amsterdam%20waterbestendig

De periode 1900-1965
Het AUP en de Afsluitdijk
Al omstreeks 1900 waren er plannen om de verschillende randgemeenten van
Amsterdam (Watergraafsmeer, Sloten, en delen van Westzaan, Zaandam, Oostzaan,
Diemen en Ouder- en Nieuwer-Amstel) te annexeren. In 1921 was het zover: het
grondgebied werd vier keer zo groot en het aantal inwoners nam toe tot ongeveer
680.000. Ransdorp, Holysloot en Durgerdam sloten zich in 1921, als gevolg van de
opgelopen schade na de stormvloed van 1916, vrijwillig bij Amsterdam aan.
In de Watergraafsmeer (NAP-5,40m) was op polderpeil gebouwd en het stadsbestuur
vreesde waterstaatkundige problemen. Voor integrale ophoging was echter geen
geld waardoor het grondwaterpeil op nauwelijks een halve meter onder maaiveld
ligt.
Amsterdam groeide steeds verder het polderland in. Sinds de jaren veertig werd de
stedelijke bebouwing nog aanzienlijk uitgebreid. Met de aanleg van de Afsluitdijk
in 1932 nam de kans op overstromingen af, de Zuiderzee werd het IJsselmeer. Het
integraal ophogen tot boven boezempeil heeft men toen verlaten. Men ging uit van
een drooglegging van 1,2 à 1,3 meter ten opzichte van het polderpeil (in plaats van
NAP +0,5m.) en een slootafstand van 400 meter. De gewenste ophoging tot het
traditionele boezempeil is ook in verband met de hoge kosten teruggebracht. De
Westelijke Tuinsteden hebben daarom een polderpeil met een veel groter wateroppervlak
dan in het oorspronkelijke ontwerp aangegeven was.
De nieuwe woongebieden werden gepland volgens het Algemeen Uitbreidingsplan
(AUP) aan de west- en zuidkant van de stad: Slotermeer, Geuzenveld, Slotervaart,
Overtoomse Veld, Osdorp en Buitenveldert. Een klein deel van het plan werd nog
voor de oorlog uitgevoerd, het grootste deel erna. Het oude agrarische polderland
werd bouwterrein en er kwam een zandlaag op. Het in de zeventiende eeuw drooggelegde
Slotermeer werd weer water en voor zandwinning uitgediept tot Sloterplas.
Ook het bestaande Nieuwe Meer ten zuiden van Sloten werd sterk uitgebreid ten
behoeve van de zandwinning.
De uitbreiding van de stad raakte vanaf de jaren zestig in een stroomversnelling. Het
bouwen in polders vond ook plaats in Noord en in Zuidoost. Zo startte vanaf 1964
de bouw van Nieuwendam-Noord, Buikslotermeer-Noord en de Banne Buiksloot.
Voor de bereikbaarheid en de groei van het wegverkeer werden later de Coentun-
22
nel (1966) en de IJ-tunnel (1968) aangelegd. De verkeersdoorbraken in de Prins
Hendrikkade en eerder al in de Oosterdoksdijk (door de aanleg van het Amsterdam-
Rijnkanaal) hadden tot gevolg dat de waterkering sinds de maatregel van Hudde
weer verder landinwaarts kwam te liggen.
Ondanks dat het overstromingsgevaar aanzienlijk was afgenomen, kreeg de stad in
1960 nog één keer te maken met een overstroming. De aanleiding was echter een
gesprongen waterleiding waardoor de dijk, ter hoogte van Zijkanaal H bezweek en
Tuindorp Oostzaan onderliep. De overstroming, verdreef 15.000 inwoners uit hun
huizen.
Na de watersnoodramp in 1953 zijn de huidige veiligheidsnormen voor overstromingskansen
vastgesteld (zie deel 2 Het systeem boven water). De werkelijke kans
op een doorbraak hangt niet alleen af van de belasting door golven en waterstand,
maar waarschijnlijk nog wel meer van de sterkte en stabiliteit van de dijken. Naar
aanleiding van de kadebreuk bij tuindorp Oostzaan is de Technische Adviescommissie
voor de Waterkeringen in het leven geroepen om te onderzoeken hoe de
Nederlandse dijken ervoor staan. De onzekere factor is niet, zo laat toetsing van de
Nederlandse dijken zien, de hoogte, maar de sterkte. Dat de kwetsbaarheid van met
name veenkaden niet onderschat moet worden, blijkt ook vandaag de dag. In 2003
begaf de dijk bij Wilnis het als gevolg van uitdroging.
Kometensingel onder water na overstroming van Tuindorp Oostzaan in 1960