buitenlandse studenten binden? - Nuffic Transfer
buitenlandse studenten binden? - Nuffic Transfer
buitenlandse studenten binden? - Nuffic Transfer
Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
transfer<br />
vakblad over internationalisering in het hoger onderwijs<br />
5<br />
Hoe kan Nederland<br />
<strong>buitenlandse</strong><br />
<strong>studenten</strong> <strong>binden</strong>?<br />
jaargang 20 | maart 2013<br />
officier mensenhandel over misbruik studievisa | ‘braziliaanse bèta’s echt een<br />
aanwinst’ | scandinaviërs compenseren onderlinge mobiliteit | erasmusbeurs voor<br />
staf vaak onbekend | onderzoek naar meerwaarde buitenlands studieverblijf
5<br />
<strong>Transfer</strong> is een onafhankelijk vakblad<br />
voor internationale samenwerking<br />
in het hoger onderwijs en onderzoek.<br />
<strong>Transfer</strong> is ook online:<br />
www.transfermagazine.nl.<br />
<strong>Transfer</strong> is een uitgave van de <strong>Nuffic</strong>,<br />
de Nederlandse organisatie voor<br />
internationale samenwerking in het hoger<br />
onderwijs. Verschijnt acht keer per jaar.<br />
Redactie<br />
Els Heuts (hoofdredacteur), Annelieke<br />
Zandvliet en Ralph Aarnout<br />
Aan dit nummer werkten mee<br />
Annemieke Bosman, Han van der<br />
Horst, Yvonne van de Meent, Annette<br />
Posthumus, Martine Postma, Ellen Touw,<br />
Robert Visscher<br />
Beeld<br />
Christophe Boisvieux/Hollandse Hoogte,<br />
Niels Bongers, Caro Bonink, René van<br />
den Burg, Herman Engbers, Marc de<br />
Haan/HH, Nick Hannes/HH, LAIF/HH,<br />
Jos Lammers/HH, Jan Luursema/ANP,<br />
Inge van Mill/HH, Quadriga images/HH,<br />
Bert Spiertz/HH, John Wang/Getty Images,<br />
Redactieraad<br />
Ries Agterberg (DUB), Sebastiaan<br />
den Bak (Nether), Riekele Bijleveld<br />
(Universiteit Twente), Patrick Cramers<br />
(Codarts), Klaartje van Genugten (Fontys),<br />
Joep Huiskamp (TU Eindhoven)<br />
Redactieadres<br />
<strong>Nuffic</strong>, Postbus 29777, 2502 LT Den Haag,<br />
tel.: 070 – 426 0126 / 426 0144 / 426 0122<br />
fax: 070 – 426 0399<br />
e-mail: eheuts@nuffic.nl,<br />
azandvliet@nuffic.nl, raarnout@nuffic.nl<br />
website: www.transfermagazine.nl<br />
Abonnementen<br />
<strong>Transfer</strong> is gratis verkrijgbaar.<br />
Geïnteresseerden kunnen zich voor<br />
een gratis abonnement aanmelden via<br />
www.ikabonneermij.nl/transfer.<br />
Abonnementenadministratie<br />
DUO-tijdschriftenservice<br />
Postbus 681<br />
3500 AR Utrecht<br />
tel.: 030 – 263 1089<br />
Vormgeving en lay-out<br />
Sabrina Luthjens BNO<br />
en Christina Schürmann<br />
(www.makingwaves.nl)<br />
Druk<br />
Drukkerij Deltahage, Den Haag<br />
Overname artikelen<br />
Het overnemen en vermenigvuldigen van<br />
artikelen uit <strong>Transfer</strong> is slechts geoorloofd<br />
na schriftelijke toestemming van de<br />
hoofdredactie.<br />
Omslag<br />
Foto: Inge van Mill / Hollandse Hoogte<br />
<strong>Transfer</strong> 6, jaargang 20, verschijnt op<br />
11 april 2013<br />
transfer<br />
Lopend vuurtje<br />
Het lijkt tegenstrijdig. Voor het eerst in dertig jaar zitten bijna 600.000<br />
mensen thuis zonder werk. De werkloosheid heeft een recordhoogte bereikt.<br />
En toch is het voor onze kenniseconomie van cruciaal belang dat Nederland<br />
internationaal studietalent aan zich weet te <strong>binden</strong>. Er zijn hele vakgroepen<br />
die draaien op <strong>buitenlandse</strong> wetenschappers. En de personeelstekorten in<br />
bijvoorbeeld de hightech zijn zo groot dat sommige bedrijven overwegen<br />
elders te gaan produceren.<br />
De Sociaal-Economische Raad (SER) onderzoekt daarom hoe <strong>buitenlandse</strong><br />
<strong>studenten</strong> verleid kunnen worden om hier aan de slag te gaan. Dit adviesorgaan<br />
van de regering organiseerde half februari een kenniscafé voor <strong>buitenlandse</strong><br />
<strong>studenten</strong>. Centraal stond de vraag hoe Nederland voor hen aantrekkelijker<br />
kan worden en wat ze tegenhoudt om hier te blijven. Eerder dit jaar hield<br />
de SER expertmeetings met vertegenwoordigers van onderwijsinstellingen,<br />
werkgeversorganisaties en gemeenten. De verkenningen zullen uitmonden in<br />
een advies aan minister Bussemaker dat een dezer maanden zal verschijnen.<br />
<strong>Transfer</strong> neemt in dit nummer hierop een voorschot en legt een aantal experts<br />
de vraag voor wat er moet gebeuren om internationaal talent aan Nederland<br />
te <strong>binden</strong>. Uit onderzoek blijkt namelijk dat de meeste <strong>buitenlandse</strong> <strong>studenten</strong><br />
hier graag internationale werkervaring willen opdoen, maar na afloop van hun<br />
studie toch vertrekken.<br />
In dit nummer ook aandacht voor Science without Borders. Dit beurzenprogramma<br />
biedt honderd duizend Braziliaanse bèta<strong>studenten</strong> de kans een<br />
periode in het buitenland te studeren. Voorwaarde is wel dat ze daarna terugkeren.<br />
Van oudsher richt de Braziliaanse elite, die het zich kan permitteren om<br />
in het buitenland te studeren, zich op de Verenigde Staten. Maar Remon Boef,<br />
directeur van <strong>Nuffic</strong> Neso Brazilië, ziet dat de aandacht steeds meer verschuift<br />
naar Europa. Nederland ontpopt zich als een populaire bestemming. Van de<br />
21.000 Brazilianen die sinds september over de wereld zijn uitgezwermd,<br />
kozen er 350 voor ons land. <strong>Transfer</strong> sprak met een aantal van hen en tekende<br />
enthousiaste reacties op. Nu al fungeren zij als ambassadeur. “Als Brazilianen<br />
mij vragen hoe het hier is, schrijf ik dat Nederland een fantastisch studieland<br />
is. Dat verspreidt zich via Facebook als een lopend vuurtje door Brazilië”,<br />
vertelt een studente wier blog door 12.000 mensen wordt gelezen. Zo wordt<br />
Nederland steeds bekender als aantrekkelijke studiebestemming. Nu nog de<br />
binding.<br />
els heuts<br />
eheuts@nuffic.nl
i n h o u d<br />
24-42 8 Hoe houdt Nederland <strong>buitenlandse</strong> <strong>studenten</strong> vast?<br />
Het kabinet wil dat meer <strong>buitenlandse</strong> <strong>studenten</strong> na hun afstuderen een baan<br />
zoeken in Nederland. Want dat levert geld op, berekende het Centraal Planbureau.<br />
Veel buitenlanders die in Nederland studeren, wíllen ook blijven. Maar in de<br />
praktijk pakt het vaak anders uit. <strong>Transfer</strong> deed een eerste verkenning hoe<br />
Nederland <strong>buitenlandse</strong> afgestudeerden beter aan zich kan <strong>binden</strong>.<br />
12 ‘Misbruik van studievisa komt steeds vaker voor’<br />
Buitenlanders die niet in aanmerking komen voor een visum, proberen soms via<br />
mensensmokkelaars toch ons land binnen te komen. Studievisa worden daarbij<br />
steeds vaker misbruikt, weet Warner ten Kate, landelijk officier mensenhandel.<br />
Hij doet een appel op de hogeronderwijsinstellingen om daar alert op te zijn.<br />
16 ‘Braziliaanse bèta’s zijn echt een aanwinst’<br />
Brazilië is begonnen aan een megaoperatie. In drie jaar tijd worden 100.000<br />
bèta<strong>studenten</strong> naar het buitenland gestuurd. Het programma Science without<br />
Borders moet de techniek en exacte wetenschappen in Brazilië op een hoger plan<br />
brengen. Nederland ontving in het kader van het programma tot nu toe enkele<br />
honderden Brazilianen. Hoe zijn de eerste ervaringen?<br />
20 Scandinaviërs compenseren disbalans in mobiliteit<br />
In Nederland is vorig jaar geopperd om Duitsland een rekening te sturen voor<br />
het opleiden van veel Duitse <strong>studenten</strong>. Ook in andere landen met een disbalans<br />
in <strong>studenten</strong>mobiliteit komt compensatie wel eens ter sprake. De Scandinavische<br />
landen hebben daar al vele jaren een regeling voor. Europa kijkt met belangstelling<br />
toe.<br />
En verder<br />
2 Colofon en redactioneel 4 Nieuwsberichten 15 Duitslanddesk promoot samenwerking met oosterburen<br />
22 Aanpakken: internationaliseerders aan het werk 23 Column Ellen Touw<br />
24 Erasmusbeurs voor staf vaak onbekend 27 Vliegende Hollander<br />
28 Onderzoek naar meerwaarde buitenlands studieverblijf 30 Gelezen 31 Agenda<br />
Frankrijk<br />
Portugal<br />
VS<br />
Canada VK<br />
Spanje<br />
Duitsland<br />
Australië<br />
Italië<br />
Nederland
Geen bursalenstelsel, wel aanpassing titulatuur<br />
Een promotie aan de Rijkuniversiteit Groningen.<br />
Een bursalenstelsel voor promovendi wordt voor-<br />
lopig niet ingevoerd. Dat heeft het kabinet eind<br />
januari besloten na een negatief advies van de Raad<br />
van State. Aanpassing van de titulatuur voor afgestudeerde<br />
hbo’ers daarentegen blijft onderdeel van<br />
het wetsvoorstel dat voortkomt uit het rapport van<br />
de commissie-Veerman over een toekomstbestendig<br />
hogeronderwijsstelsel.<br />
Foto: Jan Luursema/HH n i e u w s b e r i c h t e n<br />
4<br />
| maart 2013 | transfer<br />
Universiteiten zijn goedkoper uit als hun promovendi<br />
niet langer werknemers zijn, maar promotie<strong>studenten</strong>.<br />
Maar de Raad van State vreest dat promoveren in<br />
Nederland dan minder aantrekkelijk wordt voor<br />
internationaal talent, met een vermindering van de<br />
onderzoekskwaliteit als gevolg. Het kabinet kiest<br />
nu voor een beperkt experiment met promotie<strong>studenten</strong>.<br />
Over het aanpassen van de titulatuur is de Raad<br />
van State eveneens kritisch. Als hbo’ers zich ook<br />
‘bachelor of Arts’ dan wel ‘of Science’ mogen<br />
noemen, kan het onderscheid met universitair afgestudeerden<br />
vervagen. Dan biedt alleen het diploma,<br />
waar de naam van de instelling op staat, duidelijkheid<br />
over de aard van de opleiding. Minister Bussemaker<br />
benadrukt dat de NVAO per opleiding vooraf zal<br />
toetsen of toevoegingen passend zijn. Het voorstel<br />
om de aanmelddatum naar 1 mei te vervroegen,<br />
vormt volgens haar geen probleem voor <strong>buitenlandse</strong><br />
<strong>studenten</strong> omdat die zich meestal vroeg inschrijven.<br />
Het is nu aan de Eerste en Tweede Kamer om over het<br />
wetsvoorstel te oordelen. (ra/az)<br />
Internationalisering lijdt niet<br />
onder HO-beleid<br />
Het kabinetsbeleid dat het rendement<br />
in het hoger onderwijs moet<br />
verhogen, lijkt geen negatieve<br />
effecten te hebben op de bereidheid<br />
van <strong>studenten</strong> om naar het buitenland<br />
te gaan. In 2012 gingen zelfs<br />
meer <strong>studenten</strong> de grens over dan<br />
in 2011, blijkt uit onderzoek van het<br />
ministerie van Onderwijs.<br />
Parlementariërs en onderwijs- en<br />
<strong>studenten</strong>organisaties verwachtten<br />
dat maatregelen om het rendement<br />
te verhogen, zoals de aankondiging<br />
van een sociaal leenstelsel,<br />
de ‘harde knip’ en de langstudeermaatregel<br />
de animo voor een<br />
buitenlands studieverblijf zou<br />
verminderen. Niet alle ondervraagde<br />
<strong>studenten</strong> bleken goed op<br />
de hoogte te zijn van de (mogelijke)<br />
veranderingen. Van degenen die<br />
ervan afwisten, zei een kwart af te<br />
zien van bestuurswerk, vrijwilligerswerk<br />
of studeren in het buitenland.<br />
In 2012 steeg het aandeel<br />
<strong>studenten</strong> met buitenlandervaring<br />
nog significant ten opzichte<br />
van 2011. Onder hbo-<strong>studenten</strong><br />
is de toename groter (van 14,1<br />
naar 19,6 procent) dan onder<br />
wo-bachelors (van 11,7 naar 13,6<br />
procent). Onder wo-master<strong>studenten</strong><br />
steeg het aandeel van 33<br />
procent naar 37 procent. Hbo’ers<br />
kozen duidelijk minder vaak<br />
voor een stage in het buitenland<br />
dan voorheen. Op de vraag of ze<br />
in de toekomst voor hun studie<br />
naar het buitenland willen,<br />
antwoordde 38 in plaats van 36<br />
procent (2011) van de <strong>studenten</strong><br />
positief.<br />
Het onderzoek schetst niet meer<br />
dan ‘een eerste beeld’, schrijft<br />
minister Bussemaker. Eind<br />
2013 verschijnt een vervolgrapportage.<br />
(ra)
Talent voor Nederland?<br />
NL4Talents, Den Haag, 23 februari. In de pauzes tussen workshops brengen opvallend uitgedoste dames internationale <strong>studenten</strong> op een speelse manier met elkaar<br />
in contact. Ze vragen ze visitekaartjes in te vullen en koppelen <strong>studenten</strong> met gelijksoortige achtergrond of ambitie aan elkaar. Het doel van NL4Talents: buitenlands<br />
talent <strong>binden</strong> aan Nederland. Met zo’n 650 deelnemende <strong>studenten</strong> uit 89 landen kijkt de <strong>Nuffic</strong> terug op een geslaagde dag vol workshops, lezingen en<br />
sociale interactie.<br />
Kritiek Kamer op boetes<br />
<strong>buitenlandse</strong> <strong>studenten</strong><br />
Het is schadelijk voor de Nederlandse kenniseconomie<br />
dat <strong>buitenlandse</strong> <strong>studenten</strong> die zich netjes<br />
aan de regels houden, verwarrende aanmaningen en<br />
boetes krijgen. Dat vindt D66. Die partij stelde, net<br />
als de PvdA, Kamervragen naar aanleiding van een<br />
artikel in het vorige nummer van <strong>Transfer</strong> over zorgverzekeringen.<br />
Sinds 2011 maande het College voor<br />
Zorgverzekeringen zo’n 15.000 <strong>buitenlandse</strong><br />
<strong>studenten</strong> een zorgverzekering af te sluiten, op<br />
straffe van een boete van 350 euro. Terwijl zij dat niet<br />
hoeven te doen als ze jonger zijn dan dertig en geen<br />
bijbaan of betaalde stage hebben.<br />
D66 wil dat de ministers van Onderwijs en van<br />
Volksgezondheid er bij het CVZ op aandringen alles<br />
in het werk te stellen om te zorgen dat <strong>buitenlandse</strong><br />
<strong>studenten</strong> in de toekomst geen onterechte aanmaningen<br />
of boetes meer ontvangen. Ook de PvdA<br />
vraagt om te voorkomen dat de hele groep wordt<br />
lastiggevallen.<br />
Daarnaast zou D66 graag zien dat er een eenvoudiger,<br />
Engelstalig formulier komt waarmee de <strong>studenten</strong><br />
bezwaar kunnen maken tegen een on terechte<br />
aan maning. Ook informeert de partij bij de ministers<br />
naar de mogelijkheid om internationale <strong>studenten</strong><br />
met een kleine bijbaan vrij te stellen van de<br />
ver zekeringsplicht, als zij al volledig verzekerd zijn<br />
in een ander land. (az)<br />
Foto: René van den Burg<br />
transfer | maart 2013 | 5
Kort nieuws<br />
Minder master<strong>studenten</strong> naar Engeland<br />
Voor het eerst in zestien jaar daalt in het Verenigd<br />
Koninkrijk het aantal master<strong>studenten</strong> van buiten Europa,<br />
meldt The Guardian. Vorig studiejaar nam hun aantal met<br />
1 procent af. Dat blijkt uit cijfers van the Higher Education<br />
Statistical Agency (Hesa). Daarmee wordt de vrees van Britse<br />
universiteitsbestuurders bewaarheid dat het aangescherpte<br />
migratiebeleid Engeland veel minder aantrekkelijk maakt<br />
voor internationale <strong>studenten</strong>. De afgelopen jaren steeg het<br />
aantal master<strong>studenten</strong> van buiten de EU jaarlijks nog met<br />
tien procent.<br />
Britse universiteiten zijn voor een tiende van hun inkomsten<br />
afhankelijk van <strong>studenten</strong> van buiten Europa. (eh)<br />
‘Desnoods geen meeneembare beurs meer’<br />
De VVD wil niet dat meeneembare studiefinanciering<br />
een exportproduct wordt. Maken er te veel <strong>buitenlandse</strong><br />
<strong>studenten</strong> gebruik van, dan moet er maar een eind komen<br />
aan deze regeling. Dat zei de grootste regeringspartij in<br />
januari tijdens een debat over de mogelijkheid om een<br />
plafond te stellen aan het aantal meeneembare beurzen.<br />
Minister Bussemaker zelf noemde dat plafond een paardenmiddel.<br />
Zij zet dat daarom niet bij voorbaat in, maar wil dat<br />
wel kunnen doen als blijkt dat het aantal aanvragen van<br />
<strong>buitenlandse</strong> <strong>studenten</strong> fors toeneemt als gevolg van een<br />
uitspraak van het Europese Hof van Justitie. De minister<br />
beloofde de Tweede Kamer op de hoogte te houden van<br />
het aantal aanvragen en toekenningen op basis waarvan zij<br />
eventueel tot een maximum besluit. (az)<br />
Finland neigt naar collegegeld<br />
Een meerderheid in het Finse parlement steunt een voorstel<br />
om collegegeld in te voeren voor <strong>studenten</strong> van buiten<br />
de EU. Dat meldt University World News. Daarmee zou<br />
Noorwegen het enige Scandinavische land worden waar<br />
studeren voor iedereen gratis blijft. Het voorstel biedt<br />
alumni die in Finland blijven werken de mogelijkheid om het<br />
collegegeld af te trekken van de belasting die zij betalen. In<br />
2010 ging in Finland al een proef van start, waarbij hogeronderwijsinstellingen<br />
collegegeld mogen vragen aan niet-<br />
EU-<strong>studenten</strong> die een master volgen in een vreemde taal. De<br />
hoogte van het tarief kunnen ze zelf bepalen. De proef loopt<br />
nog tot 2014. (az)<br />
6<br />
| maart 2013 | transfer<br />
Universiteiten trekken<br />
meer <strong>buitenlandse</strong><br />
<strong>studenten</strong><br />
Buitenlandse <strong>studenten</strong> bij de opening<br />
van het academisch jaar in Leiden.<br />
Nederlandse universiteiten zijn succesvol op de internationale<br />
<strong>studenten</strong>markt. Dit collegejaar staan er 28.196<br />
<strong>buitenlandse</strong> <strong>studenten</strong> ingeschreven, ruim 1700 meer<br />
dan vorig jaar. Dat blijkt uit cijfers van de universiteitenkoepel<br />
VSNU.<br />
Het totale aantal <strong>studenten</strong> uit het buitenland aan<br />
Nederlandse universiteiten steeg met 6 procent.<br />
Internationale <strong>studenten</strong> maken dit collegejaar gemiddeld<br />
12 procent van de <strong>studenten</strong>populatie uit, tegen 11<br />
procent vorig jaar. De universiteit Maastricht is traditioneel<br />
koploper, met 46 procent <strong>buitenlandse</strong> <strong>studenten</strong>,<br />
gevolgd door Wageningen (24 procent) en de Erasmus<br />
Universiteit Rotterdam (12 procent). Net als vorig jaar<br />
sluit de Vrije Universiteit de rij met 4 procent.<br />
De Universiteit Leiden maakt een opmerkelijke groei<br />
door, van 5 procent vorig jaar tot 7 procent nu. Het aantal<br />
internationale eerstejaars nam toe met maar liefst 50<br />
procent. Zowel het university college als de Engelstalige<br />
bachelor International studies, beide gevestigd in Den<br />
Haag, leveren Leiden veel internationale aanwas op.<br />
Duitsland levert traditiegetrouw de meeste <strong>studenten</strong> en<br />
is dit jaar met 3.103 <strong>studenten</strong> goed voor bijna 30 procent<br />
van de instroom van internationale <strong>studenten</strong>. China<br />
staat met 957 <strong>studenten</strong> op plaats 2. Op de derde plek<br />
staat Griekenland met een instroom van 821 <strong>studenten</strong>,<br />
gevolgd door Groot-Brittannië met 537 nieuwe<br />
<strong>studenten</strong>. (ra)<br />
Volg <strong>Transfer</strong> op Twitter<br />
Meer nieuws op www.transfermagazine.nl.<br />
Volg <strong>Transfer</strong> ook op twitter: @<strong>Transfer</strong>_nl<br />
Foto: Marc de Haan/HH
Foto: Inge van Mill/HH<br />
Studievisum alsnog goedkoper<br />
De Tweede Kamer en het hoger<br />
onderwijs pleitten er eerder<br />
tevergeefs voor, maar sinds<br />
1 februari is het toch zo ver:<br />
<strong>studenten</strong> betalen fors minder<br />
voor een verblijfsvergunning.<br />
De leges voor gezinshereniging<br />
waren volgens de Raad van State<br />
in strijd met een EU-richtlijn,<br />
reden voor het ministerie van<br />
Veiligheid en Justitie om ook<br />
andere leges aan te passen.<br />
Een studievisum kost nu 300 in<br />
plaats van 600 euro. Wie voor<br />
wetenschappelijk onderzoek<br />
komt, profiteert van eenzelfde<br />
verlaging en hoeft daarnaast 75<br />
euro minder neer te leggen voor<br />
verlenging van de verblijfsvergunning:<br />
300 euro. Verlenging<br />
blijft voor <strong>studenten</strong> 150 euro<br />
kosten, maar is niet meer<br />
aan de orde als het Modern<br />
Migratiebeleid deze zomer wordt<br />
ingevoerd.<br />
Brussel plaatste al eens vraagtekens<br />
bij de hoogte van de leges<br />
voor <strong>studenten</strong> in Nederland.<br />
Reeds voor de laatste verhoging,<br />
in 2011, lag het tarief ver boven<br />
AW T: China-platform<br />
moet er nu komen<br />
Premier Rutte met een<br />
Chinese delegatie.<br />
Vanuit Nederland wordt veel samengewerkt met<br />
Chinese partners, maar kennis en ervaringen<br />
worden nauwelijks gedeeld. De Adviesraad voor<br />
Wetenschaps- en Technologiebeleid (AWT) dringt<br />
er bij het kabinet op aan om daar snel een platform<br />
voor op te richten, gezien de snelle ontwikkeling van<br />
China als economische factor.<br />
In het vorig jaar verschenen advies De Chinese hand-<br />
dat in andere Europese landen.<br />
Lidstaten mogen slechts de daadwerkelijke<br />
kosten in rekening<br />
brengen die aanvragen met zich<br />
meebrengen, benadrukte de<br />
Europese Commissie.<br />
De Tweede Kamer vreesde dat de<br />
Nederlandse tarieven <strong>studenten</strong><br />
van buiten de EU zouden<br />
afschrikken. Voormalig minister<br />
Leers van Immigratie verwachtte<br />
dat niet, omdat de leges slechts<br />
een fractie zijn van wat een<br />
studie in Nederland kost. (az)<br />
schoen deed de AWT al de aanbeveling de krachten<br />
te bundelen bij samenwerking met China. De meeste<br />
betrokkenen vinden onderlinge afstemming wenselijk,<br />
zo bleek vervolgens bij een inventarisatie van<br />
behoeften en ideeën. Een platform kan ‘starters’<br />
helpen om valkuilen te vermijden en biedt daarnaast<br />
een betere etalage voor Nederlandse kennis en<br />
deskundigheid in China.<br />
In een brief aan de regering heeft de AWT nu uitgewerkt<br />
hoe een Connection Point Netherlands China<br />
(CPNC) vorm zou kunnen krijgen. De AWT denkt<br />
aan vijf ‘kennisdragers’, bijvoorbeeld de ambassadeurs<br />
van Nederland en China, aangevuld met<br />
boegbeelden vanuit de overheid, het bedrijfsleven<br />
en kennisinstellingen. Als de overheid die aanwijst,<br />
krijgt het CPNC meer status. Twee personen zouden<br />
ondersteunende werkzaamheden kunnen verrichten,<br />
zoals het beheren van een website en het opzetten<br />
van netwerkbijeenkomsten. Door het ver<strong>binden</strong> van<br />
bestaande initiatieven blijven de kosten beperkt. (az)<br />
transfer | maart 2013 | 7
Foto: Jos Lammers/HH<br />
a c h t e r g r o n d<br />
Nederlandse les in een café in Eindhoven.<br />
8 | maart 2013 | transfer<br />
h o e k o m j e e r t u s s e n o p d e a r b e i d s m a r k t ?<br />
Buitenlandse stud<br />
Buitenlandse <strong>studenten</strong> leveren Nederland geld op als zij na hun opleiding hier<br />
blijven werken, berekende het Centraal Planbureau. Het kabinet wil daarom<br />
meer buitenlands talent behouden. Veel <strong>studenten</strong> willen wel blijven, maar<br />
vertrekken toch. Hoe kan Nederland dat veranderen?
ent wil best blijven<br />
In het tweede jaar van haar master Sociale<br />
Wetenschappen aan de Universiteit van Amsterdam<br />
kreeg Shuiqin Liu een Nederlandse vriend. Was<br />
ze anders ook hier gebleven na haar afstuderen?<br />
“Waarschijnlijk niet”, zegt ze. Via een Chinese<br />
online community ontdekte ze bovendien dat ze<br />
na het afronden van haar studie nog een jaar in<br />
Nederland mocht blijven om een baan te vinden.<br />
Vele sollicitatie brieven later slaagde<br />
zij daarin. Ruim anderhalf jaar na<br />
het behalen van haar bul werkt de<br />
Chinese nog steeds in Nederland.<br />
Zo veel mogelijk <strong>buitenlandse</strong><br />
<strong>studenten</strong> – net als Shuiqin<br />
Lin – verliefd laten worden op<br />
een Nederlander, zou een manier<br />
kunnen zijn om de kans te<br />
vergroten dat zij hier blijven na hun<br />
studie. En dat is wat het kabinet<br />
wil, omdat uit een kosten-batenanalyse<br />
van het Centraal Planbureau<br />
blijkt dat de schatkist daarbij is gebaat. Gaat een op de<br />
vijf internationale <strong>studenten</strong> na de opleiding werken<br />
in Nederland, dan levert dat jaarlijks zo’n 740 miljoen<br />
euro op. Toch lijkt het niet waarschijnlijk dat een<br />
dating service deel uitmaakt van het advies dat de<br />
Sociaal-Economische Raad voorbereidt op de vraag:<br />
hoe kan Nederland meer <strong>buitenlandse</strong> <strong>studenten</strong><br />
verleiden hier te blijven?<br />
Verblijfsvergunning<br />
Meer voor de hand ligt het om voor een antwoord<br />
op die vraag eerst te kijken naar de huidige ‘blijvers’:<br />
hoeveel zijn dat er en wat zijn hun motieven?<br />
Daarover is weinig bekend. De OESO publiceerde<br />
in 2011 cijfers over het onderwerp, gebaseerd op<br />
het percentage studievisa dat in 2008 of 2009<br />
was omgezet in visa voor andere verblijfsdoelen.<br />
Nederland scoorde met zo’n 27 procent net bovengemiddeld<br />
(zie tabel op p. 11). Overigens werd het<br />
studievisum niet altijd omgezet in een verblijfsvergunning<br />
voor werk. Bovendien brengt deze methode<br />
slechts <strong>studenten</strong> van buiten de EU in beeld, niet de<br />
“Als wij bij workshops op<br />
universiteiten vragen wie<br />
van plan is terug te gaan,<br />
steekt ongeveer 30 procent<br />
zijn vinger op.”<br />
EU-<strong>studenten</strong> die een meerderheid vormen van de<br />
<strong>buitenlandse</strong> <strong>studenten</strong> die de Nederlandse overheid<br />
jaarlijks zo’n 90 miljoen euro kosten.<br />
Niet-EU-<strong>studenten</strong> staan ook centraal in het vorig<br />
jaar verschenen onderzoek Mobile talent? The staying<br />
intentions of international students in five EU countries.<br />
Voor deze studie, van de Sachverständigenrat<br />
deutscher Stiftungen für Intergration und Migration<br />
en de Brusselse Migration Policy<br />
Group, werden online vragen<br />
voorgelegd aan master- en<br />
PhD-<strong>studenten</strong> van buiten de EU<br />
in vijf West-Europese landen. Bijna<br />
tweederde gaf aan na afloop van<br />
de studie te willen blijven. Bij de<br />
master<strong>studenten</strong> in Nederland was<br />
dat 64 procent, bijna 20 procent<br />
twijfelde.<br />
De meeste <strong>studenten</strong> willen niet<br />
terug naar eigen land, merkt ook<br />
Cécile Reulen, manager career<br />
services bij de Rotterdam School of Management<br />
(RSM). “Tot voor kort kwam misschien een keer<br />
per maand een student met de mededeling ‘ik wil in<br />
Nederland blijven’. Nu horen we dat wel drie keer<br />
per dag.” Die indruk heeft ook Linda van Orsouw-<br />
Groener van Together Abroad, een organisatie die een<br />
carrièreportal en vacaturebank voor internationale<br />
talenten biedt. “Als wij bij workshops op universiteiten<br />
vragen wie van plan is terug te gaan, steekt<br />
ongeveer 30 procent zijn vinger op.”<br />
Praktische informatie<br />
Het percentage master<strong>studenten</strong> van buiten de EU<br />
dat in Nederland wil blijven, wijkt dus nogal af van<br />
het percentage dat daadwerkelijk zijn studievisum<br />
omzet – waarbij moet worden aangetekend dat in de<br />
OESO-cijfers ook bachelor<strong>studenten</strong> meetellen, die<br />
relatief minder vaak blijven. Welke factoren zijn van<br />
invloed? Ook daarin geeft Mobile talent? inzicht.<br />
De kans op een baan en de wens om internationale<br />
werkervaring op te doen, zijn voor ruim 80 procent<br />
van de respondenten in Nederland de belangrijkste<br />
transfer | maart 2013 | 9
10<br />
| maart 2013 | transfer<br />
redenen om te willen blijven . Dat betekent niet<br />
alleen dat de arbeidsmarkt attractief moet zijn,<br />
zegt Nannette Ripmeester, internationaal expert<br />
in wat zich afspeelt op het raakvlak van onderwijs<br />
en arbeidsmarkt. “Het moet voor <strong>buitenlandse</strong><br />
<strong>studenten</strong> ook duidelijk zijn hoe ze daar toegang toe<br />
krijgen. Als ze bijvoorbeeld weten<br />
wat er hier anders is aan sollicitatieprocedures,<br />
scheelt dat veel.”<br />
Dergelijke praktische informatie<br />
voor wie in Nederland aan de<br />
slag wil, is sinds kort te vinden<br />
op de website Careerinholland.nl<br />
van Agentschap NL en de <strong>Nuffic</strong>.<br />
Ripmeesters organisatie Expertise<br />
in Labour Mobility leverde een<br />
bijdrage aan die site.<br />
Ook onderwijsinstellingen informeren hun <strong>buitenlandse</strong><br />
<strong>studenten</strong> steeds meer over de arbeidsmarkt,<br />
merkt Van Orsouw-Groener, die de afgelopen twee<br />
jaar bij steeds meer instellingen werd uitgenodigd.<br />
“Universiteiten hebben bijna allemaal een career<br />
service en organiseren steeds meer recruitment days.<br />
Dat is positief.”<br />
Cécile Reulen vertelt dat de RSM een online stappenplan<br />
ontwikkelt voor <strong>studenten</strong> die in Nederland<br />
willen blijven. “Dat ze niet weten hoe de procedures<br />
in elkaar zitten, vormt echt een barrière. Zo valt de<br />
kennis over de zoekjaarregeling tegen. Daar valt absoluut<br />
winst te behalen.”<br />
De grote onbekendheid met het zoekjaar bleek<br />
in 2011 al uit de Holland Alumni Barometer. Nog<br />
geen 30 procent van de ruim 7.000 respondenten<br />
kende de regeling waarbij pas afgestudeerden een<br />
verblijfsvergunning voor een jaar kunnen krijgen<br />
om werk te zoeken en waarvan ook Shuiqin Lin<br />
gebruikmaakte. Van de alumni die Nederland hadden<br />
verlaten, noemde 39 procent het verlopen van het<br />
visum als voornaamste reden. Overigens geeft het<br />
ook te denken dat slechts drie respondenten gebruikmaakten<br />
van het zoekjaar.<br />
Bijbaantje<br />
Het zoekjaar heeft de aandacht van de SER, zegt Paul<br />
van Kempen, als secretaris onderwijs van werkgeversorganisaties<br />
VNO-NCW en MKB Nederland<br />
betrokken bij de voorbereiding van het advies<br />
over binding van <strong>buitenlandse</strong> <strong>studenten</strong>. Ook bij<br />
bedrijven kan de kennis over de regeling beter, erkent<br />
hij. “Maar het zoekjaar moet vooral bekend zijn bij de<br />
student. En eigenlijk zou het jaar niet nodig moeten<br />
zijn, als <strong>studenten</strong> via een afstudeeropdracht of stage<br />
‘Leer de taal’ is het<br />
advies dat de RSM geeft<br />
aan alle <strong>studenten</strong><br />
die willen blijven<br />
meteen aansluiting kregen op de arbeidsmarkt.”<br />
Nannette Ripmeester ziet daar een taak voor de<br />
werkgeversorganisaties, die bedrijven zouden<br />
kunnen aanmoedigen meer stages aan te bieden<br />
aan <strong>buitenlandse</strong> <strong>studenten</strong>. Aan die drie maanden<br />
kunnen ze zich geen buil vallen, denkt Cécile<br />
Reulen, terwijl cijfers uitwijzen<br />
dat een stage bij circa de helft van<br />
de RSM-afgestudeerden bijdroeg<br />
aan het vinden van een baan. Van<br />
alle respondenten in de Holland<br />
Alumni Barometer die stageliepen<br />
tijdens hun studie, vond 21 procent<br />
naderhand een baan in Nederland.<br />
Bij mensen met relevante werkervaring<br />
was dat 25 procent. En zelfs<br />
van de afgestudeerden die zomaar<br />
een bijbaantje hadden, vond 19 procent hier werk,<br />
tegenover 6 procent van de alumni zonder enige<br />
Nederlandse werkervaring.<br />
De experts hebben wel een verklaring voor de positieve<br />
invloed van een bijbaan. Zelfs als caissière of<br />
vakkenvuller kunnen <strong>studenten</strong> iets opsteken, zeggen<br />
Van Orsouw-Groener en Ripmeester. Zo’n baantje is<br />
goed voor de sociale contacten en om de Nederlandse<br />
werkcultuur te leren kennen. Ripmeester vindt<br />
daarom dat de overheid soepeler zou moeten omgaan<br />
met bijbaantjes. Nu mogen niet-EU-<strong>studenten</strong> maximaal<br />
tien uur per week werken, of fulltime gedurende<br />
de zomermaanden. Verder is Nederland het enige<br />
van de voor Mobile talent? onderzochte landen waar<br />
de werkgever een tewerkstellingsvergunning nodig<br />
heeft, een andere hindernis. Onderwijsinstellingen<br />
kunnen volgens Ripmeester meer het belang benadrukken<br />
dat Nederlandse werkgevers hechten aan<br />
nevenactiviteiten. “Anders doen <strong>studenten</strong> misschien<br />
alleen hun best om zo snel mogelijk af te studeren.”<br />
Onbekendheid<br />
Nog belangrijker vindt ze het dat universiteiten en<br />
hogescholen zorgen dat <strong>buitenlandse</strong> <strong>studenten</strong> zich<br />
welkom voelen. “Door Nederlandse <strong>studenten</strong> er<br />
actief bij te betrekken, kunnen ze bijdragen aan echte<br />
integratie.”<br />
Kennis van het Nederlands helpt natuurlijk ook<br />
om contacten te leggen. ‘Leer de taal’ is het advies<br />
dat de RSM geeft aan alle <strong>studenten</strong> die willen<br />
blijven. Ripmeester juicht dat toe. “Het belang<br />
van het Nederlands wordt vaak onderschat.<br />
Instellingen kunnen erop wijzen dat basiskennis<br />
van het Nederlands belangrijk is.” Bij internationale<br />
bedrijven is Engels weliswaar vaak de voertaal, in het
midden- en kleinbedrijf is dat veel minder het geval.<br />
Buitenlandse <strong>studenten</strong> komen meestal niet over de<br />
eerste horde, omdat hun cv’s meteen opzij worden<br />
geschoven, is Ripmeesters ervaring. Zij vindt het<br />
daarom niet terecht dat de technieksector het gebrek<br />
aan benodigde mensen enkel als een hogeronderwijsprobleem<br />
ziet.<br />
Onderwijs en bedrijfsleven moeten de handen ineenslaan,<br />
denkt ook werkgevers-vertegenwoordiger Paul<br />
van Kempen, met de overheid in een faciliterende<br />
rol. Net als Ripmeester noemt hij als voorbeeld de<br />
Brainport, de regio rond Eindhoven waarin veel<br />
bedrijven en instellingen zijn gericht op technologie.<br />
Daar draait het allemaal om de samenwerking<br />
tussen bedrijfsleven, overheid en kennis- en onderwijsinstellingen,<br />
vertelt Yvonne van Hest. Binnen<br />
Brainport Development houdt zij zich bezig met<br />
international labour market development. Ze vertelt<br />
over bedrijfsbezoeken en gastcolleges door CEO’s, als<br />
onderdeel van een “integrale aanpak”. Door dat soort<br />
zaken leren <strong>buitenlandse</strong> <strong>studenten</strong> het midden- en<br />
kleinbedrijf kennen. Onbekendheid daarmee is<br />
volgens Van Hest voor veel <strong>studenten</strong> een reden voor<br />
vertrek.<br />
Open en eerlijk<br />
Binnen de Brainport is onderkend dat het voor<br />
internationale <strong>studenten</strong> en kenniswerkers niet<br />
alleen draait om carrièremogelijkheden, maar ook<br />
om een fijne leefomgeving. Daarom steken onder<br />
35<br />
30<br />
25<br />
20<br />
15<br />
10<br />
5<br />
0<br />
meer Fontys, de TU Eindhoven en het lokale Expat<br />
Center elke twee maanden de koppen bijeen om af<br />
te stemmen wat er voor deze groep te beleven valt.<br />
Nieuw is het project Brabant Talents, gericht op het<br />
behoud van afgestudeerden voor de provincie. Een<br />
klankbordgroep met <strong>buitenlandse</strong> <strong>studenten</strong> krijgt<br />
daarin een belangrijke rol. Van Hest: “Misschien<br />
hecht een Pool vooral waarde aan een hoog salaris en<br />
kiest een Spanjaard meer voor persoonlijke ontwikkeling.<br />
En de drijfveren om in Nederland te blijven<br />
kunnen voor een techniekstudent anders zijn dan<br />
voor een marketeer.”<br />
Veel <strong>buitenlandse</strong> <strong>studenten</strong> zien het best zitten om<br />
in Nederland te gaan werken en er wordt steeds meer<br />
gedaan om dat te vergemakkelijken. De ongunstige<br />
arbeidsmarkt lijkt voorlopig het grootste obstakel.<br />
“Het is moeilijk om in deze economische situatie een<br />
baan te vinden”, zegt sociaal wetenschapper Shuiqin<br />
Liu uit eigen ervaring. Zij had in 2011 concurrentie<br />
van 28.000 werkloze hoogopgeleide jongeren en<br />
sindsdien is het er niet beter op geworden.<br />
“Je wilt niet dat álle <strong>buitenlandse</strong> <strong>studenten</strong><br />
blijven”, concludeert Nannette Ripmeester.<br />
“Wees er open en eerlijk over dat er vooral werk<br />
is in sectoren als health en hightech, daar hebben<br />
<strong>studenten</strong> helemaal geen moeite mee. Het duurt<br />
even, maar uiteindelijk kiezen mensen dan vanzelf<br />
studies in die richtingen.”<br />
annelieke zandvliet<br />
p e r c e n t a g e s t u d e n t e n d a t n a d e s t u d i e h e t v i s u m<br />
w i j z i g t ( 2 0 0 8 o f 2009)<br />
Canada<br />
Frankrijk<br />
Tsjechië<br />
Australië<br />
Nederland<br />
Bron: OESO, Education at a Glance, 2011<br />
Duitsland<br />
Verenigd Koninkrijk<br />
Noorwegen<br />
Finland<br />
Nieuw-Zeeland<br />
Japan<br />
Ierland<br />
Spanje<br />
Oostenrijk<br />
transfer | maart 2013 | 11
Foto: Herman Engbers<br />
i n t e r v i e w<br />
w a r n e r t e n k a t e , l a n d e l i j k o f f i c i e r m e n s e n h a n d e l<br />
‘Misbruik van studievisa<br />
komt steeds vaker voor’<br />
12 | maart 2013 | transfer
Chinese studentes die in massagesalons werken, vindt Warner ten Kate een teken aan de<br />
wand. De landelijk officier mensenhandel signaleert dat misbruik van studievisa steeds<br />
vaker voorkomt en roept instellingen op hier alert op te zijn.<br />
Nederland is een van de rijkste landen ter wereld<br />
en oefent daardoor een enorme aantrekkingskracht<br />
uit op vreemdelingen die een beter bestaan willen<br />
opbouwen. Dat stelt Warner ten Kate, sinds 2005<br />
landelijk officier mensenhandel. Ten Kate werkt<br />
bij het Landelijk Parket, dat als onderdeel van het<br />
Openbaar Ministerie de (inter)nationale georganiseerde<br />
misdaad bestrijdt. “Mensen die niet in<br />
aanmerking komen voor een visum, proberen op<br />
allerlei andere manieren ons land binnen te komen”,<br />
weet Ten Kate. “Bijvoorbeeld via mensensmokkelaars<br />
en een studievisum. De methodes worden steeds<br />
geraffineerder.”<br />
Een recent voorbeeld van misbruik van studievisa in<br />
combinatie met mensensmokkel is de strafzaak die<br />
loopt tegen de directeur van de voormalige European<br />
University for professional education (EUPE). In 2010<br />
werd die samen met drie handlangers gearresteerd.<br />
De tenlastelegging luidt mensensmokkel en oplichting.<br />
De particuliere hogeschool in Den Haag, met<br />
uitsluitend <strong>buitenlandse</strong> <strong>studenten</strong>, werd in 2011<br />
door het ministerie van Onderwijs gesloten. Het<br />
onderwijs voldeed al jaren niet aan de gestelde eisen.<br />
“EUPE bleek geen echte hogeschool te zijn, maar<br />
een brug naar Nederland voor met name Indiase<br />
<strong>studenten</strong>. Om het hoge collegegeld te kunnen<br />
betalen, werden ze gedwongen allerlei baantjes<br />
te nemen”, aldus Ten Kate. Hoewel de <strong>studenten</strong><br />
nauwelijks onderwijs kregen, organiseerden ze in<br />
2010 een handtekeningenactie om hun instelling<br />
open te houden. “In eerste instantie voelden deze<br />
<strong>studenten</strong> zich geen slachtoffer”, verklaart Ten Kate.<br />
“Dat is vaak het geval met mensensmokkel, omdat<br />
de slachtoffers er alle belang bij hebben om naar<br />
Nederland te komen.” Het is niet bekend wanneer<br />
de strafzaak voorkomt. “Er moeten getuigen worden<br />
gehoord in India en dat kost veel tijd.”<br />
Massagesalons<br />
Mensenhandel is een misdrijf tegen de menselijke<br />
waardigheid, legt Ten Kate uit. “Iemand dwingt<br />
mensen om arbeid te verrichten en strijkt zelf het<br />
geld daarvoor op. Vaak gaat dat hand in hand met<br />
mensensmokkel, waarbij mensen veel geld moeten<br />
neertellen om een land binnengesmokkeld te worden.<br />
Ze willen dat geld graag terugverdienen en gaan hier<br />
onder beroerde omstandigheden aan de slag.”<br />
Een ander voorbeeld zijn de Chinese studentes die in<br />
de afgelopen jaren bij controles in Chinese massagesalons<br />
in de Randstad werden aangetroffen. De<br />
invallen maakten deel uit van een onderzoek naar de<br />
georganiseerde Chinese criminaliteit in Nederland<br />
waarbij Ten Kate nauw betrokken is. De helft van de<br />
Chinese massagesalons blijkt een illegaal bordeel te<br />
zijn. Ten Kate weet niet of de medewerksters die op<br />
een studievisum naar Nederland kwamen, werden<br />
gedwongen tot prostitutie. “In de Chinese cultuur<br />
lopen massage en prostitutie door elkaar heen. Dat is<br />
een schimmig gebied.”<br />
Tussen 2005 en 2010 werden 14.000 <strong>studenten</strong>visa<br />
verstrekt aan Chinezen; 148 ‘studentes’ eindigden in<br />
de beautybranche. Volgens het onderzoek De positie<br />
van Chinese masseuses in de Chinese beautybranche<br />
in Nederland dat in 2012 verscheen, zijn de studentes<br />
die in een beautysalon werken, doorgaans in de<br />
eerste plaats naar Nederland gekomen om hier te<br />
studeren. Maar ook zij kunnen volgens het onderzoek<br />
slachtoffer worden van uitbuiting, omdat ze worden<br />
misleid over het type dienstverlening in de beautysalons.<br />
Als de meisjes eenmaal seksuele handelingen<br />
hebben verricht, kunnen ze worden afgeperst, omdat<br />
op prostitutie een groot taboe rust.<br />
Mensonwaardige situaties<br />
In 2011 drong de Tweede Kamer er bij de regering op<br />
aan misbruik van studievisa bij mensenhandel effectief<br />
aan te pakken. Volgens VVD’er Van der Steur,<br />
die hierover een motie indiende, is er nog een slag te<br />
maken in de strijd tegen illegale en vaak gedwongen<br />
prostitutie in Chinese en Thaise massagesalons, die<br />
vaak gepaard zou gaan met misbruik van studievisa.<br />
Omdat de betrokkenen zich vaak geen slachtoffer<br />
voelen, speelt er veel onder de oppervlakte.<br />
Ten Kate: “Mensenhandel en mensensmokkel zijn<br />
geen delicten die zich spontaan aanbieden. Als je<br />
op straat wordt beroofd, is dat heel zichtbaar en zit<br />
je tien minuten later op het politiebureau. Maar we<br />
zien niet iedere ochtend tien vrouwen op de stoep<br />
transfer | maart 2013 | 13
i n t e r v i e w<br />
14 | maart 2013 | transfer<br />
van het politiebureau staan om te vertellen dat ze de<br />
afgelopen nacht zo zijn uitgebuit. Daar moet je op<br />
een andere manier achterkomen. Voor het Openbaar<br />
Ministerie is de bottomline of zich mensonwaardige<br />
situaties voordoen. Als de <strong>studenten</strong> hier een redelijk<br />
leven hebben, is de noodzaak voor het OM om in te<br />
grijpen minder groot. Maar als zo’n Chinees meisje<br />
wordt gedwongen seksuele diensten te verlenen<br />
in een massagesalon, schromen we niet haar daar<br />
meteen weg te halen.”<br />
Het toegenomen misbruik van studievisa is volgens<br />
Ten Kate een rechtstreeks gevolg van de globalisering.<br />
“Vijftien jaar geleden bestonden hogescholen<br />
en universiteiten voor 95 procent uit Nederlandse<br />
<strong>studenten</strong>. Het risico was toen dus veel kleiner.”<br />
Gedragscode<br />
Op welke schaal het misbruik plaatsvindt, is lastig<br />
vast te stellen. Onderzoek van de Onderwijsinspectie<br />
toonde in 2008 aan dat bij acht hogescholen <strong>buitenlandse</strong><br />
<strong>studenten</strong> waren verdwenen.<br />
Ze hadden zich niet meer bij hun<br />
instelling gemeld, terwijl ze er<br />
volgens hun verblijfsvergunning<br />
nog hadden moeten studeren.<br />
Relatief veel Pakistanen bleken hun<br />
studie voortijdig af te breken. “Zo’n<br />
student verdwijnt dan binnen de<br />
Europese ruimte. Zo lang hij niet<br />
de Schengen-grens overgaat, kan<br />
hij zich binnen Europa redelijk vrij<br />
bewegen.”<br />
Om oneigenlijk gebruik van studievisa tegen te gaan,<br />
zijn de afgelopen jaren diverse maatregelen genomen.<br />
Zo is er sinds 2006 de Gedragscode hoger onderwijs.<br />
Hierin is vastgelegd aan welke eisen internationale<br />
<strong>studenten</strong> en instellingen moeten voldoen. Een<br />
extra check is het <strong>Nuffic</strong>-certificaat China, waarin de<br />
authenticiteit van Chinese diploma’s en graden en de<br />
Engelse taaltoets wordt bevestigd. Zonder dit certificaat<br />
kan een Nederlandse onderwijsinstelling geen<br />
visum aanvragen voor een <strong>buitenlandse</strong> student.<br />
Een andere maatregel is dat internationale <strong>studenten</strong><br />
per studiejaar minimaal de helft van hun studiepunten<br />
moeten halen. Als zij daar niet in slagen,<br />
kan de IND hun verblijfsvergunning intrekken.<br />
De onderwijsinstelling heeft de plicht om de studievoortgang<br />
van niet-EU-<strong>studenten</strong> te rapporteren aan<br />
de IND. Deze regeling, die ook in de Gedragscode is<br />
opgenomen, treedt in werking als de Wet modern<br />
migratiebeleid komende zomer van kracht wordt.<br />
“Als er duidelijk afwijkende<br />
patronen zijn, moeten<br />
er een paar alarmbellen<br />
gaan rinkelen”<br />
De meldplicht ligt gevoelig bij de instellingen,<br />
omdat die op gespannen voet staat met de privacy<br />
van <strong>studenten</strong>.<br />
Geen heksenjacht<br />
“Doordat de instellingen de studievoortgang moeten<br />
controleren, heb je er meer zicht op of mensen<br />
ook daadwerkelijk studeren”, vindt ten Kate. “Het<br />
gaat niet om een heksenjacht, maar je wilt graag de<br />
mensen hebben die een bijdrage kunnen leveren aan<br />
de Nederlandse economie.”<br />
De landelijk officier mensenhandel is van mening<br />
dat instellingen een bredere verantwoordelijkheid<br />
hebben dan het in de gaten houden van studieresultaten.<br />
Op een bijeenkomst van het Europees<br />
Migratienetwerk eind vorig jaar deed hij een appel<br />
op de instellingen om te letten op mogelijk misbruik.<br />
“Ik zeg niet dat het probleem erg groot is, maar we<br />
moeten onze ogen er niet voor sluiten. Studenten in<br />
massagesalons zijn een teken aan de wand”, zei hij<br />
toen. Die uitspraak leidde tot wat<br />
weerstand bij het publiek, dat voor<br />
een deel uit medewerkers van hogescholen<br />
en universiteiten bestond.<br />
“Je kunt niet verwachten dat onderwijsinstellingen<br />
controleren wat<br />
<strong>studenten</strong> in hun vrije tijd doen”,<br />
was een van de reacties.<br />
“Het strafrecht is geen panacee<br />
voor alle problemen”, stelt Ten<br />
Kate. “Het kan wel een aantal zaken<br />
oplossen, maar je hebt ook mensen nodig die een<br />
vinger aan de pols houden. In Nederland heerst sterk<br />
de opvatting dat je zelf je leven moet bepalen. Dat is<br />
een groot goed, maar dat ontslaat instellingen niet<br />
van een bepaalde mate van verantwoordelijkheid<br />
als <strong>buitenlandse</strong> <strong>studenten</strong> afglijden. En daar moet<br />
je misschien wel een stapje verder in gaan dan bij de<br />
gemiddelde Nederlandse student. Medewerkers van<br />
instellingen hoeven geen opsporingsambtenaren te<br />
worden. Maar als je een <strong>buitenlandse</strong> student hebt<br />
wiens studie niet goed loopt en die bijvoorbeeld grote<br />
schulden heeft, dan moeten er een paar alarmbellen<br />
gaan rinkelen. Ook vanuit medemenselijkheid.”<br />
Volgens Ten Kate zijn er genoeg papieren controles.<br />
“Maar je moet ook controleren door met je voeten<br />
in de klei te staan. Soms zijn er duidelijk afwijkende<br />
patronen. Als een student in Amsterdam woont en<br />
in Maastricht een bijbaantje heeft, kun je je afvragen<br />
hoe reëel dat is.”<br />
els heuts
Foto: Langrock/ Zenit/ laif/HH<br />
a c t u e e l<br />
Duitslanddesk wijst weg<br />
naar oosterburen<br />
De goede naam van de Duitse industrie trekt veel <strong>studenten</strong>.<br />
Bijna de helft van de <strong>buitenlandse</strong> <strong>studenten</strong> in<br />
Nederland is afkomstig uit Duitsland. Andersom is dat<br />
slechts 0,7 procent, zo’n 2.100 <strong>studenten</strong>. De ophef<br />
over de kosten van deze disbalans verstomde vorig<br />
jaar, toen werd berekend dat <strong>buitenlandse</strong> <strong>studenten</strong><br />
de schatkist spekken als zij hier blijven werken.<br />
Toch zette de ongelijkheid het ministerie van<br />
Onderwijs aan het denken. Want Duitsland is<br />
Nederlands belangrijkste handelspartner en biedt<br />
kwalitatief goed onderwijs. Daarom kondigde het<br />
ministerie eind februari aan geld beschikbaar te stellen<br />
voor een Duitslanddesk. Die moet – vooralsnog<br />
voor drie jaar – informatie bieden over studeren in<br />
Duitsland en hogeronderwijsinstellingen ondersteunen<br />
bij samenwerking met Duitse partners.<br />
De Duitslanddesk wordt ondergebracht bij het<br />
Duitsland Instituut Amsterdam (DIA). Dat presenteerde<br />
afgelopen maand, samen met de Adviesraad<br />
voor het Wetenschaps- en Technologiebeleid (AWT),<br />
een onderzoek naar het Duitse wetenschapslandschap<br />
en R&D-beleid, getiteld Vasthoudend Innoveren.<br />
Maakindustrie<br />
“Samenwerking met Duitsland vereist kennis van<br />
het systeem, en die ontbreekt nogal eens”, zei<br />
DIA-directeur Ton Nijhuis bij de presentatie. Het gaat<br />
om een complex systeem, erkende hij. Kenmerkend<br />
noemt Nijhuis de honderden buiten-universitaire<br />
onderzoeksinstituten, die voor massa en continuïteit<br />
zorgen en goed toegerust zijn voor samenwerking met<br />
het bedrijfsleven. Dat gaat wel ten koste van onderzoek<br />
aan universiteiten, wat blijkt uit hun positie in<br />
rankings.<br />
Vorig jaar overwoog Nederland nog om Duitsland een<br />
rekening te sturen voor de Duitsers die hier studeren.<br />
Inmiddels waait er een nieuwe wind. Een Duitslanddesk<br />
moet mobiliteit naar en samenwerking met Duitsland<br />
stimuleren. Want wij kunnen veel van onze oosterburen<br />
opsteken, blijkt ook uit een nieuw rapport.<br />
Vasthoudend innoveren schetst verder de vanzelfsprekendheid<br />
in Duitsland om te investeren in R&D.<br />
Ook in de jaren ’80 bleef de maakindustrie er van<br />
belang, terwijl andere landen vooral inzetten op<br />
dienstverlening. Recenter is de Exzellenzinitiative,<br />
waarbij vijftien jaar lang geld wordt uitgetrokken<br />
voor onderzoekssamenwerking. Ook internationaal<br />
spelen partnerschappen een grote rol. Nederland<br />
wordt in beleidsstukken niet als speciale partner<br />
genoemd.<br />
Nijhuis hoopt dat het rapport een stimulans is voor<br />
samenwerking met Duitsland, maar ook een voorbeeld<br />
voor het aantrekken van bèta<strong>studenten</strong> uit<br />
het buitenland. Door een gerichte branding van<br />
Duitsland als hét techniekland en dankzij de goede<br />
naam van de Duitse industrie, lukt het de Duitsers<br />
om veel internationale <strong>studenten</strong> en promovendi aan<br />
te trekken. Het aantal <strong>buitenlandse</strong> promovendi is<br />
de afgelopen tien jaar verdubbeld, vanuit India zelfs<br />
vertienvoudigd.<br />
De DAAD, een grote zusterorganisatie van de <strong>Nuffic</strong>,<br />
is na consequent beleid van decennia een begrip in<br />
het buitenland. Dat geldt ook voor de Alexander<br />
von Humboldt-Stiftung, die een rol speelt bij het<br />
aantrekken van internationaal gerenommeerde<br />
onderzoekers. Beide organisaties voeren bovendien<br />
een actief alumnibeleid.<br />
“Ein gutes Beispiel ist der beste Lehrmeister”, zei<br />
staatssecretaris Sander Dekker (OCW) toen hij het<br />
rapport in ontvangst nam. “Maar lessen trekken is<br />
beter dan kopiëren.”<br />
annelieke zandvliet<br />
transfer | maart 2013 | 15
a z i l i a n e n b r e n g e n m e e r d i v e r s i t e i t i n d e i n t e r n a t i o n a l e k l a s<br />
Beursprogramma zet Nederland i<br />
Foto: John Wang/Getty Images<br />
a c h t e r g r o n d<br />
Een enorm mobiliteitsprogramma is van start gegaan: Brazilië stuurt in drie jaar 100.000 bèta<strong>studenten</strong><br />
naar het buitenland. Van de 21.000 Brazilianen die sinds september zijn uitgezwermd, kozen er 350 voor<br />
Nederland. De eerste ervaringen – zowel bij de <strong>studenten</strong> als bij de instellingen – zijn positief.<br />
16 | maart 2013 | transfer<br />
Frankrijk<br />
Portugal<br />
VS<br />
Spanje<br />
Canada VK<br />
Duitsland<br />
Australië<br />
Italië<br />
Nederland<br />
1 VS met 4684 100%<br />
2. Portugal met 285<br />
3. Frankrijk met 257<br />
4. Spanje met 2356<br />
5. Canada met 2045<br />
6. VK met 1804 36%<br />
7. Duitsland met 16<br />
8 Australië 825 16,5<br />
9 Italië 633 12,6%<br />
10. Nederland 596
n Brazilië op de kaart<br />
“Ik heb er altijd van gedroomd om in het buitenland<br />
te studeren”, vertelt de Braziliaanse Gabriella Ribeiro.<br />
Omdat haar ouders niet erg bemiddeld zijn, leek dat<br />
een onvervulbare wens. Daarom oriënteerde de informaticastudente<br />
zich op mogelijkheden om au pair te<br />
worden. Totdat haar vader ruim een jaar geleden op de<br />
radio hoorde over het nieuwe mobiliteitsprogramma<br />
Science without Borders, waar de Braziliaanse regering<br />
1,4 miljard euro in steekt. Daarmee<br />
kunnen tot en met 2015 100.000<br />
bèta- en techniek<strong>studenten</strong> een jaar<br />
naar het buitenland.<br />
Gabriella Ribeiro ging er meteen<br />
achteraan en wist als een van de<br />
eersten een beurs te bemachtigen.<br />
Ze koos het in Brazilië tamelijk<br />
onbekende Nederland uit als<br />
bestemming. “Ik had me al verdiept in de Nederlandse<br />
samenleving en cultuur toen ik au pair wilde worden.<br />
Wat ik las, beviel me.”<br />
Het <strong>Nuffic</strong> Neso-kantoor in Brasilia bracht het<br />
Nederlandse onderwijsaanbod vervolgens goed onder<br />
de aandacht. “De medewerkers zijn heel actief op<br />
Facebook en laten daar niet alleen berichtjes achter. Je<br />
kunt ook met ze chatten”, zegt de studente. Ze deed<br />
bijvoorbeeld mee aan een online-voorlichtingsbijeenkomst<br />
die twee uur duurde. Een slimme aanpak in een<br />
groot land als Brazilië waar reizen duur is, vindt ze.<br />
Over haar studiekeuze hoefde Gabriella ook niet lang<br />
te denken. Toen ze het korte Engelstalige programma<br />
kunst & technologie van Saxion Hogescholen zag, was<br />
ze meteen verkocht. “In Brazilië studeer je kunst óf<br />
techniek. Maar ik wil na mijn afstuderen aan de slag<br />
met sociale media. Dan heb je niet genoeg aan technische<br />
kennis alleen, je moet bijvoorbeeld ook wat<br />
weten van grafisch ontwerpen. Of onderzoek kunnen<br />
doen naar internetgedrag. Dat leer ik hier.”<br />
Multicultureel<br />
Architectuurstudente Jessica Oliveira en Paula Silveira<br />
die in Brazilië milieutechnologie studeert, volgen<br />
bij Saxion het internationale programma ruimtelijke<br />
ordening en stedenbouw. Jessica koos voor Nederland<br />
omdat ze tijdens het backpacken Nederlandse vrienden<br />
had gemaakt. Paula wilde eigenlijk naar Duitsland,<br />
omdat ze daar al een jaar heeft gewoond en de taal<br />
spreekt. “Maar de Duitse universiteiten zaten al vol<br />
met Science without Borders-<strong>studenten</strong>. Daarna heb ik<br />
“Ik heb getwijfeld tussen<br />
Nederland en België, maar<br />
ik vond Nederland cooler”<br />
getwijfeld tussen Nederland en België, maar ik vond<br />
Nederland cooler. Het is net als Brazilië een multicultureel<br />
land en daarbij voel ik me thuis.”<br />
Het programma dat beide studentes in Nederland<br />
volgen, sluit inhoudelijk goed aan bij hun studie in<br />
Brazilië, al was de onderwijsaanpak wel even wennen.<br />
“Hoewel ik als architectuurstudent veel ontwerpopdrachten<br />
krijg, is het onderwijs in Brazilië toch veel<br />
theoretischer. Hier ben je veel meer<br />
bezig je kennis in de praktijk toe te<br />
passen”, vertelt Jessica. “In Brazilië<br />
volg ik voornamelijk hoorcolleges”,<br />
vult Paula aan. “Hier word je aan het<br />
werk gezet met praktijk problemen.<br />
Dat vond ik eerst best eng. Maar<br />
daardoor leer je iets waar je echt wat<br />
aan hebt als je gaat werken.”<br />
Gabriella, Jessica en Paula horen tot de eerste groep van<br />
153 Science without Borders-<strong>studenten</strong> die in september<br />
in Nederland arriveerde. Het mobiliteitsprogramma<br />
moet de techniek en exacte wetenschappen in Brazilië<br />
op een hoger plan brengen en de inzetbaarheid van<br />
afgestudeerden vergroten. Het is de bedoeling dat de<br />
<strong>studenten</strong> tijdens hun <strong>buitenlandse</strong> verblijf praktijkervaring<br />
opdoen bij een bedrijf, in een laboratorium<br />
of door te werken aan praktijk-cases. Het programma<br />
richt zich op bachelor<strong>studenten</strong> die na het <strong>buitenlandse</strong><br />
studieverblijf weer teruggaan naar Brazilië.<br />
Buitenkansje<br />
Science without Borders biedt Nederlandse universiteiten<br />
en hogescholen een unieke mogelijkheid om in contact<br />
te komen met het hoger onderwijs in de opkomende<br />
economie Brazilië, stelt Remon Boef, directeur van het<br />
Neso-kantoor in Brasilia. Die contacten kunnen leiden<br />
tot structurele uitwisseling van <strong>studenten</strong> en onderzoekers.<br />
De Braziliaanse overheid biedt Nederlandse<br />
instellingen bovendien een vaste collegegeldvergoeding<br />
van 8.000 euro per jaar. Meedoen aan Science without<br />
Borders is dus een buitenkansje dat niet veel instellingen<br />
laten lopen.<br />
De eerste 153 Braziliaanse <strong>studenten</strong> hebben zich<br />
verspreid over dertien hogescholen en acht universiteiten.<br />
Tweederde koos voor een hbo-studie.<br />
Met zestien Brazilianen deed vooral Saxion goede<br />
zaken. “Ons Engelstalige aanbod sluit goed aan bij de<br />
focus van het programma”, verklaart Chris van den<br />
Borne, directeur van het international office, het Saxion-<br />
transfer | maart 2013 | 17
a c h t e r g r o n d<br />
succes. “We hebben een aantal short degree programs<br />
waarbij internationale <strong>studenten</strong> de laatste fase van het<br />
bachelorporgramma volgen. De Brazilianen kunnen daar<br />
zo bij aanschuiven.”<br />
Ook de TU Eindhoven mag zich verheugen in een grote<br />
Braziliaanse belangstelling. Onderzoekers van de universiteit<br />
hadden al contacten met collega’s in Brazilië, maar<br />
Karen Ali, directeur van het international office, denkt<br />
dat de populariteit van de TU/e vooral te danken is<br />
aan de intensieve samenwerking met het bedrijfsleven.<br />
“Die relatie is voor de Brazilianen erg belangrijk.”<br />
Toch zijn van de ruim honderd Brazilianen die zich bij<br />
de TU/e hadden aangemeld, er in de eerste ronde maar<br />
dertien geplaatst. “Er was sprake van een mismatch”,<br />
legt Ali uit. “Zeker een kwart van de aanmelders wilde<br />
industrial design gaan doen, maar ze snapten niet allemaal<br />
wat die studie inhoudt. Ze dachten dat het een<br />
toegepaste kunstopleiding is, zoals de Design Academie<br />
aanbiedt.”<br />
Tussentijdse instroom<br />
De Engelse taal was een tweede struikelblok.<br />
De Braziliaanse topuniversiteiten selecteren hun beste<br />
<strong>studenten</strong>, maar die moeten, voordat ze een beurs<br />
krijgen, wel aantonen dat ze voldoen aan de toelatingseisen<br />
van de <strong>buitenlandse</strong> instelling. “Studenten<br />
die een Engelstalige studie gaan doen, moeten een<br />
TOEFL- of IELTS-certificaat overleggen en dat hebben<br />
ze meestal niet. Daardoor is er een run op taalcursussen<br />
ontstaan en zijn er inmiddels wachtlijsten voor<br />
de examens”, vertelt Remon Boef.<br />
Het gevolg is dat maar een klein deel van de 550<br />
<strong>studenten</strong> die zich vorig voorjaar hadden aangemeld<br />
voor een studie in Nederland, in september kon<br />
beginnen. Daarom is de toelatingsprocedure inmiddels<br />
aangepast. Braziliaanse <strong>studenten</strong> kunnen zich<br />
nu pas aanmelden bij een Nederlandse universiteit<br />
of hogeschool als de Science without Borders-beurs is<br />
toegewezen.<br />
Om <strong>studenten</strong> uit de eerste ronde die inmiddels<br />
wel aan de toelatingseisen voldoen, niet te lang te<br />
laten wachten, heeft Neso Brazilië een tussentijdse<br />
s o c i a l e o n g e l i j k h e i d i n b r a z i l i a a n s o n d e r w i j s<br />
De beste Braziliaanse universitei-<br />
ten behoren internationaal tot<br />
de subtop: op de internationale<br />
rankings vind je ze vanaf de honderdste<br />
plaats, niet ver onder de<br />
beste Nederlandse universiteiten.<br />
Maar de kwaliteitsverschillen zijn<br />
groot in Brazilië. Daarom mogen<br />
alleen de topuniversiteiten<br />
18 | maart 2013 | transfer<br />
<strong>studenten</strong> voordragen voor een<br />
Science without Borders-beurs. Of<br />
een universiteit van dat niveau<br />
is, wordt afgemeten aan de score<br />
op de jaarlijkse kwaliteitsbeoordeling.<br />
Het resultaat wordt<br />
uitgedrukt in een eindcijfer<br />
van 1 tot en met 5. Een 5 halen<br />
alleen de publieke universiteiten,<br />
instroom georganiseerd. Daardoor konden 205<br />
Brazilianen in januari en februari alsnog aan een<br />
Nederlands studieverblijf beginnen. In totaal zijn<br />
daarmee in de eerste ronde 350 Braziliaanse <strong>studenten</strong><br />
geplaatst, terwijl Nederland had ingezet op tweehonderd<br />
plaatsingen in die ronde. Bij de tussentijdse<br />
ronde scoorden vooral Fontys en Avans goed, waardoor<br />
deze twee Brabantse hogescholen het tussenklassement<br />
nu aanvoeren. Bij Saxion arriveerden in<br />
februari nog zeventien Brazilianen (zie infographic).<br />
Meer diversiteit<br />
Ondanks dat succes is Nederland een kleine speler in<br />
het gigantische Science without Borders-veld. Volgens<br />
de Braziliaanse overheid zijn in september ruim 21.000<br />
<strong>studenten</strong> met een beurs in het kader van het programma<br />
uitgezwermd. De Verenigde Staten, waar de Braziliaanse<br />
elite van oudsher studeert, is met ruim 4.600 geplaatste<br />
<strong>studenten</strong> het meest in trek. “Maar de belangstelling<br />
verschuift naar Europa”, stelt Neso-directeur Boef.<br />
Dat is voor een groot deel te danken aan de run op<br />
Portugal en Spanje, waar universiteiten geen taaleisen<br />
stellen. “Voor <strong>studenten</strong> die geen vreemde taal spreken,<br />
is het Iberisch schiereiland een veilige haven”, weet Boef.<br />
“Maar dat is niet de soort <strong>studenten</strong> waarop Nederland<br />
mikt. Wij willen <strong>studenten</strong> die echt internationaal<br />
georiënteerd zijn.”<br />
Nederland eindigt met 350 plaatsingen in de top tien<br />
van bestemmingslanden. Daarmee is Boef dik tevreden.<br />
“Nederland staat in Brazilië nu echt op de kaart als<br />
studiebestemming.” Saxion en de TU/e zijn op hun<br />
beurt ook tevreden over de instroom. “De <strong>studenten</strong> zijn<br />
echt goed”, stelt Karen Ali (TU/e). “Er zijn er al twee<br />
die mogen terugkomen voor een master of PhD. Dat zijn<br />
echt excellente <strong>studenten</strong>.”<br />
Hun studiehouding deugt ook. “Het zijn proactieve<br />
<strong>studenten</strong> die gewend zijn om samen te werken en die<br />
zich richten op het verwerven van inzicht. Anders dan<br />
Aziatische <strong>studenten</strong> die vaak timide en afwachtend zijn<br />
en erg gericht op reproductie”, stelt Chris van den Borne<br />
(Saxion). Ze zorgen bovendien voor wat meer diversiteit<br />
in de internationale klassen in Deventer en Enschede,<br />
die volledig door de overheid<br />
worden betaald.<br />
Hoewel de staatsuniversiteiten<br />
geen collegegeld vragen, is het<br />
voor <strong>studenten</strong> uit de lagere<br />
inkomensgroepen toch extreem<br />
moeilijk om op zo’n topuniversiteit<br />
terecht te komen. De<br />
universiteiten organiseren toe-<br />
latingsexamens en laten alleen<br />
de best presterende <strong>studenten</strong><br />
toe. Omdat de onderwijskwaliteit<br />
op openbare middelbare scholen<br />
bedroevend is, weten alleen<br />
rijkere <strong>studenten</strong> die op een<br />
privéschool hebben gezeten, een<br />
plaatsje aan een topuniversiteit<br />
te bemachtigen. (yvdm)
i n s t r o o m s c i e n c e w i t h o u t b o r d e r - s t u d e n t e n p e r i n s t e l l i n g<br />
33<br />
18<br />
Saxion Hogescholen<br />
12<br />
Van Hall-Larenstein<br />
48<br />
Hogeschool Zeeland<br />
Fontys Hogescholen<br />
Hogeschool Inholland<br />
Avans hogeschool<br />
Hanzehogeschool<br />
Hogeschool van Arnhem en Nijmgen<br />
waar in het verleden Aziatische <strong>studenten</strong> nogal over-<br />
vertegenwoordigd waren. “De Brazilianen zijn echt een<br />
aanwinst”, aldus Van den Borne.<br />
NHTV<br />
Kon Academie van Beeldende Kunst Den Haag<br />
Academisch toerisme<br />
Natuurlijk is er ook een minpuntje. De erkenning van<br />
de in Nederland behaalde studiepunten is nog niet goed<br />
geregeld, stelt Van den Borne. “Klopt”, zegt Remon<br />
Boef. “De Braziliaanse universiteiten hebben niet met<br />
alle instellingen waar hun <strong>studenten</strong> naartoe gaan,<br />
overeenkomsten over het erkennen van studiepunten.<br />
Het is een bewuste keuze van de Braziliaanse regering<br />
om dat soort zaken niet vooraf helemaal af te kaarten.<br />
Dan ben je acht jaar bezig met alle bureaucratie. Brazilië<br />
is gewoon begonnen en wil dit soort problemen al<br />
werkend oplossen.”<br />
Daardoor ontstaat wel het gevaar dat Brazilianen de<br />
studie in Nederland niet helemaal serieus nemen. “Wij<br />
krijgen signalen binnen dat sommige <strong>studenten</strong> voornamelijk<br />
voor de fun hierheen komen en de studie als een<br />
soort extraatje zien”, vertelt Van den Borne. “Dat is wel<br />
9<br />
35<br />
20<br />
7<br />
15<br />
4<br />
10<br />
4 2 3 1<br />
Hogeschool Zuyd<br />
Hogeschool Wittenborg<br />
Hogeschool Rotterdam<br />
Hogeschool Windesheim<br />
Hogeschool van Amsterdam<br />
Christelijke Agrarische Hogeschool Dronten<br />
8<br />
een probleem, want academisch toerisme beïnvloedt het<br />
studieklimaat negatief.”<br />
Desondanks spant Saxion zich in om in de volgende<br />
twee rondes weer flink veel Science without Borders<strong>studenten</strong><br />
binnen te halen. Dat zal niet al te moeilijk<br />
zijn, want er is belangstelling genoeg, vooral voor kunst<br />
& techniek.<br />
Dat verbaast Gabriella Ribeiro niks. Ze is verliefd<br />
geworden op Nederland en wil proberen of ze hier<br />
met een andere beurs verder kan studeren. “In Brazilië<br />
wordt veel met sociale media gewerkt, maar lang niet zo<br />
professioneel als in Nederland. Hier wordt echt onderzoek<br />
gedaan. Daar wil ik mee verder.” Haar enthousiasme<br />
draagt ze uit via Facebook en haar eigen blog.<br />
“Ik heb 2.000 volgers en mijn blog wordt door 12.000<br />
mensen gelezen. Als Brazilianen mij vragen hoe het<br />
hier is, schrijf ik dat Nederland een fantastisch studieland<br />
is. Dat verspreidt zich nu als een lopend vuurtje<br />
door Brazilië.”<br />
yvonne van de meent<br />
13<br />
34<br />
16<br />
Technische Universiteit Eindhoven<br />
Rijksuniversitiet Groningen<br />
Universiteit Utrecht<br />
20<br />
16<br />
13<br />
10<br />
7<br />
Universiteit Twente<br />
Erasmus Universiteit Rotterdam<br />
Radboud Universiteit<br />
Universiteit Maastricht<br />
Universiteit van Tilburg<br />
transfer | maart 2013 | 19
a c h t e r g r o n d<br />
e u r o p a k i j k t m e t i n t e r e s s e n a a r s c a n d i n a v i s c h e d e a l<br />
Compensatie voor disbal<br />
Toen in Nederland ophef ontstond over<br />
de vele Duitsers die hier op Nederlandse<br />
kosten studeren, werd het idee geopperd<br />
om een financiële compensatieregeling met<br />
Duitsland te treffen. Ook elders in Europa<br />
komt dat onderwerp wel eens ter sprake.<br />
Scandinavië heeft zo’n regeling al jaren, tot<br />
tevredenheid van alle deelnemers.<br />
20 | maart 2013 | transfer<br />
Onder Noorse <strong>studenten</strong> is Denemarken een popu-<br />
laire studiebestemming. In het studiejaar 2010–2011<br />
stonden ruim 2.500 Noren ingeschreven aan een<br />
Deense hogeronderwijsinstelling. Omgekeerd is het<br />
enthousiasme veel minder groot: slechts 195 Denen<br />
studeerden in datzelfde jaar in Noorwegen. Een groot<br />
verschil is dat de Scandinavische landen de financiële<br />
gevolgen van de disbalans onderling compenseren.<br />
Ze hebben daartoe al zeventien jaar een overeenkomst.<br />
Als er bijvoorbeeld meer Zweden<br />
in Noorwegen studeren dan andersom, wordt<br />
Noorwegen voor de kosten daarvan<br />
financieel deels gecompenseerd. De<br />
vergoeding per student bedraagt<br />
omgerekend een kleine 3.000 euro<br />
per jaar. De regeling dateert uit<br />
1996. Een van de bedoelingen ervan<br />
was de onderlinge diplomamobiliteit<br />
in Scandinavië te bevorderen.<br />
In al die jaren is de hoogte van de<br />
vergoeding nooit gewijzigd. Het<br />
bedrag is vreemd genoeg ook nooit<br />
aangepast op de inflatie. Maar dat gaat veranderen.<br />
Per 1 januari 2014 gaat het bedrag per student fors<br />
omhoog, tot omgerekend ruim 4.000 euro. Die<br />
verhoging was een sterke wens van Denemarken,<br />
“Dit is de Scandinavische<br />
manier van werken, we<br />
houden rekening met<br />
onze buren”<br />
vooral vanwege het grote aantal Noren dat dat land<br />
ontvangt.<br />
Goede buren<br />
Als Denemarken in 2014 evenveel Noren ontvangt<br />
als nu, gaat dat Noorwegen circa 10 miljoen euro<br />
kosten, tegen 7,5 miljoen dit jaar. Voor Noorwegen is<br />
dat een forse extra kostenpost. Toch leverde de wijziging<br />
geen lastige onderhandelingen op. “Iedereen<br />
zag in dat onze wensen redelijk waren”, zegt Jacob<br />
Fuchs van het Deense ministerie van Wetenschap,<br />
Innovatie en Hoger Onderwijs.<br />
Zijn Noorse collega Rolf Larsen<br />
van het ministerie van Onderwijs<br />
beaamt dat. “We vinden het belangrijk<br />
om goede buren te blijven”,<br />
zegt hij. “Het is de Scandinavische<br />
manier van werken, we denken om<br />
elkaar”, benadrukt ook de Fin Kai<br />
Koivumäki van de Scandinavische<br />
raad van ministers, het samenwerkingsverband<br />
dat tot wijziging van<br />
de overeenkomst heeft besloten.<br />
Het drietal noemt de vernieuwing een heren akkoord.<br />
Want Denemarken moet de Noorse <strong>studenten</strong><br />
wegens Europese verdragen hoe dan ook toelaten.<br />
Illustratie: Niels Bongers
ans in <strong>studenten</strong>mobiliteit<br />
Dat was midden jaren ’90 nog niet zo.<br />
Sinds het begin van de regeling is ook de verdeling<br />
van <strong>studenten</strong> tussen de Scandinavische landen<br />
flink veranderd. In 1997 ontving vooral Zweden<br />
veel <strong>studenten</strong> uit andere Scandinavische landen,<br />
blijkt uit cijfers van de raad van ministers. Pas vanaf<br />
1999–2000 gingen steeds meer <strong>studenten</strong> naar<br />
Denemarken. Volgens Koivumäki is onduidelijk<br />
waarom dat zo is. “Dit jaar begint een evaluatie om<br />
dat na te gaan”, zegt hij. Daarbij zal ook worden<br />
onderzocht hoeveel van de mobiele <strong>studenten</strong> na<br />
afloop van hun studie in het gastland blijven en<br />
hoeveel er teruggaan naar hun geboorteland.<br />
Niet lucratief<br />
Vooral tussen Denemarken en Noorwegen bestaat<br />
een disbalans in de onderlinge <strong>studenten</strong> mobiliteit.<br />
Het aantal Noren in Denemarken nam sinds<br />
2001–2002 met 60 procent toe. Alleen Zweden<br />
kwam vorig jaar bij deze disbalans in de buurt,<br />
met ruim 1.800 Zweedse <strong>studenten</strong> in Denemarken<br />
tegenover 374 Deense in Zweden.<br />
De Scandinavische landen benadrukken dat de<br />
nieuwe vergoeding per student een gedeeltelijke<br />
compensatie is, geen vergoeding van alle kosten.<br />
“Gemiddeld wordt 75 procent van de kosten<br />
vergoed”, zegt Koivumäki. “Het wordt niet plotseling<br />
lucratief om <strong>studenten</strong> van andere Scandinavische<br />
landen te werven.”<br />
Het is daarom de vraag of de hogere compensatie een<br />
einde maakt aan het Deense gemopper over de grote<br />
toestroom van Noren. Vooral over Noren die medische<br />
studies komen volgen, wordt geklaagd, hoofdzakelijk<br />
vanwege de hoge kosten van die studies.<br />
Cultureel veel gemeen<br />
De disbalans in de onderlinge mobiliteit is geen<br />
exclusief Scandinavisch probleem.<br />
Ook elders in Europa bestaat er ergernis over. In<br />
Nederland en Oostenrijk studeren bijvoorbeeld<br />
relatief veel Duitsers, in België veel Nederlanders.<br />
De overeenkomst tussen de Scandinavische landen<br />
wordt daarom in Europa met veel interesse bekeken.<br />
Volgens Jacob Fuchs (Deens ministerie van<br />
Onderwijs) heeft vooral Oostenrijk geïnformeerd<br />
hoe de overeenkomst tot stand is gekomen. “Ook daar<br />
wordt gepleit voor een vorm van financiële compensatie.”<br />
Fuchs benadrukt dat de Scandinavische overeenkomst<br />
eenvoudig af te sluiten was, doordat de<br />
deelnemende landen cultureel veel gemeen hebben.<br />
“Datzelfde gaat ook enigszins op voor Nederland<br />
en Duitsland, Nederland en België en Duitsland en<br />
Oostenrijk. Maar moet er ook een verdrag komen<br />
als veel Zuid-Europeanen in Noord-Europa gaan<br />
studeren? Dat vind ik lastig te beoordelen.”<br />
Het is überhaupt de vraag of de <strong>studenten</strong> de<br />
gastlanden wel zo veel geld kosten. Het Centraal<br />
Planbureau berekende vorig jaar dat <strong>buitenlandse</strong><br />
<strong>studenten</strong> de Nederlandse schatkist jaarlijks 740<br />
miljoen euro opleveren, op basis van de schatting<br />
dat een op de vijf na het afstuderen in Nederland gaat<br />
werken. Fuchs zegt bekend te zijn met zulke cijfers.<br />
“Toch vind ik het reëel dat Denemarken gecompenseerd<br />
wordt voor het deel van de Noren dat teruggaat”,<br />
zegt hij. “Want zij stimuleren daar de economie<br />
met wat ze hier leerden.”<br />
Hij spreekt met klem tegen dat Denemarken niet<br />
openstaat voor <strong>buitenlandse</strong> <strong>studenten</strong>. “De Noren<br />
blijven van harte welkom. De vernieuwde overeenkomst<br />
onderstreept dat. De Scandinavische landen<br />
laten hiermee vooral zien oog te hebben voor elkaars<br />
belangen en de kosten te willen delen.”<br />
robert visscher<br />
b e t a a l d e c o m p e n s a t i e<br />
1997 2009 2010 2012<br />
Denemarken - 8481 - 55 325 - 55 902 - 62 205<br />
Finland + 8646 + 13 299 + 12 688 + 12 689<br />
Noorwegen + 13 200 + 34 617 + 35 558 + 38 000<br />
Zweden - 13 365 + 7409 + 7656 + 11 517<br />
Eenheid van de bovenstaande bedragen is MDKK, wat staat voor miljoen Deense kronen. Negatieve bedragen<br />
betekenen dat een land in het betreffende jaar meer compensatie heeft ontvangen dan betaald.<br />
transfer | maart 2013 | 21
Foto’s: Windesheim<br />
a a n p a k k e n<br />
‘Steeds meer ouders<br />
gaan mee naar studiebeurzen’<br />
Onder de noemer internationalisering worden in<br />
het hoger onderwijs de meest uiteenlopende taken<br />
verricht. In de vijfde aflevering van deze rubriek<br />
vertelt Frederiek Cazemier over haar werk als<br />
international recruitment manager bij hogeschool<br />
Windesheim.<br />
22<br />
| maart 2013 | transfer<br />
Een weekend thuis is in deze periode zeldzaam. Voor<br />
haar geen standaard werkweken met lange dagen aan<br />
een bureau, zegt Frederiek Cazemier, in landen als<br />
Duitsland beter bekend als Frederika, omdat uit die<br />
naam duidelijker blijkt dat ze een vrouw is.<br />
Beurzen zijn meestal in het weekend, en ze zijn<br />
belangrijk in het werk van de international recruitment<br />
manager die specifiek <strong>studenten</strong> werft voor het<br />
Honours College van Windesheim. Zelfs nu online<br />
werving een steeds grotere rol speelt. “Deze specifieke<br />
opleiding is lastig te vermarkten”, vertelt ze. “Het<br />
programma behoeft persoonlijke toelichting.” Waar<br />
de meeste mensen zich wel carrièremogelijkheden<br />
kunnen voorstellen na bijvoorbeeld international business<br />
and management studies, is het beroepsperspectief<br />
voor afgestudeerden aan de eerste hbo-variant van<br />
university colleges minder helder. Die zouden projectmanager<br />
kunnen worden bij een ngo, legt Cazemier<br />
uit, of adviseur gezondheidszaken.<br />
Voordat ze naar Windesheim kwam, vloog Cazemier<br />
voor de Hanzehogeschool de hele wereld over. Ze<br />
kwam veel in China, maar ook in Mexico, Vietnam en<br />
Oost-Europa. Voor Windesheim zoekt ze potentiële<br />
<strong>studenten</strong> dichter bij huis. Duitsland, ‘een goed beurzenland’,<br />
geldt voor haar als belangrijkste markt. Dat<br />
komt niet alleen doordat ze een beperkt budget heeft.<br />
Duitsland ligt dichtbij en er bestaat veel belangstelling<br />
voor de opleiding die aspecten van geneeskunde,<br />
communicatie en business combineert. “We hebben<br />
bewust veel in Duitsland geïnvesteerd, dat werpt zijn<br />
vruchten af.” Van de 42 <strong>studenten</strong> die afgelopen najaar<br />
van start gingen, was iets meer dan de helft Duits.<br />
Niet uit de verf<br />
Om een betere mix van <strong>studenten</strong> te krijgen, richt<br />
de werving zich nu ook op Engeland en Ierland.<br />
Daar kiest Cazemier voor een andere aanpak. “Ik ben<br />
twee keer naar een grote beurs in Engeland geweest,<br />
maar ik kwam er met één opleiding niet uit de<br />
verf tussen ‘reuzen’ als de Hanzehogeschool, die<br />
bijna twintig Engelstalige opleidingen promootte.”<br />
Daarom werkt ze samen met marketingbureau A Star<br />
Future en staan er deze maand bezoeken aan scholen<br />
op het programma.<br />
Waar ze op beurzen een paar jaar geleden nog<br />
vooral groepjes scholieren zag, heeft Cazemier nu<br />
steeds meer met ouders te maken. Dat heeft andere<br />
gesprekken tot gevolg, merkt de recruitment manager.<br />
“Engelse ouders zijn wat angstig over een eventueel<br />
studieverblijf van hun kind in Nederland. Ze denken<br />
aan drugs en prostitutie.” In Duitsland is het beeld wat<br />
realistischer. Maar daar zouden veel ouders graag zien<br />
dat hun zoon of dochter dokter wordt. “Dan probeer ik<br />
het gesprek op de interesses van het kind te brengen,<br />
door hem of haar erbij te betrekken.”<br />
annelieke zandvliet
Foto: Henriëtte Guest c<br />
o l u m n<br />
Het glas is<br />
weer halfvol<br />
Ik was prettig verrast toen ik een<br />
uitnodiging ontving voor een<br />
werkconferentie, eind februari,<br />
over studiemobiliteit tussen<br />
Nederland en Duitsland. De<br />
conferentie was een initiatief van<br />
het ministerie van Onderwijs,<br />
in nauwe samenspraak met het<br />
Bundesministerium für Bildung<br />
und Forschung in Berlijn en de<br />
Deutscher Akademischer Austausch<br />
Dienst (DAAD).<br />
Prettig verrast omdat dit altijd<br />
interessante evenementen zijn om naartoe te gaan,<br />
maar vooral omdat er toch een iets andere wind lijkt<br />
te waaien in het beleid ten aanzien internationalisering,<br />
in elk geval ten aanzien van de grenslanden.<br />
Het is nog maar kort geleden dat we een staatssecretaris<br />
hadden die sprak van de noodzaak “om<br />
maat regelen te nemen tegen de negatieve gevolgen<br />
die een ongebreidelde toename van <strong>buitenlandse</strong><br />
<strong>studenten</strong> kan hebben”. Over het relatief hoge aantal<br />
Duitse <strong>studenten</strong> bij opleidingen in de grensstreek<br />
zei hij: “Oververtegenwoordiging van specifieke<br />
groepen <strong>buitenlandse</strong> <strong>studenten</strong> gaat ten koste van de<br />
kwaliteit en zal in principe worden ontmoedigd.”<br />
De staatssecretaris reageerde op zijn beurt op<br />
signalen van oud-topambtenaar Ferdinand Mertens,<br />
die – om ex-<strong>Nuffic</strong>-directeur Sander van den Eijnden<br />
te citeren – dit probleem wilde oplossen door met<br />
een kanon op een mug te gaan schieten. Hij wilde<br />
voor alle <strong>studenten</strong> in Nederland een kostendekkend<br />
college geldtarief invoeren, eventueel voor<br />
Nederlanders weer te compenseren in het sociale<br />
leenstelsel. En dat alles om vooral Duitse <strong>studenten</strong><br />
te weren van onze opleidingen. De grenslanden plus<br />
de toestroom van leergierige jeugd uit die landen<br />
werden ineens geïdentificeerd als een probleem, iets<br />
waartegen acuut forse maatregelen moesten worden<br />
genomen.<br />
Maar wat zijn grenslanden?<br />
Grenslanden zijn de landen waar<br />
we, ook als we helemaal niet<br />
bewegen, toch altijd met onze<br />
volle lengte en breedte tegenaan<br />
liggen. Ze gaan niet weg als we<br />
hard ‘boe’ roepen, ook niet als we<br />
onze ogen ervoor sluiten. Ik ken<br />
mensen uit de grensstreek die in<br />
Nederland werken en in Duitsland<br />
wonen, of andersom. Zij kopen<br />
koffie bij Albert Heijn omdat die<br />
lekkerder is, en drank bij de Duitse<br />
Aldi omdat die goedkoper is. Ze vieren Sinterklaas en<br />
Rosenmontag. Hun kinderen, die geboren zijn in het<br />
dichtstbijzijnde ziekenhuis, ongeacht aan welke kant<br />
van de grens dat stond, gaan straks studeren waar ze<br />
willen, echt niet waar ze van de overheid moeten.<br />
Voor hen zijn grenzen al lang fictieve strepen op de<br />
kaart, als ze er überhaupt nog over nadenken.<br />
Daarom was ik dus prettig verrast door de toon van<br />
deze werkconferentie, waar niet alleen Nederlandse<br />
ambtenaren kwamen kijken hoe de problemen moet<br />
worden aangepakt. Nee, Nederland en Duitsland<br />
gaven aan gezamenlijk te gaan verkennen wat de<br />
mogelijkheden zijn om de Nederlandse studiemobiliteit<br />
naar Duitsland te vergroten. En hoe hogescholen<br />
en universiteiten in Nederland en Duitsland<br />
nauwer kunnen samenwerken. Om te laten zien dat<br />
het menens is, deze nieuwe manier om het onderwerp<br />
te benaderen, opende Jet Bussemaker de conferentie<br />
met een videoboodschap.<br />
Ik was prettig verrast om te zien dat voor deze<br />
minister het glas kennelijk weer halfvol kan zijn<br />
als het gaat over internationalisering, en niet per<br />
definitie halfleeg.<br />
ellen touw<br />
Ellen touw is beleidsmedewerker internationalisering bij de TU Delft<br />
transfer | maart 2013 | 23
a c h t e r g r o n d<br />
e r a s m u s b e u r s v o o r d o c e n t e n v a a k o n b e k e n d<br />
‘Ik kwam<br />
geïnspireerd terug’<br />
“Een verrijkende ervaring; deze reizen zijn de krenten in de pap; helemaal fantastisch; een geweldig<br />
programma; ik kwam geïnspireerd terug.” Aan enthousiasme geen gebrek bij Nederlandse docenten<br />
en stafmedewerkers die met een Erasmusbeurs op pad zijn geweest. Toch komt het aantal toegekende<br />
beurzen al jaren niet boven de duizend uit.<br />
24 | maart 2013 | transfer<br />
“Schotse <strong>studenten</strong> zijn net als mijn <strong>studenten</strong><br />
heel open en vrij in hun denken, maar ze verzetten<br />
veel meer werk”, vertelt Bart Wagemakers, docent<br />
geschiedenis bij de lerarenopleidingen van de<br />
Hogeschool Utrecht. “Het is leuk en interessant om<br />
dergelijke overeenkomsten en de verschillen te zien.”<br />
Wagemakers gaf een maand college in Aberdeen en<br />
volgde daarnaast cursussen van een expert op zijn<br />
vakgebied. Zijn verblijf in Schotland werd mogelijk<br />
door een bijdrage vanuit het<br />
Erasmusprogramma, dat niet alleen<br />
<strong>studenten</strong>beurzen verstrekt, maar<br />
ook stafmobiliteit stimuleert.<br />
Wagemakers vond het een geweldige<br />
ervaring. “Het was fantastisch<br />
om op te trekken met mijn Schotse<br />
collega. Ik heb veel van hem geleerd.<br />
Niet alleen door het volgen van zijn<br />
colleges, maar ook door het persoonlijke contact.<br />
Je loopt samen naar de universiteit, je gaat met elkaar<br />
naar de pub. Daar leer je meer van dan wanneer je<br />
alleen zijn boek leest.”<br />
Toch maken maar weinig docenten en stafmedewerkers<br />
gebruik van de Erasmusbeurzen. Het aantal<br />
subsidietoekenningen schommelt al jaren rond<br />
de 900. Wagemakers denkt dat veel collega’s worden<br />
“Nederlanders zien<br />
vaak meer belemmeringen<br />
dan kansen”<br />
afgeschrikt door het papierwerk. “Je moet verschillende<br />
formulieren invullen, de juiste handtekeningen<br />
verzamelen, alles afstemmen met je contacten in het<br />
buitenland. Gelukkig kreeg ik daarbij hulp van ons<br />
international office.”<br />
Zes, zeven jaar geleden maakten pabo-<strong>studenten</strong> van<br />
de Utrechtse Marnix Academie nauwelijks gebruik<br />
van Erasmusbeurzen. En docenten al helemaal niet.<br />
Maar daar is verandering in gekomen nadat opleidingsmanager<br />
Jan Karel Verheij zich<br />
aansloot bij een informeel Europees<br />
netwerk van leraren opleiders dat<br />
elk jaar bij elkaar komt om plannen<br />
en ideeën uit te wisselen. Het<br />
netwerk inspireerde de Marnix<br />
Academie om internationalisering<br />
een deel te laten uitmaken van<br />
het curriculum. Tegenwoordig<br />
gaan alle tweedejaars een week naar het buitenland<br />
en worden daarbij vergezeld door twee docenten.<br />
“We sturen altijd één onervaren docent mee met een<br />
docent die al meerdere studiereizen heeft gemaakt”,<br />
vertelt Verheij. “Als ze terugkomen, zijn ze zó<br />
enthousiast. Het werkt aanstekelijk als er in de koffiekamer<br />
wordt gesproken over de positieve ervaringen<br />
van collega’s.”
Foto: Quadriga images/Look-foto/HH<br />
Foto: Bert Gijsbers<br />
Ook bij de academie voor sociale studies<br />
van de Hanzehogeschool zijn de studiereizen<br />
ingepast in het onderwijsprogramma.<br />
Bert Gijsbers, docent en coördinator internationalisering<br />
zag daardoor de animo voor Erasmus<br />
bij zijn collega’s groeien. “In 2008 gingen er<br />
acht docenten op pad, nu zijn het er al vijftien.<br />
Ze kloppen op de deuren!” Volgens Gijsbers<br />
heeft dat vooral te maken met de cultuur op<br />
school. “Bij ons is internationalisering beleid.<br />
Maar er komt wel veel kijken bij het organiseren<br />
van de uit wisselingen.” De Groningse<br />
hogeschool heeft een netwerk met 22 part-<br />
ners. Een keer per jaar komen alle coördinatoren<br />
drie dagen bijeen om de uit wisseling en<br />
gastlessen te plannen.” Zelf geeft Gijsbers<br />
gastlessen in het Spaanse Malaga en in het<br />
Belgische Hasselt. Die internationale ervaring<br />
levert hem veel op. “Het leert je breder kijken,<br />
je krijgt feedback van collega’s en leert veel over<br />
andere onderwijs programma’s.”<br />
Dat een buitenlandervaring belangrijk is, staat<br />
voor iedereen buiten kijf. “Internationale ervaring<br />
is in mijn vak, sterrenkunde, cruciaal. In de<br />
wetenschap boek je de meeste vooruitgang als je<br />
met collega’s praat,” zegt Gijs Nelemans, universitair<br />
hoofddocent astrofysica aan de Radboud<br />
Universiteit Nijmegen. Via Erasmus doceert<br />
hij als deeltijdhoogleraar in Leuven. “Ik vind<br />
het vooral goed voor de <strong>studenten</strong>. Zij krijgen<br />
te maken met meerdere <strong>buitenlandse</strong> docenten.<br />
Daardoor wordt het voor hen makkelijker<br />
om in het kielzog van een docent mee te gaan<br />
naar een universiteit in het buitenland.”<br />
Foto: Christophe Boisvieux/HH<br />
Foto: Rudy Folkersma<br />
Jelly Offereins is verantwoordelijk voor internationa-<br />
lisering bij de Hogeschool Utrecht. Als docent marke-<br />
ting reisde ze zelf ook regelmatig naar het buiten-<br />
land, recentelijk nog naar het Ierse Cork. Ze noemt<br />
Erasmus ‘de krenten in de pap voor docenten’.<br />
Er is op haar instelling veel enthousiasme voor het<br />
programma. “Uitdaging blijft wel het inbedden van<br />
de resultaten van zo’n individueel bezoek. Het is<br />
in de praktijk moeilijk te meten of een docent zo’n<br />
buitenlandervaring ook één op één in zijn lessen<br />
invoert.” Wat ze jammer vindt, is dat het minimum<br />
aantal dagen bij stafmobiliteit op vijf ligt. “Je zou ook<br />
korter moeten kunnen gaan, want nu kan het alleen<br />
in lesvrije periodes.”<br />
Vol lof<br />
Het schort her en der bovendien aan informatievoorziening<br />
over Erasmus voor docenten en stafleden,<br />
vinden veel Erasmusgangers. De meesten<br />
hadden wel van het programma gehoord, maar<br />
dachten dat het alleen voor <strong>studenten</strong> was. Rudy<br />
Folkersma, lector duurzame kunststoffen aan<br />
Stenden Hogeschool, bezocht vorig jaar de Linnaeus<br />
Universiteit in Zweden om partners te zoeken op het<br />
gebied van onderzoek en onderwijs. “Dat is gelukt en<br />
daarom is het goed geweest voor mijn eigen lectoraat<br />
en ons kennis centrum. Zonder Erasmus hadden we<br />
het waarschijnlijk niet gedaan.” Folkersma is vol lof<br />
over zijn collega’s van bureau internationalisering, die<br />
een deel van de formulieren al hadden ingevuld. “Wat<br />
wel goed zou zijn, is als het programma intern beter<br />
onder de aandacht wordt gebracht. Dus niet via een<br />
algemeen mailtje, maar door mensen directer te benaderen<br />
en informatiebijeenkomsten te organiseren.”<br />
transfer | maart 2013 | 25
Foto: Nick Hannes/HH<br />
a c h t e r g r o n d<br />
Foto: Irma Smegen<br />
De komende jaren komt er meer Europees geld<br />
beschikbaar voor het stimuleren van de stafmobiliteit.<br />
De Europese Commissie wil voor Erasmus for All,<br />
de opvolger van het Leven Lang Leren-programma,<br />
19 miljard euro uittrekken. Een miljard daarvan<br />
is bedoeld voor hoger onderwijs. Dat is meer dan<br />
in de afgelopen jaren en geeft aan dat mobiliteit<br />
belangrijk gevonden.<br />
l e v e n l a n g l e r e n & e r a s m u s<br />
Erasmus is een programma binnen<br />
het Europese programma Leven<br />
Lang Leren. Doel is het vergroten van<br />
mobiliteit en samenwerking in het<br />
hoger onderwijs in Europa. Niet alleen<br />
<strong>studenten</strong> kunnen hier gebruik van<br />
maken, maar sinds 1997 ook docenten.<br />
In 2007 kwamen er daarnaast beurzen<br />
voor niet-onderwijzend personeel.<br />
Docenten kunnen met een bijdrage<br />
uit Erasmus een workshop, lezing of<br />
26 | maart 2013 | transfer<br />
gastcollege geven aan een <strong>buitenlandse</strong><br />
instelling. Niet-onderwijzend<br />
personeel kan voor bijvoorbeeld een<br />
cursus of detachering in een van de<br />
33 deelnemende landen een aanvraag<br />
doen bij Erasmus.<br />
In het studiejaar 2010/2011 gingen binnen<br />
Europa ongeveer 32.000 docenten<br />
en 12.000 stafleden met Erasmus op<br />
reis. Het aantal Nederlandse Erasmusdocenten<br />
en -stafleden bedroeg in dat<br />
<strong>Nuffic</strong>-medewerker Heleen Ravenhorst, die voor<br />
het Nationaal Agentschap Leven Lang Leren het<br />
Erasmusprogramma coördineert, hoopt daarom<br />
dat de instellingen hun mensen de komende jaren<br />
wat enthousiaster weten te maken voor Erasmus.<br />
“We hebben nu al jaren te maken met een stabiele<br />
mobiliteit, daar is op zich niets mis mee. Maar het<br />
zou omhoog kunnen. Het is jammer dat potentiële<br />
deelnemers soms meer belemmeringen dan kansen<br />
zien.” Ze vindt dat de administratieve rompslomp niet<br />
overdreven moet worden. “Het zijn vier formulieren.<br />
Wij kunnen daar overigens niets aan veranderen, want<br />
dat wordt bepaald door de Europese Commissie.”<br />
De Stenden Hogeschool steekt al veel energie in het<br />
op gang brengen van de stafmobiliteit, vindt pabodocent<br />
Irma Smegen, maar zij is desondanks een van<br />
de weinigen die gebruikt maakt van de Erasmusbeurs.<br />
Ze maakte diverse reizen, onder andere naar Kroatië<br />
en Antwerpen. Binnenkort vertrekt de drama-docent<br />
naar Turkije om workshops te geven en een theatervoorstelling<br />
te maken. Smegen is enthousiast over<br />
Erasmus: “Je werkt intensief samen met <strong>buitenlandse</strong><br />
collega’s, doet ideeën op, leert hoe anderen<br />
lesgeven. Heel inspirerend. Dat niet veel collega’s<br />
gaan, verbaasde me wel. Misschien zit het gewoon in<br />
de mensen zelf.”<br />
annette posthumus<br />
jaar respectievelijk 773 en 207. In de<br />
jaren daarvoor lag dat aantal op hetzelfde<br />
niveau. Het totale toegekende<br />
budget kwam uit op 608.325 euro.<br />
De populairste bestemmingen voor<br />
Nederlanders zijn Duitsland, België,<br />
Finland, het Verenigd Koninkrijk en<br />
Spanje. Gemiddeld duren de studiereizen<br />
vijf dagen. (AP)
Foto: Caro Bonink<br />
v l i e g e n d e h o l l a n d e r<br />
‘De Spanjaarden vieren<br />
het leven’<br />
Wouter Klaase (22) is bezig zijn bachelor Media en Cultuur aan de Universiteit van Amsterdam af te<br />
ronden. Hij hoopt journalist te worden. Tijdens een halfjaar in Spanje heeft hij ervaren dat een ruime<br />
blik daarvoor onontbeerlijk is.<br />
“Door de digitale media is de journalistiek aan<br />
het veranderen, dat is op zichzelf geen nieuws.<br />
Op internet lees je in twee, drie zinnen de hoofdzaken<br />
en zo wordt je nieuwshonger instant bevredigd.<br />
Wat mij leuk zou lijken, is een nieuwssite<br />
ontwikkelen met de diepgang van de traditionele<br />
media. Dat je niet alleen in een oogopslag ziet wat<br />
er aan de hand is in de wereld, maar dat je er ook<br />
de achtergronden bij kunt lezen. Anders worden<br />
we met z’n allen steeds dommer, steeds minder genuanceerd.<br />
En de wereld is nou eenmaal niet getekend<br />
in zwart en wit.<br />
Van mijn Erasmusstudie aan de universiteit van<br />
Valencia heb ik vooral opgestoken dat je de werkelijkheid<br />
vanuit zoveel meer perspectieven kunt waarnemen<br />
dan die waar je toevallig in bent opgegroeid.<br />
We zijn geneigd ons eigen verhaal te creëren, uit<br />
te gaan van onze eigen verwachtingen. Ik hoop dat<br />
anders te doen, mocht ik journalist worden. Ik wil<br />
een integer aandeel hebben in de nieuwsvoorziening.<br />
Wat me opviel, was bijvoorbeeld de manier waarop<br />
de Spanjaarden omgaan met de economische crisis.<br />
Afgaand op de nieuwsberichten in Nederland,<br />
verwachtte ik sombere, naar binnen gekeerde<br />
mensen aan te treffen. Maar het tegendeel was<br />
waar. De Spanjaarden vieren het leven. Dat het nou<br />
toevallig crisis is, ach. Het lijkt ze niet te deren,<br />
hoewel hun land onevenredig hard getroffen is.<br />
Ik denk dat dit komt doordat hun leven zich grotendeels<br />
buitenshuis, op straat afspeelt. Ze hebben<br />
allemaal een enorm sociaal netwerk. En het is altijd<br />
lekker weer in Valencia. Blijkbaar kun je dan een<br />
hoop hebben.<br />
Lichtvaardig<br />
Die laconieke houding heeft wel een keerzijde,<br />
vind ik. Als je ergens een drankje drinkt, maar<br />
niet genoeg geld bij je blijkt te hebben, zal de<br />
barman je het restbedrag altijd kwijtschelden.<br />
Mensen maken daar wel eens lichtvaardig gebruik<br />
van. Dat begrijp ik dan niet goed. Zo wordt het<br />
toch nooit wat met die economie? Maar mijn<br />
bewondering voor de veerkracht van de Spanjaarden<br />
blijft groot.<br />
Ik heb in Valencia een fantastische tijd gehad. Het is<br />
zo’n mooie stad. Doordat hij, anders dan bijvoorbeeld<br />
Barcelona, niet door het massatoerisme is<br />
ontdekt, zit je er middenin de Spaanse samenleving.<br />
Ik woonde op een kamer in het centrum, met twee<br />
Italiaanse huisgenoten. We gingen samen veel uit,<br />
naar van die typisch Spaanse barretjes. Lekker tapas<br />
eten en met iedereen kletsen. Dat is gezellig en<br />
het verruimt je blik. Al is het nog lang niet zo gemakkelijk<br />
om een echt gesprek te voeren in het Spaans.<br />
Ze praten allemaal zo snel, dat ik vast niet alles goed<br />
begrepen heb.”<br />
annemieke bosman<br />
transfer | maart 2013 | 27
Foto: Bert Spiertz/HH<br />
a c h t e r g r o n d<br />
o n d e r z o e k n a a r m e e r w a a r d e i n t e r n a t i o n a a l s t u d i e v e r b l i j f<br />
Buitenlandse stage en stu<br />
In steeds meer curricula wordt ruimte vrijgemaakt voor<br />
een buitenlands studieverblijf. Maar wat is de toegevoegde<br />
waarde van een <strong>buitenlandse</strong> stage of studieverblijf voor het<br />
opdoen van internationale competenties en hoe meet je dat?<br />
Het lectoraat Internationale Samenwerking van de Haagse<br />
Hogeschool deed er onderzoek naar.<br />
28 | maart 2013 | transfer<br />
Dat hogeropgeleiden door de voortschrijdende globa-<br />
lisering over internationale competenties moeten<br />
beschikken, staat buiten kijf. Lastiger is de vraag hoe<br />
je deze competenties objectief kan meten, weet Jos<br />
Walenkamp, lector Internationale Samenwerking<br />
aan de Haagse Hogeschool. Met zijn kenniskring<br />
deed hij de afgelopen drie jaar onderzoek naar de<br />
meerwaarde van een buitenlands studieverblijf voor<br />
het verwerven van internationale competenties.<br />
Daaronder vallen volgens de lector sociaal-culturele<br />
en interculturele competenties, de beheersing van<br />
vreemde talen en academische en professionele<br />
competenties.<br />
Talenkennis en academische competenties zijn<br />
te meten, maar interculturele competenties zijn<br />
een stuk lastiger vast te stellen. De inzet van de<br />
Intercultural Readiness Check, een online enquête<br />
waarmee <strong>studenten</strong> hun interculturele competenties<br />
zelf beoordelen, leverde een teleurstellend resultaat<br />
op. De <strong>studenten</strong> gaven aan nauwelijks competenter<br />
te zijn geworden van een verblijf in het buitenland.<br />
Mede omdat in de internationale literatuur vraagtekens<br />
worden gezet bij de betrouwbaarheid van<br />
dergelijke zelfbeoordelingen, pasten de onderzoekers<br />
ook andere onderzoeksmethodes toe. De <strong>studenten</strong><br />
werden geïnterviewd over hun ervaringen in het<br />
buitenland en de ontwikkeling van competenties als<br />
empathie, flexibiliteit, interculturele sensitiviteit,<br />
zelfreflectie en omgaan met onzekerheid. Daarnaast<br />
werd de 360 graden feedbackmethode ingezet.<br />
Daarbij gaven docenten, familie en vrienden aan hoe<br />
zij de competenties van de buitenlandgangers hadden<br />
zien veranderen. De uitkomsten van de onderzoeken<br />
werden steeds vergeleken met die van een controlegroep,<br />
die uit thuisblijvers bestond.<br />
Begrip<br />
Uit dit uitgebreide onderzoek bleek dat de persoonlijke,<br />
sociale en interculturele competenties wel degelijk<br />
toenemen tijdens een studieverblijf in het buitenland.<br />
Driekwart of meer van de <strong>studenten</strong> is zelfredzamer<br />
geworden, heeft meer inzicht gekregen in de<br />
eigen mogelijkheden en heeft veel geleerd over de<br />
cultuur, de waarden en de normen van het bestemmingsland.<br />
Daardoor hebben <strong>studenten</strong> met buitenlandervaring<br />
ook meer begrip voor andere culturen<br />
en kunnen zij zich beter verplaatsen in de positie van<br />
een ander. De ontwikkeling is minder sterk als het<br />
gaat om academische en professionele competenties.<br />
Uit het onderzoek zijn ook conclusies over de<br />
optimale invulling de internationale ervaring.<br />
Opleidingen die hun <strong>studenten</strong> optimaal willen<br />
laten profiteren van een verblijf in het buitenland,<br />
doen er goed aan een duidelijk traject te ontwikkelen<br />
voor de voorbereiding en begeleiding. Uit<br />
het onderzoek blijkt dat 30 tot 35 procent van de
die kunnen veel beter benut worden<br />
ondervraagde <strong>studenten</strong> daar niet tevreden over<br />
is. Een goede voorbereiding en begeleiding helpt<br />
<strong>studenten</strong> te observeren, hun ervaringen en reacties<br />
te analyseren en leert ze op<br />
dat alles kritisch te reflecteren.<br />
Het lectoraat heeft daarom een<br />
trainingsmodule ontwikkeld die<br />
<strong>studenten</strong> voorbereidt op het<br />
doelbewust verwerven van internationale<br />
competenties tijdens een<br />
buitenlandervaring, maar ook in de<br />
international classroom.<br />
Een ander verbeterpunt is dat de<br />
opleiding de doelen die nagestreefd<br />
worden met een buitenlandverblijf,<br />
helder formuleert. “In het<br />
algemeen worden de te verwerven competenties<br />
zwak beschreven. De praktijk is vaak dat een student<br />
via een uitwisseling drie maanden aan een <strong>buitenlandse</strong><br />
universiteit studeert en daar dan vijftien<br />
studiepunten voor kan incasseren”, constateert Jos<br />
Walenkamp. “In het gunstigste geval is vastgelegd<br />
welke professionele en academische competenties<br />
<strong>studenten</strong> moeten verwerven, maar welke interculturele<br />
competenties <strong>studenten</strong> ze moeten ontwikkelen<br />
wordt vrijwel nooit geformuleerd.” Jammer,<br />
want dan heeft een student ook geen doel om naar<br />
toe te werken, vindt hij. “Als je dat wel goed vastlegt,<br />
kunnen <strong>studenten</strong> er ook mee aan de slag.”<br />
Stagelopers<br />
Opleidingen moeten ook een bewustere keuze<br />
maken tussen een <strong>buitenlandse</strong> stage en een studieverblijf,<br />
vindt Walenkamp, want uit het onderzoek<br />
blijkt dat de leereffecten duidelijk verschillen. Zo<br />
scoren stagelopers hoger op de ontwikkeling van hun<br />
persoonlijke, sociale en interculturele competenties.<br />
Dat kan volgens de onderzoekers, te maken hebben<br />
met de leefomstandigheden. Studenten die voor een<br />
stage zijn weggeweest, hebben vaker tussen de lokale<br />
bevolking gewoond, zijn meer ondergedompeld in de<br />
lokale cultuur en werden vaker geconfronteerd met<br />
cultuurverschillen.<br />
“Welke interculturele<br />
competenties een verblijf<br />
in het buitenland moet<br />
opleveren, wordt zelden<br />
vastgelegd”<br />
Hogescholen en universiteiten kunnen ook veel<br />
meer doen om een studieverblijf in het buitenland<br />
te bevorderen, stelt de lector. “In ons onderzoek<br />
geeft een deel van de controlegroep<br />
aan zich niet gestimuleerd of zelfs<br />
ontmoedigd te voelen.” Hoewel<br />
internationalisering door bestuur<br />
en management heel serieus wordt<br />
genomen, ziet Walenkamp dat het<br />
op de werkvloer geen topprioriteit<br />
is. “Het onderwijs komt altijd op<br />
de eerste plaats. Dat is begrijpelijk<br />
want de druk om de hoge studieuitval<br />
te verminderen en het niveau<br />
van afgestudeerden op te krikken,<br />
is groot. De ruimte voor docenten<br />
om zich met internationalisering bezig te houden,<br />
is dus beperkt.<br />
De Haagse Hogeschool heeft een hogeschoolbreed<br />
internationaliseringsbeleid en ieder academie heeft<br />
een implementatieplan. Zo dient elke student 30<br />
studiepunten aan internationale ervaring te halen.<br />
“Dat is een mooie, maar vrij cijfermatige opstelling.<br />
Met onze onderzoeksresultaten in de hand kun je die<br />
doelen ook uitdrukken in competenties waardoor<br />
internationalisering aan kwaliteit wint.”<br />
els heuts<br />
h e t l e c t o r a a t<br />
i n t e r n a t i o n a l e s a m e n w e r k i n g<br />
De Haagse Hogeschool startte drie jaar geleden met het lectoraat<br />
Internationale Samenwerking. Ontwikkelingssamenwerking is een<br />
belangrijk onderzoeksonderwerp. Zo doet de kenniskring onderzoek naar<br />
de aansluiting tussen het hoger beroepsonderwijs en de arbeidsmarkt in<br />
Ghana en brengen de docent-onderzoekers de motivatie van hogescholen<br />
voor ontwikkelingssamenwerking in kaart. Andere onderwerpen zijn de<br />
internationale competenties, talenkennis en motivatie van docenten, en<br />
de wensen van werkgevers en alumni ten aanzien van de internationale<br />
competenties van de afgestudeerden van de Haagse Hogeschool. (EH)<br />
transfer | maart 2013 | 29
g e l e z e n<br />
Waarschuwing en<br />
inspiratiebron tegelijk<br />
Over internationale samenwerking in het hoger onderwijs wordt veel gepubliceerd. Historicus Han van<br />
der Horst bespreekt maandelijks een nieuw boek. Deze keer het onderzoeksrapport Beyond more of the<br />
Same, door Rahul Choudaha en Yoko Kono.<br />
30 | maart 2013 | transfer<br />
Wij zitten te simmen over de crisis,<br />
maar in de rest van de wereld gaat het<br />
goed. Daar treden tussen 2010 en 2015<br />
alleen al 125 miljoen huishoudens toe<br />
tot de middenklasse. In principe is dat<br />
een geweldig werkterrein voor internationale<br />
<strong>studenten</strong>werving. Deze<br />
gegevens staan in Beyond more of the<br />
Same, the top four emerging markets<br />
for international Student Recruitment,<br />
een beknopte maar inhoudelijk rijke<br />
uitgave van de Amerikaanse World<br />
Education Services (WES).<br />
Voor Nederlandse lezers kan deze publicatie gevaarlijk<br />
zijn. Ze inspireert tot zelfvoldaanheid. De auteurs<br />
betogen namelijk dat universiteiten in de Verenigde<br />
Staten belangrijke markten laten liggen: Saoedi-<br />
Arabië, Brazilië, Turkije en Vietnam. Dat zijn landen<br />
waar Nederland zijn onderwijsproducten al jaren<br />
positioneert. Toch is het de vraag of wij kunnen<br />
standhouden als er een Amerikaanse marketinggolf<br />
volgt. Voor veel jongeren vormen de VS nu eenmaal<br />
het beloofde land. Dat geeft Amerikaanse instellingen<br />
een natuurlijke voorsprong.<br />
Stof tot nadenken<br />
Tot nu toe komt de grote meerderheid van de <strong>buitenlandse</strong><br />
<strong>studenten</strong> in de VS uit maar drie landen:<br />
China, India en Zuid-Korea. Choudaha en Kono tonen<br />
aan hoeveel kansen daardoor aan de instellingen<br />
voorbijgaan, zeker nu ze door krimpende budgetten<br />
elke zelfbetaler extra goed kunnen gebruiken.<br />
Overal in de zich emanciperende Derde Wereld<br />
groeit de koopkrachtige vraag naar hoger onder-<br />
wijs. De onderzoekers noemen ook landen waaraan<br />
je in dit verband niet zo gauw denkt, zoals Nigeria<br />
en Bangladesh.<br />
Je hebt Beyond more of the Same in een uurtje<br />
uit. Daarna heb je voor dagen stof tot nadenken.<br />
We vertellen elkaar constant dat wij opereren in een<br />
snel veranderende wereld. Intussen blijkt er echt<br />
een mondiale revolutie gaande te zijn, die de fundamenten<br />
van onze instellingen aantast. Het Westen<br />
heeft de laatste jaren laten zien hoe kwetsbaar het is,<br />
terwijl Afrika – althans grote delen daarvan – zich<br />
transformeert tot een continent van hoop, zonder<br />
dat Europa daarin een merkbare rol speelt. De crisis<br />
heeft niet alleen financiële, maar ook reputatieschade<br />
aangericht. Daardoor is ook het internationaal<br />
renommee van ons onderwijs en onderzoek aangetast.<br />
Voor wie dat beseft, is deze publicatie een waarschuwing<br />
en een bron van inspiratie tegelijk. Juist door<br />
zijn focus op de VS geeft Beyond more of the Same<br />
medewerkers van Nederlandse instellingen allerlei<br />
handvatten voor een informele SWOT-analyse<br />
van het promotiebeleid in de praktijk. Zijn we alert<br />
genoeg? Nemen we wezenlijke signalen waar?<br />
Trekken we de juiste conclusies?<br />
Beyond more of the same is heel geschikt achtergrondmateriaal<br />
voor brainstorms en workshops. Nog gratis<br />
te downloaden ook.<br />
han van der horst<br />
R. Choudaha & Y. Kono, Beyond More of the Same: The Top Four<br />
Emerging Markets for International Student Recruitment. World<br />
Education Services (WES), New York, 2012. Downloaden via:<br />
www.wes.org
A G E N D A<br />
Hoe kun je succesvol samenwerken met Rusland? Die vraag staat centraal tijdens een Rusland semi-<br />
nar op 19 maart in de Hermitage in Amsterdam. Best practices komen aan de orde en alumni vertel-<br />
len over hun ervaringen. Meer informatie en aanmelden via www.nesorussia.org<br />
Het jaarlijkse internationaliseringsseminar van de NVAO vindt plaats op 27 maart. Dit jaar gaat het<br />
over internationalisering van het curriculum en de leeruitkomsten. Meer informatie en aanmelden<br />
via www.nvao.net/nvao-congressen<br />
De KNAW en de stichting voor vluchteling<strong>studenten</strong> UAF organiseren op 28 maart de bijeenkomst<br />
Verboden wetenschap. Na een opvoering van de theatervoorstelling De verboden wetenschapsmonologen<br />
spreekt een panel van deskundigen over wetenschappelijke samenwerking en twijfelachtige<br />
regimes. Meer informatie en aanmelden via www.knaw.nl<br />
European Universities – Global Engagement is het thema van het jaarcongres van de EUA op 11 en 12<br />
april in Gent. Met onder andere een speech van EU-commissaris Vassiliou (Onderwijs) en de presentatie<br />
van de tweede EUA Rankings review. Meer informatie en aanmelden via www.eua.be/events/<br />
Fairs<br />
Korea Study Abroad Fair<br />
Seoul 30–31 maart<br />
Europosgrados/Becas<br />
Chile<br />
Santiago 4–5 mei<br />
Antofagasta 7 mei<br />
Concepción 9 mei<br />
Meer informatie via fairs@nuffic.nl<br />
Promodoc Korea<br />
Seoul 11–12 mei<br />
Busan 14–15 mei<br />
Journal of Studies in International Education<br />
Artikelen in de editie van februari 2013 (Vol. 17, nr. 1)<br />
“Brits Abroad”: The Perceived Support Needs of U.K. Learners<br />
Studying in Higher Education Overseas – Brendan Bartram<br />
“More Aware of Everything”: Exploring the Returnee<br />
Experience in American Higher Education – David Haines<br />
International Students in an Indian Technical University:<br />
Faculty Counselors’ Preparedness and Perspectives – Nandini<br />
Karky<br />
Tuition Fees for International Students in Finland: Where to<br />
Go From Here? – Yuzhuo Cai en Jussi Kivistö<br />
Visitor or Inhabitant? Addressing the<br />
Needs of Undergraduate Transnational<br />
Medical Students – Jennifer Lindley, Louise<br />
McCall en Adela Abu-Arab<br />
Cultureel Verdrag-beurzen<br />
Cultureel<br />
Verdrag-beurzen<br />
Hongarije,<br />
studiebeurs<br />
Hongarije,<br />
onderzoek<br />
IJsland,<br />
studiebeurs<br />
Griekenland,<br />
studiebeurs<br />
Griekenland,<br />
zomerbeurs<br />
Italië,<br />
studiebeurs<br />
deadline aanvraag<br />
aanvang studie<br />
15 maart september<br />
15 maart september<br />
1 april september<br />
15 april september<br />
15 april juli/augustus<br />
2 mei<br />
januari –<br />
maart<br />
2013<br />
april<br />
2013<br />
Veel landen bieden studie- en onderzoeksbeurzen aan<br />
voor Nederlandse <strong>studenten</strong> – met name laatstejaars – en<br />
pas afgestudeerden, vaak in het kader van een Cultureel<br />
Verdrag met Nederland om de samenwerking op cultureel,<br />
educatief en wetenschappelijk gebied te bevorderen.<br />
Via hun universiteit of hogeschool kunnen <strong>studenten</strong><br />
bij de <strong>Nuffic</strong> een aanvraag indienen voor zo’n CV-beurs.<br />
Studenten in een eerder studiejaar komen alleen in aanmerking<br />
voor een zomerbeurs.<br />
september 2014<br />
Meer informatie, ook over andere landen die beurzen beschikbaar<br />
stellen, via www.wilweg.nl/cv<br />
transfer | maart 2013 | 31
EURAXESS Services netwerk<br />
Wordt uw organisatie ook lid van het Europese<br />
EURAXESS Services netwerk?<br />
EURAXESS Services is een Europees netwerk op initiatief van de<br />
Europese Commissie. Het helpt internationale onderzoekers en hun<br />
gezin hun weg te vinden in Europa.<br />
Doordat uw organisatie lid wordt:<br />
– Heeft u toegang tot een netwerk van honderden collega’s uit de<br />
37 deelnemende Europese landen. U kunt direct contact met ze<br />
opnemen, of ze ontmoeten tijdens evenementen zoals trainingen<br />
of conferenties;<br />
– Zit u op de voorste rij als het gaat om nieuws over Europese<br />
ontwikkelingen en over nieuwe beleidsinstrumenten en initiatieven<br />
van de Europese Commissie;<br />
– Kunt u in aanmerking komen voor financiering van activiteiten die<br />
aansluiten op de EURAXESS-doelstelling.<br />
Lidmaatschap is gratis.<br />
Meer informatie? Ga naar<br />
www.euraxess.nl/lidmaatschap<br />
Solutions for researchers
Change language