Gedrag van mensen bij brand.pdf - BrandweerKennisNet

Gedrag van mensen bij brand
Drs. ing. Margrethe Kobes MIFireE
Onderzoeker NIFV
Promovenda VU, Crisislab
6-1-2009 1

Gedrag van mensen bij brand
• Wat doen mensen bij brand?
– Resultaten uit literatuuronderzoek
• Serious game ‘ADMS-BART’
– Praktijkonderzoek naar vluchten bij brand
• Wat is de rol van BHV-organisatie bij brand?
– Brand in warenhuis Innovation (1967)
– Brand in overdekte speeltuin Kidzcity (2008)
– Brand in voetbalstadion Euroborg (2008)
Margrethe Kobes – Gedrag van mensen bij brand
6-1-2009 2

Wat doen mensen bij brand?
Margrethe Kobes – Gedrag van mensen bij brand
• Tien mythen ontkracht
1: Gevaar van brand
2: Vluchten bij brandalarm
3: Groene bordjes
4: Dichtstbijzijnde uitgang
5: Deurbreedte bepalend
6: Liften en roltrappen
7: BHV-ers zijn overbodig
8: Gehandicapten
9: Mobiel is zelfredzaam
10: Paniek!
6-1-2009 3

Mensen moeten zichzelf redden
Zelfredzaamheid bij brand is het menselijke
vermogen om:
• signalen van gevaar waar te nemen en
te interpreteren, en om
• beslissingen te nemen en uit te voeren,
die gericht zijn op het
• overleven van een brandsituatie
Margrethe Kobes – Gedrag van mensen bij brand
6-1-2009 4

Noodzaak om snel te handelen
• Signalen ontvangen, herkennen en
interpreteren beslissen vluchten
• Reactie op signalen van gevaar:
Zien van brand Horen brandalarm Reactie van anderen
Margrethe Kobes – Gedrag van mensen bij brand
6-1-2009 5

Noodzaak om snel te handelen
• Signalen ontvangen, herkennen en
interpreteren beslissen vluchten
• Factoren die de totale vluchttijd vertragen:
– vertraagde eerste reactie
–niet-optimaleroutekeuze – opstoppingen in looppaden
Margrethe Kobes – Gedrag van mensen bij brand
6-1-2009 6

Vertraagde eerste reactie
• Alertheid (wakend/slapend/onder invloed)
• Onzekerheid over situatie
– Omgevingslawaai, geuren
– Frequentie ongewenste brandmeldingen
• Gevaarperceptie
– Snelheid brandontwikkeling
– Zien van brand en rook niet bepalend
• Sociale ‘normen’
– Groepsgedrag
– Reactie van anderen (BHV!)
• Scriptgedrag
Margrethe Kobes – Gedrag van mensen bij brand
6-1-2009 7

Niet optimale routekeuze
• Via bekende route
• Werkelijke loopafstand is niet bepalend
– Route met veel bochten lijkt langer
• Gemak van oriëntatie is afhankelijk van
– Gebouwontwerp
– Zichtlijnen
– Nauwelijks van routeaanduiding
• Mensen lopen door rook
• Mensen keren terug of wijzigen route
Margrethe Kobes – Gedrag van mensen bij brand
6-1-2009 8

Groepsgedrag
• Volger of leider: ‘kuddegedrag’
• Groepen blijven zo lang mogelijk bijeen
• Mensen helpen elkaar: fysiek en emotioneel
• Geen paniek, wel verhoogd stressniveau
– verminderde capaciteit om signalen te verwerken
– duidelijkheid nodig over ernst van situatie en
instructies om uit te voeren
• Instructie gebouwpersoneel wordt opgevolgd
– BHV heeft positieve invloed op reactiesnelheid en
op gebruik van (veilige) vluchtroute / nooduitgang
Margrethe Kobes – Gedrag van mensen bij brand
6-1-2009 9

Onderzoek met ADMSBART
• Experimenten in hotel Veluwemeer
• In echt hotel en in virtueel hotel
• Validatie door vergelijk van routekeuze in
verschillende situaties
Testresultaten
echt
hotel
Margrethe Kobes – Gedrag van mensen bij brand
Testresultaten
virtueel
hotel
6-1-2009 10

Margrethe Kobes – Gedrag van mensen bij brand
6-1-2009 11

Invloed op routekeuze?
• Karakter van testpersonen
• Bloeddruk en hartslag (stressniveau)
– voor en na de evacuatie
• Eerdere ervaringen / kennis over brand
• Perceptie van noodsituatie
– alertheid, controle, tijdsdruk, goed resultaat,
stress, angst, en meer
• Motivatie van routekeuze
– snelste, kortste, veiligste, bekende, makkelijkste,
en meer
Margrethe Kobes – Gedrag van mensen bij brand
6-1-2009 12

Brand in Innovation (Brussel) 22 mei 1967
323 doden en 150 gewonden
Klant / gast Personeel / BHV-er
Margrethe Kobes – Gedrag van mensen bij brand
6-1-2009 13

Brand in Euroborg (Groningen) 13 april 2008
Margrethe Kobes – Gedrag van mensen bij brand
6-1-2009 14

Margrethe Kobes – Gedrag van mensen bij brand
• BHV: “De mensen waren
heel erg rustig. Ik las in
de krant: er was sprake
van chaos en paniek. En
ik dacht: dit kan niet
waar zijn!”
• BHV: “Ik stond in de
rook en ik heb mensen
echt moeten
aanmoedigen om weg te
gaan. Ik zei: kom op,
jullie moeten eruit!”
6-1-2009 15

Brand in Euroborg (Groningen) 13 april 2008
• BHV: “Een heleboel mensen wilden helemaal niet naar
buiten omdat ze bang waren dat ze later het stadion niet
meer in konden komen. Ze wilden de wedstrijd Groningen-
Ajax zien, koste wat het kost.”
Margrethe Kobes – Gedrag van mensen bij brand
6-1-2009 16

Brand in Euroborg (Groningen) 13 april 2008
• Ontruimingsplan is niet werkelijkheid
• Aansturing BHV-team onduidelijk
• Onderling communicatieprobleem vanwege
rook
• Werking van blusmiddelen
• Beschikbaarheid vluchtdeuren
• Dilemma: security versus safety
Margrethe Kobes – Gedrag van mensen bij brand
6-1-2009 17

Brand in Kidzcity (Utrecht) 18 april 2008
Your Captain Luchtfotografie Utrecht
Margrethe Kobes – Gedrag van mensen bij brand
6-1-2009 18

Brand in Kidzcity (Utrecht) 18 april 2008
Ongeveer 100 kinderen en 50 volwassenen aanwezig
Margrethe Kobes – Gedrag van mensen bij brand
Ontruiming in 2 minuten
6-1-2009 19

Brand in Kidzcity (Utrecht) 18 april 2008
BHV: "Ik had omgeroepen dat iedereen zich moest
verzamelen bij het personeel en dat ze de
aanwijzingen van het personeel moesten opvolgen."
Margrethe Kobes – Gedrag van mensen bij brand
6-1-2009 20

Brand in Kidzcity (Utrecht) 18 april 2008
• Oefenen helpt
• Ken het gebouw met de ogen dicht
• Ken de risico’s in het gebouw
• Snel reageren is noodzakelijk
• Systematische ontruiming:
– duidelijke taakverdeling in normale situaties
– BHV-ers kenden hun taak ook in noodsituatie
• Kinderen op sokken naar buiten
• Ouders gingen op zoek naar hun kinderen
Margrethe Kobes – Gedrag van mensen bij brand
6-1-2009 21

Rol van BHV-organisatie bij brand
• Mensen zijn ‘te gast’ en zullen niet blussen
– BHV: blussen van kleine brand
• Mensen herkennen gevaarsignalen niet
– Duidelijke informatie nodig over het gevaar
• Mensen zijn gewoontedieren: bekende route
– BHV: via snelste route
• Mensen zijn veelal volgers: wie is de leider?
– Duidelijke aanwijzingen over wat te doen
• Oefenen is noodzakelijk
– In de toekomst met serious game ADMS-BART?
Margrethe Kobes – Gedrag van mensen bij brand
6-1-2009 22

Dank voor uw aandacht
www.infopuntveiligheid.nl E-mail: makb@nifv.nl
Margrethe Kobes – Gedrag van mensen bij brand
6-1-2009 23