Untitled - Stichting Papua Erfgoed

Op de drempel van twee werelden
Natuurlijk verheugde ik mij erop na ruim zes jaren afwezigheid naar de tropen
terug te keren. Indië beschouwde je als je moederland, de vertrouwde basis
die je steeds terugtrok. In feite dacht je daarbij - in elk geval gold dat voor
mij - alleen maar aan Java, want de andere eilanden van de archipel kende je
niet, zeiden je niets en trokken je dus niet aan.
Tegen Nederland keek je anders aan, omdat daarmee geen persoonlijke banden
zoals met Indië bestonden. Toch nam ik er met enige weemoed afscheid van,
omdat ik er vrienden achterliet en herinneringen aan een periode in mijn leven
die definitief was afgesloten.
26 januari 1938. Een grauwe, miezerige winternamiddag. Het was al bijna
donker toen de trossen werden losgegooid en de Johan van Oldenbarnevelt de
reis naar Indië aanvaardde. Bij het diner bleken er nog vier andere afgestudeerde
indologen aan boord te zijn, wier bestemming eveneens Indië was. Zij waren
nog niet eerder in de tropen geweest. Twee hadden plaatsing op Java aangevraagd,
één op Sumatra, één had niets aangevraagd en ik was de enige met
Nieuw-Guinea als voorkeur. Toen we in IJmuiden de grote sluizen passeerden,
was het helemaal donker. Het laatste wat we van Nederland zagen, was de
vuurtoren van Westkapelle.
In de Straat van Gibraltar ontvingen we 31 januari het bericht van de geboorte
van prinses Beatrix. Twee dagen Oranjefeest aan boord van het gepavoiseerde
schip. Een nieuwe Oranjetelg, voor het eerst sinds 1909. Stellig een reden om
het te vieren.
Na een voorspoedige reis via Suezkanaal, Rode Zee, Indische Oceaan en Colombo
voeren we de baai van Sabang op het eiland Weh binnen. Het deed me
goed na een zeereis van bijna vier weken eindelijk weer eens de Nederlandse
driekleur aan land te zien wapperen.
In Sabang lag een telegram voor me te wachten van het departement van Binnenlands
Bestuur in Batavia. De inhoud luidde: 'miv 24 februari 1938 benoemd
adspirant controleur bb beschikking gesteld resident molukken'.
Het allereerste begin van je bestuurscarrière. Het deed me wel iets me te realiseren
dat ik nu deel uitmaakte van het korps ambtenaren van het Binnenlands
Bestuur in Nederlands Oost-Indië, het elitekorps, zoals het genoemd werd vanwege
zijn taakopvatting, bekwaamheid en integriteit.
Waar ik geplaatst was, wist ik niet. Ter beschikking gesteld van de resident
van de Molukken betekende dat ik overal in de residentie Molukken - waaronder
ook Nieuw-Guinea ressorteerde - geplaatst kon worden. Dat zou ik wel in
Ambon, de standplaats van de resident, horen. In elk geval zat ik al op de Molukken,
voorportaal van Nieuw-Guinea.
De vier collega's hadden eveneens hun benoemings- en plaatsingstelegram ontvangen.
Twee werden op Java geplaatst, één op Sumatra en degene die geen
voorkeur voor een bepaalde bestemming had te kennen gegeven, was ter beschikking
van de resident van Timor gesteld.
Via Medan en Singapore arriveerden we enkele dagen later in Tandjoeng Priok.
29