PowerPoint 4.1.2 (PDF) - Titus Brandsma Instituut

Spirituele wegen
De metafoor van de weg
in de verschillende godsdiensten
Weg van bewustwording
mens
God
Vijf paradigma’s
paradigma
paradigma’s
mens
De weg van de Thora
(Jodendom
Jodendom)
Sjari’ah Sjari ah en tariqah
(Islam)
De weg van de verlichting
(Boeddhisme
Boeddhisme)
De weg die het al draagt en doordringt
(Tao Taoïsme sme)
De weg van Christus
(Christendom)
De metafoor van de weg
Binnen de verschillende godsdiensten
is de weg een centrale metafoor voor de
weg van de mens naar God
mens God
Centrale vraag
Wat is een spirituele weg? weg
– Geen definitie vooraf
– Te rade bij verschillende
godsdiensten
– Te rade bij de Bijbel & de mystieke
traditie
– Te rade bij mensen die zo’n zo weg zijn
gegaan (autobiografie
autobiografie)
Joodse spiritualiteit
De weg van de thora

De weg van de thora
Centrale term: derek
De weg die getrokken wordt in het gaan
Dialogische spanning:
Ik ga de weg van de wijzing
Sjari’ah Sjari Sjari’ah ah en Tariqah
God wijst mij de weg van binnen uit
Sjari’ah Sjari ah is de weg van iedere gelovige
Tariqah is de persoonlijke weg van bewustwording
van onze totale afhankelijkheid van God
Dialogische spanning:
Ontwording (Fana)
Geboorte in God
De weg van de onthechting
aan de beelden
van ons verlangen
De weg van de verlichting
Boeddhisme
Gaat terug op Gautama Siddharta
Oorsprong 500-400 500 400 v Christus
Accent op de geestelijke weg en spirituele
groei
Nadruk op oefening
De vraag naar het lijden staat centraal
Islam spiritualiteit
De Sjari’ah Sjari ah en Tariqah
Boeddhistische spiritualiteit
De weg van de verlichting
De vier edele waarheden
1. Alles is doortrokken van lijden
2. De oorzaak van het lijden is de begeerte
3. De beelden van de begeerte maken blind
voor het ware geluk
4. De weg uit het lijden is het achtvoudig
pad

1. Alles is doortrokken van lijden
Lijden is met het leven gegeven
– Lichamelijk,
Lichamelijk,
materieel & psychisch
– Ook geluk wordt door lijden getekend
Wij willen het lijden ontkennen
3. Omslagmoment
De beelden van de begeerte houden ons
gevangen in de wereld van de illusie
Onderscheid tussen
1. het verlangen van de overlevingsdrift en
2. het ware geluk van de mens: mens:
toestand van nirvana
(volkomen volkomen nietiging van de ego-dynamiek
ego dynamiek)
Het achtvoudig pad
Doel
De bevrijding van alle onzuiverheid of
zelfbegoocheling die door onze ego- ego
dynamiek veroorzaakt wordt
Deze toestand van volkomen Nietiging
(Nirwana Nirwana) ) is gelijktijdig de overgang naar
de goddelijke werkelijkheid
2. Begeerte is oorzaak van het lijden
Boeddhisme is niet tegen begeerte
Drie lagen van begeerte
– De laag van de genotservaring
– De laag van de manifestatiedrang
– De laag van de vernietigingsdrang
Probleem: Probleem:
het verlangen naar een paradijselijk
bestaan haalt ons weg bij de werkelijkheid
zoals die zich aandient
4. Het achtvoudig pad
De weg om tot Nirvana te komen kent drie
lagen
1. De laag van de deugdbeoefening
2. De laag van de concentratieoefening
3. De laag van de wijsheid
Dialogische spanning
Nietiging van alles wat ons
aan onze ego dynamiek
bindt (samsara)
Binnengevoerd worden
in de goddelijke werkelijkheid
die zonder vorm is (nirvana)

Taoïstische
Tao stische spiritualiteit
De weg van Tao
Woe-wei Woe Woe-wei wei
Het niet berekenende doen (woe-wei (woe wei)
Door woe-wei woe wei worden wij verenigd met
de gronddynamiek van ons wezen
(Tao Tao = de weg) weg
De weg hiernaar toe is de weg van de
zuivering uit alles wat ons bindt aan
onze ego-dynamiek
ego dynamiek
Dialogische spanning
Zuivering van alles wat ons
aan onze ego dynamiek
bindt (woe-wei)
Binnengevoerd worden
in de stilte van Tao
die aan alles voorbij is
De weg van Tao
Tao te king (Lao Tse) Tse
Tao
Alles dragende, dragende,
alles doordringende beweging
Oermoeder
De zelf niet bewegende beweger van het Al
Te
De baan der dingen
De eigen weg die ieder vanuit Tao gaat
Absolute stilte
Tao als de grondbeweging van alles
onttrekt zich aan iedere articulatie
(vorm vorm)
Om Tao te vinden moeten wij zelf
absoluut stil worden
Gelijktijdig kan de stilte Tao niet
bevatten
Christelijke spiritualiteit
De drievoudige weg

De drievoudige weg
Christendom
Klassiek geworden indeling: indeling
– Zuivering
De uiterlijke navolging van Christus
– Verlichting
De intimiteit van de godsbetrekking als het
innerlijk kompas van de geestelijke weg
– Vereniging
De dood als uiterste consequentie van de
weg van de liefde
Plato
De uitweg uit de donkere grot
Losmaken uit de materiële materi le wereld
(via via purgativa) purgativa
De weg van de verlichting
(via via illuminativa)
illuminativa
De volmaaktheid van de contemplatie
(via via unitiva) unitiva
Gregorius van Nyssa
Het leven van Mozes (bestijging bestijging van de
berg Sinaï Sina als metafoor voor de
geestelijke weg) weg
– Via purgativa – opgang van de ziel
– Via illuminativa – godsschouwing in
het duister
– Via unitiva – eenwording met God
De drievoudige weg
Verschillende systematieken o.a. o.a
Plato: Plato:
De uitweg uit de donkere grot
Gregorius van Nyssa: Nyssa:
Bestijging van de
berg Sinaï Sina
Origenes: Origenes:
Triade (geest geest – ziel – vlees) vlees
De triaden van Origenes
Geest – het goddelijke in de mens
Ziel – het centrum van keuze
Vlees – het gebied van de zonde en
goddeloosheid
Dionysius de Areopagiet
Dat wat vanuit de
goddelijke orde
(hiërarchie) (hi rarchie) een
positie is, is vanuit
het perspectief van
de mens een
geestelijke weg
Engelen - Hildegard von Bingen

Klassiek schema
Door spirituele schrijvers wordt de
volgende driedeling gehanteerd
– Via purgativa – beginners
– Via illuminativa – gevorderden
– Via unitiva – volmaakten
Dialogische spanning
Zuivering van alles wat ons
aan de logica van het
menselijk bestaan bindt
De geestelijke weg
God is de begerende
die ons voorbij de dood
in zijn liefdesdynamiek
opneemt
Voltrekt zich in het spanningsveld van:
1. De afbraak van de ego-dynamiek
ego dynamiek
2. De geboorte in God
Dit is altijd een dialogisch proces
dat gekenmerkt wordt door
omslagmomenten
Voorbeeld Jan van het Kruis
Deze donkere nacht beginnen de zielen in te
gaan, wanneer God hen wegtrekt uit de staat
van de beginners, beginners,
dat wil zeggen van wie
mediteren op de geestelijke weg. Hij begint
hen te plaatsen in de staat van de
gevorderden - dat is reeds die van de
schouwenden -, , opdat zij ook daar doorheen
gaan en komen tot de staat van de volmaakten
die van de goddelijke vereniging van de ziel
met God.
Spirituele wegen
Conclusie
De geestelijke weg (1)
Afbraak van de ego-dynamiek
ego dynamiek
God

De geestelijke weg (2)
De geboorte in God
God