DE VROUW

More documents

Recommendations

Info

178 HOE HOOGER ONZE IDEALEN STIJGEN, DES TE HOOGER STIJGEN WIJ ZELF. maar in den grond redelijk en eerlijk, zei dat hij het niet verkoos te doen, — en ging heen en dèèd het. Ik heb altijd van dien dwarsen broeder méér gehouden dan van dien zoetsappigen. Tuk op zijn onaf hankelijkheid, wilde hij den schijn niet hebben als liet hij zich bevelen als een slaaf; zelfs niet door zijn vader, van wien hij toch veel scheen te houden. Wat hem goed scheen wilde hij als vrijwillig doen, als uit eigen beweging, een poosje na zijn plompe weigering. Ik zeg: als vrijwillig, als uit eigen beweging, want hij overdreef zijn liefde tot onafhankelijkheid. Maar die broeder wordt ons dan ook niet voorgesteld als de volmaakte mensch, maar als verreweg de betere van twee onvolmaakten. En ik meen : waar wij staan tegenover karakters die dwang, hoe zacht en redelijk ook, voelen als een soort van vrijheids-schennis, welnu, daar moeten wij niet dwingen, maar op andere wijze den stuggen wil buigen tot het goede. Er is een toon van vragen, van vriendelijk suggereeren, die vluggeren zekerder tot het doel leidt dan bevelen, dwingen, doen gelden van gezag. En welk is dan dat doel ?... We hebben het nu over het opvoeden van kleine kinderen... Den wil breken van het kind, dat een vrij individu is? Het als een marionet laten dansen naar onze pijpen ? Het commandeeren : links, rechts, voorwaarts, marsch! — op straffe van dit of dat, alléén om 't pleizier van een zwakkere dan wij te te commandeeren? Bah, ik word kregel als ik aan zulke drijfveeren denk. En ofschoon wel niemand ze zal willen of durven bekennen, toch zijn er velen die er geen andere hebben of kennen. Wat dan? Het doel der opvoeding in't algemeen, en dat der gehoorzaamheid in 't bijzonder, is eenvoudig: het kind leeren gaan in de richting van het goede. Maar daar „het goede" en „dwang" denkbeelden zijn die elkander eigenlijk uitsluiten, behoort de opvoeding die wij onzen kinderen geven eigenlijk te zijn een zacht uitnoodigen door woord en voorbeeld, öm te komen töt het goede ... Let wel, ik spreek wederom van niets dan van kinderen, wier ouders het in hun macht hebben het jonge plantje van den beginne af in de rechte richting te leiden. Forsche middelen mogen al eens noodig zijn waar de opvoeding reeds verkeerd was. De beginnende opvoeding behoeft niet verkeerd te te zijn; en het is mijn innige overtuiging dat waar het begin goed en redelijk was, de rest van zelf een over 't algemeen vredig en zacht verloop heeft, zelfs bij minder gemakkelijke karakters. * » * Tot zoover beschouwde ik de zaak uit een meer zedelijk oogpunt. Maar ook uit een louter verstandelijk heeft de methode der mama in kwestie alles tegen zich. Ik cursiveerde zoo even de woorden : volgens zijn natuur en zijn goed recht. Inderdaad, het jonge kind bezit een onverzadelijke begeerte naar kennen en weten door eigen onderzoek. Alles in zijn wereldje is hem voorwerp van studie, de houten maasbal uit moeders naaimand zoowel als haar borduurschaar en haar fijn porceleinen kopje of vaasje. Van gevaren heeft het geen begrip, óók niet van de betrekkelijke waarde der dingen. En voor zooverre er nu, in 't belang van 't kind zoowel als in dat van moeders porcelein, beperkende bepa lingen noodig zijn, moeten wij die grondvesten op den gezonden lust tot onderzoek van het kind, en niet op onze lief hebberijen. Ik bedoel: dat wij de bepalingen niet moeten vermenigvuldigen om der wille onzer liefhebberijen, maar onze liefhebberijen verminderen öf er de kinderen niet meê lastig vallen, ten einde de veelheid van bepalingen te voorkomen. Natuurlijk mogen kleine kinderen, in hun eigen belang, niet aan scharen en messen, aan brandende lampen, kokende ketels en heete kachels komen. Welnu, doe hen voelen dat die voorwerpen pijn doen. Ik heb mijn kleine kinderen flinkweg een prik gegeven met een naald, en toen zij au! zeiden zei ik: „ja, dat is pik-pik, en dat doet au-au!" En hen een schaar en een mes toonende, zei ik: „dat is óók pik-pik, wil je voelen dat het au-au doet ?" Maar zij bedankten feestelijk voor het aanbod, en nooit zijn er bij mij ongelukken gebeurd met naalden, spelden, scharen of messen. Zoo heb ik hen ook het kleine teere wijsvingertje gehouden in de vlam eener kaars, tot zij een lichte pijn gevoelden, en hen gewaarschuwd tegen alles wat „vuur" was. Een aanbod om 't vingertje tegen de heete kachel te leggen waarin „vuur" was, werd eveneens afgeslagen; op het water, dat de hitte van het vuur overneemt, werd gewezen; — en ook licht, vuur en kokende stoffen hebben mijn overal vrij rondloopende kinderen nooit kwaad gedaan. Zij beperkten hun onderzoekingen in die richting van zelf, omdat ik in deze hun onderzoek bijtijds had geleid. Natuurlijk staan wij er op dat voorwerpjes waar wij aan hechten, niet door onderzoekende kinderhandjes worden verfrommeld en gebroken. Maar 't kind voelt en ziet de waarde van die dingen niet, en zou ze dus, al onderzoekend, breken en beduimelen, zonder het minste boos opzet. Dus: sluit.die voorwerpjes in een kast; of zoo gij ze op schoorsteenen en tafeltjes hebt staan, sluit dan uw schatkamer af: in de huisof kinderkamer behooren geen dingen die aanleiding geven tot onaangename wrijving, tot verbod en verzet. Zoolang uw kind nog niet begrijpt dat hij sommige voorwerpjes moet ontzien, omdat Vader en Moeder daaraan gehecht zijn zooals hij zelf gehecht is aan een pop, een paardje of zoo iets, zoolang mag hij niet worden getergd met dingen die zijn weetlust prikkelen en waaraan hij niet raken mag. Althans zoo min mogelijk, 't Kan wezen dat er in een huisgezin noodzakelijk eenige dingen in gebruik zijn waaraan het kind om goede redenen niet komen mag, terwijl men het nog niet kan uitleggen waarom niet. In dat geval moet er een bepaald verbod worden uitgevaardigd, dat te meer kans heeft in acht genomen te worden, naarmate het kind overigens meer vrijheid van doen heeft. Want in zijn kleine hersentjes heeft er dan misschien een denkproces plaats dat ongeveer hierop neerkomt: „Vader en moeder, die mij overigens niets noodeloos verbieden, zullen wel een goede reden hebben om mij dat juist te verbieden; misschien ziet er wel iets van pik-pik en au-au aan vast!" Maar — 't kan óók wezen dat juist het „verbod" een kleinen deugniet prikkelt tot tóch doen; — denk aan de verboden vrucht in 't Paradijs! En daarom, over 't algemeen, is het het veiligst geen verboden noodzakelijk te maken. En vooral niet ze vermenigvuldigen! Want gesteld het kind heeft den goeden wil ze all e
HOE HOOGER ONZE IDEALEN STIJGEN, DES TE HOOGER STIJGEN WIJ ZELF. 179 in acht te nemen, — hoe wil het al die verschillende verboden onthouden die voor hem geen zin hebben ? Niet met naalden spelen, omdat hij gevoeld heeft dat pik-pik ten gevolge heeft au-au, — dat begrijpt hij ; maar niet grasduinen in een openstaande kast; niet loopen door een openstaande deur; niet peuteren aan kussens en kleedjes onder zijn bereik, dat begrijpt hij niet. En daar bij liet kleine kind de lust tot onderzoek overheerschend is, en dus véél sterker dan het geheugen voor onbegrepen bepalingen, zal hij telkens en telkens wéér doen, uit instinkt, wat gij hem verbiedt uit — gril of onkunde. En, ouders, zijn instinkt is in zekeren zin heilig, terwijl uw gril of uw onkunde hoogst onheilig is. Gevolg: het kind wordt onophoudelijk „stout" genoemd om iets dat geen stoutheid is; zijn gevoel van recht wordt onophoudelijk gekwetst; het vertrouwen in vader of moeder onophoudelijk geschokt; en zijn teeder gevoel voor die beiden onophoudelijk met een atoompje verminderd, totdat het, bij sommige naturen, omslaat in onverschilligheid, stille vijandelijkheid, wrok. En dan krijg je die opzettelijk stoute kinderen, waarover de ouders zich zoo bitter beklagen, als waren zij de slachtoffers van hun kroost; en waarvan zij toch, dom genoeg, soms de verdediging nog op zich nemen, tegenover vreemden (onderwijzenden!!) die het stoute kind eens flink durven aanpakken. — Maar dat is hier de kwestie niet. — Zachtere kindernaturen zullen natuurlijk lijden onder dat aanhoudend verbieden, knorren en straffen, en zich schuw gevoelen tegenover de ouders die hun ware natuur zoo weinig begrijpen en trachten te begrijpen. Maar verreweg de meesten zullen in verzet komen; zullen de verboden ontduiken of openlijk trotseeren; zullen onderzoeken hoever de macht en de volharding van den wetgever gaat, en de kracht van hun kinderlijken wil — en listigheid! — meten met zijn gezag; en zoo maakt men zich lastige, ongehoorzame kinderen, waar de kinderen eenig karakter toonen ; of willelooze slaven, onder omstandigheden zelfs huichelaars, van zwakkelingen. Inderdaad, overal, maar in de huiselijke opvoeding vooral, is de veelheid van geboden en verboden een ramp. En Jezus had het alweer aan het rechte eind toen hij, heengaande, tot zijn discipelen sprak: Eén gebod geef ik u: dat gij elkander liefhebt. Eén gebod. Meer niet. En iedere moeder die een zuigeling op haar schoot heeft, kan het beproeven of dat ééne gebod, het gebod der vertrouwende, helpende, leidende liefde, niet de geheele opvoeding omvat. Want het was geen vleeschelijke, zelfzuchtige, grillige liefde die Jezus zijn vrienden voorschreef; maar die hooge, geestelijke, volmaakte, waarvan zijn eigen leven een toonbeeld was geweest. En die behoeft geen veelheid van geboden en beperkingen, — zelfs al streven wij er naar in onvolmaaktheid mits in alle eerlijkheid. Want waar die liefde ten grondslag ligt, daar voelt een kind dat een nu en dan noodig verbod of bevel een noodwendigheid is, een uitvloeisel soms van die liefde, en geen ouderlijke gril of machtsvertoon. De liefde die zijn opvoeding maakt tot één redelijk en harmonisch geheel, zal hem, zoo klein hij is, redelijk doen staan tegenover een onvermijdelijk verbod of bevel; en zelfs waar, als bij den zoon in de gelijkenis, zijn lastig „ik" er zich aanvankelijk tegen verzet, zal hij toch eindigen met zich vrijwillig gewonnen te geven. Waarlijk, de liefde staat hooger dan eenig stelsel van geen verboden! Ik spreek bij ondervinding: mün eigen kleine jongen toonde steeds een grooten familietrek met dien dwarsen zoon uit de gelijkenis. Ik heb mij wèl gewacht dit prikkelbare, maar innig goede karaktertje te verbitteren door militaire discipline. Ik heb hem liefgehad en vertrouwd, hem geholpen in zijn strijd, — en ik zie de vrucht van dien strijd in 't kindergemoed. Ik reken op dien jongen. Ik hoop dat ik het moedertje, in dit opstel bedoeld, er toe gebracht heb om ten minste eens na te denken over mijne woorden. In de eerste plaats voor haar kind; want zóó groot verschil van inzicht tusschen vader en moeder maakt het leven der kinderen werkelijk niet aangenamer. In de tweede plaats voor haarzelf: want als de kleine op den leeftijd komt dat zij, onbewust nog, gaat nadenken, vergelijken, oordeelen en partijkiezen, dan bestaat er alle kans dat de moeder krijgt de vrees en de vader de liefde; de vader het vertrouwen, de moeder de ergernis; en dat, waar het volwassen meisje of de vrouw haar jeugd herdenkt, de vader haar voor den geest zal zweven als de vriend die haar het best verstond, terwijl het toch veel natuurlijker is dat zij aan beide ouders te samen terugdenkt als aan één teeder vriendenpaar; en het den teederen vader in 't minst niet schaadt wanneer de schaal nog eenigszins overhelt naar de moeder, die het méést bij de kinderen is en dus den méésten invloed op hen heeft. Neen, waarlijk, het schaadt een der ouders, vooral den vader niet, wanneer hij achter den ander staat als harmonisch element: de omstandigheden rechtvaardigen vaak zulk een verhouding. Maar 't schaadt hem of haar wèl als hij (zij) staat tegenover den ander, als tegenstrijdig element; en zeer zeker komt in het gemoedsleven der kinderen het oogenblik, waarop zij erkennen wie der beide ouders de beste opvoeder was en het meest hun wezenlijk heil beoogde. En wie niet geoordeeld wil worden door zijn tot oordeelen bevoegd kind, die schikke zich in tijds naar het betere inzicht van die partij, aan wie van nature of door eigen opvoeding de meeste opvoedkundige wijsheid ten deel viel. Dat is in het onderhavige geval de vader. En als ik het jonge vrouwtje een raad schuldig was, dan zou het deze zijn: „laat u, mèt uw kind, leiden door uw echtgenoot. Het is geen schande, zich te laten leiden door de partij die werkelijk het beste inzicht heeft, en die men daarenboven lief heeft! Maar 't is een onberekenbare ramp, wanneer in een gezin hij of zij de wijste wil wezen die het in waarheid niet is. Aan de innerlijke waardigheid van een persoon doet de vrijwillige erkentenis van eigen minderheid in het minst geen schade; terwijl deze erkentenis het begin kan zijn eener zelfopvoeding, die uitloopt op een gelijkwording met den thans-meerdere." NELLIE. P.S. Een enkel woordje nog over de' betrekkelijke plaats der beide ouders in de schatting der kinderen: ik heb opgemerkt dat alle mannen zonder uitzondering, die hun vrouw liefhebben met de goede, de echte, de eerbiedige liefde, het van-zelf-sprekend vinden dat de moeder de hoogste plaats inneemt in de schatting der kinderen: want zij kennen die zelf vrijwillig toe aan de vrouw. Omgekeerd heb ik vrouwen
Page 1: 7e Jaargang. 7 JULI 1900. No. 23. r
Page 5 and 6: HOE HOOGER ONZE IDEALEN STIJGEN, DE
Page 7 and 8: HOE HOOGER ONZE IDEALEN STLTGEN,DES

DE VROUW

Create successful ePaper yourself

Delete template?

Save as template?