Zes eeuwen rekenkamers in Brabant 1 - Thuis in Brabant

Filips de Schone (1478-1506). (Collectie Rijksmuseum, in
bruikleen bij Noordbrabants Museum)
44
daarom de beschikking over de toren van de oude
stadsmuur naast haar gebouw. Het archief werd
in de toren ondergebracht.
De Instructie voor de Rekenkamer van Brabant
uit 1541 bepaalde de samenstelling van het vaste
personeelsbestand op drie rekenmeesters (inclusief
de voorzitter), twee auditeurs en een griffier.
De rekenmeesters zagen toe op het ‘afsluiten’
van de rekeningen, die door de auditeurs werden
onderzocht. De griffier was verantwoordelijk
voor alle correspondentie.
inbrabant TIJDSCHRIFT VOOR BRABANTS HEEM EN ERFGOED
De Nederlanden
Met het einde van de Gelderse Oorlogen in 1543
kwam ook Gelre onder het gezag van Karel V
(1500-1558), die op dat moment al heerste over
de Bourgondische Nederlanden. In 1546 zond de
rekenkamer een van haar rekenmeesters naar
Arnhem om daar ter plaatse de financiële beheers-
en controletaken uit te oefenen. Na korte
tijd keerde hij terug naar Brussel en werden de
Gelderse particuliere ontvangers gedwongen
om voortaan zelf de gang naar Brussel te maken
en in het gebouw van de Brabantse Rekenkamer
hun rekeningen te overleggen en te laten controleren.
In Gelre groeide het verzet tegen deze regeling.
Vanaf 1555 kwam er vervolgens met tussen-
pozen weer een rekenmeester vanuit Brussel
naar Arnhem om de rekeningen ter plaatse af te
horen. De kritiek op de ondergeschiktheid aan
Brabant hield echter aan en zou uiteindelijk gehoor
vinden. Per ordonnantie van Karels opvolger Filips
II (1527-1598) van 9 februari 1559 kwam er een
vierde rekenkamer bij, die van Gelre. De nieuwe
rekenkamer werd gevestigd in Arnhem en was alleen
bevoegd in Gelre.
Een aardig beeld van de positie van de rekenkamer
in het staatsbestel zien we bij de vredesonderhandelingen
in 1576, die een einde probeerden te maken
aan de Nederlandse Opstand. Op 19 oktober
van dat jaar begonnen deze onderhandelingen op de
Collatiezolder te Gent tussen de koningsgetrouwe
gewesten (de Staten van Brabant, Vlaanderen,
Henegouwen, Artesië, Namen, Utrecht, Mechelen,
Doornik en het Doornikse Valenciennes, Rijsel,
Douai en Orchies) aan de ene kant en de Staten van
Holland en Zeeland en de Prins van Oranje voor de
opstandige gewesten aan de andere kant. Er zaten
achttien onderhandelaars aan tafel. Namens de
koningsgezinde gewesten was dat voor de derde
stand (de burgerij) onder meer Jan de Pennantz,
voorzitter van de Rekenkamer van Brabant, die tevens
als secretaris fungeerde.