Scez kasteel special - Stichting Cultureel Erfgoed Zeeland

2
et jaar 2005 is uitgeroepen tot Jaar van het Kasteel,
met als doel: actieve belangstelling te wekken voor
de Nederlandse kastelen en historische buitenplaatsen.
De aanleiding voor dit themajaar vormt het feit dat
de Nederlandse Kastelenstichting 60, en de Kastelenstichting
Holland en Zeeland 20 jaar bestaat. Uiteraard doet
ook Zeeland voluit mee met dit jaar. Vanuit een breed
samen-gestelde werkgroep worden de Zeeuwse activiteiten
ontwikkeld. In de werkgroep zijn vertegenwoordigd:
• de Nederlandse Kastelenstichting
(www.kastelen.nl; info@kastelen.nl );
• de Kastelenstichting Holland en Zeeland
(www.kastelenhollandzeeland.nl;
info@kastelenhollandzeeland.nl );
• de Stichting tot Behoud van Particuliere Historische
Buitenplaatsen (www.stichting-phb.nl;
info@stichting-phb.nl );
• de Provincie Zeeland (www.zeeland.nl;
infocentrum@zeeland.nl );
• de Stichting Landschapsbeheer Zeeland
(www.landschapsbeheer.nl/zeeland;
info@slz.landschapsbeheer.nl );
• de Zeeuwse Bibliotheek / het Zeeuws
Documentatiecentrum (www.zeeuwsebibliotheek.nl;
info@zeeuwsebibliotheek.nl );
• de Archeologische Werkgemeenschap voor Nederland,
afdeling Zeeland (www.awnzeeland.nl );
• het Bureau voor Toerisme Zeeland
(www.vvvzeelandnet.nl; vvvzld@zeelandnet.nl );
• museum De Burghse Schoole, Burgh
(www.museaschouwenduiveland.nl );
• streekmuseum De Meestoof, Sint-Annaland
(www.tholenweb.nl );
• streekmuseum IJzendijke, IJzendijke
(www.ijzendijke-online.nl; museuminfo@zeelandnet.nl );
• en de Stichting Cultureel Erfgoed Zeeland (SCEZ)
die de activiteiten coördineert.
Met financiële steun van de Provincie Zeeland, de
Nederlandse Kastelenstichting en anderen is een programma
van uiteenlopende activiteiten ontwikkeld waar Zeeland trots
op kan zijn. En dat moet ook, want het gaat om erfgoed
(en zoveel méér) om trots op te zijn! Tussen de officiële
opening op 2 april en de afsluiting van het themajaar op
14 december is er op uiteenlopende plaatsen heel veel te
doen en valt er veel te beleven. Het complete en telkens
geactualiseerde programma vindt u op de website van de
SCEZ: www.scez.nl
Daarnaast wordt in de vorm van een flyer een beknopt
overzicht van alle evenementen verstrekt.
Deze special van Zeeuws Erfgoed levert u de nodige
achtergrondinformatie over het Zeeuwse kasteel en de
historische buitenplaats. Want ook ná dit eenmalige
themajaar verdienen die alle aandacht en alle zorg.
De binnenduinrand van Walcheren vertoonde in de achttiende eeuw
een aaneengesloten lint van buitenplaatsen
• Over (Zeeuwse) kastelen
en buitenplaatsen
Een kasteel is een middeleeuwse versterkte woning die
veiligheid bood tegen vijandelijke aanvallen. Het verschil
tussen een fort en een kasteel zit hem in de woonfunctie.
Door de verdedigbaarheid met dikke muren, kantelen,
grachten en dergelijke onderscheidt een kasteel zich van
boerderijen en andere woonhuizen. Een kasteel werd in
de Middeleeuwen bewoond door een machtige heer,
meestal een edelman, of diens plaatsvervanger (kastelein)
wanneer de eigenaar verscheidene kastelen bezat.
Middeleeuwse kastelen zijn er in verschillende soorten en
maten. Velen bestonden oorspronkelijk uit een eenvoudige
omgrachte woontoren van hout of steen, ook wel een
donjon genaamd. In veel gevallen werd de donjon in de
loop der eeuwen uitgebreid met kamers, torens en vleugels,
en vormde zo de kern van het gehele kasteelcomplex.
Slot Haamstede: het gedeelte tussen de twee torens is de oorspronkelijke
dertiende-eeuwse donjon, de rest is in later eeuwen aangebouwd
Soms werd de woontoren gebouwd op een kunstmatig
opgeworpen hoogte. We spreken dan over een mottekasteel
(motte is Frans voor heuvel). Deze heuvel was meestal
omsloten door een ringgracht en een eveneens omgrachte
voorhof waar de boerderij en bijgebouwen stonden. Dit type
kasteel was in Zeeland erg populair. Tegenwoordig zijn nog een
aantal van deze kasteelbergjes (of vliedbergen, werven)
in het Zeeuwse landschap herkenbaar. In de twaalfde en de
dertiende eeuw nam niet alleen in Zeeland, maar in vrijwel
geheel Europa, het aantal bergjes spectaculair toe.
Kasteelberg in het Zeeuwse landschap