amsterdam%20waterbestendig

De turfwinning aan de westkant van de stad, in de regio Haarlemmermeer, was
lucratieve handel, maar richtte onomkeerbare schade aan het landschap aan.
Door het afgraven en wegbaggeren van het veen gecombineerd met golfafslag
en slechte bedijking verdwenen vooral aan de noord- en oostkant van het oude
Haarlemmermeer hele stukken land. In de 16de eeuw waren dorpen als Vijfhuizen,
Nieuwerkerk en Rijk al in de golven verdwenen. Het oude Haarlemmermeer, het
Leidsemeer en Spieringmeer voegden zich na hevige stormen samen tot het nieuwe
Haarlemmermeer. Hierbij ging de belangrijkste verbinding over land tussen Haarlem
en Amsterdam via Sloten verloren, waarna nog slechts de route via de slingerende
Spaarndammerdijk overbleef.
De beide steden besloten dat er een trekvaart aangelegd moest worden. Trekschuiten
werden, in de periode voor de komst van de spoorwegen, gezien als een
betrouwbare, comfortabele en regelmatige vorm van transport. De Haarlemmertrekvaart
werd in 1632 in gebruik genomen. Halverwege de beide steden (bij Halfweg)
was de trekvaart onderbroken door de sluizen van het Hoogheemraadschap van
Rijnland, waar het water uit het Haarlemmermeer naar het IJ werd gesluisd. Hier
stapten de passagiers over van de Amsterdamse op de Haarlemse trekschuit en vice
versa.
Om de dreiging van het water tegen te gaan en in de behoefte van landbouwgrond
te voorzien - het graan uit de Oostzeelanden was moeilijk verkrijgbaar door de
Pools-Zweedse conflicten - werd tussen 1612 en 1630 de drooglegging grootschalig
aangepakt. De investeringen waren mogelijk door het vele geld dat verdiend
werd in de handel. Onder leiding van Jan Adriaanszoon Leeghwater ontstaan de
droogmakerijen in Noord-Holland, Leeghwater adviseerde bij de drooglegging van
het Bijlmermeer en het Watergraafsmeer en pleitte voor het droogmaken van het
Haarlemmermeer, dat pas twee eeuwen later zou plaatsvinden.
Het droogmaken van de grote meren zoals de Beemster, en de Schermer had echter
verstrekkende consequenties voor de waterbeheersing. Men realiseerde zich dat
de landaanwinning de waterbergende capaciteit van de boezemwateren ernstig
verkleinde en extra belast werd door de vele windmolens die er bij kwamen. Hierop
werden maatregelen getroffen die de afwatering moesten verbeteren. Zo werd
onder andere de Nauernasche Vaart aangelegd.
18
De grote droogmakerijen van de17e eeuw: De Beemster, Purmer, Wormer en Schermer