wereld die volop met elkaar
communiceert.”
Ook het Landelijk Meldpunt Afvalstoffen
(LMA) juicht de komst van de open standaard
voor de EBA toe. De overheid is een
groot voorstander van het gebruik van
elektronische gegevensdragers. Hiermee,
legt projectadviseur Hans Neele uit, kunnen
de administratieve lasten voor het bedrijfsleven
aanzienlijk afnemen. “Vandaar dat
we de mogelijkheid in het leven hebben
geroepen om een ontheffing aan te vragen
voor het verplicht gebruik van de papieren
begeleidingsbrief. Daarmee stimuleren we
digitale toepassingen. We zien dat naast
afvalbedrijven steeds vaker softwareleveranciers
eenmalig een ontheffing aanvragen
voor al hun klanten. Het aantal potentiële
gebruikers kan dus oplopen tot vele honderden.
Een open standaard vergroot de
gebruiksmogelijkheden.” Het verplicht
opleggen van een open standaard is vooralsnog
niet aan de orde, aldus Neele. “We
gaan ervan uit dat het nut van de open standaard
zich vanzelf gaat bewijzen.”
Naast de EBA-standaard ziet Veldhuijzen
volop kansen voor andere standaardisaties
in de afvalsector. Zo denkt hij aan een
open standaard voor digitale facturen,
vergelijkbaar met de ‘Z factuur’ in de
bouw. Voor de software achter de pasjes
waarmee burgers ondergrondse afvalcontainers
bedienen, is al een open standaard
ontwikkeld. “Van dit voorbeeld hebben wij
nadrukkelijk geleerd”, zegt Veldhuijzen.
afvalforum maart 2013
13

kort nieuws
CONTRACT ENOCO EN VAN GANSEWINKEL VOOR
WARMTELEVERING
Vanaf oktober 2014 gaat Eneco restwarmte
afnemen van de afvalenergiecentrale
AVR, onderdeel van de Van Gansewinkel
Groep, in Rozenburg. De restwarmte
komt beschikbaar als warmtevoorziening
voor 95.000 woning(equivalent)en
in Vlaardingen, Schiedam en Rotterdam.
Door het nuttig inzetten van de restwarmte
kan jaarlijks 95 kiloton aan CO -uitstoot
2
bespaard worden. Dit is een forse bijdrage
aan de plannen van de betrokken gemeenten
om in de regio Rotterdam de uitstoot
van CO en fijnstof (NOx) terug te dringen.
2
De samenwerking met Eneco sluit aan
bij de ambitie van de Van Gansewinkel
Groep om zoveel mogelijk restwarmte op
een duurzame manier ter beschikking te
23 MAART: LANDELIJKE COMPOSTDAG
Op 23 maart vindt de jaarlijkse Landelijke
Compostdag plaats. Op vele locaties
verspreid over het land kan weer gratis
compost worden afgehaald. De officiële
opening wordt dit jaar verricht door Tweede
14 afvalforum maart 2013
stellen aan Rotterdam en omgeving.
Voor het transporteren van de restwarmte
van AVR gaat Eneco warmteleidingen
aanleggen vanaf Rozenburg, onder de
Nieuwe Waterweg door, via Vlaardingen
en Schiedam naar Rotterdam. Het tracé is
16,8 km lang. Medio 2012 is gestart met
voorbereidende werkzaamheden voor dit
Eneco project ‘Leiding over Noord’ (zie
afbeelding). Eneco verwacht in het derde
kwartaal van 2013 met de aanlegwerkzaamheden
te kunnen starten, na afronding
van alle gesprekken met betrokken
partijen en voorbereidende werkzaamheden.
Meer informatie over het project
is beschikbaar op www.eneco.nl/
leidingovernoord
Kamerlid Carla Dik-Faber (ChristenUnie)
en vindt plaats bij de VAR in Wilp-
Achterhoek. De dag wordt georganiseerd
door de Vereniging Afvalbedrijven en de
BVOR in samenwerking met leden en
gemeenten.
Met het gratis uitdelen van compost
bedanken bedrijven en gemeenten de
burgers voor hun inspanning om gft-afval
en groenafval gescheiden aan te leveren.
Bovendien willen zij iedereen kennis laten
maken met dit product dat zowel voor de
bodem als voor het milieu van grote
waarde is. Alle locaties zijn -mits
bekend bij de organisatie- te vinden op
www.compostdag.nl.
INDAVER BOUWT
GFT-VERGISTER IN
ALPHEN A/D RIJN
Indaver Nederland start dit jaar op de
bestaande gft-composteringslocatie in
Alphen aan den Rijn met de bouw van een
gft-vergister. De aandeelhouders hebben
hiervoor in januari akkoord gegeven. Het
opgewekte biogas worden omgezet in gas
met dezelfde kwaliteit als aardgas. Dit
‘groen gas’ wordt ingevoerd in het aardgasnetwerk.
De locatie met vergister en
compostering krijgt een capaciteit van
75 kiloton per jaar en gaat jaarlijks circa
4 miljoen m3 groen gas produceren. Naast
groen gas wordt vloeibaar CO geprodu-
2
ceerd. Die wordt bijvoorbeeld ingezet in de
glastuinbouw. Naar verwachting starten
de bouwactiviteiten in het voorjaar en is
de vergistingsinstallatie medio 2014
operationeel. Indaver is sinds 1 januari
2013 de merknaam voor alle activiteiten
van Indaver in Nederland. Sedert 2010
voerde het bedrijf twee merken naast
elkaar, Indaver en DELTA (Milieu). Daar
is nu een einde aan gekomen.
JAARCONGRES FEAD
Het jaarcongres van Europese koepelorganisatie
van afvalbrancheverenigingen FEAD
vindt plaats op 25 april in Gent. Gastheer
is dit jaar de Belgische brancheorganisatie
FEBEM/FEGE. Het congres gaat over de rol
van duurzaam afvalbeheer bij de ontwikkeling
van een resource efficient Europe.
De dag kent een ochtend- en middagprogramma.
Het eerste deel richt zich op het
creëren van de juiste condities om resource
efficiency te realiseren in een open markt.
De middag wordt besteed aan het beoordelen
van de route die Europa met de herziening
van de Kaderrichtlijn Afvalstoffen
bewandelt om de doelen uit de Resource
Efficient Roadmap van de Europese
Commissie te bereiken. De dag voor het
congres krijgen de deelnemers de gelegenheid
een bezoek te brengen aan de sorteerinstallatie
van Shanks in de haven van Gent,
een stadswandeling te maken door Gent en
gebruik te maken van het FEAD-diner.
Meer informatie op www.fead.be

HET MVO-KLEURENPALET VAN: IRADO
De P van People
Maatschappelijk verantwoord ondernemen (MVO) betekent voor
Irado vooral: met mensen werken. Daar zit de meerwaarde voor deze
afvalinzamelaar en beheerder van de openbare ruimte. “Door MVO
zijn we maatschappelijk partner voor onze opdrachtgevers”, vertelt
directeur André Hertog.
DOOR MARIEKE VOS
André Hertog bladert door het jaarverslag
van zijn bedrijf, een uitgave met veel foto’s
van medewerkers: “Kijk, deze man werkt
nu in de groenvoorziening. Daar is hij
helemaal op zijn plek. Deze man stroomde
door en repareert tegenwoordig speeltoestellen.”
Irado zet serieus in op MVO. De
afvalinzamelaar in onder meer Schiedam
en Vlaardingen werkt zoveel mogelijk
duurzaam. Binnenkort wordt het bedrijf
geaudit voor de MVO-Prestatieladder, een
onafhankelijke certificatienorm voor MVO.
Irado gaat voor niveau 2. “We voeren verbeteringen
over de hele linie door. Toch
liggen voor ons de grootste MVO-kansen
aan de menskant”, zegt Hertog. Als voor-
ANDRÉ HERTOG (IRADO):
‘Voor ons liggen de
grootste MVO-kansen
aan de menskant.’
beeld noemt hij het Schielanderproject,
dat Irado anderhalf jaar geleden startte
met de gemeente Schiedam en uitzendbureau
Randstad. “Elk jaar gaan circa dertig
Schiedammers uit de bijstand bij ons aan
het werk. We garanderen dat minimaal
de helft van hen een vast contract krijgt,
bij Irado of bij Randstad. De Schielanders
Irado laat bijvoorbeeld onderdelen van een ondergrondse afvalcontainers in elkaar zetten door
mensen van een lokale sociale werkplaats (foto: Jean-Pierre Jans)
Steeds meer afvalbedrijven
omarmen het maatschappelijk
verantwoord ondernemen
(MVO). Een duurzaamheidsgolf
trekt door de sector, met de
drie p’s - people, planet, profit
- als boegbeeld. MVO kent vele
verschijningsvormen. In de
praktijk kleurt elk afvalbedrijf
MVO op zijn eigen wijze in. In
deze serie vertellen bedrijven
hoe zij het containerbegrip
MVO vormgeven.
krijgen op deze manier weer een dagritme,
ze leren bij ons een vak en op tijd komen.”
Het afvalbedrijf heeft in de gemeente
Schiedam een breed takenpakket: het doet
naast afvalinzameling ook het beheer van
de openbare ruimte, het onderhoudt een
kinderboerderij en heeft samen met Het
GOED twee kringloopwinkels. “We kunnen
mensen dus verschillende soorten werk
bieden”, zegt Hertog.
PARTNERROL
Irado startte het Schielanderproject om
haar “partnerrol met de gemeente daadwerkelijk
in te vullen”, zegt Hertog. Het
afvalbedrijf werkt ook samen met de
sociale werkplaats. “We bestellen bijvoorbeeld
de ondergrondse afvalcontainers in
onderdelen en laten ze door hen assembleren.
Dat is even duur als ze compleet
bestellen. Zo blijft het geld en het werk in
de gemeenschap.” Irado vergroot op deze
manier haar band met haar klanten, wat
belangrijk is om ook in de toekomst voldoende
opdrachten te krijgen. Hertog heeft
er duidelijk plezier in. “Natuurlijk moet
je je eigen medewerkers goed uitleggen
waarom je dit doet. Nu het eenmaal loopt,
zie je dat het goed is voor je eigen organisatie.
Het geeft voldoening. Mensen vinden
het leuk om op deze manier bezig te zijn.”
Irado gaat komend jaar voor de volgende
stap: MVO-Prestatieladder 3. “Moeilijk is
dat niet, maar je moet er wel wat voor doen.
We moeten beleid hebben, en aantonen dat
we het uitvoeren. Meest belangrijk is dat we
constant zoeken naar verbeteringen.” Dat
bedrijven in zijn branche MVO toepassen, is
volgens Hertog een uitgemaakte zaak: “Je
ontkomt er niet aan. Gemeenten, inwoners
en medewerkers verwachten van ons dat
we verantwoordelijkheid nemen voor milieu,
mens en maatschappij.”
afvalforum maart 2013
15

MKB-STEM BINNEN VERENIGING AFVALBEDRIJVEN
‘ Zit je aan tafel,
dan beslis je mee’
Sinds 2010 zetelt Rens Zwanenburg in het bestuur van de Vereniging
Afvalbedrijven. Daar laat de ‘typische mkb’er’ het geluid van de
kleinere afvalbedrijven doorklinken. De grote bedrijven domineren
de afvalmarkt en die verhouding werd voor Zwanenburg’s deelname
weerspiegeld in het VA-bestuur. ‘Kleine leden hebben nu het gevoel
dat ze ook kunnen meebeslissen.’
RENS ZWANENBURG
(INTERCHEM):
‘Via de vereniging blijven
de ondernemingen
betrokken bij nationaal
en Europees beleid.’
16 afvalforum maart 2013
DOOR HARRY PERRÉE
Hij heeft een strak zwart pak aan, maar
het witte hemd staat losjes open en zijn
grijze halflange haren heeft hij achterover
gekamd. “Ik doe het net iets anders dan
de anderen”, straalt Rens Zwanenburg
(56) uit. Een eigenzinnige man. En dat
is waarschijnlijk de reden dat de directeur
van InterCheM is aangetrokken als
het eerste bestuurslid van de Vereniging
Afvalbedrijven (VA) om speciaal de kleinere
bedrijven te vertegenwoordigen. “Ik ben
33 jaar geleden in het afval gerold. Dat is
mijn ding.”, vertelt hij in zijn bedrijfskantoor
aan de A73 in Beuningen. Zwanenburg
beschrijft zichzelf als een ‘typische
mkb’er’. Hij zou nooit binnen een multinational
kunnen functioneren. “Dat houd ik
geen tien minuten vol. En zij met mij niet.”
Overleggen met multinationals is
een heel ander verhaal. Dat gaat prima.
Sinds 2010 behartigt Zwanenburg in het
VA-bestuur de belangen van de kleinere
bedrijven. In het bestuur zit hij tussen
bestuursleden van de grote en middelgrote
afvalbedrijven. ‘Kleiner’ zijn de
mkb-bedrijven alleen in de schaduw van
de marktleiders, sommigen hebben een
omzet van tientallen miljoenen euro’s. Voor
de InterCheM-directeur is het bepaald
niet zijn eerste bestuursfunctie. Als voorzitter
van de Vereniging Interprovinciale
Afvalbedrijven en van de Verenigde
Milieubedrijven Zuid-Holland heeft hij al
vaker met dat bijltje gehakt.
Ja, het was nodig om het geluid van de
kleine leden te laten doorklinken in het
bestuur, bevestigt hij. “Ik kan me voorstellen
dat kleine bedrijven zich een beetje
het vijfde wiel aan de wagen voelden.
Persoonlijk heb ik dat niet ervaren, maar
dat heeft waarschijnlijk met mijn karakter
te maken. Als ik vind dat ik iets nodig heb,
of ik heb een vraag, dan stel ik die gewoon.

VERFRISSENDE INBRENG
Rens Zwanenburg zal niet het laatste bestuurslid zijn dat zich hardmaakt voor de belangen van kleinere afvalbedrijven. De Vereniging
Afvalbedrijven (VA) heeft vastgelegd dat in het twaalfkoppige bestuur altijd één lid deze belangen behartigt. Dat werkt goed, vindt
directeur Dick Hoogendoorn. “Daar waar de discussie vaak tussen de grotere leden wordt gevoerd, is het verfrissend om een
nuchtere inbreng te horen van ‘heb je dáár wel eens aan gedacht?’ Administratieve lastendruk wordt bijvoorbeeld door kleinere
bedrijven als knellender ervaren dan door grote bedrijven. Iedereen moppert over de EVOA, maar grotere bedrijven zijn
beter geëquipeerd om die hele papierberg af te handelen. Dan is het goed dat kleinere bedrijven roepen: ‘Kom op jongens,
doe er wat aan’.” Omdat bijna alle grote bedrijven reeds lid zijn, mikt de vereniging nu vooral op kleinere leden. “Je
wilt als afvalbedrijf dat jouw geluid doorklinkt in Den Haag en Brussel”, houdt Hoogendoorn hen voor.
“Een brancheorganisatie heeft daar beter toegang. Met meer leden hebben we meer middelen en
kunnen we intensiever lobbyen. Daarom willen we dat zoveel mogelijk professionele bedrijven
uit de sector lid worden.” Voor het verwerven van nieuwe leden richt de VA zich vooral op
de voorkant van de afvalketen: preventie en recycling. “Onterecht zien velen ons als de
belangenbehartiger van de verbrandings- en stortsector. Dat is
onjuist. We vertegenwoordigen de gehele afvalketen. De
komende tijd maken we ons sterk voor de realisatie van
de circulaire economie. Dat betekent dat we nog meer
aandacht besteden aan recycling.”
Daar kreeg ik ook vroeger van de VA altijd
een keurig antwoord op.”
De grote bedrijven domineren de markt
en die verhouding werd voor zijn komst
weerspiegeld in het VA-bestuur. “Ik heb
geprobeerd dat om te buigen. Kleinere
leden hebben nu in ieder geval het gevoel
dat we kunnen meebeslissen als er
besluiten worden genomen. Met vragen
over wetgeving en beleid kunnen kleinere
bedrijven altijd terecht bij het bureau van
de VA. Kleinere bedrijven beschikken niet
over stafafdelingen die belangrijke ontwikkelingen
binnen de afvalsector in de
gaten houden.”
EIGEN MENSEN
Een voorbeeld? “Dan moet ik even nadenken.”
Hij neemt een slok uit een flesje
bronwater en zet het terug op de vergadertafel.
Dan zegt hij: “Neem de vergunningaanvragen
bij provincies. Terwijl op papier
een vergunningaanvraag na goed vooroverleg
in zes maanden en zes weken rond
is, kan zich dat in werkelijkheid zomaar
enkele jaren voortslepen. De VA heeft zich
jarenlang in Den Haag ingezet voor een
soepeler beleid rond milieuvergunningen
voor afvalbedrijven. Er zijn convenanten
gesloten om het vergunningentraject te
stroomlijnen, en om de handhaving te verbeteren.
Juist voor kleine ondernemingen
is dat van groot belang. Grote ondernemin-
DICK HOOGENDOORN
(VERENIGING
AFVALBEDRIJVEN):
‘We vertegenwoordigen
de gehele afvalketen.’
gen beschikken over eigen mensen voor
vergunningverlening, terwijl kleine ondernemingen
het traject meestal uitbesteden.
Een korter vergunningentraject scheelt
veel kosten.”
Uit de losse pols schat Zwanenburg dat
Nederland circa 250 afvalbedrijven met een
milieuvergunning telt voor op- en overslag,
sorteren, recyclen of verwerken van afval.
Gezien de inzet van de VA zou een groot
deel van deze bedrijven lid moeten zijn,
vindt Zwanenburg. Dat is echter niet het
geval. Hij raadt kleinere bedrijven aan zich
aan te sluiten. “Zit je aan tafel, dan kun je
beslissen. Zit je niet aan tafel, dan wordt
er over je beslist. Persoonlijk heb ik er
een hekel aan als anderen over het wel en
wee van mijn bedrijf beslissen. Daar ben ik
geen ondernemer voor geworden.”
NAAMSBEKENDHEID
Ondernemer is Zwanenburg, zo benadrukt
hij tijdens het interview meer dan eens, om
zaken te doen. Dat was voor hem de aanleiding
lid te worden van een branchevereniging.
“Ik heb mijn lidmaatschap gebruikt
om mijn naamsbekendheid te vergroten en
mijn netwerk uit te breiden. Ik wil graag
mijn contributie terugverdienen. Zit je in
dezelfde teil, dan zwem je makkelijker. Je
krijgt er binnen de VA zo vijftig potentiële
debiteuren of crediteuren bij.”
Zwanenburg noemt nog talloze argumen-
ten om lid te worden. Zo maakt de VA zich
sterk voor het algemeen afvalbelang.
Daarop liften ook kleinere bedrijven mee.
Hoe beter het immers gaat met de afvalsector,
hoe beter mkb-bedrijven floreren.
Lidmaatschap verbreedt het blik- en werkveld,
stelt Zwanenburg. “Kleinere bedrijven
hebben vooral een regionale oriëntatie. Via
de vereniging blijven de ondernemingen
betrokken bij nationaal en Europees beleid.
Neem de Arbocatalogus Afvalbranche:
dankzij de VA spraken we als kleinere
bedrijven mee over de inhoud van de catalogus.
Individueel zouden we dat nooit voor
elkaar krijgen. Daarvoor heb je echt een
branchevereniging nodig.”
RENS ZWANENBURG
(INTERCHEM):
‘Ik heb er een hekel aan
als anderen over mijn
bedrijf beslissen.’
afvalforum maart 2013
17

EUROPEAN INNOVATION PARTNERSHIP (EIP) GRONDSTOFFEN
Autarkisch Europa
Grondstoffenzekerheid. Dat is wat het kersverse European Innovation
Partnership (EIP) Grondstoffen wil bereiken. Overheden, bedrijven en
kennisinstellingen zoeken binnen het programma naar innovatieve
oplossingen om grondstoffen beschikbaar en betaalbaar te houden.
Recycling is zo’n oplossing.
DOOR RENÉ DIDDE
De Europese Commissie maakt zich zorgen
over de toekomstige toegankelijkheid die de
Europese industrie heeft tot grondstoffen.
Veel strategische grondstoffen, zoals nikkel,
zeldzame aardmetalen en fosfaat, zijn
ongelijk verdeeld over de aardkorst. Voor
zover ze ergens in Europa in enige substantiële
hoeveelheden aanwezig zijn, stuit de
winning ervan niet zelden op ecologische
randvoorwaarden en regelgeving, zoals met
de nikkelmijnen in Scandinavië het geval is.
Om de strategische grondstoffen voor
de industrie beschikbaar en betaalbaar
te houden en de afhankelijkheid van de
import en geopolitieke grillen te verminderen,
is onlangs de European Innovation
Partnership (EIP) Grondstoffen opgericht.
EIP Grondstoffen is een samenwerkingsverband
van overheden, bedrijven en kennisinstellingen,
dat wordt aangestuurd
vanuit DG Ondernemingen. Er bestaan ook
PETER HOFFMEYER
(NEHLSEN AG):
‘In recycling stoppen
we zeker meer
energie.’
18 afvalforum maart 2013
andere Europese EIP’s, onder meer voor
water en gezond ouder worden.
MEER RECYCLING
Méér recycling is een logische route naar
een zelfvoorzienend Europa. Recycling
slaat twee vliegen in één klap. Enerzijds
maakt het Europa onafhankelijker van
import, anderzijds lost Europa haar eigen
afvalprobleem op. “Natuurlijk is recycling
een bekende route, waar we zeker
meer energie in gaan stoppen” zegt Peter
Hoffmeyer, lid van de EIP-stuurgroep,
waarin maar liefst zeven ministers van
EU-lidstaten, drie DG’s van de Europese
Commissie en een tiental CEO’s van internationale
bedrijven zitting hebben. De
stuurgroep is sinds kort bijeen. Hoffmeyer,
CEO van de Duitse afvalverwerker Nehlsen
AG, staat aan de vooravond van zijn eerste
vergadering. Hij ambieert een gezamenlijke
Europese aanpak. “Tot dusver gaat
elk land een beetje zijn eigen weg op het
terrein van grondstoffen. Veel landen
winnen stoffen als metalen, papiervezels,
glas en kunststoffen terug om ze te hergebruiken,
terwijl ze in andere landen
op stortplaatsen belanden”, constateert
Hoffmeyer. Hij stelt voor om eerst goed te
inventariseren hoe het in de 26 lidstaten is
gesteld met de waardevolle afvalstromen.
Ook wil hij uitzoeken welke reststoffen
het meest geschikt zijn om als secundaire
grondstoffen in te zetten.
Op zoek naar oplossingen kijkt het EIP
Grondstoffen breder dan alleen secundaire
FREEK VAN EIJK (SITA):
‘Nieuwe
businessmodellen zijn
onderdeel van de
EIP-agenda.’
grondstoffen. “Recycling kan innovatiever,
maar je kunt het vraagstuk van schaarse
grondstoffen ook oplossen door nieuwe,
milieuvriendelijke mijnbouwtechnieken te
ontwikkelen, waardoor de grondstoffen op
grotere diepte of in meer afgelegen gebieden
kunnen worden gewonnen. Ook valt het
probleem op te lossen door productinnovaties,
en door producten te vervangen door
algemener voorkomende grondstoffen.”
Freek van Eijk van SITA voegt toe dat
- naast toegang tot grondstofvoorraden
buiten Europa, het optimaliseren van de
Europese mijnbouw, minder verspilling en
meer recycling - ook nieuwe businessmodellen
onderdeel zijn van de agenda van
het EIP Grondstoffen. “Denk aan nieuwe
samenwerkingsverbanden of aan leaseconstructies,
waarbij consumenten niet
langer producten bezitten, maar leasen.
Het idee erachter is dat we niet alleen
de keten sluiten, maar ook grondstoffen
langer en effectiever in de keten laten circuleren,
waardoor de vraag naar nieuwe
grondstoffen afneemt. Leasen veroorzaakt
veranderingen in het eigendom en de
plek in de keten waar het afval vrijkomt”,
aldus Van Eijk. Hij zit in de zogeheten EIPsherpagroep,
en behoort daarmee tot de
verbindingsofficieren tussen de stuurgroep
en de vijf EIP-werkgroepen.

PILOTPROJECTEN
EIP Grondstoffen bevindt zich in de
oprichtingsfase. Deze zomer moet een
strategisch implementatieplan op tafel
liggen, met daarin beleidsvoorstellen en
aanbevelingen voor een prioritering van
innovatiesubsidies. Het EIP wil onder meer
dat tien innovatieve pilotprojecten worden
uitgevoerd, niet alleen voor nieuwe technieken
voor inzameling en recycling, maar
ook voor innovatieve delving- en exploratietechnieken.
“Bijvoorbeeld 3D-beelden
van de ondergrond”, zegt Van Eijk.
“Sommige regio’s, zoals het Erzgebirge
in Saksen (Duitsland), waren honderden
jaren belangrijke mijnbouwgebieden.
Wat vroeger economisch niet interessant
was om terug te winnen, kan vandaag
de dag een aantrekkelijke bron vormen
van lithium, tin of indium. Het in kaart
brengen van de voorraden en het verantwoord
winnen en verwerken is onderdeel
van de EIP verkenning. Er zou een goede
database moeten komen van de verwachte
grondstofvraag en de voorraden van zowel
primaire als secundaire grondstoffen.
Met betere data en statistieken kan beter
gestuurd worden en is een vergelijking
tussen lidstaten mogelijk.’
In een van de vijf EIP-werkgroepen zit
Derk Bol, programmamanager van M2I,
een technisch topinstituut gelieerd aan
de TU Delft. M2I verricht onderzoek naar
materiaalinnovaties. Net als Hoffmeyer
en Van Eijk ziet Bol in het EIP-programma
innovatiekansen voor zowel recycling als
vervanging. “Je kunt energie stoppen in
het terugwinnen van neodymium - een
zeldzaam aardmetaal dat in magneten
wordt toegepast - maar je kunt ook naar
vervangende grondstoffen voor high performance
magneten zoeken”, aldus Bol,
die ook zijn eerste EIP-vergadering nog
moet bijwonen. Volgens hem moeten de
EIP-proefprojecten onder andere focussen
op geavanceerde shredder- en extractietechnieken
om grondstoffen te recyclen.
Als belangrijke technologische innovatie
voor de afvalsector noemt Bol de terugwinning
van metalen uit afgedankte mobiele
telefoons. “Daarin zit naast koper, tin en
zeldzame aardmetalen ook goud. De concentratie
aan goud in een mobiele telefoon
is hoger dan de concentratie aan goud in
gouderts. De grote hoeveelheden telefoons
die tegenwoordig worden afgedankt, maakt
winning interessant.” Ook ziet Bol brood
in de waardevolle metalen in het bodemas
van afvalenergiecentrales.
BELEIDSVOORSTELLEN
Voor de EIP-beleidsvoorstellen heeft Bol de
volgende aanbeveling: “Zet geen geavanceerde
recyclinginstallatie voor mobiele
telefoons in elke lidstaat. Kijk eerst waar
dat het makkelijkste kan. Dat betekent dat
je mobiele telefoons vrijelijk moet kunnen
transporteren over de EU-landsgrenzen.”
Ook Freek van Eijk van SITA beveelt een
beleidsvoorstel aan: “Zorg dat subsidies
voor Oost- en Zuid-Europa niet gericht
zijn op beter storten, maar op verwer-
Recycling houdt grondstoffen beschikbaar en betaalbaar (foto: Norbert Bosman)
DERK BOL (M2I):
‘Je kunt ook naar
vervangende
grondstoffen zoeken.’
king volgens de afvalhiërarchie. Als elke
Europese lidstaat dezelfde status op het
gebied van afvalverwerking zou hebben als
Nederland, dan zouden we veel verder zijn”,
aldus Van Eijk.
Dat betekent overigens niet dat de
Nederlandse afvalsector achterover mag
leunen. Van Eijk bepleit samenwerking
met producenten op onder meer het vlak
van design for recycling en circulaire
economie-concepten. Hij is er van overtuigd
dat de door het EIP Grondstoffen in gang
gezette ontwikkelingen de afvalbranche
ten goede zullen komen. Als voorbeeld
noemt hij de circulaire economie. “Samen
met onze klanten moeten we meer waarde
uit het afval zien te halen in de vorm van
secundaire grondstoffen, CO -reductie
2
en nieuwe circulaire economie-banen.
Uiteindelijk wil Europa dat door het EIP
Grondstoffen de Europese industrie
concurrerender wordt.”
afvalforum maart 2013
19

kort nieuws
EFFECTIVITEIT EU-SUBSIDIE ONDERZOCHT
De Europese Rekenkamer publiceerde
eind januari een rapport over de besteding
van Europese subsidies aan afvalverwerking.
De controleurs van de EU
constateerden dat de doeltreffendheid
van de EU-financiering voor het beheer
van stedelijk afval beperkt was. Alleen de
resultaten van projecten die waren gebaseerd
op een solide gescheiden inzameling
aan de bron waren lonend. De regio’s die
ondersteunende maatregelen toepasten,
zoals het voeren van voorlichtings- en
bewustmakingscampagnes, herziening van
SCHOON VERVOER BRITS RESTAFVAL
NAAR TWENCE
De afvalbranche spant zich in voor schoner
afvalvervoer. Zo hebben SITA en Van
Gansewinkel recent nieuwe wagens in
gebruik genomen die minder belastend
zijn voor het milieu. Van Gansewinkel rijdt
sinds eind januari in Amsterdam met de
eerste inzamelwagen die wordt aangedreven
door een zuinige Euro 6 motor van
Scania. Euro 6 voldoet aan de strengste
Europese normen voor de uitstoot van
schadelijke stoffen. SITA heeft samen met
de gemeenten Arnhem en Duiven in februari
twee LNG-wagens in gebruik genomen.
De wagens rijden op LNG, vloeibaar
aardgas, dat door certificaten de naam
groen gas mag dragen. Deze zijn een stuk
schoner, stiller en duurzamer dan voertuigen
die op diesel rijden.
20 afvalforum maart 2013
administratieve procedures of het instellen
van positieve of negatieve financiële prikkels,
realiseerden de doelstellingen van
het Europese afvalbeleid. De toepassing
van dergelijke ondersteunende maatregelen
was geen voorwaarde voor het ontvangen
van een EU-subsidie. EU-financiering
in andere regio’s leidde slechts tot kleine
verbeteringen in het afvalbeheer.
De Rekenkamer constateerde belangrijke
tekortkomingen bij de verslaglegging
van lidstaten over het bereiken van de
EU-doelen. Hierdoor was het voor de
De komende twee jaar test SITA in België
een hybride elektrische afvalinzamelwagen.
De zogenoemde ‘Metropolis’ is - op initiatief
van en in samenwerking met SITA en MAN
AG - door een consortium van deskundigen
volledig bij Benteler Engineering Services in
Helmond ontwikkeld en gebouwd. De wagen
levert een belangrijke bijdrage aan CO - 2
reductie en geeft minder geluidsoverlast.
Het voertuig is uitgerust met een ‘Birdview’systeem:
een camerasysteem dat het
verkeer rond de vrachtwagen 360° in beeld
brengt. Deze technologie is ontwikkeld om
de verkeersveiligheid in stedelijke gebieden
te vergroten. De chauffeur heeft niet alleen
een goed overzicht van de verkeerssituatie,
maar kan ook veel veiliger met zijn voertuig
manoeuvreren.
Een LNG-wagen van SITA met op de voorgrond v.l.n.r. Martin van Tuyl (SITA), Henk Nijland (gemeente Duiven)
en Margreet van Gastel (gemeente Arnhem)
Europese Commissie lastig om toezicht te
houden op de resultaten. Hoewel in
vrijwel alle geselecteerde regio’s enkele
verbeteringen in het beheer van afvalstoffen
werden waargenomen, nam de afvalproductie
per persoon in zes van de acht
onderzochte regio’s toe. Slechts in een
kwart van de onderzochte regio’s groeide
het percentage gescheiden inzameling
significant. Dit leidde tot een verminderde
afhankelijkheid van storten en droeg bij
aan het behalen van de EU-doelen.
Twence heeft met het Britse afvalbedrijf
FCC Recycling Ltd. een overeenkomst
gesloten voor het verwerken van 200
kiloton gesorteerd huishoudelijk restafval
(RDF). Vorig jaar sloot Twence
zijn eerste contract in Groot Brittannië.
Twence-directeur Paul de Jong:
“Internationalisering is een strategisch
speerpunt van Twence. Afval is al lang geen
nationaal vraagstuk meer, maar Europese
business. Het versterkt de basis voor onze
bedrijfscontinuïteit. Door het contract met
FCC wordt onze internationale marktpositie
aanzienlijk versterkt. Tevens neemt onze
betrokkenheid bij de terugwinning van
grondstoffen in de UK toe.”
Brits huishoudelijk afval wordt eerst in
scheidingsinstallaties van FCC gesorteerd.
De verkregen grondstoffen worden voor
hergebruik in Groot-Brittannië geschikt
gemaakt. Het residu (RDF) wordt ingepakt
in folie en als balen van ruim een ton per
stuk naar de afvalenergiecentrale van
Twence in Hengelo vervoerd. Door het
inpakken in folie komt tijdens het transport
geen geur vrij en ontstaat geen zwerfafval.
Onderzoek van CE Delft maakt duidelijk
dat de milieubalans van het vervoer en het
omzetten van het RDF in stroom en warmte
in Nederland positief uitvalt ten opzichte
van storten in Groot-Brittannië. Dit land
heeft weinig thermische verwerkingscapaciteit
en stort nog ruim de helft van alle
huishoudelijke afval. Onafhankelijk Brits
onderzoek van bureau WRAP bevestigt de
conclusies van CE.

wasteforum
The Dutch Waste Management Association
(Vereniging Afvalbedrijven) serves both
the national and international interests of
waste-processing companies throughout
the entire waste chain. This involves Dutchbased
companies that collect, recycle,
reuse, compost and incinerate waste,
as well as those that process waste for
landfill and sewage treatment companies.
NEW PACKAGING FRAMEWORK AGREEMENT SETS CLEAR GOALS
A new Packaging Framework Agreement signed by the government, the Association
of Netherlands Municipalities and the packaging industry came into force this year.
The ten-year agreement provides the stability needed for investment and sets clear,
long-term goals. The key focus is on more sustainable packaging, including the
establishment of a Knowledge Centre for Sustainable Packaging to collate research,
provide information and draw up sustainability plans and concrete objectives, such as
the thickness and percentage recycled content of new packaging. The DWMA has a seat
on the Advisory Board. The agreement contains ambitious stepwise targets for re-use,
rising to 52% for plastics and 45% for wood in 2022, but lets local authorities and
industry fill in the details. For plastics the aim is single, cost-efficient collection system
for packaging and bottles. Monitoring is a key issue for waste companies. Discussions
are underway with Nedvang, the agency responsible for monitoring, on a new system
that gives waste companies greater freedom in how to meet reporting obligations. The
waste companies must provide data on collected industrial and commercial packaging
waste, but sorting the large volumes of mixed streams to record the packaging content
is simply not feasible. Their proposal to draw up standard percentages per waste
stream and derive monitoring reports from their own information systems, which are
based on material streams, will probably be accepted.
More news from
Europe and the
Association can be found
on our website:
www.wastematters.eu
afvalforum maart 2013
21

DWMA BOARD MEMBER RENS ZWANENBURG SPEAKS UP FOR WASTE SMES
Rens Zwanenburg, director of InterChem, joined the DWMA board in 2010 to represent the smaller
waste companies and give them a voice in decision making. Many waste SMEs are not members
and he urges them to join as they also benefit from the DWMA’s work. Via the DWMA they can
influence important legislative and regulatory change, which they could not do individually. He
cites the streamlining of environmental licensing procedures for waste companies, which brings
significant cost reductions, and the preparation of the Health & Safety Catalogue. They can also
obtain advice on legislation and policy, and benefit from networking opportunities and the DWMA’s
input into national and European policymaking. DWMA director Dick Hoogendoorn says the
Association is keen to attract more SME members to boost its lobbying efforts. Companies active
in prevention and recycling are especially welcome, as DWMA activities over the coming period
will focus on the circular economy.
THE FUTURE FOR PAPER RECYCLING IS GLOBAL
The Netherlands is working to secure a central role as a European ‘raw materials roundabout’
and spearhead a revolution in waste management based on value. The second article in the series
on materials recycling looks at paper. Paper recycling is on the rise globally, but the amounts
collected in the Netherlands are falling off due to the recession and digitalisation. The recycling
percentage is now 86%, well above the Dutch target of 75%. The European recycling rate is just
above the 70% target, but the European Recovered Paper Association (ERPA) sees room for
improvement, particularly in Southern and Eastern Europe, and wants more source separation
instead of dirtier comingled streams. The global market for waste paper has massive growth
potential, fuelled largely by the insatiable demand from China, which imports about 14% of
European waste paper. However, the raw materials roundabout for paper will only really take off if
paper is awarded end-of-waste status and can be traded as a product. Sticking points in the discussions
are quality criteria and recent opposition from the paper manufacturers. Nevertheless,
the ERPA expects the European authorities will eventually agree on end-of-waste status.
22 afvalforum maart 2013
CORPORATE SOCIAL
RESPONSIBILITY: SPOTLIGHT
ON IRADO
Irado is a waste collection company and
also maintains public spaces. Besides
sustainable working practices, its CSR
activities focus largely on the ‘P’ for
people, both employees and members
of the community. ‘Through CSR we are
a social partner for our clients’, says
director André Hertog. He mentions a
project with Randstad employment agency
and the municipality of Schiedam, where
the company collects waste, maintains
public spaces and a children’s farm, and
jointly runs two recycling shops. Each
year 30 people receiving social benefits
are given work at Irado and at least half
receive a permanent contract with Irado
or Randstad. Irado also works with the
local social enterprise, which assembles
its underground waste containers. This
approach strengthens the bonds with local
authority clients, benefits the company and
gives its employees a sense of fulfilment.

OPEN STANDARD SPEEDS UP
DATA TRANSFER THROUGH
WASTE CHAIN
The Dutch waste sector is on the verge
of a digital revolution. At the end of 2011
the waste section of the haulage association
Transport and Logistics Netherlands
(TLN) launched an initiative to develop an
open standard for the digital waste transfer
note (EBA), which is already used by more
than 30 companies instead of the paper
form. Widespread introduction of the open
standard will allow waste companies to
automatically exchange data and could save
the sector tens of millions of euros, cutting
out the time-consuming and costly transfer
of information between paper and different
digital formats on company information
systems, vehicle on-board computers,
mobile phones and PDAs. The DWMA and
other waste associations have embraced the
initiative and established a steering group
with the software suppliers, who are adapting
their systems. An independent organisation
will manage and improve the standard,
which is also welcomed by the National
Waste Reporting Centre, which registers all
receipts of commercial, industrial and hazardous
wastes. The major waste companies
are already committed and it is expected
that as cheaper ICT solutions appear on
the market the smaller companies will also
switch to digital data transfer. The sector
looks forward to further standardisation, for
example for invoicing.
AGNES MULDER MP: SUSTAINABLE RAW MATERIALS STRATEGY NEEDED
Agnes Mulder MP is the opposition Christian Democrat Party (CDA) spokesperson for
economic and environmental affairs, including waste and raw materials. The CDA is
pushing for a sustainable raw materials strategy driven by recycling, reuse and substitution,
especially for scarce raw materials. ‘Our aim is 85% waste recycling by 2020.’ In her vision
of the service-oriented government, market players and individuals take responsibility
for achieving this goal. Her ideal is a full recycling economy, based on the principles of
‘supply chain transparency’ and ‘supply chain responsibility’, in which materials reuse is
incorporated into product design. This requires an international approach: ‘Our products
must be reused within European recycling loops’. She is encouraged by the ambition of
the recent Packaging Framework Agreement and sees opportunities for research into the
technical and economic potentials of recycling to maintain the Netherlands’ position as a
world leader.
RAW MATERIALS EIP TO STIMULATE INNOVATIVE RECYCLING
The new European Innovation Partnership (EIP) on raw materials brings together
governments, companies and researchers to find ways to safeguard supplies and reduce
dependence on imports. Peter Hoffmeyer, CEO of Nehlsen AG (Germany) and a member of
the High Level Steering Group of the EIP, stresses the role of more innovative recycling and
proposes a coordinated European approach to review the status of valuable waste streams
in the member states and identify the most promising sources of secondary raw materials.
Other lines of research are product innovations, materials substitution and techniques for
mining more deeply and in remoter areas. New business models such as collaborative and
consumer leasing arrangements to keep materials in the recycling loop for longer are also
on the agenda, adds Freek van Eijk of SITA, member of the Sherpa group (the link between
the Steering Group and the 5 operational groups). He urges waste companies to work with
manufacturers on design for recycling and circular economy concepts. Derk Bol of the
Dutch material innovations institute M2i and a member of EIP operational group 2 sees
potential in finding alternative raw materials. He also says a key technical innovation for the
waste sector will be recovering metals from mobile phones, and proposes pilot projects on
advanced shredder and extraction techniques. The EIP strategic plan with policy proposals
and recommendations on innovation subsidies and pilot projects will be presented this
summer.
afvalforum maart 2013
23