HIER - Congress Company

eduRAD syllabus 69
42
Afbeelden van Veneuze Structuren:
Techniek en Instinkers
Dr. R. van den Berg
Afdeling radiologie, AMC, Amsterdam
Onbekendheid met het veneuze systeem kan leiden tot
problemen met het benoemen en verklaren van vasculaire
afwijkingen op CT en MRI onderzoek. Kennis van de normale
veneuze anatomie is essentieel om variaties te kunnen
begrijpen. Deze variaties kunnen op hun beurt weer gedifferentieerd
worden van low flow en high flow vasculaire
afwijkingen. In geval van sinus of corticale vene trombose
speelt de collaterale veneuze afvloed een belangrijke rol in
het ‘tolereren’ van de afvloed belemmering.
Veneuze anatomie
Het veneuze systeem kan onderverdeeld worden in het
diepe en oppervlakkige veneuze systeem. De diepe witte
stof draineert centraal naar de subependymale venen van de
laterale ventrikels. De subependymale venen komen samen
in grotere collector venen: de septale en thalamostriatale
venen en de vena cerebri interna. De vena basalis van
Rosenthal (VBR) heeft zijn oorsprong bij de uncus van de
temporaal kwab waarvoor dan ook de drainage wordt verzorgd,
maar daarnaast ook het insula gebied en de cerebrale
pedunkels. Net onder het splenium van het corpus callosum
komen de vena cerebri interna en de VBR samen en monden
uit in de vena Galeni. Van hieruit is normaal gesproken de
afvloed richting sinus rectus. Behalve dat de diepe middelste
cerebrale vene draineert in de VBR kan er ook een connectie
bestaan met de oppervlakkige middelste cerebrale vene en
met de sinus cavernosus. Deze collaterale afvloed kan van
groot belang zijn bij afsluiting (trombose) van de sinus rectus.
Vanuit de diepe middelste cerebrale vene kan de afvloed dan
verlopen richting sinus cavernosus of naar de oppervlakkige
middelste cerebrale vene.
Het oppervlakkige veneuze systeem van de frontaal en parietaal
kwab draineert voornamelijk richting sinus sagittalis
superior. De temporaal kwab draineert voornamelijk in de
hierboven al genoemde oppervlakkige middelste cerebrale
vene. Er zijn twee belangrijke over de convexiteit verlopende
anastomoserende venen. Ten eerste de vene van Labée
tussen enerzijds het oppervlakkige veneuze systeem van de
temporaal kwab en de sinus transversus. Daarnaast is er de
vene van Trolard die de oppervlakkige middelste cerebrale
vene verbindt met de sinus sagittalis superior.
De sinus sagittalis superior komt samen met de sinus rectus
uit bij het Torcular Herophili (confluens van sinus). De sinus
sagittalis superior draineert frequenter via de rechter sinus
transversus, die dan ook vaker dominant is, en de sinus
I n s c h r i j v e n v i a w w w . c o n g r e s s c o m p a n y . c o m
o f w w w . r a d i o l o g e n . n l
rectus draineert vaker in de linker sinus transversus, soms
zelfs volledig separaat. De sinus transversus gaat over in de
sinus sigmoideus en vervolgens bulbus en vena jugularis.
Daarnaast kan in de fossa posterior de occipitale sinus
persisteren, een anastomose tussen de Torcular Herophili
en de bulbus jugularis. Agenesie van de bulbus jugularis is
zeldzaam, maar kan zich uiten als een vasculaire aandoening.
De ontsnappingsroute voor de drainage van zowel oppervlakkig
als diep veneus systeem verloopt dan via de sinus
cavernosus richting vena ophthalmica, sinus petrosus inferior
of plexus pterygoideus.
Een zeldzame veneuze anomalie is de sinus pericranii; een
transossale verbinding van de sinus sagitallis superior naar
een meestal in de midline gelegen subcutane vene. Deze
zeldzame anomalie komt vaak in combinatie voor met een
zogenaamde ‘developmental venous anomalie’ (DVA).
Een DVA betreft een afwijkend drainage patroon van
medullaire venen, uitkomend in een grote collector vene.
DVA’s komen op hun beurt weer vaak voor in combinatie
met cavernomen. Indien twijfel bestaat over de diagnose
cavernoom kan de aanwezigheid van een DVA de diagnose
ondersteunen.
De typische kenmerken van een cavernoom zijn hoge densiteit
op CT, hoge signaal intensiteit op T2 gewogen opname
en zogenaamde ‘blooming’ op T2* (Flash) opname door
aanwezigheid van hemosiderine binnen de afwijking.
Sinus en corticale vene trombose
De klinisch belangrijkste vasculaire aandoening van het
veneuze stelsel is de sinus trombose en corticale vene trombose.
De klinische presentatie is divers en weinig specifiek.
De meest voorkomende klacht is hoofdpijn (in 90% van de
patiënten). Neurologische symptomen komen in 50% van de
patiënten voor. In de tijd gescheiden ontwikkeling van links
en rechtzijdige neurologische afwijkingen kan verklaard worden
door het ontstaan van corticale bloedingen, bilateraal
van de sinus sagittalis superior. Insulten komen voor bij 40%
van de patiënten. Trombose van het diep veneuze systeem
kan bilaterale thalamus infarcten veroorzaken, met gedragsstoornis
als gevolg (delirium, amnesie, mutisme). Tenslotte
kan de massa werking (oedeem door veneuze ischemie)
compressie van de hersenstam geven met coma als gevolg.
De typische CT kenmerken van een sinus trombose zijn, behalve
de verhoogde densiteit van de sinus zelf, aanwezigheid
van hemorrhagische infarcten, vooral wanneer deze multipel