14.08.2013 Views

Specialiserenidpsy.indb - Universiteit van Amsterdam

Specialiserenidpsy.indb - Universiteit van Amsterdam

Specialiserenidpsy.indb - Universiteit van Amsterdam

SHOW MORE
SHOW LESS

You also want an ePaper? Increase the reach of your titles

YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.

afstuderen<br />

Specialiseren in<br />

de Psychologie<br />

Informatie over afstudeerrichtingen<br />

afstudeerrichtingen in de psychologie


Inhoud<br />

Specialiseren in de Psychologie<br />

Algemene Informatie<br />

Afstudeerrichtingen<br />

Algemene Psychologie<br />

Arbeids- en Organisatiepsychologie<br />

Algemeen<br />

Interviews met studenten<br />

Klinische Psychologie<br />

Algemeen<br />

Interviews met studenten<br />

Ontwikkelings psychologie<br />

Algemeen<br />

Interviews met studenten<br />

Psychologische Methodenleer<br />

Algemeen<br />

Interviews met studenten<br />

Psychonomie<br />

Algemeen<br />

Interviews met studenten<br />

Sociale Psychologie<br />

Algemeen<br />

Interviews met studenten<br />

Colofon<br />

3<br />

6<br />

8<br />

10<br />

14<br />

16<br />

20<br />

24<br />

28<br />

30<br />

34<br />

36<br />

40<br />

42<br />

46


Algemene Informatie<br />

3<br />

Onderwijsdirecteur Klaas Visser<br />

Dit boekje gaat over het kiezen <strong>van</strong> een specialisatie<br />

in de psychologie. Die keuze maak<br />

je na twee jaar. In die twee jaar heb je je<br />

breed kunnen oriënteren binnen de psychologie.<br />

Je hebt kennisgemaakt met alle deelgebieden<br />

<strong>van</strong> de psychologie en misschien,<br />

aan het einde <strong>van</strong> het tweede jaar, ook al<br />

specialisatievakken gevolgd. Daarnaast hebben<br />

VRT-2 en het onderzoekspracticum je<br />

een kijkje in de keuken <strong>van</strong> enkele specialisaties<br />

gegeven.<br />

In dit boekje komen de zes programmagroepen<br />

aan het woord die de specialisaties<br />

verzorgen. Ook komen er studenten aan<br />

het woord uit de afstudeerrichtingen oude<br />

stijl. Die spreken <strong>van</strong>uit hun ervaring met<br />

het oude programma, terwijl jij in een nieuw<br />

programma zit <strong>van</strong>wege de invoering <strong>van</strong> de<br />

bachelor/master structuur. Dat is onhandig,<br />

maar op dit moment zijn er nog geen<br />

nieuwe stijl specialisatiestudenten.<br />

Gaat er dan veel veranderen? Ja en nee.<br />

Inhoudelijk lijken de nieuwe programma’s<br />

sterk op de oude en kun je de huidige studiegids<br />

en de informatie <strong>van</strong> ouderejaarsstudenten<br />

goed gebruiken om een keuze<br />

te maken. Anderzijds kies je eerst voor een<br />

specialisatie in je derde jaar, waar je na je<br />

bachelordiploma eventueel mee doorgaat in<br />

een master. Je kunt na een bachelordiploma<br />

stoppen maar pas na een master ben je een<br />

psycholoog met een afstudeerrichting.<br />

We hebben besloten dat we in dat derde jaar<br />

studenten willen laten kiezen voor één richting<br />

om vervolgens een vrij gestructureerd<br />

programma aan te bieden. We willen dat<br />

studenten redelijk snel hun bachelors halen,<br />

zodat ze vervolgens in de master mogelijkheden<br />

hebben om eigen keuzes te maken<br />

om vakken naast de specialisatie te doen.<br />

Die laatste fase <strong>van</strong> de studie is immers het<br />

meest interessant.


Algemene informatie<br />

4<br />

Je moet nu een keuze maken en die is vrij<br />

definitief. We denken dat dat verantwoord<br />

is, omdat de ervaring leert dat meer dan<br />

90% <strong>van</strong> de studenten nu ook één richting<br />

kiest en daar bij blijft. Bovendien hebben<br />

we nieuwe programma’s ontwikkeld op het<br />

gebied <strong>van</strong> de klinische ontwikkelingspsychologie<br />

en de klinische neuropsychologie.<br />

Je kunt in je derde jaar kiezen tussen de volgende<br />

richtingen:<br />

-Arbeids- en Organisatiepsychologie (incl.<br />

Psych. <strong>van</strong> Arbeid & Gezondheid)<br />

-Klinische Psychologie<br />

-Ontwikkelingspsychologie<br />

-Psychologische Methodenleer<br />

-Psychonomie<br />

-Sociale Psychologie<br />

-Klinische<br />

Ontwikkelingspsychologie (KLOP)<br />

-Klinische Neuropsychologie (KNP)<br />

waar<strong>van</strong> de eerste zes worden verzorgd<br />

door de gelijknamige programmagroep. De<br />

specialisatie KLOP wordt gegeven <strong>van</strong>uit<br />

Ontwikkelingspsychologie in samenwerking<br />

met klinische psychologie. De specialisatie<br />

KNP wordt gegeven <strong>van</strong>uit Psychonomie<br />

in samenwerking met klinische psychologie<br />

en ontwikkelingspsychologie.<br />

Als je bij psychonomie gaat studeren hoef<br />

je overigens pas in de loop <strong>van</strong> het eerste<br />

semester te beslissen of je verder wilt met<br />

functieleer, psychofysiologie of juist de<br />

klinische neuropsychologie. Dat geldt ook<br />

voor ontwikkelingspsychologie: de op-studenten<br />

en de klop-studenten het eerste half<br />

jaar hetzelfde programma.<br />

Je keuze is weliswaar vrij definitief, maar je<br />

kunt ook zelf een programma samenstellen<br />

uit onderdelen <strong>van</strong> meerdere richtingen en<br />

dat aan ons voorleggen. Ook kun je je studie<br />

uitbreiden met een minor. Verder kun je<br />

naast je specialisatie soms vakken <strong>van</strong> een<br />

andere richting erbij volgen. Als je daarover<br />

meer wilt weten: zie de bachelor/master<br />

site waar al delen <strong>van</strong> de nieuwe studiegids<br />

op worden gepubliceerd. (www.fmg.uva.nl/<br />

psychologie)<br />

Je moet je bedenken dat er geen één op één<br />

relatie is tussen de afstudeerrichting en het<br />

werk dat je later gaat doen. Natuurlijk is het<br />

zo dat je, om psychotherapeut te worden,<br />

een klinische richting moet kiezen, maar<br />

psychologie is geen beroepsopleiding. Het<br />

is een wetenschappelijke opleiding, die je<br />

kwalificeert voor tal <strong>van</strong> beroepen. Zo zitten<br />

er psychologen als recruiting officer bij


Algemene Informatie<br />

5<br />

de ABN/AMRO en wordt een klinisch psycholoog<br />

soms minister <strong>van</strong> financieën of<br />

uitgever bij een educatieve uitgeverij.<br />

Het karakter <strong>van</strong> de opleiding - een wetenschappelijke<br />

opleiding - brengt met zich<br />

mee dat je uitgebreid wordt getraind in het<br />

doen <strong>van</strong> onderzoek. Niet omdat we denken<br />

dat iedereen onderzoeker wordt (dat<br />

is maar weggelegd voor een kleine groep)<br />

maar omdat een wetenschappelijke training<br />

de beste basis is voor de praktijk.<br />

Zie de specialisatie niet als een dwangbuis<br />

maar kies een specialisatie omdat het vakgebied,<br />

de docenten en de vakken die ze<br />

verzorgen je aanspreken. Je moet je inhoudelijk<br />

uitgedaagd voelen. Immers, je volgt<br />

niet alleen een serie vakken bij de programmagroep<br />

<strong>van</strong> je keuze, maar ook je afstudeeropdracht<br />

(scriptie, een stage en een<br />

werkstuk) breng je daar onder.<br />

In de afgelopen jaren zijn twee onderzoeken<br />

verricht onder afgestudeerden. Enerzijds<br />

om na te gaan wat afgestudeerden achteraf<br />

<strong>van</strong> de opleiding vonden, anderzijds om te<br />

bekijken welk werk afgestudeerden hebben<br />

gevonden. Meer dan 90 procent <strong>van</strong> de afgestudeerden<br />

vindt werk waar<strong>van</strong> twee derde<br />

een baan heeft waarvoor een psycholoog<br />

werd gevraagd. De afgestudeerden in de<br />

Methodenleer hebben de grootste kans op<br />

werk en de Klinisch Psychologen de minst<br />

goede kans. maar het is een klein verschil.<br />

Tot slot: de overgang <strong>van</strong> de basisopleiding<br />

naar de specialisatie is groot. Het onderwijs<br />

is kleinschaliger en meer specialistisch <strong>van</strong><br />

aard en je bent plotseling met dat gebied<br />

<strong>van</strong> de psychologie bezig waar je je met<br />

hart en ziel aan wilt en moet wijden. In de<br />

specialisatiefase is er nog een overgang: <strong>van</strong><br />

de bachelor naar de master en in de master<br />

<strong>van</strong> vakken naar de afstudeeropdracht. De<br />

afstudeeropdracht bestaat uit een stage en<br />

een werkstuk (en colloquia). De ervaring<br />

leert dat je niet vroeg genoeg kunt beginnen<br />

met de planning <strong>van</strong> die onderdelen. Bij<br />

elke programmagroep ligt een gidsje met<br />

mee informatie.<br />

Veel succes met het maken <strong>van</strong> de keuze en<br />

met je verdere studie<br />

Klaas Visser<br />

Onderwijsinstituut Psychologie


Algemene Psychologie<br />

6<br />

Olivier Stam<br />

30 jaar<br />

Algemene Psychologie<br />

1995-2003<br />

‘Maak keuzes die<br />

je inspireren’<br />

‘In eerste instantie wilde ik therapeut<br />

worden. Het ‘geestelijk leven en lijden’ fascineerde<br />

mij. Tot het laatste doctoraaljaar<br />

heb ik me dan ook aan het klinische curriculum<br />

gehouden. Maar gaandeweg de studie<br />

merkte ik dat het beroep ‘therapeut’ me<br />

steeds minder trok. Bepaalde zaken in het<br />

klinische proces passen niet bij mij. Zoiets<br />

kun je niet voorzien, je moet het ontdekken.<br />

Wel erg leerzaam, hoor. Maar vlak voor het<br />

afstudeerjaar wist ik vooral wat ik niet wilde<br />

en ik had ruimte nodig om uit te zoeken wat<br />

ik wél wilde. Daarom ben ik er een jaartje<br />

tussenuit gegaan.’


Als student had ik al wat journalistieke ervaring<br />

opgedaan bij een lokale studentenradiozender.<br />

Het was voor mij een logische<br />

stap om hiermee verder te gaan. Met enig<br />

geluk wist ik een stage te regelen bij het<br />

programma ‘Argos’ <strong>van</strong> de VPRO-radio. Na<br />

die stage werd ik freelancer en heb ik ook<br />

voor een ander station gewerkt. Een gave<br />

tijd, maar toch begon het aan het eind <strong>van</strong><br />

dat tweede jaar te kriebelen. Het afstuderen<br />

moest er toch eens <strong>van</strong> komen.’<br />

‘Mijn motivatie om bij Klinische Psychologie<br />

af te studeren, had inmiddels het absolute<br />

nulpunt bereikt, daarom wilde ik mijzelf<br />

alle vrijheid geven die nodig was om<br />

de bul binnen een redelijke tijd te behalen.<br />

Het algemeen doctoraal kwam voor mij dan<br />

ook als een zegen. Voordeel <strong>van</strong> de Algemene<br />

Psychologie is dat je je eigen studieroute<br />

kunt samenstellen. Alle vakken die je<br />

werkelijk interesseren, kun je volgen.’<br />

‘Het toeval wil dat iemand mij attendeerde<br />

op een psychologisch model dat de motivatie<br />

<strong>van</strong> mensen beschrijft in termen <strong>van</strong><br />

waarden. Zoals Maslov doet, maar dan meer<br />

toegespitst. Een organisatieadviesbureau<br />

dat het model in de praktijk hanteerde, was<br />

meteen geïnteresseerd. Aan de geplande<br />

onderzoeksstage ben ik alleen nooit toegekomen,<br />

want binnen twee dagen was ik <strong>van</strong><br />

stagiair gepromoveerd tot trainee-adviseur<br />

en trainer. Ik kreeg een royaal salaris en ik<br />

maakte lange werkdagen. Van het onderzoek<br />

kwam uiteindelijk weinig terecht. Aan<br />

student 7<br />

het eind <strong>van</strong> dit (inmiddels derde) jaar kreeg<br />

ik een nu-of-nooit gevoel over het afstuderen.<br />

Ik zegde mijn baan op, en ik ging terug<br />

naar de schoolbanken.’<br />

‘Afstuderen betekende voor mij vooral veel<br />

brainstormen en rondshoppen. Ik heb met<br />

veel docenten <strong>van</strong> bijna alle verschillende<br />

afdelingen gepraat over interessante scriptie-<br />

en werkstukmogelijkheden. Dit kostte<br />

wat extra tijd, maar toen ik uiteindelijk wist<br />

wat ik wilde doen, had ik er ontzettend veel<br />

zin in.’<br />

‘Mijn afstudeerscriptie en -werkstuk (bij Sociale<br />

Psychologie) waren voor mij ongetwijfeld<br />

de meest interessante onderdelen <strong>van</strong><br />

mijn hele studie. Ik ben mezelf ontzettend<br />

tegengekomen. Tegenslagen en vertragingen<br />

waren aan de orde <strong>van</strong> de dag, maar<br />

ook rushes <strong>van</strong> inspiratie. En, hoe lang het<br />

soms ook kan duren voordat je echt in een<br />

onderwerp zit, op een gegeven moment<br />

schrijft een scriptie zichzelf, dat is zeer bevredigend.’<br />

‘Nu ben ik bezig een leven als freelancer op<br />

te bouwen, zowel in de journalistiek als in<br />

training en advies. Daarnaast wil ik me gaan<br />

bezighouden met het maken <strong>van</strong> films. Mijn<br />

advies aan elke student: vergeet de curricula,<br />

maak vooral keuzes die je inspireren. Stop<br />

vooral een jaartje als je je wilt heroriënteren.<br />

Wees het beruchte ‘zwarte gat’ vóór, stel het<br />

niet uit tot na je studie. Spring er nu in!’


Onderwijscoördinator Arne Evers<br />

Arbeids- en Organisatie<br />

Psychologie<br />

Hoe komt het dat sommige mensen het<br />

prettig vinden om onder een bepaalde druk<br />

te werken, terwijl anderen ziek worden of<br />

snel opbranden? Hoe gaan mensen om met<br />

conflicten op het werk? Waarop moet je letten<br />

bij de samenstelling <strong>van</strong> teams op het<br />

werk? Zijn mensen in teamverband creatiever<br />

dan wanneer ze alleen werken? Welke<br />

psychologische processen liggen ten grondslag<br />

aan innovatie op het werk? Hoe ontstaat<br />

discriminatie bij personeelsselectie, en wat<br />

kun je ertegen doen? Hoe ontstaan verschillen<br />

in loopbaanontwikkeling tussen mannen<br />

en vrouwen? Dit is slechts een kleine<br />

greep uit het soort vragen dat centraal staat<br />

in arbeids- en organisatiepsychologisch onderwijs<br />

en onderzoek. A&O-psychologen<br />

houden zich dus bezig met het individueel<br />

en gezamenlijk functioneren en presteren<br />

<strong>van</strong> mensen in arbeidssituaties. Thema’s die<br />

in het afstudeerprogramma <strong>van</strong> A&O worden<br />

behandeld zijn: Conflicthantering, Besluitvorming<br />

in Groepen, Motivatie, Leiderschap,<br />

Personeelsselectie en Discriminatie,<br />

Stresstheorieën, Persoon-organisatie fit en<br />

het Functioneren <strong>van</strong> Teams. Kenmerkend<br />

voor de A&O is dat op een fundamenteel-<br />

theoretische manier vragen uit de praktijk<br />

<strong>van</strong> organisaties worden onderzocht. Naast<br />

solide theorievorming zoeken we dus tevens<br />

naar geschikte toepassingen <strong>van</strong> deze<br />

kennis.<br />

Het afstudeerprogramma kent drie accenten<br />

die door een juiste keuze <strong>van</strong> vakken<br />

kunnen worden aangebracht: personeelsselectie<br />

en personeelsbegeleiding, sociale<br />

processen in organisaties en psychologie<br />

<strong>van</strong> arbeid en gezondheid. Deze driedeling<br />

komt men o.a. tegen in de cursussen die in<br />

het bachelors jaar voor alle hoofdrichtingstudenten<br />

verplicht zijn: Werving, selectie<br />

en arbeidsprestaties hoort bij de personeelspsychologische<br />

richting; Werken in groepen<br />

en Organisatiestructuur en -cultuur horen<br />

bij de richting Sociale processen in organisaties;<br />

en Arbeid, gezondheid en werkstress<br />

hoort uiteraard bij de richting Arbeid en<br />

gezondheid. Deze zijn verplicht ongeacht<br />

het accent dat men verder wil aanbrengen.<br />

De programmagroep gaat er<strong>van</strong> uit dat een<br />

brede basiskennis <strong>van</strong> de A&O-psychologie<br />

is vereist om later optimaal te kunnen specialiseren<br />

en functioneren.<br />

Ook bij de keuzevakken in het bachelorjaar<br />

zijn deze drie accenten aangebracht:<br />

de TMP Loopbaanbegeleiding is met name<br />

interessant voor degenen die de Personeelspsychologische<br />

richting op willen; de TMP<br />

Organisatieverandering voor de richting<br />

Sociale processen in organisaties; en de<br />

TMP Interventies in de A&G-psychologie<br />

voor de richting Arbeid en gezondheid.<br />

Daarnaast kan men nog kiezen uit òf het


onderdeel Motivatie en arbeidsgedrag, òf<br />

het onderdeel Leiderschap. Kennis <strong>van</strong><br />

deze onderwerpen is voor alle drie de richtingen<br />

binnen A&O rele<strong>van</strong>t.<br />

De programmagroep vindt daarnaast de<br />

TMP-onderdelen Design-Onderzoek-en-<br />

Analyse (DOA), in het bachelorjaar, en het<br />

Practicum Data Analyse (PDA) en Vraagstelling-<strong>van</strong>-Onderzoek<br />

in Organisaties<br />

(VOO), in het masters jaar, essentieel voor<br />

de vorming <strong>van</strong> studenten. Ook wanneer<br />

men zich niet expliciet als onderzoeker wil<br />

bekwamen, krijgt men in de praktijk onvermijdelijk<br />

met onderzoeksvragen te maken<br />

krijgen. In deze vakken wordt geleerd hoe<br />

men een onderzoek in een arbeidsorganisatie<br />

moet opzetten en hoe men vervolgens de<br />

gegevens kan verwerken. Deze vakken zijn<br />

daardoor tevens een goede voorbereiding<br />

op het afstudeeronderzoek (werkstuk).<br />

In het masters jaar heeft men daarnaast nog<br />

de keuze uit een aantal VV-onderdelen, nl.:<br />

Personeelsselectie (voor het Personeelspsychologische<br />

accent), Conflicthantering<br />

(Sociale processen in organisaties), Besluitvorming<br />

(Sociale processen in organisaties),<br />

Organisatietheorie (Sociale processen in<br />

organisaties), Persoon en organisatie (zowel<br />

Personeelspsychologie als Sociale processen<br />

in organisaties), TMP Adviesvaardigheden<br />

(Psychologie <strong>van</strong> Arbeid en Gezondheid).<br />

De hierboven geschetste accenten leiden<br />

niet tot een aparte aantekening, maar zijn te<br />

beschouwen als aanbevolen studieprogramma’s<br />

om zich in een bepaalde richting te<br />

bekwamen. Alléén de richting Psychologie<br />

<strong>van</strong> Arbeid en Gezondheid kent een aparte<br />

aantekening, maar daartoe dient men naast<br />

algemeen<br />

9<br />

de vakken die verplicht zijn voor Arbeidsen<br />

Organisatiepsychologie, Interventies in<br />

de arbeids- en gezondheidspsychologie en<br />

Adviesvaardigheden, ook de Basiscursus<br />

Angst- en Stemmingsstoornissen bij Klinische<br />

Psychologie te volgen.<br />

Omdat in de eerste twee jaar <strong>van</strong> de psychologiestudie<br />

A&O slechts een kleine bijdrage<br />

levert aan het onderwijsprogramma,<br />

wordt de studenten aanbevolen in het specialisatie-deel<br />

<strong>van</strong> hun studie zoveel mogelijk<br />

A&O-vakken te volgen teneinde goed<br />

voorbereid de arbeidsmarkt te betreden.<br />

Wanneer men nog studieruimte of studietijd<br />

over heeft kunnen vakken <strong>van</strong> andere<br />

programmagroepen of faculteiten gevolgd<br />

worden. Voorbeelden hier<strong>van</strong> zijn: Arbeidsrecht<br />

(voor specialisatie in de arbeidspsychologische<br />

richting), Bedrijfseconomie<br />

(voor specialisatie als organisatie-adviseur)<br />

of onderdelen <strong>van</strong> het Social Skills Lab (gegeven<br />

door Sociale Psychologie, voor specialisatie<br />

als loopbaanadviseur, trainer of<br />

personeelsconsulent).<br />

De afstudeerrichting A&O biedt vele beroepsmogelijkheden.<br />

Enkele voorbeelden<br />

zijn: docent/onderzoeker bij een HBO,<br />

universiteit of onderzoeksinstelling zoals<br />

TNO, organisatie-adviseur bij een organisatie-adviesbureau;<br />

hoofd opleiding, training<br />

en vorming bij grote ondernemingen; medewerker<br />

op de afdeling Personeel en Organisatie<br />

<strong>van</strong> een groot bedrijf; medewerker<br />

bij een ARBO-dienst; of beleidsmedewerker<br />

bij een overheidsinstelling.<br />

Spreekuur programmagroepcoördinator Arne<br />

Evers: ma. 13.00-14.00 en wo. 13.30-16.30


Arbeids- en Organisatie<br />

Psychologie<br />

Meta Pekelharing<br />

25 jaar<br />

Arbeids- en Organisatie<br />

Psychologie<br />

Sinds 1998<br />

‘Ga op je gevoel af’


‘Eigenlijk wilde ik eerst bedrijfskunde studeren,<br />

maar ik wilde nog liever in <strong>Amsterdam</strong><br />

wonen. Ik was een tijdje in het buitenland<br />

geweest, en ik had echt het gevoel dat ‘het’<br />

in <strong>Amsterdam</strong> gebeurt. Daarom ben ik aan<br />

de <strong>Universiteit</strong> <strong>van</strong> <strong>Amsterdam</strong> begonnen<br />

met Economie. Maar dat bleek niets voor<br />

mij te zijn. Het was saai en de menselijke<br />

kant kwam wat mij betreft veel te weinig<br />

aan de orde. Uiteindelijk ben ik Psychologie<br />

gaan doen, omdat mijn interesse meer aan<br />

de menselijke en minder<br />

aan de cijfermatige<br />

kant bleek te liggen.’<br />

‘Ik wist wel meteen dat<br />

ik de organisatiekant op<br />

wilde, maar pas gaandeweg<br />

kwam ik erachter<br />

dat ik daarvoor bij de<br />

studierichting Arbeids & Organisatiepsychologie<br />

terecht kon. Ik heb nog heel even<br />

getwijfeld of ik A & O met Sociale Psychologie<br />

ging combineren, maar uiteindelijk<br />

vond ik A & O toch het allerleukste.’<br />

‘De vakgroep A & O is heel wetenschappelijk.<br />

In vergelijking met de McGill <strong>Universiteit</strong><br />

in Montreal, waar ik heb gestudeerd,<br />

wordt hier op een hele andere manier onderwijs<br />

gegeven. Je leest dezelfde artikelen,<br />

maar je gaat daar veel verder met de stof.<br />

Op de UvA blijft het vooral bij het absorberen<br />

<strong>van</strong> informatie. Ik moet zeggen dat<br />

ik door het onderwijs in Canada meer werd<br />

‘Ik vind A&O echt<br />

anders dan<br />

andere richtingen’<br />

student 11<br />

uitgedaagd om na te denken over de stof.’<br />

‘Ik had dus meer moeite met het kiezen <strong>van</strong><br />

een studie, dan met het kiezen <strong>van</strong> een studierichting.<br />

Ik vind A&O echt anders dan<br />

andere richtingen. Het is niet op therapie<br />

gericht, maar meer op groepsprocessen. Ik<br />

heb het idee dat ik tijdens mijn studie leer<br />

rekenen. Ik ben niet bang voor getallen of<br />

formules. Door al het cijfermatige vind ik<br />

A&O ook niet echt een alfa studie.’<br />

‘Ik vind de propedeuse<br />

en het algemeen doctoraal<br />

een goede voorbereiding<br />

op je specialisatie.<br />

Wat mij betreft had<br />

het specialiseren ook al<br />

wel eerder mogen beginnen.<br />

Van de basiscursussen<br />

ging mijn hart niet sneller kloppen,<br />

maar het werken aan mijn scriptie vind ik<br />

geweldig. Ik heb eindelijk het idee dat ik wat<br />

aan het doen ben.’<br />

‘Ga vooral op je gevoel af, dat is de beste<br />

tip die ik kan geven aan studenten die nog<br />

niet precies weten wat ze moeten kiezen.<br />

Als je vakken leuk vindt, verdiep je daar dan<br />

in. Ga eens praten met de docent die het<br />

vak geeft. Zoek aan vullende informatie bij<br />

een onderwerp wat je aanspreekt. Een ding<br />

weet ik zeker, als je voor A&O kiest, heb<br />

je affiniteit met het bedrijfsleven en minder<br />

met het helpen <strong>van</strong> mensen.’


Arbeids- en Organisatie<br />

Psychologie<br />

‘Voordat ik een studierichting koos, zag ik<br />

het vakgebied psychologie heel zwart-wit.<br />

In mijn ogen kon je óf de wat vage, klinische<br />

kant óf de wat meer concrete, toegepaste<br />

kant op. In het eerste jaar heb ik naast<br />

psychologie ook nog filosofie gestudeerd,<br />

maar na een jaar had ik het gehad met vaagheden.<br />

Saake Buwalda<br />

24 jaar<br />

Arbeids- en Organisatie<br />

Psychologie<br />

1998-2003<br />

‘Van richting blijven<br />

wisselen is niet handig’<br />

Uiteindelijk heb ik voor Arbeids & Organisatiepsychologie<br />

gekozen, omdat je de<br />

kennis die je opdoet, kunt toepassen in het<br />

bedrijfsleven. Het geven <strong>van</strong> trainingen,<br />

observeren hoe teams functioneren, personeelsbeleid:<br />

dit zijn allemaal heel toegepaste<br />

onderwerpen die me aanspreken. Nog<br />

voordat ik het onderzoekspracticum had


doorlopen, ben ik al basiscursussen a&o<br />

gaan volgen.’<br />

‘Toen ik eenmaal met A & O was begonnen,<br />

wilde ik het ook afmaken. Ik had in<br />

eerste instantie net zo goed voor een andere<br />

toegepaste richting kunnen kiezen, zoals<br />

Sociale Psychologie. Je merkt na verloop<br />

<strong>van</strong> tijd dat de verschillende afstudeerrichtingen<br />

veel overeenkomsten hebben. Zo<br />

tegen het einde <strong>van</strong> je studie ga je de andere<br />

richtingen meer waarderen, daarnaast leer<br />

je ook de mooie unieke<br />

kanten <strong>van</strong> je eigen rich-<br />

ting kennen. Het laatste<br />

deel <strong>van</strong> mijn studie<br />

werd interessanter, omdat<br />

je steeds meer wordt<br />

vrijgelaten.<br />

Met terugwerkende<br />

kracht zie ik het nut in<br />

<strong>van</strong> bepaalde vakken die ik heb gedaan, zoals<br />

Design, Operationalisatie en Analyse of<br />

vakken uit het eerste jaar. De vakken waarbij<br />

je samenwerkt met andere studenten, vond<br />

ik het leukst.’<br />

‘Na mijn studie wilde ik graag in de advies,<br />

training en consultancy hoek gaan werken.<br />

A & O is daar een geschikte afstudeerrichting<br />

voor. Ik ben inmiddels afgestudeerd,<br />

maar ik heb nog geen baan in dit gebied<br />

kunnen vinden. Inmiddels ben ik ook geïnteresseerd<br />

geraakt in de gezondheidszorg-<br />

‘Het laatste deel<br />

<strong>van</strong> mijn studie<br />

werd interessanter’<br />

student 13<br />

psychologie, de tweejarige opleiding die je<br />

na de afstudeerrichting Klinische Psychologie<br />

kunt volgen. Na je A & O studie hoef<br />

je alleen nog maar een paar vakken <strong>van</strong><br />

klinische psychologie te volgen en je moet<br />

een klinische stage lopen om voor deze<br />

opleiding in aanmerking te kunnen komen.<br />

Daarom studeer ik nu weer.’<br />

‘Daarnaast ben ik werkzaam bij stadsdeelkantoor<br />

Oud-Zuid, waar ik me bezighoud<br />

met het actualiseren <strong>van</strong> het rampenplan.<br />

Op zich is daar geen psychologische<br />

opleiding<br />

voor nodig. Het gaat<br />

meer om mijn academische<br />

capaciteiten. Met<br />

een wetenschappelijke<br />

studie kun je veel doen.<br />

Ik hoop na dit project<br />

door te kunnen groeien<br />

bij het stadsdeelkantoor.’<br />

‘Je ziet vaak dat studenten het op een bepaald<br />

punt even helemaal niet meer zien<br />

zitten, zeker vlak voordat ze aan afstuderen<br />

moeten beginnen. Ze zien een beetje tegen<br />

de hele afstudeeropdracht op, twijfelen, en<br />

wisselen dan maar weer <strong>van</strong> afstudeerrichting.<br />

Dat lijkt mij niet handig. Door alles <strong>van</strong><br />

tevoren goed te regelen en te plannen, kun<br />

je snel werken en is het niet zo zwaar. Wat<br />

mij betreft is afstuderen gewoon een kwestie<br />

<strong>van</strong> doorbijten.’


Klinische Psychologie<br />

14<br />

onderwijscoördinator Kitty Rolf<br />

Het vakgebied Klinische Psychologie bestrijkt<br />

afwijkend of als problematisch ervaren<br />

gedrag bij patiënten in alle leeftijdfasen.<br />

Afwijkend gedrag is een breed begrip: hieronder<br />

vallen gedragsstoornissen (bijvoorbeeld<br />

verslaving), cognitieve en emotionele<br />

stoornissen (bijvoorbeeld psychosen en<br />

angsten en fobieën), maar ook problemen<br />

in de ouder-kind- of partner-relatie.<br />

Onderscheid wordt gemaakt in studie <strong>van</strong><br />

de ontstaansgeschiedenis (etiologie), aard<br />

en uitingsvorm (psychodiagnostiek) en de<br />

behandeling (interventies/psychotherapie)<br />

<strong>van</strong> dit gedrag. Bij de etiologie wordt bijvoorbeeld<br />

aandacht besteed aan factoren als<br />

opvoedingsstijlen en gezinsklimaat, maar<br />

ook aan processen in de informatieverwerking,<br />

bijvoorbeeld perceptie en geheugen.<br />

Ten behoeve <strong>van</strong> psychodiagnostiek worden<br />

verschillende methodes ontwikkeld en<br />

gebruikt: gesprek, observatie en psychologische<br />

tests. Interventies kunnen bestaan<br />

uit individuele behandelingen of behandelingen<br />

<strong>van</strong> partners en gezinnen of in groepen.<br />

Nauw gerelateerd is de gezondheidspsychologie,<br />

waarin psychosociale aspecten bij<br />

(chronische) lichamelijke ziekten centraal<br />

staan.<br />

Om af te studeren bij de specialisatie Klinische<br />

Psychologie volgt men een (voor<br />

ieder verplicht)basispakket bestaande uit<br />

twee basiscursussen, de bachelor diagnostiek-<br />

en de bachelor interventiecursus. In<br />

de master volgt men de master diagnostiek-<br />

en een master interventiecursus. Naast dit<br />

pakket zijn er studiepunten vrij te besteden<br />

aan cursussen. Men kan dit naar keuze<br />

breed invullen, of met een accent op een<br />

bepaald onderwerp. Mogelijke accenten<br />

zijn Klinische Psychologie in de Geestelijke<br />

Gezond-heidszorg; Klinische Psychologie<br />

in de Somatische Gezondheidszorg; Klinische<br />

Ontwikkelingspsychologie (zie KLOProute<br />

bij ontwikkelingspsychologie) en experimenteel<br />

onderzoek. De bachelor sluit<br />

men af met een bachelorthese en de afstudeeropdracht<br />

in de master bestaat uit een<br />

werkstuk en een stage. De meeste studenten<br />

kiezen voor een praktijkstage, dus een stage<br />

binnen een instelling voor (geestelijke) gezondheidszorg,<br />

maar wetenschappelijke stages<br />

(en combinaties) zijn ook mogelijk.<br />

Het onderzoek <strong>van</strong> de programmagroep is<br />

divers. Een groot deel daar<strong>van</strong> valt onder de<br />

volgende thema’s:<br />

1. Psychodiagnostiek<br />

Recent onderzoek <strong>van</strong> de programmagroep<br />

op het gebied <strong>van</strong> psychodiagnostiek richt<br />

zich vooral op toepassingen binnen het forensisch<br />

veld.<br />

Andere aandachtspunten binnen de diagnostiek<br />

zijn (a) instrumentontwikkeling<br />

(met name op het gebied <strong>van</strong> posttrauma-


tische stress), (b) koppeling tussen diagnostiek<br />

en therapie (onder andere therapeutische<br />

psychodiagnostiek en indicatiestelling),<br />

(c) bruikbaarheid en validiteit <strong>van</strong> indirecte/<br />

informant assessment in klinische en non<br />

klinische settings (d) richtlijnen voor effectieve<br />

verslaglegging en (e) base rate aspecten<br />

<strong>van</strong> diagnostiek.<br />

2. Lichamelijke klachten en psychisch dysfunctioneren<br />

Op dit gebied wordt onderzoek verricht<br />

rond diverse pijnklachten, seksueel dysfunctioneren<br />

en astma; gekeken wordt onder<br />

meer naar de relatie tussen lichamelijke<br />

verschijnselen en subjectieve beleving daar<strong>van</strong>.<br />

3. Psychosociale aspecten <strong>van</strong> chronische<br />

ziekten<br />

Dit omvat onder meer de bestudering <strong>van</strong><br />

psychische reacties op somatische ziektes.<br />

4. Psychopathologie en Psychologische interventiemethoden<br />

Doel <strong>van</strong> dit onderzoek is vast te stellen<br />

langs welke processen veranderingen tot<br />

stand komen, onder meer bij de behandeling<br />

<strong>van</strong> volwassenen, kinderen en ouderen<br />

met angststoornissen, ADHD, alcoholafhankelijkheid<br />

en bij partner-relatieproblemen.<br />

Recente ontwikkelingen betreffen de<br />

toepassing <strong>van</strong> Internet en Virtual Reality in<br />

de behandeling <strong>van</strong> psychische klachten.<br />

5. Preventie<br />

Onderzoek wordt verricht naar preventie<br />

<strong>van</strong> angststoornissen, stress in de arbeidssituatie,<br />

en posttraumatische stressstoornis.<br />

De meeste afgestudeerden in de klinische<br />

psychologie willen een baan in de gezond-<br />

algemeen 15<br />

heidszorg, als diagnosticus en / of behandelaar,<br />

bijvoorbeeld bij een RIAGG of een<br />

algemeen of psychiatrisch ziekenhuis. Een<br />

kleiner deel ambiëert een baan als onderzoeker<br />

binnen een universiteit of onderzoeksinstituut<br />

(bijvoorbeeld Assistent of<br />

Onderzoeker in Opleiding). De huidige<br />

opleidingsduur <strong>van</strong> vier jaar biedt geen mogelijkheden<br />

om studenten op te leiden tot<br />

het niveau waarop ze zelfstandig als hulpverlener<br />

dan wel onderzoeker aan het werk<br />

kunnen. Zowel het werk in de klinische<br />

praktijk als in het wetenschappelijk onderzoek<br />

is inmiddels zo gespecialiseerd dat<br />

afgestudeerden verdere opleiding moeten<br />

volgen en onder supervisie specifieke beroepsvaardigheden<br />

moeten verwerven. Er<br />

bestaan diverse postdoctorale opleidingen:<br />

voor de praktijk de opleiding tot GZ-psycholoog<br />

(2 jaar fulltime of 4 jaar halftime));<br />

voor het wetenschappelijk onderzoek de<br />

AIO/OIO-opleiding (4 jaar fulltime). Mits<br />

men een geschikte stage loopt en het vak<br />

organisatie <strong>van</strong> de GZ, gehandicaptenzorg<br />

en jeugdhulpverlening & juridische aspecten<br />

<strong>van</strong> de jeugdhulpverlening volgt, voldoet<br />

men met het verplichte cursuspakket<br />

<strong>van</strong> Klinische Psychologie automatisch aan<br />

de voorwaarden om aan deze postdoctorale<br />

opleidingen te beginnen. Een complicerende<br />

factor is dat het aantal postdoctorale<br />

opleidingsplaatsen (zowel voor praktijk als<br />

in de wetenschap) beperkt is, zodat slecht<br />

een klein deel <strong>van</strong> de afgestudeerden een<br />

<strong>van</strong> deze opleidingen kan volgen.<br />

Spreekuur programmagroepcoördinator Kitty<br />

Rolf: di. 14.00-16.00; wo.&do. 10.00-12.00.


Klinische Psychologie<br />

16<br />

Merijn <strong>van</strong> de Vliet<br />

24 jaar<br />

Klinische Psychologie<br />

1998-2003<br />

‘Je kunt zelf iets <strong>van</strong><br />

je studietijd maken’


‘Al meteen <strong>van</strong>af het begin vond ik psychologie<br />

studeren helemaal geweldig. De stad,<br />

op mezelf wonen en de studie, het zijn voor<br />

mij allemaal goede keuzes geweest. Het eerste<br />

jaar was ik vooral blij met <strong>Amsterdam</strong>.<br />

Ik ging wel altijd naar college (alle acht uur<br />

in de week) maar echt hard studeren deed ik<br />

niet. Na twee jaar koos ik Klinische Psychologie<br />

als afstudeerrichting. Ik was eerst nog<br />

<strong>van</strong> plan de KLOP-route,<br />

een combinatie <strong>van</strong><br />

Klinische en Ontwikkelingspsychologie,<br />

te<br />

volgen. Maar daar zag<br />

ik, na het volgen <strong>van</strong><br />

een half vak bij Ontwikkelingspsychologie,<br />

toch maar <strong>van</strong>af.’<br />

‘Ik ben met een duidelijk<br />

doel aan de studie begonnen en daar is<br />

in mijn laatste jaar nog niets aan veranderd.<br />

Ik wil therapeut worden. Kindertherapeut<br />

om precies te zijn. Klinische Psychologie<br />

lag daarom het meest voor de hand. Omdat<br />

ik zeker weet dat ik in de toekomst met kinderen<br />

wil gaan werken, heb ik veel vakken<br />

gevolgd over kinderen en jeugd.’<br />

‘Of de propedeuse en het algemeen doctoraal<br />

een goede voorbereiding zijn op de<br />

verschillende afstudeerrichtingen, weet ik<br />

niet. Het is in ieder geval leuk dat alle rich-<br />

‘Ik wil therapeut<br />

worden.<br />

Klinische Psychologie<br />

lag daarom het<br />

meest voor de hand’<br />

student 17<br />

tingen voorbij komen tijdens de eerste twee<br />

jaar. Toch bleek psychologie in de praktijk<br />

anders dan ik me had voorgesteld. Ik had<br />

verwacht meer uitgedaagd te worden, dat<br />

een student meer aan het denken wordt gezet.<br />

Gelukkig kun je na die eerste twee jaar<br />

veel meer zelf bepalen wat je doet. Het is<br />

belangrijk om je te realiseren dat je zelf iets<br />

<strong>van</strong> je studietijd kunt maken. Momenteel<br />

ben ik op de helft <strong>van</strong><br />

mijn stage in het Emma<br />

Kinderziekenhuis. Dat<br />

is erg leuk. Het voelt als<br />

een verademing, ik heb<br />

eindelijk contact met de<br />

werkelijkheid.’<br />

‘Wat betreft contacten<br />

binnen de studie, in<br />

mijn eerste jaar was ik<br />

een <strong>van</strong> de 500 studenten, dan voel je je niet<br />

heel bijzonder. Toch maak je snel contact.<br />

Ik ben met het eerste jaarsweekend <strong>van</strong> de<br />

VSPA mee geweest. Daar is iedereen nieuw<br />

en in voor een praatje of een biertje. Later<br />

in je studie worden de groepen waarin je<br />

onderwijs krijgt, steeds kleiner. Dat is leuk.’<br />

In dit laatste studiejaar ga ik eerst hard aan<br />

m’n scriptie werken. Daarna wil ik proberen<br />

of ik tot de opleiding tot gezondheidszorgpsycholoog<br />

kan worden toegelaten.’


Klinische Psychologie<br />

18<br />

‘Klinische Psychologie of Arbeids & Organisatiepsychologie?<br />

Ik heb wel even getwijfeld,<br />

voordat ik zeker wist wat ik wilde<br />

studeren. Het vak Psychopathologie heeft<br />

me altijd erg getrokken. Ik ben vooral geinteresseerd<br />

in de interactie tussen psycholoog<br />

en cliënt, <strong>van</strong>daar dat ik voor Klinische<br />

Nick Kerckhoffs<br />

27 jaar<br />

Klinische Psychologie<br />

1997-2003<br />

‘Kiezen is vooral doen’<br />

Psychologie heb gekozen. Het andere alternatief,<br />

A & O, nam ik vooral om praktische<br />

redenen in overweging. Voordat ik met psychologie<br />

begon, heb ik twee jaar economie<br />

gestudeerd en A & O leek daar het meest<br />

op aan te sluiten.’


‘Naarmate ik meer over psychologie te weten<br />

kwam, kreeg ik steeds meer een hekel<br />

aan economie. De keuze voor deze studie<br />

was <strong>van</strong>zelfsprekend, het was <strong>van</strong> huis uit<br />

min of meer een logische stap. Interesse<br />

voor dit vakgebied was vooral op uiterlijkheden<br />

gericht. Inmiddels is mijn visie wel<br />

wat meer genuanceerd. Ik zie veel overeenkomsten<br />

tussen economie en psychologie,<br />

zoals de rol die verwachtingsmechanismen<br />

spelen.’<br />

‘Kiezen is vooral een kwestie <strong>van</strong> doen,<br />

vind ik. Door alleen<br />

maar na te denken,<br />

kom je er niet achter<br />

waar je interesses liggen.<br />

Ik heb eerst een<br />

aantal vakken uit het<br />

verplicht doctoraal<br />

<strong>van</strong> A & O en <strong>van</strong><br />

Klinisch gevolgd, die<br />

ik in ieder geval kon gebruiken als eventuele<br />

keuzevakken. Al snel voelde ik me thuis<br />

bij Klinische Psychologie, maar niet bij A &<br />

O. De stof ging me steeds meer tegenstaan,<br />

deze richting was het overduidelijk niet<br />

voor mij. Ik had veel meer aansluiting met<br />

studenten bij Klinische Psychologie, bij A &<br />

O voelde ik me meer een toeschouwer.’<br />

‘Het contact met de studiegenoten liep<br />

gaandeweg mijn studie steeds soepeler.<br />

Vooral bij vakken waar rollenspelen worden<br />

gespeeld, is veel interactie in de kleine groe-<br />

‘Al snel voelde<br />

ik me thuis bij<br />

Klinische Psychologie’<br />

student 19<br />

pen. Zo leer je een stuk makkelijker mensen<br />

kennen dan bij de massale colleges. Daar<br />

blijft het erg onpersoonlijk allemaal.’<br />

‘Ik heb op Aruba stage gelopen. Dat was<br />

een goede ervaring. Bij mij was de keuze<br />

tussen ervaring opdoen in een Nederlandse<br />

praktijkinstelling, wat carrièretechnisch verstandig<br />

is, en het échte werk in een derde<br />

wereldland snel gemaakt. In het laatste geval<br />

word je voor de leeuwen gegooid, en<br />

daar hou ik wel <strong>van</strong>. Het was een kwestie<br />

<strong>van</strong> gewoon doen, iets wat ik iedereen kan<br />

aanraden. Als je echt<br />

iets anders wilt, laat<br />

spijt.’<br />

je dan vooral niet uit<br />

het veld slaan door<br />

gedachtes over kosten<br />

of iets dergelijks.<br />

Ik ben nog steeds<br />

blij met mijn keuzes,<br />

ik heb absoluut geen<br />

‘Na mijn afstuderen in december 2002, ben<br />

ik gaan werken als woonbegeleider in een<br />

psychiatrisch ziekenhuis. Ik zoek patiënten<br />

op, ga samen met hen naar de rechtbank,<br />

het CWI of de dierenarts. Ik help ze zoeken<br />

naar aangrijpingspunten voor dagbesteding<br />

en ik probeer ze in een sociaal netwerk te<br />

trekken. Op dit moment werk ik nog niet<br />

als psycholoog, maar via deze weg kom ik<br />

er ook wel.’


Ontwikkelingspsychologie<br />

20<br />

De naamgeving <strong>van</strong> de programmagroep<br />

maakt duidelijk dat het onderwijs zich richt<br />

op het gedrag <strong>van</strong> de mens als functie <strong>van</strong><br />

leeftijd. Omdat de jeugdjaren bij uitstek<br />

gekenmerkt worden door ontwikkelingsprocessen<br />

neemt deze periode in het onderwijs<br />

<strong>van</strong> de programmagroep een centrale<br />

plaats in. De meeste vakken zijn dan ook<br />

afgestemd op kinderen en adolescenten.<br />

In toenemende mate echter richt de programmagroep<br />

zich daarnaast ook op veranderingsprocessen<br />

gedurende de gehele<br />

levensloop. Vanuit dit perspectief biedt het<br />

onderwijsprogramma ook steeds prominenter<br />

modulen aan die zich richten op de zeer<br />

vroege baby- en kinderjaren, maar ook op<br />

de latere levensfasen. Een verdieping in de<br />

verouderingsprocessen behoort dan ook tot<br />

de mogelijkheden <strong>van</strong> het studieprogramma.<br />

Tot slot neemt ook de deviante ontwik-<br />

studiebegeleider Maurits <strong>van</strong> der Molen<br />

keling een meer en meer prominente plaats<br />

in het het onderwijsprogramma. Klinische<br />

ontwikkelingspsychologie kan als speciale<br />

verdieping bestudeerd worden binnen de<br />

programmagroep, waarbij wordt samengewerkt<br />

met klinische psychologie.<br />

De studie Ontwikkelingspsychologie wordt<br />

veelal gekozen door studenten met een<br />

sterke interesse voor het praktijkveld <strong>van</strong> de<br />

Ontwikkelingspsycholoog. In de praktijkopleiding<br />

ligt er daarom een sterk accent op diagnostische<br />

scholing en kennismaking met<br />

interventiemethoden. Daarnaast beschikt<br />

de programmagroep over een gevarieerd<br />

aanbod <strong>van</strong> stageplaatsen waar studenten<br />

zich kunnen voorbereiden op de latere beroepsuitoefening<br />

in het praktijkveld.<br />

Naast de praktijkopleiding is er de mogelijkheid<br />

om zich te kwalificeren tot onderzoeker.<br />

De programmagroep biedt een rijk<br />

geschakeerd aanbod <strong>van</strong> onderzoeksplaatsen<br />

waarbij het accent ligt op de cognitieve<br />

ontwikkeling en veroudering waarbij niet<br />

alleen gebruik wordt gemaakt <strong>van</strong> experimentele<br />

methoden en technieken maar ook<br />

<strong>van</strong> computationele en psychofysiologische<br />

analyse. Naast normale ontwikkeling komen<br />

ook deviante ontwikkelingsverlopen (bijv.<br />

ADHD, autisme) en individuele verschillen<br />

aan bod (bijv. temperament, IQ).<br />

Onderzoek bij Ontwikkelingspsychologie


Ontwikkelingspsychologie hecht veel waarde<br />

aan een degelijke onderzoeksprogrammering.<br />

De verscheidenheid aan fundamenteel<br />

en toegepast onderzoek berust vooral<br />

op twee peilers:<br />

1. Onderzoek binnen een psychobiologisch<br />

kader waarbij de leeftijd-gerelateerde<br />

verandering bestudeerd wordt in relatie<br />

tot het functioneren <strong>van</strong> het zenuwstelsel.<br />

In dit kader vindt tevens onderzoek plaats<br />

naar functieontwikkeling, veroudering, en<br />

ontwikkelingsstoornissen (contactpersoon:<br />

prof.dr. Richard Ridderinkhof).<br />

2. Onderzoek dat zich richt op de cognitieve<br />

ontwikkeling en de analyse <strong>van</strong> ontwikkelingsprocessen.<br />

Vragen die hierbij<br />

centraal staan zijn ‘wat ontwikkelt zich’ en<br />

‘hoe ontwikkelt het zich. Specifieke onderwerpen<br />

zijn de ontwikkeling <strong>van</strong> cognitieve<br />

strategieën, sprongsgewijze ontwikkeling,<br />

neurale netwerk-modellen <strong>van</strong> ontwikkeling<br />

en modellen <strong>van</strong> hersenactiviteit (contactpersoon<br />

prof.dr. Han <strong>van</strong> der Maas).<br />

Naast deze speerpunten in het onderzoek<br />

<strong>van</strong> Ontwikkelingspsychologie wordt tevens<br />

onderzoek verricht dat zich richt op<br />

de sociaal-cognitieve ontwikkeling (contactpersoon:<br />

prof.dr. L. Oppenheimer). Het<br />

meer toegepaste onderzoek <strong>van</strong> Ontwikkelingspsychologie<br />

richt zich op de diagnostiek<br />

<strong>van</strong> met name school- en leerproblemen.<br />

Daarbij is een belangrijk thema<br />

instrumenteel onderzoek naar de relatie tussen<br />

intelligentie en ontwikkeling. Daarnaast<br />

algemeen 21<br />

wordt onderzoek gedaan naar effecten <strong>van</strong><br />

preventieprogramma’s <strong>van</strong> sociale en cognitieve<br />

aard en naar ontwikkelingsaspecten<br />

<strong>van</strong> scholingsactiviteiten. (contactpersoon:<br />

dr. Riek Somsen).<br />

Studieprogramma Ontwikkelingspsychologie<br />

Met ingang <strong>van</strong> 2004/2005 ligt er een nieuw<br />

specialisatieprogramma dat bestaat uit een<br />

derde bachelorjaar en een master. In dat<br />

derde bachelorjaar volg je in het eerste semester<br />

een grote basiscursus ontwikkelingspsychologie<br />

(15 ects; cognitieve, sociale, biologische<br />

en emotionele ontwikkeling), een<br />

basiscursus klinische ontwikkelingspsychologie<br />

(9 ects; deviante ontwikkeling en de<br />

diagnostiek en behandeling daar<strong>van</strong>) en een<br />

basiscursus psychodiagnostiek (mits je je<br />

gesprekspracticum af hebt). Er wordt verwacht<br />

dat je testconstructie al in je tweede<br />

jaar hebt afgerond of anders inhaalt tijdens<br />

je derde jaar.<br />

In het tweede semester heb je keuzemogelijkheden.<br />

Ontwikkelingspsychologen in<br />

spe kiezen voor verdieping ontwikkeling<br />

(babyjaren, adolescentie, veroudering en<br />

leermoeilijkheden) als voorbereiding op<br />

specialistische diagnostiek. Klinisch ontwikkelingspsychologen<br />

kiezen een interventiecursus<br />

In beide gevallen kun je overigens de<br />

basisaantekening psychodiagnostiek en de<br />

Gz aantekening behalen. Van belang is wel


Ontwikkelingspsychologie<br />

22<br />

om te vermelden dat alle studenten twee<br />

methodologische cursussen moeten volgen.<br />

O.a. als voorbereiding op het werkstuk in<br />

de masterfase.l<br />

Het is mogelijk om een interne onderzoeksstage<br />

of een externe praktijkstage te volgen.<br />

Voor interne stages kan men zich direct<br />

melden bij een docent. Ontwikkelingspsychologie<br />

biedt haar studenten een vast bestand<br />

<strong>van</strong> externe stageplaatsen. Daarnaast<br />

is het mogelijk om in overleg met een docent<br />

zelf een externe stageplaats te zoeken.<br />

In alle gevallen is het verstandig om zich in<br />

een zo vroeg mogelijk stadium in overleg<br />

met de stagecoördinatoren te oriënteren op<br />

de mogelijkheden voor een externe stage.<br />

De supervisie <strong>van</strong> de externe stages vindt<br />

zowel op de werkplek als bij Ontwikkelingspsychologie<br />

plaats. Er is dus sprake <strong>van</strong> een<br />

interne en een externe supervisor. De student<br />

die stage loopt participeert ook in de<br />

zogenaamde collectieve stagebesprekingen<br />

die een verplicht onderdeel <strong>van</strong> de stage<br />

vormen. Deze maandelijkse bijeenkomsten<br />

dienen om onderlinge ervaringen uit te wisselen.<br />

Eveneens vindt in dit verband een<br />

verdieping plaats in rele<strong>van</strong>te onderwerpen<br />

die in de stage naar voren komen.<br />

Ontwikkelingspsychologie kent een belangrijke<br />

rol toe aan het werkstuk in de masterfase,<br />

en aan het werkstukconcept. Dit is een<br />

uitgewerkt plan <strong>van</strong> het werkstuk dat door<br />

de onderzoekscommissie <strong>van</strong> Ontwikke-<br />

lingspsychologie beoordeeld moet worden.<br />

Dit geldt zowel voor studenten die willen<br />

afstuderen als Ontwikkelingspsycholoog<br />

als voor studenten <strong>van</strong> andere studierichtingen,<br />

die een werkstuk willen maken bij<br />

Ontwikkelingspsychologie. Dit plan, dat<br />

in samenspraak met een supervisor <strong>van</strong>uit<br />

Ontwikkelingspsychologie wordt opgesteld,<br />

moet uiterlijk één maand na aan<strong>van</strong>g <strong>van</strong> dit<br />

studieonderdeel en vóórdat met het praktische<br />

onderzoekswerk begonnen is ingediend<br />

zijn.<br />

De praktijkopleiding en de onderzoeksopleiding<br />

Veel ontwikkelingspsychologen zijn werkzaam<br />

in de zorgverlening aan kinderen en<br />

jeugdigen in het kader <strong>van</strong> het onderwijs,<br />

de gezondheidszorg en justitie. De toegang<br />

tot de praktijkvelden wordt verschaft door<br />

een uitgebreid netwerk <strong>van</strong> stageplaatsen<br />

waarin de nadruk vooral ligt op voortgezette<br />

training in diagnostische vaardigheden,<br />

interventie, en beleid. Gedurende de<br />

externe stage kan ook aan het onderzoeksprogramma<br />

<strong>van</strong> Ontwikkelingspsychologie<br />

gerelateerd onderzoek plaatsvinden. Een<br />

meer recente toepassing vormt het veld <strong>van</strong><br />

de psychogerontologie. De behoefte aan<br />

goed opgeleide psychologen wordt met de<br />

toenemende vergrijzing steeds groter. Om<br />

hierin te voorzien wordt binnen het onderwijsprogramma<br />

aandacht geschonken aan<br />

de psychogerontologie en kan de student in<br />

het kader <strong>van</strong> praktijk- en onderzoeksstages


zich voorbereiden op de beroepsbeoefening<br />

op dit aan belang winnende terrein.<br />

De onderzoeksopleiding stelt de student in<br />

staat om op vruchtbare wijze vervolgopleidingen<br />

te genieten in de onderzoeksscholen<br />

waarin de aan Ontwikkelingspsychologie<br />

verbonden onderzoekers participeren. Dit<br />

zijn de Experimentele Psychologie Onderzoeksschool<br />

(EPOS) en het Instituut voor<br />

Opleiding in de Psychometrie en Sociometrie.<br />

Tevens zijn er goede contacten met het<br />

Institute for the Study of Education and<br />

Development (ISED). Daarnaast bestaat<br />

de mogelijkheid om onderwijs te volgen in<br />

het kader <strong>van</strong> het Cognitive Science Center<br />

<strong>Amsterdam</strong>. Tot slot vinden studenten die<br />

de onderzoekersopleiding hebben gevolgd<br />

hun weg bij vervolgopleidingen aan andere<br />

universiteiten en niet-academische onderzoeksinstellingen.<br />

In sommige gevallen bestaat<br />

de mogelijkheid om een deel <strong>van</strong> de<br />

onderzoeksopleiding in het buitenland te<br />

volgen.<br />

Overigens is er voor toekomstige onderzoeksers<br />

een speciale tweejarige researchmaster.<br />

In deze informatie beperken we ons<br />

tot de eenjarige aansluitmaster. In de nieuwe<br />

studiegids wordt aandacht besteed aan alle<br />

mastermogelijkheden <strong>van</strong>af 2005!<br />

Beroepsmogelijkheden<br />

In het verleden waren Ontwikkelingspsy-<br />

algemeen 23<br />

chologen vooral werkzaam bij instellingen<br />

op het gebied <strong>van</strong> de algemene geestelijke<br />

gezondheid (RIAGG’s), <strong>van</strong> onderwijsbegeleiding,<br />

bij specifieke instanties inzake<br />

leermoeilijkheden, ontwikkelingsproblematiek,<br />

ontwikkelingsachterstand, kinderbescherming,<br />

adoptie en criminaliteit en bij<br />

meer algemene instanties voor diverse vormen<br />

<strong>van</strong> jeugdbeleid. De levensloopbenadering<br />

leidt ertoe dat de doelgroep zich niet<br />

langer beperkt tot de jeugdperiode. Naast<br />

de bestaande beroepsactiviteiten in de zin<br />

<strong>van</strong> diagnostiek en verwijzing, preventie en<br />

remediatie biedt Ontwikkelingspsychologie<br />

mogelijkheden tot diagnostische specialisatie,<br />

bijvoorbeeld neuropsychologische scholing<br />

of experimentele diagnostiek <strong>van</strong> functiestoornissen.<br />

Nieuwe functies dienen zich<br />

aan in de sfeer <strong>van</strong> sport, recreatie, volwasseneneducatie,<br />

ouderenzorg en forensische<br />

psychologie. Overigens zijn veel functies<br />

in de ‘officiële’ hulpverleningsinstellingen<br />

(RIAGG’s, algemene en psychiatrische ziekenhuizen)<br />

slechts toegankelijk voor afgestudeerden<br />

die na hun doctoraalexamen de<br />

beroepsopleiding tot Gezondheidszorgpsycholoog<br />

hebben gevolgd.<br />

Last but not least biedt de opleiding ruime<br />

mogelijkheden voor een loopbaanperspectief<br />

als wetenschappelijk onderzoeker.


Ontwikkelingspsychologie<br />

24<br />

‘Na een jaar HBO psychosociaal werk, ben<br />

ik in 1996 als deeltijdstudent op de UvA<br />

begonnen. Dit gaf mij voldoende mogelijkheden<br />

om te werken én te studeren. Mijn<br />

voorkeur voor de praktijk bepaalde de keuze<br />

<strong>van</strong> mijn studierichting. De studieroute<br />

Klinische Neuropsychologie vond ik ook<br />

erg interessant, maar uiteindelijk heb ik in<br />

Solainche Enthoven<br />

30 jaar<br />

Ontwikkelingspsychologie<br />

1996-2002<br />

‘Psychogerontologie is<br />

nog erg onbekend’<br />

2000 definitief voor de studieroute Psychogerontologie<br />

bij Ontwikkelingspsychologie<br />

gekozen. Deze richting houdt zich bezig<br />

met de ontwikkeling <strong>van</strong> ouderen Naast<br />

mijn affiniteit met het vakgebied leek mij de<br />

kans op een baan vrij groot, met de vergrijzing<br />

in aantocht.’


‘Helaas komt psychogerontologie weinig<br />

ter sprake in de opleiding psychologie. Alle<br />

onderzoeken die in de colleges worden behandeld,<br />

gaan over kinderen of studenten.<br />

Diagnostiek bij Ontwikkelingspsychologie<br />

houdt zich ook alleen bezig met kinderen.<br />

Mijn studierichting vind ik daarom niet<br />

goed aansluiten op de propedeuse. Ik ben in<br />

2002 met drie anderen afgestudeerd. Waarschijnlijk<br />

zijn het er nu wel wat meer, maar<br />

volgens mij is deze richting gewoon nog erg<br />

onbekend op de UvA.’<br />

‘Dankzij een gezonde dosis nieuwsgierigheid<br />

heb ik Psychogerontologie<br />

destijds toch ge-<br />

vonden. Ik heb mij goed<br />

laten informeren. Om te<br />

beginnen heb ik de studiegids<br />

goed doorgelezen,<br />

daar staat een heleboel in.<br />

Een aanrader voor iedereen die een studierichting<br />

moet kiezen. Zelf heb ik nooit met<br />

een docent of studiebegeleider gesproken,<br />

maar wie weet kan zo’n gesprek je ook een<br />

duwtje in de goede richting geven.’<br />

‘Vooral de vakken die meer op de praktijk<br />

en op ouderen gericht waren, vond ik erg<br />

leuk. Het diagnostiekpracticum bijvoorbeeld,<br />

hier ga je bijvoorbeeld met testmateriaal<br />

aan de slag. Ik vond het wel erg jammer<br />

dat het vak alleen maar is gericht op<br />

kinderen. Het onderzoekspracticum is mij<br />

ook goed bevallen, evenals het vak humane<br />

gerontologie.’<br />

‘Ik heb mij goed<br />

laten informeren’<br />

student 25<br />

‘Tijdens mijn stage bij Stichting Coloriet in<br />

Lelystad werd mij duidelijk dat mijn studiekeuze<br />

echt de juiste was. De colleges <strong>van</strong><br />

Psychogerontologie zijn namelijk voornamelijk<br />

theoretisch gericht, en in een verpleeghuis<br />

zie je hoe het er in de praktijk aan<br />

toe gaat. Momenteel heb ik een baan bij mijn<br />

oude stageplek op de psychogeriatrische<br />

(afdelingen) en een somatische afdeling. Ik<br />

geef advies aan verzorgende teams over de<br />

omgang met demente bewoners. Daar vindt<br />

bovendien (neuro)psychologisch onderzoek<br />

plaats, ik begeleid familie <strong>van</strong> dementerende<br />

bewoners door middel <strong>van</strong> gespreksgroepen,<br />

en ik behandel en<br />

begeleid bewoners/bezoe-<br />

kers. En ik geef klinische<br />

lessen over verschillende<br />

onderwerpen.’<br />

‘De begeleiding <strong>van</strong> de<br />

verzorgende teams en familie sluit goed<br />

aan op mijn scriptie. Onder de titel ‘Zoeken<br />

naar deurtjes’ heb ik de effecten <strong>van</strong><br />

belevingsgerichte benaderingswijzen op gedragsmatige<br />

en psychologische verschijnselen<br />

in dementie onderzocht.’<br />

‘Het werken met ouderen bevalt mij zeer<br />

goed. In het begin maakt een sterfgeval of<br />

zware dementie heel veel indruk, maar je<br />

raakt er toch wel aan gewend. Leuk is het<br />

niet, maar het hoort er nou eenmaal bij. Je<br />

collega’ s vormen een sterk <strong>van</strong>gnet, mocht<br />

je ooit ergens mee zitten.’


Klinische<br />

Ontwikkelingspsychologie<br />

‘Op de middelbare school wilde ik in eerste<br />

instantie medicijnen gaan studeren. Helaas<br />

werd ik uitgeloot, ik geloof dat ik nummer<br />

3965 was. Een leraar raadde mij vervolgens<br />

Psychologie aan. Na twee maanden studeren,<br />

was ik helemaal overtuigd. We kregen<br />

best veel medische onderwerpen voor onze<br />

Vera Kool<br />

23 jaar<br />

Klinische<br />

Ontwikkelingspsychologie<br />

1998-2003<br />

‘Wacht niet te<br />

lang met kiezen’<br />

kiezen, en het leren over omgaan met mensen<br />

vond ik erg leuk. Ik heb me nooit meer<br />

voor de geneeskundeloting aangemeld.’<br />

‘Mijn keuze voor Ontwikkelingspsychologie<br />

stond niet meteen vast. Neuropsychologie<br />

leek me ook erg interessant, maar eerlijk


gezegd ook erg moeilijk. Alleen met volwassenen<br />

werken, dat trekt me niet zo. Daarom<br />

is het ook geen Klinische Psychologie geworden.’<br />

‘Al <strong>van</strong>af mijn vijftiende jaar geef ik zwemles<br />

aan kinderen tussen de vier en de acht<br />

jaar. Ik voel een bepaalde connectie met<br />

kinderen en ik vind het ontzettend leuk om<br />

ze iets te leren. Uiteindelijk heb ik daarom<br />

voor Ontwikkelingspsychologie gekozen.<br />

Ik vind het leuk om een extra steun voor<br />

kinderen te zijn, om ze te helpen problemen<br />

op te lossen. Met volwassenen lijkt me dat<br />

moeilijker.’<br />

‘Ik heb mijn studie als<br />

plezierig en interessant<br />

ervaren. Achteraf gezien<br />

ben ik ook relatief<br />

rustig door mijn studietijd<br />

heengelopen. Door<br />

drukke tentamenperiodes en het kiezen <strong>van</strong><br />

de juiste colleges vond ik het tijdens mijn<br />

studie af en toe erg chaotisch allemaal.<br />

Voor mij was het meest nuttige vak het Diagnostiekpracticum.<br />

Het gaf me een heel<br />

goede voorbereiding op zowel het praktisch<br />

als het theoretisch gedeelte <strong>van</strong> mijn baan.<br />

Met name het schrijven <strong>van</strong> de verslagen,<br />

het afnemen <strong>van</strong> tests bij kinderen en het<br />

uitkiezen <strong>van</strong> de juiste onderzoeksinstrumenten<br />

vond ik heel leerzaam.’<br />

‘Ik heb stage gelopen bij een Schoolbegeleidingsdienst<br />

Zaanstreek - Waterland en<br />

‘Ik heb mijn studie<br />

als plezierig en<br />

interessant ervaren’<br />

student 27<br />

daar werk ik nu ook als psycholoog / leerlingbegeleider.<br />

Deze instantie onderzoekt<br />

leer- en/of gedragsproblemen bij kinderen<br />

uit het basisonderwijs, zodat ze daarna een<br />

advies kunnen geven aan de school over<br />

eventuele doorverwijzing naar speciaal onderwijs<br />

of andere hulpinstanties. Het gaat<br />

om kinderen die niet goed kunnen meekomen<br />

in de klas, kinderen die heel agressief<br />

zijn of kinderen met emotionele problemen<br />

als depressiviteit of faalangst.’<br />

‘Ik vind het leuk werk, maar het is soms<br />

jammer dat je wat weinig<br />

direct contact met de kin-<br />

deren hebt. Daarom trekt<br />

Bureau Jeugdzorg me ook<br />

wel, omdat je dan meer<br />

met kinderen zelf werkt.<br />

Misschien wil ik uiteindelijk<br />

wel de GZ-opleiding<br />

doen, maar ik weet het nog niet precies. Het<br />

lijkt me ook leuk om trainingen te geven<br />

aan leerkrachten en ouders, of sociale vaardigheidstrainingen<br />

voor kinderen.’<br />

‘Studenten die niet weten welke kant ze op<br />

willen, adviseer ik om een richting te kiezen<br />

die hen interessant lijkt en waar ze affiniteit<br />

mee hebben. Of kies een combinatie <strong>van</strong><br />

richtingen. Wacht vooral niet te lang met<br />

kiezen, omdat het steeds moeilijker wordt.<br />

Het is volgens mij verstandiger om je snel<br />

op iets te richten, zodat je studie wat meer<br />

vorm krijgt.’


Psychologische<br />

Methodenleer<br />

De programmagroep Psychologische Methodenleer<br />

richt zich in eerste instantie op<br />

het verzorgen <strong>van</strong> een opleiding tot onderzoeker<br />

in de psychologie. Dat betekent<br />

dat in het onderwijs de nadruk ligt op onderwerpen<br />

die ook al in de eerste twee jaar<br />

<strong>van</strong> de studie aan de orde zijn gekomen,<br />

Onderwijscoördinator Pieter Koele<br />

maar nu op een hoger en ook specifieker<br />

niveau. Er wordt aandacht besteed aan de<br />

verklarende waarde <strong>van</strong> psychologische theorieën,<br />

het meetbaar maken <strong>van</strong> psychologische<br />

begrippen, het ontwerpen, opzetten<br />

en uitvoeren <strong>van</strong> psychologisch onderzoek,<br />

de statistische of kwalitatieve analyse <strong>van</strong><br />

onderzoeksresultaten, en de inhoudelijke<br />

interpretatie <strong>van</strong> die analyses.<br />

De afstudeerrichting Algemene Methodenleer<br />

onderscheidt zich vooral <strong>van</strong> andere<br />

afstudeerrichtingen doordat ze zich niet<br />

richt op één specifiek inhoudelijk-psychologisch<br />

gebied: afstudeerprojecten kunnen<br />

betrekking hebben op beslissingsprocessen<br />

<strong>van</strong> psychodiagnostici, de kwaliteit <strong>van</strong> een<br />

specifieke psychometrische theorie voor het<br />

schatten <strong>van</strong> item-karakteristieke curves, de<br />

constructie <strong>van</strong> een vragenlijst die Angst<br />

voor de Tandheelkundige Behandeling<br />

(ATB) moet meten, het vuurwapenbeleid<br />

<strong>van</strong> de politie - om maar een paar voorbeelden<br />

te noemen. Wat natuurlijk wel centraal<br />

staat is dat in het onderzoek veel aandacht<br />

wordt besteed aan methodologische en<br />

psychometrische zaken. Studenten Methodenleer<br />

worden daarnaast gestimuleerd<br />

om keuzeonderdelen <strong>van</strong> andere afstudeerrichtingen<br />

te volgen, bij voorbeeld door de<br />

hoofdrichting methodenleer te combineren<br />

met een tweede hoofdrichting.


Het onderwijsprogramma in het derde bachelorsjaar<br />

bestaat uit wetenschapstheoretische<br />

onderdelen (Wetenschapsfilosofie,<br />

De Psychologische Verklaring), methodologische<br />

onderdelen (Onderzoeksmethodologie,<br />

Data-Analyse, Testconstructie) en<br />

formeel-statistische onderdelen (Formele<br />

Modellen voor Psychologische Gegevens,<br />

de Analyse <strong>van</strong> Lineaire Modellen, Item-<br />

Response Theorie). Daarnaast kan een<br />

keuze worden gemaakt uit de onderdelen<br />

Kwalitatief Onderzoek, Besliskunde en de<br />

Analyse <strong>van</strong> Kruistabellen. Het derde bachelorsjaar<br />

wordt uiteraard afgerond met<br />

de Bachelors these. Een lijst met mogelijke<br />

onderwerpen is verkrijgbaar bij het secretariaat.<br />

Het programma in de aansluitmaster gaat<br />

zo goed als geheel op aan stage en afstudeeronderzoek.<br />

Daarnaast zijn de onderdelen<br />

Mathematische Psychologie en Grondslagen<br />

<strong>van</strong> de Psychologie verplicht, en is<br />

er enige ruimte voor het volgen <strong>van</strong> meer<br />

specialistische onderdelen op het gebied<br />

<strong>van</strong> testconstructie, statistiek en formele<br />

modellen.<br />

De beroepsmogelijkheden voor afgestudeerden<br />

bij de programmagroep Methodenleer<br />

zijn goed. Velen vinden na hun<br />

afstuderen een promotieplaats (de verwach-<br />

algemeen 29<br />

ting is dan ook dat de meeste studenten met<br />

een BSc Methodenleer niet voor de éénjarige<br />

aansluitmaster maar voor de tweejarige<br />

Research Master zullen kiezen), en komen<br />

dan een jaar of vijf later als gepromoveerd<br />

onderzoeker terecht bij universiteiten, onderzoeksinstituten<br />

(bij voorbeeld het Pieter<br />

Baan Centrum) of ministeries (bij voorbeeld<br />

bij de afdeling Wetenschappelijk Onderzoek<br />

en Documentatie <strong>van</strong> het Ministerie <strong>van</strong><br />

Justitie). Maar ook niet gepromoveerde methodologen<br />

zijn erg in trek bij bij voorbeeld<br />

marketing- en onderzoeksbureaus en informatiseringsbedrijven.<br />

Dat zal waarschijnlijk<br />

blijven gelden voor afgestudeerden met een<br />

MSc Methodenleer. Wat er buiten de universiteit<br />

met een BSc Methodenleer valt te<br />

beginnen is (nog) niet goed duidelijk.<br />

Omdat de programmagroep maar een klein<br />

aantal hoofdrichtingstudenten heeft zijn<br />

er geen aparte coördinatoren voor stages<br />

en werkstukken, en er is ook geen formeel<br />

mentor- of studieresultatenvolgsysteem. Dr<br />

Pieter Koele is onderwijscoördinator. Het<br />

secretariaat is (in principe) altijd open (behalve<br />

op vrijdag), en de deur <strong>van</strong> de onderwijscoördinator<br />

eveneens.


Psychologische<br />

Methodenleer<br />

Gilles Dutilh<br />

22 jaar<br />

Psychologische<br />

Methodenleer<br />

Sinds 2000<br />

‘Eerstejaarsvakken hebben<br />

me geholpen’<br />

‘Waarom ik psychologie ben gaan studeren,<br />

is voor iedereen, ook voor mijzelf, een<br />

raadsel. Ik wil noch met dieren, noch met<br />

kinderen en ook niet met mensen werken.<br />

Onderzoek doen, dat is wat ik wil. Psychologie<br />

is dan niet het eerste waar je aan denkt,<br />

maar toch was Psychologische Methodeleer<br />

voor mij de meest voor de hand liggende<br />

studierichting.’<br />

‘Ik heb het niet erg moeilijk gehad met kiezen.<br />

In het begin twijfelde ik nog wel tus-


sen Psychologische Methodelenleer en Psychonomie,<br />

maar na de eerste basiscursus<br />

<strong>van</strong> Hoogstraten was het overduidelijk. Ik<br />

wil echt met wetenschap bezig zijn, en dat<br />

kan <strong>van</strong> alle studierichtingen het beste bij<br />

Methodenleer. Ook aan mijn VRT2-paper<br />

heb ik heel veel plezier beleefd. Die ging<br />

over een nieuwe therapievorm,<br />

waarbij alleen<br />

maar positieve resultaten<br />

werden geboekt.<br />

Uitzoeken hoe dit methodologisch<br />

gezien<br />

mogelijk is, dat vind ik<br />

erg leuk.’<br />

‘Wat betreft het kiezen<br />

voor een afstudeerrichting<br />

heb ik me vooral laten inspireren door<br />

de eerstejaarsvakken. Of die een beetje leuk<br />

werden gegeven. En ik ben naar voorlichtingsdagen<br />

geweest, in de tijd dat ik nog<br />

twijfelde tussen Psychonomie en Psychologische<br />

Methodenleer. Bij de stand <strong>van</strong><br />

Methodenleer stond iemand die me, in tegenstelling<br />

tot de voorlichter <strong>van</strong> Psychonomie,<br />

kon overtuigen. Toen was de keuze<br />

snel gemaakt.’<br />

‘De eerst basiscursus <strong>van</strong> Hoogstraten en<br />

Van Heerden was pittig, maar je leert er<br />

écht iets <strong>van</strong>. Andere vakken die echt nut-<br />

‘Ik wil echt met<br />

wetenschap bezig<br />

zijn, en dat kan<br />

het beste bij<br />

Methodenleer’<br />

student 31<br />

tig waren, waren Multivariate Statistiek en<br />

Grondslagen <strong>van</strong> de Psychologie. Alle stereotypen<br />

over de afdeling Methodenleer<br />

zijn waar. Het is een kleine afstudeerrichting<br />

met een hoop statistiek. De discussies kunnen<br />

soms heel vaag worden, dat hoeft voor<br />

mij niet zo. Ik vind het prettig als het filosoferen<br />

maar rele<strong>van</strong>t<br />

blijft. Methodenleer is<br />

echt mijn ding. Het magische<br />

getover met getallen<br />

en het passen <strong>van</strong><br />

modellen vind ik geweldig.<br />

En doordat de vakgroep<br />

klein is, heb je een<br />

goede interactie met de<br />

docenten. Je kunt met je<br />

vragen bijna altijd even<br />

langs komen. Ook ontmoet je interessante<br />

studenten en docenten. Mensen als Engels<br />

en Molenaar inspireren mij. Ze zijn gemotiveerd,<br />

intelligent en goed in wat ze doen.’<br />

‘Voorlopig is mijn doel ‘leuke vakken volgen’.<br />

Wat ik na mijn studie ga doen, weet<br />

ik nog niet. Een bijdrage leveren aan de<br />

wetenschap, dat in ieder geval. Ik vind de<br />

sinaasappelpers een mooie metafoor voor<br />

wat ik wil gaan doen, namelijk alles uit onderzoek<br />

krijgen wat erin zit.’


Psychologische<br />

Methodenleer<br />

‘Ik ben Psychologie gaan studeren, omdat<br />

ik op dat moment niet wist wat anders<br />

wilde. Ik heb een keertje een beroepentest<br />

gedaan en daar kwam uit dat Psychologie<br />

me wel lag. In het derde jaar ben ik met Psychonomie<br />

begonnen, maar na het volgen<br />

<strong>van</strong> vier vakken kwam ik erachter dat ik dat<br />

Pieter Rohling<br />

Psychologische<br />

Methodenleer<br />

Sinds 1996<br />

‘Als je het niet weet, blijf<br />

dan even rondshoppen’<br />

helemaal niet leuk vond. Daarna ben ik een<br />

tijdlang Wijsbegeerte gaan studeren. Ik las<br />

in mijn eerste en tweede jaar wel wat over<br />

‘Philosophy of mind’, maar ik zag binnen<br />

de psychologie geen mogelijkheden me daar<br />

verder in te verdiepen. Bij Wijsbegeerte heb<br />

ik me vooral verdiept in de Wetenschapsfi-


losofie. Daarna, in 2000, ben ik toch weer<br />

teruggegaan naar de Psychologie om vakken<br />

bij Psychologische Methodenleer te<br />

volgen, omdat ik vond dat dit vakgebied het<br />

beste bij me past.’<br />

‘Een belangrijke reden om Psychologische<br />

Methodenleer te studeren, is dat de kennis<br />

die ik hier opdoe,<br />

wat langer houdbaar<br />

is. Bovendien is deze<br />

vakgroep heel breed<br />

georiënteerd, waardoor<br />

je met verschillende<br />

gebieden in aanraking<br />

komt. Bij Sociale Psychologie<br />

houd je je<br />

volgens mij toch voornamelijk<br />

maar bezig<br />

met sociale psychologie en met groepsprocessen.<br />

Alle richtingen <strong>van</strong> de Psychologie<br />

hebben te maken met methodologische<br />

problemen, en die onderzoeken wij. Het is<br />

een soort tweede laag, dat maakt Psychologische<br />

Methodenleer erg interessant. Als je<br />

daar behoefte aan hebt, word je flink uitgedaagd.<br />

Het onderwijsniveau is hoog en er<br />

wordt veel <strong>van</strong> je verwacht. Omdat het een<br />

hele kleine vakgroep is, komt het regelmatig<br />

voor dat je met twee of drie andere studenten<br />

een vak volgt.’<br />

‘Voordat ik met Psychologische Methodenleer<br />

begon, ben ik me op een gegeven mo-<br />

‘Het onderwijsniveau<br />

is hoog en er wordt<br />

veel <strong>van</strong> je verwacht’<br />

student 33<br />

ment wel actief gaan afvragen wat ik wel en<br />

niet interessant vond. Er zijn genoeg voorlichtingsdagen<br />

op de faculteit, en je kunt met<br />

iedereen gesprekken voeren, maar de vraag<br />

is of je daar wat aan hebt. Kan iemand je<br />

wel vertellen hoe het is om zolang met een<br />

bepaald vakgebied bezig te zijn? Ik denk dat<br />

het veel beter is om overal een vak te volgen,<br />

dan weet je pas echt<br />

of een richting je wel<br />

of niet bevalt. Het on-<br />

derzoekspracticum kan<br />

goede indruk geven <strong>van</strong><br />

wat vakgroepen allemaal<br />

doen. En als er lezingen<br />

worden georganiseerd<br />

<strong>van</strong>uit de vakgroep, zou<br />

ik daar eens gaan kijken.<br />

Als je het daarna nog<br />

niet weet, stel je keuze dan nog even uit en<br />

blijf gewoon even rondshoppen.’<br />

‘Naast mijn studie ben ik lid geweest <strong>van</strong><br />

het ASVA-bestuur, waar ik samen met andere<br />

studenten de kwaliteit <strong>van</strong> het UvAonderwijs<br />

in de gaten hield. En op de <strong>Amsterdam</strong>se<br />

afdeling <strong>van</strong> ‘Loesje’ heb ik een<br />

bijdrage geleverd aan de onderwerpen en<br />

de teksten. Ik heb vooral studievertraging<br />

opgelopen door mijn bestuurswerk. Maar ik<br />

ga mijn studie wel afmaken, want Psychologische<br />

Methodenleer blijft leuk!’


Psychonomie<br />

34 De psychonomie omvat een breed scala aan<br />

onderwerpen, variërend <strong>van</strong> elementaire<br />

perceptuele processen tot probleemoplossen,<br />

met een breed scala aan onderzoeksmethoden,<br />

<strong>van</strong> simpele reactietijdmetingen<br />

tot neuro-imaging studies en computersimulaties.<br />

De psychonomie heeft ook duidelijke<br />

verbanden met meer praktijkgerichte<br />

onderwerpen zoals de ergonomie en de<br />

neuropsychologie. Het onderzoek binnen<br />

de programmagroep Psychonomie concentreert<br />

zich op drie thema’s: ‘de Perceptie-<br />

Actie Cyclus’, ‘Geheugen’ en ‘Bewustzijn’.<br />

Onderzoek<br />

Psychonomie is de studie <strong>van</strong> de mens als<br />

informatieverwerkend en handelend systeem.<br />

Het onderzoek concentreert zich op<br />

de thema’s Percpeptie-Actie Cyclus, Geheugen<br />

en Bewustzijn.<br />

Het menselijk brein is primair ontworpen<br />

om informatie <strong>van</strong> buitenaf te verwerken<br />

en deze informatie op een voor het individu<br />

zo zinvol mogelijke manier om te zetten in<br />

gedrag. In die zin kan het brein worden beschouwd<br />

als niets anders dan een immens<br />

complexe reflexboog. Door die complexiteit,<br />

bestaande uit de aanwezigheid <strong>van</strong> veel<br />

verbindingen, mechanismen voor tijdelijke<br />

opslag (werkgeheugen) en vele controlesystemen<br />

(aandacht), is de mens in staat om<br />

zijn input-output gedragingen zo complex<br />

te maken dat deze niet meer in simpele termen<br />

zijn te <strong>van</strong>gen en we kunnen spreken<br />

<strong>van</strong> cognitieve processen. Daarmee is de<br />

mens niet langer de slaaf <strong>van</strong> zijn omgeving,<br />

maar is in staat impulsen naar keuze te<br />

verwerken, al naar gelang zijn doelstellingen<br />

voor de korte en lange termijn. Doel <strong>van</strong><br />

het onderzoek binnen het thema Percpeptie-Actie<br />

Cyclus is om dat soort processen<br />

te ontrafelen en zoveel mogelijk te reduce-<br />

ren tot de meest elementaire bouwstenen.<br />

Het koppelen <strong>van</strong> die bouwstenen aan neurale<br />

mechanismen is daarbij een belangrijke<br />

doelstelling.<br />

Flexibiliteit in gedrag op de wat langere termijn<br />

is aanwezig, omdat het brein in staat<br />

is om de manier waarop informatie wordt<br />

verwerkt en wordt omgezet in gedrag, te<br />

veranderen aan de hand <strong>van</strong> opgedane ervaringen<br />

en behoeften: net als alle dieren<br />

heeft de mens een geheugen. Eerdere ervaringen<br />

veranderen voor korte of langere<br />

tijd de toestand <strong>van</strong> het brein, en daarmee<br />

het systeem <strong>van</strong> input-output mappings.<br />

Maar de relatie met perceptie-actie, en met<br />

de meer cognitieve systemen, is niet eenduidig.<br />

Dat hangt mede samen met het feit<br />

dat sommige hersenstructuren en daaraan<br />

gekoppelde systemen meer gespecialiseerd<br />

zijn in de opslag <strong>van</strong> informatie dan andere,<br />

en met het feit dat er opslag <strong>van</strong> informatie<br />

plaatsvindt met verschillende tijdsconstanten,<br />

dat wil zeggen, de ene informatie wordt<br />

sneller geleerd dan de andere, en sommige<br />

dingen worden lang vastgehouden en andere<br />

maar even. Doel <strong>van</strong> het onderzoek<br />

binnen het thema Geheugen is tweeledig:<br />

ten eerste wordt geprobeerd het menselijk<br />

geheugen zoveel mogelijk kwantitatief en<br />

formeel te beschrijven. Daarbij wordt de<br />

(wan-)prestatie <strong>van</strong> het geheugen ge<strong>van</strong>gen<br />

in kwantitatieve en neurale netwerkmodellen<br />

bij normale proefpersonen en bij patiënten<br />

(bijvoorbeeld lijdend aan dementie).<br />

De neuropsychologie is in dit cluster sterk<br />

vertegenwoordigd. Daarnaast wordt experimenteel<br />

onderzocht welke processen een<br />

rol spelen bij zowel de opslag als de retrieval<br />

<strong>van</strong> informatie in de context <strong>van</strong> elementaire<br />

geheugentaken, maar ook tijdens de<br />

verwerking <strong>van</strong> zinnen en verhaaltjes, ge-


Onderwijscoördinator Ronald Hamel<br />

zichten, omgevingskenmerken en emotioneel<br />

sterk geladen stimuli<br />

Waar men in de vorige twee thema’s nog een<br />

heel eind komt door de mens en zijn cognitieve<br />

capaciteiten te beschouwen in termen<br />

<strong>van</strong> complexe interacties tussen input, geheugen<br />

en output, staat in dit derde thema<br />

centraal dat veel <strong>van</strong> die interacties gepaard<br />

gaan met bepaalde fenomenale ervaringen.<br />

Van sommige binnenkomende informatie<br />

worden we ons bewust, <strong>van</strong> andere niet, terwijl<br />

in beide gevallen een invloed op gedrag<br />

dan wel geheugen mogelijk is. Naast dit fenomenale<br />

karakter heeft bewustzijn wellicht<br />

ook een sturende invloed. Bovendien kunnen<br />

we bewustzijn ook definiëren als een<br />

toestand. In de meest extreme vorm uiteraard<br />

als het verschil tussen slapen en waken,<br />

maar ook als we wakker zijn, bevinden we<br />

ons in wisselende toestanden <strong>van</strong> alertheid,<br />

en al deze toetstanden hebben een invloed<br />

op onze capaciteit tot informatieverwerking.<br />

Binnen het thema Bewustzijn wordt onderzocht<br />

wat het verschil is tussen bewuste<br />

en onbewuste informatieverwerking, met<br />

name met betrekking tot visuele perceptie<br />

en emotie, en wat het neurale substraat <strong>van</strong><br />

dit onderscheid is. Daarbij komt ook het zogenaamde<br />

mind-matter probleem in meer<br />

algemene zin aan de orde. Daarnaast wordt<br />

onderzocht hoe de kwaliteit of het stadium<br />

<strong>van</strong> slaap, en meer algemeen bioritmische<br />

verschijnselen, maar ook hoe al dan niet<br />

geïnduceerde wisselingen <strong>van</strong> arousal een<br />

invloed hebben op informatieverwerking.<br />

algemeen<br />

35<br />

Beroepsmogelijkheden<br />

Afgestudeerden met Psychonomie als afstudeerrichting<br />

komen vooral terecht bij<br />

wetenschappelijke onderzoeksprojecten,<br />

in het wetenschappelijk onderwijs, in onderwijskundige<br />

functies en curriculumontwikkelingsprojecten.<br />

Voorts bij toegepast<br />

onderzoek dat zich in klinieken, overheidsinstellingen<br />

als TNO, of industriële laboratoria<br />

afspeelt. Men bedenke het volgende:<br />

weliswaar is Psychonomie in eigenlijke zin<br />

een werkveld <strong>van</strong> beperkte om<strong>van</strong>g, maar<br />

de afstudeerrichting Psychonomie leidt op<br />

tot algemene onderzoeksvaardigheid. Enkele<br />

voorbeelden <strong>van</strong> functies die eerdere<br />

afgestudeerden <strong>van</strong> de programmagroep<br />

Psychonomie vervullen, zijn: promovendus,<br />

medewerker bij de ontwikkeling <strong>van</strong> computer-ondersteund<br />

onderwijs, medewerker<br />

op het gebied <strong>van</strong> de informatisering, medewerker<br />

voor het onderzoek <strong>van</strong> onderwijs,<br />

kennisingenieur, psychofysioloog bij<br />

een medische faculteit, neuropsycholoog en<br />

researchmedewerker bij een farmaceutisch<br />

bedrijf.<br />

Inlichtingen<br />

Voor inlichtingen over onderwijs en onderzoek<br />

bij Psychonomie kan men terecht bij<br />

het secretariaat (kamer 620). Jaarlijks verschijnt<br />

de brochure Informatie over Psychonomie.<br />

Op het secretariaat is een map<br />

met een overzicht <strong>van</strong> scripties, stages en<br />

werkstukken ter inzage. Inlichtingen over<br />

de mogelijkheden voor scriptie, stage en<br />

werkstuk kunnen het beste direct bij de docenten<br />

worden ingewonnen.<br />

De onderwijscoördinator <strong>van</strong> de programmagroep<br />

is dr. R. Hamel, spreekuur: maandag,<br />

dinsdag, woensdag en vrijdag <strong>van</strong> 13:00 tot 14:00<br />

uur.


Psychonomie<br />

36<br />

Mark Rietveld<br />

31 jaar<br />

Psychonomie<br />

1993-2001<br />

‘Alles is mogelijk, maar<br />

je moet het zelf regelen’<br />

‘Wie psychologie studeert aan de <strong>Universiteit</strong><br />

<strong>van</strong> <strong>Amsterdam</strong>, wordt opgeleid tot onderzoeker.<br />

Dat sprak mij heel erg aan. Maar<br />

gedurende het eerste studiejaar merkte ik<br />

dat ik psychologie te gemakkelijk vond.<br />

Daarom ben ik in 1994 rechten ernaast gaan<br />

studeren.’<br />

‘Het kiezen <strong>van</strong> een studierichting vond<br />

ik lastig, maar uiteindelijk is het eigenlijk<br />

<strong>van</strong>zelf gegaan. Zo rond mijn tweede studiejaar,<br />

wist ik echt niet wat ik wilde. Dat<br />

is vervelend, daarom ben ik goed om me<br />

heen gaan kijken. Naarmate ik zag wat er<br />

allemaal mogelijk is, werd de zoektocht ei-


genlijk steeds leuker. Het is prettig dat de<br />

<strong>Universiteit</strong> <strong>van</strong> <strong>Amsterdam</strong> je alle vrijheid<br />

geeft. Daar heb ik, door het volgen <strong>van</strong> verschillende<br />

vakken, maximaal gebruik <strong>van</strong><br />

gemaakt. Zo werd me steeds duidelijker dat<br />

ik de onderzoekskant <strong>van</strong> psychologie én<br />

rechten wilde combineren.’<br />

‘Ik heb allerlei uitstapjes gemaakt tijdens<br />

mijn studie, ik ben bewust<br />

op zoek gegaan<br />

naar interessante vak-<br />

ken, ook buiten de<br />

UvA. Door middel <strong>van</strong><br />

vakken aan bijvoorbeeld<br />

de <strong>Universiteit</strong> Leiden<br />

heb ik me verdiept in<br />

penitentiair recht, forensische<br />

psychologie<br />

en -psychiatrie. Mijn<br />

stage heb ik op de Erasmus <strong>Universiteit</strong> in<br />

Rotterdam gelopen. Dat klinkt misschien<br />

ingewikkeld, maar het is allemaal mogelijk.<br />

Je moet het alleen zelf regelen.’<br />

‘Tijdens mijn studie heb ik heel veel gewerkt.<br />

Van 1996 tot 1999 was ik bijvoorbeeld<br />

de assistent <strong>van</strong> professor Elshout, en<br />

in 2000 ben ik als onderzoeker gaan werken<br />

bij de DSP-groep Dit bedrijf richt zich op<br />

de sociale, ruimtelijke of bestuurlijke kanten<br />

<strong>van</strong> maatschappelijke vraagstukken.<br />

Wat is bijvoorbeeld de beste manier om de<br />

‘ik ben bewust op<br />

zoek gegaan naar<br />

interessante vakken,<br />

ook buiten de UvA’<br />

student 37<br />

criminaliteit in het Utrechtse winkelcentrum<br />

Hoog Catherijne aan te pakken? Erg<br />

interessant allemaal, maar op een gegeven<br />

moment merkte ik dat ik door al het werken<br />

niet meer aan studeren toekwam. Mijn<br />

scriptie, met als onderwerp ‘De relatie tussen<br />

bekendheid met de woonplaats en angst<br />

voor criminaliteit’, werd hierdoor een drama.<br />

Ik heb er drie jaar over gedaan.’<br />

‘Van september 2002 tot<br />

september 2003 heb ik<br />

helemaal niet gewerkt.<br />

Met psychologie was<br />

ik klaar, maar ik wilde<br />

rechten ook afmaken,<br />

zodat ik daarna echt aan<br />

de slag kon. Sinds mijn<br />

afstuderen werk ik weer<br />

bij de DSP-groep. Ik<br />

ben me aan het specialiseren op het gebied<br />

<strong>van</strong> veiligheid en criminaliteitspreventie,<br />

zoals een aantal monitoren <strong>van</strong> verdachtenpopulaties<br />

en verschillende veiligheidsrapportages.’<br />

‘Als je niet weet welke studierichting je moet<br />

kiezen, concentreer je dan op dat ene vak,<br />

dat ene hoofdstuk uit een boek wat je heel<br />

erg leuk vindt. Al is het nog zo klein, ga daar<br />

mee verder en zoek daar aansluiting bij. Dan<br />

kom je erachter wat je ligt en op die manier<br />

vind je jouw studierichting vast wel.’


Psychonomie<br />

38<br />

Martijn Wokke<br />

26 jaar<br />

Cognitieve<br />

Neuropsychologie/<br />

Psychofysiologie<br />

Sinds 1997<br />

‘Zoek zelf naar informatie’


‘In 1996 ben ik begonnen met geschiedenis<br />

aan de <strong>Universiteit</strong> <strong>van</strong> <strong>Amsterdam</strong>, maar<br />

dat was het toch niet voor mij. Daarna wilde<br />

ik geneeskunde studeren, maar ik werd niet<br />

ingeloot. Vandaar dat het psychologie is geworden.’<br />

‘Het eerste jaar <strong>van</strong> psychologie vond ik te<br />

algemeen. Ik zat te twijfelen<br />

tussen Klinische Psy-<br />

chologie of Psychonomie,<br />

in ieder geval geen<br />

Sociale Psychologie. Van<br />

alle studierichtingen trok<br />

die laatste richting mij<br />

het allerminst. Richard<br />

Ridderinkhof, bij wie ik<br />

onderzoekspracticum<br />

heb gevolgd, vertelde zo<br />

enthousiast over Psychonomie, dat ik overstag<br />

ging. Vooral omdat ik daarna zag wat er<br />

bij deze afstudeerrichting allemaal mogelijk<br />

is. Ik had niet verwacht dat het zo biologisch<br />

zou zijn.’<br />

‘Toen ik met de basiscursus Psychonomie<br />

begon, was ik heel blij. Het is erg fijn dat je<br />

je eigen pakket kunt samenstellen. Met vakken<br />

als Psychofarmacologie ben ik redelijk<br />

‘Ik had niet<br />

verwacht dat het<br />

zo biologisch zou<br />

zijn’<br />

student 39<br />

bij de uitgestippelde route gebleven, maar<br />

daarnaast heb ik Neurologie aan de VU gedaan.<br />

Het vak ‘niet westerse filosofie’ bij de<br />

faculteit der Geesteswetenschappen, vond<br />

ik ook erg interessant.<br />

‘Ik heb het prima naar mijn zin op de faculteit.<br />

Via de studievereniging SKPN heb<br />

ik veel mensen leren kennen,<br />

waar ik nu nog mee<br />

omga. Het hangt <strong>van</strong> je<br />

eigen persoonlijkheid af<br />

hoe je omgaat met de<br />

mensen die je tegenkomt<br />

op de universiteit.’<br />

‘Bij het maken <strong>van</strong> je studiekeuze<br />

is het misschien<br />

een idee om te kijken<br />

naar de lopende onderzoeken. Dan krijg<br />

je inzicht in wat je later met je keuze kunt<br />

doen. Als iets je aanspreekt, kun je daarna<br />

een paar boeken doorbladeren over dat onderwerp<br />

om te zien of het wat voor je is.<br />

Het is belangrijk dat je zelf de informatie<br />

opzoekt, bijvoorbeeld door naar een voorlichtingsdag<br />

te gaan, of advies te vragen aan<br />

andere studenten die al verder zijn.’


Sociale Psychologie<br />

40<br />

Waarom werken bepaalde voorlichtingscampagnes<br />

wel en andere niet? Hoe komt<br />

het dat stereotypering en discriminatie zo<br />

moeilijk uit te bannen is? Welke rol speelt<br />

non-verbaal gedrag in de beoordeling <strong>van</strong><br />

mensen? Welke rol spelen culturele waarden<br />

in maatschappelijke conflicten? Sociale Psychologie<br />

gaat over het gedrag <strong>van</strong> mensen in<br />

hun sociale verbanden. Thema’s die in het<br />

afstudeerprogramma <strong>van</strong> Sociale Psychologie<br />

worden behandeld zijn: attitudevorming<br />

en verandering, intra- en intergroepsverhoudingen,<br />

sociale waarneming en cogni-<br />

onderwijscoördinator Bertjan Doosje<br />

tie, cultuur, identiteit en emoties, en communicatie.<br />

In het afstudeerprogramma <strong>van</strong><br />

de programmagroep worden deze thema’s<br />

zowel op een fundamenteel-theoretische<br />

manier, als in toegepaste zin behandeld.<br />

Het afstudeerprogramma kent twee studieroutes:<br />

Experimentele Sociale Psychologie<br />

en Toegepaste Sociale Psychologie. Deze<br />

studieroutes moeten worden gezien als mogelijk<br />

trajecten die kunnen worden gevolgd.<br />

De studieroutes geven accenten aan in de<br />

opleiding <strong>van</strong> sociaal psycholoog en leiden


op tot een meer specifiek beroepsveld. Het<br />

is natuurlijk ook mogelijk om vakken uit de<br />

twee routes te combineren. De empirische<br />

grondslag die kenmerkend is voor de Sociale<br />

Psychologie komt in alle studieroutes duidelijk<br />

naar voren, <strong>van</strong>daar dat alle studenten<br />

wordt geadviseerd de TMP-module Sociaal<br />

Psychologisch Onderzoek te volgen. In het<br />

onderwijs komt een breed scala <strong>van</strong> theoretische<br />

en onderzoeksbenaderingen aan bod,<br />

variërend <strong>van</strong> gecontroleerde laboratoriumexperimenten<br />

tot survey-technieken. Het<br />

beoogde eindresultaat is dat men in staat is<br />

zelfstandig onderzoek uit te voeren, onderzoek<br />

kritisch te evalueren en onderzoek te<br />

relateren aan maatschappelijke problemen<br />

en vice versa.<br />

Naast het aanleren <strong>van</strong> onderzoeksvaardigheden,<br />

hecht de programmagroep ook<br />

belang aan sociale vaardigheden. De programmagroep<br />

verzorgt, door middel <strong>van</strong><br />

het Social Skills Lab, dan ook onderwijs<br />

in een groot aantal sociale vaardigheden<br />

(interviewtechnieken, vergadertechnieken,<br />

werken in teams etcetera). Deze modules<br />

bouwen voort op het gesprekspracticum uit<br />

het tweede jaar.<br />

Het studieprogramma <strong>van</strong> de programma-<br />

algemeen 41<br />

groep is opgebouwd uit modulen. De basiscursussen<br />

zijn voor iedere student Sociale<br />

Psychologie verplicht. Bovendien krijgen<br />

studenten vrijheid in de samenstelling <strong>van</strong><br />

hun studieprogramma. De afstudeerrichting<br />

Sociale Psychologie biedt vele beroepsmogelijkheden.<br />

Sociaal psychologen kunnen in<br />

organisaties en instituten terecht als onderzoeksmedewerker<br />

(marketing, survey-onderzoek,<br />

wetenschappelijk onderzoek). Ook<br />

treft men sociaal psychologen in toegepaste<br />

gebieden als beleids- en bestuurskundig<br />

onderzoek. Voorts komen sociaal psychologen<br />

terecht in beleidsfuncties, met name<br />

op het gebied <strong>van</strong> educatie en voorlichting<br />

(reclamebureaus, afdelingen voorlichting).<br />

Tenslotte zijn er als gevolg <strong>van</strong> de huidige<br />

groei in cursussen op het gebied <strong>van</strong> sociale<br />

vaardigheden (interviewen, selectiegesprekken,<br />

personeels-evaluatie, etc.) veel arbeidsmogelijkheden<br />

als docent of trainer op dit<br />

gebied.<br />

Voor meer informatie over de programmagroep<br />

en haar onderwijsprogramma is er<br />

een programmagroepsgids te vinden op de<br />

website <strong>van</strong> SP (www.fmg.uva.nl/sp).<br />

Spreekuur programmagroepcoördinator Bertjan<br />

Doosje: di. 10.00-11.00


Sociale Psychologie<br />

42<br />

Kim Triesscheijn<br />

23 jaar<br />

Sociale Psychologie<br />

1998-2002<br />

‘Verzamel informatie en ga<br />

naar de voorlichtingsmiddagen’<br />

‘Sociale Psychologie studeren was destijds<br />

een logische stap, omdat ik op een gegeven<br />

moment wist dat ik in de reclame wilde<br />

gaan werken. Ook spraken de vakken die<br />

ik binnen deze richting kon volgen, zoals<br />

het Social Skills Lab, me erg aan. Voor mij<br />

was het kiezen voor een afstudeerrichting<br />

niet lastig, want na een voorlichtingsbijeenkomst<br />

wist ik helemaal zeker dat ik deze<br />

kant op wilde.’


De sfeer op de faculteit vond ik prima. Je<br />

moet veel zelf uitzoeken, achter dingen<br />

aangaan en zelfdiscipline is noodzakelijk.<br />

Maar zo gaat het nu eenmaal op een universiteit,<br />

daar was ik wel een beetje op voorbereid.<br />

Toch maak je snel contact met andere<br />

studenten, omdat je bij sommige vakken<br />

veel samenwerkt. Je kunt het contact ook<br />

zelf opzoeken. Ik ben bijvoorbeeld in mijn<br />

eerste jaar met de Vereniging Studenten<br />

Psychologie te <strong>Amsterdam</strong> op skivakantie<br />

geweest. Daarna werd ik actief lid <strong>van</strong><br />

verschillende commissies. Ook zat ik in de<br />

redactie <strong>van</strong> Spiegeloog. Op die manier ontmoet<br />

je <strong>van</strong>zelf veel studenten.’<br />

‘Tijdens mijn studie heb ik vooral veel gehad<br />

aan de vakken bij sociale psychologie die<br />

met reclame te maken hebben, zoals Consumentenpsychologie<br />

en Motivatie, Cognitie<br />

& Functioneren, en bovenal het gespreks-<br />

en interviewpracticum <strong>van</strong> het Social Skills<br />

Lab. Ook heb ik als keuzevakken Journalistieke<br />

Vaardigheden aan de HvA en Merken<br />

en Reclame bij Communicatiewetenschap<br />

gedaan, wat me erg beviel.’<br />

‘Na het schrijven <strong>van</strong> mijn scriptie heb ik<br />

zeven maanden stage gelopen bij reclame-<br />

en communicatiebureau KesselsKramer,<br />

bekend <strong>van</strong> aparte reclamecampagnes voor<br />

onder andere Novib, Ben en Diesel. Toen<br />

na deze geweldige maanden het einde <strong>van</strong><br />

mijn studie in zicht kwam, ging ik een beetje<br />

student<br />

nadenken over wat ik nou eigenlijk wilde.<br />

Ik vond mezelf nog wat jong om al te gaan<br />

werken maar ik wilde ook niet meer vier<br />

jaar een wetenschappelijke studie doen.<br />

Het wetenschappelijke is ook niet echt mijn<br />

ding; ik ben liever in de praktijk bezig. Toen<br />

kwam ik via KesselsKramer terecht bij Hallo,<br />

waar ik een particuliere opleiding gericht<br />

op de reclame en het communicatievak heb<br />

gevolgd. Het was erg leerzaam, ik vond het<br />

geweldig om met zeventien andere jonge<br />

creatievelingen samen te werken. Ik heb<br />

veel mensen ontmoet, weer stage gelopen<br />

en creatief werk gemaakt voor mijn portfolio.<br />

Vlak na mijn eindpresentatie voor Hallo<br />

werd ik benaderd door het reclamebureau<br />

ONLY, met de vraag of ik aan de slag wilde<br />

als copywriter. Ja dus! Daar werk ik nu sinds<br />

half juni als tekstschrijver voor klanten als<br />

Johma, ABN Amro Private Banking en Pioneer.’<br />

‘Als je niet weet welke studierichting je moet<br />

kiezen, bedenk dan eens voor jezelf waarom<br />

je bepaalde vakken leuker vindt dan<br />

andere. En verzamel informatie: ga naar de<br />

voorlichtingsmiddagen die georganiseerd<br />

worden, spreek met mensen die een afstudeerrichting<br />

doen of gedaan hebben. Wees<br />

vooral niet te bang om een keuze te maken,<br />

je kunt toch pas achteraf zeggen of het<br />

voor jou de juiste stap is geweest!’<br />

43


Sociale Psychologie<br />

44<br />

‘Ik ben met psychologie begonnen<br />

omdat ik journalist wilde worden. De<br />

school voor journalistiek vond ik te<br />

specifiek. Ik wilde een studie volgen,<br />

die interessant en breed genoeg was om<br />

<strong>van</strong>uit daar te gaan schrijven. Het is psychologie<br />

geworden.’<br />

‘Het bepalen <strong>van</strong> mijn studierichting<br />

vond ik, na het volgen <strong>van</strong> verschillende<br />

Sanne Kateman<br />

25 jaar<br />

Sociale Psychologie<br />

1997-2004<br />

‘Met Sociale Psychologie<br />

kun je meer dan je denkt’<br />

vakken, best moeilijk. Ik wist niet zo<br />

goed wat ik moest kiezen: Arbeids &<br />

Organisatie Psychologie of Sociale Psychologie.<br />

Misschien had ik, om het mijzelf<br />

gemakkelijker te maken, met meer<br />

docenten en studenten moeten praten.<br />

Dat heb ik niet gedaan, maar ik ben gelukkig<br />

goed terechtgekomen.’<br />

‘Het is een misverstand dat je met Soci-


ale Psychologie alleen maar de reclame<br />

in kunt. Sociale psychologie heeft twee<br />

richtingen: de toegepaste en de onderzoekskant.<br />

Tijdens colleges <strong>van</strong> vakken<br />

als Consumentenpsychologie en Toegepaste<br />

Psychologie en Interventies’, bepaal<br />

je bijvoorbeeld hoe de doelgroep<br />

bij een veilig vrijen campagne het beste<br />

kan worden benaderd. Moet je de consument<br />

bang maken, of is het beter met<br />

humor te werken? Het is meer dan alleen<br />

theorie, ook de toepassing is belangrijk.<br />

Die kant ben ik opgegaan, omdat<br />

de onderzoekskant me niet trekt.’<br />

‘Het Social Skills Lab vond ik een <strong>van</strong><br />

de leukste onderdelen <strong>van</strong> mijn studie.<br />

Vooral de nauwe samenwerking met de<br />

negen andere leden <strong>van</strong> de groep is mij<br />

heel goed bevallen. Je gaat veel met elkaar<br />

om en je leert elkaar goed kennen.<br />

Bovendien vond ik het heel interessant<br />

om zo intensief met mezelf bezig te<br />

zijn, je leert tijdens het trainingspracticum<br />

reflectief na te denken over je gedrag.<br />

De vakken Sociale Beïnvloeding<br />

en Toegepaste Psychologie waren interessant,<br />

omdat je daar op een praktische<br />

manier bezig bent met de stof. Je bedenkt<br />

allerlei interventies voor problemen,<br />

hoe je mensen <strong>van</strong> het roken kunt<br />

afhelpen bijvoorbeeld.’<br />

‘Op dit moment ben ik aan mijn eindopdracht<br />

aan het werken. Daarvoor<br />

student<br />

45<br />

doe ik onderzoek naar de relatie tussen<br />

Nederlanders en moslims in Nederland.<br />

De laatste jaren is, door de aanslag op<br />

het World Trade Centre en de oorlog<br />

in Irak, de islamitische wereld meer en<br />

meer tegenover de westerse wereld komen<br />

te staan. In eigen land hebben de<br />

LPF en de opbloeiende discussie over<br />

het integratiebeleid tot flink wat commotie<br />

geleid. Ik wil onderzoeken of al<br />

deze gebeurtenissen invloed hebben op<br />

de relatie tussen de moslims en Nederlanders<br />

in Nederland. Momenteel ben<br />

ik met Bert Jan Doosje, docent en mentor<br />

en vakgroepcoördinator <strong>van</strong> Sociale,<br />

een vragenlijst aan het samenstellen.’<br />

‘Sociale Psychologie is een brede richting,<br />

waardoor je geschikt bent voor een<br />

heleboel functies. Maar de Basiscursus<br />

Arbeids & Organisatie Psychologie gaat<br />

in de toekomst ook nog <strong>van</strong> pas komen.<br />

Samen met twee vriendinnen ben ik <strong>van</strong><br />

plan een eigen trainersbedrijf op te zetten.<br />

Hoe we dat gaan doen, is nog niet<br />

helemaal duidelijk. We hebben al twee<br />

opdrachten uitgevoerd en dat vonden<br />

we erg leuk. Ik denk dat ik uiteindelijk<br />

trainingen wil geven bij non-profit organisaties.<br />

In het bedrijfsleven móéten<br />

werknemers vaak een training <strong>van</strong> de<br />

baas volgen. Op scholen en in de zorg<br />

doen mensen mee uit eigen interesse,<br />

denk ik. Dat geeft vast meer voldoening.’


colofon<br />

46<br />

eindredactie:<br />

lay-out:<br />

interviews:<br />

foto’s:<br />

cover:<br />

Tom de Vries<br />

Patricia Oomen<br />

Anna Dijkman<br />

Steven <strong>van</strong> der Hoorn<br />

René Vrijens<br />

Rudy Ligtvoet<br />

Anna Dijkman<br />

Patricia Oomen<br />

Ron Dotsch<br />

Tom de Vries<br />

Jonah Bavinck, archief<br />

Spiegeloog of privébezit<br />

Taly Bachar<br />

Verder willen we bedanken:<br />

Ronald Hamel<br />

Richard Ridderinkhof<br />

Pieter Koele<br />

Bert Jan Doosje<br />

Arne Evers<br />

Kitty Rolf<br />

Klaas Visser<br />

Suzanne <strong>van</strong> der Stam<br />

Piet <strong>van</strong> der Waals<br />

en alle geïnterviewden


<strong>Universiteit</strong> <strong>van</strong> <strong>Amsterdam</strong><br />

Faculteit Maatschappij- en Gedragswetenschappen<br />

Afdeling Psychologie<br />

juni 2004

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!