Landbouwvoorlichtingsdiensten - agrilife - Europa

Duurzame landbouw en bodembehoud
Bodemgerichte beleidsmaatregelen Informatieblad nr. 10
Achtergrond
Landbouwvoorlichtingsdiensten
Voorlichtingsdiensten dienen om agrariërs te helpen hun bedrijf in alle opzichten te verbeteren. Zij
kunnen ook dienstbaar zijn aan het helpen beschermen, onderhouden en verbeteren van de bodem. Het
Gemeenschappelijk landbouwbeleid verplicht lidstaten een landbouwvoorlichtingssysteem op te zetten.
Het instellen en gebruiken van een dergelijk systeem komt in aanmerking voor ondersteuning door het
Plattelandsontwikkelingsbeleid; daarnaast kunnen nationale of regionale regelingen dergelijke initiatieven
ook ondersteunen.
Effect op bodemdegradatieprocessen
Bij de meeste voorlichtingsinitiatieven komt een reeks bodemdegradatieprocessen aan bod en de adviezen
richten zich meer op bedrijfssystemen dan op afzonderlijke agrarische praktijken.
De adviseur helpt met
het opstellen van een
overzichtskaart voor
het inschatten van de
erosiegevoeligheid
(Somerset, Verenigd
Koninkrijk) (Bron: Geertrui
Louwagie)
Gerichte informatie helpt agrariërs bodem en water te beschermen
(Tsjechië)
In Tsjechië bestaat een ingenieus landbouwvoorlichtingssysteem voor de implementatie van de nitraatrichtlijn.
In dit kader heeft een serie regionale workshops plaatsgevonden, zijn brochures verspreid en is informatie
over gepast beheer aangeboden. De informatie is toegankelijk via het perceelsinformatiesysteem, een
database waarin gebieden en de afscheiding van landbouwkavels zijn geregistreerd. Het Tsjechische
informatiesysteem is ontwikkeld in 2004 en is vernieuwend omdat er milieugegevens in opgenomen
zijn. Geregistreerde gebruikers kunnen precieze en gerichte informatie vinden over de eisen die
gelden in het kader van de nitraatrichtlijn (bijvoorbeeld beperkingen betreffende kunstmestgebruik en
vruchtwisselingseisen), toegespitst op afzonderlijke percelen. Het systeem is toegankelijk via internet en
wordt gebruikt door zowel agrariërs, adviseurs en inspecteurs.
Het perceelsinformatiesysteem is gecombineerd met gedetailleerde bodemgegevens en een digitaal
terreinmodel, als basis voor precieze berekeningen van de bodemerosie. Daarmee zijn specifieke antierosiemaatregelen
ontworpen, waaronder anti‑erosieranden, sloten, grasstroken en wateropslagpolders.
Het systeem is ook gebruikt om 100 000 ha te bestemmen voor de omschakeling naar grasland of de
toepassing van specifieke agronomische maatregelen.
Bron: SoCo-gevalsstudie

Informatieblad nr. 10: Landbouwvoorlichtingsdiensten
Bestrijding van bodemerosie in de regio Midi-Pyrénées (Frankrijk)
Het huidige landbouwgebruik en de landbouwpraktijken in de Midi‑Pyrénées brengen een groot erosierisico
met zich mee. Technische adviseurs zijn ingezet om de agrarische ontwikkeling te begeleiden en iets te
doen aan dit degradatieproces. De Regionale Landbouwkamer organiseert al twintig jaar studiekringen
over erosiebeheer en sinds 2000 vormt landbouw voor bodembehoud de focus voor de advisering. Voor
de periode 2007‑2012 is een regionale werkgroep opgezet die de meest vergevorderde technieken uit dit
landbouwsysteem heeft bestudeerd. De werkgroep vormt een samenwerking tussen de Landbouwkamers,
technische instituten en boerenorganisaties, die samen een netwerk van voorbeeldbedrijven en een
onderzoeksprogramma hebben opgezet. De doelen zijn:
• de ontwikkeling van eenvoudige grondbewerkingstechnieken (minder of niet ploegen) aangepast
aan de bodem‑ en klimaatomstandigheden van Zuidwest‑Frankrijk;
• het vaststellen van de agronomische, economische en milieuvoordelen van deze technieken;
• het vaststellen van de vereiste voorwaarden om deze informatie aan agrariërs en voorlichters te
kunnen overdragen.
Tegelijkertijd bevorderen particuliere bedrijven eenvoudige grondbewerkingstechnieken in de Midi‑
Pyrénées. Dankzij hun adviezen kunnen agrariërs hun marges verbeteren en tegelijk hun bedrijfsvoering
afstemmen op bodemdegradatieprocessen. Agrariërs betalen een bedrag van EUR 90/ha voor een
dergelijk lokaal aangepast advies.
Waargenomen ernst (som van afzonderlijke scores op een schaal van 1-5) van
bodemdegradatie voor en na de invoering van landbouw voor bodembehoud
(conservation agriculture) op 14 bedrijven in de regio Midi-Pyrénées (Frankrijk)
Bodemerosie (wind)
Diffuse verontreiniging
Schade elders
Laag waterhoudend vermogen
Verdichting
Bodemerosie (water)
Afname organischestofgehalte
Bron: SoCo-gevalsstudie
Som van afzonderlijke scores
Score na implementatie van CA Score vóór implementatie van CA

Duurzame landbouw en bodembehoud
Bodemgerichte beleidsmaatregelen
Informatieblad nr.
Bewustzijnsvorming:
een belangrijke stap in
bodembescherming (Somerset,
Verenigd Koninkrijk) (Bron:
Ian Fenn)
Initiatief Agrarische bodemverontreiniging in stroomgebieden
(‘Catchment-sensitive farming’) (Engeland)
‘Catchment‑sensitive farming (CSF)’ (2006‑2011) is een samenwerkingsverband tussen Defra (het
ministerie van Milieu, Voedsel en Plattelandszaken in het Verenigd Koninkrijk) en twee gouvernementele
milieuorganisaties (‘Environment Agency’ en ‘Natural England’). Het wordt gefinancierd door de overheid,
waarbij GBP 25 miljoen is gereserveerd voor de eerste twee jaar, waarvan GBP 5 miljoen voor het
‘Capital Grants Scheme’. Het initiatief heeft ten doel het vroegtijdig aanpakken, op vrijwillige basis, door
agrariërs van door landbouw veroorzaakte diffuse waterverontreiniging en het verbeteren van bodem‑ en
waterbeheerpraktijken in 40 prioritaire stroomgebieden te bevorderen en zo bij te dragen aan een aantal
beleidsdoelen, waaronder de uitvoering van de kaderrichtlijn water. De nadruk ligt op het aanbieden van
informatie, advies en capaciteitsopbouw.
De maatregelen hebben succes bij het vergroten van het bewustzijn bij agrariërs van een reeks zaken
rond diffuse verontreiniging, en de bodembeheerspraktijken die hiermee verband houden. Door het
financieren van voorlichters in het veld is de capaciteit om bodembeheer onder de aandacht te brengen
toegenomen. Hierdoor hebben andere maatregelen, zoals ‘Environmental Stewardship’, de belangrijkste
milieumaatregel voor de landbouw in Engeland, en het ‘Capital Grants Scheme’ voor agrariërs, een
scherpere focus gekregen. Hoewel de regeling pas recentelijk is ingegaan is de startfase zeer succesvol
verlopen. In het kader van de regeling zijn 14 000 bedrijfsspecifieke aanbevelingen gedaan, waaronder
een groot aantal dat gericht was op passend bodembeheer. De regeling kan een belangrijk gat opvullen
in de reeks beleidsregelingen die bestaat om diffuse waterverontreiniging en bodemverontreiniging door
de landbouw aan te pakken en heeft aanzienlijk draagvlak onder belanghebbenden.
Bron: SoCo-gevalsstudie
Meer informatie
http://soco.jrc.ec.europa.eu
10

Informatieblad nr. 10: Landbouwvoorlichtingsdiensten
Dit informatieblad is gebaseerd op de bevindingen van het project ‘Duurzame landbouw en bodembehoud’
(SoCo). Het maakt deel uit van een serie van tien informatiebladen over de drie belangrijkste onderwerpen
van het project. De bladen behandelen de volgende onderwerpen:
– Introductie:
– Informatieblad nr. 1: Het verband tussen bodemdegradatie, bodemvriendelijke
landbouwpraktijken en bodemgerichte beleidsmaatregelen;
– Bodemdegradatieprocessen:
– Informatieblad nr. 2: Watererosie en verdichting;
– Informatieblad nr. 3: Afname van het organische stofgehalte;
– Informatieblad nr. 4: Verzilting en verzouting;
– Bodemvriendelijke bedrijfssystemen en ‑praktijken:
– Informatieblad nr. 5: Landbouw voor bodembehoud;
– Informatieblad nr. 6: Bodemvriendelijke grondbewerking;
– Informatieblad nr. 7: Bodemvriendelijke agrarische infrastructuurelementen;
– Bodemgerichte beleidsmaatregelen:
– Informatieblad nr. 8: De eis grond in goede landbouw‑ en milieuconditie (GLMC) te houden;
– Informatieblad nr. 9: Milieumaatregelen in de landbouw;
– Informatieblad nr. 10: Landbouwvoorlichtingsdiensten.
Alle SoCo‑informatiebladen en projectrapporten zijn te downloaden via: http://soco.jrc.ec.europa.eu.
© Europese Gemeenschappen 2009. Overneming met bronvermelding toegestaan.
Mei 2009
Europese Commissie
Landbouw en plattelandsontwikkeling