6.2 Ontwerpgrepen - Universiteit Twente

Tegelijkertijd was het Neue Design naast het ‘anders’ presenteren van
bekende objecten ook één groot afzetten tegen het functionalisme, de
dominante stroming die immers in Duitsland zelf was uitgevonden en
in die tijd haar strengste vertegenwoordigers had in de Hochschule für
Gestaltung in Ulm. Dit komt helder -maar ook een beetje flauw- tot uitdrukking
in het ontwerp ‘Max Schrill’ van ontwerpcollectief Kunstflug,
een persiflage op de beroemde hocker die in 1954 werd ontworpen door
Max Bill, Hans Gugelot en Paul Hildinger voor diezelfde Hochschule
2.3 Neue Design en Punk
[Figuur 2.34 en 2.35].
Het herontwerp van Kunstflug moest met de verschillende stijlcitaten,
net als bij Axel Stumpf als een soort collage tot een nieuw object gesmeed,
aantonen dat het oorspronkelijke ontwerp van Bill en consorten
helemaal geen pure materialisatie van de functie was, maar wel degelijk
een keuze voor een bepaalde stijl. Thomas Hauffe legt uit: ‘Formal
war der ‘Umbau’ des ‘Ulmer Hockers’ ein gewollter ästhetischer Bruch,
praktisch aber stellte er eine funktionale Optimierung dar. Durch diese
Umkehrung sollte gezeigt werden, daß beim ursprünglichen ‘Ulmer
Hocker’ die Funktionalität dem ästhetischen Gestaltungswillen nachgeordnet
war.’ (Hauffe 1994: p.72). Het ontwerp van Kunstflug moest dus
laten zien dat de vorm van de Ulmer Hocker niet rechtstreeks voortkomt
uit de functievervulling. De vorm van de Ulmer Hocker moet dan
gezien worden als de materialisatie van het idee van de functionaliteit
van de hocker: met zo min mogelijk middelen (dus ook visuele) een
multifunctioneel krukje, lessenaar en ‘draagbaartje’ maken. Volgens
Hauffe dicteerde de keuze voor deze visueel spartaanse oplossing vervolgens
het gebruik en niet andersom. Je kon immers maar kort zitten
op het harde plankje en je moest heel voorzichtig lopen als je je boeken
droeg, anders vielen je spullen direkt op de grond. Deze omkering was
uiteraard tegen het zere been van de functionalisten, die er werkelijk
van overtuigd waren dat hun vormgeving rechtstreeks samenviel met
het functioneren van hun producten. En als dat niet het geval was, dan
op zijn minst toch met de productiewijze van hun producten (Wilk et
al. 2006).
Het Neue Design zocht ondertussen zijn inspiratie niet in functie of
productiewijze, maar baseerde haar creaties op vondsten van de straat of
anderszins afwijkende bronnen. Op deze manier werden de ontwerpen
85