1 Het autogeen lassen

1 Het autogeen lassen
Definitie
Autogeen lassen is het verbinden van twee of meer stukken metaal tot één
geheel met behulp van een vlam die het materiaal tot smelten brengt. Men
kan al of niet werken met toevoegmetaal.
1.1 Inleiding
Het autogeen lassen is al een vrij oude lasmethode en in de tegenwoordige constructie
vrijwel geheel verdrongen door het elektrisch lassen, het MIG/MAGlassen
en het TIG-lassen. Het wordt nog wel toegepast bij:
• herstellingen, bijv. in garages
• het lassen van dunne plaat (kleine werkzaamheden)
• het lassen van kleine pijpen, bijv. in de centrale verwarming
• het warmstoken, bijv. als voorverwarming bij het vlambooglassen
• het solderen van kleine of middelgrote stukken, bijv. gietijzeren werkstukken,
koperen buisjes enz.
1.2 De gasvoorziening
In kleine bedrijven maakt men gebruik van een stel flessen, één met zuurstof
en één met acetyleen. Grotere bedrijven werken meestal met flessenbatterijen
of sluiten, indien mogelijk, rechtstreeks op pijpleidingen aan.
1.2.1 De acetyleenfles
Eigenschappen van acetyleen
• chemische formule C2H2 • het heeft een zeer hoge verbrandingswaarde
• het heeft een zeer hoge vlamtemperatuur
• het heeft samen met zuurstof een hoge verbrandingssnelheid
• het is zeer explosief
• het heeft een reducerende invloed op het smeltbad
Wegens het ontploffingsgevaar is het onmogelijk acetyleen, zonder voorzorgen,
in een stalen fles samen te drukken of te verwarmen boven de 100 °C.
Als men de acetyleenfles echter vult met een poreuze massa, die met aceton
wordt doordrongen, dan kan men er zonder gevaar acetyleen onder een druk
van 15 bar in oplossen. De kopkleur van de acetyleenfles is rood/bruin.
Aangezien het acetyleen in de aceton is opgelost, gelden hier de normale gaswetten
niet. De hoeveelheid acetyleen die in een fles aanwezig is, moet daarom
door weging bepaald worden.
Bij gebruik mogen de flessen niet plat gelegd worden. Om het aanzuigen van
aceton tegen te gaan, moeten ze minimum 30° schuin liggen.
173

1.2.2 De zuurstoffles
Fig. 10.1 Doorsnede van een acetyleenfles
Eigenschappen van zuurstof
• het is een onbrandbaar gas, maar het stimuleert wel de verbranding
• wel dient opgemerkt dat om te lassen de zuurstof zeer zuiver moet zijn
(min. 98 %)
• eenvoudig te winnen, te leveren en op te slaan
Deze stalen cilinder, die naadloos uitgevoerd moet zijn in tegenstelling tot die
voor acetyleen, wordt gewoon met zuurstof gevuld. De kopkleur van de cilinder
is wit.
De inhoud kan hier door middel van de wet van Boyle bepaald worden. Een
fles van 40 l bevat dus 6000 l zuurstof bij een druk van 150 bar (p · V).
Opmerking
• Zuurstof mag nooit gebruikt worden om te ventileren, evenmin als perslucht.
• Opletten voor contact met olie of vet.
1.3 Reduceertoestellen
Een goed reduceertoestel moet:
• de druk tot de gewenste werkdruk verminderen (reduceren)
• de bereikte werkdruk constant houden, ook bij wisselende debieten en bij
verschillende flesdrukken.
De werkdruk bedraagt resp. 3 bar voor zuurstof en 0,3 bar voor acetyleen.
Werking van het reduceertoestel
• De gasfles staat in verbinding met de hogedrukkamer (HD). Bij het openen
van de fles stroomt het gas hierin. De druk duwt de klep toe, hierbij geholpen
door de veer. Op de HD-manometer leest men nu de flesdruk af.
174
beschermkap
afsluitkraan
38,5% aceton
25% acetyleen
21% poreuze massa
15,5% expansieruimte

• Door het indraaien van de regelschroef duwt men via stangen en veren de
klep open. Het gas stroomt in de lagedrukkamer (LD) en oefent druk uit op
het membraan. Hierdoor zal de klep weer sluiten als men geen gas afneemt.
De werkdruk is dus de druk die de klep weer doet sluiten. Hij is af te lezen
op de LD-manometer.
• Bij gasafname vermindert de druk boven het membraan. De veerdruk krijgt
opnieuw de bovenhand en de klep wordt geopend tot op het moment dat er
evenwicht ontstaat tussen de veerdruk en de druk boven op het membraan.
De gasafname bij de werkdruk is nu gelijk aan de hoeveelheid gas die door
het klepje van de HD-kamer naar de LD-kamer stroomt.
werkdruk
ingesteld
openen
gasfles
geen
gasafname
volle
flesdruk
instellen
werkdruk
(1ste moment)
afname
van gas
I hogedrukmanometer HD hogedrukkamer L membraan
W lagedrukmanometer LD lagedrukkamer S regelschroef
V veerveiligheid DS centrale drukstift A afvoer lage druk
K nylon klepje D drukveer
Fig. 10.2 Werking van het reduceertoestel
geen
gasafname
lage
flesdruk
afname
van gas
Het reduceerventiel voor het acetyleen verschilt van dit voor zuurstof op de
volgende punten:
• het aansluitmondstuk om op de fles te schroeven is anders
• de drukmanometers op de LD- en de HD-kamer zijn anders
• de kleur is rood in plaats van wit
• alle aansluitingen voor Ac zijn uitgevoerd met linkse schroefdraad
(reduceerventiel, brander, terugslagklep e.d.)
• aan de HD-zijde weerstaat het Ac-ventiel 15 bar, het O 2-ventiel 150 bar;
aan de LD-zijde zijn de testdrukken resp. 1,5 en 12 bar.
Zie fig. 10.3.
175

1.4 Rubberslangen
Fig. 10.3 Reduceerventiel acetyleen (links) en reduceerventiel zuurstof (rechts)
De gastoevoer gebeurt door slangen met de volgende specificaties:
• acetyleen: rood, 9 mm diameter, 1 canvaslaag.
• zuurstof: grijs, zwart of blauw, 6 mm diameter, 2 canvaslagen.
De slangen moeten door middel van slangklemmen op de daartoe voorziene
slangtullen van de brander, de vlamdover en het reduceerventiel aangebracht
worden.
1.5 De vlamdover
Functie
Een vlamdover moet beletten dat de vlam, bij een vlamterugslag, het reduceertoestel
of de fles bereikt. Men spreekt van ‘vlamterugslag’ als het explosieve
gasmengsel van O2 en Ac voorbij de mengkamer geraakt. Bij een vlamterugslag
brandt het O2 /Ac-mengsel verder in de leidingen, dus onzichtbaar.
Bij een gewone vlaminslag zal een goed werkende brander knallen; de vlaminslag
zal dan door een goed werkende mengkamer opgevangen worden. De
vlam dooft uit, maar wordt spontaan opnieuw ontstoken door het contact van
het gasmengsel met de gloeiende plaat.
Het is pas bij een vlamterugslag dat de vlamdover in werking treedt.
176
Fig. 10.4 Vlamdovers

Types
Er bestaan verschillende types van vlamdovers. We onderscheiden:
• vlamdovers die enkel de vlam doven zonder de terugstoot van het terugstromende
gas tegen te houden
• vlamdovers die terzelfder tijd de drukstoot opvangen en afblazen.
Verder onderscheiden we, volgens de plaats waar de vlamdover wordt aangebracht:
• vlamdovers op het reduceertoestel
• vlamdovers op de brander
• vlamdovers in de slangen (minimum 1,5 m achter de brander)
Let altijd op de pijl die de normale doorstroomrichting van het gas aanduidt.
Fig. 10.5 Doorsnede vlamdover
Oorzaken van vlamterugslag
• de handgreep is slecht gemonteerd
• slechte drukverhouding in de mengkamer van de brander (te lage zuurstofdruk)
• vuil in de branderspits of verhitting van de branderspits.
De werking van de vlamdover berust op een roestvrij gesinterd metalen element
dat voor het doven van de vlam zorgt (zie fig. 10.5).
1.6 De lasbrander
We onderscheiden twee soorten lasbranders:
1 De ejector- of lagedrukbrander
Hierin wordt het acetyleen onder een kleine druk toegevoerd en in de mengkamer,
door ejectorwerking, met zuurstof onder hogere druk vermengd.
Meestal stelt men de werkdrukken in als volgt:
• 0,2 à 0,3 bar voor het acetyleen
• 2 à 3 bar voor de zuurstof.
2 De hogedrukbrander
Beide drukken worden hier ongeveer even hoog ingesteld (met een iets
hogere druk op de zuurstof). De drukken variëren van 0,2 tot 0,7 bar.
177