Jan Samyn in vrijheid

Nummer ?. Zevende jaargang. !>

en met het omgehaalde geld : kousen, kloeffen
en een kielken gekocht voor het kind.
Eenigen zijn 's avonds met den kleine mede
naar zijn huis gegaan, ten eindede oorzaak van
dien bitteren nood eens van dicht bij te zien.
Zij vonden in dat huis den ziekelijken vader
van het kind en zijne moeder met zijne vijf
minderjarige broertjes en zusterljes, rond
eene uitgedoofde stoof zitten.
In zulk een guur weder zonder eten en
zonder vuur, uw gezin moeten zien kreveeren
is toch wat te wi eed ! Wie draagt de verantwoordelijkheid
van zulk een wreedaardigen
toestand ?
Het kapitalisme en al degenen die het
steunen, het is gelijk op welke wijze !
Allez, Jan den Uil, scherpt eens uwe beste
pen en bewijst eens met uw uilengenie, dat
het niet waar is!
Wij rekenen op uwe scherpzinnigheid om
ons aan te toonen, hoe de kleine het aan
boord moet leggen om ten zes ure op zijn
werk te zijn, zonder om vier ure 's morgens
te moeten opstaan. Leg ons eens uit, hoe
dat gezin, bestaande uit acht menschen,
met het gewin van dien kleine kan in 't leven
blijven, zonder te verhongeren ofte verstijven
van de koude!
Wij hebben het recht ons te beroepen op
uw duur betaald talent en wij wachten uw
antwoord !
Terzelfdertijd brengen wij hier eene openlijke
hulde aan de spinsters uit La Lieve, die
zoo milddadig hielpen; wij kennen die vrouwen,
moedig in den strijd voor hun loon en
recht, en vol gevoel en medelijden voor
hunne ongelukkige medegezellinnen en gezellen.
De werklieden van La Lieve hebben eene
daad van edele opoffering gedaan, die aan
menig rijken vrek tot voorbeeld kan dienen.
En drukken wij ons diepgevoeld medelijden
uit voor het arm schaap, dat zondei het
leven te kennen, reeds al de folteringen er
van doorstond.
Wij herdenken hier al die kleinen die van
's morgens vroeg door de armoede van hun
gezin, door sneeuw en ijs opgejaagd worden
naarde vlasfabrieken, hun tevens beloovende
niet te zullen rusten vooralleer eene betere
toekomst voor hun afgedwongen te hebben.
•
P. DE RIDDER.
Uit de modelfabriek La Ly$
Het toeval wilde dat wij vernamen dat
zekere Jan De P. M. 60 jaar in La Lys
werkte. Nu was hij ziek geworden en lag in
het hospitaal.
Wij dachten : 60 jaren in eene modelfabriek
werken, waar de beheerder eens
zegde : « De werklieden uit La Lys zal ik de
gelukkigste der wereld maken », die man
moet in een voorbeeldigen toestand verkeeren.
Wij zijn gaan zien, wij vonden in het
hospitaal den 76jarigen ouderling, been
mager nog een'ge energieke trekken in het
wezen, het haar was zilverwit.
Het is een volmaakt produkt uit La Lys.
Fier over de rijkdommen der heeren uit de
modelfabriek, vergeet hij zijn eigen toestand.
Elk woord dat de beheerder, voor wien hij
boodschappen deed, tegen hem gesproken
heeft, herinnert hij zich, precies, met datum
en al de bijvoeglijkheden ; hij voedt zich
met te zien hoe allen die besturen en daar
de kliek-vormen, vooruitgaan, millioennair
worden.
Hij heeft ze er allen weten komen in La
Lys. Ai m waren zij, de millioenairs, de
parvenus die er nu regeeren ; allen heeft hij
zien opstijgen, rijk worden, millioenen rijk.
Er zijn er reeds heengegaan die veel uit La
Lys genoten, sommigen dood geleefd,hunne
krachten, hun leven verbrassende, zij had­ zijn oveibeschaafd, alles is minder dan zij ;
den maar te nemen, alles gaf voordeel ; voor hen alleen bestaat de wereld. Mede­
groot loon, profijtjes van leveraars, deel in gevoel hebben, hoog menschengevoel bezit­
de winst, actionnairschap, het mesje snijdt ten, die den arme helpen, die tot denouden
langs alle kanten ; en de man herleeft als hij wroeter, die 60 jaren zijn arbeid gaf, doet
vertelt hoe rijk de vroegere armen nu konden afdalen, hem liefdevol toespreken, goed
trouwen, hoe de kinderen, nu heeren en zijn, zijne weinige levensdagen veraangena­
damen geworden, ontzag hebben, hoe zij nu men, genoeg voller maken, dat zijn hoeda­
niet meer moeten werken, enz.
nigheden die een beheerder aan 4500 franks
Verder, de ouderling is volkomen wette­ per jaar uit La Lys niet heeft. Hij zou zich
lijk liberaal ; hij heeft bode geweest van gelooven aan zijn stand, aan zijn parvenu­
ziekenbeurzen, die in herbergen van meesschap te kort te doen met mensch te zijn, en
tergasten gevestigd waren, die een klienteel hartelijke lofwaardige daden te verrichten.
aan hunne herbergen moesten bezorgen. Zeggen dat men de menschen de gelukkigste
Binnen de werkuren diende hij de fabriek, der wereld zal maken, is vrij wat gemakke­
buiten de werkuren de kleinere baasjes, die lijker dan goed zijn, waar geluk geven, door
het overgebleven vet van de soep schepten, uiting van verhevene gevoelens, van achting,
welke de werklieden als vergoeding voor van edelmoedigheid.
hun werk ontvingen.
*
Met veel, zeer veel lof spreekt hij over
* *
werkerspensioen van den Staat, negen eens Oude Jan is van zijn 16 jaar in de Lys
daags ; hij noemt dat een schoon werk. Op gaan werken aan 6 en 9 frank per week voor
de fabriek La Lys heeft men hem ook willen 75 uren ai beid, hij is opgeklommen op 60
pensioeneeren, 6 frank in de week. Nu heeft jaren werkens tot 23 centiemen per uur.
hij 23 centiemen per uur of 16 frank per Nemen wij middelmatig dat hij altijd 20 cen­
week. Als hij niet ziek is gaat hij alle dagen tiemen per uur won, dan heeft hij 14 fr. per
naar de fabriek, doet wat boodschappen en week aan 5o weken en 60 jaar 14 X 5o X 60
ontvangt zijn loon. Het is toch braaf van = 42.000 fr. gewonnen of 3ooo fr. minder
La Lys, want men kon hem al wel 10 jaar dan den beheerder heeft per jaar om 4 maal
weggezonden hebben, van zoohaast hij den per week een paar uren naar La Lys te
arbeid niet meer kon doen als anderen. komen.
De man, de held van den arbeid, die zestig Allo, volk van La Lys, verheft uwe zangen
jaren in de rijkste fabriek gewerkt had, voor het kapitalisme, dat u zulke schoone
boezemde ons belangstelling, zelfs eerbied in. toekomst schept.
Hij lag nu in 't hospitaal, ziek, zwak, aan La Lys, winst aan 1 1/2 millioen 's jaars
de zenuwen geraakt. Hij genoot geen onder­ gerekend, won op 60 jaar 90,000.000 fr.,
stand van de fabriek, men kwam zelfs niet een beheerder op 60 jaar aan 45,000 fr. zal
naar hem zien. Ons kende hij niet, het deed hebben 2,700.000 fr. als loon.
hem plezier zoo vriendelijk bezocht te wor­ En Jan en de werkets uit La Lys, vinden
den. Hij leefde van den onderstand eener het eerlijk 9 cents daags pensioen van den
ziekebeurs gevestigd in eene herberg van Staat. Geen socialisme, de toekomst van Jan
een meestergaet, 7 fr. per week. Wij namen is hen voldoende.
afscheid, drukte den man de hand, wilde Burgers zullen het inkomen van M. den
hem iets geven, hij weigerde grootmoedig, Beheerder zoo overdreven veel niet vinden,
vertrouwde ons dat hij enkele spaarcenten doch de beheerders hebben wel iets meer,
had, ook zijn vrouw ging nog wasschen en de fortuin die zij nu bezitten zal wel meer
kuischen bij de menschen.
zijn dan 2 à 3 millioen. Die fortuinen schudt
*
men niet van de hagen. Zij hebben altijd rijk
* *
geleefd, hunne kinderen hebben eene vol­
Vol van gedachten traden wij het hospimaakte opvoeding genoten, wat natuurlijk
taal uit, 60 jaren gewerkt, 76 jaar oud, niet ten kwade geduid wordt, maar dat alles
hospitaal, daar sterven. Arbeid, slavernij, toont dat er wel geld was voor het lot der
rijkdom, kapitalisme dat vloog zoo verwaard werkers te verbeteren als La Lys niet kapi­
door ons hoofd. Daar, einde der straat die talistisch was.
naar de Bijloke loopt, daar links staat een Welnu dat is nu de toekomst der werk­
paleis, van een beheerder die nog geen lieden uit La Lys die zich te verheven
zestig jaar in La Lys werkt, zijn vader heeft achten om zich met socialisme in te laten,
er gewerkt, hoe prachtig, hoe rijk, hoe zij behoeven geen staatstusschenkomst, het
weelderig daar alles. En gindsch over de meervoudig stemrecht, de lange werkdagen
vaart, in het huis van den broer, die heeft stof en damp, dat is alles opperbest voor
een fabriek als eigendom, winsten zijn hen, hunne fierheid zijn de millioenen die
enorme, geheele familie die hem aantrouwen hunne bestuurders, beheerders en action­
maakt hij rijk. De bron van dat alles ? De naire bezitten 1
arme vlasbewerkers en bewerksters die in Droevig! Droevig! Hoelang nog?!
het hospitaal sterven.
P. S. Maar wat is er waar van, als zou
*
de ouden Jan eenigen tijd geleden eene
* *
som gelds ( een paar honderd franks) ge­
Oude Jan is nu uit het hospitaal ; hij mag geven hebben op aanvraag van een employé
niet meer werken. Hij heeft zich zelfbij den om bij hem te sparen. Jan had hiervan geen
beheerder aangeboden; die zegde hem : bewijs.
Men zal u pensioeneeren l Den Zaterdag ging Op zekeren dag vroeg hij zijn geld terug ;
hij om zijn pensioen, dat een frank daags met norsche woorden werd hem gevraagd
zou zijn. Hij kreeg; niets, hij stond door den employé of hij hem niet meer be­
nog op den boek niet. Met ledige trouwde ; hij kreeg zijn geld terug.
handen moest de ouderling uit de rijke Sinds zou hij van Nieuwjaarsgeld ofdeel-
fabriek terugkeeren, waar hij 60 jaar gegeld van boodschappen zijn deel niet meer
werkt, schatten voor anderen voortgebracht gehad hebben, dit als straf. Andere schade
had. Twee weken had hij aldus geene in­ zou hem ook berokkend zijn.
komst. In La Lys heeft men ook wat anders Zou het parvenuschap zich aldus voort­
te doen dan oude jans als pensionnairs aan zetten, dat al wie een plaatsken heeft de
een frank daags in te schrijven.
menschen mag aanzien als hunne slaven,
Hoe vroeger de man dood is, zegde ons die zelfs met hun geld, geld dié zij verdiend
iemand, hoe vroeger men van het pensioen hebben, niet mogen doen wat zij willen of
af is. Dat geloof ik nu niet. Op die enkele zelfs er niet mogen over beschikken, zonder
franks zal La Lys nu wel niet zien, maar de later hierom te worden gezocht en bena­
rijken die genieten en altijd van La Lys deeld?
genoten hebben zijn ontaard. Een werkman Zou dat ook een der middelen zijn die
aanzien zij niet meer als een mensch, zij

toegepast mogen worden om iemand den
gelukkigsten der wereld te maken?
La Lys is de verpersoonlijking van het
kapitalisme, met al de voordeden voor hen
die geld hebben en exploiteeien, en al de
nadeelen en treurige gevolgen voor den
werker die zich afbeuld en niet strijdt om
beterschap.
Werkers leert achter die inrichting !
KAREL BEERBLOCK.
•
Klachten, grieven en verbeterinp
IN DE
Genlsche Vlasfabrieken
llalliez. — De spleetsters, étiragemeisjes
en eenige hekelaars mogen hunne volle
week niet meer werken. Het is nu reeds de
derde vlasfabriek waar de werklieden hun
volle week niet werken omdat er geen... vlas
is, zeggen de fabrikanten !
Kleine Lys. — Ware het niet mogelijk
de meisjes naar huis te laten gaan, die zich
ziek gevoelen? Een meisje dat tot drie maal
toe gevraagd had om door te gaan, kon geen
verlet bekomen, alhoewel zij tusschen haar
mekaniek gevallen was ! De meisjes, die in
zulk geval verkeeren, zouden wel doen naar
het bureel der fabriek te gaan, in plaats van
zich vruchteloos tot een hardvochtigen baas
te wenden !
La Lys. — Het Snuksken schijnt rondom
zich eenige lieve kinders te hebben. Dat
manneken houdt een ellegoedwinkel, natuurlijk
op den naam zijner vrouw, en niemand
is verplicht te koopen; maar wie
't meest koopt, wordt met de beste oogen
aanzien, dat ziet men van hier.
20) Feuilleton van DE VLASBEWERKER
Korte geschiedenis 1er Mvereenipg
VAN DE
Vlasbewerkers en-bewerksters der stad Gent
door K. II. en J. S.
Ecckcman. — Een meisje is komen vragen
waarom hare dochter met een lijstje is rondgegaan.
Zij zegde dat hare dochter geen letter geleerd
was. Zij dreigden mijne dochter in 't water
te smijten. Ik ging zien naar een politieagent
en toen ik terugkwam zegden de meisjes : waar
is nu uwe- agent, wij zullen hem in het water
werpen.
Mademan.— Marie Van de Sompel heeft haar
gezegd dat da werkstaaksters naar haar huis
zouden gegaan zijn. Zij zag werkelijk dat er
zeer veel Volk aan hare deur was. Men raadde
haar aan bij de politie te gaan, waaraan zij voldeed
en de commissaris zegde haar : indien gij
wilt gaan werken, laat het mij weten. Zij loochent
met eene lijst te hebben rondgeweest.
Coryn verklaart dat Beerblock heeft gezegd
dat Meuleman met eene lijst is rondgegaan en
men haar bij de haren moest trekken en in het
water werpen.
Aerens. — Getuige heeft hooren zeggen dat
Meuleman met eene lijst is rondgegaan. Wij
zijn naar haar huis gegaan en drie meisjes zijn
binnen gegaan ; er is daar niets gedaan geworden.
Ik heb in de meeting door Beerblock die
woorden niet hooren zeggen.
Aerens Pauline. — Ik heb alle dagen op de
meetingen geweest en ik heb Beerblock hoegenaamd
die woorden niet hooren zeggen.
Gallens. — Van Acker heeft tegen deze vrouw
gezegd dat zij de woorden Beerblock moest ten
Te overwegen. — Een ondermeester
der pikmachientjes kan onmogelijk, uit gezondheidsredenen,
eene volle week werken.
De man wint dertig frank in de week, maar
hoe verwonderd stond hij niet te zien, toen
hij er maar twintig ontving, omdat hij eenige
uren daags minder werkt !
Ehwel, meestergasten, handelt men niet
vriendelijk met U? Zijn uwe heeren niet
braaf met U, zoolang gij de werklieden kunt
opjagen en doen draven ?
Past op als gij niet meer kunt!
NftH't-D'hanis. — In deze fabriek is
er ook veel vlas te kort. De hekelaars mogen
maar 6 uren per dag werken. Men heeft nog
eenige duizenden kilos vlas kunnen koopen
bij een anderen fabrikant, anders waren de
hekelaars geheel zonder werk.
Te kort. — Er liggen verscheidene
spinmolens stil door gebrek aan spinsters.
Men werkt met drij spinsters op vier molens;
het loon der vierde spinster wordt verdeeld
onder de drij meisjes.
Ons gezegde van over jaren zal gaan heel
en gansch gelijk hebben; wij zegden dan
aan de heeren vlasfabrikanten : « Lacht met
uwe continuesmeisjes niet, want ge zult nog
smeeken om er te hebben!...
Dat dit maar zoogauw mogelijk geheel
waar worde !
La Lieve. — Eene vrouw is verleden
maand in de fabriek gestorven. Het meisje
was lijdend en is onder 't kuischen van haar
mekaniek ineengezonken om niet meer op te
staan. Het lijk is per vigilant naar huis gevoerd.
Zoo sterft het canaille !
Aardig. — De hekelaars hebben geen
werk, en men doet gehekeld vlas uit Duitsch-
laste leggen of anders dat zij buiten was op haar
werk. Zij heeft driemaal deze woorden herhaald.
Zij heeft hetzelfde gezegd tegen H. Van Damme-
Van Acker loochent dit.
Werdejois heeft met Van Acker gesproken
over de zaak Beerblock en haar onder het oog
gebracht dat zij slecht deed met Beerblock valschelijk
te beschuldigen.
Van A cher, nogmaals teruggeroepen, loochent
alweer.
De Meyer loochent ten stelligste dat Beerblock
die woorden heeft gezegd. Zij was tegenwoordig
van het begin tot het einde der zitting.
Van Acker. — Geene enkele vergadering der
werkstakers heb ik verzuimd en Karel Beerblock
heeft nooit zulke woorden in onze vergaderingen
uitgesproken ; integendeel heeft hij
ons altijd het goede voorgegaan, de grootste
voorzichtigheid aangeraden en in plaats van
twist onder ons te stoken heeft hij altijd de
meeste overeenkomst aanbevolen.
Nog een viertal getuigen komen getuigenissen
afleggen in denzelfden zin en allen beweren ten
stelligste dat Karel Beerblock nooit zulke woorden
in de vergadering heeft gesproken.
De verdediging bekomt nu het woord.
De keer Würth onderzoekt de verschillige getuigenissen
en doet er de tegenstrijdigheden van
vaststellen. Hoe zou het mogelijk zijn dat een
man als Beerbloek dergelijke'domheden zou ven
teld hebben op eene openbare vergaderin g ? Maar
dat is niet aanneembaar. Ziet eens hoe de zaak
is toegegaan. Men houdt vergadering in Vooruit
en Beerblock neemt er het woord zooals gewoonlijk,
en 't zou als dan zijn dat hij die woorden
zou hebben uitgesproken waarvoor hij hier
terecht staat. Maar hoe gaat het toe? Slechts 16
dagen na de vergadering maakt men het feit
bekend. Kan dit wel ernstig zijn? Neen, Mijne
land komen. Het wordt in de fabriek geklasseerd
en de nummers 25, 3o, 35 worden er
uitgehaald.
Werken de hekelaars in Duitschland
misschien aan minder loon, of is het om nog
meer armoede onder de . werklieden te
brengen, dat men zich tot den vreemde
wendt ?
De hekelaars mogen wandelen, middelerwijl
doet mijnheer twintig duizend kilos
gehekeld vlas komen op veertien dagen !
Hebt elkander lief. — Een topper
kreeg verleden maand zijn boek, om niet
gehoord te hebben dat de meestergast hem
riep.
Hoever men het toch drijft!
Vroeger stonden er eenige kwajongens bij
detoppers, thans iszulks het geval niet meer,
elkeen tracht goed zijn werk te doen. Maar
die stommerikken van bazen hebben liever
haat en verbittering te brengen, daar waar
er vrede en goede verstandhouding zouden
kunnen zijn.
Broedermin. — Een hekelaar die ziek
werd kreeg zijn boek; een ander hekelaar
die vroeg om eenige dagen te mogen afwezig
zijn, voor een werk buiten de fabriek te
verrichten, werd zulks toegelaten. Het eerste
is zoo slecht, als het tweede goed is.
Zes dagen. — Den Zaterdag 25 November
hebben de hekelaars voor de eerste
maal mogen werken, Men zegt dat zij voor
drij weken zes dagen per week zullen mogen
werken. Indien het nieuw vlas binnenkomt,
zal het werkverlet misschien voor goed gedaan
zijn. Zooveel te beter!
Het zal nu zes maanden zijn, dat de hekelaars
en toppers maar vijf dagen per week
werken. Daaronder zijn vaders van een talrijk
gezin, die met io à n frank in de week
Heeren, dat is niet ernstig. Bovendien staat hier
vooi u een man die altijd verantwoordelijk is
geweest voor zijne daden, indien hij dit gezegd
had zou Mj 't nu ook zijn voor zijne woorden
en niets intrekken van wat hij gezegd heeft.
Hij zou u toeroepen : ik heb het gezegd wat
men mij ten laste legt en vindt gij mij strafbaar
welnu straft dan.
De verdediger onderzoekt dus voort de feiten
der andere beschuldigden en hij eischt de vrijspraak.
^•'
Openbaar Ministerie. — In het begin van dees
jaar was het ten allen kante der stad werkstaking.
Wij hadden werkstaking bij De Smet-
Dhanis, bij Vooriman,inLaLi«v. enz. Er waren
daar vrije werkstakers en gedwongenen.
De eersten hebban het gedaan in volle vrij heid
maar de tweede, de gedwongenen, kan men ook
in twee soorten verdeden, deze die gedwongen
zijn het werk te verlaten omdat zij niet kunnen
voortwerken en de andere waar men dwang op
uitoefent. Meutenaere behoort daar onder. Zij
wil werken; zij is getrouwd on heefteen kind te
kweeken en daarom gaat zij rond om te vragen
aan de meisjes of zij willen werken. Het was
haar recht dat te doen. Men zegt dat Beerblock
verantwoordelijk is voor zijne woorden,
maar hij doet zich hier voor als een onschul.
dige, hij loochent en hij durft niets op zich
nemen van hetgeen hij gedaan heeft; hij gedraagt
zich hier laf.
Gezel Beerblock. — Ik ben geen lafaard, mijnheer.
De voorzitter. —Niet onderbreken, Beerblock.
Openbaar Ministerie. — De woorden van Beerblock
hebben oogenblikbelijk gevolg gehad.
Mr De Bruyne. — Wij hebben u dat uitgelegd,
( Wordt vervolgd)

naar huis gaan, waarmede er 5 à 6 en meer
monden moeten gespijsd worden. Het is
waarlijk wraakroepend ! Hoelang gaan de
vlasbewerkers en bewerksters dien toestand
nog dulden?
0|>£'