Contracteren doe je zo (niet) - Vng

VNG Juridische 2-daagse 

11 oktober 2011 

Deelsessie: Contracteren doe je zo (niet)! 

Jeroen Langbroek 

Steven van Dijk

Programma 

Vereniging van Nederlandse Gemeenten 

• Aanbestedingsrechtelijke noties 

• Precontractuele fase 

• Structuur van het contract 

• Partijen 

• Vertegenwoordiging en besluitvorming 

• Considerans 

• Definities 

• Uitleg 

• Inhoud 

VNG Juridische 2-daagse 2011: Contracteren doe je zo (niet)! 

• Ondertekening en parafering



Aanbestedingsrechtelijke noties (1) 

• Moet het contract worden aanbesteed? 

• Zo nee, aanbestedingsregels niet van belang 

• Zo ja, aanbestedingsregels volgen 

• Steeds: veiligheidsmaatregelen inbouwen



Aanbestedingsrechtelijke noties (2) 

Contractuele aspecten bij aanbestedingsrecht 

• Wordt inhoud van het contract beïnvloed? 

• (On)evenwichtige contractsvoorwaarden? 

• Vernietiging contract met beroep op artikel 8 Wira 

• Verbod tot verdere uitvoering / gebod tot beëindiging


Aanbestedingsrechtelijke noties (3): 

waarborgen (1) 


• Aankondiging van voornemen sluiten contract 

• Geen garanties over voldoen aan aanbestedingsrecht


Aanbestedingsrechtelijke noties (3): 

waarborgen (2) 


• “De Gemeente mag deze Overeenkomst met een 

opzegtermijn van drie (3) maanden opzeggen in het geval 

de Gemeente in een door een derde geïnitieerde procedure 

wordt verboden uitvoering te geven aan deze 

Overeenkomst of wordt geboden deze Overeenkomst te 

beëindigen.” (buiten Wira om) 

• In het geval deze Overeenkomst wordt vernietigd uit hoofde 

van de Wira, ontvangt Opdrachtnemer van de Gemeente 

geen vergoeding van schade, kosten of gederfde winst.”



Precontractuele fase 

• HR 12 augustus 2005, NJ 2005, 467, LJN: AT7337 

(CBB/JPO) 

• Uitgangspunt: ieder van de onderhandelende partijen is vrij 

de onderhandelingen af te breken



Onderhandelingen reguleren: 

opnemen in correspondentie / voorovereenkomst 

“Het overleg over de Overeenkomst, waaronder de tijdens het 

overleg uitgewisselde standpunten en mededelingen, bindt 

Partijen op geen enkele wijze. Dit is slechts anders indien 

Partijen overeenstemming hebben bereikt over de volledige 

tekst en inhoud van de Overeenkomst. Van overeenstemming 

als hiervoor bedoeld is eerst sprake na ondertekening door 

Partijen van de Overeenkomst.”



Onderhandelingen reguleren: 

opnemen in correspondentie / voorovereenkomst 

“Het staat Partijen vrij om hen moverende redenen het 

overleg over het tot stand komen van een overeenkomst te 

onderbreken en/of af te breken. In dat geval zijn Partijen over 

en weer niet gehouden de eventuele door de andere Partij 

geleden schade of gemaakte kosten te vergoeden.”



Voor het geval dat de onderhandelingen niet 

slagen: 

"het bedrag wegens vergoeding van door de aannemer 

gemaakte kosten aan deze [zal] betalen, indien partijen zulks 

zijn overeengekomen." 

Voor een verplichting tot kostenvergoeding is dan nadere 

overeenkomst vereist. 

HR 27 mei 2011, LJN: BP8707


Tijdens onderhandelingen over overeenkomst 

• Tip één: 

herhaal / verwijs regelmatig (naar) het voorbehoud. 

• Tip twee: 


schrijf in voettekst of koptekst bij een concept van een 

overeenkomst bijvoorbeeld: “louter voor discussiedoeleinden”

Terzijde: 



• Rb. Amsterdam 13 april 2011, LJN: BQ3361 

(niet reageren op gespreksverslag in fase voorafgaand aan 

sluiten overeenkomst). 

• Rb. Den Haag, 1 juni 2011, LJN: BR6150 

“Deze stelling van de gemeente vindt steun in het gegeven 

dat de tekst van art. 20.1. is afgedrukt tussen vierkante 

haken, hetgeen doet vermoeden dat partijen daarover nog in 

onderhandeling waren.”



Voornoemde “subject to contract” formulering 

kan aangevuld worden met een voorbehoud van 

goedkeuring. 

Hoe moet voorbehoud worden opgevat? 

• als beperking op de bevoegdheid tot vertegenwoordiging van 

onderhandelaar ? 

• als opschortende voorwaarde (hetgeen veronderstelt dat 

ondertekenaar van het contract bevoegd is de rechtspersoon 

te binden) ?


Voorbehoud bedoeld als opschortende 

voorwaarde? 

• Tip: voorbehoud in een zo vroeg mogelijk stadium maken 

(en zeker wanneer goedkeuring afhankelijk wordt gesteld 

van beslissing van de Raad) 

• Tip: onderhandelaar moet voorkomen dat hij schijn wekt dat 

het orgaan wiens toestemming vereist is, die toestemming 

zal geven 


• Tip: pas op met voorbehoud goedkeuring College van B&W 

(want mogelijk potestatief)



Vzr.'s-Hertogenbosch 14 april 2008, LJN: BD0037 

• “Voor zover Essent heeft willen betogen (Essent, PN, 4.2 en 

5.3) dat het simpelweg om een voorwaarde zou gaan die nu 

eenmaal niet vervuld is, faalt dat betoog omdat ten deze 

sprake is van een potestatieve voorwaarde, die geen 

(opschortende of ontbindende) voorwaarde in de zin van 

artikel 6:21 BW is.”


(on)juist voorbeeld van een opschortende 

voorwaarde 

Deze overeenkomst komt tot stand met de ondertekening door 

beide Partijen en treedt in werking bij vervulling van de 

onderstaande opschortende voorwaarde(n): 

(i) 

(ii) 

VNG Juridische 2-daagse 2011: Contracteren doe je zo (niet)!



HR 24 maart 1995, NJ 1997, 569, m.nt. Brunner: 

Maatstaven met betrekking tot precontractuele fase zijn van 

overeenkomstige toepassing op de situatie dat overeenkomst 

door een orgaan van een van partijen moet worden 

goedgekeurd. 

Bij afbreken onderhandelingen over wijziging bestaande 

contractuele verhouding verkeren partijen niet in precontractuele 

fase 

Zie: HR 29 oktober 2010, LJN: BN5612.



Rechtbank Arnhem 1 juni 2011, LJN: BQ8630 (Barneveld): 

stond gemeente vrij een beroep te doen op 

goedkeuringsvoorbehoud) 

Hof Leeuwarden 1 februari 2011, LJN: BP7319 (Almere): 

bevoegdheid B&W zou eerst worden uitgeoefend na instemming 

Raad) 

Hof Leeuwarden 25 mei 2010, LJN: BM6783 (Almere): 

redelijkheid en billijkheid brengen mee dat opschortende 

voorwaarde als vervuld geldt


Structuur contract (1): algemeen 

• Vormvereisten? 

• Schriftelijk? 

• Bewijsfunctie? 


• Vermelden inkoopnummers? 

• Dwingend recht van toepassing?



Structuur contract (2): dwingende volgorde ? 

• “Titel” (naam van het contract) 

• “Ondergetekenden” (partijen) 

• “Nemen het volgende in overweging” (considerans) 

• “Komen overeen als volgt” (inhoud) 

• “Ten blijke waarvan” (ondertekening)


Omschrijving van partijen (1): algemeen 

• Naam (handelsnaam en/of statutaire naam) ? 

• Rechtsvorm ? 

• KvK-nummer ? 


• Plaats van vestiging en kantooradres ? 

• Vertegenwoordiging ?



Omschrijving van partijen (2): wederpartij 

(on)juiste voorbeelden uit de praktijk: 

• “Capgemini Nederland B.V., (statutair) gevestigd te Utrecht, 

te dezen vertegenwoordigd door Dhr. J.H.M. Simons, 

Directeur” 

• “De besloten vennootschap met beperkte aansprakelijkheid 

Cendris B.V., statutair gevestigd te Groningen, 

kantoorhoudende te Leeuwarden aan de Lange Marktstraat 

14;”



Omschrijving van partijen (3): een combinatie 

• Combinatie is enkel aanbestedingsrechtelijk relevant 

• Maak in contract een keuze: 

(i) leden van combinatie zijn ieder hoofdelijk partij 

(i) één lid van de combinatie is partij, de andere leden zijn 

enkel borg



7.1 De Ondergetekenden sub 2, sub 3 en sub 4 stellen zich bij deze, 

afzonderlijk en ieder voor zich, ten behoeve van Staat tot hoofdelijk 

medeschuldenaar voor de nakoming van de op Opdrachtnemer 

rustende verplichtingen uit hoofde van de Overeenkomst. 

7.2 De Ondergetekenden sub 2, sub 3 en sub 4 verklaren, afzonderlijk 

en ieder voor zich, op eerste verzoek van de Staat en zonder dat 

enige ingebrekestelling vereist zal zijn, al hetgeen de Staat uit hoofde 

van de Overeenkomst van de Opdrachtnemer te vorderen heeft of 

mocht krijgen geheel als eigen schuld te zullen voldoen en zich 

hoofdelijk te verbinden tot de nakoming van alle uit de Overeenkomst 

voortvloeiende verplichtingen van de Opdrachtnemer. 

7.3De Staat verklaart bovengenoemde hoofdelijk medeschuldenaarstelling 

voor zich te nemen.



Omschrijving van partijen (4): voorbeeld CV 

• De besloten vennootschap met beperkte aansprakelijkheid 

[…] B.V., ingeschreven in het handelsregister onder nummer 

[…], te dezen handelend als beherend vennoot van de 

commanditaire vennootschap […] C.V., ingeschreven in het 

handelsregister onder nummer”



Omschrijving van partijen (5): de gemeente 

• De gemeente […], te dezen ingevolge het bepaalde in artikel 

171 Gemeentewet rechtsgeldig vertegenwoordigd door haar 

burgemeester, handelend ter uitvoering van een besluit van 

burgemeester en wethouders d.d. […] ingevolge artikel 160 

Gemeentewet, hierna te noemen “de gemeente”; 

(Van Contact naar Contract, Van Rossum, p. 115)



Omschrijving van partijen (6): de gemeente 

• De publiekrechtelijke rechtspersoon Gemeente Den Haag 

(Dienst Stedelijke Ontwikkeling, Directie Grond- en 

Ontwikkelingsbedrijf), ingeschreven in het handelsregister met 

nummer 000008337888 (hierna: “de Gemeente”);



Vertegenwoordiging en besluitvorming 

Scheltema/Scheltema, Gemeenschappelijk recht, p. 146/147: 

Besluit van GS/B&W is publiekrechtelijke rechtshandeling. 

Rechtshandeling komt tot stand op het moment dat diegene die 

tot het aangaan ervan bevoegd is (CvdK/Burgemeester) die 

verricht. 

Anders: A.A. van Rossum, Van contact naar contract, p. 21.



“Zoals BNG terecht heeft aangevoerd is de wilsovereenstemming 

met betrekking tot de overeenkomst van borgtocht tussen partijen 

afhankelijk van het besluit van het bevoegde orgaan van de 

gemeente (i.c. de Raad) tot het aangaan daarvan en niet van het 

optreden van haar vertegenwoordiger bij het uitvoeren van dat, 

als privaatrechtelijke rechtshandeling te kwalificeren, besluit. 

Overeenkomstig het bepaalde in art. 3:37, tweede lid, BW is de 

overeenkomst van borgtocht tussen partijen tot stand gekomen 

op het moment dat BNG kennis kreeg van het feit dat de Raad op 

27 januari 2000 had besloten tot het aangaan van de 

borgtochtovereenkomst met BNG ten aanzien van lening 2.” 

Rb. Utrecht, 7 september 2005 (2004/1463).



• Vertegenwoordiging uiteraard ook van belang bij het inroepen 

van optie tot verlenging of beëindigen van contract (denk aan 

3:69 lid 3 BW). 

• Onderscheid tussen contactpersonen en personen die 

bevoegd zijn een partij te vertegenwoordigen. (on)juist 

voorbeeld: 

“Contactpersoon voor Opdrachtgever is [.. .], dan wel een 

door hem aangewezen vervanger. 

Contactpersoon voor Opdrachtnemer is [...], dan wel een door 

hem aangewezen vervanger.”



“Door de gemeente wordt erkend dat [appellant] en zijn advocaat. Daarbij niet 

opmerkzaam zijn gemaakt op de onbevoegdheid van de wethouder om 

dergelijke afspraken te maken. Ook is daarbij geen voorbehoud van 

goedkeuring van afspraken door het College gemaakt. Mede gelet op de positie 

van een wethouder ten opzichte van burgers die met de gemeente in contact 

treden, is het hof van oordeel dat hiermee de schijn van vertegenwoordiging 

van het College door de wethouder is ontstaan en dat dit naar 

verkeersopvatting voor risico van de gemeente komt. Indien de wethouder in 

het kader van dit overleg toezeggingen heeft gedaan, kan [appellant] de 

gemeente daaraan houden. ” 

Hof „s-Hertogenbosch 22 juni 2010, LJN BM9555 

Zie ook HR 22 juni 2010, LJN BL5420 (Vitesse) 

Kortom: hoe hoger het niveau waarop de contacten plaatsvinden des te 

belangrijker wordt het om een voorbehoud te maken.


Considerans (1) 

• Achtergrondinformatie en ontstaansgeschiedenis 

• Besluit van College van B&W 

• Definities? 


• Rechten en verplichtingen? 

• Denk aan uw opvolger in de dossierbehandeling



Considerans (2): (on)juist voorbeeld uit praktijk 

• “Partijen verschillen van mening over de vraag, of de 

rechtsvorm van deze Overeenkomst – die niet alleen een 

vaststellingsovereenkomst is maar waaraan mede de status 

van […] toegekend wordt – nodig is ter verkrijging van finale 

kwijting door […]. Partijen hebben deze kwalificatie echter 

geaccepteerd en zijn deze hierna overeengekomen.”



Considerans (3): (on)juiste voorbeeld uit praktijk 

• “(dat) Partijen zich realiseren dat het voor het in stand houden 

van de vertrouwensbasis essentieel is dat zij elkaar 

voortdurend juist, tijdig en volledig informeren over alles dat 

voor de uitvoering van deze Raamovereenkomst van belang 

is.” 

• “(dat) Leverancier zich in voldoende mate op de hoogte heeft 

gesteld van alle voor het verrichten van die leveringen voor 

hem van belang zijnde gegevens en omstandigheden bij 

Opdrachtgever.”

Definities 



• Sluit aan bij de wettelijke betekenis van een begrip. 

• Zie onderstaand voorbeeld (hoe het beter niet moet) 

“Levering: een schriftelijke overeenkomst onder 

bezwarende titel tussen …. en leverancier voor de 

levering van een product en/of dienst



• Geef in de overeenkomst het gedefinieerde begrip een 

hoofdletter. 

• Test: vervang in de tekst het gedefinieerde begrip voor de 

definitie. Klopt de bepaling dan nog? 

• Voorkom verwarring: 

(i) maakt geen gebruik van (algemeen bekende) begrippen 

met een hoofdletter, zonder definiëring 

(ii) herhaal een definitie uit een document van eerdere datum 

als dat document vervalt (aanbestedingsdocumentatie / 

voorovereenkomst)



Uitleg contract (1): Haviltex blijft uitgangspunt 

“De vraag hoe in een schriftelijk contract de verhouding van pp. is 

geregeld en of dit contract een leemte laat die moet worden 

aangevuld, kan niet worden beantwoord op grond van alleen 

maar een taalkundige uitleg van de bepalingen van dat contract. 

Voor de beantwoording van die vraag komt het immers aan op de 

zin die pp. in de gegeven omstandigheden over en weer 

redelijkerwijs aan deze bepalingen mochten toekennen en op 

hetgeen zij te dien aanzien redelijkerwijs van elkaar mochten 

verwachten.”



Uitleg contract (2): tendens in rechtspraak 

• Commerciële contracten: objectiever uitleggen; meer 

betekenis hechten aan de tekst van het contract 

• Contracten waarover niet wordt onderhandeld: uitleg is met 

name afhankelijk van objectieve factoren, zoals de 

bewoordingen, gelezen in het licht van het contract als geheel 

en de eventuele toelichting daarop



Uitleg van contract (3): beïnvloeding in contract 

• “Deze Overeenkomst regelt uitsluitend en uitputtend de 

rechtsverhouding tussen Partijen over de in deze 

Overeenkomst beschreven kwesties en afspraken en is in de 

plaats gekomen van documenten, verklaringen en 

gedragingen over en weer van Partijen van eerdere datum 

over die kwesties en voorstellen voor afspraken daarover.” 

• Bewijsovereenkomst ?



Uitleg van contract (4): bijlagen 

• Gebruik van bijlagen. 

• Documenten gebruikt bij het tot stand komen 

(aanbestedingsdocumentatie, intentieverklaring). 

• Wijziging bijlagen, automatisch bij nieuwe versie. 

• Rangorde tussen lichaam overeenkomst en bijlage alsmede 

tussen bijlagen onderling.



Uitleg van contract (5): (on)juist voorbeeld rangorde 

“De navolgende bescheiden maken deel uit van deze Raamovereenkomst. 

Voor zover deze bescheiden met elkaar in tegenspraak zijn, geldt de 

navolgende rangorde, waarbij het hoger genoemde document prevaleert 

boven het lager genoemde: 

1. deze Raamovereenkomst; 

2. de ARVODI-2008; 

3. de offerteaanvraag inclusief de nota‟s van inlichtingen; 

4. de offerte die aan de opdracht ten grondslag ligt. 

Indien op grond van een lager gerangschikt document hogere eisen 

worden gesteld aan Opdrachtnemer, gelden steeds die hogere eisen, 

tenzij in het hoger gerangschikte document is aangegeven dat, en ten 

aanzien van welk specifiek onderdeel, expliciet van het lager 

gerangschikte document wordt afgeweken. In dat geval prevaleren de 

verbijzonderde afspraken in de Nadere Overeenkomst boven het gestelde 

in de Raamovereenkomst”


Inhoud van de overeenkomst 

Open deur: wees nauwkeurig maar vooral duidelijk. 

“Tot eind 1976 heeft koper het recht de machine terug te geven 

voor ƒ 20 000 exclusief BTW. Betaalbaar ƒ 2000 per maand. 

Eerste betaling 30 dagen na teruggave. Koper heeft het recht 

garanties voor de betaling van ƒ 2000 exclusief BTW per maand 

te eisen.” 




• Open deur: vertrouw op uw eigen gezond verstand. 

• Als iets voor u niet duidelijk is, is het dat voor een ander 

(bijvoorbeeld een rechter) waarschijnlijk ook niet! 

• Denk niet: ze zullen zelf wel begrijpen wat er wordt bedoeld.



Innerlijke samenhang: 

Artikel 12 Vrijwaring 

• De ontwikkelingsmaatschappij vrijwaart de gemeente en de 

provincie tegen alle financiële gevolgen van aanspraken van 

derden in enig verband staande met de uitvoering van de 

overeenkomst als bedoeld in artikel 4, derde lid, van deze 

overeenkomst. 

Artikel 15 Geschillen 

• Partijen beogen met de overeenkomst geen in rechte 

afdwingbare rechten en verplichtingen in het leven te roepen.



Tekortkoming en verzuim 

“Deze overeenkomst kan door elk van de partijen worden 

beëindigd zonder opzegtermijn indien: 

de andere partij, na ingebreke te zijn gesteld en in de 

gelegenheid te zijn gebracht die gebreken te herstellen, 

wezenlijk tekortkomt in de nakoming van deze overeenkomst, 

in welk geval de andere partij, onverlet haar recht op 

schadevergoeding, een schriftelijke ingebrekestelling zal 

sturen stellende een redelijke termijn waarbinnen deze 

tekortkoming wordt hersteld.” 

(bron: Modelovereenkomst.nl)

Boetebeding: 

Goed of fout? 



“ (….) is Adviseur de Organisatie een niet voor rechterlijke 

matiging vatbare boete verschuldigd per overtreding en voor 

elke dag dat de overtreding voortduurt …..”



Voorbeeld boetebeding (2) 

• “(…) Is adviseur zonder voorafgaande ingebrekestelling 

een onmiddellijk opeisbare boete verschuldigd van EUR X 

per overtreding. Wordt de verbintenis tot betaling van de 

boete niet terstond nagekomen dan treedt verzuim zonder 

ingebrekestelling in en wordt adviseur tevens wettelijke 

rente over de boete verschuldigd. In afwijking van 

art. 6:92 leden 1 en 2 BW doet dit boetebeding niet af aan 

het recht van Partij op nakoming of schadevergoeding.”


No-oral modification clause. Twee (on)juiste 

voorbeelden 

• “Aanvullingen en/of aanpassingen van deze overeenkomst 

zijn slechts geldig voor zover zij schriftelijk zijn 

overeengekomen.” 

• “Bewijs dat deze overeenkomst is aangepast of aangevuld 

kan uitsluitend worden geleverd door middel van een door 

beide partijen ondertekend en gedagtekend geschrift. 

Bewijslevering door andere middelen (zoals, doch niet 

uitsluitend, het horen van getuigen) is nadrukkelijk 

uitgesloten.” 




Ongeclausuleerde geheimhouding? 

• “….. Deze afspraak laat echter onverlet de eventuele 

verplichting van de gemeente om op grond van de Wet 

openbaarheid van bestuur of enige andere wettelijke bepaling 

informatie over deze overeenkomst te verstrekken”



Voor de fijnproevers: art. 10 lid 1 ARIV: 

“Een partij is aansprakelijk voor de schade die de andere Partij, 

diens ondergeschikten of hulppersonen daaronder begrepen, 

heeft geleden dan wel mocht lijden door of in verband met het 

toerekenbaar tekortschieten van de andere Partij in de 

nakoming van diens verplichtingen onder de Overeenkomst” 

Wat valt hierover op te merken?



Ondertekening en parafering 

• Feitelijk ondertekenaar gelijk aan persoon? 

• Identificatie van ondertekenaar? Aanhechten volmacht en 

informatie waaruit bevoegdheid blijkt 

• Nut en noodzaak parafering 

• Gelijktijdig ondertekenen 

• Hoeveel exemplaren ondertekenen

Contracteren doe je zo (niet) - Vng

You also want an ePaper? Increase the reach of your titles

Delete template?

Save as template?