Definitieve scriptie 3 juni.pdf - Saxion Hogescholen

Hoofdstuk 5.0 Oorzaken
5.1 Inleiding
Bij het maken en uitvoeren van beleid betreffende jeugdproblematiek heeft de gemeente Grave de
ambitie om problematiek aan te pakken bij de bron. De realiteit is echter dat er toch veel gedaan wordt
aan symptoombestrijding. Voordat de bron van de problematiek aangepakt kan worden, dient inzicht
te worden verkregen in de oorzaken van de jeugdproblematiek.
5.2 Beschermende en risicofactoren
De oorzaak van overlastgevend en crimineel gedrag is een opeenvolging of opeenstapeling van
risicofactoren, waarbij beschermende factoren onvoldoende tegenwicht bieden. Risicofactoren zijn
factoren die als ze aanwezig zijn voor een problematische ontwikkeling kunnen zorgen, ofwel er een
drempel voor opwerpen. Dit betekent niet dat er een causaal verband is tussen deze factoren en het al
dan niet voorkomen van overlastgevend en crimineel gedrag. Er is een breed scala aan factoren die bij
kunnen dragen aan het al dan niet ontwikkelen van overlastgevend en crimineel gedrag (Van Acker,
1998, p.58). Onderstaand wordt ingegaan op factoren die op basis van de enquêteresultaten en
interviews met professionals worden gezien als de belangrijkste beschermende en/of risicofactoren
voor het ontstaan van overlastgevend en crimineel gedrag onder jongeren in de gemeente Grave. Deze
factoren zijn:
experimenteren
gezin
op straat hangen
peergroep
opleidingsniveau
geslacht
houding
vrijetijdsbesteding
beschikbaarheid/gelegenheid
criminalisering
maatschappelijke functie
Als eerste wordt experimenteren door de jeugdagent, jongerenwerker en veldwerker van Novadic-
Kentron genoemd als risicofactor voor het ontstaan van overlastgevend en crimineel gedrag. Ondanks
dat experimenteren een logisch proces is gezien de leeftijd verhoogt het de kans op een problematische
ontwikkeling, met name op het gebied van alcohol en drugs (Greenwood, 1992). Ferwerda van Bureau
Beke (1997, p. 36) geeft aan dat overlastgevend en crimineel gedrag vanaf het twintigste levensjaar
stopt. Dit is ook te zien in de gemeente Grave. In enkele gevallen wordt de problematiek erger. Dit is
volgens de jeugdagent het geval bij de oudste groep. Experimenteren verhoogt de kans op een
problematische ontwikkeling, daarnaast kan het experimenteren een strafbaar feit zijn (het gebruiken
van softdrugs in de openbare ruimte is een overtreding op grond van de Opiumwet en de Algemeen
Plaatselijke Verordening).
De tweede factor die door professionals wordt benoemd als beschermende en/of risicofactor is het
gezin. De ouders spelen een belangrijke rol als het gaat om het al dan niet ontwikkeling van
overlastgevend en crimineel gedrag. Ouder(s)/verzorger(s) hebben een grote invloed op de
ontwikkeling van jeugdigen. Bij de jongeren die in de gemeente Grave overlastgevend en/of crimineel
gedrag vertonen is, naar mening van de jeugdagent, in veel gevallen sprake van weinig controle vanuit
de ouder(s)/verzorger(s). Hierbij geeft hij aan dat in relatief veel gevallen de ouder(s)/verzorger(s) van
de overlastgevende en criminele jongeren een laag opleidingsniveau heeft en alleenstaand is.
Dat het gezin een risicofactor is komt ook naar voren in de constatering van de jeugdagent, die
aangeeft dat wanneer het oudste kind van het gezin op straat hangt de jongere broertjes en zusjes
volgen. De veldwerker van Novadic-Kentron ziet net zoals de jeugdagent het gezin als risicofactor
voor het ontstaan van problematiek als men kijkt naar het gebruik van alcohol. Hij geeft aan dat
minderjarige jongeren in 70% van de gevallen alcohol nuttigen met goedkeuring en in het bijzijn van
hun ouder(s)/verzorger(s). Van der Ploeg (2000) en Ferwerda (1999) bevestigen in afzonderlijke
onderzoeken de aanwezigheid van het gezin als risicofactor. In het bijzonder de opvoeding, sociaal
economische status en huwelijkse staat van de ouders zijn volgens de onderzoekers van invloed. Zoals
eerder aangegeven is een risicofactor geen voorspeller op zich. Het is een factor die de kans op een
22