Studiegids2009/2010 - Universiteit van Amsterdam

Studiegids 2009/2010
Opleidingen Psychologie
Universiteit van Amsterdam
Ψ
studiegids09-10.indb 1 9-6-2009 12:21:32

II
Inhoudsopgave
Algemene informatie over inschrijving, vakanties en vrije dagen iii
• Studeren in het Buitenland/Internationalisering iii
• Studying Psychology at the University of Amsterdam iii
• Belangrijke telefoon- en kamernummers en emailadressen iv
• Onderwijsinstituut iv
• Algemeen v
• Coördinatoren en secretariaten v
• Kalender Introductie- en Voorlichtingsactiviteiten vi
Hoofdstuk 1: Algemene Informatie over het Onderwijsprogramma 1
Hoofdstuk 2: Propedeuse Bachelor 5
• Overzicht van de propedeuse 7
• Studie-onderdelen 11
• Literatuurlijst 28
• Onderwijsrooster 29
• Tentamenrooster 34
Hoofdstuk 3: Tweede bachelorjaar 37
• Overzicht tweede studiejaar 38
• Planning tweede studiejaar 40
• Afzonderlijke Studie-onderdelen 44
• Onderwijsrooster 63
Hoofdstuk 4: Derde bachelorjaar specialisaties 69
Hoofdstuk 5: Mastermogelijkheden Psychologie 85
Hoofdstuk 6: Arbeids- & Organisatiepsychologie 101
Hoofdstuk 7: Klinische Psychologie 141
Hoofdstuk 8: Ontwikkelingspsychologie 199
Hoofdstuk 9: Psychologische Methodenleer 267
Hoofdstuk 10: Psychonomie 311
Hoofdstuk 11: Sociale Psychologie 369
Hoofdstuk 12: De Deeltijdopleiding Psychologie 417
Bijlage: Het Opleidingsstatuut 425
• Onderwijs- en Examenreglementen Bachelor 465
• Onderwijs- en Examenreglementen Master 479
• Onderwijs- en Examenreglementen Master Gz Psychologie 490
• Fraude en Plagiaatregeling UvA 494
Registers
• trefwoordenregister/cursuslijst 497
• telefoonlijst 511
Zoeken kan gemakkelijk met behulp van het trefwoordenregister achterin deze gids
studiegids09-10.indb 2 9-6-2009 12:21:32

Algemene Informatie
Inschrijving bij de UvA en bij de Opleiding Psychologie
Elke nieuwe student psychologie meldt zich voor 15 mei aan via de website van de Informatie
Beheer Groep: www.ib-groep.nl. Daar wordt men automatisch doorverwezen naar
studielink. De opleiding kent een numerus fixus.
Aanmelding voor cursussen
Vanaf het tweede studiejaar moet men zich aanmelden voor alle cursussen.
Aanmeldperiode Semesterperiode
1e semester 22 juni -14 augustus 2009 31 augustus - 29 januari 2010
2e semester 14 december - 15 januari 2010 1 februari - 25 juni 2010
Aanmelding voor cursussen geschiedt vanaf het tweede jaar per semester via de website van
Studieweb. Ruim voor de aanvang van een semester worden studenten hierover gemaild. Voor
de meeste cursussen is de capaciteit beperkt. Er wordt gecontroleerd en geselec teerd op toelatingsvoorwaarden.
Zonder tijdige aanmelding is deelname niet mogelijk.
Vakantie en vrije dagen
Kerstvakantie: 19 december - 3 januari
Paasvakantie: 2 april - 5 april
Koninginnedag: 30 april
Dag van de Arbeid: 1 mei
Bevrijdingsdag: 5 mei
Hemelvaartsdag: 13 en 14 mei
Pinksteren : 24 mei
Wijzigingen en aanvullende informatie
Wijzigingen in deze studiegids worden voorbehouden, vooral met betrekking tot de opgenomen
roostergegevens, omdat niet alle zalen tijdig kunnen worden geboekt. Aanvullende
informatie krijgt men doorgaans via e-mail (studentenmail-adres!), via Blackboard
of via vermeldingen op een van de vele prikborden. De eventueel aangegeven prijzen van
boeken zijn geschatte prijzen!
Studeren in het buitenland/internationalisering
Om te helpen bij de voorbereidingen op een studie in het buitenland, heeft de opleiding
Psychologie een “International Office Psychology”. Het “International Office Psychology”
is het beginpunt voor informatie, voorlichting en alle formele procedures voorafgaand
aan een studieverblijf in het buitenland.
Studying Psychology at the Universiteit van Amsterdam
The psychology courses offered in English are listed in the brochure “Studying Psychology
at the Universiteit van Amsterdam”. A minimum of two foreign students is required
for conducting a course in English.
The department offers a two year research master in English. The research master is described
in the study guide, Research Master Psychology or check : http://www.student.
uva.nl/msc-psychology
More information about studying psychology in English can be found at: www.fmg.
uva.nl/psy_international or www.studeren.uva.nl./english, or www.studeren.uva.nl/mapsychology/
studiegids09-10.indb 3 9-6-2009 12:21:32
III

Onderwijsbalie
Piet v.d. Waals
Florrie Nijssen
Judith Romijn
IV
Belangrijke namen en Telefoonnummers
Dagelijks van 10.00-14.00 uur open
voor vragen en informatie over
studiegerelateerde zaken. Eveneens
administratie aanschuifonderwijs.
Onderwijsinstituut Psychologie
525 6770 A218 onderwijsbalie@psy.uva.nl
Adres:
Roetersstraat 15,
1018 WB Amsterdam
Directeur Onderwijsinstituut en College Psychologie
Klaas Visser Voor het maken van afspraken kan men 525 6772 A216 k.h.visser@uva.nl
terecht bij Gerda Bekker.
525 6126
Managementassistente directeur Onderwijsinstituut
Gerda Bekker 525 6126
525 6770
A217 g.j.bekker@uva.nl
Studieadviseurs Psychologie
Dagelijks inloopspreekuur van 13.00-15.00 uur
Telefonisch spreekuur op dinsdag tussen10.00-11.00 uur
Telefonisch spreekuur op donderdag tussen 10.00-11.00 uur
Internationalisering / Studeren in het buitenland
525 5855
525 6884 A214B
A214C studieadviseur-psy@fmg.uva.nl
Anna Weil Woensdag van 15.00-17.00 uur. 525 6773
525 6770
A214A internationaloffice-psychology@uva.nl
Onderwijscoördinator
Cok Koeleman Aanwezig van maandag t/m donderdag. 525 6771
525 6770
A219 c.h.koeleman@uva.nl
Coördinator Tentamens Propedeuse en tweede jaar
Myrna Over Afspraak maken per e-mail. 525 6759
525 6770
A214A m.i.over@uva.nl
Research Master Psychology
Eveline Zandvliet Afspraak maken per e-mail. 525 6910
525 6770
A214A researchmaster-psychology@uva.nl
Coördinator ICT in het onderwijs
Marco Teunisse Afspraak maken per e-mail. 525 6846
525 6770
A215 m.teunisse@uva.nl
Blackboard Ondersteuning
Caspar Groeneveld Afspraak maken per e-mail. 525 6912 A210 c.groeneveld@uva.nl
Beleidsmedewerker onderwijs en examencommissie
Sonja Houtkooper Afspraak maken per e-mail 525 6759 A214A s.g.m.houtkooper@uva.nl
Coördinator Honoursprogramma
Max v.d. Linden Afspraak maken per e-mail 525 7015 A 118 m.a.vanderlinden@uva.nl
Homepage UvA www.uva.nl
Homepage Psy www.student.uva.nl/psy
Webmail: webmail.student.uva.nl
Studieweb: studieweb.student.uva.nl
Blackboard: Blackboard.ic.uva.nl
Internet-adressen
studiegids09-10.indb 4 9-6-2009 12:21:32

Belangrijke namen en Telefoonnummers
Onderzoeks- Guido Valk
Algemeen
525 6850 A211 g.h.valk@uva.nl
practicum Spreekuur: wo 12.30-13.30 uur
Testweek Paul Brouwer 525 6769 A B.24 p.brouwer@uva.nl
VSPA
Openingstijden Boekenbalie dagelijks
(studievereniging) 12.30-14.00 uur
525 6790 A105 info@vspa.nl
Methodologie- Openingstijden: ma, woe en vrij 525 6753 A.B25 www.methodologiewinkel.com
winkel
11.00-13.00 uur
Practicumgroepen 525 5845 A515
Portier Gebouw A 525 6228 Hal A
Bibliotheek 525 4273 Geb E info-fee@uva.nl
Helpdesk Studiecentrum Roetersstraat 11 3 e etage callcenter-ic@uva.nl
Coördinatoren en Secretariaten programmagroepen
Arbeids- & Organisatiepsychologie
Secretariaat Joke Vermeulen 525 6860 A1002 aosecretariaat@fmg.uva.nl
Coördinatie/
Advies
Arne Evers
Spreekuur: ma 13-14 uur en
wo 13.00-16.00 uur
Klinische Psychologie
Secretariaat Sandra Diets
Herman Vinckers
Coördinatie/
Advies
Christina Nikijuluw
Kitty Rolf
Spreekuur: di, wo, do. 10.30-12.00 uur
en 13.30-14.30 uur via secr.
525 6751 A1008 a.v.a.m.evers@uva.nl
525 6810 A828 kpsecretariaat@fmg.uva.nl
525 6820 A 815 c.r.rolf@uva.nl
Stages Emily Brugman
Inloopspreekuur: di 12.00-13.00 uur
525 6825 A822 e.brugman@uva.nl
Psychologische Methodenleer
Secretariaat Ineke van Osch (ma-do 9.00-16.00 uur) 525 6870 A524 mlsecretariaat@fmg.uva.nl
Coördinatie/
Advies
Pieter Koele 525 6881 A513 p.koele@uva.nl
Ontwikkelingspsychologie
Secretariaat Ellen Buijn
525 6830 A729 opsecretariaat@fmg.uva.nl
Borre Prins
525 7086
Coördinatie/ Mariëtte Huizinga
525 6776 A716 m.huizinga@uva.nl
Advies
Inloopspreekuur di 14.00 - 15.00 uur
Stages
Psychonomie
Annemat Collot d’Escury
Inloopspreekuur: wo 9.15-11.00 uur
525 6779 A711 a.l.collotdescury-koenigs@uva.nl
Secretariaat Hubert Eleonora
Anna Bogerd-Schaefers
525 6840 A620 pnsecretariaat@fmg.uva.nl
Coördinatie/ Ronald Hamel. Spreekuur: ma, di en wo 525 6854 A615 r.hamel@uva.nl
Advies
13.00-14.00 uur
Stages KNP Info bij het secretariaat 525 6840 A620 pnsecretariaat@fmg.uva.nl
Sociale Psychologie
Secretariaat Karin Couvret
Coördinatie/
Advies
Ho Jung Mulder
Frenk van Harreveld
Spreekuur: do 12.00-14.00 uur
525 6890 A 919 spsecretariaat@fmg.uva.nl
525 7263 A921 F.vanharreveld@uva.nl
studiegids09-10.indb 5 9-6-2009 12:21:32
V

VI
Studeren in het Buitenland
Kalender introductie- en voorlichtingsactiviteiten
Wat? Voor wie? Wanneer?
Augustus
Introductiedag voltijdstudenten Nieuwe voltijdstudenten 24 augustus 2009
Introductie deelltijdstudenten Nieuwe deeltijdstudenten 25 augustus 2009
September
Buitenland Manifestatie UvA (brede
voorlichting)
November
Voorlichting Studeren in het
buitenland (alleen gericht op
psychologie)
Alle studenten die wellicht
willen studeren in het
buitenland
2e en 3e jaarsstudenten die
wellicht willen studeren in
het buitenland
30 september 2009
24 november en 26
november 2009
Voorlichting Research Master 2e en 3e jaars 27 november 2009
December
Voorlichting Stroom 1
(voorlichtingsbijeenkomst voor
studenten in Stroom 1 over het 2e
semester)
Maart
2e jaarsstudenten die het
OP volgen
Voorlichting Research Master 2e en 3e jaarsstudenten
met interesse in de ResMas
Voorlichting GZ master 3e jaarsstudenten met een
klinische richting
April
Voorlichting Research Master 2e en 3e jaarsstudenten
met interesse in de ResMas
Mei
Voorlichting Specialisaties &
Loopbaan3daagse (voorlichtingen
over de verschillende specialisaties
en masters)
2e jaars studenten die hun
specialisatie gaan kiezen
16 december 2009
2 maart 2010
15 maart 2010, 15-17 uur
6 april 2010
21 en 28 mei en 4 juni
2010
studiegids09-10.indb 6 9-6-2009 12:21:32

Hoofdstuk 1
Onderwijsprogramma Algemeen
Studieprogramma
studiegids09-10.indb 1 9-6-2009 12:21:32

2
1. Inleiding
Onderwijsprogramma Algemeen
Het onderwijs in de Psychologie wordt verzorgd door twee scholen: het bachelorprogramma
wordt verzorgd door het “College” Psychologie en alle masteropleidingen vallen net
als de promovendi-opleiding onder de verantwoordelijkheid van de Amsterdam Graduate
School of Psychology. Beide scholen worden ondersteund door het Onderwijsinstituut
Psychologie met de Onderwijsbalie als ankerpunt.
1.1 Bachelor/masterstructuur
Vrijwel alle Europese landen kennen nu de bachelor master structuur met driejarige bachelorprogramma’s
en masterprogramma’s die 1, 2 of soms zelfs 3 jaar duren.
In Nederland is de bachelor/masterstructuur inmiddels breed ingevoerd. De bachelorfase
duurt 3 jaar, waarbij men in het geval van Psychologie een disciplinaire opleiding volgt
die leidt tot een diploma Bachelor of Science in Psychologie. Men kan na een Bachelor
stoppen, maar dan is er geen sprake van een afgeronde opleiding tot Psycholoog. Men
komt wel in aanmerking voor algemene beroepen waar academisch werk- en denk-niveau
wordt verwacht. Om als Psycholoog aan de slag te kunnen moet worden doorgestroomd
naar een masterprogramma in de Psychologie.
De bacheloropleiding is gericht op wetenschappelijke vorming en het verkrijgen van een
brede kennis van de Psychologie.
In het eerste jaar, de propedeuse, ligt de nadruk op oriëntatie, zodanig dat men een
representatief beeld krijgt van de Psychologie. Er wordt een overzicht geboden van de Psychologie
en haar deelgebieden, de hulpvakken statistiek en onderzoeksmethoden nemen
een belangrijke plaats in, men ontwikkelt academische vaardigheden en leert schriftelijk
en mondeling te presenteren. Het eerste jaar wordt afgesloten met een wetenschappelijk
eindpaper in de vorm van een literatuuronderzoek.
In het tweede jaar ligt de nadruk op reflectie, op onderzoeksmethoden en het onderzoekspracticum,
op gespreksvaardigheden en op verbreding middels keuzevakken. Ook
komen de wetenschappelijke schrijfvaardigheden opnieuw aan de orde. Het onderzoekspracticum
wordt afgesloten met een onderzoeksverslag.
Het derde jaar is een specialisatiejaar met de nadruk op het leren van specialistische
kennis en het opdoen van basisvaardigheden. Men kan kiezen tussen 8 specialisatierichtingen
of beslissen verschillende specialisaties te combineren. Het derde jaar wordt afgesloten
met een bachelorthese.
In de eenjarige masteropleiding (aansluitmaster) wordt de in de bachelor gekozen specialisatie
voortgezet maar men kan ook voor meer selectieve, specialistische tracks kiezen
(bijvoorbeeld de trainersopleiding of de track forensische psychologie). In deze fase volgt
men gevorderde specialistische cursussen en leert men specialistische vaardigheden. De
meeste tijd wordt besteed aan een praktijkstage en aan zelfstandig verricht wetenschappelijk
onderzoek, uitmondend in een werkstuk dat men voor een publiek presenteert en
verdedigt. Na afloop kan men als basispsycholoog (scientist practitioner) aan de slag of
kiezen voor doorgaans zeer selectieve post masteropleidingen.
Om toegelaten te worden tot een tweejarige, Engelstalige, Research Master Psychology
moet men worden geselecteerd. Deze master kenmerkt zich door een grotere breedte
(men moet minstens bij twee specialisaties onderdelen volgen), door een grotere nadruk
op kleinschalig, interactief onderwijs en door de aandacht voor specialistische onderzoeksmethoden.
Beide jaren worden afgesloten met een werkstuk waarin verslag wordt
gedaan van zelfstandig verricht onderzoek. Studenten sluiten de master af met een artikel
dat kan worden gepubliceerd in een internationaal wetenschappelijk tijdschrift. Deze
tweejarige master kent een eigen studiegids!
studiegids09-10.indb 2 9-6-2009 12:21:32

Onderwijsprogramma Algemeen
De klinische richtingen kennen naast de aansluitmaster een Honoursmaster Gezondheidszorgpsychologie.
Deze is eveneens selectief en duurt, indien men de honoursvariant
kiest, anderhalf jaar, waarvan een half jaar wordt besteed aan de klinische praktijkstage.
Deze master kent drie richtingen: Klinische Ontwikkelingspsychologie, Klinische
Neuropsychologie en Klinische Psychologie.
1.2. Inschrijfvormen & studiefinanciering
Men kan zich tegen het normale tarief inschrijven zolang men studiefinanciering geniet
en/of jonger is dan 30 jaar en ingezetene van een EU-land is. Het tarief wordt hoger als
men ouder is dan 30 jaar. Het recht op studiefinanciering is beperkt tot de nominale
studieduur van vier jaar, en gebonden aan een leeftijdgrens (30 jaar). Ook het leenrecht is
beperkt. Meer informatie over de inschrijvingsvormen en studiefinanciering vindt men in
het laatste hoofdstuk van de gids (opleidingsstatuut psychologie) of op de website: www.
uva.nl/onderwijs.
Voor deeltijdstudenten gelden lagere tarieven die, evenals in de voltijdstudie, weer hoger
zijn voor studenten ouder dan 30 jaar. De deeltijdstudie betreft overigens alleen een inschrijfvorm;
er is sprake van een deeltijdse dagopleiding met zeer beperkt avondonderwijs.
Men schuift doorgaans aan bij de voltijdstudenten, maar kan een eigen tempo aanhouden.
Deze inschrijfvorm bestaat alleen in de bachelor. De masteropleidingen kennen
uitsluitend een voltijdvariant.
De hierna volgende informatie heeft doorgaans betrekking op de voltijdstudie en op
voltijdstudenten. Deeltijdstudenten treffen de voor hen specifieke informatie aan in een
later hoofdstuk van deze gids.
2. Eindtermen en doelstellingen van het programma
In het laatste hoofdstuk is de Onderwijs- en Examen Regeling (OER) opgenomen,
waarin tevens de doelstellingen en eindtermen van de programma’s vermeld zijn. Deze
doelstellingen hebben betrekking op datgene wat de student moet kennen en kunnen na
het afronden van de studie(s). De onderwijsprogramma’s zijn in opzet en inhoud direct
gerelateerd aan de doelstellingen.
3. Onderdelen en studiepunten
Aan studieonderdelen worden studiepunten toegekend. Elk studiejaar bestaat uit 60 Eu- European
Credits (ec). Een studiepunt is equivalent aan 28 uur studie (volgen van onderwijs,
bestuderen van leerstof, lopen van stage, verrichten van onderzoek, etc). Bij het bestuderen
van literatuur wordt voor het bestuderen van 140 bladzijden leerstof van gemiddelde
moeilijkheidsgraad inclusief het tentamen 28 uur gerekend.
studiegids09-10.indb 3 9-6-2009 12:21:33
3

4
Onderwijsprogramma Algemeen
4. Overzicht van het studieprogramma per studiejaar
Bachelorpropedeuse 60 credits
• Inleiding in de Psychologie
• Psychofysiologie
• Practicumgroep 1
• Voorbereidende statistiek
• Statistiek
• Methoden van Onderzoek 1
• Ontwikkelingspsychologie incl. opvoeding en onderwijs
• Sociale psychologie
• Practicumgroep 2
• Proefpersoonschap en Testweek
• Arbeids- & Organisatiepsychologie
• Persoonlijkheidsleer
• Psychopathologie
• Functieleer
• Verwerking van en Rapportage over Teksten I 1
Tweede bachelorjaar 60 credits
algemeen deel, verplichte onderdelen:
• Methoden van Onderzoek 2a en 2b & SPSS
• Onderzoekspracticum basisdeel en onderzoeksdeel
• Verwerking van en Rapportage over Teksten 2
• Grondslagen van de Psychologie
• Gesprekspracticum
onderdelen naar eigen keuze:
• Voorbereiding specialisatie, verbreding en keuze
(keuzevak, kernthema, of specialistisch onderdeel)
Derde bachelorjaar, specialisatie 60 credits
• Verplichte specialisatieonderdelen 2
• Specialisatieonderdelen naar keuze 2
• Bachelorthese
5
4
3
0
9
4
5
5
3
1
4
4
4
4
5
10
20
6
6
6
12
30 à 51
0 à 21
9 à 12
Aansluitmaster, één jaar, specialisatie en afstudeerfase 60 credits 3
• Specialistische onderdelen
• Stage, werkstuk & colloquia
21-24
36-39
1 In deeltijd vervallen de practicumgroepen en volgt men een cursus VRT-1 van 11 punten.
2 Sommige specialisaties kennen uitsluitend verplichte vakken omdat ze leiden tot erkende aantekeningen op het gebied van
diagnostiek en gezondheidszorgpsychologie.
3 Andere masters worden elders in deze gids uitgebreid beschreven.
studiegids09-10.indb 4 9-6-2009 12:21:33

Hoofdstuk 2
Bachelor Propedeuse
studiegids09-10.indb 5 9-6-2009 12:21:33

6
Bachelor propedeuse
1. Functies van de bachelor-propedeuse
De propedeuse heeft een oriënterende, een selecterende en een verwijzende functie.
Aan de oriënterende functie wordt inhoud gegeven door een zo representatief en breed
mogelijk propedeuseprogramma aan te bieden. In de propedeuse krijgt men een zodanig
overzicht van de psychologie dat op grond daarvan kan worden beslist of inhoudelijk de
juiste keuze is gemaakt.
De selecterende functie houdt in dat studenten bij tentamens en opdrachten worden
getoetst op kennis, inzicht en vaardigheden. Indien men de propedeuse behaalt in een
redelijk studietempo, impliceert dat dat men qua niveau geschikt is voor de volgende fase
van de studie.
Aan de verwijzende functie wordt inhoud gegeven door het geregeld (tijdens en na ieder
semester) uitbrengen van studieadviezen, waarna men persoonlijk advies kan inwinnen
bij een studieadviseur. Daarnaast worden individuele mentorgesprekken georganiseerd in
de propedeuse (in de practicumgroepen academische vaardigheden).
2. Overzicht en planning van de propedeuse
De propedeuse is in twee semesters verdeeld. Steeds worden twee of drie onderdelen naast
elkaar gevolgd, naast de practicumgroepen.
De European Credits (ec) of studiepunten geven een indicatie van de zwaarte van een
onderdeel. Elke ec vertegenwoordigt 28 uur (inclusief onderwijs, zelfstudie, tentamenvoorbereiding,
papers schrijven, etc.).
Men volgt steeds enkele onderdelen naast elkaar. Tentamens worden aansluitend aan
het onderwijs afgenomen, waarbij men bij een aantal vakken de gelegenheid heeft om
het tentamen tijdens de onderwijsperiode in delen af te leggen. De herkansing valt in
de zomervakantie. Dat is gedaan om te voorkomen dat herkansingen conflicteren met
nieuw onderwijs.
3. Onderwijs, toetsing en inschrijving in de propedeuse
Men volgt onderwijs in de vorm van hoorcolleges die bedoeld zijn ter ondersteuning van
de leerstof en de tentamenvoorbereiding. In hoorcolleges legt de docent eigen accenten,
wordt de stof verlevendigd met voorbeelden en worden hoofd- en bijzaken onderscheiden.
De leerstof, in de vorm van studieboeken, staat centraal. Lang niet alle leerstof wordt
behandeld in de colleges; de docent beperkt zich tot de hoofdlijnen. De colleges zijn niet
verplicht maar de collegestof is dat wel. De collegestof maakt deel uit van de tentamenstof.
Naast de colleges volgt men kleinschalig onderwijs in de vorm van verplichte practica
in groepsverband die gedurende de hele propedeuse tweemaal per week worden georganiseerd.
In de practicumgroepen worden onderwerpen uit alle vakken uitgediept en
toegelicht. De nadruk ligt op de samenhang van alle onderdelen. Daarnaast is er veel
aandacht voor academische vaardigheden. De practica zijn verplicht en men is tevens
verplicht opdrachten te maken, presentaties te houden en papers te schrijven in het kader
van de practica.
De tentamens worden gespreid over het jaar aangeboden. Om de overgang van middelbare
school naar universiteit beter te laten verlopen kent de beginperiode van de propedeuse
deeltentamens die compenserend zijn. De tentamens bestaan meestal uit een combinatie
van multiple choice vragen en open vragen. Inschrijving voor tentamens is verplicht en
uitsluitend mogelijk via Studieweb (zie einde van dit propedeusehoofdstuk). De tentamens
worden inhoudelijk beoordeeld en gecoördineerd door een tentamencoördinator,
mw. drs. M. Over.
studiegids09-10.indb 6 9-6-2009 12:21:33

Bachelor propedeuse
Voor het volgen van kleinschalig onderwijs is inschrijving verplicht. Deze inschrijving
vindt voor de cursussen die in september starten plaats tijdens de verplichte introductiedag.
Bij de beschrijving van de verschillende studieonderdelen is – indien nodig - de wijze
van inschrijving vermeld. Ook voor tentamens moet men zich inschrijven.
Overzicht Propedeuse Psychologie
2009/2010
Propedeuse
Semester 1:
31 augustus – 29 januari
Inleiding in de
Psychologie (5)
Sociale Psychologie (5)
Ontwikkelingspsychologie
(incl. opv. & onderw.) (5)
Semester 2:
1 februari – 25 juni
Arbeids- & Organisatie-
Psychologie (4)
Psychofysiologie (4) Psychopathologie (4) Persoonlijkheidsleer (4) Functieleer (4)
Methoden
van
Onderzoek 1 (4)
Statistiek (9)
Verwerking van en
Rapportage over Teksten
(VRT-1) (5)
Practicumgroep academische vaardigheden 1 (3) Practicumgroep academische vaardigheden 2 (3)
Testweek Proefpersoonuren (1)
In bovenstaand schema ziet men de verdeling van de onderdelen van de propedeuse over
het studiejaar en de semesters. Er zijn drie lijnen:
De inhoudelijke lijn: de Inleiding in de Psychologie en de biologische grondslagen (Psychofysiologie)
gevolgd door inleidingen in alle belangrijke deelgebieden van de Psychologie.
De onderzoekslijn: Methoden van Onderzoek 1, Statistiek en Verwerking van en Rapportage
over Teksten I. In het laatste onderdeel schrijft men papers over onderzoeksartikelen
op een zelfgekozen deelgebied van de psychologie.
De academische vaardighedenlijn: deze lijn staat centraal in de practicumgroepen en
de vaardigheden zijn gekoppeld aan de onderdelen in de inhoudelijke en onderzoekslijn.
Een examenregeling propedeuse waarin de normering en becijfering van elk tentamen is weergegeven
verschijnt begin september en is verkrijgbaar bij de Onderwijsbalie en wordt gepubliceerd
op de website.
Daarnaast is er een Onderwijs en Examen Regeling (OER) vastgesteld die men terug kan
vinden in het Opleidingsstatuut achterin deze gids.
4. Volgordeverplichting in de propedeuse
Aan sommige onderdelen kan alleen worden deelgenomen als men een voorbereidend
vak heeft gevolgd. Zo kan men alleen aan practicumgroep 2 en VRT-1 deelnemen na
practicumgroep 1 succesvol te hebben doorlopen. Studenten die niet zijn vrijgesteld voor
de toets voorbereidende statistiek kunnen niet deelnemen aan Statistiek, Methoden van
Onderzoek 1, de Practicumgroepen en VRT-1. Een vrijstelling van deze toets verkrijgt
men automatisch als men in het bezit is van een VWO-diploma met daarin wiskunde
als examenvak of zodra een voldoende is behaald voor de toets voorbereidende statistiek.
studiegids09-10.indb 7 9-6-2009 12:21:33
7

8
Bachelor propedeuse
Studenten die geen biologie op VWO niveau hebben afgerond wordt dringend aangeraden
de aanvullende biologie colleges te volgen.
5. Mentoraat, studiebegeleiding en -advisering in de propedeuse
Naast de colleges worden in de propedeuse verplichte practicumgroepen georganiseerd
die tweemaal per week bijeen komen onder leiding van een docentbegeleider. In de practica
staan de academische vaardigheden centraal (o.a. presentatie en schriftelijke verslaggeving),
maakt men opdrachten en schrijft men papers. De practica hebben steeds
betrekking op de stof die voor die week op het programma staat.
De practicumbegeleider heeft tevens een functie als mentor. Twee of drie verplichte
mentorgesprekken maken deel uit van het programma.
Men krijgt na het eerste semester een voorlopig studieadvies thuisgestuurd dat wordt
gebaseerd op de tot dan toe behaalde studieresultaten. Aan het einde van het eerste studiejaar
krijgt men een advies m.b.t. de voortzetting van de studie. Dit advies is bindend.
Men kan de studie niet voortzetten indien minder dan 35 van de 60 ec zijn behaald.
Ook dient men aan alle aanwezigheidseisen van de practicumgroepen te hebben voldaan.
Indien tussen de 35 en de 44 ec wordt behaald moet voortzetting van de studie worden
verantwoord bij de examencommissie. Meer informatie hierover is opgenomen in het
laatste hoofdstuk van deze gids.
Voor individueel advies en voor begeleiding bij de planning en de aanpak van de studie
kan men terecht bij een van de studieadviseurs op de tweede etage:
• inloopspreekuur dagelijks van 13.00-15.00 uur in kamer 214 b of c, telefonisch spreekuur
dinsdag en donderdag van 10.00-11.00 uur, tel. 020-5255855 of 5256884.
• e-mail: studieadviseur-psy@fmg.uva.nl
Meer informatie over begeleiding en advisering treft men aan in het laatste hoofdstuk van
deze studiegids (het opleidingsstatuut).
6. Studievaardigheden in de propedeuse
Voor studenten die hun studievaardigheden willen verbeteren wordt een facultatieve
cursus aangeboden vanaf november, in aansluiting op het eerste mentorgesprek. Deze
training heeft zowel betrekking op planning en zelfdiscipline als op studietechnieken.
Daarnaast is het ook mogelijk om al vroeg in het eerste jaar aan een studievaardigheidstraining
van de UvA deel te nemen.
7. Blackboard en computergebruik in de propedeuse
In de propedeuse wordt o.a. gebruik gemaakt van computerondersteund onderwijs bij
de practicumgroepen en VRT-1 (bibliotheekopdrachten). Daarnaast wordt bij alle vakken
gebruik gemaakt van Blackboard. Op Blackboard kan men meer informatie vinden
over de cursus, vaak worden de power point presentaties of de sheets er op gezet zodat
men die kan bekijken en/of downloaden, soms staat er aanvullende informatie op over
bijvoorbeeld tentamens etc. Het gebruik van Blackboard varieert per cursus en is zeer aan
te raden. Meer informatie kan men vinden via Blackboard.ic.uva.nl.
8. Honoursprogramma in de propedeuse
Voor propedeusestudenten die meer willen naast het huidige onderwijsprogramma is
het Honoursprogramma Psychologie Propedeuse ontwikkeld. In een kleine werkgroep
komen studenten gedurende de propedeuse één keer per week samen. Dit Honoursprogramma
kan worden voortgezet in jaar 2 en 3. Bij een succesvolle afronding leidt dit tot
een Honoursbachelor. Meer informatie hierover is opgenomen in het hoofdstuk over het
derde studiejaar.
studiegids09-10.indb 8 9-6-2009 12:21:33

Bachelor propedeuse
In het eerste semester staan de thema’s reductionisme, het zelf en rationaliteit en beslissen
centraal. In het tweede semester vinden er discussies plaats met wetenschappelijke experts
over kwesties die de wetenschappelijke psychologie in de kern raken, zoals evolutie, ontwikkeling,
vrije wil, intelligentie, sociaal gedrag en bewustzijn. In het tweede deel van het
tweede semester volgen studenten een korte collegereeks met enkele practica over leren,
conditioneren en het simuleren van leerprocessen. Het onderdeel wordt apart beschreven
op blz. 23 van deze studiegids.
Bij voltooiing van het traject krijgen deelnemers een certificaat en studiepunten. Hiervoor
dient de propedeuse in één jaar behaald te zijn, moet de student voldoende aanwezig
zijn geweest en een actieve houding hebben getoond tijdens de zittingen en moeten alle
opdrachten voldoende beoordeeld zijn. Dit certificaat kan een voordeel zijn bij de selectie
voor selectieve masters of toelating tot een buitenlandse universiteit.
In het Honoursprogramma Psychologie Propedeuse is plaats voor maximaal 36 voltijdstudenten.
De selectie begint direct na de eerste deeltentamens Psychofysiologie en Inleiding
in de Psychologie. De studenten die zich bij beide deeltentamens bij de beste 20%
bevinden worden uitgenodigd te solliciteren voor het Honoursprogramma. Men kan zich
– na uitnodiging per mail - kandidaat stellen met een brief, waarna een selectiegesprek
plaatsvindt. In september 2009 komt een uitgebreidere folder uit, die wordt verspreid via
de practicumgroepen. Meer informatie is te vinden op de website van het Onderwijsinstituut
Psychologie.
9. Onderwijsevaluatie in de propedeuse
Alle studieonderdelen in de propedeuse worden geëvalueerd met een vragenlijst, meestal
tijdens het tentamen. Jaarlijks wordt een panelgroep gevormd van eerstejaarsstudenten
die de resultaten van deze evaluaties uitwerken en bespreken met de docent die het onderwijs
heeft verzorgd. Deze werkzaamheden worden gecoördineerd door de onderwijscoördinator,
C. Koeleman. Jaarlijks verschijnt een rapportage van deze panelgesprekken
en van de onderwijsveranderingen die zijn voortgevloeid uit de evaluaties.
10. Vrijstellingen
Studenten die menen in aanmerking te komen voor vrijstelling van onderdelen van de
propedeuse kunnen een vrijstellingenaanvraagformulier afhalen bij de Onderwijsbalie
(kamer 218, dagelijks geopend van 10.00-14.00 uur). Op dit formulier, dat men kan gebruiken
om de aanvraag in te dienen, zijn zowel de aanvraagprocedure als de eisen waaraan
de aanvraag dient te voldoen, weergegeven. Er is bij de Onderwijsbalie ook een Flyer
Vrijstellingen beschikbaar.
11. Propedeuse-examen
Zodra men aan alle eisen van de propedeuse heeft voldaan kan men het propedeuseexamen
aanvragen bij de Onderwijsbalie. Het propedeuse-examen betreft een formaliteit:
men krijgt de bul overhandigd. Na de aanvraag en de controle op eisen en andere
verplichtingen, krijgt men een uitnodiging om de bul af te halen bij de Onderwijsbalie.
Eens per jaar, in oktober, vindt er een feestelijke uitreiking plaats.
De judiciumregels zijn als volgt: “Met Genoegen”: cijfergemiddelde > 7,5, “Cum Laude”:
cijfergemiddelde >8,5. Het judicium is een gewogen gemiddelde. Voor een judiciumbepaling
is beoordeling van individueel geleverde prestaties vereist en tellen de tentamencijfers
en het cijfer voor het eindpaper van VRT-1 (voor 5 ec) mee. Om een judicium toe te
kennen moeten alle onderdelen beoordeeld zijn; hoogstens 1 onderdeel mag hoogstens
twee keer zijn beoordeeld. Als er meer dan drie vrijstellingen zijn verleend, wordt er geen
judicium gegeven.
studiegids09-10.indb 9 9-6-2009 12:21:33
9

10
Bachelor propedeuse
12. Toelating tot het tweede studiejaar
Studenten die de propedeuse niet binnen een jaar weten af te ronden moeten eerst de propedeuse
afronden en kunnen pas daarna doorgaan met het tweede studiejaar. Studenten
met een beperkte achterstand kunnen wel aan enkele tweedejaarsonderdelen deelnemen
en - mits de propedeuse voor 1 februari is behaald - vanaf het tweede semester volledig
aan het tweede jaar deelnemen. Meer informatie hierover treft men ook aan bij de beschrijving
van het tweede jaar.
13. Introductie van eerstejaarsstudenten
De introductie van eerstejaarsstudenten Psychologie vindt plaats in de intreeweek van de
Universiteit van Amsterdam, op maandag 24 augustus. Op dinsdag 25 augustus verzorgt
de Vereniging van Studenten Psychologie te Amsterdam (VSPA) een aparte studentenintroductie,
eveneens in het kader van de universitaire intreeweek (VSPAanvang).
Tijdens de introductie van de opleiding Psychologie zal men nader worden geïnformeerd
over met name de propedeuse, kennis kunnen maken met ouderejaarsstudenten en medestudenten,
vragen kunnen stellen over het programma en wordt er een rondleiding
georganiseerd. Daarnaast is de inschrijving voor de practicumgroepen en de Testweek
gepland. Deeltijdstudenten kennen een eigen introductie en worden voor precieze data
verwezen naar het deeltijdhoofdstuk van deze gids. Studenten die zijn geplaatst voor de
studie krijgen automatisch een uitnodiging voor de introductie en een informatiepakket,
alsmede een uitnodiging om deel te nemen aan een inschrijf/intake-procedure.
14. Wiskunde
Studenten die niet in het bezit zijn van een VWO-diploma met wiskunde of een VWOdiploma
met een profiel waarin wiskunde tot de eindexamenvakken behoort, dienen
voorafgaand aan de studie een aanvullende toets wiskunde af te leggen. Indien men niet
voor 1 september voor deze toets slaagt, is starten met de studie en inschrijving bij de universiteit
zeer onverstandig. Een cursus aanvullende wiskunde wordt verzorgd in de zomer
voorafgaand aan de start van de studie. De zomercursus wordt afgesloten met een toets.
Men kan tevens een zelfstudietoets afleggen. De cursus vindt in 2009 plaats van woensdag
15 juli tot en met maandag 10 augustus waarbij er iedere dag onderwijs wordt gegeven
en men gedurende de dag en avond opdrachten en huiswerk maakt. Zie ook: www.student.uva.n./psy/psytonderwijsbalie.cfm).
Men kan uitsluitend deelnemen aan de cursus
indien men aan alle lessen deelneemt. Dagelijks zal de presentie worden bijgehouden. De
cursus wordt afgesloten met een toets op woensdag 12 augustus. De toets bestaat deels uit
driekeuzevragen en deels uit open vragen. Men kan ook aan de toets deelnemen zonder
voorbereidende cursus en zich zelfstandig voorbereiden, maar dan is aparte inschrijving
voor de toets verplicht.
De propedeuse kent in week 1 een toets voorbereidende statistiek waarvoor alle studenten
worden vrijgesteld die in het bezit zijn van een VWO-diploma met wiskunde als examenvak
(ongeacht het eindcijfer), ofwel de wiskundetoets hebben behaald, danwel daarvoor
zijn vrijgesteld. Als men niet van deze toets is vrijgesteld en/of de toets niet behaalt kan
men aan een aantal onderdelen in de propedeuse niet deelnemen en wordt studievertraging
opgelopen.
15. Biologie
Studenten die geen biologie hebben gekozen in hun VWO profiel blijken soms problemen
te hebben met het vak waarmee de propedeuse start: Psychofysiologie. Om die reden
worden er tijdens de eerste weken van de studie aanvullende avondcolleges Biologie verzorgd
voor studenten met ontoereikende biologie-kennis. Deze colleges vindt men terug
in het rooster Psychofysiologie onder de titel voorbereiding.
studiegids09-10.indb 10 9-6-2009 12:21:33

Bachelor propedeuse
16. De afzonderlijke propedeusevakken (studieonderdelen)
Vanaf de volgende bladzijde wordt per vak precieze informatie gegeven, o.a. over de inhoud
van het vak, de literatuur, de toetsing en de zwaarte. Voor meer informatie kan men
in de regel terecht bij de Onderwijsbalie (dagelijks 10.00-14.00 uur), voor meer specialistische
informatie is er vanaf enkele weken voordat de cursus start een Blackboardsite
beschikbaar.
Na de beschrijving van de vakken volgt nog een literatuuroverzicht (boekenlijst) en worden
het onderwijsrooster en het tentamenrooster alsmede de inschrijfprocedure en examenregeling
vermeld.
Telefoonnummers van docenten staan in de telefoonlijst achterin de studiegids. Bij de
gegevens van programmagroepen (zie hoofdstukken 6 t/m 11) staan lijsten van medewerkers
met hun spreekuren, e-mail adressen en interessegebieden. Voorin de gids staan de
telefoonnummers van de secretariaten van de programmagroepen.
studiegids09-10.indb 11 9-6-2009 12:21:33
11

12
Periode Semester 1
Punten 5 EC
Tentamencode 502P
Programmagroep Psychonomie
Docenten dr. P.A. Starreveld
Bachelor propedeuse
Inleiding in de Psychologie
Onderwijsdoel
Het verwerven van basiskennis van de psychologie: onderzoeksresultaten en de daarop
gebaseerde theoretische inzichten en basisbegrippen.
Inhoud
Psychologie als wetenschap, basisaannamen psychologische methoden, de genetische en
evolutionaire basis van gedrag, leren, motivatie en emotie, visuele waarneming, geheugen,
bewustzijn, intelligentie en redeneren, ontwikkelingsprocessen, sociale ontwikkeling,
sociale perceptie en attitudes, sociale beïnvloeding, persoonlijkheid, mentale stoornissen
en psychotherapie.
Tentamenstof
• Gray, P. (2006). Psychology (5th ed.) met cd rom. New York: Worth. ISBN
9780716775126. Circa € 58,-.
• Collegestof van de hoorcolleges
Onderwijsvorm
Hoorcolleges waarbij gebruik gemaakt wordt van audiovisueel materiaal.
Beoordelingsvorm
Er worden deeltentamens afgenomen, tegelijk met de deeltentamens Psychofysiologie. De
deeltentamens kennen geen herkansing.
Het tentamen wordt tijdens de cursus afgenomen in twee delen:
1) vragen over de hoofdstukken 1 t/m 4, 6 (delen), 8 (delen) en 9
2) vragen over de hoofdstukken 10 t/m 17
Bijzonderheden
Bij de herkansingen vervalt deze splitsing in twee delen. Men kan dan apart tentamen
doen over Gray en bijbehorende collegestof maar geen deeltoetsen meer afleggen. Zie
verder de examenregeling propedeuse.
studiegids09-10.indb 12 9-6-2009 12:21:33

Bachelor propedeuse
Psychofysiologie
Periode Semester 1
Punten 4 EC
Tentamencode 503P
Programmagroep Psychonomie
Docenten dr. L. M. Talamini, drs. S.C. Witteveen & dr. H. Slagter
Onderwijsdoel
Het verwerven van basiskennis over fysiologische processen die aan emotie, cognitie en
gedrag ten grondslag liggen. Tevens het bekend worden met enige onderwerpen uit de
natuurkunde, scheikunde en biologie, die voor het begrijpen van de stof benodigd zijn.
Inhoud
Tijdens het eerste deel van de cursus wordt kennis verworven over de anatomie en ontwikkeling
van het zenuwstelsel, en over de elektrochemische principes van neurale transmissie.
Vervolgens wordt behandeld hoe verschillende functies worden gereguleerd door
het zenuwstelsel, inclusief waarneming, motoriek, interne regulatie, circadiane ritmiek,
motivatie, emotie, leren, geheugen en cognitie. Ten slotte worden de belangrijkste psychopathologieën
behandeld.
Om de stof te kunnen begrijpen is enige basiskennis nodig van elektrofysica, organische
chemie en biologie. Omdat deze vakken niet tot de ingangseisen voor Psychologie gelden
wordt de benodigde kennis behandeld in een aantal ‘voorbereidingscolleges’ tijdens de
eerste helft van de cursus. Deze zijn vermeld in het rooster en vallen ‘s avonds.
Tentamenstof
• Kalat, J. W. (2006). Biological psychology (10th ed.). Belmont: Wadsworth/Thomson.
ISBN: 9780495603115. Circa € 55,-. (m.u.v. de hoofdstukken een en elf en de Appendices).
NIEUWE EDITIE
• Collegestof van de hoorcolleges
Onderwijsvorm
Hoorcolleges waarbij gebruik gemaakt wordt van audiovisueel materiaal.
Beoordelingsvorm
Schriftelijk tentamen: Het tentamen wordt tijdens de cursus afgenomen in twee delen,
tegelijk met de deeltentamens Inleiding in de Psychologie:
1) vragen over de hoofdstukken 1 t/m 8
2) vragen over de hoofdstukken 9 t/m 10 en 12 t/m 15
Bijzonderheden
Bij het tentamen zullen enkele bonusvragen gesteld worden met betrekking op de voorbereidingscolleges.
Bij de herkansingen vervalt deze splitsing in twee delen. Men kan dan
apart tentamen doen over Kalat en bijbehorende collegestof maar geen deeltoetsen meer
afleggen. Zie verder de examenregeling propedeuse.
studiegids09-10.indb 13 9-6-2009 12:21:33
13

14
Bachelor propedeuse
Methoden van Onderzoek I
Periode Semester 1
Punten 4 EC
Tentamencode 508P
Programmagroep Psychologische Methodenleer
Ingangseis VWO Wiskunde of voorbereidende statistiek
Docenten dr. D. Borsboom, dr. J. Wicherts
Onderwijsdoel
Inzicht in de mogelijkheden, beperkingen en problemen van het wetenschappelijk onderzoek
in de psychologie.
Inhoud
De wetenschappelijke psychologie kent spelregels die in dit vak kritisch onder de loep
worden genomen. Wat zijn de methoden en technieken van onderzoek in de psychologie?
Waarom en hoe worden deze methoden en technieken gebruikt? Wat zijn veel voorkomende
redeneerfouten in de psychologie? Wat zijn constructen als intelligentie en hoe
kunnen deze gemeten worden? De presentatie van de praktische, technische, en filosofische
aspecten van onderzoek wordt gecombineerd met een nadruk op de mogelijkheden
en beperkingen van empirisch onderzoek in de psychologie.
Tentamenstof
• Mook, D. G. (2001) Psychological research: the ideas behind the methods (1st ed.) New
York: Norton. ISBN:9780393976205. Circa € 39.-
• Collegestof.
Niet tot de tentamenstof behoren:
“Making friends with statistics” en Appendices.
Onderwijsvorm
Hoorcolleges, die het boek betreffen en daarnaast actuele vraagstukken en onderzoek aan
de orde stellen. Studenten werken tijdens de cursus aan een WIKI met daarin termen die
in de cursus worden behandeld.
Beoordelingsvorm
Schriftelijk tentamen. Zie verder de examenregeling.
studiegids09-10.indb 14 9-6-2009 12:21:34

Bachelor propedeuse
Proefpersoonschap en Testweek
Periode Semester 1
Punten 1 EC (15 uur testweek, 25 uur proefpersoonschap)
Tentamencode 501P
Coördinatie P. Brouwer
Inlichtingen Testweekcoördinatie, kamer A.B24, tel. 5256769
Email: p.brouwer@uva.nl
Onderwijsdoel
Ervaring opdoen met betrekking tot de rol van proefpersoon in een brede variëteit van
psychologische onderzoekssituaties en kennismaking met het feitelijk verloop van allerlei
soorten empirisch onderzoek. Een bijdrage leveren aan de onderzoeksmogelijkheden van
ouderejaars studen¬ten (voor practicum, stage of werkstuk) en wetenschappelijk personeel,
en aan het efficiënt verzamelen van grote hoeveelheden gegevens.
N.B.: Indien men op principiële gronden deze doelstellingen niet kan onder¬schrijven,
kan men bij de testweekcoördinator een schriftelijk verzoek indienen om het vervangende
tentamen Testleer te mogen doen. Men dient dit vóór 9 september 2009 te doen,
met argumentatie omtrent de principiële bezwaren.
Onderwijsvorm
• Testweek: vijf zittingen van drie uur waarin tests en vragenlijsten worden voorgelegd,
waarvan 4 computerzittingen en 1 ‘pen-en-papier zitting’
• Proefpersoonschap: intekenen via www.proefpersonen.net
Bijzonderheden
A) Testweek
Men dient zich voor dit onderdeel in te schrijven tijdens de introductiedag (voltijders)
of -avond (deeltijders) in de week voorafgaand aan de start van de studie. De uiterlijke
inschrijfdatum voor studenten die hier niet aanwezig kunnen zijn is 8 september 2009.
Alle zittingen zullen op dinsdag- of woensdagavond plaatsvinden, afhankelijk van de
groepsindeling. Men kan echter op het inschrijfformulier een voorkeur aangeven. Een
uitnodiging met bekendmaking van de indeling wordt ongeveer een week voor aanvang
van de eerste zitting via e-mail verstuurd. Bij deze uitnodiging zit een informatieblad over
de testweek. Aanwezigheid is verplicht voor alle vijf zittingen. Het is belangrijk dat men
bij elke zitting op tijd aanwezig is. Het is mogelijk dat men tijdens de testzitting moet
wachten op medestudenten die langer aan een opdracht werken. Geadviseerd wordt een
boek of een krant mee te nemen.
Indien men, onverhoopt, een testweekzitting zou moeten missen, dient men de testweekcommissie
daar schriftelijk of via e-mail van op de hoogte te stellen, met vermelding van
de redenen. Bij voorkeur vooraf; bij overmacht achteraf. Zodra aan de testweekverplichting
is voldaan, wordt het resultaat doorgegeven aan de Onderwijsbalie. De resultaten
van de verschillende testweekonderzoeken en de individuele (én anonieme) scores op persoonlijkheids-
en intelligentietests liggen vanaf mei 2010 ter inzage in de bibliotheek.
Het adres van de testweekcommissie is:
P. Brouwer, Testweekcoördinatie
Roetersstraat 15, kamer B24
1018 WB Amsterdam.
studiegids09-10.indb 15 9-6-2009 12:21:34
15

16
Bachelor propedeuse
B) Proefpersoonschap
Men geeft zich op als proefpersoon door intekening voor onderzoek via www.proefpersonen.net.
Inloggen door middel van collegekaartnummer en bijbehorende wachtwoord.
Dit kan ook in de lichtstraat op de begane grond, direct rechts voorbij de liften. Studenten
kunnen zich inschrijven op vaste uren, op afspraak of met vrije inloop. In de
maanden november/december en mei/juni worden de meeste proefpersonen gevraagd.
Onderzoekers publiceren hun onderzoek op de website vanaf de eerste collegeweek van
eerstejaarsstudenten. Het is ook mogelijk dat men telefonisch, schriftelijk of per email
wordt benaderd voor een onderzoek.
De verantwoordelijkheid voor het noteren van tijd, plaats en contactpersoon (vergeet
vooral niet het kamernummer en telefoonnummer!) ligt bij de student. Eventueel afmelden
voor een experiment waarop men zich ingetekend heeft, dient rechtstreeks te
geschieden bij de contactpersoon voor dat experiment. Studenten die zich zonder geldige
reden niet tijdig afmelden bij de contactpersoon van het experiment, moeten 5 extra
proefpersoonuren behalen.
De registratie van de behaalde proefpersoonuren wordt bijgehouden op de persoonlijke
account van de student. In totaal moet men 25 (voltijdstudenten) of 10 (deeltijdstudenten)
proefpersoonuren verzamelen.
Zodra het vereiste aantal uren is behaald, moet de student zich melden bij de Onderwijsbalie
(kamer 218). Daar krijgt men een tentamenbriefje mits ook aan de testweekverplichting
is voldaan. Dit briefje is belangrijk voor toelating tot de practica in het tweede jaar
en een voorwaarde voor het behalen van de propedeuse.
N.B. Voor deeltijdstudenten geldt een proefpersoonschap van 10 uur.
In plaats van proefpersoonuren en testweek kan men een tentamen Testleer afleggen, na
aanvraag bij de examencommissie. Men dient dit vóór 8 september 2009 te doen, met
argumentatie omtrent de principiële bezwaren.
studiegids09-10.indb 16 9-6-2009 12:21:34

Bachelor propedeuse
Practicumgroepen Academische Vaardigheden/VRT-I
Periode Semester 1 & 2
Punten 6 EC (2x 3) + 5 EC voor VRT-eindpaper
Tentamencode 507P, 514P, 513P
Docenten Practicumbegeleiders
Inlichtingen Begeleiderskamer, kamer 515-518, tel. 020-5255845
Ingangseisen VWO Wiskunde of Voorbereidende Statistiek
Onderwijsdoel
Gedurende de gehele propedeuse vindt onderwijs plaats in practicumgroepen. Deze
groepen dienen ter ondersteuning en structurering van de studieactiviteiten en voor het
ontwikkelen van academische vaardigheden, zoals mondelinge uitdrukkingsvaardigheid,
presentatievaardigheden, schrijfvaardigheden en discussievaardigheden. Doel is ook de
betrokkenheid bij de opleiding te vergroten. In de practicumgroepen worden tevens de
VRT opdrachten uitgevoerd. VRT is de afkorting van Verwerking van en Rapportage
over Teksten. Daarvan is het doel: het kritisch leren lezen en beschrijven van onderzoeksartikelen
over psychologische onderwerpen; kennismaken met literatuuronderzoek door
het leren gebruiken van de bibliotheek en verschillende zoekstrategieën voor het ontsluiten
van de literatuur; het leren behandelen van deze literatuur in een klein literatuuroverzicht.
De cursus VRT-1 vormt de voorbereiding op de cursus VRT-2, die weer voorbereidt
op het schrijven van de bachelorthese. De bachelorthese is een groot, wetenschappelijk
verantwoord, literatuuroverzicht ter afsluiting van de bachelor.
Inhoud
De activiteiten in de practicumgroepen zijn gericht op verbreding en verdieping van de
collegestof. Verder komen algemene academische vaardigheden (zoals presenteren en discussiëren)
aan bod. Ten slotte werken de studenten in groepsverband aan een aantal
projecten (zoals bijvoorbeeld het uitvoeren van een onderzoek). De practicumactiviteiten
omvatten:
• Diverse opdrachten (aan de hand van de actualiteit, praktische toepassingen en
videofragmenten) gericht op de verwerking en verdieping van de collegestof;
• Oefeningen voor de ontwikkeling van academische vaardigheden;
• Studie- en beroepsoriëntatie, waaronder een interview met een afgestudeerd
psycholoog;
• Onderzoeksopdrachten;
• Presentatieopdrachten.
Bij het onderdeel VRT-I leren studenten wetenschappelijke publicaties kritisch te lezen
en te verwerken in schriftelijke opdrachten. Tevens wordt kennis gemaakt met de bibliotheek
en de verschillende methoden om literatuur te zoeken. Studenten maken zes opdrachten
(in de vorm van mini literatuuroverzichten) die oplopen in moeilijkheidsgraad.
De eerste opdracht bestaat uit het maken van onderzoeksbeschrijvingen, de zesde en
laatste opdracht is het schrijven van een klein literatuuroverzicht over een zelfgekozen
onderwerp.
Onderwijsvorm
De practicumgroepen zijn werkgroepen waarbij de begeleider fungeert als leerprocesbegeleider.
Studenten komen (in groepen van 16 studenten) twee keer per week bijeen en
werken gezamenlijk aan bepaalde opdrachten. Van studenten wordt een actieve houding
verwacht. De VRT-opdrachten zijn geïntegreerd in de practicumgroepen academische
studiegids09-10.indb 17 9-6-2009 12:21:34
17

18
Bachelor propedeuse
vaardigheden. Sommige practicumzittingen worden besteed aan het VRT-onderdeel.
Tijdens deze zittingen worden de uitgevoerde schrijfopdrachten besproken en nieuwe
opdrachten behandeld. Er wordt daarbij gebruik gemaakt van ter plekke uitgedeelde
opdrachten en een werkboek. Thuis uitgevoerde schriftelijke opdrachten moeten tijdig
worden ingeleverd. De begeleiding bij het schrijven van het eindpaper vindt plaats in
de bijeenkomsten van de practicumgroepen en op individuele afspraak. Er zijn (in het
tweede semester) enkele extra (verplichte) bijeenkomsten in de bibliotheek en computerruimte
waarin deelnemers begeleid worden bij het zoeken naar onderzoeksliteratuur over
hun onderwerp.
Beoordelingsvorm
Deelname aan de practicumgroepen is verplicht voor alle voltijdstudenten. Alle bijeenkomsten
dienen te worden bijgewoond. Na inschrijving wordt men ingedeeld in een
groep van ± 16 deelnemers, die tweemaal per week onder begeleiding bijeen komt. Men is
geslaagd voor de practicumgroep indien alle bijeenkomsten zijn bijgewoond en alle thuis
uitgevoerde opdrachten tijdig zijn ingeleverd én beoordeeld zijn als voldoende vóór het
einde van het semester.
Literatuur
• Werkboek practicumgroepen
• Starreveld, P. A. (Ed.). (2007). Verslaglegging van psychologisch onderzoek. Amsterdam:
Boom. ISBN 978085063032, (circa € 23,-.)
Bijzonderheden
Inschrijving voor de practicumgroepen is verplicht en vindt plaats op de introductiedag,
24 augustus 2009. Voor het tweede semester is opnieuw inschrijving nodig. Hiertoe worden
in januari formulieren uitgereikt in de practicumgroep. De practicumbegeleider is
tevens mentor en deze voert verplichte mentorgesprekken met de studenten, zowel in het
eerste als in het tweede semester. De practicumgroepen zijn verplicht. Studenten die niet
voldoen aan de aanwezigheidseisen krijgen een negatief bindend studieadvies.
studiegids09-10.indb 18 9-6-2009 12:21:34

Bachelor propedeuse
Honoursprogramma: Reductionisme en Psychologie
Periode Semester 1 en 2
Punten 9 EC
Tentamencode Ho01
Aantal deelnemers Max. 36
Docenten dr. H. Dooremalen, drs. M. van der Linden, dr. I. Visser
Onderwijsdoel
De wetenschappelijke psychologie vanuit een bredere context leren kennen. Hiervoor
wordt reductionisme als leidend thema genomen. Veel aandacht is er voor de relatie van
de psychologie met de (neuro)biologie, de filosofie (philosophy of mind) en de artificiële
intelligentie. Het is de bedoeling dat de student een eigen visie ontwikkelt op de mogelijkheden
en beperkingen van de wetenschappelijke psychologie en haar grensdisciplines.
Inhoud
In het eerste semester staan de thema’s reductionisme, het zelf en rationaliteit en beslissen
centraal. In het tweede semester vinden er discussies plaats met wetenschappelijke
experts over kwesties die de wetenschappelijke psychologie in de kern raken, zoals
evolutie, ontwikkeling, vrije wil, intelligentie, sociaal gedrag en bewustzijn. In het
tweede deel van het tweede semester volgen studenten een korte collegereeks met enkele
practica over leren, conditioneren en het simuleren van leerprocessen.
Onderwijsvorm
Bijeenkomsten van vrijdag 13 november tot en met vrijdag 18 juni van 15-17 uur.
Studiemateriaal
• Reader
Onderwijsvorm
Werkgroepen, colleges, practica en presentaties.
Toelating
Het Honoursprogramma is zeer selectief en uitsluitend bestemd voor voltijdstudenten.
Studenten die na de eerste deeltoetsen van Inleiding in de Psychologie en Psychofysiologie
bij de beste 20% horen, worden uitgenodigd te solliciteren naar een plaats in het
Honoursprogramma. De verdere procedure wordt toegelicht in een brief die de 100
uitgenodigde studenten krijgen in november.
Beoordelingsvorm
Essays, tentamen en presentaties.
Meer informatie
www.student.uva.nl/psy/honours.cfm
studiegids09-10.indb 19 9-6-2009 12:21:34
19

20
Bachelor propedeuse
Statistiek
Periode Semester 1 en 2
Punten 9 EC
Tentamencode 504P
Programmagroep Psychologische Methodenleer
Ingangseis Wiskunde VWO of voorbereidende statistiek
Docenten dr. P. Koele, dr. L. Waldorp
Onderwijsdoel
Leren omgaan met beschrijvende statistiek, kansrekening en hypothesetoetsen.
Inhoud
In de psychologie worden we vaak geconfronteerd met grote hoeveelheden data waaruit
we een conclusie moeten trekken. Maar hoe moet men van die enorme hoeveelheid data
nu komen tot een zinnige uitspraak erover? Men wil graag op een of andere manier alle
data ‘samenvatten’ zodat overzicht wordt verkregen. Zo is het mogelijk om een conclusie
te trekken over hoe een en ander in elkaar zit. Ook krijgt men in de psychologie te maken
met onderzoek van anderen, bijvoorbeeld in de vakliteratuur. Men moet dan kunnen
begrijpen wat er is gedaan en of dat zinnig was. Deze cursus biedt een inleiding tot een
aantal belangrijke ideeën uit de statistiek die voor deze doeleinden kunnen worden gebruikt.
Men leert hier onder andere hoe men in de psychologische literatuur statistische
begrippen moet interpreteren, hoe overzicht wordt verkregen over grote hoeveelheden
data, en hoe statistische conclusies kunnen worden getrokken over de aanwezigheid van
effecten van psychologische interventies.
Tentamenstof
• Agresti, A., & Franklin, C. (2009). Statistics: The art and science of learning from data
(2nd ed.). Upper Saddle River, New Jersey: Pearson Education. ISBN: 9781408207970
Circa € 75.-. NIEUW.
Onderwijsvorm
Hoorcolleges.
Beoordelingsvorm
De eindbeoordeling bestaat uit twee deeltentamens met driekeuzevragen. Bij de deeltentamens
mag het boek worden gebruikt, verder aantekeningen en een rekenmachine (type
VWO). Zie verder de examenregeling.
studiegids09-10.indb 20 9-6-2009 12:21:34

Bachelor propedeuse
Psychopathologie
Periode Semester 1
Punten 4 EC
Tentamencode 505P
Programmagroep Klinische Psychologie
Docent dr. W.J. Gomperts
Onderwijsdoel
Het bieden van een eerste introductie in de “Abnormal Psychology”. Kernbegrippen, theorieën
en onderzoeksbenaderingen worden geïllustreerd die voor het betreffende gebied
belangrijk zijn.
Inhoud
Een overzicht van de psychopathologie, geordend volgens DSM-IV categorieën. De studie
van het boek wordt begeleid door colleges waarin de systematiek van het boek en een
aantal van de belangrijkste psychopathologische beelden vanuit verschillende theorieën,
empirisch onderzoek en klinische ervaringen worden toegelicht.
Tentamenstof
• Comer, R. J. (2007). Fundamentals of abnormal psychology with cd rom(5th ed.). New
York: Worth. ISBN: 9781429200356. Circa € 63,-.
• Collegestof
Onderwijsvorm
Hoorcolleges; Om het beeld dat de studenten zich van de psychopathologie verwerven,
te verlevendigen, worden demonstratiefilms getoond en geeft een ex-cliënt een gastvoordracht.
Beoordelingsvorm
Schriftelijk tentamen. Zie verder de examenregeling.
studiegids09-10.indb 21 9-6-2009 12:21:34
21

22
Bachelor propedeuse
Sociale Psychologie
Periode Semester 1
Punten 5 EC
Tentamencode 520P
Programmagroep Sociale psychologie
Docenten prof. dr. A. Fischer, prof.dr. J. Förster, prof. dr. J. v.d. Pligt
Onderwijsdoel
De sociale psychologie, één van de hoofdgebieden van de psychologie, wordt in dit onderdeel
geïntroduceerd. Sociale psychologie bestudeert sociale factoren die gedrag en opvattingen
van mensen bepalen, alsmede het functioneren van mensen in sociaal opzicht. In
deze cursus wordt eveneens de culturele context van het menselijk functioneren geïntroduceerd.
Het te behandelen boek hanteert een integratieve benadering waarin cognitieve,
motivationele en sociale factoren evenveel aandacht krijgen. Na een algemene introductie
wordt ingegaan op verschillende onderzoeksbenaderingen in de sociale psychologie.
Daarna volgt een reeks hoofdstukken die alle facetten van sociaal psychologisch gedrag
behandelen. Ook is er ruime aandacht voor toepassingen in de sociale psychologie.
Inhoud
Onderzoeksmethodologie, sociale cognitie, sociale perceptie, en stereotypering, het ‘zelf’,
groepsprocessen, rechtvaardigheid, attitudes en attitudeverandering, conformiteit, interpersoonlijke
relaties, vooroordelen, agressie en pro-sociaal gedrag.
Tentamenstof
• Smith, E. R., & Mackie, D. M. (2007). Social psychology (3th ed.). Hove & New York:
Psychology Press. ISBN: 9781841694092. Circa € 45,-.
• Collegestof
Onderwijsvorm
Hoorcolleges.
Beoordelingsvorm
Schriftelijk tentamen. Zie verder de examenregeling.
studiegids09-10.indb 22 9-6-2009 12:21:34

Bachelor propedeuse
Ontwikkelingspsychologie
(incl. Opvoeding & Onderwijs)
Periode Semester 2
Punten 5 EC
Tentamencode 509P
Programmagroep Ontwikkelingspsychologie
Docenten prof. dr. Reinout Wiers; prof. dr. Maurits van der Molen;
dr. Maartje Raijmakers; dr. Patrick Snellings; dr. Mariëtte Huizinga;
prof. dr. Pier Prins
Onderwijsdoel
Het introduceren van het vakgebied van de ontwikkelingspsychologie. Ontwikkelingspsychologie
bestudeert psychologische processen vanuit een ontwikkelingsbenadering.
Dat kan gebeuren vanwege verschillende redenen. Ten eerste is het op zichzelf interessant
om ontwikkeling in psychologische functies te onderzoeken. Denk aan vragen als: Hoe
zou een baby denken? En hoe kunnen we dat onderzoeken? Hoe kan uit dit denken het
denken ontstaan van een grootmeester schaken? Waarom ontwikkelt het ene kind zich
probleemloos en raakt een ander kind steeds in de knel? Hoe zouden ouders en school
moeten inspelen op het zich ontwikkelende brein van hun kind/leeerling? Wat drijft
adolescenten en hoe wijkt dit af van gesettelde vijftigers? Etc. Ten tweede kan een ontwikkelings-benadering
inzicht geven bij diverse complexe fenomenen door hun ontstaan
te bestuderen, denk aan redeneren, bewustzijn en probleemgedrag. Deze benadering kan
toegepast worden op normale ontwikkeling bij kinderen (klassieke ontwikkelingspsychologie),
maar ook bij abnormale ontwikkeling (ontwikkelingspsychopathologie), en bij
andere leeftijdsgroepen, zoals adolescenten en ouderen (“lifespan” benadering).
Inhoud
In de cursus wordt een aantal belangrijke theorieën uit de ontwikkelingspsychologie behandeld,
waarbij ook aandacht is voor de historische context van de ideeën en hun bedenkers.
Verder wordt een aantal belangrijke thema’s behandeld en methoden waarmee
het onderzoek verricht wordt. Er is aandacht voor klassiek en recent onderzoek uit de ontwikkelingspsychologie
op diverse terreinen, zoals biologische, cognitieve, emotionele en
sociale ontwikkeling. Naast theorie wordt er ook een link gelegd met de praktijk, zowel
wat betreft toepassingen in het onderwijsdomein (school) als in de klinische ontwikkelingspsychologie.
In de colleges zal in veel gevallen het onderwerp geïntroduceerd worden
aan de hand van de ideeën en experimenten van een historische voorganger, gevolgd door
recent werk op dit terrein en waar mogelijk toepassingen.
Tentamenstof
• Keenan, T., & Evans, S. (2009). An Introduction to child development. London: Sage.
ISBN: 9781412911153 Circa € 30,-. NIEUW
• Crain, W. (2005). Theories of development. (5th ed. - Core Edition) London: Pearson.
ISBN: 9781849590082 Circa € 30,-. NIEUW
• Aanvullende teksten in een reader.
Onderwijsvorm
Hoorcolleges. Verdere informatie over de exacte opzet (o.a. schema colleges) wordt bekend
gemaakt via Blackboard.
Beoordelingsvorm
Schriftelijk tentamen: Zie verder de examenregeling.
studiegids09-10.indb 23 9-6-2009 12:21:34
23

24
Bachelor propedeuse
Persoonlijkheidsleer
Periode Semester 2
Punten 4 EC
Tentamencode 510P
Programmagroep Psychologische Methodenleer
Docenten drs. P. van Vliet
Onderwijsdoel & Inhoud
Wat drijft de mens? Zijn het onbewuste driften en intenties waardoor wij worden geleid,
of wordt ons gedrag vooral gecontroleerd door de omgeving? Zijn mensen wel in essentie
gelijk, of zijn we juist unieke individuen? Wat ís de essentie van de mens? Eeuwenlang
hebben wetenschappers de filosofische vraag naar de ware aard van de persoonlijkheid
bestudeerd. Uit hun werk valt vooralsnog één belangrijke conclusie te trekken: iedereen
heeft een persoonlijkheid, maar vanuit elke theorie ziet die er anders uit. In deze cursus
worden vanuit het wisselende perspectief van vijf hoofdstromingen binnen de Persoonlijkheidsleer
de mens en zijn drijfveren verklaard. Aan bod komen de psychoanalytische
theorie, het behaviorisme, het cognitivisme, het existentieel-humanisme en de traittheorie,
vertegenwoordigd door Freud, Skinner, Kelly, Rogers en Eysenck, en hun nazaten.
Tentamenstof
• Vliet, P. van (2006). Wat drijft de mens? Inleiding persoonlijkheidsleer. Amsterdam:
Boom. ISBN: 9789085061519. Circa € 40,-.
• Literatuursyllabus. Verkrijgbaar bij de VSPA-boekenbalie. (circa € 25,-)
• Collegestof
Onderwijsvorm
Hoorcolleges.
Beoordelingsvorm
Schriftelijk tentamen. Zie verder de examenregeling.
studiegids09-10.indb 24 9-6-2009 12:21:34

Bachelor propedeuse
Functieleer
Periode Semester 2
Punten 4 EC
Tentamencode 506P
Programmagroep Psychonomie
Docenten Mw. dr. R. Rouw, dr. P Starreveld, prof. dr. J. Murre
Onderwijsdoel
Introductie in de Psychologische Functieleer. Deelonderwerpen: waarneming, aandacht,
geheugen, leren, taal, denken, probleem oplossen en conditioneren.
Inhoud
In deze cursus wordt een inleiding gegeven in de Psychologische Functieleer. In de eerste
plaats komt aan de orde de waarneming: de wijze waarop de hersens een beeld van de
omgeving construeren op basis van informatie die via de zintuigen binnenkomt. Het
geconstrueerde beeld is selectief: veel informatie die wel in de omgeving aanwezig is,
wordt niet in de waarneming gerepresenteerd. Daarom komt als tweede onderwerp de
(selectieve) aandacht aan bod, dat is de wijze waarop de scheiding tussen wel en niet
verwerkte informatie tot stand komt. Vervolgens wordt aandacht besteed aan de werking
van het geheugen: de wijze waarop informatie wordt verworven, in het geheugen wordt
opgeslagen, en op een later tijdstip kan worden teruggehaald. Bij alle processen van informatieverwerking
in het brein speelt taal een belangrijke rol. Daarom wordt ruim aandacht
besteed aan de wijze waarop taal (gesproken en geschreven) wordt verwerkt. Maar
ervaringen worden niet alleen als expliciete herinneringen in het geheugen opgeslagen, ze
hebben ook gevolgen voor het latere gedrag. De rol van leren, conditioneren en impliciet
geheugen worden in de cursus besproken. Tot slot krijgen de typisch menselijke capaciteiten
in ‘hogere’ functies ruim aandacht. Zoals het vermogen tot redeneren, het nemen
van beslissingen en het oplossen van complexe problemen.
Tentamenstof
• Willingham, D. T. (2007). Cognition: The Thinking Animal (3e, internationale,
editie). Upper Saddle River: Pearson Prentice Hall. ISBN: 0131789287. NIEUW
Onderwijsvorm
Hoorcolleges.
Beoordelingsvorm
Schriftelijk tentamen. Zie verder de examenregeling.
studiegids09-10.indb 25 9-6-2009 12:21:34
25

26
Bachelor propedeuse
Arbeids- & Organisatiepsychologie
Periode Semester 2
Punten 4 EC
Tentamencode 512P
Programmagroep Arbeids- & Organisatiepsychologie
Docenten Dr. M. Handgraaf
Onderwijsdoel & Inhoud
Mensen brengen een groot deel van hun tijd door in organisaties. De meesten van ons
werken zo’n dertig tot veertig jaar in een organisatie. Dit kunnen hele kleine organisaties
zijn, zoals een familiebedrijf, of een eenmanszaak, maar ook hele grote multinationals,
zoals Unilever en Shell. De meeste mensen werken niet alleen om geld te verdienen, maar
ook, of vooral, omdat ze het leuk vinden, zich verantwoordelijk voelen voor het bedrijf,
of er in de loop van de jaren veel vrienden hebben leren kennen. De organisatie is een
belangrijk, integraal onderdeel van het menselijk bestaan en vervult materiële en immateriële
behoeften.
Arbeids- en organisatiepsychologie is het vakgebied dat zich bezig houdt met het functioneren
van individuen en groepen in de context van organisaties. Het begint met vragen
als: Waarom voelt iemand zich aangetrokken tot een bepaalde baan of organisatie
(waarom solliciteert iemand)? Hoe selecteren organisaties de beste mensen uit een veelheid
van sollicitanten; op welke zaken letten ze, en welke psychologische tests gebruiken
ze daarbij? Vervolgens stellen arbeids- en organisatiepsychologen zich vragen zoals: Wat
motiveert iemand om elke dag weer opnieuw goed werk af te leveren? Wat bepaalt dat
iemand tevreden of juist ontevreden is met zijn of haar werk? Hangt dat alleen maar van
salaris en carrièremogelijkheden af, of spelen andere zaken eveneens een rol? Dat laatste
brengt ons bij het laatste soort vragen waarmee arbeids- en organisatiepsychologen zich
bezighouden: Hoe werken mensen samen? Presteren mensen beter als ze in groepen of
als aparte individuen werk verrichten? Hoe moet je leiding geven aan een groep ondergeschikten?
Wat voor soort conflicten onstaan er op het werk en hoe gaan mensen daarmee
om? Deze cursus biedt een inleiding in de voornaamste theorieën en modellen die ons in
staat stellen de selectie en begeleiding van (loopbanen van) individuen, alsmede de sociale
processen in organisaties beter te begrijpen en, waar wenselijk, te verbeteren.
Tentamenstof
• McShane, S. L., & Von Glinow, M. A. (2009). Organizational behavior (4th ed.). New
York: McGraw-Hill. ISBN 9780071101042. Circa € 60,-.
• Collegestof
Onderwijsvorm
Hoorcolleges.
Beoordelingsvorm
Schriftelijk tentamen. Zie de examenregeling.
studiegids09-10.indb 26 9-6-2009 12:21:34

Bachelor propedeuse
Verwerking van & Rapportage over Teksten I (deeltijd)
Periode Semester 1 & 2
Punten 11 EC (deeltijdvariant)
Tentamencode 515P
Docenten VRT-begeleiders
Ingangseisen Statistiek, MvO I en > 40 ec’s propedeuse tentamens (eventuele
aanwezigheidspunten van de practicumgroepen tellen niet mee)
Onderwijsdoel
Algemeen: Het kritisch leren lezen en samenvatten van onderzoeksartikelen over psychologische
onderwerpen; kennismaken met literatuuronderzoek door het leren gebruiken
van de bibliotheek en verschillende zoekstrategieën voor het ontsluiten van de literatuur;
het leren behandelen van deze literatuur in een samenhangend verslag. De cursus VRT-1
vormt de voorbereiding op de cursus VRT-2, waarin zelfstandig literatuuronderzoek
wordt gedaan, uitmondend in een literatuuroverzicht. De cursus VRT-2 vormt een voorbereiding
op het schrijven van de bachelorthese. De bachelorthese is een groot, wetenschappelijk
verantwoord, literatuuroverzicht ter afsluiting van de bachelor.
Inhoud
Tijdens de cursus VRT-1 worden wekelijks opdrachten uitgevoerd, die becommentarieerd
worden en besproken. De eerste opdrachten bestaan uit het kritisch lezen en beschrijven
van onderzoeksartikelen, de volgende opdrachten uit het integreren van enkele onderzoeksbeschrijvingen
in een samenhangend verslag, de laatste opdracht uit het behandelen
van meerdere artikelen over een zelfgekozen onderwerp in een literatuuroverzicht. De
verschillende methoden voor het opsporen van literatuur worden geïntroduceerd en geoefend
tijdens een aantal bibliotheekzittingen.
Onderwijsvorm
De uitgevoerde en beoordeelde opdrachten worden groepsgewijs besproken. Hiervoor
wordt elke deelnemer ingedeeld in een groep die wekelijks gedurende 2 uur bijeenkomt.
Daarnaast vinden enkele bijeenkomsten plaats in de bibliotheek.
Literatuur
• Starreveld, P. A. (Ed.). (2007). Verslaglegging van psychologisch onderzoek. Amsterdam:
Boom. ISBN 9789085063032, prijs € 23,-.
• Practicumbundel bij Practicumgroepen semester 1 en 2.
Beoordelingsvorm
Het uitvoeren van de opdrachten en het bijwonen van de bijeenkomsten (ook de bibliotheekbijeenkomsten)
is verplicht. Alle opdrachten moeten vóór het einde van de cursus
beoordeeld zijn als voldoende om te slagen.
Bijzonderheden
Deze cursus is onderdeel van de deeltijdpropedeuse. Inschrijving vindt plaats via inschrijfformulieren,
beschikbaar bij de Onderwijsbalie op de tweede etage.
Inschrijvingsperiode: 22 juni - 14 augustus 2009 (voor semester 1); 14 december - 15 januari
2010 (voor semester 2).
De groepen starten in het eerste semester in de week van 7 september en in het tweede
semester in de week van 8 maart (na de tweede deeltoets van het onderdeel statistiek). De
groepen worden gepland op donderdagmiddag en vrijdagochtend. Men kan bij aanmelding
een voorkeur voor een van beide tijden opgeven.
studiegids09-10.indb 27 9-6-2009 12:21:34
27

28
Literatuur Propedeuse 2009 - 2010
Inleiding in de Psychologie
• Gray, P. (2006). Psychology (5th ed.) met cd rom. New York: Worth. ISBN
9780716775126. Circa € 58,-.
Psychofysiologie
• Kalat, J. W. (2006). Biological psychology (10th ed.). Belmont: Wadsworth/Thomson.
ISBN: 9780495603115. Circa € 55,-. (m.u.v. de hoofdstukken een en elf en de Appendices).
NIEUWE EDITIE
Statistiek
• Agresti, A., & Franklin, C. (2009). Statistics: The art and science of learning from data
(2nd ed.). Upper Saddle River, New Jersey: Pearson Education. ISBN: 9781408207970
Circa € 75.-. NIEUW
Ontwikkelingspsychologie
• Keenan, T., & Evans, S. (2009). An Introduction to child development. London: Sage.
ISBN: 9781412911153 Circa € 30,-. NIEUW
• Crain, W. (2005). Theories of development. (5th ed. - Core Edition) London: Pearson.
ISBN: 9781849590082 Circa € 30,-. NIEUW
• Aanvullende teksten in een reader.
Sociale Psychologie
• Smith, E. R., & Mackie, D. M. (2007). Social psychology (3th ed.). Hove & New York:
Psychology Press. ISBN: 9781841694092. Circa € 45,-.
Methoden van Onderzoek 1
• Mook, D. G. (2001) Psychological research: the ideas behind the methods (1st ed.) New
York: Norton. ISBN:9780393976205. Circa € 39.-.
Arbeids- & Organisatiepsychologie
• McShane, S. L., & Von Glinow, M. A. (2009). Organizational behavior (4th ed.). New
York: McGraw-Hill. ISBN 9780071101042. Circa € 60,-.
Persoonlijkheidsleer
• Vliet, P. van (2006). Wat drijft de mens? Inleiding persoonlijkheidsleer. Amsterdam:
Boom. ISBN: 9789085061519. Circa € 40,-.
• Literatuursyllabus. Verkrijgbaar bij de VSPA-boekenbalie. (circa € 25,-).
Psychopathologie
• Comer, R. J. (2007). Fundamentals of abnormal psychology with cd rom(5th ed.). New
York: Worth. ISBN: 9781429200356. Circa € 63,-.
Functieleer
• Willingham, D. T. (2007). Cognition: The Thinking Animal (3e, internationale,
editie). Upper Saddle River: Pearson Prentice Hall. ISBN: 0131789287. NIEUW
Practicumgroepen 1 & 2 / Verwerking van en Rapportage over Teksten 1
• Werkboek practicumgroepen
• Starreveld, P. A. (Ed.). (2007). Verslaglegging van psychologisch onderzoek. Amsterdam:
Boom. ISBN 9789085063032, Circa € 25,-.
NB: De genoemde boeken en syllabi kan men verkrijgen bij de boekenbalie van de VSPA op de
begane grond (naast zaal A). De VSPA (Vereniging van Studenten Psychologie te Amsterdam)
verkoopt aan VSPA-leden de boeken met een korting van 10% (onder voorbehoud). De boekenbalie
is dagelijks geopend van 12.30 - 14.00 uur en elke laatste maandag van de maand van
18.15 - 19.00 uur. Tijdens de openingstijden van de boekenbalie ook telefonisch te bereiken op
tel. (020) 525.1969.
studiegids09-10.indb 28 9-6-2009 12:21:34

Collegerooster Propedeuse Eerste Semester 2009 - 2010
Inleiding in de Psychologie
dr. P. A. Starreveld
Naar keuze: Dagcolleges
Datum Tijd Zaal Hfdstk Datum Tijd Zaal Hfdstk
ma 31 aug 10.00-13.00 A 1 ma 5 okt 10.00-13.00 A 10
wo 2 sept 11.00-13.00 A 2 ma 12 okt 10.00-13.00 A 11
ma 7 sept 10.00-13.00 A 3 ma 19 okt 10.00-13.00 A 12
ma 14 sept 10.00-13.00 A 4 wo 21 okt 11.00-13.00 A 13
wo 16 sept 11.00-13.00 A 6 ma 26 okt 10.00-13.00 A 14
ma 21 sept 10.00-13.00 A 8 wo 28 okt 11.00-13.00 A 15
ma 28 sept 10.00-13.00 A 9 ma 2 nov 10.00-13.00 A 16
hierna deeltoets 1 wo 4 nov 11.00-13.00 A 17
Inleiding in de Psychologie
dr. P. A. Starreveld
of: Avondcolleges (parallel)
Datum Tijd Zaal Hfdstk Datum Tijd Zaal Hfdstk
ma 31 aug 19.00-22.00 A 1 ma 5 okt 19.00-22.00 A 10
wo 2 sept 19.00-21.00 A 2 ma 12 okt 19.00-22.00 A 11
ma 7 sept 19.00-22.00 A 3 ma 19 okt 19.00-22.00 A 12
ma 14 sept 19.00-22.00 A 4 wo 21 okt 19.00-21.00 A 13
wo 16 sept 19.00-21.00 A 6 ma 26 okt 19.00-22.00 A 14
ma 21 sept 19.00-22.00 A 8 wo 28 okt 19.00-21.00 A 15
ma 28 sept 19.00-22.00 A 9 ma 2 nov 19.00-22.00 A 16
hierna deeltoets 1 wo 4 nov 19.00-21.00 A 17
Psychofysiologie Colleges en voorbereidende avondcolleges
dr. L. M. Talamini & drs. S. Witteveen en dr. H. Slagter
Datum Tijd Zaal Hfdstk Datum Tijd Zaal Hfdstk
di 1 sept 19.00-21.00 A voorber. do 24 sept 19.00-21.00 A voorber.
do 3 sept 09.00-11.00 A 1 en 2 vr 25 sept 11.00-13.00 A 6/7
do 3 sept 19.00-21.00 A voorber. ma 28 sept 09.00-10.00 A vragenuur
vr 4 sept 11.00-13.00 A 2 hierna deeltoets 1
di 8 sept 19.00-21.00 A voorber. vr 2 okt 11.00-13.00 A 8
wo 9 sept 11.00-13.00 A 3 wo 7 okt 11.00-13.00 A 9
do 10 sept 19.00-21.00 A voorber. vr 9 okt 11.00-13.00 A 10
vr 11 sept 11.00-13.00 A 3 en 4 vr 16 okt 11.00-13.00 A 13
di 15 sept 19.00-21.00 A voorber. vr 23 okt 11.00-13.00 A 14
do 17 sept 19.00-21.00 A voorber. vr 30 okt 11.00-13.00 A 15
vr 18 sept 11.00-13.00 A 4 vr 6 nov 11.00-13.00 A 12 + vragen
wo 23 sept 11.00-13.00 A 5
studiegids09-10.indb 29 9-6-2009 12:21:35
29

30
Collegerooster Propedeuse Tweede Semester 2009 - 2010
Methoden van Onderzoek I
dr. D. Borsboom en dr. J. Wicherts
Datum Tijd Zaal Hfdstk Datum Tijd Zaal Hfdstk
di 1 sept 11.00-13.00 A 1 en 2 do 17 sept 11.00-13.00 A nnb
do 3 sept 11.00-13.00 A nnb di 22 sept 11.00-13.00 A nnb
di 8 sept 11.00-13.00 A nnb do 24 sept 11.00-13.00 A nnb
do 10 sept 11.00-13.00 A nnb di 6 okt 11.00-13.00 A nnb
di 15 sept 11.00-13.00 A nnb do 8 okt 11.00-13.00 A nnb
De colleges van dinsdag 1 september tot en met donderdag 10 september en die van 6 oktober
worden gegeven door Denny Borsboom, de overige colleges worden gegeven door Jelte Wicherts.
De collegereeks wordt afgesloten door beide docenten op 8 oktober.
Statistiek eerste deel (tweede deel start in het tweede semester)
dr. P. Koele en dr. L. Waldorp
Datum Tijd Zaal Hfdstk Datum Tijd Zaal Hfdstk
di 20 okt 11.00-13.00 A 1 do 3 dec 11.00-13.00 A 8
do 22 okt 11.00-13.00 A 2 di 8 dec 11.00-13.00 A 8
di 27 okt 11.00-13.00 A 2/3 do 10 dec 11.00-13.00 A reserve
do 29 okt 11.00-13.00 A 3 hierna deeltoets 1
di 3 nov 11.00-13.00 A 4 di 5 jan 11.00-13.00 A 9
di 17 nov 11.00-13.00 A 5 di 12 jan 11.00-13.00 A 9
do 19 nov 11.00-13.00 A 5 do 14 jan 11.00-13.00 A 9
di 24 nov 11.00-13.00 A 6 di 19 jan 11.00-13.00 A 10
do 26 nov 11.00-13.00 A 6/7 do 21 jan 11.00-13.00 A 10
di 1 dec 11.00-13.00 A 7 di 26 jan 11.00-13.00 A 11
Practicumgroep en Academische Vaardigheden/VRT-I Semester 1
div. begeleiders
Naast de colleges volgt men tweemaal per week een verplichte practicumgroep van
twee uur. Er zijn verschillende tijden mogelijk. Men wordt ingedeeld na inschrijving
tijdens de introductiedag op 24 augustus. Onderdeel van de practicumgroepen vormen
de VRT-1 opdrachten, waarvoor men mini literatuuroverzichten schrijft. Zie voorts de
beschrijving van dit onderdeel. Deeltijdstudenten volgen geen practicumgroepen maar
een aparte cursus VRT-1 die elk semester wordt aangeboden.
studiegids09-10.indb 30 9-6-2009 12:21:35

Psychopathologie
dr. W. Gomperts
Collegerooster Propedeuse Tweede Semester 2009 - 2010
Datum Tijd Zaal Hfdstk Datum Tijd Zaal Hfdstk
vr 13 nov 11.00-13.00 A DSM iv wo 9 dec 11.00-13.00 A Eetstoornissen
vr 20 nov 11.00-13.00 A Angst vr 11 dec 11.00-13.00 A Schizofrenie
vr 27 nov 11.00-13.00 A Stemming vr 18 dec 11.00-13.00 A Pers.stoornissen
vr 4 dec 11.00-13.00 A Trauma wo 6 jan 11.00-13.00 A Jeugdigen
Sociale Psychologie
prof. dr. A. Fischer, prof. dr. J. v.d. Pligt, prof. dr. J. Förster
Datum Tijd Zaal Hfdstk Datum Tijd Zaal Hfdstk
ma 16 nov 11.00-13.00 A 1 en 2 ma 14 dec 11.00-13.00 A 9
wo 18 nov 11.00-13.00 A 3 ma 4 jan 11.00-13.00 A 10
ma 23 nov 11.00-13.00 A 4 wo 13 jan 11.00-13.00 A 11
wo 25 nov 11.00-13.00 A 5 ma 18 jan 11.00-13.00 A 12
ma 30 nov 11.00-13.00 A 6 wo 20 jan 11.00-13.00 A 13
wo 2 dec 11.00-13.00 A 7 ma 25 jan 11.00-13.00 A 14
ma 7 dec 11.00-13.00 A 8
De colleges worden op 16 november en van 7 december tot en met 4 januari gegeven door Joop
van der Pligt, van 18 november tot en met 2 december door Jens Förster en vanaf 13 januari
door Agneta Fischer.
Testweek (verplichte bijeenkomsten)
Coördinatie: P. Brouwer
De Testweek bestaat uit 1 pen en papier sessie en 4 computersessies. Men wordt in een
van de twee groepen ingedeeld:
• Groep 1: dinsdagavond
• Groep 2: woensdagavond
De ‘Testweek’ is een verplicht onderdeel. Men dient alle 5 zittingen aanwezig te zijn.
Inschrijving kan tot uiterlijk 11 september, waarna men wordt ingedeeld. De 5 zittingen
vallen in de weken van 21/9, 5/10, 19/10, 26/10 en 2/11. Er zijn geen zittingen in de week
van 28/9 en in de week van 12/10 vanwege (deel-)tentamens.
studiegids09-10.indb 31 9-6-2009 12:21:35
31

32
Tentamenrooster Propedeuse 2009 - 2010
Statistiek (tweede deel, reeds gestart tijdens eerste semester)
dr. P. Koele, dr. L. Waldorp
Datum Tijd Zaal Hfdstk Datum Tijd Zaal Hfdstk
di 2 feb 11.00-13.00 A 12 di 16 feb 11.00-13.00 A 14
do 4 feb 11.00-13.00 A 12 do 18 feb 11.00-13.00 A 14
di 9 feb 11.00-13.00 A 13 di 23 feb 11.00-13.00 A 15
do 11 feb 11.00-13.00 A 14 do 25 feb 11.00-13.00 A reserve
Ontwikkelingspsychologie (incl. opvoeding en onderwijs)
prof. dr. R. Wiers, dr. P. Snellings, prof. dr. M. v.d. Molen e.a.
Datum Tijd Zaal Hfdstk Datum Tijd Zaal Hfdstk
ma 1 feb 11.00-13.00 A
wo 24 feb 11.00-13.00 A
wo 3 feb 11.00-13.00 A di 2 mrt 11.00-13.00 A
ma 8 feb
wo 10 feb
ma 15 feb
11.00-13.00
11.00-13.00
11.00-13.00
A
A
A
indeling
volgt
op
blackboard
wo 3 mrt
di 9 mrt
wo 10 mrt
11.00-13.00
11.00-13.00
11.00-13.00
A
A
A
wo 17 feb 11.00-13.00 A di 16 mrt 11.00-13.00 A
ma 22 feb 11.00-13.00 A wo 17 mrt 11.00-13.00 A
Persoonlijkheidsleer
indeling
volgt
op
blackboard
drs. P. van Vliet
Datum Tijd Zaal Hfdstk Datum Tijd Zaal Hfdstk
vr 5 feb 11.00-13.00 A Freud vr 19 mrt 11.00-13.00 A Rogers
vr 12 feb 11.00-13.00 A Freud di 23 mrt 11.00-13.00 A Kelly
vr 19 feb 11.00-13.00 A Skinner vr 26 mrt 11.00-13.00 A Kelly
vr 5 mrt 11.00-13.00 A Skinner di 30 mrt 11.00-13.00 A Eysenck
vr 12 mrt 11.00-13.00 A Rogers di 6 apr 11.00-13.00 A Eysenck
studiegids09-10.indb 32 9-6-2009 12:21:35

Functieleer
Bachelor propedeuse
Mw. dr. R. Rouw, dr. P. Starreveld, prof. dr. J. Murre
Datum Tijd Zaal Hfdstk Datum Tijd Zaal Hfdstk
di 13 apr 11.00-13.00 A 1 en 2 di 11 mei 11.00-13.00 A 8
do 15 apr 11.00-13.00 A 3 di 18 mei 11.00-13.00 A 9
di 20 apr 11.00-13.00 A 4 di 25 mei 11.00-13.00 A 10
do 22 apr 11.00-13.00 A 5 di 1 jun 11.00-13.00 A 11
di 27 apr 11.00-13.00 A 6 di 8 jun 11.00-13.00 A 12
di 4 mei 11.00-13.00 A 7 di 15 jun 11.00-13.00 A 12
Arbeids- & Organisatie Psychologie
dr. M. Handgraaf
Datum Tijd Zaal Hfdstk Datum Tijd Zaal Hfdstk
wo 14 apr
wo 21 apr
wo 28 apr
do 6 mei
11.00-13.00
11.00-13.00
11.00-13.00
11.00-13.00
A
A
A
A
Indeling
wordt op
Blackboard
bekend
gemaakt
wo 12 mei
wo 19 mei
wo 26 mei
wo 2 jun
11.00-13.00
11.00-13.00
11.00-13.00
11.00-13.00
A
A
A
A
Indeling
wordt op
Blackboard
bekend
gemaakt
Practicumgroep en Academische Vaardigheden/VRT-I Semester 2
Diverse begeleiders
Men volgt in het tweede semester tweemaal per week een verplichte practicumgroep
van twee uur. Indeling na inschrijving! Voor meer informatie: zie de tekst van dit onderdeel.
Het onderdeel VRT-1 is geïntegreerd in de practicumgroep. In het tweede semester
schrijft men miniliteratuuroverzichten en als eindopdracht een uitgebreider literatuuroverzicht.
Men volgt tevens verplichte COO en bibliotheekzittingen. Deeltijdstudenten
volgen geen practicumgroepen maar een aparte cursus VRT-1, zie de cursusbeschrijving
voor meer informatie en roostering.
studiegids09-10.indb 33 9-6-2009 12:21:35
33

34
Bachelor propedeuse
1. Tentamens Propedeuse 2009/2010
01-09-2009
01-10-2009
15-10-2009
11-11-2009
17-12-2009
11-01-2010
29-01-2010
01-03-2010
22-03-2010
12-04-2010
07-06-2010
24-06-2010
Voorbereidende statistiek voor deficiënte studenten
Inleiding/psychofysiologie deeltoets 1
Methoden van Onderzoek 1
Inleiding/psychofysiologie deeltoets 2
Statistiek deeltoets 1
Psychopathologie
Sociale psychologie
Statistiek deeltoets 2
Ontwikkelingspsychologie & opv./onderw.
Persoonlijkheidsleer
Arbeids- & Organisatiepsychologie
Functieleer
Dinsdagavond
Donderdag
Donderdag
Woensdag
Donderdag
Maandag
Vrijdag
Maandagochtend
Maandagochtend
Maandag
Maandag
Donderdag
Van het tentamen Voorbereidende statistiek worden alle studenten vrijgesteld die in het bezit
zijn van een VWO diploma waarin wiskunde deel heeft uitgemaakt van het examenpakket (A,
B, A1, A2, B1 of B2), alsmede alle studenten die de toets wiskunde voorafgaand aan de studie
hebben behaald.
2. Herkansingen Propedeuse 2009/2010
26-07-2010
27-07-2010
28-07-2010
29-07-2010
30-07-2010
02-08-2010
03-08-2010
04-08-2010
05-08-2010
06-08-2010
Persoonlijkheidsleer
Functieleer
Psychopathologie
Inleiding in de Psychologie
Arbeids- & Organisatiepsychologie
Ontwikkelingspsychologie
Methoden van Onderzoek 1
Sociale psychologie
Psychofysiologie
Statistiek
3. Tweede Herkansingen Propedeuse oud (Leerstof 08/09)
14-09-2009
21-09-2009
28-09-2009
12-10-2009
19-10-2009
26-10-2009
02-11-2009
Ontwikkelingspsychologie
Psychopathologie
Arbeids- & Organisatiepsychologie
Persoonlijkheidsleer
Functieleer
Sociale psychologie
Statistiek
Maandag
Dinsdag
Woensdag
Donderdag
Vrijdag
Maandag
Dinsdag
Woensdag
Donderdag
Vrijdag
Maandag
Maandag
Maandag
Maandag
Maandag
Maandag
Maandag
Voor herkansingen van andere onderdelen is men aangewezen op de tentamens die voor de eerstejaarsstudenten
worden georganiseerd in het eerste semester. Dit betreft dan wel de eventueel
nieuwe leerstof! Tentamendata en tijden staan pas definitief vast zodra (1 maand voor het tentamen)
de zaalruimte is gereserveerd. Precieze informatie krijgt men (uitsluitend) bij de inschrijving
voor het ten tamen via Studieweb. Inschrijving is verplicht!
studiegids09-10.indb 34 9-6-2009 12:21:36

Bachelor propedeuse
17. Inschrijving voor tentamens
Voor alle (deel-)tentamens moet men zich aanmelden via internet: http://Studieweb.student.uva.nl/.
Om toegang te krijgen tot Studieweb dient men zich te identificeren met
de UvA-gebruikersnaam (= collegekaartnummer) en het persoonlijke wachtwoord. Dit
wachtwoord is hetzelfde als het studentenmail wachtwoord. Verwar dit wachtwoord niet
met dat voor het gebruik van de studiecentra. Problemen met wachtwoorden zijn uitsluitend
oplosbaar via een van de studiecentra (dichtstbijzijnde: Roetersstraat 11, derde etage,
boven de mensa Agora). Grote tentamens worden meestal ondergebracht in de IWO
tentamenzalen (locatie AMC). Na aanmelding via Studieweb krijgt men een e-mail met
een bevestiging. Zonder inschrijving kan niet worden deelgenomen en alleen door in te
schrijven weet men tijdstip en plaats. Inschrijving kan ongeveer vanaf 4 weken voor het
tentamen en uiterlijk tot 3 werkdagen voor het tentamen. Inschrijving impliceert deelname.
Men kan de inschrijving annuleren via het zelfde internetadres.
Neem eventueel de e-mail, maar in elk geval collegekaart, identiteitsbewijs, pen, potlood, puntenslijper
en vlakgom mee naar het tentamen.
17.1 Tijdens het tentamen
De toegang wordt geweigerd als men een kwartier (of meer) te laat is, ook als dit het
gevolg is van overmacht (treinstaking etc.) Men is in dat geval aangewezen op de eerstvolgende
reguliere herkansing. Ook is het verplicht minstens twintig minuten te blijven en
tassen (met daarin attributen zoals de mobiele telefoon) op de grond te plaatsen! Toiletbezoek
tijdens de tentamens is niet toegestaan. Studenten die deelnemen aan een tentamen
zijn altijd verplicht de antwoorden in te leveren, ook als men denkt het tentamen slecht
gemaakt te hebben.
Op het tentamen treft men doorgaans een boekje met multiple choice vragen aan, een
multiple choice antwoordformulier en een formulier essayvragen. Op het multiple choice
formulier worden met potlood alle gegevens ingevuld. In de rechterbovenhoek wordt het
collegekaartnummer met een streepjescode ingevuld en wel als volgt:
0 = = = = = = o
1 = = = = = = =
2 = = o = = = =
3 = = = = = = =
4 = o = = = = =
5 = = = o = = =
6 = = = = = o =
7 = = = = o = =
8 = = = = = = =
9 o = = = = = =
Studentnummer 9 4 2 5 7 6 0
Onderaan vult men het versienummer in: Doorgaans zijn er twee versies, 1 of 2. Vul de
juiste versie in die overeenkomt met het tentamenboekje! Als de hoofdsurveillant heeft
aangegeven dat het tentamen begint slaat men het tentamenboekje open en vult men de
antwoorden in waarbij men zelf de tijd in de gaten houdt. Neem daarna de antwoorden
over op het antwoordformulier. De essayvraag beantwoordt men op het speciale
antwoordformulier voor essayvragen. Meestal wordt men ook gevraagd het onderwijs te
evalueren. Houd onderstaande in het hoofd:
• multiple choice formulier altijd met potlood invullen (potlood meenemen)
• collegekaartnummer goed invullen én aanstrepen (met potlood)
• versie invullen
• één alternatief per vraag en geen niet-bestaande alternatieven aanstrepen
• geen vragen overslaan
studiegids09-10.indb 35 9-6-2009 12:21:36
35

36
Bachelor propedeuse
• correcties goed uitgummen (gum meenemen)
• essayvragenformulier goed invullen (met pen) en altijd inleveren
• (eventueel) evaluatieformulieren invullen
Als men klaar is geeft men een teken aan de surveillant die de antwoordformulieren inneemt.
Het tentamenboekje met de vragen mag men behouden.
17.2 Uitslagen van tentamens
Na de officiële eindtijd van het tentamen wordt de m.c. sleutel met de goede alternatieven
op het prikbord op de tweede etage gehangen en doorgaans ook op Blackboard gepubliceerd.
Men kan dan controleren hoeveel vragen goed zijn beantwoord. Eventuele open
vragen moeten dan nog worden nagekeken. Voorts kan na analyse van de multiple choice
gegevens blijken dat bepaalde vragen of alternatieven minder geschikt waren, omdat die
niet bijdragen aan de betrouwbaarheid van het tentamen, zodat er bijvoorbeeld een vraag
uitvalt. Uiterlijk 20 werkdagen na afname van het tentamen wordt de uitslag gepubliceerd
op het prikbord. Zodra de resultaten worden ingevoerd in de studentenadministratie ontvangt
men een e-mail. Verwerkte uitslagen kan men zelf online checken. Tegen de uitslag
van een tentamen kan men in eerste instantie, via de Onderwijsbalie, in beroep gaan bij
de docent of de examencommissie. Daarna kan men nog in beroep gaan bij de Commissie
van Beroep voor de Examens, Spui 21, 1012 WX Amsterdam. Zie ook de bijlage van
deze gids, trefwoord: Bezwaar & Beroep.
17.3 Oude tentamens
Er is een tentamenbundel beschikbaar met daarin recent afgenomen tentamens en de
antwoordsleutels. Deze wordt gepubliceerd op blackboard.
17.4 Tentamenregeling
Er is vanaf half september een zogenaamde examenregeling propedeuse beschikbaar
waarin staat welke tentamenscore tot welk tentamencijfer leidt. Deze wordt gepubliceerd
op internet (bij Onderwijsbalie psychologie).
17.5 Adressen waar tentamens gehouden kunnen worden
Grote tentamens vinden meestal plaats in de IWO tentamenzalen naast het academisch
medisch centrum (AMC), Meibergdreef 29. De zaal is bereikbaar met het openbaar vervoer.
Metrostation Holendrecht, uitgang AMC-zijde, linksaf het voetpad volgen richting
Hogeschool van Amsterdam. Brug over, links aanhouden, rechtsaf over parkeerterreinen
(P4) naar IWO gebouw. Met de fiets rijdt men vanuit Amsterdam richting Zuid-Oost
en volgt men de borden AMC. Op het AMC terrein wordt het IWO gebouw duidelijk
aangegeven. Zie ook: www.student.uva.nl.
Enkele andere mogelijke locaties:
• OMP: Oudemanhuispoort: Oude Zijds Achterburgwal 217,
• Tentamenzaal B in Scheikunde-gebouw: Nieuwe Achtergracht 166.
• USC: Universitair Sportcentrum: De Boelelaan 46,
bereikbaar met sneltram 51 of 50, halte WTC (metro).
studiegids09-10.indb 36 9-6-2009 12:21:36

Hoofdstuk 3
Tweede Bachelorjaar
studiegids09-10.indb 37 9-6-2009 12:21:36

38
Tweede Bachelorjaar
1. Overzicht van het tweede bachelorjaar:
Het tweede studiejaar vormt samen met de propedeuse de basisopleiding psychologie.
Het derde jaar is specialistisch ingevuld. Het tweede jaar heeft een ander karakter dan de
propedeuse: er is een volledig onderzoeksemester in opgenomen met veel verplicht kleinschalig
onderwijs waarbij de student fulltime beschikbaar moet zijn. Het andere semester
bevat onder andere keuzevakken.
Alle onderdelen worden twee keer gegeven, één keer voor studenten die de propedeuse af
hebben (stroom 1) en één keer voor studenten met een (beperkte) studievertraging (stroom
2). De laatste groep heeft en houdt wel studievertraging! Dit wordt later toegelicht.
Semester Onderdeel Ec
Onderdelen van het onderzoeksemester
1 of 2 Methoden van Onderzoek 2-a 6
1 of 2 Methoden van Onderzoek 2-b 3
1 of 2 Onderzoekspracticum basisdeel 8
1 of 2 Onderzoekspracticum onderzoeksdeel 12
1 of 2 SPSS 1
Onderdelen van het andere semester
1 of 2 Grondslagen van de Psychologie 6
1 of 2 Verwerking van en Rapportage over Teksten 2 6
1 of 2 Gesprekspracticum 6
1 of 2 Keuzeruimte (div. cursusmogelijkheden) 12
Totaal 60
• De cursus Methoden van Onderzoek 2 is een vervolg op Methoden van Onderzoek
1 en Statistiek. Samen met de propedeusecursus Statistiek en SPSS is het eerste
deel van deze cursus (2-a) een belangrijke voorbereiding op het onderzoeksdeel van
het Onderzoekspracticum (OP). In het derde jaar volgt opnieuw een statistisch
methodologisch onderdeel maar dit wordt per specialisatie ingevuld.
• Het Onderzoekspracticum is het grootste onderdeel van het tweede studiejaar en
neemt een volledig semester in beslag, waarin men gedurende de eerste 10 weken het
basisdeel volgt samen met Methoden van Onderzoek 2-a en SPSS. In de laatste 10
weken voert men met een groep van 4 studenten vrijwel fulltime een onderzoek uit en
worden de verplichte colleges Methoden van Onderzoek 2-b gevolgd. Men doorloopt
de hele empirische cyclus en schrijft een eindverslag. Er bestaat ook een deeltijdvariant
(half time) waarbij het onderwijs is uitgesmeerd over het gehele studiejaar (zie het
hoofdstuk over deeltijd studeren).
• Verwerking van en Rapportage over Teksten 2 is een vervolg op VRT-1. Men
verricht literatuurstudie over een onderwerp naar keuze waarbij men kan kiezen uit
een groot aanbod van de deelnemende programmagroepen. Dit mondt uit in een
literatuuroverzicht (paper). In het derde jaar wordt het schrijfonderwijs in de bachelor
afgerond met een Bachelorthese.
• Grondslagen van de Psychologie is een cursus waarin zowel een aantal belangrijke
denkers uit de Geschiedenis van de Psychologie worden gepresenteerd als een overzicht
wordt gegeven van de wetenschapstheorie en –filosofie.
• Het Gesprekspracticum is een training waarin aandacht besteed wordt aan het
verwerven van kennis en zelfinzicht. Bovendien wordt geoefend met en gereflecteerd op
het eigen sociaal gedrag in alledaagse situaties. Hiermee wordt een basis gelegd voor het
voeren van de veel voorkomende dyadische gespreksvoering in de beroepsuitoefening
studiegids09-10.indb 38 9-6-2009 12:21:36

Tweede Bachelorjaar
als psycholoog. Het gesprekspracticum duurt zes weken, waarbij er elke week gedurende
twee hele dagen verplichte bijeenkomsten zijn.
• In de keuzeruimte in het tweede jaar kunnen studenten kiezen voor onderdelen
binnen of buiten de opleiding Psychologie en zich daarmee verder oriënteren op de
specialisatiekeuze.
2. Toelating tot onderdelen van het tweede bachelorjaar
2.1 Stromen in het tweede jaar
Studenten worden na het eerste jaar in stromen verdeeld op basis van het aantal behaalde
punten. We onderscheiden vier groepen:
1. 60 ec (= propedeuse) behaald op 31 augustus
Stroom 1: Deze groep studenten start met het onderzoeksemester dat bestaat uit
Methoden van Onderzoek 2-a en b, SPSS en het Onderzoekspracticum 1 . Deze
onderdelen zijn op elkaar afgestemd, men kan alleen het hele pakket volgen. In het
tweede semester volgt men het Gesprekspracticum, VRT-2, Grondslagen van de
Psychologie en kernthema’s of keuzevakken. Stroom 1 studenten kunnen overigens
de beide semester volledig omwisselen in overleg met een studieadviseur, bijvoorbeeld
omdat het roostertechnisch beter uitkomt of omdat men graag bepaalde keuzevakken
in het eerste semester wil volgen.
2. 40 - 59 ec behaald op 31 augustus
Stroom 2: Voor Stroom 2 studenten ligt de prioriteit bij het afronden van de
propedeuse vóór februari 2010. Deze studenten hebben studievertraging, en mogen in
het eerste semester beperkt aan onderdelen van het tweede jaar meedoen. Zij kunnen
zich echter nog kwalificeren voor een start met de specialisatie in hun derde jaar
mits de propedeuse voor 1 februari 2010 wordt behaald én ze in het eerste semester
VRT-2 hebben behaald. Stroom 2 studenten blijven wel een vertraging houden en
kunnen de bachelor doorgaans pas in het vierde jaar afronden. Deze studenten starten
in het tweede semester met het onderzoeksemester en benutten het eerste semester
om de propedeuse af te ronden. In het eerste semester kan deelgenomen worden aan
het tweedejaarsonderdeel Grondslagen van de Psychologie. Deelname aan VRT-2 is
mogelijk als men tijdig 55 ec heeft behaald. Dit geldt ook voor het Gesprekspracticum.
Om dat mogelijk te maken is er een serie herkansingen gepland tussen september en
begin november zodat men al voor de tweede helft van het eerste semester de propedeuse
af kan hebben. Studenten die de propedeuse ook niet voor februari afronden lopen
minimaal een jaar vertraging op.
3. 30 - 39 ec behaald op 31 augustus
Deze groep studenten heeft weliswaar voldaan aan de norm van het bindend
studieadvies (BSA) maar bevindt zich in de gevarenzone. Men kan deelnemen aan
stroom 2 maar moet eerst een planning met uitleg indienen bij de examencommissie
en deze laten goedkeuren.
4. minder dan 30 ec ec behaald op 31 augustus
Studenten die minder dan 30 ec hebben behaald krijgen een bindend negatief advies.
2.2 Herkansingen van propedeuse-onderdelen in het tweede bachelorjaar
In het eerste semester van het tweede studiejaar kan men alle propedeuse-tentamens herkansen.
De ene helft van de vakken kan men opnieuw volgen, waarna men tentamen
aflegt met de nieuwe lichting eerstejaarsstudenten. De vakken die in het tweede semester
zijn gegeven kennen een vroege herkansing in het eerste semester. De herkansing betreft
uiteraard de leerstof van het voorafgaande studiejaar. De data treft men aan in het propedeusedeel
van de gids.
1 Deeltijdstudenten - en in bijzondere gevallen voltijdstudenten - kunnen het OP in deeltijd volgen. In dat geval volgt men eerst
Methoden van Onderzoek 2a en SPSS en aansluitend een half-time Onderzoekspracticum dat de overige 30 weken van
het jaar in beslag neemt. Zie voor meer informatie het hoofdstuk over de deeltijdopleiding.
studiegids09-10.indb 39 9-6-2009 12:21:36
39

40
Tweede Bachelorjaar
2.3. Toelatingsvoorwaarden voor tweedejaars onderdelen
Voor deelname aan de meeste cursussen in het tweede jaar gelden studievoortgangseisen
en inhoudelijke toelatingsvoorwaarden. Voorwaarden:
Onderdeel Voorwaarden
Methoden van Onderzoek 2a en b & SPSS Propedeuse behaald
Onderzoekspracticum Basisdeel Propedeuse behaald
Onderzoekspracticum Onderzoeksdeel Basisdeel OP, MvO 2a en SPSS
Grondslagen van de Psychologie minstens 39 ec van de propedeuse
VRT-2 55 ec én VRT-1
Gesprekspracticum 55 ec
Keuzevak bij Psychologie (specialisatievak, kernthe- Propedeuse behaald
ma, etc.)
Keuzevak buiten Psychologie Te bepalen door betreffende opleiding
Per groep studenten wordt in de volgende paragrafen een planningsadvies gegeven. Voor
advies en overleg kan men verder contact opnemen met een studieadviseur (zie voor in de
studiegids). In juni wordt aan propedeusestudenten extra uitleg over het tweede jaar en
het stromenbeleid gegeven in een zitting van de practicumgroep.
3. Planning van het tweede studiejaar
Stroom 1: 60 ec behaald (= propedeuse) per 31 augustus. Studenten in Stroom 1 zijn
precies op schema en kunnen dus alle tweedejaarsonderdelen volgen. Als zij op schema
blijven kunnen ze zonder vertraging worden toegelaten tot het derde specialistische jaar
en na drie jaar doorstromen in de master mits ook het derde jaar zonder vertraging wordt
doorlopen. Dit is van groot belang omdat men de bachelor moet hebben afgerond voordat
met de master kan worden begonnen. Vooral om aan selectieve masterprogramma’s deel
te nemen is het erg aan te bevelen de bachelor in drie jaar te halen.
Stroom 1 start in het eerste semester van het tweede studiejaar met de onderdelen Methoden
van Onderzoek 2a en b, SPSS en het Onderzoekspracticum. In het tweede semester
volgt men het Gesprekspracticum, VRT-2, Grondslagen van de Psychologie en vult men
de keuzeruimte, bijvoorbeeld met kernthema’s.
Stroom 1 60 ec behaald per 31 augustus
Semester 1 Semester 2
10 weken 10 weken 8 weken 12 weken
Methoden van
Onderzoek 2-a (6 ec) +
SPSS (1 ec)
Onderzoekspracticum
– Basisdeel –
(8 ec)
Methoden van
Onderzoek 2-b (3 ec)
Onderzoekspracticum
– Onderzoeksdeel –
(12 ec)
Grondslagen van de
Psychologie VRT-2 (6 ec)
(6 ec)
Gesprekspracticum ( 3 startdata)
(6 ec)
Keuzevakken (12 ec):
Binnen (kernthema of specialisatievak)
of buiten Psychologie1 15 ec 15 ec 12 ec 18 ec
* N. B. Enkele keuzevakken worden gegeven in het eerste blok van het tweede semester,
als men een van die vakken wil volgen kan het rooster van het tweede semester aangepast
worden, door het Gesprekspracticum en VRT-2 beide in het tweede blok van het tweede
1 zie voor een overzicht van mogelijke keuzevakken de flyer, verkrijgbaar bij de Onderwijsbalie Psychologie
studiegids09-10.indb 40 9-6-2009 12:21:36

Tweede Bachelorjaar
semester te volgen. De planning voor het tweede semester hangt dus samen met wanneer
de vakken worden gegeven die gekozen worden voor de keuzeruimte.
** Het Gesprekspracticum duurt zes weken. De eerste editie start in februari, de tweede
in april en de derde in mei. Men volgt in het tweede semester in het eerste blok Grondslagen
van de Psychologie samen met het Gesprekspracticum. Of men volgt in het eerste
blok Grondslagen met VRT-2. In dat laatste geval schuift het Gesprekspracticum door
naar de tweede of derde editie van het tweede semester. Belangrijk is dat er totaal 30 ec
gepland wordt en dat er spreiding is over de twee blokken.
Stroom 2: 40-59 ec behaald per 31 augustus
Semester 1 Semester 2
20 weken 10 weken 10 weken
Herkansingen propedeuse
Grondslagen van de Psychologie (6 ec)
evt. keuzevakken buiten Psychologie 1
Gesprekspracticum
(6 ec)
Methoden van
Onderzoek 2-a (6 ec)
SPSS (1 ec)
Onderzoekspracticum
VRT-2 (6 ec) en/of
– basisdeel –
Gesprekspracticum (6 ec)
(8 ec)
Methoden van
Onderzoek 2-b (3 ec)
Onderzoekspracticum
– onderzoeksdeel –
(12 ec)
maximaal 30 ec 15 ec 15 ec
VRT-2 kan alleen gevolgd worden indien voldaan wordt aan de ingangseis van ten minste 55 ec uit
de propedeuse en VRT-1 behaald; de 55 ec eis geldt ook voor het Gesprekspracticum.
Stroom 3: minder dan 40 ec behaald per 31 augustus
Studenten die minder dan 40 ec hebben behaald en besluiten de studie toch voort te
zetten, moeten voor 1 september reageren op het advies (schriftelijk, gericht aan de examencommissie).
4. Onderwijs en toetsing in het tweede studiejaar
Bij de onderdelen Methoden van Onderzoek 2 en Grondslagen van de Psychologie volgt
men onderwijs in de vorm van hoorcolleges die bedoeld zijn ter ondersteuning van de
leerstof en de tentamenvoorbereiding. Methoden van Onderzoek 2-a kent naast de colleges
facultatieve werkgroepen en instructiecolleges. Methoden van Onderzoek 2-b bestaat
geheel uit verplichte colleges zonder aanvullende literatuur. SPSS kent colleges waarin
wekelijks opdrachten worden verstrekt met daarnaast facultatieve werkgroepen. Men kan
beslissen de wekelijkse opdrachten zelfstandig te maken. VRT-2 wordt georganiseerd in
de vorm van werkgroepen die per onderwerp worden samengesteld. Het Onderzoekspracticum
wordt ook in de vorm van kleine groepen verzorgd, waarbij bovendien stricte
aanwezigheidseisen en inleverdata gelden. Gedurende het gehele semester dient men fulltime
beschikbaar te zijn. Het Gesprekspracticum kent per semester drie startdata. Een
gesprekspracticum beslaat gedurende zes weken twee dagen onderwijs dat verplicht is,
ofwel op maandag en dinsdag, ofwel op woensdag en donderdag.
De tentamens bestaan doorgaans uit een combinatie van multiple choice vragen en open
vragen. Inschrijving voor tentamens is verplicht via Studieweb.
1 zie voor een overzicht van mogelijke keuzevakken de flyer, verkrijgbaar bij de Onderwijsbalie Psychologie
studiegids09-10.indb 41 9-6-2009 12:21:36
41

42
Tweede Bachelorjaar
5. Aanmelding cursussen tweede bachelorjaar
Aanmeldperiode Semesterperiode
1e semester 22 juni -14 augustus 2009 31 augustus - 29 januari 2010
2e semester 14 december - 15 januari 2010 1 februari - 25 juni 2010
Voor alle onderdelen na de propedeuse is aanmelding noodzakelijk. Aanmelding is mogelijk
tot uiterlijk twee weken voor de start van het semester. De aanmelding geschiedt via
Studieweb. Voor meer informatie over Studieweb, zie www.ic.uva.nl/studieweb.
Eerste semester:
Studenten in stroom 1 melden zich aan voor SPSS, Methoden van Onderzoek 2-a & b en
het Onderzoekspracticum (beide delen), ook als nog op uitslagen wordt gewacht(!). Men
wordt ingedeeld zodat de verschillende groepen niet overlappen en men kan aangeven of
men wel of niet de facultatieve werkgroepen Methoden van Onderzoek 2-a en/of SPSS
wil volgen. Tevens kan men aangeven de deeltijdvariant te verkiezen. Wel moet men rekening
houden met een zeer intensief programma dat full time beschikbaarheid vereist.
Studenten uit stroom 2 maken de propedeuse af. Daarnaast kunnen zij zich aanmelden
voor Grondslagen van de Psychologie, en eventueel voor VRT-2 en/of het Gesprekspracticum,
mits tijdig aan de voorwaarden wordt voldaan (= minstens 55 propedeusepunten).
Tweede semester:
Studenten uit stroom 1, die het Onderzoekspracticum hebben gevolgd melden zich aan
voor VRT-2, Gesprekspracticum, Grondslagen en voor de onderdelen die men wil volgen
in de keuzeruimte (voor zover het gaat om vakken binnen de opleiding: kernthema’s,
specialisatievakken; wil men buiten de opleiding vakken volgen, dan dient men zich bij
de desbetreffende opleiding aan te melden). Men wordt ingedeeld zodanig dat er geen
overlap tussen de cursussen is.
Studenten uit stroom 2 melden zich (mits de propedeuse is afgerond vóór de start van het
tweede semester) aan voor SPSS, Methoden van Onderzoek 2-A & B en het Onderzoekspracticum.
Men wordt ingedeeld zodat de verschillende groepen niet overlappen en men
kan aangeven of men wel of niet de facultatieve werkgroepen Methoden van Onderzoek
2 en SPSS wil volgen.
Na aanmelding wordt men al dan niet geplaatst. Deze plaatsing wordt een week voor de
start van het semester afgerond en aan de studenten gemeld via de studentenmail.
6. Voorbereiding specialisatie; keuzeruimte
In de propedeuse is gericht kennis gemaakt met de verschillende deelgebieden van de
psychologie. In het eerste of tweede semester van het tweede jaar kan door het volgen van
keuzevakken verdere oriëntatie plaatsvinden op deze specialisatiemogelijkheden.
Die keuzeruimte omvat 12 ec en kan op drie manieren worden ingevuld: met een kernthema
(integratie van opgedane kennis), met een specialistisch onderdeel (alvast vooruitlopen
op de specialisatie) of met een keuzevak buiten Psychologie.
In het derde jaar kiest men een specialisatie en de keuzeruimte in het tweede jaar kan
gebruikt worden om het maken van die keuze te vergemakkelijken.
Wie al precies weet welke specialisatie het wordt, kan de keuze daarop afstemmen en in
de keuzeruimte vakken van de betreffende specialisatie kiezen. Studenten die een van de
drie klinische richtingen willen volgen of zich willen kwalificeren voor de Honoursmaster
Gezondheidszorgpsychologie kiezen in elk geval het vak Testconstructie, dat in beide semesters
wordt aangeboden en verplicht is voor de basisaantekening Psychodiagnostiek.
studiegids09-10.indb 42 9-6-2009 12:21:37

Tweede Bachelorjaar
Voor verdere oriëntatie op de verschillende specialisaties zijn kernthema’s ontwikkeld.
Hierbij staat een onderwerp centraal dat wordt beschouwd vanuit verschillende specialismen
in de psychologie. Zo wordt bijvoorbeeld het onderwerp agressie bekeken vanuit
psychopathologische optiek, maar ook vanuit sociaal-psychologisch gezichtsveld, en vanuit
fysiologisch perspectief, etc. Kernthema’s zorgen op deze manier voor de integratie van
de kennis vanuit de verschillende psychologische werkvelden die is opgedaan in het eerste
en in het begin van het tweede jaar. Daarnaast zijn er kernthema’s over onderwerpen die
later in de studie nauwelijks meer aan bod komen, zoals calamiteitenpsychologie.
Studenten kunnen ook beslissen een keuzevak buiten de opleiding psychologie op te
nemen in het programma. Men mag daar maximaal 12 ec aan besteden in de bachelorfase.
Onder bepaalde voorwaarden kan men ook 30 ec besteden aan een minor buiten
de psychologie. Zie de Onderwijs- en Examenregeling in de bijlage van deze gids. Een
overzicht van de mogelijkheden om de keuzeruimte van 12 ec te besteden:
A. Kernthema’s
Titel Aantal ec Semester / blok
Agressie 6 2/2
Schoolpsychologie 6 2/2
Sportpsychologie 6 2/1
Calamiteitenpsychologie 6 2/1
Evolutionaire Psychologie 6 2/1
B. Specialisatievakken
Titel Aantal ec Semester/blok
Organizational Structure and Culture (AOP) 6 2/1
Working in Groups (AOP) 6 2/1
Testconstructie (PM) 6 2x: in 1/2 en in 2/2
Beslissen en beoordelen (PM) 6 2/2
Cross-Cultural Psychology (SP) 1
6 2x: in 1/1 en in 2/1
Seksuologie (KP) 6 2/1
Psychofarmacologie (PN) 6 2/1
Literatuurtentamens 2 3 Diverse periodes
C. Keuzevakken buiten Psychologie
Naast de mogelijkheid om de vrije ruimte in het tweede jaar op te vullen met een kernthema
en/of een specialistisch vak van psychologie bestaat de mogelijkheid om keuzevakken
buiten psychologie te volgen. Er is een flyer gemaakt waarop een overzicht staat met
suggesties maar de keuze is in feite nog veel breder omdat elk vak uit een andere academische
opleiding kan tellen als een keuzevak. De flyer met suggesties is verkrijgbaar bij
de Onderwijsbalie. Het Instituut voor Interdisciplinaire studies (IIS; zie www.iis.uva.nl)
biedt interessante interdisciplinaire keuzevakken aan.
Wie nog niet weet welke specialisatie in het derde jaar gekozen zal worden, kan de keuzeruimte
gebruiken om kernthema’s te volgen en zo na te gaan welke specialisatie de
voorkeur heeft. Ook is het mogelijk alvast te starten met een vak van de specialisatie
waarnaar de meeste interesse uitgaat om te kijken of deze specialisatie bevalt. Wie twijfelt
tussen twee specialisaties, kan de keuzeruimte benutten door twee vakken van 6 ec bij de
verschillende specialisaties te volgen.
1 Cross-cultural Psychology wordt in het eerste semester in het Nederlands gegeven en in het tweede in het Engels.
2 Diverse specialisaties bieden ook de mogelijkheid een literatuurtentamen te doen. Literatuurtentamens tellen 3 ec en kunnen
een handige mogelijkheid bieden om een planning met een vak van 9 ec aan te vullen tot 12 ec. Voor meer informatie over literatuurtentamens,
zie de vakomschrijving bij de specialisaties.
studiegids09-10.indb 43 9-6-2009 12:21:37
43

44
Tweede Bachelorjaar
Stroom 1 studenten die keuzevakken willen volgen die in het eerste semester worden
aangeboden, kunnen hun rooster geheel omdraaien en van het tweede semester het onderzoeksemester
maken. Sommige onderdelen zoals Testconstructie en Cross Cultural
psychology worden in beide semesters aangeboden.
Let op: Wie een klinische richting wil volgen (op, klop, kp, knp) zal vrijwel altijd een diagnostische
aantekening willen halen. Daarin is het vak Testconstructie verplicht. Dit vak is bovendien
een ingangseis bij veel diagnostiek- en interventievakken bij de richtingen Ontwikkelingspsychologie,
Klinische Psychologie, Klinische Neuropsychologie en Klinische Ontwikkelingspsychologie.
Het vak is ook verplicht voor studenten Arbeids- en Organisatie psychologie die een
diagnostiekaantekening willen halen. De helft van de keuzeruimte wordt in dat geval besteed
aan het verplichte vak Testconstructie. Zie voorts het schema op de volgende pagina.
7. Toelating tot en voorlichting over de specialisatie in het derde jaar
Het derde jaar bestaat geheel uit specialisatieonderwijs met voor iedereen een verplicht
basisprogramma in het eerste semester en in elk geval een bachelorthese in het tweede
semester. Men wordt toegelaten tot het derde jaar mits minimaal de propedeuse en het
volledige Onderzoekspracticum zijn afgerond. In 2010-2011 wordt ingevoerd dat ook
VRT-2 moet zijn behaald. Er wordt op aangedrongen alle onderdelen van het tweede jaar
af te ronden voordat men start met de specialisatie. De specialisatie bestaat uit onderdelen
met intensief onderwijs en er wordt gewerkt met vaste groepen studenten. Bovendien zijn
er veel onderdelen waarbij de eis wordt gesteld dat men ook het volledige tweedejaarsprogramma
heeft afgerond.
Studenten in stroom 1 moeten al keuzes maken in het tweede semester, keuzes die voorbereiden
op de specialisatie. Op 16 december 2009 (van 11 - 13 uur) worden zij verder
voorgelicht over het tweede semester. Voor alle studenten die aan de specialisatie mogen
beginnen in september 2010 worden op vrijdag 21 en 28 mei en 4 juni 2010 voorlichtingsbijeenkomsten
belegd over de verschillende specialisaties en de keuze daarvan. Het
precieze programma volgt te zijner tijd. Een overzicht van de mogelijkheden met aanbevolen/verplichte
vakken ziet men op de volgende pagina.
8. De afzonderlijke onderdelen in het tweede studiejaar
Vanaf de volgende bladzijden wordt precieze informatie per onderdeel gegeven, o.a. over
de inhoud van de vakken, de literatuur, de toetsing en de zwaarte. Na de beschrijving van
de modulen worden het onderwijsrooster en het tentamenrooster vermeld. Vervolgens
komen de kernthema’s aan bod.
studiegids09-10.indb 44 9-6-2009 12:21:37

Tweede Bachelorjaar
Specialisatie / verplichte vakken Aanbevolen vakken
Klinische Psychologie
Verplicht:
Testconstructie (6 ec)
Ontwikkelingspsychologie
Verplicht:
Testconstructie (6 ec)
Klinische Ontwikkelingspsychologie
(KLOP)
Verplicht:
Testconstructie (6 ec)
Klinische Neuropsychologie (KNP)
Verplicht:
Testconstructie (6 ec)
Psychonomie
Sociale Psychologie
Arbeids & Organisatie-psychologie
Methodenleer
Aanbevolen:
Elk kernthema
Seksuologie (6 ec)
Cross-cultural Psychology (6 ec)
Psychofarmacologie (6 ec)
Aanbevolen:
Elk kernthema, met name Schoolpsychologie
Cross-cultural Psychology (6 ec)
Psychofarmacologie (6 ec)
Aanbevolen:
Elk kernthema, met name Schoolpsychologie
Cross-cultural Psychology (6 ec)
Psychofarmacologie (6 ec)
Aanbevolen:
Elk kernthema
Psychofarmacologie (6 ec)
Cross-cultural Psychology (6 ec)
Aanbevolen:
Elk kernthema, met name Evolutionaire
Psychologie
Psychofarmacologie (6 ec)
Cross-cultural Psychology (6 ec)
Aanbevolen:
Elk kernthema
Cross-cultural Psychology (6 ec)
Beslissen en beoordelen (6 ec)
Aanbevolen:
Elk kernthema
Working in Groups (6 ec)
Organizational Structure and Culture (6 ec)
Cross-cultural Psychology (6 ec)
Aanbevolen:
Elk kernthema
Beslissen en beoordelen (6 ec)
Testconstructie (6 ec)
studiegids09-10.indb 45 9-6-2009 12:21:37
45

46
Tweede Bachelorjaar
Methoden van Onderzoek 2A
Punten 6 EC
Tentamencode : A500
Plaats in het rooster: Semester 1 en Semester 2
Toelatingsvoorwaarden: Propedeuse Psychologie
Programmagroep Psychologische Methodenleer
Docenten: drs. M.Engels-Freeke en assistenten
Inhoud
De cursus is gericht op de klassieke testtheorie en een aantal statistische analyse technieken.
Bij de behandeling van de klassieke testtheorie staat de betrouwbaarheid van psychologische
meetinstrumenten centraal: hoe deze te berekenen en eventueel te verbeteren.
Zowel theoretische aspecten als toepassingen met behulp van SPSS komen aan bod.
De statistische analyses vormen een uitbreiding van de statistiek in het eerste jaar, zodat
de student bij het afsluiten van de bachelorfase alle belangrijke technieken beheerst.
Studiemateriaal en kosten
• Klassieke testtheorie: syllabus “Testtheorie” (VSPA-boekenbalie, € 5,-)
• Statistische Analyses: Field, A. (2005). Discovering Statistics Using SPSS (3nd ed.). Sage
Publications. ISBN 9780761944522, (circa €45,-) NIEUWE EDITIE
Onderwijsvorm
Colleges (3 à 4x per week) en daarnaast facultatieve werkgroepen, waarin onder begeleiding
van student-assistenten opgaven worden gemaakt en facultatieve trainingen van
essentiële (voor-)kennis.
Beoordelingsvorm:
Schriftelijk tentamen bestaande uit 8 open vragen, zowel berekeningen als kennis en
begripsvragen komen aan de orde. Het goed uitvoeren van een niet verplichte opdracht
kan de tentamenscore met 1 punt verhogen op de schaal 1-10.
Onderwijstijden
zie de roosters aan het einde van dit hoofdstuk
Tentamendata
Eerste semester: 20-10-2009 tentamen
03-11-2009 herkansing
Tweede semester: 23-03-2010 tentamen
06-04-2010 herkansing
Bijzonderheden
De cursus wordt zowel in het eerste als in het tweede semester gegeven. Dit onderdeel kan
men alleen volgen als de propedeuse is voltooid. Men volgt het onderdeel gelijk met het
basisdeel van het Onderzoekspracticum en SPSS. Men moet slagen voor Methoden van
Onderzoek 2A om te worden toegelaten tot het onderzoeksdeel van het Onderzoekspracticum.
NB: Deeltijdstudenten volgen MvO 2-a voorafgaand aan het avond OP, zie hoofdstuk 12.
studiegids09-10.indb 46 9-6-2009 12:21:37

Tweede Bachelorjaar
Methoden van Onderzoek 2B
Punten 3 EC
Tentamencode : A501
Plaats in het rooster: Semester 1 en Semester 2
Toelatingsvoorwaarden: Propedeuse Psychologie
Programmagroep Psychologische Methodenleer
Docenten: docenten Methodenleer; coördinatie: drs. M.Engels-Freeke
Inhoud
Methoden van Onderzoek 2B richt zich op de nieuwe ontwikkelingen in de methodologie
en de statistiek. Aan bod komen onder andere: validiteit, intelligentie, latente trek
theorie, webbased onderzoek, hersenonderzoek, besliskunde en gedragsgenetica.
Studiemateriaal en kosten
Er wordt voor dit onderdeel geen literatuur voorgeschreven. De tentamenstof bestaat uit
de collegestof. De powerpoint presentaties van deze colleges worden op Blackboard gezet.
Aangeraden wordt om deze voor het college te printen. Ter ondersteuning, aanvulling en
verdieping zijn een aantal WIKI’s beschikbaar, die via Blackboard toegankelijk zijn.
Onderwijsvorm
Verplichte colleges.
Beoordelingsvorm:
Schriftelijk tentamen bestaande uit 8 essay vragen.
Onderwijstijden
Zie de roosters aan het einde van dit hoofdstuk; de colleges zijn verplicht.
Tentamendata
Eerste semester: 14-12-2009 tentamen
Tweede semester: 17-05-2010 tentamen
Bijzonderheden
De cursus wordt zowel in het eerste als in het tweede semester gegeven. Dit onderdeel kan
men alleen volgen als de propedeuse is voltooid. Men volgt het onderdeel gelijk met het
onderzoeksdeel van het Onderzoekspracticum. De colleges zijn verplicht. Dat betekent
dat van de 9 colleges er 1 gemist mag worden. Als meer dan 1 college is gemist wordt men
uitgesloten van het tentamen in het betreffende semester.
studiegids09-10.indb 47 9-6-2009 12:21:37
47

48
Tweede Bachelorjaar
SPSS
Punten 1 EC
Tentamencode A502
Plaats in het rooster Semester 1 én Semester 2
Toelatingsvoorwaarden Propedeuse Psychologie
Docenten drs. S. Klinkenberg
Inhoud
Dit onderwijs wil vaardigheid en inzicht verschaffen in het gebruik van SPSS, het binnen
de Sociale Wetenschappen meest gebruikte computerprogramma voor statistische dataanalyse.
De cursus is een voorbereiding voor het Onderzoekspracticum waarin men data
verzamelt die met SPSS geanalyseerd worden.
Onderwijsvorm
Colleges en daarnaast begeleiding in de vorm van facultatieve werkgroepen. In de eerste
zes van de zeven weken durende cursus worden er wekelijks voorgeschreven opdrachten
uitgevoerd. De verplichte wekelijkse opdrachten starten meteen in de eerste week. Studenten
die niet deelnemen aan de facultatieve werkgroepen, moeten op tijd in het bezit
zijn van SPSS 14. Deze is via www.surfspot.nl voor ongeveer € 25,- te bestellen. Leveringstijd
is ongeveer een week.
Beoordelingsvorm en toetsdata
De verplichte opdrachten worden beoordeeld (12%). In week zeven volgt een tentamen
(88%). De tentamens SPSS worden steeds in de zevende week van het semester afgenomen
in de computerzaal op een van de werkgroeptijden. In de negende week kan men eventueel
herkansen indien nodig.
Studiematerialen en kosten
• Field, A. (2005). Discovering Statistics Using SPSS (2nd ed.) London: Sage. ISBN:
9780761944522 (circa € 48,-).
Bijzonderheden
De cursus wordt zowel in het eerste als het tweede semester gegeven. Dit onderdeel kan
men alleen volgen als de propedeuse is voltooid. Men volgt het onderdeel tegelijkertijd
met het basisdeel van het onderzoekspracticum en Methoden van Onderzoek 2-A. Men
moet de cursus hebben voltooid om deel te kunnen nemen aan het onderzoeksdeel van
het Onderzoekspracticum. Zie voorts het rooster later in deze gids.
De inschrijving voor de facultatieve werkgroepen en het tentamen loopt via Studieweb.
NB: Deeltijdstudenten volgen SPSS voorafgaand aan het avond OP.
studiegids09-10.indb 48 9-6-2009 12:21:37

Tweede Bachelorjaar
Verwerking van & Rapportage over Teksten 2
Periode Semester 1 én twee keer in Semester 2
Punten 6 EC
Tentamencode A505
Toelatingsvoorwaarden 55 ec uit de propedeuse; VRT-1 moet zijn behaald
Docenten dr. P.A. Starreveld e.a.; indeling: C.H. Koeleman,BSc.
Coördinatie Onderwijsinstituut
Doelstelling
Het zelfstandig opsporen van literatuur over een psychologisch onderwerp en het verwerken
van deze literatuur in een literatuuroverzicht. De cursus VRT-2 sluit aan op het
propedeuseonderdeel VRT-1 en bereidt voor op de bachelorthese die het sluitstuk is van
de bachelor opleiding.
Inhoud
De cursus VRT-2 bestaat uit het schrijven van een literatuuroverzicht op basis van eigen
literatuuronderzoek. Hiervoor worden onderwerpen aangeboden door medewerkers van
de programmagroepen. Deze onderwerpen worden beschreven in de Onderwerpencatalogus.
Voor het maken van het literatuuroverzicht wordt tijdens de eerste bijeenkomst
kernliteratuur uitgedeeld die de basis vormt van het literatuuronderzoek.
Onderwijsvorm
De eerste bijeenkomst vindt per onderwerp groepsgewijs plaats. Hier wordt de kernliteratuur
toegelicht en besproken wat voor soort verslag geschreven kan worden, wat de
beste zoektermen zijn, etc. De verdere begeleiding is individueel, er worden afspraken
vastgelegd voor het bespreken van de gevonden literatuur, de opzet van de eerste versie
en de eindversie.
Beoordelingsvorm
Het literatuuroverzicht dient tijdig afgerond en als voldoende beoordeeld te zijn (zie tijdschema).
Is dit niet het geval dan heeft men niet voldaan aan de verplichtingen voor deze
cursus en dient men de cursus opnieuw te volgen.
Studiematerialen en kosten
• Starreveld, P. A. (Ed.). (2007). Verslaglegging van psychologisch onderzoek. Amsterdam:
Boom. ISBN 9789085063032, (circa € 25,-).
• Studenthandleiding VRT-2. Te vinden op Blackboard bij de cursus VRT-2.
Bijzonderheden
De cursus VRT-2 wordt driemaal per jaar aangeboden, één keer in de tweede helft van
het eerste semester en twee keer in het tweede semester. In beide semesters worden onderwerpen
aangeboden door alle bij het onderdeel betrokken programmagroepen. Men
dient zich voor deze cursus in te schrijven op Studieweb tijdens de in het onderstaande
tijdschema vermelde perioden. Studenten die niet voldoen aan de toelatingsvoorwaarden
en studenten die zich niet tijdig inschrijven worden niet geplaatst. De meeste eerste
bijeenkomsten zullen plaatsvinden op vrijdag; enkele eerste bijeenkomsten zullen in de
avonduren plaatsvinden. Stoppen tijdens de cursus leidt tot een onvoldoende.
Op de volgende pagina staat het tijdschema van VRT-2 vermeld.
studiegids09-10.indb 49 9-6-2009 12:21:37
49

50
Tweede Bachelorjaar
Tijdschema VRT-2 eerste en tweede semester
Eerste Semester Tweede Semester Tweede Semester
Aanmelding 22 juni t/m 14 aug. 14 dec. 2009 t/m 15 jan. 2010
deel 1 deel 2
Eerste Bijeenkomst Week 46 (vanaf 9/11) Week 6 (vanaf 1/2) Week 16 (v.a.12/4)
Bespreken Literatuur Op afspraak Op afspraak Op afspraak
Inleveren opzet 1e
opzet
Week 50 Week 9 Week 20
Bespreken opzet Einde week 50 Einde week 9 Einde week 20
Inleveren 1e versie Week 2 Week 13 Week 24
Bespreken 1e versie Einde week 2 Einde week 13 Einde week 24
Inleveren eindversie Week 4 Week 15 Week 26
Bespreken eindversie Einde week 4 Einde week 15 Einde week 26
NB: Bovenstaand schema is een richtlijn, de docent kan ervan afwijken. In het tweede semester
zijn er twee startdata, afhankelijk van de plaatsing in het Gesprekspracticum en de verdere roostering
wordt iedere student ingedeeld.
studiegids09-10.indb 50 9-6-2009 12:21:37

Tweede Bachelorjaar
Grondslagen van de Psychologie
Punten 6
Tentamencode A510
Plaats in het rooster Semester 1 én Semester 2
Programmagroep Psychologische Methodenleer
Docenten Dr. H. Dooremalen
Onderwijsdoel
Het doel is om kennis en inzicht te verwerven van algemene kennistheoretische en wetenschapsfilosofische
kwesties die belangrijk zijn voor de evaluatie van de wetenschappelijke
status van psychologie, alsmede het verwerven van kennis en inzicht van de specifiek voor
de psychologie relevante philosophy of mind and cognition.
Inhoud
Het eerste deel van de collegereeks (acht colleges) wordt aandacht besteed aan wetenschapsfilosofie
voor de psychologie. De relevante thema’s zullen vanuit een historisch
perspectief besproken worden. We beginnen met de vraag wat de bron van kennis is, en
eindigen met de state-of-the-art discussie met betrekking tot de vraag wat wetenschap is,
doet en zou moeten zijn. Dit alles mede om de vraag te kunnen beantwoorden of psychologie
een wetenschap is en zo ja, waarom dat dit zo is.
In het tweede deel (acht colleges) staat datgene wat de psychologie bestudeert centraal.
Hoe verhoudt de geest zich tot de (rest van de) fysische wereld? Kunnen we daar wel
een wetenschappelijk antwoord op geven? Zo ja, wat kan de wetenschap ons er dan over
leren? Ook hier is de aanpak historisch, beginnend met de opvatting dat de geest immaterieel
is en eindigend met de hedendaagse discussie over of en hoever de geest zich over
de wereld uitstrekt.
Voor beide gedeelten geldt dat de te bespreken thema’s in een historische context geplaatst
worden.
Studiematerialen
• Dooremalen,H., De Regt, H., & Schouten, M. (2008). Exploring Humans. An
Introduction to the Philosophy of the Social Sciences. Boom. Amsterdam. ISBN:
9789085062264, (circa € 38,50). NIEUW.
• Reader.
Onderwijsvorm
Hoorcolleges.
Beoordelingsvorm
Elke deeltoets kent 2 open vragen. De eerste deeltoets vindt halverwege de cursus plaats,
direct gevolgd door een college.
Onderwijstijden
zie de roosters aan het einde van dit hoofdstuk
Tentamendata
Eerste semester: vr. 30-10-2009 deeltoets 1
vr. 08-01-2010 deeltoets 2
Tweede semester: vr. 05-03-2010 deeltoets 1
vr. 09-04-2010 deeltoets 2
ma. 23-08-2010 herkansing gehele stof
studiegids09-10.indb 51 9-6-2009 12:21:37
51

52
Tweede Bachelorjaar
Onderzoekspracticum
Punten 20 EC (basisdeel 8 EC, onderzoeksdeel 12 EC)
Tentamencode basisdeel: A511, onderzoeksdeel: A512
Plaats in het rooster Semester 1 én Semester 2
Toelatingsvoorwaarden Propedeuse Psychologie
Docenten Drs. G. Valk, en OP-begeleiders.
Inlichtingen OP-coördinatie, kr. 211, tel: 525.6850
OP-begeleiders, kr. 212, tel. 525.6851
Het Onderzoekspracticum wordt elk semester aangeboden. Men kan het Onderzoekspracticum
alleen volgen als men tegelijkertijd Methoden van Onderzoek en SPSS volgt.
Samen vullen deze cursussen één semester. Slagen voor Methoden van Onderzoek 2-A,
het basisdeel van het Onderzoekspracticum en SPSS is voorwaarde voor deelname aan
het onderzoeksdeel van het Onderzoekspracticum in de tweede helft van het semester.
Indien men het deeltijdpracticum volgt moet voorafgaand het tentamen Methoden van
Onderzoek 2-A zijn behaald, alsmede SPSS.
Aanmelding voor deelname
Men dient zich voor het OP aan te melden via Studieweb:
• OP-58 (voltijd) eerste semester: aanmelding: ma. 22-06-09 t/m vr. 14-08-09
• AOP-58 (deeltijd): aanmelding ma. 22-06-09 t/m vr. 14-08-09
• OP-59 (voltijd) tweede semester: aanmelding ma. 14-12-09– 15-01-10
De plaatsing gebeurt door de studieadviseurs in verband met de gelijktijdige indeling in
MvO2- en SPSS groepen. Ongeveer een week voor aanvang krijgt men per studentenmail
bericht over de plaatsing. Daaraan wordt tevens een definitief rooster met de indeling in
groepen toegevoegd.
• Men moet zich ook aanmelden indien men nog op tentamenuitslagen wacht.
Aanmeldingen na de sluitingsdatum worden i.v.m. de plaatsingsprocedure niet meer
behandeld.
• Men dient zich alleen aan te melden wanneer men de gehele practicumperiode
beschikbaar is. Vanwege de aard van dit studie-onderdeel is het niet mogelijk
bijeenkomsten te missen en is het niet toegestaan tijdens het practicum enige dagen
“met vakantie” te gaan (plan dus geen vakantie wanneer kans op plaatsing bestaat,
uitgezonderd in de verderop aangegeven kerstvakantie). Bij het missen van de eerste
practicumdag wordt men van deelname uitgesloten.
• Incidentele verhindering wegens overmacht dient men van te voren te bespreken met
de docent en de coördinator.
• Bij de voltijdpractica hebben voltijdstudenten voorrang boven deeltijdstudenten
en het omgekeerde is het geval bij het deeltijdpracticum. Bij de plaatsing voor de
voltijdpractica krijgen studenten die op schema studeren voorrang als er sprake is van
capaciteitsproblemen.
A. Basisdeel (8 ec)
Docenten
OP-coördinator en OP-begeleiders
Inhoud
Een op integratie van kennis, inzicht en toepassing gerichte behandeling van algemeenpsychologische
onderwerpen met de daarbij behorende karakteristieke onderzoeksmethoden
en -technieken. De onderwerpen worden zo veel mogelijk gekozen uit
studiegids09-10.indb 52 9-6-2009 12:21:37

Tweede Bachelorjaar
onderzoeksprojecten van de afdeling; de methoden en technieken sluiten aan bij de
stof van de cursus Methoden van Onderzoek. Deze exemplarische behandeling is gericht
op het verwerven van elementaire vaardigheden in het uitvoeren en rapporteren
van psychologisch onderzoek en daarbij relevante gedragsregels. Leren schrijven van onderzoeksverslagen
is een belangrijk onderdeel van dit basisdeel.
Literatuur
• Starreveld, P.A. (2007). Verslaglegging van psychologisch onderzoek. Amsterdam: Boom.
ISBN: 9789085063032, (circa € 23,-).
• Werkboek basisdeel en informatie per oefening
• Richtlijn Ethiek van de Afdeling Psychologie/FMG
Bij het introductiecollege betaalt men eenmalig €20,- voor alle studiematerialen.
Onderwijsbegeleiding
Het basisdeel omvat het praktisch doorwerken van een serie oefeningen voor de verschillende
fasen van het onderzoek en het leren schrijven van een verslag. Het is een halftijds
programma van 10 weken in de voltijdvariant die parallel loopt aan Methoden van Onderzoek
2-a en SPSS. In het practicum wordt ongeveer 10 uur besteed aan collectieve
hoorcolleges, werkgroepbijeenkomsten met 12-14 practicanten en praktische oefeningen.
Deze vinden plaats op de woensdagen en op de maandag- en vrijdagmiddagen. De overige
10 uur dient te worden besteed aan het voorbereiden van de oefeningen, het individueel
uitvoeren van de opdrachten en het individueel schrijven van verslagen. Het rooster
wordt met de plaatsing via de mail toegestuurd.
Beoordeling van het basisdeel
Men is voor het basisdeel geslaagd wanneer:
• men bij alle bijeenkomsten aanwezig is geweest;
• vier verslagen (en eventuele herschrijfopdrachten) op de afgesproken tijdstippen zijn
ingeleverd;
• men voor het totaal van de onderdelen van de vier verslagen gemiddeld een voldoende
beoordeling heeft behaald. De gemiddelde eindbeoordeling voor de onderdelen van de
vier verslagen wordt berekend in de verhouding 15:15:35:35. Onderdelen van verslagen
die onvoldoende zijn beoordeeld moet men herschrijven, en worden vervolgens
maximaal met een 6 beoordeeld. Ieder verslag kan maximaal één keer herschreven
worden. Indien men niet is geslaagd voor het basisdeel, wordt men niet toegelaten tot
het onderzoeksdeel. Verslagen dienen individueel te worden geschreven, en zowel op
papier als digitaal te worden ingeleverd. In geval van plagiaat wordt melding gemaakt
bij de Examencommissie, en wordt men voor maximaal een jaar uitgesloten van
deelname aan dit studieonderdeel.
B. Onderzoeksdeel (12 ec)
Docenten
Docenten en aio’s/oio’s uit alle programmagroepen.
Inhoud
Verdieping en uitbreiding van kennis, inzicht en vaardigheden door het opzetten, uitvoeren
en schriftelijk en mondeling rapporteren van een psychologisch onderzoek. Het
gaat om het doorlopen van het gehele proces van een empirisch onderzoek, waarvan het
onderwerp overwegend zal aansluiten bij onderzoeksprogramma’s van de afdeling.
Literatuur
Afhankelijk van het onderwerp. Tijdens het basisdeel ontvangt men een onderwerpencatalogus
waaruit men voorkeursonderwerpen kan kiezen.
studiegids09-10.indb 53 9-6-2009 12:21:37
53

54
Tweede Bachelorjaar
Onderwijsbegeleiding
Er wordt gewerkt in onderzoeksgroepjes van 4 à 5 practicanten. De begeleider besteedt
gemiddeld 6 uur per week aan groepsbesprekingen, correctie van concepten, verwerking
van data e.d., overwegend op afspraak en gespreid naar het stadium waarin het onderzoek
zich bevindt. In het voltijdpracticum werkt men 20 uur per week op een kamer op de
afdeling en de overige 20 uur op eigen gelegenheid. In het deeltijdpracticum heeft men 5
avonden per week een kamer ter beschikking.
Beoordeling van het onderzoeksdeel
Afhankelijk van de kwantiteit en de kwaliteit van de eigen inbreng van een groepslid
wordt een individuele beoordeling gegeven. Een onvoldoende wordt gegeven als iemands
inbreng blijvend onder de maat is, bijv. doordat afspraken niet worden nagekomen, niet
volgens de Richtlijn Ethiek gewerkt wordt of schriftelijk werk onder de maat blijft. Dit
houdt in dat men niet langer aan het practicum mag deelnemen. Men kan zich dan evt.
inschrijven voor het onderzoeksdeel van een volgend OP.
Eindbeoordeling van het onderzoekspracticum
Voor het onderzoekspracticum ontvangt men twee beoordelingen: één voor het basisdeel
en één voor het onderzoeksdeel.
Onderwijstijden
Voltijd Deeltijd
OP-58 Avond OP-58
Basisdeel: wo. 02-09-09 t/m 6-11-09 Basisdeel: ma. 09-11-09 t/m 29-01-10
Onderzoeksdeel: 09-11-09 t/m 29-01-10 Onderzoeksdeel: 01-02-10 t/m 25-06-10
(Kerstvakantie: 21-12-09 t/m 01-01-10) (Kerstvakantie: 21-12-09 t/m 01-01-10)
De bijeenkomsten in het basisdeel zijn op
maandag, woensdag en vrijdag.
Voltijd
OP-59
Basisdeel: wo. 03-02-10 t/m 09-04-10
Onderzoeksdeel: 12-04-10 t/m 25-06-10
De bijeenkomsten in het basisdeel zijn op maandag,
woensdag en vrijdag
De bijeenkomsten in het basisdeel zijn op
maandag- en woensdag-avond
studiegids09-10.indb 54 9-6-2009 12:21:37

Tweede Bachelorjaar
Social Skills Lab: Gesprekspracticum
Punten 6 EC
Tentamencode A507
Plaats in het rooster Eerste en tweede semester (6 periodes)
Toelatingsvoorwaarden Minimaal 55 ec van de Propedeuse psychologie
Programmagroep Sociale Psychologie
Docenten drs. R. Bos, drs. S. Kateman.
Inhoud
In het Gesprekspracticum komt zowel persoonlijke als professionele gespreksvoering aan
bod. Het betreft een training waarin aandacht besteed wordt aan het verwerven van
professionele gespreksvaardigheden, kennis en zelfinzicht. Bovendien wordt er geoefend
met en gereflecteerd op eigen sociaal gedrag in alledaagse situaties. Hiermee wordt een
basis gelegd voor het voeren van de veel voorkomende dyadische gespreksvoering in de
beroepsuitoefening als psycholoog. Het Gesprekspracticum is een intensieve training,
die plaatsvindt in groepen van maximaal 10 deelnemers. Aan bod komt een combinatie
van oefeningen en de benodigde theoretische ondersteuning, zowel op het gebied van de
professionele als op het gebied van de persoonlijke gespreksvoering. Kernwoorden zijn: de
communicatiekanalen, aandacht tonen, luisteren, samenvatten, interpretatie en evaluatie
van communicatieve boodschappen, inhoud en relatie, dominantie, affiniteit en autonomie,
(zelf-)analyse, gedragsverandering en het leren ontvangen en geven van feedback.
Onderwijsvorm
Intensief werkgroeponderwijs, 6 weken, twee hele dagen per week (training).
Beoordelingsvorm
Aanwezigheidsverplichting, literatuuropdracht, interviews en protocol.
Studiematerialen en kosten
• Drost, D. M. (1996). Mensen onder elkaar. Psychologie van sociale interacties. Den Haag:
Reed. Human Resources ISBN: 9789059011519, (circa € 33,-).
• Handouts.
Bijzonderheden
Men schrijft zich voorafgaand aan een semester in en wordt ingedeeld bij een groep die
gedurende zes weken twee dagen per week (10.00-17.00 uur!) aanwezigheid vergt. Er zijn
in het eerste en het tweede semester drie startdata. De indeling is afhankelijk van plaatsing
bij andere cursussen in het semester. Men wordt ingedeeld bij ofwel een maandag/
dinsdag ofwel een woensdag/donderdaggroep. Aanwezigheid bij álle zittingen is een absolute
vereiste. Indien men in een wo/do groep wordt geplaatst aan het begin van het
tweede semester starten de bijeenkomsten op donderdag om 11 uur vanwege de colleges
Grondslagen van de Psychologie.
Semester 1
Groep 1: van 07-09-2009 t/m 15-10-2009
Groep 2: van 26-10-2009 t/m 03-12-2009
Groep 3: van 07-12-2009 t/m 28-01-2010
Semester 2
Groep 1: van 08-02-2010 t/m 18-03-2010
Groep 2: van 06-04-2010 t/m 12-05-2010
Groep 3: van 17-05-2010 t/m 24-06-2010
studiegids09-10.indb 55 9-6-2009 12:21:38
55

56
Tweede Bachelorjaar
Kernthema Calamiteitenpsychologie
Punten 6 EC
Tentamencode AK11
Plaats in het rooster Tweede semester, blok 1
Toelatingsvoorwaarden Propedeuse Psychologie en Onderzoekspracticum
Aantal deelnemers Max. 40
Docent Drs. H.C.M. Vorst
Inhoud
Calamiteiten, rampen of catastrofen zijn onverwachte gebeurtenissen die een dramatisch
effect hebben, direct of indirect, op het leven van een mens of een groep mensen of een
volk. Het gedrag van mensen voor, tijdens en na catastrofale gebeurtenissen is heel bijzonder
en de gevolgen voor slachtoffers zijn zeer heftig. Ook ‘toeschouwers’ van rampen
vertonen uitzonderlijk gedrag. Er zijn op diverse deelgebieden, zoals rampbestrijding,
veiligheid en traumabehandeling bijdragen van de psychologie te vinden. Systematisch
onderzoek naar soorten calamiteiten enerzijds en soorten gedragingen van mensen anderzijds
is schaars, ondanks het feit dat unieke menselijke gedragingen in het geding zijn.
Het lijkt waarschijnlijk dat ook psychologen in de toekomst een grotere rol zullen spelen
als gedragsdeskundigen bij calamiteiten. Catastrofen vallen naar oorzaak of gevolg in
diverse categorieën onder te brengen: natuurrampen, oorlogen, terroristisch aanvallen,
verkeersongelukken, ongelukken in werkomgeving en in huiselijke omgeving. Het menselijk
gedrag voor, tijdens en na calamiteiten is eveneens in diverse categorieën onder te
brengen: voorbereidingen op of voorkoming van rampen, waarnemingen van getuigen en
slachtoffers van gebeurtenissen, ervaringen van slachtoffers, communicatie tijdens en na
een ramp, fysiek en psychisch herstel, hulpverlening, evaluaties achteraf.
Onderwijsvorm
Hoorcolleges, werkgroepen, excursies. Tijdens het college worden enkele thema’s besproken
door gastdocenten, experts op een deelgebied. In werkgroepen wordt een dossier
samengesteld van een ramp, met de klemtoon op rampbeschrijving, relevant menselijk
gedrag, toegepaste methoden van onderzoek en ethiek van het onderzoek naar calamiteiten.
Ter voorbereiding wordt elke week een deelopdracht uitgevoerd.
Beoordelingsvorm
Tentamens en opdrachten. Aanwezigheid tijdens hoorcolleges en werkgroepen is verplicht.
Deelname aan excursies wordt sterk aanbevolen.
Studiematerialen en kosten
• Leach, J. (1994). Survival Psychology. Palgrave MacMillan. ISBN 9780333518557 (ca. €
42,-).
• Artikelen: Keuze van 200 pagina’s uit 1000 pagina’s aan artikelen.
Onderwijstijden
Di. 02-02-2010 t/m 23-03-2010 11.00-13.00 uur zaal A306
Aansluitend werkgroep van 13.00-15.00 uur zaal A302
Tentamen
Er zijn twee tentamens via Blackboard: Een deeltentamen over het boek en een eindtentamen
over het boek en de gekozen artikelen.
Tijd in overleg.
studiegids09-10.indb 56 9-6-2009 12:21:38

Tweede Bachelorjaar
Kernthema: Schoolpsychologie
Punten 6 EC
Tentamencode AK10
Plaats in het rooster Semester 2, blok 2
Toelatingsvoorwaarden Propedeuse Psychologie en Onderzoekspracticum
Aantal deelnemers Max. 40
Docenten Mw. dr. M. Taal en gastdocenten.
Inhoud
De schoolpsycholoog (SP) is een eerstelijnshulpverlener. Een allrounder met een brede
kennisbasis, vergelijkbaar met een huisarts. In het reguliere onderwijs neemt een SP het
van leerkracht en Intern Begeleider over als zij problemen van leerlingen zelf niet kunnen
oplossen. In het speciaal onderwijs staat de SP tussen de kinderen, en ziet hen in hun
dagelijkse doen en laten.
Taken van de SP zijn de problemen zo nauwkeurig mogelijk te diagnosticeren, op zo een
manier dat de diagnose aanknopingspunten biedt om het probleem op te lossen. Soms
verwijst zij door naar een collega psycholoog in de Jeugdgzondheidszorg, net als een
huisarts naar een specialist. Het Kernthema biedt een waaier aan voorbeelden van nuttige
kennis en vaardigheden voor een toekomstige schoolpsycholoog.
Leerdoelen
kennis van en inzicht in de volgende onderwerpen.
Geschiedenis van de schoolpsychologie, intelligentieonderzoek en dynamisch testen,
leerlingen met gedragsproblemen en psychopathologie, handelingsgerichte diagnostiek
op school, relaties met leerlingen en leraren, het speciaal onderwijs in Nederland.
Onderwijsvorm
Hoorcolleges, opdrachten
Beoordelingsvorm
Beoordeling individuele opdrachten en tentamen.
Studiematerialen en kosten
• Taal, M. & Dudink, A. (red.) (2006). Schoolpsychologie. De school als context voor
ontwikkeling. Amsterdam: Boom. ISBN: 9789085061632, (circa € 23,-).
Onderwijstijden
Do. 6-5-2010 t/m 24-6-2010 van 11.00-13.00 uur zaal A305
Tentamendata
Inleveren opdrachten bij de 4e bijeenkomst. Tentamen bijeenkomst 8, hertentamen na
half augustus.
Bijzonderheden
De cursus is onderdeel van de route Schoolpsychologie, programmagroep Ontwikkelingspsychologie.
studiegids09-10.indb 57 9-6-2009 12:21:38
57

58
Tweede Bachelorjaar
Kernthema: Agressie
Punten 6 EC
Tentamencode AK07
Plaats in het rooster Semester 2, blok 2
Toelatingsvoorwaarden Propedeuse Psychologie en Onderzoekspracticum
Docent dr. M. Denzler
Inhoud
Menselijke agressie is iets van alle tijden en alle culturen. Agressie kent vele gedaanten,
van het uitvoeren van bombardementen, tot het neersteken van een geliefde, of het systematisch
treiteren van een klasgenoot. De oorzaken van agressief gedrag kunnen ook
velerlei zijn: mensen kunnen zich onheus bejegend voelen, gefrustreerd zijn, zichzelf willen
verdedigen, of gewoon een ander willen zien lijden. Maar waarom? Waarom blijven
mensen niet rustig, of praten ze hun conflicten niet uit? Hoe komt het dat frustraties of
conflicten soms wel en soms niet tot agressief gedrag leiden; en op welke manier zou schadelijk-agressief
gedrag kunnen verminderen? Dit zijn enkele van de vele vragen waarmee
psychologen die onderzoek doen naar agressie zich bezighouden: onder welke omstandigheden
worden mensen agressief, hoe kunnen conflicten escaleren in agressie, waarom
worden sommigen wel en anderen niet agressief, heeft agressie meer met sociale en culturele
omstandigheden te maken of is het een product van fysiologische processen? In deze
themacursus zal op verschillende aspecten van agressie ingegaan worden. Er komen verschillende
(gast)docenten over hun expertise gebieden vertellen, bijvoorbeeld vanuit de
klinische psychologie, sociale psychologie en ontwikkelingspsychologie. Onderwerpen
die onder andere aan de orde komen zijn: de biopsychologie van agressie, de ontwikkeling
van agressief gedrag bij kinderen, forensische psychologie, cultuur- en sekseverschillen in
agressie, de escalatie van agressie in conflictsituaties en het omgaan met agressie.
Onderwijsvorm
Hoorcolleges; een actieve deelname wordt verwacht.
Beoordelingsvorm
Tentamen (essayvragen).
Studiematerialen en kosten
• Geer, R.G. (2001). Human Agression. Open University Press, Buckingham Philadelphia,
pp. 1-192. (€ 36,-).
• Artikelen worden tijdens de colleges beschikbaar gesteld.
• Let op: Collegestof (niet alleen powerpointslides) behoort tot de tentamenstof.
Onderwijstijden
Di. 30-03-2010 t/m 08-06-2010 van 11.00-13.00 uur Gebouw A, zaal B
Tentamendatum
Di. 15-06-2010
Ma. 09-08-2010 (herkansing).
studiegids09-10.indb 58 9-6-2009 12:21:38

Tweede Bachelorjaar
Kernthema: Sportpsychologie
Punten 6 EC
Tentamencode AK08
Plaats in het rooster Semester 2, blok 1
Toelatingsvoorwaarden Propedeuse Psychologie en Onderzoekspracticum
Aantal deelnemers Max. 40
Docenten Drs. G.M. Weltevreden
Inhoud
Sportpsychologie heeft zich internationaal ontwikkeld als een subdiscipline in de psychologie
die zich richt op sport en beweging. Het toepassingsveld van de sportpsychologie
heeft niet alleen betrekking op gedragsdeterminanten van sportprestaties in wedstrijden,
maar omvat eveneens het onderzoeksgebied van sport en gezondheid. Binnen de Nederlandse
opleidingen psychologie vindt een verdieping in de sportpsychologie slechts
marginaal plaats. Er bestaat in ons land geen sportspecifieke programmagroep. Aan de
inleidende module in sportpsychologie werd in de voorafgaande jaren deelgenomen door
belangstellende studenten uit alle programmagroepen. Daaruit kan men afleiden dat de
sportpsychologie een programmagroepoverstijgend karakter heeft. In dit kernthema is
dan ook doelbewust gekozen om sport en beweging vanuit de bestaande perspectieven te
belichten. Naast de ontwikkelingspsychologische invalshoek wordt aandacht besteed aan
sociale, klinische, organisatorische, psychonomische en natuurlijk methodologische aspecten.
Het kernthema sportpsychologie richt zich op twee doelgroepen. Enerzijds biedt
het programma aan geïnteresseerde studenten een kennismaking met de meest gangbare
theorieën, concepten en toepassingsgebieden van dit vakgebied. Anderzijds is het programma
bedoeld voor studenten die zich in hun studie verder willen specialiseren in de
sportpsychologie en mogelijk een basisaantekening voor dit vak willen halen. (Zie ‘aantekening
sportpsychologie’ in de studiegids).
Onderwijsvorm
Hoorcolleges, presentaties en opdrachten.
Beoordelingsvorm
Tentamen, presentaties en opdrachten.
Studiematerialen en kosten
• Cox, R.H. (2007). Sport Psychology: Concepts and applications, 6th edition. New York,
NY: McGraw-Hill. ISBN 978-0-07-110642-9 (circa € 52,-). NIEUW
Onderwijstijden
Vr. 5-2-2010 t/m 26-3-2010 15.00-17.00 uur zaal A108 en
Ma. 15-3-2010 t/m 22-3-2010 15.00-17.00 uur zaal A108
Tentamendatum
Tentamen vindt plaats tijdens het 6e college, op vrijdag 12 maart 2010 van 15.00-17.00
uur. De opdrachten en presentaties later in de cursus veronderstellen beheersing van de
tentamenstof.
studiegids09-10.indb 59 9-6-2009 12:21:38
59

60
Tweede Bachelorjaar
Kernthema: Evolutionaire Psychologie
Punten 6 EC
Tentamencode AK06
Plaats in het rooster Semester 2, blok 1
Toelatingsvoorwaarden Propedeuse Psychologie en Onderzoekspracticum
Aantal deelnemers Max. 40
Docenten Mw. drs. A. Ploeger en gastsprekers
Inhoud
De evolutionaire psychologie gaat er vanuit dat de menselijke geest het resultaat is van
evolutionaire processen. Kennis over deze processen kan bijdragen aan het begrijpen van
de structuur en de werking van de huidige menselijke geest. De cursus begint met een
korte introductie in de evolutionaire biologie, om vervolgens over te gaan op de basisprincipes
van de evolutionaire psychologie. Daarna zullen empirische studies uitgevoerd door
evolutionair psychologen worden besproken. Vragen die aan de orde komen zijn: Hoe
wordt een evolutionaire hypothese getoetst? Hoe bepaal je of een psychologische eigenschap
evolutionair is bepaald? Specifieke onderwerpen die aan bod zullen komen zijn de
evolutie van taal, sociale uitwisseling, inlevingsvermogen en sekseverschillen. Daarnaast
zal aandacht worden besteed aan de evolutie van het brein. Ook zal er aandacht zijn voor
kritieken op de evolutionaire psychologie.
Onderwijsvorm
Werkgroepen en opdrachten.
Beoordelingsvorm
Opdrachten.
Studiematerialen en kosten
• Artikelen (kopieerkosten ongeveer € 20,-).
Onderwijstijden
Di. 02-02-2010 t/m 16-03-2010 09.00-11.00 uur zaal A306
Do. 04-02-2010 t/m 18-03-2010 09.00-11.00 uur zaal A306
studiegids09-10.indb 60 9-6-2009 12:21:38

Tweede Bachelorjaar
Honoursprogramma: De Neuromaatschappij
Punten 6 EC
Tentamencode H002
Plaats in het rooster Semester 2, blok 2
Toelatingsvoorwaarden Propedeuse Psychologie
Aantal deelnemers Max. 20
Docenten Drs. M. v.d. Linden e.a.
Inhoud
Het onderzoek naar hersenen en gedrag is de laatste twintig jaar in een stroomversnelling
gekomen. Door nieuwe methoden om het actieve brein in beeld te brengen en een
intensievere samenwerking tussen verschillende relevante disciplines is de zogenaamde
cognitieve neurowetenschap als zelfstandige discipline ontstaan. Sommigen noemen de
eenentwintigste eeuw al de eeuw van het brein.
Welke gevolgen hebben deze wetenschappelijke ontwikkelingen voor de maatschappij?
Wat betekent het bijvoorbeeld als we in staat zullen zijn om bepaalde cognitieve functies
te verbeteren? Moeten we het onderwijs aanpassen op basis van de laatste kennis over
het brein? Komt er een andere diagnostiek van psychische aandoeningen op basis van
neurogenetische kennis? Wat betekenen nieuwe neurobiologische inzichten in crimineel
gedrag, vrije wil en verantwoordelijkheid voor de rechtspraak?
In deze cursus zal enerzijds stilgestaan worden bij de laatste inzichten uit de cognitieve
neurowetenschap en haar (potentiële) toepassingen. Anderzijds zal er aandacht besteed
worden aan de maatschappelijke receptie van deze inzichten. Wat beschouwen wetenschappers,
beleidsmakers, maatschappelijke organisaties en ondernemers als de mogelijke
maatschappelijke kansen en gevaren? Gastsprekers worden actief bij dit vak betrokken
om over de laatste ontwikkelingen in hun vakgebied te spreken.
Onderwijsvorm
Werkgroepen, presentaties en opdrachten.
Beoordelingsvorm
Essay, presentaties en opdrachten.
Studiemateriaal en kosten
• Linden, M. van der (2007). Breinbeleid: De ontluikende rol van de hersenwetenschappen
in het overheidsbeleid. Den Haag: Rathenau Instituut.(PDF)
• Reader
Onderwijstijden en tentamendata
Wo. 7-4 t/m 23-6 13.00-15.00 uur Zaal A 410
Bijzonderheden
Reguliere studenten kunnen dit vak als keuzevak volgen, maar Honoursstudenten hebben
voorrang bij inschrijving.
studiegids09-10.indb 61 9-6-2009 12:21:38
61

62
Tweede Bachelorjaar
Honoursprogramma: Monopolie van het Materialisme
Punten 6 EC
Tentamencode H003
Plaats in het rooster Semester 2, blok 2
Toelatingsvoorwaarden Propedeuse Psychologie
Aantal deelnemers Max. 20
Docenten Dr. H. Dooremalen
Inhoud
In de wetenschappelijke bestudering van de (menselijke) psyche staat het materialisme
centraal: zonder brein geen bewustzijn. De cursus begint met het blootleggen van de
voornaamste aanname van dat materialisme: is de bewering dat de fysische wereld een
causaal gesloten systeem wel een terechte aanname?
In de cursus proberen we vervolgens een beeld te krijgen van de historische ontwikkeling
van het materialisme waarbij ook het belangrijkste twistpunt binnen de eigen gelederen
aan bod zal komen: zijn mentale toestanden nu wel of niet meervoudig realiseerbaar? In
het kielzog daarvan bespreken we de vraag: Wat bedoelen we eigenlijk met ‘begrijpen’?
Deze vraag is belangrijk omdat bij de discussie hoe je het materialisme gebruik gemaakt
wordt van allerlei analogieën en metaforen, die een soort van pseudobegrip op lijken te
roepen.
In de laatste colleges bekijken we wat exotische onderwerpen, die vaak in verband gebracht
worden met religie, spiritualiteit en vooral met de weerlegging van het materialisme.
Laten studies naar bijvoorbeeld bijna-doodervaringen en meditatie zien dat de
geest onafhankelijk van het lichaam kan functioneren? Door een kritische beschouwing
van de beschikbare data komen we tot de conclusie dat dit niet zo is.
De inzet van de cursus is tweeërlei. Aan de ene kant gaat het erom dat de student een
beargumenteerde positie in het debat in kan nemen. Aan de andere kant wordt de positie
van het wetenschappelijke uitgangspunt van de bestudering van de geest - het materialisme
- door er zo kritisch mogelijk tegenover te gaan staan een veel sterkere positie.
Onderwijsvorm
Werkgroepen, presentaties en opdrachten
Beoordelingsvorm
Essay, presentaties en opdrachten
Studiemateriaal en kosten
• Feser, W. (2006). Philosophy of Mind, A Beginner’s Guide. One World Publications.
Circa € 15.99
Onderwijstijden en tentamendata
Do 8-4 t/m 24-6 13.00-16.00 uur Zaal A 304
Bijzonderheden
Reguliere studenten kunnen dit vak als keuzevak volgen, maar Honoursstudenten hebben
voorrang bij inschrijving.
studiegids09-10.indb 62 9-6-2009 12:21:38

Collegerooster Tweede Bachelorjaar, eerste semester
Studenten mét propedeuse voor 1 september (stroom 1)
De volgende cursussen zijn alleen toegankelijk voor studenten die de propedeuse hebben
afgerond. Deze studenten volgen in het eerste semester van het tweede jaar Methoden van
Onderzoek 2-a en b, het Onderzoekspracticum en SPSS.
Deeltijdstudenten volgen eerst 10 weken Methoden van Onderzoek 2-a en SPSS en daarna
Methoden van Onderzoek 2-b en een avond-Onderzoekspracticum gedurende 30
weken.
Methoden van Onderzoek 2a
Drs. M. Engels-Freeke
Datum Tijd Zaal MvO Datum Tijd Zaal MvO
di 1 sept 11.00-13.00 B 2A vr 25 sept 10.00-11.00 A training
do 3 sept 11.00-13.00 B 2A vr 25 sept 11.00-13.00 B 2A
vr 4 sep 10.00-11.00 A training di 29 sept 11.00-13.00 B 2A
vr 4 sept 11.00-13.00 B 2A do 1 okt 11.00-13.00 B 2A
di 8 sept 11.00-13.00 B 2A vr 2 okt 10.00-11.00 A training
do 10 sept 11.00-13.00 B 2A vr 2 okt 11.00-13.00 B 2A
vr 11 sep 10.00-11.00 A training di 6 okt 11.00-13.00 B 2A
vr 11 sept 11.00-13.00 B 2A do 8 okt 11.00-13.00 B 2A
di 15 sept 11.00-13.00 B 2A vr 9 okt 10.00-11.00 A training
do 17 sept 11.00-13.00 B 2A vr 9 okt 11.00-13.00 B 2A
vr 18 sept 10.00-11.00 A training di 13 okt 11.00-13.00 B 2A
vr 18 sept 11.00-13.00 B 2A do 15 okt 11.00-13.00 B 2A
di 22 sept 11.00-13.00 B 2A vr 16 okt 10.00-11.00 A training
do 24 sept 11.00-13.00 B 2A vr 16 okt 11.00-13.00 B vragenuur
Naast bovenstaande trainingen en hoorcolleges volgt men facultatieve werkgroepen Methoden
van Onderzoek 2-A waarvoor men zich centraal aanmeldt (via Studieweb) en die
zijn bedoeld voor studenten die extra ondersteuning willen.
Men wordt ingedeeld bij een van de volgende tijdstippen:
Periode van 3/9 t/m 16/10:
Groep 1: ma. 7/9 - 12/10, 13-15 uur A306 en do. 3/9 - 15/10, 15-17 uur A306;
Groep 2: ma. 7/9 - 12/10 15-17 uur A306 en do. 3/9 - 15/10 13-15 uur A306;
Groep 3: di. 8/9 - 13/10, 13-15 uur A306 en vr. 4/9-16/10, 15-17 uur C302;
Groep 4: di. 8/9 - 13/10, 15-17 uur A306 en vr. 4/9 - 16/10, 13-15 uur C302.
Methoden van Onderzoek 2b (verplichte colleges)
Diverse docenten van de programmagroep Methodenleer
Datum Tijd Zaal MvO Datum Tijd Zaal MvO
ma 9 nov 9.00 - 11.00 A 2B do 26 nov 9.00 - 11.00 A 2B
do 12 nov 9.00 - 11.00 A 2B ma 30 nov 9.00 - 11.00 A 2B
ma 16 nov 9.00 - 11.00 A 2B do 3 dec 9.00 - 11.00 A 2B
do 19 nov 9.00 - 11.00 A 2B ma 7 dec 9.00 - 11.00 A 2B
ma 23 nov 9.00 - 11.00 A 2B
studiegids09-10.indb 63 9-6-2009 12:21:38
63

64
Collegerooster Tweede Bachelorjaar, eerste semester
Studenten mét propedeuse voor 1 september (stroom 1)
SPSS (verplichte instructiecolleges)
drs. S. Klinkenberg
Dag Datum Tijd Zaal
ma. 31 aug. - 5 okt. 09.00-11.00 Zaal B
Bij de instructiecolleges krijgt men de wekelijkse opdracht. De wekelijkse opdrachten
bepalen voor 12% het eindcijfer.
In aansluiting op de colleges zijn er in het eerste semester facultatieve werkgroepen SPSS,
aanmelding via Studieweb. De werkgroepen vinden plaats op een van de onderstaande
tijden. Men wordt ingedeeld na aanmelding, zodanig dat er geen overlap is met andere
onderdelen waarvoor men zich heeft aangemeld. Deeltijdstudenten worden normaal gesproken
op maandagavond ingedeeld.
Dag Datum Tijd Zaal
ma. 31/8 t/m 12/10 11.00 - 13.00 A106
ma. 31/8 t/m 12/10 19.00 - 21.00 A106
di. 1/9 t/m 13/10 09.00 - 11.00 A106
di. 1/9 t/m 13/10 13.00 - 15.00 A106
di. 1/9 t/m 13/10 15:00 – 17:00 A106
di. 1/9 t/m 13/10 17.00 - 19.00 A106
do. 3/9 t/m 15/10 13.00 - 15.00 A106
do. 3/9 t/m 15/10 15:00 – 17:00 A106
do. 3/9 t/m 15/10 17:00 – 19:00 A106
vr. 4/9 t/m 16/10 09.00 - 11.00 A106
In de week van 12 oktober vindt de eindtoets plaats (88% van het cijfer). Voor deelnemers
aan werkgroepen is de toets op de werkgroeptijd, niet-deelnemers worden ingedeeld voor
een toetstijdstip in die week. Twee weken later is er eventueel een herkansing.
Onderzoekspracticum
drs. G. Valk (coörd.) Verplichte Aanwezigheid
Het Onderzoekspracticum kent twee delen. Het eerste deel, het basisdeel onderzoekspracticum
wordt parallel gegeven aan Methoden van Onderzoek 2-a en SPSS
in de eerste 10 weken van het semester. In die periode wordt men ingedeeld in een
groep van 12 studenten en wordt aan opdrachten gewerkt. Men heeft in deze periode
bijeenkomsten op woensdag de hele dag en afhankelijk van de indeling op maandag- of
op vrijdagmiddag. In de tweede helft van het semester volgt men full-time een onderzoeksdeel
waarbij men in groepen van 4 studenten werkt. Dit combineert men met
Methoden van Onderzoek 2-b. Deeltijdstudenten hebben tijdens het basisdeel in de
tweede helft van het eerste semester bijeenkomsten op maandag- en woensdagavond.
Daarna volgen zij een half-time ondezoeksdeel gedurende het hele tweede semester. Zie
voor meer informatie de beschrijving van het studieonderdeel eerder in dit hoofdstuk.
studiegids09-10.indb 64 9-6-2009 12:21:38

Collegerooster Tweede Bachelorjaar, tweede semester
Studenten mét propedeuse voor 1 september (stroom 1)
In het tweede semester volgen de studenten van stroom 1 naast VRT-2, Gesprekspracticum
en Grondslagen van de Psychologie tevens keuzevakken binnen Psychologie (kernthema
of specialisatievak) of buiten Psychologie. Zie voor meer (rooster)informatie eerder
in dit hoofdstuk.
Grondslagen van de Psychologie
dr. H. Dooremalen
Datum Tijd Zaal Datum Tijd Zaal
do 4 feb 09.00-11.00 A do 4 mrt 09.00-11.00 A
vr 5 feb 13.00-15.00 A vr 5 mrt 13.00-15.00 A
do 11 feb 09.00-11.00 A do 11 mrt 09.00-11.00 A
vr 12 feb 13.00-15.00 A vr 12 mrt 13.00-15.00 A
do 18 feb 09.00-11.00 A do 18 mrt 09.00-11.00 A
vr 19 feb 13.00-15.00 A vr 19 mrt 13.00-15.00 A
do 25 feb 09.00-11.00 A do 25 mrt 09.00-11.00 A
vr 26 feb 13.00-15.00 A vr 26 mrt 13.00-15.00 A
VRT-2
Dr. P.A. Starreveld (coördinatie C. Koeleman)
Verplichte werkgroepen op diverse tijden
Zie voor het VRT-rooster de informatie die is weergegeven bij de beschrijving van het
studieonderdeel eerder in dit hoofdstuk.
Gesprekspracticum
drs. R. Bos, drs. S. Kateman
Verplichte aanwezigheid, 6 weken twee dagen full time
Het Gesprekspracticum kent drie startdata in het tweede semester en duurt steeds 6
weken. Gedurende de 6 weken volgt men gedurende 2 dagen de training. Deze zal
plaatsvinden ofwel op maandag en dinsdag ofwel op woensdag en donderdag. De trainingen
zijn steeds gepland van 10.00 uur t/m 17.00 uur, behalve op de donderdagen dat
er ook colleges Grondslagen worden gegeven. Dan starten de trainingen om 11.00 uur
en eindigen ze om 18.00 uur.
Semester 2
Groep 1: van 08-02-2010 t/m 18-03-2010
Groep 2: van 06-04-2010 t/m 12-05-2010:
Groep 2: inhaaldag op vr. 09-04 ivm Pasen voor de ma/di groep
Groep 2: inhaaldag op vr. 07-05 ivm bevrijdingsdag voor de wo/do groep
Groep 3: van 17-05-2010 t/m 24-06-2010
studiegids09-10.indb 65 9-6-2009 12:21:39
65

66
Collegerooster Tweede Bachelorjaar, eerste semester
Studenten stroom 2
Studenten zonder propedeuse, die wel meer dan de helft van de propedeuse af hebben,
kunnen gedurende het eerste semester alle onderdelen van de propedeuse herkansen,
ofwel door gebruik te maken van herkansingen ofwel door die vakken die in het eerste
semester worden gegeven, opnieuw te volgen. Studenten met een kleine achterstand kunnen
in het eerste semester de volgende tweedejaarsvakken volgen.
Grondslagen van de Psychologie
dr. H. Dooremalen
Datum Tijd Zaal Datum Tijd Zaal
vr 4 sep 13.00-15.00 A vr 30 okt 13.00-15.00 A
vr 11 sep 13.00-15.00 A vr 6 nov 13.00-15.00 A
vr 18 sep 13.00-15.00 A vr 13 nov 13.00-15.00 A
vr 25 sep 13.00-15.00 A vr 20 nov 13.00-15.00 A
vr 2 okt 13.00-15.00 A vr 27 nov 13.00-15.00 A
vr 9 okt 13.00-15.00 A vr 4 dec 13.00-15.00 A
vr 16 okt 13.00-15.00 A vr 11 dec 13.00-15.00 A
vr 23 okt 13.00-15.00 A vr 18 dec 13.00-15.00 A
VRT-2
Dr. P.A. Starreveld (coördinatie: C. Koeleman)
verplichte werkgroepen op diverse tijden
Zie voor het VRT-rooster de informatie die is weergegeven bij de beschrijving van het
studieonderdeel eerder in dit hoofdstuk.
Gesprekspracticum
drs. R. Bos, drs. S. Kateman
Verplichte aanwezigheid, 6 weken twee dagen full time
Het Gesprekspracticum kent drie startdata in het eerste semester en duurt steeds 6
weken. Gedurende de 6 weken volgt men gedurende 2 dagen de training. Deze zal doorgaans
plaatsvinden ofwel op maandag en dinsdag ofwel op woensdag en donderdag. De
trainingen zijn steeds gepland van 10.00 uur t/m 17.00 uur.
Semester 1
Groep 1: van 07-09-2009 t/m 15-10-2009
Groep 2: van 26-10-2009 t/m 03-12-2009
Groep 3: van 07-12-2009 t/m 28-01-2010
studiegids09-10.indb 66 9-6-2009 12:21:39

Collegerooster Tweede Bachelorjaar, tweede semester
Studenten stroom 2
De volgende cursussen zijn toegankelijk voor studenten die de propedeuse uiterlijk 1 februari
2010 hebben afgerond. Deze studenten volgen in het tweede semester van het
tweede jaar Methoden van Onderzoek 2-A en B, het Onderzoekspracticum en SPSS.
Methoden van Onderzoek 2a
drs. M. Engels-Freeke en assistenten
Datum Tijd Zaal MvO Datum Tijd Zaal MvO
di 2 feb 11.00-13.00 B 2A vr 26 feb 10.00-11.00 A training
do 4 feb 11.00-13.00 B 2A vr 26 feb 11.00-13.00 B 2A
vr 5 feb 10.00-11.00 A training di 2 mrt 11.00-13.00 B 2A
vr 5 feb 11.00-13.00 B 2A do 4 mrt 11.00-13.00 B 2A
di 9 feb 11.00-13.00 B 2A vr 5 mrt 10.00-11.00 A training
do 11 feb 11.00-13.00 B 2A vr 5 mrt 11.00-13.00 B 2A
vr 12 feb 10.00-11.00 A training di 9 mrt 11.00-13.00 B 2A
vr 12 feb 11.00-13.00 B 2A do 11 mrt 11.00-13.00 B 2A
di 16 feb 11.00-13.00 B 2A vr 12 mrt 10.00-11.00 A training
do 18 feb 11.00-13.00 B 2A vr 12 mrt 11.00-13.00 B 2A
vr 19 feb 10.00-11.00 A training di 16 mrt 11.00-13.00 B 2A
vr 19 feb 11.00-13.00 B 2A do 18 mrt 11.00-13.00 B 2A
di 23 feb 11.00-13.00 B 2A vr 19 mrt 10.00-11.00 A training
do 25 feb 11.00-13.00 B 2A vr 19 mrt 11.00-13.00 B vragenuur
Naast de colleges en de trainingen volgt men niet verplichte werkgroepen Methoden van
Onderzoek 2-A waarvoor men zich centraal inschrijft (zie elders in de studiegids) en die
zijn bedoeld voor studenten die extra ondersteuning nodig denken te hebben.
Men wordt ingedeeld bij een van de volgende tijdstipcombinaties:
Periode 5/2 t/m 19/3:
Groep 1: ma. 8/2 - 15/3, 13-15 uur A306 en do. 4/2- 18/3, 15-17 uur A306;
Groep 2: ma. 8/2 - 15/3, 15-17 uur A304 en do. 4/2- 18/3 , 13-15 uur A306;
Groep 3: di. 9/2 - 16/3, 13-15 uur A305 en vr. 5/2 - 12/3, 15-17 uur C302;
Groep 4: di. 9/2 - 16/3, 15-17 uur A305 en vr. 5/2 - 12/3, 13-15 uur C302
Methoden van Onderzoek 2b verplichte colleges
Diverse docenten van de programmagroep Methodenleer
Datum Tijd Zaal MvO Datum Tijd Zaal MvO
ma 12 april 9.00 - 11.00 A 2B ma 26 april 9.00-11.00 A 2B
do 15 april 9.00 - 11.00 A 2B do 29 april 9.00-11.00 A 2B
ma 19 april 9.00 - 11.00 A 2B ma 3 mei 9.00-11.00 A 2B
do 22 april 9.00 - 11.00 A 2B do 6 mei 9.00-11.00 A 2B
ma 10 mei 9.00-11.00 A 2B
studiegids09-10.indb 67 9-6-2009 12:21:39
67

68
Collegerooster Tweede Bachelorjaar, tweede semester
Studenten stroom 2
SPSS Verplichte instructiecolleges
drs. S. Klinkenberg Verplichte Aanwezigheid
Dag Datum Tijd Zaal
ma. 1 feb - 8 mrt 09.00-11.00 Zaal A
Bij de instructiecolleges krijgt men de wekelijkse opdracht. De wekelijkse opdrachten
bepalen voor 12% het eindcijfer.
In aansluiting op de colleges zijn er in het eerste semester facultatieve werkgroepen SPSS,
aanmelding via Studieweb. De werkgroepen vinden plaats op een van de onderstaande
tijden. Men wordt ingedeeld na aanmelding, zodanig dat er geen overlap is met andere
onderdelen waarvoor men zich heeft aangemeld.
Dag Datum Tijd Zaal
ma. 1/2 t/m 15/3 11.00-13.00 A106
ma. 1/2 t/m 15/3 11.00-13.00 A107
ma. 1/2 t/m 15/3 11.00-13.00 A312
ma. 1/2 t/m 15/3 19.00-21.00 A106
ma. 1/2 t/m 15/3 19.00-21.00 A107
di. 2/2 t/m 16/3 11:00 - 13:00 A107
di. 2/2 t/m 16/3 11:00 - 13:00 A312
di. 2/2 t/m 16/3 19:00 - 21:00 A106
do. 4/2 t/m 18/3 11.00 - 13.00 A312
do. 4/2 t/m 18/3 19:00 - 21:00 A107
In de week van 16 maart vindt de eindtoets plaats (88% van het cijfer). Voor deelnemers
aan werkgroepen is de toets op de werkgroeptijd, niet-deelnemers worden ingedeeld voor
een toetstijdstip in die week. Twee weken later is er eventueel een herkansing.
Onderzoekspracticum Verplichte Aanwezigheid
drs. G. Valk (coörd.)
Het Onderzoekspracticum kent twee delen. Het eerste deel, het basisdeel Onderzoekspracticum
wordt parallel gegeven aan Methoden van Onderzoek 2-A en SPSS
in de eerste 10 weken van het semester. In die periode wordt men ingedeeld in een
groep van 12 studenten en wordt aan opdrachten gewerkt. Men heeft in deze periode
bijeenkomsten op woensdag en op maandag- of op vrijdagmiddag, afhankelijk van de
indeling. In de tweede helft van het semester volgt men full-time een onderzoeksdeel
waarbij men in groepen van 4 of 5 studenten werkt. Dat wordt gecombineerd met Methoden
van Onderzoek 2-B. Zie voor meer informatie de beschrijving van het studieonderdeel
eerder in dit hoofdstuk.
studiegids09-10.indb 68 9-6-2009 12:21:39

Hoofdstuk 4
Derde bachelorjaar
Algemene Informatie
studiegids09-10.indb 69 9-6-2009 12:21:40

70
1. Inleiding
Derde Bachelorjaar, Algemene Informatie
De bacheloropleiding psychologie is zo opgezet dat men na het volgen van een voor alle
studenten verplichte propedeuse en tweede studiejaar aan het einde van het tweede jaar
een specialisatie kiest. Deze specialisatie omvat het hele derde studiejaar. Na afronding
van de bachelor kan de specialisatie worden voortgezet in de masterfase. In het derde
studiejaar krijgt men een basisprogramma van de gekozen specialisatie en ligt de nadruk
op academische vorming, specialistische basiskennis en basisvaardigheden. In het derde
jaar worden de lijnen uit het eerste en tweede jaar voortgezet. De inhoudelijke lijn wordt
specialistisch voortgezet, de onderzoekslijn krijgt bij elke richting een specialistisch vervolg
met een eigen statistisch/methodologisch onderdeel en de wetenschappelijke schrijfvaardighedenlijn
heeft als vervolg de bachelorthese met uniforme richtlijnen voor alle
richtingen. Deze these vormt tevens de afsluiting van de bachelorfase.
Door de opzet van de eerste twee studiejaren is men op de keuze in het derde jaar voorbereid.
Men heeft kennis kunnen maken met alle belangrijke basisvakken in de Psychologie
en is daarnaast uitgerust met kennis en vaardigheden op het gebied van het opzetten en
uitvoeren van onderzoek. Ook heeft men bij VRT-1, VRT-2 en het Onderzoekspracticum
een onderwerp kunnen kiezen op het gebied van één van de specialisaties. In het Onderzoekspracticum
is de volledige empirische cyclus doorlopen en zijn onderzoeksverslagen
geschreven. Ten slotte staat het tweede studiejaar deels in het kader van de voorbereiding
van de specialisatie. Men heeft kunnen kiezen tussen kernthema’s, keuzevakken en specialistische
onderdelen. Daarmee wordt de ruimte voor keuzevakken benut (12 ec). In
het derde jaar starten studenten in september met een specialisatie. Starten is uitsluitend
mogelijk mits minimaal de propedeuse, Methoden van Onderzoek 2-a, SPSS en
het Onderzoekspracticum, samen minimaal 87 ec (anderhalf jaar) zijn afgerond. In 2010
wordt daarnaast ook het hebben afgerond van VRT-2 een voorwaarde.
In het eerste semester wordt op 16 december 2009 een voorlichting over specialisaties
verzorgd voor tweedejaarsstudenten die dan het OP volgen en in stroom 1 studeren. Deze
studenten kunnen in het tweede semester al hun keuzeruimte vullen en krijgen advies
en begeleiding bij deze keuze. Eerder in deze gids (het hoofdstuk over het tweede jaar)
is al een overzicht van alle keuzes opgenomen. Op 21 en 28 mei en 4 juni 2010 worden
voorlichtingsbijeenkomsten van specialisatierichtingen georganiseerd voor alle tweedejaarsstudenten.
Tevens is een brochure beschikbaar: specialiseren in de psychologie, met
daarin o.a. interviews met specialisatiestudenten. Ook wordt een loopbaandriedaagse
georganiseerd door de VSPA die parallel loopt met de voorlichtingen in mei en juni.
Precieze informatie hierover wordt via de studentenmail verstuurd en op de website gepubliceerd.
2. Specialisaties
De Opleiding Psychologie kent in de bachelor acht specialisaties, te weten:
• Arbeids- en Organisatiepsychologie (incl. Psychologie van Arbeid & Gezondheid)
• Klinische Psychologie
• Ontwikkelingspsychologie (incl. Schoolpsychologie)
• Psychologische Methodenleer
• Psychonomie
• Sociale Psychologie
• Klinische Ontwikkelingspsychologie (KLOP)
• Klinische Neuropsychologie (KNP)
waarvan de eerste zes worden verzorgd door de gelijknamige programmagroep. De specialisatie
KLOP wordt georganiseerd vanuit Ontwikkelingspsychologie in samenwerking
met Klinische Psychologie. De specialisatie KNP wordt gegeven vanuit Psychonomie.
Binnen Ontwikkelingspsychologie kan men tevens meer accent leggen op Schoolpsychologie.
In de studiegids wordt elke programmagroep apart belicht.
studiegids09-10.indb 70 9-6-2009 12:21:40

Derde Bachelorjaar, Algemene Informatie
3. Afstuderen en specialiseren; Bachelor en Master
In het bachelorprogramma kiest men in het derde jaar een specialisatie. Men “studeert
af” als Bachelor of Science. De specialisatie en de gevolgde vakken worden op een bijlage
bij het bachelordiploma vermeld (het diploma-supplement). Dat programma bestaat inclusief
de propedeuse uit precies 180 ec 1 . Men kan beslissen de studie te beëindigen na het
behalen van het bachelordiploma. Men is dan afgestudeerd bachelor. Het hebben behaald
van een bachelordiploma is voorwaarde voor toelating tot de master. In de master kan
men opnieuw veel keuzes maken. Deze zijn echter deels al bepaald door de keuze van de
specialisatie in de bachelor.
Om de specialisatie af te ronden en psycholoog te worden moet tevens een aansluitende
master worden gevolgd. De master wordt afgesloten met een diploma Master of Science.
Er zijn meerdere masterprogramma’s mogelijk zoals in een volgend hoofdstuk van deze
gids te lezen is. Omdat meestal een eenjarige aansluitmaster wordt gevolgd, wordt daar in
de tekst vanuit gegaan. Men volgt na het bachelorprogramma in de master nog een aantal
vakken (samen 21 - 24 ec) en men loopt een stage, schrijft een werkstuk (afstudeeronderzoek)
en volgt colloquia (samen de afstudeeropdracht: 36 - 39 ec). Al deze onderdelen
liggen op het terrein van de gekozen specialisatie. In de master wordt meestal de gekozen
derdejaarsspecialisatie voortgezet. De vakken in het derde jaar vormen de basis van een
specialisatie en de vakken in de master bouwen daarop voort. De vakken in de master
kennen ingangseisen die er meestal op neerkomen dat wordt geëist dat men een aantal
bachelorvakken van dezelfde specialisatie heeft gevolgd. Bovendien bestaat de master
grotendeels uit een werkstuk en een stage bij de gekozen specialisatie. Op beide onderdelen
wordt de student grondig voorbereid in de bachelor.
Er zijn uitzonderingen op de regel dat de bachelorkeuze de masterkeuze impliceert. Een
voorbeeld daarvan vormt de trainersopleiding bij Sociale Psychologie die in principe open
staat voor elke student met een afgeronde Bachelor of Science in de Psychologie. Er worden
meer mastertracks ontwikkeld die voor studenten van verschillende signatuur worden
opengesteld. Zie het hoofdstuk waarin alle mastermogelijkheden worden behandeld.
Specialisaties kennen vaak meerdere keuzemogelijkheden, waarmee men accenten kan
leggen in het programma. In het vervolg van een specialisatie kan men in de master soms
ook voor specifieke tracks kiezen. Dat zijn combinaties van studieonderdelen die samen
een zekere eenheid vormen. Per specialisatie worden die beschreven in het vervolg van
deze studiegids.
4. Eisen en mogelijkheden in het derde bachelorjaar
4.1. Opzet derde bachelorjaar
Om een bachelordiploma te behalen moet men naast de propedeuse en het tweede studiejaar
psychologie (inclusief 12 ec keuzepunten) eveneens het hele derde studiejaar hebben
afgerond inclusief een bachelorthese. Doorgaans doet men dat door het programma van
één van de specialisaties te volgen. Elk specialisatieprogramma bevat 60 ec verdeeld over
drie soorten onderdelen:
1. Verplichte cursussen (30 – 51 ec) 2 Dit zijn onderdelen die verplicht zijn als men de
betreffende specialisatie kiest; deze onderdelen bevatten de basis van het vakgebied en
bestrijken de belangrijke onderwerpen en thema’s van die specialisatie. Dat bestaat
in elk geval uit het basisprogramma van 30 ec dat bij elke specialisatie in het eerste
semester wordt aangeboden en daarnaast uit een tweede semester waarin men vaak
ook keuzemogelijkheden heeft.
2. Keuze-onderdelen per specialisatie (0 – 21 ec) Dit betreft meestal een aanbod van
meerdere onderdelen van één bepaalde richting waarbij men enkele moet of mag
kiezen, soms is de keuze gebonden (twee uit vier), soms vrijer. Vaak zijn deze vakken
onderdeel van een studieroute.
1 Tenzij men het Honoursprogramma van de bacheloropleiding volgt, zie elders in deze gids
2 Sommige specialisaties (KLOP en KNP) hebben veel verplichte vakken die nodig zijn om te voldoen aan diagnostiek en
Gz-eisen. Bij deze specialisaties bestaat het hele derde jaar uit verplichte vakken. Meer informatie over diagnostiek en Gz vooropleidingseisen
treft men later in dit hoofdstuk aan.
studiegids09-10.indb 71 9-6-2009 12:21:40
71

72
Derde Bachelorjaar, Algemene Informatie
3. Bachelorthese (9-12 ec). De bachelorthese vormt de afsluiting van de bachelor en
de schrijflijn daarin. Men heeft in het tweede studiejaar al een verslag van verricht
onderzoek geschreven (Onderzoekspracticum); het derde jaar wordt afgesloten met
een verslag van een literatuuronderzoek, zoals eerder al op kleinere schaal is geschied
bij VRT-1 en -2. De 12 puntsvariant bevat tevens een onderzoeksvoorstel.
4.2. Verder studeren zonder specialisatiekeuze
Sommige studenten stellen liever een eigen programma binnen de psychologie samen,
omdat men richtingen wil combineren, zich in een bepaald thema wil verdiepen, of alleen
een (algemeen) bachelordiploma wil halen en in het algemeen meer vrijheid wil. Er zijn
ruime mogelijkheden voor het zelf samenstellen van een pakket. Men kan in dat geval
kiezen uit diverse vakken op specialistisch niveau (49-51 ec) en schrijft een bachelorthese
(9-12 ec). Ook is het mogelijk een pakket samen te stellen uit het aanbod van meerdere
programmagroepen. Ook op basis van een meer algemeen bachelorprogramma kan men
worden toegelaten tot een master in de Psychologie. Men zal in de master soms minder
keuze hebben omdat de meeste onderdelen ingangseisen kennen.
Voor het samenstellen van een vrijer pakket kan men het beste contact opnemen met een
studieadviseur. Zie voorts ook “het combineren van meerdere richtingen”, “keuzemogelijkheden”
en “major/minor programma’s” later in dit hoofdstuk.
De docent J. Wicherts (Methodenleer) is bereid studenten inhoudelijk te begeleiden bij
het samenstellen en volgen van een vrijer derde studiejaar en als mentor op te treden. Het
is wel verstandig tijdig contact op te nemen voor het maken van een inhoudelijk plan.
4.3. Keuzemogelijkheden en keuzevrijheid in de bachelorfase
In deze paragraaf wordt een overzicht gegeven van de keuzevrijheid die men heeft in de
bachelorfase. De keuzevrijheid is het grootst als men een vrij bachelor-examen kiest en
het kleinst als men wil voldoen aan eisen voor post-master trajecten. Later in dit hoofdstuk
wordt ook nog aandacht besteed aan de mogelijkheid om een Honoursbachelor te
halen. Een Honoursbachelor bevat 15% extra onderdelen (= 30 extra ec).
‘Vrij’ Bachelorexamen
De wet bepaalt dat een student een vrij bachelorprogramma kan samenstellen en kan
voorleggen aan de meest passende examencommissie. Dat impliceert dat een student
een programma kan samenstellen uit onderdelen van verschillende opleidingen waarmee
een bachelordiploma kan worden behaald. Omdat een passende examencommissie moet
worden gevonden moet het programma een zeker zwaartepunt hebben of een major en
die examencommissie moet het programma goed willen keuren.
Het programma moet daarom wel een zekere eenheid en logica hebben. Ook moet het
programma van voldoende niveau zijn en er een goed evenwicht zijn tussen theoretische
vakken en praktische vaardigheden. Een student die een vrij bachelorexamen Psychologie
wil afleggen legt een programma voor aan de examencommissie Psychologie dat in elk
geval voldoet aan de volgende eisen:
• De propedeuse Psychologie is behaald.
• Het programma bestaat uit 180 ec.
• Het programma vormt een coherent geheel dat goed kan worden gemotiveerd en
onderbouwd door de aanvrager.
• Minstens 120 ec worden besteed aan onderdelen van de opleiding Psychologie.
• Alle onderdelen betreffen onderdelen van een universitaire studie.
• Het programma bevat een onderzoekspracticum
• De bachelorthese wordt (ook) bij Psychologie gesuperviseerd.
Major/minorprogramma’s
In een major/minor bachelorprogramma worden 150 van de 180 ec besteed aan de major
(Psychologie) en 30 aan een minor. Er is formeel toestemming vereist van de examen-
studiegids09-10.indb 72 9-6-2009 12:21:41

Derde Bachelorjaar, Algemene Informatie
commissie maar deze wordt altijd gegeven mits men een erkende minor volgt en rekening
houdt met het volgende. De 30 ec gaan ‘ten koste van’ de reguliere keuzeruimte (12 ec),
specialistische onderdelen (6-9 ec) en de bachelorthese (9-12 ec). De bachelorthese schrijft
men op het grensgebied van de gekozen minor en Psychologie en dient (ook) te worden
gesuperviseerd door een docent van de opleiding Psychologie.
In wezen lijkt het major/minorprogramma op de vrije bachelorvariant en zou men ook
van het vrije bachelorexamen een major/minor in de verhouding 120/60 kunnen maken.
In een vrije variant kunnen echter onderdelen van meerdere opleidingen worden opgenomen;
een minor moet bij één opleiding worden gevolgd.
Indien een student Psychologie een minor bij een andere opleiding wil volgen zijn er veel
mogelijkheden. Er worden o.a. minoren aangeboden op terreinen zoals Interactie- en Mediatechnologie,
Bedrijfseconomie, Milieu, Wijsbegeerte, Jeugdhulpverlening en Leer- en
Gedragsmoeilijkheden, Opleidingen in Arbeidsorganisaties, Communicatiewetenschap,
Internationale betrekkingen, Antropologie, Rechtsgeleerdheid, Recht en filosofie, Artificiele
Intelligentie, Gezondheidsrecht en ethiek. De meeste minors betreffen programma’s
van 30 ec maar er zijn ook 60 ec minors. Zie verder: www.student.uva.nl/minor.
Het is ook mogelijk om een minor te volgen naast de volledige bachelor Psychologie en
deze te laten tellen als de vrije variant van het Honoursprogramma.
Vrije keuzeruimte algemeen
Het bachelorprogramma psychologie kent 12 ec vrije ruimte voor alle studenten. Deze 12
ec kan men besteden aan onderdelen binnen en buiten de Psychologie. Keuzes hoeven
niet te worden voorgelegd aan de examencommissie, men is volledig vrij in de keuze, zo
lang het onderdelen van academisch niveau betreft.
Veel studenten zullen de ruimte gebruiken om extra onderdelen van de eigen of een
andere specialisatie te volgen, terwijl ook de kernthema’s kunnen worden benut voor het
vullen van de keuzeruimte. De keuzeruimte is opgenomen in het tweede studiejaar om
studenten daar de mogelijkheid te bieden al specialistische onderdelen te kiezen of de studie
te verbreden. Ook kan de keuzeruimte worden benut als voorbereiding op de specialisatiekeuze.
Studenten die aan de eisen van de basisaantekening Psychodiagnostiek willen
voldoen volgen het vak Testconstructie (6 ec) in de keuzeruimte van het tweede jaar.
Keuzeruimte binnen een specialisatie
Binnen een specialisatie bestaat de mogelijkheid om een vak van een andere specialisatie
op te nemen (6 ec). Soms is hiervoor geen ruimte omdat men wil voldoen aan bijvoorbeeld
de diagnostiek en gz-eisen en er daardoor helemaal geen keuzevrijheid meer over is
binnen het derdejaarsprogramma.
4.4. Het combineren van meerdere specialisaties
Bij de ontwikkeling van het bachelorprogramma is de keuze gemaakt dat studenten na
twee jaar een brede studie te hebben gevolgd, in het derde jaar hun specialisatie kiezen.
Daarbij heeft men een ruime keuze tussen acht richtingen waarbinnen nog vaak keuzemogelijkheden
bestaan.
Als men meerdere richtingen wil combineren (bijvoorbeeld Sociale Psychologie en Arbeids-
en Organisatiepsychologie) kan men de ene specialisatie als hoofdrichting kiezen
en van de andere richting een of enkele vakken volgen als keuzevak.
Voor studenten die twee specialisaties willen kiezen geldt het volgende: Het is niet mogelijk
een tweede bachelor te halen in een tweede richting omdat men wettelijk slechts
eenmaal het bachelordiploma Psychologie kan behalen. Het wordt ook ernstig afgeraden
om aan de eisen van twee specialisaties te willen voldoen. Het is veel verstandiger om de
bachelor in drie jaar af te ronden en dan in de masterfase eventueel extra vakken onder te
studiegids09-10.indb 73 9-6-2009 12:21:41
73

74
Derde Bachelorjaar, Algemene Informatie
brengen. In de masterfase is het toegestaan om aanvullend bachelorvakken op te nemen
als extra onderdelen .
5. Aantekeningen
Men kan, overigens alleen indien na de bachelor ook de aansluitende master wordt gevolgd,
verschillende aantekeningen behalen.
De betekenis daarvan is dat de beroepsgroep (al dan niet in samenwerking met de beroepsvereniging
NIP, het Nederlands Instituut voor Psychologen) heeft bepaald aan
welke eisen men moet hebben voldaan om in de praktijk aan de slag te kunnen als trainer,
sportpsycholoog of diagnosticus. In het geval van de vooropleidingseisen voor de postmaster
opleiding tot Gezondheidszorgpsycholoog gaat het om een landelijke commissie
die centraal heeft vastgesteld aan welke eisen men moet voldoen om te mogen solliciteren
naar een postmaster opleidingsplaats. Het gaat om de volgende aantekeningen:
1. Aantekening Gedragswetenschappelijk opgeleide trainers
2. Aantekening Sportpsychologie
3. Basisaantekening Psychodiagnostiek
4. Aantekening Vereisten Postdoctorale Opleiding Gezondheidszorgpsycholoog
5. Aantekening Schoolpsychologie (in voorbereiding)
5.1. Registratieregeling psycholoog-trainer
Deze aantekening dient men aan te vragen bij het NIP. De afgestudeerde psycholoog
dient tenminste onderdelen te hebben afgerond waarin de volgende onderwerpen zijn
opgenomen:
• leertheorieën
• groepsdynamica
• gespreksvoering/gesprekstechnieken
• trainingstheorieën
• psychopathologie
• methodologie van de evaluatie
• arbeids- en organisatietheorieën
Men voldoet in het algemeen aan deze vereisten mits men in de master Psychologie de
trainersopleiding van het Social Skills Lab gevolgd heeft. De registratieregeling wordt
thans bij het NIP nader geëvalueerd.
Voor de definitieve registratie psycholoog trainer moet men vervolgens nog aan een aantal
postmaster voorwaarden voldoen, met name wat betreft praktijkervaring en supervisie.
Meer informatie over deze aantekeningen kan men bij het NIP vragen (www.psynip.nl)
of bij drs. Barbera Rosenhart, drs. Sanne Kateman of drs. Ran Bos van het Social Skills
Lab (Sociale Psychologie).
5.2. Aantekening Sportpsychologie
Wie een aantekening wil halen in de Sportpsychologie dient een speciaal programma op te
stellen van tenminste 30 ec. Voorwaarde is dat dit studieprogramma wordt goedgekeurd
door een vertegenwoordiger van de VSPN, de Vereniging van Sportpsychologie in Nederland.
Drs. G.M. Weltevreden is coördinator van het studieprogramma Sportpsychologie.
Wie zich binnen of buiten de UvA in de sportpsychologie wil verdiepen of wie meer wil
weten over de beroepsmogelijkheden als sportpsycholoog kan een afspraak maken met:
Gerald Weltevreden, kamer A 704, telefoon 5256834, e-mail: G.M.Weltevreden@uva.nl.
In 2010 start waarschijnlijk de nieuwe mastertrack sport- en prestatiepsychologie.
5.3. Basisaantekening Psychodiagnostiek - NIP
De psychodiagnostiek is één van de pijlers van de hedendaagse psychologie die niet alleen
van belang is in het kader van klinische onderwerpen die betrekking hebben op de
studiegids09-10.indb 74 9-6-2009 12:21:41

Derde Bachelorjaar, Algemene Informatie
geestelijke gezondheid van de mens, maar ook bij onderwerpen zoals schoolpsychologie
en personeelsselectie. De psychodiagnostiek wordt beoefend in uiteenlopende toepassingsgebieden
zoals onderwijs, kinderbescherming, psychiatrie, neuropsychologie, revalidatie,
personeelsselectie, loopbaanbegeleiding en in de forensische psychologie waar
vragen omtrent toerekeningsvatbaarheid aan de orde komen. Het Nederlands Instituut
van Psychologen (NIP) heeft in overleg met de opleidingen Psychologie een eisenpakket
vastgesteld.
De eisen zoals vastgesteld door het NIP
Voor de Basisaantekening Psychodiagnostiek worden 6 eisen gesteld met daarbij het aantal
punten dat gemiddeld vereist wordt, te weten:
A Theorie (12)
1. Basiscursus Psychodiagnostiek (6 ec)
2. Psychometrie en Besliskunde (6 ec)
B Vaardigheden (18)
3. Kennis en Vaardigheid met diagnostische
instrumenten en werkwijzen (6 ec)
4. Praktijkvaardigheid met betrekking tot tests,
gespreksvoering, observatie en beslissen (9 ec)
5. Communicatievaardigheden (3 ec)
C Praktijkervaring (6)
6. Casussen, bijvoorbeeld in het kader
van een diagnostiekstage (6 ec)
Deze eisen zijn vertaald in het onderwijsprogramma, wat betekent dat alle studenten die
een klinisch georiënteerde bachelor en master volgen in principe aan deze eisen kunnen
voldoen mits ook een stage wordt afgerond waarin men diagnostiek verricht en minstens
3 casussen afrondt. De vertaling in het programma ziet er als volgt uit:
Voor allen:
1. Propedeuse Psychologie (o.a. vanwege statistiek)
2. Alle verplichte onderdelen tweede studiejaar + Testconstructie (PML)
(o.a. vanwege het Gesprekspracticum en Methoden van Onderzoek 2 waarin testtheorie
is opgenomen)
Per specialisatie:
1. Psychodiagnostiek 1 (bachelor) en 2 (master)
2. Stage (diagnostiek)
3. Drie casussen onder supervisie
Men moet de volledige specialisatie volgen, dus zowel het bachelordiploma behalen als de
master voltooien. Bij de uitreiking van het masterdiploma ontvangt men dan de ‘Basisaantekening
Psychodiagnostiek’. Specialisaties die in principe standaard een basisaantekening
psychodiagnostiek hebben opgenomen in het programma zijn:
• Ontwikkelingspsychologie, track Schoolpsychologie
• Klinische Ontwikkelingspsychologie
• Klinische Neuropsychologie
• Klinische Psychologie
De regeling wordt weergegeven in de beschrijving van de betreffende specialisatie. Men
kan de basisaantekening ook behalen in de Arbeids- en Organisatiepsychologie (voor
meer informatie: zie de beschrijving van de specialisatie Arbeids- en Organisatiepsychologie).
Het NIP heeft de pakketten in 2006 opnieuw getoetst en geaccrediteerd.
studiegids09-10.indb 75 9-6-2009 12:21:41
75

76
Derde Bachelorjaar, Algemene Informatie
Casussen Psychodiagnostiek
Om aan de eisen te kunnen voldoen, dient men o.a. drie casussen psychodiagnostiek te
laten beoordelen door één van de verantwoordelijke docenten. De casussen dienen voldoende
divers te zijn, zowel qua patiënt, vraagstelling als testselectie. Dr. J.H. Kamphuis
en dr. S. Raabe, Klinische Psychologie, beoordelen in de regel de casussen van studenten
Klinische Psychologie. De individuele stagebegeleiders van Ontwikkelingspsychologie
beoordelen de casussen van studenten Klinische Ontwikkelingspsychologie. De stageco-
Ördinator van Klinische Neuropsychologie beoordeelt in de regel de casussen van de studenten
Klinische Neuropsychologie. Dr. A. Evers beoordeelt de casussen van studenten
Arbeids- en Organisatiepsychologie. De casus-eisen en richtlijnen staan in de verschillende
brochures over de afstudeeropdracht. Er is voor studenten een speciale BAPDbrochure
beschikbaar met daarin een checklist t.a.v. de casusbeschrijvingen. Zie verder
bijvoorbeeld de brochure afstudeeropdracht van Klinische Psychologie, verkrijgbaar bij
het betreffende secretariaat. Zie ook de website van het NIP: www.psynip.nl.
5.4. Aantekening Vereisten Postdoct. Opl. GZ-psycholoog
Conform de wet Beroepen in de Individuele Gezondheidszorg (BIG) zijn veel functies
in de ‘officiële’ hulpverleningsinstellingen (RIAGG’s, algemene en psychiatrische ziekenhuizen)
slechts toegankelijk voor afgestudeerden die na hun doctoraalexamen of master
de beroepsopleiding tot Gezondheidszorgpsycholoog (verder aangeduid met ‘GZpsycholoog’)
hebben gevolgd. Dit is een tweejarige postmaster opleiding (of vierjarige
part-time opleiding), waarin men vier dagen per week in een praktijkinstelling relevante
werkervaring opdoet (aangesteld en betaald als ‘juniorpsycholoog’) en één dag per week
binnen een opleidingsinstituut cursorisch onderwijs volgt. In Nederland zijn zes van deze
opleidingsinstituten, verdeeld over het hele land en allemaal gekoppeld aan universiteiten.
De Universiteit van Amsterdam participeert in de Amsterdamse postmaster opleiding
(zie bijvoorbeeld www.rino.nl) die is ondergebracht bij de RINO (Regionaal Instituut
voor Nascolong en Opleiding). Daar worden jaarlijks 15 opleidingen (groepen) Gezondheidszorgpsychologie
verzorgd, waarvan sommige met een differentiatie (bijvoorbeeld
Kinderen en jeugdigen, Ouderen of Kortdurende Zorg), naast een aantal opleidingen tot
Psychotherapeut en vervolgopleidingen tot Klinisch Psycholoog (vervolgopleiding na de
Gz-opleiding). Ook worden er opleidingen Seksuologie verzorgd. De opleidingskosten
voor een Gz-opleiding bedragen €7500 per jaar. Het aantal opleidingsplaatsen voor de
opleiding tot GZ-psycholoog bedraagt voor heel Nederland momenteel meer dan 600
per jaar, hetgeen minder is dan het totale aantal mensen dat jaarlijks afstudeert in een
richting die op de GZ-opleiding voorbereidt. Jaarlijks melden zich rond de 2000 afgestudeerden
aan voor een postmasteropleiding. Men kan zich aanmelden als men aan de
gestelde vooropleidingseisen voldoet. Daarna vindt de selectie plaats. Men kan zich twee
maal per jaar aanmelden, vóór 1 juli en vóór 1 maart. Aanmelding is uitsluitend mogelijk
ná het behalen van het masterdiploma.
Vooropleidingseisen om te mogen solliciteren naar een postmaster opleidingsplaats Gezondheidszorgpsychologie:
• Klinische psychologie/orthopedagogiek 6 ec
• Persoonlijkheidsleer 6 ec
• Ontwikkelingspsychologie 6 ec
• Psychopathologie 9 ec
• Neuropsychologie 6 ec
• Diagnostische modellen en -strategieën 11 ec
• Behandelingsmodellen en –strategieën 11 ec
• Juridische aspecten van de hulpverlening 1 ec
• Organisatie v. d. gezondh.zorg, gehandicaptenzorg en Jeugdhulpverlening 1 ec
• Gespreksvoering, observatie en rapportage 11 ec
• Uitvoeren van wetenschappelijk onderzoek 23 ec
studiegids09-10.indb 76 9-6-2009 12:21:41

Derde Bachelorjaar, Algemene Informatie
• Stage van tenminste 520 uur (= 19 ec), bestaande uit diagnostiek, 19 ec
indicatiestelling en behandeling (inclusief 3 diagn. casussen)
Men moet in totaal minstens 110 ec besteden aan vakken die staan voor deze eisen én aan
alle inhoudelijke eisen moet zijn voldaan. Tevens moet men ofwel een basisaantekening
psychodiagnostiek hebben behaald of minstens drie casussen onder supervisie hebben
afgerond.
Deze eisen zijn als volgt vertaald in het programma van de opleiding Psychologie:
Voor allen:
1. Propedeuse psychologie
(o.a. vanwege psychopathologie, persoonlijkheidsleer en ontwikkelingspsychologie)
2. Verplichte onderdelen tweede studiejaar + Testconstructie
(o.a. vanwege het Gesprekspracticum)
3. Specialisatiefase
Psychodiagnostiek 1 (bachelor) en 2 (master)
Psychologische Interventies 1 (bachelor) en 2 (master)
Juridische en ethische aspecten van de (jeugd-)gezondheidszorg en organisatie van
de gezondheidszorg (opgenomen in collectieve stage-bijeenkomsten bij de klinische
richtingen)
Klinische gespreksvoering (bachelorprogramma vanaf 2009)
Specialistische cursussen (onderwijs op het gebied van stoornissen, diagnostiek,
psychopathologie, revalidatie en/of interventies; zie invulling per klinische specialisatie;
zowel bachelor als master)
Stage van minstens 520 uur waarin diagnostiek, indicatiestelling en behandeling
centraal staan (master)
Drie casussen onder supervisie (master)
Werkstuk (verslag van zelfstandig verricht empirisch onderzoek; master)
Men moet de volledige specialisatie volgen, dus zowel het bachelordiploma behalen als de
master voltooien. Bij de uitreiking van het masterdiploma ontvangt men een verklaring
dat aan de vooropleidingseisen van een GZ-opleiding is voldaan.
Alle klinisch georiënteerde specialisaties bieden standaard het pakket vooropleidingseisen
GZ-opleiding. De betreffende specialisaties (te weten: Ontwikkelingspsychologie route
Schoolpsychologie, Klinische Ontwikkelingspsychologie, Klinische Neuropsychologie
en Klinische Psychologie) beschrijven de vereisten voor dit pakket in de hoofdstukken
van de desbetreffende programmagroepen/specialisaties. Indien men aan al die eisen wil
voldoen is het vrijwel onmogelijk om dit in een eenjarige master te halen. Om die reden
is er een Honoursmaster Gezondheidszorgpsychologie ontwikkeld die een extra half jaar
kent en waarin een lange stage kan worden ondergebracht.
De controle op de eisen en de centrale inschrijving voor postdoctorale opleidingen wordt
in Nederland uitgevoerd door het Landelijk Overleg van GGZ-opleidingsintellingen
(LOVO) dat ondergebracht is bij de SPON te Nijmegen (zie www.spon-opleidingen.nl).
5.5. Postmaster opleiding Psychotherapeut
In 2005 is het register voor Psychotherapeuten heropend door het ministerie. Dit impliceert
dat afgestudeerden ook kunnen solliciteren naar een plaats in een postdoctorale
of postmasteropleiding tot Psychotherapeut (bij de Amsterdamse RINO heet dat de Bvariant).
Men moet wel werkzaam zijn in de hulpverlening. De opleiding betreft een
part-time opleiding van 4 jaar die leidt tot opname in het BIG-register. De kosten voor
het cursorisch gedeelte van de opleiding bedragen €20.000. Men moet deels aan vergelijkbare
eisen voldoen die ook bij de GZ-opleiding zijn vastgesteld. Men moet echter ook
onderdelen op het gebied van de seksuologie, psychofarmacologie en cultuurgebonden
studiegids09-10.indb 77 9-6-2009 12:21:41
77

78
Derde Bachelorjaar, Algemene Informatie
psychische problematiek hebben gevolgd. Deze onderdelen kunnen worden gevolgd in de
opleiding Psychologie. Voor meer informatie: zie www.rino.nl.
5.6. Aantekening Schoolpsychologie
De programmagroep Ontwikkelingspsychologie biedt de mogelijkheid voor studenten
om een studietrack (bachelor) en specifieke Master te volgen op het gebied van de
Schoolpsychologie. De Master Schoolpsychologie is breed en allround, met specifieke
kennis van hulpverlening aan leerlingen en studenten. De studietrack en master bieden
een goede basis voor postacademisch onderwijs zoals GZ en K&J psycholoog-NIP. Ze
bieden met name een goede start voor de postacademische opleiding Schoolpsycholoog
(NIP-registratie en NVO-accreditatie in voorbereiding), die in een tekort voorziet aan
postacademische experts op het terrein van de schoolhulpverlening.
Een aantal omstandigheden bevorderen de vraag naar postacademisch opgeleide psychologen.
Eén is de invoering van de wet Beroepen in de Individuele Gezondheidszorg
(BIG) (zie ook 5.4), en daarmee de opkomst van de 2-jarig postacademisch opgeleide GZpsycholoog.
Een andere reden is het afnemen van de reële studieduur naar 3 jaar BA en 1
jaar MA. Wat om een toegevoegde opleiding na de academische MA (Sc) vraagt.
De vraag in het bijzonder naar een postacademisch opgeleide Schoolpsycholoog heeft
een extra reden. De laatste jaren verdwijnen steeds meer senioren uit het werkveld van de
school, die vroeg in de jaren 90 de GZ –kwalificatie kregen via de zogenoemde overgangsregeling.
Zij pasten hun GZ-waardige expertise toe in het werkveld van het onderwijs.
Een beperkt aantal van alle opleidingen tot GZ-psycholoog kennen een ‘K&J’ variant,
waarin ongeveer 60% van de opleiding is toegespitst op kinderen en jeugdigen. Geen
enkele GZ-opleiding is toegespitst op onderwijshulpverlening. Dat betekent dat GZpsychologen-nieuwe-stijl
onvoldoende kennis en kunde opdoen van de problematiek op
dat terrein.
Om in die lacune te voorzien is per 1 januari 2009 de eerste postacademische opleiding
Schoolpsycholoog in Nederland van start gegaan, aan de RINO-NH. Dat is de instelling
die ook voor de regio Noord-Holland de GZ-opleiding verzorgt, en andere postacademische
opleidingen (zie ook www.rino.nl).
De schoolpsycholoog is werkzaam in het primair en speciaal onderwijs, voortgezet onderwijs
en in MBO, HBO en WO. Tot de doelgroepen behoren leerlingen, ouders, leerkrachten,
management en bovenschoolse organisaties en netwerken. De kern van het
beroepsprofiel van de postacademische schoolpsycholoog is dat deze in staat is oplossingen
te bieden voor zorgproblemen in het onderwijs. Dat betekent dat de postacademische
schoolpsycholoog over kennis en vaardigheden moet beschikken op het gebied van zowel
onderwijs als geestelijke gezondheidszorg.
Voor de track Schoolpsychologie, en ter voorbereiding op de MA Schoolpsychologie die
in 2010/2011 start, volgt men in 2009/2010 in de bachelorfase, naast de verplichte onderdelen
ontwikkelingspsychologie tevens ‘Verdieping Schoolopsychologie’ en schrijft men
een bachelorthese op het terrein van de schoolpsychologie.
De MA Schoolpsychologie zal maximaal het aantal studenten toelaten voor wie een
goede stageplaats met werkstukmogelijkheid beschikbaar is, op het terrein van de schoolhulpverlening.
Dat zijn er ongeveer 20. Het onderwijs is flankerend aan de stage met het
daaraan verbonden werkstuk.
Twee cursorische onderdelen bieden studenten verdieping in het werkveld, te weten Interventies
in het Onderwijs over therapie en consultatieve leerlingbegeleiding, en de MAverdiepingscursus
Schoolpsychologie over algemene en specifieke leerproblemen, psychopathologie
en sociaal-emotionele problemen in de school.
Aan de MA Schoolpsychologie is een certificaat Schoolpsychologie verbonden, als toevoeging
op het diplomasupplement behorende bij het master-diploma.
studiegids09-10.indb 78 9-6-2009 12:21:41

Derde Bachelorjaar, Algemene Informatie
Een voltooide MA Schoolpsychologie biedt een goede uitgangspositie voor een postacademische
opleiding zoals GZ en in het bijzonder voor de opleiding Schoolpsycholoog en
Kinder- & Jeugdpsycholoog NIP.
Kosten verbonden aan de postacademische opleiding zijn identiek aan die van GZ.
6. Opbouw en tijdsplanning
Elke programmagroep kent naast een verplicht basisprogramma in het eerste semester
specialistische onderdelen waaruit men kan kiezen. De cursussen zijn verdeeld over de
twee semesters waarbij geldt dat het semester vaak ook in twee perioden uiteenvalt. In een
semester plant men doorgaans 30 ec.
De programmagroepen geven duidelijke richtlijnen voor de keuze van cursussen waarbij
vrij veel vakken vastliggen. Studenten die nog vakken moeten inhalen uit het tweede
jaar moeten dat plannen in het tweede semester (of zelfs in hun vierde jaar) omdat er
dan meestal meer keuzeruimte in het programma is. Men kan dan bijvoorbeeld enkele
specialistische vakken en/of de bachelorthese verplaatsen naar het volgende jaar. Bij inschrijving
voor een specialisatie krijgt men een mail met een gericht planningsadvies.
7. De Bachelorthese
Het derde studiejaar wordt afgesloten met een bachelorthese van 9-12 ec. Deze is gepland
aan het einde van het derde bachelorjaar in de laatste 12 weken, waarin men 50-65% van
de tijd aan de these werkt. Soms volgt men in de laatste periode van het derde jaar een vak
van 6 ec en een bachelorthese van 12 ec, soms gaat het om de verhouding 9:9.
De these is de schriftelijke rapportage van literatuuronderzoek over een bepaald psychologisch
onderwerp. De bachelorthese moet voldoen aan de eis dat op heldere, duidelijke
wijze een wetenschappelijke vraagstelling aan de hand van wetenschappelijke literatuur
wordt behandeld.
Elke specialisatie beschrijft de organisatie van de bachelorthese in een vakomschrijving
later in deze gids. Daarnaast is meer informatie beschikbaar op de bijbehorende Blackboardsite.
8. Studeren in het buitenland/Internationalisering
Tijdens de studie Psychologie zijn er veel mogelijkheden om een periode in het buitenland
te studeren. De meeste studenten zullen in de masterfase voor een buitenlands verblijf
kiezen, bijvoorbeeld om een buitenlandse stage te lopen of onderzoek te doen bij een
onderzoeker aan een instelling in een ander land. Soms zijn er ook mogelijkheden om in
het derde bachelorjaar een buitenlands verblijf te plannen, bijvoorbeeld voor het volgen
van vakken in het buitenland. Er is een brochure ‘Psychologie studeren in het buitenland’
verkrijgbaar bij de Onderwijsbalie. Voor meer informatie zie ook de website: www.student.uva.nl/psy/psytbuitenland.cfm.
9. Colloquia
In de master dient elke student te voldoen aan de colloquium-eis: er moeten 20 colloquia
en werkstukbesprekingen worden bijgewoond. Het is sterk aan te bevelen hier reeds in
de bachelorfase mee te beginnen. Deze lezingen hebben tot doel de kennis van studenten
te verbreden dan wel te verdiepen; studenten hebben door het brede scala aan onderwerpen
de mogelijkheid om naar eigen inzicht en interesse een keuze te maken. Daarnaast
wordt het volgen van werkstukbesprekingen expliciet aangemoedigd om studenten voor
te bereiden op het eigen afstudeeronderzoek; in deze lezingen kan men zien wat andere
studenten onderzocht hebben en welke problemen ze daarbij tegen zijn gekomen. Op
deze manier draagt het volgen van werkstukbesprekingen direct bij aan het verhogen
van de kwaliteit van het eigen afstudeeronderzoek. Daarom moeten van de benodigde
20 punten er 10 worden besteed aan het bijwonen van werkstukbesprekingen. De overige
studiegids09-10.indb 79 9-6-2009 12:21:42
79

80
Derde Bachelorjaar, Algemene Informatie
punten kunnen behalve via het bijwonen van werkstukbesprekingen ook worden behaald
met andersoortige lezingen en congresbezoek binnen de opleiding.
Een overzicht van binnen de opleiding te volgen lezingen is te vinden via de link “colloquia”
op http://www.student.uva.nl/psy. Aankondigingen van colloquia en werkstukbesprekingen
vindt men verder op de mededelingenborden op de begane grond tegenover
de liften. Verder treft men regelmatig aankondigingen aan in Folia, Spiegeloog en op de
prikborden van de diverse programmagroepen. Elke programmagroep heeft tevens een
eigen website die bereikbaar is via de psychologie-site. Bekijk ook de VSPA-lezingenladder.
Na afloop van elke lezing krijgt iedere student die de lezing heeft bijgewoond een punt
van de verantwoordelijk docent. De punten worden bijgeschreven met behulp van (de
streepjescode op) de collegekaart. Het is dus noodzakelijk de collegekaart mee te nemen
naar elke lezing. De hoeveelheid behaalde punten wordt bijgehouden bij de Onderwijsbalie.
Als de vereiste punten behaald zijn, kan bij de Onderwijsbalie het onderdeel worden
afgesloten. (Voor september 2009 werden de punten bijgehouden met een “strippenkaart”.
Wie nog in het bezit is van een dergelijke kaart kan de daarop behaalde stempels
laten omzetten bij de Onderwijsbalie.)
Studenten die buiten de opleiding zinvolle lezingen volgen of deelnemen aan congressen
kunnen die onder bepaalde voorwaarden laten meetellen voor de colloquium-eis.
Men dient hiervoor per brief een verzoek in bij de examencommissie met daarbij een
bewijsstuk van het feit dat de lezing is bijgewoond. Een bewijsstuk kan bestaan uit een
bewijs van deelname, een entreekaart, of iets dergelijks. Daarnaast dient een officiële,
inhoudelijke beschrijving van de gevolgde lezing(-en) bijgevoegd te worden. Een eigen
beschrijving voldoet niet; een programma-overzicht wel. De examencommissie beoordeelt
vervolgens of de gevolgde lezing van voldoende wetenschappelijk niveau is en of het
onderwerp inhoudelijk relevant is, dat wil zeggen, gerelateerd aan psychologie. Zo ja, dan
wordt per twee uur lezing een colloquiumpunt toegekend, met een maximum van twee
punten per evenement. Voor een congres kunnen dus bijvoorbeeld maximaal twee punten
worden toegekend. Bovendien stelt de examencommissie een maximum van 5 punten
aan het aantal dat buiten de opleiding behaald mag worden. (NB: lezingen die worden
bijgewoond tijdens de stage vallen onder de studiepunten die verkregen worden voor de
stage en geven dus geen recht op colloquiumpunten.)
10. Toelatingsvoorwaarden en aanmelding voor de specialisatie
Om bij een specialisatie of onderdelen daarvan te worden toegelaten moet de propedeuse
zijn behaald. Daarnaast moet van het tweede jaar minimaal Methoden van Onderzoek
2-A, SPSS en het volledige Onderzoekspracticum zijn voltooid. Bij voorkeur moeten ook
alle andere vakken van het tweede jaar zijn afgerond. Bij een aantal specialisatiecursussen
krijgen studenten voorrang die het volledige tweede jaar af hebben. Voor uitzonderingen
neemt men contact op met een studieadviseur waarmee men de planning bespreekt.
Daarnaast moet tijdig worden aangemeld voor cursussen.
10.1 Aanmelding voor specialisatiecursussen
Aanmelding is alleen mogelijk indien men een keuze heeft gemaakt voor een specialisatie
of toestemming heeft voor een vrij programma. De keuze wordt gemaakt in juni tijdens
of na de voorlichtingsdagen voor specialisaties. Ook gedurende de zomer kan de keuze
worden doorgegeven aan de Onderwijsbalie. Hiervoor is een formulier beschikbaar vanaf
begin juni. De specialisatie wordt vermeld als studieresultaat zodat studenten zelf kunnen
controleren of het klopt.
De aanmelding voor cursussen gebeurt twee maal per jaar via Studieweb. Tot twee weken
vóór de start van een nieuw semester is er een aanmeldperiode van een maand. In deze
periode kan men zich aanmelden voor de cursussen die in het volgende semester wor-
studiegids09-10.indb 80 9-6-2009 12:21:42

Derde Bachelorjaar, Algemene Informatie
den aangeboden. De aanmeldperiode eindigt twee weken voordat het semester aanvangt.
Hierna worden de aanmeldingen door het Onderwijsinstituut verwerkt en is aanmelden
niet meer mogelijk. Dit heeft te maken met de organisatie en met de toelating van bijzondere
categorieën studenten zoals aanschuifstudenten. De zaalruimte wordt dan definitief
vastgesteld en er wordt gecheckt of er voldoende boeken en syllabi beschikbaar zijn. De
eventueel open gebleven plaatsen worden opgevuld met bijvak- en aanschuifstudenten.
De aanmelding heeft betrekking op alle specialisatiecursussen die men in het betreffende
semester kan volgen. Via Studieweb is het mogelijk om voor maximaal 30 ec per semester
aan te melden. Studenten die zich voor meer studiepunten willen aanmelden moeten (gedurende
de aanmeldperiode) hun planning bespreken met een studieadviseur. Verzoeken
voor een “verhoogde” studielast kunnen worden ingediend tot een week voor de sluiting
van de aanmeldingsperiode bij de examencommissie met behulp van een formulier dat
verkrijgbaar is bij de studieadviseurs. De studieadviseur helpt bij het doen van een dergelijke
aanvraag nodig is en kan in veel gevallen, gemandateerd door de examencommissie,
meteen toestemming verlenen. Bij het beoordelen van de aanvraag wordt met name gelet
op het eerdere studieverloop en de eerdere studieresultaten.
Voor cursussen met een beperkte capaciteit wordt de volgende procedure gevolgd:
Studenten die aan alle toelatingsvoorwaarden voldoen hebben voorrang. Vervolgens
wordt gekeken welke studenten een alternatief aangeboden kan worden. Bij capaciteitsproblemen
gaan studenten die het tweede jaar af hebben voor!
Voor de start van het betreffende semester krijgen studenten bericht over plaatsing, uitsluitend
via hun UvA mail-adres. Soms overtreft het aantal aanmeldingen het aantal
beschikbare plaatsen. Om die reden zijn we gedwongen streng om te gaan met aanmeldperiodes
en het gebruik van de toegewezen plaatsen in cursussen. Dit leidt tot de volgende
regels:
Studenten die zich zonder geldige redenen te laat aanmelden, ontvangen een gele kaart en
een aantekening in hun persoonlijk dossier. Bij de eerste te late aanmelding wordt men,
indien er plaats is, nog nageplaatst in de gewenste cursus(sen). Bij een volgende te late
aanmelding zal men voor dat semester niet meer worden ingedeeld.
Studenten die zich hebben aangemeld voor een cursus met een maximum aantal deelnemers
en daarin zijn geplaatst, moeten de eerste bijeenkomst aanwezig zijn. Indien dat
niet het geval is en er geen geldige reden voor de afwezigheid is, verliest men de plaats.
Indien men is geplaatst voor een cursus met een maximum aantal deelnemers, kan men
zich tot enkele dagen voor aanvang van het betreffende semester zonder consequenties
afmelden. Het niet komen opdagen en/of te laat afmelden levert een gele kaart op en een
aantekening in het persoonlijk dossier. Consequentie hiervan is dat men niet meer wordt
geplaatst in een cursus met een maximum aantal deelnemers.
Voor meer informatie over Studieweb, zie www.ic.uva.nl/studieweb.
Aanmeldperiode Semesterperiode
1e semester 22 juni -14 augustus 2009 31 augustus - 29 januari 2010
2e semester 14 december - 15 januari 2010 1 februari - 25 juni 2010
Let op: Aanmelding voor een cursus betekent niet dat men ook geplaatst is. Pas na aanmelding
krijgt men via de mail bericht of men geplaatst is.
11. Bachelordiploma & Judicia
Het bachelordiploma wordt eens per jaar uitgereikt, in oktober. Alle studenten die voor
1 september aan alle eisen van het bachelorexamen hebben voldaan kunnen een diploma
uitgereikt krijgen in oktober. De uitreiking geschiedt op feestelijke wijze in zaal A voor
alle geslaagden tegelijk. Studenten die na 1 september een diploma willen aanvragen kun-
1 Indien men langer dan drie jaar heeft gestudeerd, daar goede redenen voor zijn en verder aan de eisen wordt voldaan kan men
een aanvraag bij de examencommissie indienen om toch in aanmerking te komen voor een honours-bul.
studiegids09-10.indb 81 9-6-2009 12:21:42
81

82
Derde Bachelorjaar, Algemene Informatie
nen hun diploma later afhalen aan de balie of deelnemen aan de diploma uitreiking die
een jaar later is gepland. Men kan het examen aanvragen via de Onderwijsbalie. Zie ook
www.student.uva.nl/psy/psyTonderwijsbalie.cfm.
Voor de bepaling van het judicium in de bacheloropleiding telt ook de propedeuse mee.
De Judiciumregels bij het bachelorexamen zijn als volgt:
Met genoegen:
• gewogen cijfergemiddelde > 7,5;
• max. 1 onvoldoende behaald of herkansing afgelegd in de propedeuse en max. 1
onvoldoende behaald of herkansing afgelegd na de propedeuse
Cum Laude:
• gewogen cijfergemiddelde > 8;
• max. 1 onvoldoende behaald of herkansing afgelegd in de propedeuse en geen
onvoldoendes behaald of herkansingen afgelegd na de propedeuse
• cijfer bachelorthese minimaal 8
N. B. Keuzeonderdelen behaald buiten de opleiding Psychologie tellen niet mee bij de judiciumbepaling,
evenmin als het onderzoeksdeel van het Onderzoekspracticum. In geval van twijfel beslist
de examencommissie. Indien men veel vrijstellingen heeft wordt geen judicium toegekend.
11.1 Honoursdiploma
Er bestaat de mogelijkheid een Honoursbachelordiploma te behalen. Dit betreft een
programma dat voldoet aan de volgende centraal door de Universiteit van Amsterdam
vastgestelde eisen:
Indien men aan alle eisen van het bachelorprogramma voldoet binnen drie jaar na aanvang
van de studie, een cijfergemiddelde heeft van minstens 7 en 30 extra punten heeft
behaald en een honoursthese heeft geschreven, komt men in aanmerking voor een Honoursbachelordiploma.
Vrijstellingen tellen niet mee. Deze dienen gecompenseerd te
worden.
Er bestaat een volledig uitgewerkte variant van het Honoursprogramma die hierna wordt
toegelicht. Daarnaast kan men een vrije variant kiezen.
De uitgewerkte variant kent een programma dat zich overwegend binnen de opleiding
Psychologie afspeelt. In het eerste jaar wordt het Honoursprogramma Psychologie Propedeuse
(9 ec) gevolgd. In het tweede en derde jaar volgt men de onderdelen Monopolie van
het Materialisme (6 ec), de Neuromaatschappij (6 ec) en een onderdeel van het Instituut
voor Interdisciplinaire Studies (6 ec). Daarnaast wordt in het derde jaar een honoursthese
geschreven: een literatuurscriptie die is uitgebreid met een onderzoeksvoorstel van 3 ec.
In de vrije variant mag men tot op zekere hoogte de extra vakken vrij invullen. Dit kunnen
zowel extra psychologie-onderdelen als extra onderdelen van andere opleidingen zijn.
De extra vakken die gevolgd zijn dienen voor de psychologie relevant te zijn. Voorbeelden
zijn onderdelen van vakgebieden die aan de psychologie grenzen, zoals taalwetenschap,
criminologie, biologie, artificiële intelligentie, pedagogiek of sociologie. Elke student
moet in de vrije variant een vak van minimaal 6 ec volgen bij het Instituut voor Interdisciplinaire
opleidingen (IIS) en in het derde studiejaar een honoursthese schrijven. In de
vrije variant kan men ook de mathematisch psychologische route kiezen. Deze start in het
tweede jaar en richt zich op de mathematische en logische aspecten van onderzoek naar
mentale processen en gedrag. De extra vakken worden gevolgd bij wiskunde, het IIS en
de programmagroep Methodenleer.
Combinaties van bovenstaande routes zijn mogelijk. Het is raadzaam contact op te nemen
met de coördinator van het Honoursprogramma Psychologie, drs. Max van der Linden.
De aanvraag voor een honoursaantekening wordt gedaan tegelijk met het aanvragen van
het bachelor-examen. De examencommissie beoordeelt eventuele afwijkingen van de re-
studiegids09-10.indb 82 9-6-2009 12:21:42

Derde Bachelorjaar, Algemene Informatie
gels, met name waar het de duur van het examen betreft (drie jaar). Voor het aanvragen
van een Honoursbachelordiploma via de vrije variant dient een aanvraag ingediend te
worden in de vorm van een opstel waarin wordt gereflecteerd (in 700 - 1000 woorden) op
het gevolgde programma en de vakkeuze wordt verantwoord. Omdat alle vakken bij de
uitgewerkte variant binnen Psychologie gevolgd worden, hoeft er geen verantwoording
van de gevolgde vakken ingediend te worden.
Zie de site van het Onderwijsinstituut Psychologie voor meer informatie.
12. Na het bachelordiploma
Doorgaans zal men na het behalen van het bachelordiploma de studie voortzetten in een
master om de studie psychologie af te ronden. Een aantal studenten zal evenwel verkiezen
de studie af te sluiten na het behalen van een bachelordiploma. Men komt dan in aanmerking
voor algemene beroepen voor mensen met een academische opleiding.
In dit verband wordt er op gewezen dat de Universiteit van Amsterdam samenwerkt met
het Loopbaan Advies Centrum (LAC) dat o.a. trainingen verzorgt voor pas gediplomeerden
en op andere manieren onlangs gediplomeerde studenten behulpzaam is bij het
vinden van een baan. Informatie over de activiteiten van het LAC is verkrijgbaar op het
volgende internetadres: www.student.uva.nl.
Hierna volgt een hoofdstuk over de verschillende masteropleidingen. De programma’s
van de specialisaties, steeds voorafgegaan door een beschrijving van de programmagroep
die de specialisatie verzorgt, volgen daarna per hoofdstuk. Tussen de beschrijving van de
programmagroep en de studieonderdelen treft men steeds een schematisch overzicht van
de studieonderdelen.
studiegids09-10.indb 83 9-6-2009 12:21:42
83

studiegids09-10.indb 84 9-6-2009 12:21:42

85
Master Psychologie, Algemene Informatie
Hoofdstuk 5
Mastermogelijkheden Psychologie
Algemene Informatie
studiegids09-10.indb 85 9-6-2009 12:21:42

86
1. Inleiding
Master Psychologie, Algemene Informatie
Psychologie kent drie masterprogramma’s (de aansluitmaster van een jaar, de Honoursmaster
Gezondheidszorgpsychologie van een tot anderhalf jaar en de Research Master
Psychology van twee jaar). De opleiding is daarnaast betrokken bij de interdisciplinaire
master Brain and Cognitive Sciences. Meer specifieke informatie treft men aan in volgende
hoofdstukken waar de zes programmagroepen van de opleiding Psychologie de diverse
specialisatieprogramma’s presenteren en zowel het specialistische bachelorprogramma als
de masterprogramma’s beschrijven.
Voor de Engelstalige Research Master Psychology is een eigen gids beschikbaar, ook kan
men de website raadplegen: www.studeren.uva.nl/ma-psychology. Brain and Cognitive
Sciences kent ook een eigen gids en website: www.csca.nl.
De onderdelen van de Research Master zijn overigens wel in deze studiegids opgenomen
omdat die soms ook toegankelijk zijn voor studenten uit de aansluitmaster en men zich
vast een beeld kan vormen van deze master.
Binnen Psychologie kan men na het behalen van een bachelordiploma tussen de volgende
masterprogramma’s kiezen:
1. Aansluitmaster Psychologie waarbij men doorgaans verder gaat met de specialisatie die
al in de bachelor is gekozen maar ook in een aantal gevallen kan deelnemen aan aparte
mastertracks zoals Klinisch Forensische Psychologie of Training & Development.
2. Selectieve Research Master ‘Psychology’ (Engelstalig; alle richtingen)
3. Selectieve Honoursmaster Gezondheidszorgpsychologie
2. Toelating tot de masterprogramma’s
Een student met een bachelordiploma Psychologie behaald aan de UvA kan zonder meer
doorstromen naar de eenjarige Aansluitmaster Psychologie en de in de bachelor gekozen
specialisatie voortzetten en afronden. Veruit de meeste studenten zullen een eenjarige
aansluitmaster volgen. Binnen de verschillende richtingen kan men vaak zelf accenten
aanbrengen en voor samenhangende pakketten kiezen (tracks). Inmiddels worden binnen
de aansluitmaster ook specialisatieoverstijgende tracks ontwikkeld waarvan in 2009/2010
in elk geval Klinische Forensische Psychologie (toegankelijk voor studenten KP en KNP)
en Training & Development (toegankelijk voor studenten van alle specialisaties) al
worden aangeboden. In het jaar daarna zullen mogelijk ook tracks op het gebied van
Schoolpsychologie, Sport- en Prestatiepsychologie en Gezondheidspsychologie worden
aangeboden. Voor een deel van de tracks geldt dat het aantal plaatsen beperkt is, vooral
vanwege het aantal stageplaatsen dat op die gebieden beschikbaar is en dat er geselecteerd
wordt.
In de selectieve Research Master Psychology zijn jaarlijks 40 plaatsen beschikbaar voor
studenten die zich verder willen bekwamen in onderzoek en eventueel na de master een
promotietraject willen volgen. De toelating is selectief: men moet goede cijfers hebben
behaald, een goede studievoortgang hebben geboekt en blijk hebben gegeven van onderzoeksbelangstelling.
De procedure voor toelating wordt beschreven in de paragraaf over
de Research Master. Er is een aparte studiegids voor deze master beschikbaar.
De selectieve Honoursmaster Gezondheidszorgpsychologie biedt klinisch georiënteerde
studenten de mogelijkheid om een honoursdiploma te halen waarbinnen zij voldoen
aan de criteria voor de BAPD en GZ (zie ook het bachelorhoofdstuk voor meer informatie
over deze aantekeningen). Deze master richt zich op alle richtingen die voorbereiden op
een beroep in de gezondheidszorg en betreft een programma van anderhalf jaar, waarin
een half jaar stage is gelopen. Onder voorwaarden kan men een subsidie verwerven om
de langere studieduur te compenseren. Toelating is selectief (maximaal 50 studenten) en
geschiedt na het doorlopen van een selectieprocedure. Bij de selectie zijn eerder geleverde
studiegids09-10.indb 86 9-6-2009 12:21:42

Master Psychologie, Algemene Informatie
studieprestaties (cijfers en snelheid) en de motivatie cruciaal. Daarnaast moet men bij
voorbereidende vakken als diagnostiek en interventies goede cijfers hebben behaald.
3. Karakter van de master
In het bachelorprogramma heeft men brede kennis gekregen van de Psychologie en haar
deelgebieden. Voorts heeft men een grondige onderzoekstraining gehad met de bijbehorende
onderzoekstechnieken. Daarnaast zijn vaardigheden ontwikkeld. In het derde
studiejaar is een specialisatie gekozen en heeft men gedurende een jaar brede en specialistische
kennis opgedaan van een deelgebied in de psychologie. Veel van de informatie
over de specialisatie, aantekeningen en track is vermeld in het hoofdstuk over het derde
jaar van het bachelorprogramma.
In de masterprogramma’s ligt de nadruk op zelfstandig werken en wordt de meeste tijd
besteed aan een stage en het zelfstandig uitvoeren van een onderzoek, uitmondend in het
werkstuk. De stage en het werkstuk vormen samen een ‘meesterproef’ waarin men aantoont
alle opgedane kennis en vaardigheden te kunnen toepassen. Verder volgt men in de
masterprogramma’s specialistisch onderwijs dat voorbereidt op de afstudeeropdracht.
4. Aansluitmaster psychologie
De aansluitmaster Psychologie kent de 8 specialisatiemogelijkheden van de bachelor:
• Arbeids- en Organisatiepsychologie (incl. de track Psychologie van Arbeid &
Gezondheid)
• Klinische Psychologie (incl. de track Medische Psychologie)
• Ontwikkelingspsychologie (incl. de track Schoolpsychologie)
• Psychologische Methodenleer
• Psychonomie
• Sociale Psychologie (incl. de tracks Experimentele Sociale Psychologie en Sociale
BeÏnvloeding en interventies)
• Klinische Ontwikkelingspsychologie (KLOP)
• Klinische Neuropsychologie (KNP)
waarvan de eerste zes worden verzorgd door de gelijknamige programmagroep. De specialisatie
KLOP wordt gegeven vanuit Ontwikkelingspsychologie in samenwerking met
Klinische Psychologie. De specialisatie KNP wordt gegeven vanuit Psychonomie. Deze
specialisaties betreffen steeds aansluitprogramma’s na de bacheloropleiding.
Daarnaast worden er tracks aangeboden die selectief zijn:
• Klinische Forensische Psychologie (max. 20 plaatsen, voor studenten KNP en KP)
• Training & Development (max. 20 plaatsen, voor studenten uit alle richtingen)
In 2009/2010 worden nog meer nieuwe tracks ontwikkeld binnen de aansluitmaster.
Deze gaan in 2010/2011 van start.
Algemene opzet aansluitmaster
In de aansluitmaster gaat men verder met de specialisatie die al is gekozen in het derde
bachelorjaar, of met een track. Waar in het derde jaar de nadruk ligt op een basisprogramma,
specialisatiecursussen, theoretische verdieping en algemene vaardigheden, draait het
in de master om specialistische kennis en vaardigheden, ter voorbereiding van de stage en
het werkstuk en de beroepsuitoefening in de Psychologie. De stage en het werkstuk, beide
individuele proeven van bekwaamheid vormen de hoofdmoot.
Elk specialisatieprogramma bevat in de master vier soorten onderdelen, waarbij de laatste
drie samen de individuele afstudeeropdracht vormen:
4.1 Specialisatiecursussen (21 - 24 ec)
Dit zijn specialistische onderdelen die voortbouwen op de verplichte vakken van de gekozen
specialisatie in het derde bachelorjaar. In sommige gevallen kan men vrij kiezen uit
studiegids09-10.indb 87 9-6-2009 12:21:42
87

88
Master Psychologie, Algemene Informatie
een wat breder aanbod binnen de specialisatie, soms is men verplicht bepaalde vakken te
kiezen in het kader van tracks of aantekeningen die men wil behalen. Het aanbod wordt
per specialisatie weergegeven in het aan de betreffende programmagroep gewijde deel van
deze gids. Een aantal specialisaties heeft tracks ontworpen: samenhangende pakketten
onderdelen op een bepaald terrein.
De afstudeeropdracht komt aan bod in paragraaf 9 van dit hoofdstuk en wordt daar
verder beschreven.
5. Selectieve Research Master Psychology
Studenten die verder willen in het onderzoek en eventueel na de master willen promoveren,
kunnen een tweejarige Research Master volgen. Dit is een selectieve master. Studenten
in de Research Master Psychology krijgen een extra jaar studiefinanciering. Ook
in de Research Master kan men de gekozen specialisatie voortzetten, maar volgt men
tevens vakken van een andere specialisatie in de Psychologie, en vrij veel methodologisch
onderwijs. Tevens volgt men programmeeronderwijs en een cursus in overtuigend presenteren
(zowel mondeling als schriftelijk) in het Engels. Daarnaast voert men in beide
jaren een onderzoek uit dat in het eerste jaar een internship betreft en in het tweede jaar
wordt gerapporteerd in de vorm van een (in principe publicabel) artikel. De Research
Master is Engelstalig, en tevens toegankelijk voor studenten die elders een Bachelor of
Science in de Psychologie hebben voltooid. Er vindt een selectie plaats, er zijn jaarlijks
maximaal 40 plaatsen beschikbaar. Overigens zal het soms ook mogelijk zijn om na een
aansluitmaster alsnog te worden toegelaten tot de Research Master Psychology, bijvoorbeeld
als tijdens de aansluitmaster grote onderzoekskwaliteit en/of belangstelling wordt
geconstateerd. Ten overvloede: er kan eens per jaar in september worden ingestroomd na
een voorafgaande selectie in mei.
De Research Master bestaat uit de volgende categorieën van onderdelen:
• Fundamentals of psychology, statistics and research techniques 24 ec
(including computer programming skills)
• Writing and presentation 6 ec
• Specialized courses in two fields of Psychology (24 major + 12 minor) 36 ec
• Research project (Internship) 18 ec
• Research project (Thesis) 36 ec
Totaal 120 ec
Het is zeer aan te bevelen om een van de onderzoeksprojecten extern te verrichten (als
stage) of in het buitenland. Het tweede project zou moeten kunnen leiden tot een internationale
publicatie. Het is nadrukkelijk de bedoeling dat men onderzoek verricht op
twee verschillende interessegebieden zodat men binnen de psychologie de inzichten en
methoden van meer deelgebieden met elkaar kan combineren.
Naast het gepresenteerde programma volgt men seminars waarin eigen en andermans
onderzoek wordt gepresenteerd, en waar onderzoekers van buiten de faculteit hun onderzoek
presenteren (in colloquiumvorm).
Vanaf 09-10 is het mogelijk om het studieprogramma zo vorm te geven dat de BAPD en
GZ-aantekening worden behaald. De Internship wordt dan gevormd door een klinische
stage met een onderzoekscomponent. Meer informatie hierover is te verkrijgen bij de
programma-coÖrdinator.
Selectie
Er vindt een selectie plaats voor toelating tot de Research Master. De selectie bevat de
volgende elementen:
• afgerond (voor 1 september) diploma Bachelor of Science Psychologie;
• cijfergemiddelde van 7,5 of hoger in de bachelorfase;
studiegids09-10.indb 88 9-6-2009 12:21:43

Master Psychologie, Algemene Informatie
• een aantoonbare interesse in onderzoek in de psychologie (blijkend uit bijvoorbeeld de
prestaties bij het onderzoekspracticum en/of de samenstelling van het vakkenpakket
en/of een referentie);
• goede beheersing van de Engelse taal;
• een geschreven motivatie waarin de aanvraag om toegelaten te worden tot de Research
Master wordt uitgelegd en onderbouwd;
• twee referenties van docenten uit de bachelorfase.
De elementen worden gewogen. Studenten die geen cijfergemiddelde van 7,5 of hoger hebben
maar wel zeer gemotiveerd zijn om de Research Master te volgen worden uitgenodigd
om wel aan de selectieprocedure deel te nemen. Meer informatie over de inhoud van de
master en de selectieprocedure staat op de website www.studeren.uva.nl/ma-psychology.
Er is een aparte studiegids beschikbaar.
Karakter van de opleiding
De Research Master Psychology is psychologie-breed opgezet en kenmerkt zich door een
sterke nadruk op experimenteel psychologisch onderzoek. Alle programmagroepen van
de Afdeling Psychologie leveren bijdragen aan deze master, hetgeen deze master uniek
maakt in Nederland. Elders zijn de Research Master programma’s doorgaans of eenzijdiger
of veel breder en wordt maar een deel van de Psychologie of juist het geheel van de Sociale
Wetenschappen bestreken. De onderzoeksprogramma’s van de zes programmagroepen
Psychologie zijn in 2006 opnieuw beoordeeld en kregen uitsluitend de kwalificatie
very good tot excellent. Juist vanwege de kwaliteit van het psychologisch onderzoek aan
de UvA is het mogelijk een brede Research Master aan te bieden. De student combineert
gedurende twee jaar twee richtingen uit de Psychologie in een major-minor structuur. De
opleiding bevat een aantal onderdelen die in het verleden pas aan bod kwamen zodra men
aan een AIO-opleiding was begonnen. Dat maakt de opleiding ook bij uitstek geschikt
als voorbereiding op een vervolg als promovendus (AIO). De opleiding kent een aantal
specialistische cursussen waarbij men kan kiezen uit een groot aanbod en heeft daarnaast
een sterke focus op onderzoeksmethoden en technieken, statistiek en programmeren.
Alle cursussen zijn kleinschalig, sterk interactief en aantrekkelijk voor studenten die meer
verbreding en verdieping zoeken. De beide onderzoeksprojecten zijn centraal in het programma.
Onder begeleiding van een gerenommeerd onderzoeker voert men zelfstandig
onderzoek uit over een onderwerp naar keuze. Eventueel kan men ook onderzoek in het
buitenland doen onder begeleiding van een docent van een buitenlandse universiteit. De
mogelijkheden voor internationalisering zijn uitgebreid en men kan ook gebruik maken
van subsidies.
Curriculum
Het programma is zo ingedeeld dat men in elk semester meestal twee intensieve cursussen
naast elkaar volgt. Jaar 1: In het eerste semester volgt men gedurende 8 weken een specialistische
cursus naast de cursus ‘How to Write and Present’; in de volgende 8 weken kiest
men opnieuw een specialistische cursus naast de cursus Multivariate Statistiek. Daarna
volgen gedurende 4 weken full time programmeervaardigheden. In het tweede semester
kiest men een aantal statistische of methodologische onderdelen en wordt het eerste van
de twee onderzoeken verricht in de vorm van een Internship. In het tweede jaar is er opnieuw
een behoorlijk groot aanbod aan specialistisch onderwijs in de eerste 16 weken van
het eerste semester. Na de kerst start men met het tweede onderzoeksproject dat gecombineerd
wordt met de resterende statistische en methodologische onderdelen.
Alle onderdelen van de Research Master Psychology zijn opgenomen in deze studiegids
bij elke programmagroep, na de reguliere modules. Veel meer informatie over de Research
Master vindt men op de genoemde website en in de aparte gids.
studiegids09-10.indb 89 9-6-2009 12:21:43
89

90
Master Psychologie, Algemene Informatie
Vakkenaanbod
Onderstaand treft men het aanbod van vakken aan zoals dat geldt in het studiejaar
2009/2010. Het aanbod wisselt jaarlijks.
• Creativity and Innovation • Current debats of social neuroscience
• Research methods in organizational psy. • Adv. topics in affect & emotion research I
• Neuroimaging • Adv. topics in affect & emotion research II
• Neurocognitive Aging • Developmental Psychopathology
• Social decision making • Explanatory IRT
• Lisrel • Calculus
• Philosophy of Psychology • Methodological Advice
• Experimental psychopathology • Applied Continuous Multivariate Analysis
• Mathematical Statistics • Brain, development, plasticity and repair
• Modern Testtheory • Programming in R
• Prog. Skills: Authorware & Presentation • Neuroimaging 2
• Mathemetical Psychology • Advanced Topics in Cognitive Neuroscience
• Neuroimaging and psychopathology • Consciousness and Unconscious Processes
• How to Write and Present • Model Evaluation
• Advanced Topics in Language and Memory • Basic Affective Processes
• Bayesian Statistics • Creating internet tests
• Current topics in child adolescent development• Meta Analysis
• Leadership • Measurement invariance
• Multilevel and Meta-Analysis • How evidence based are psychol. treatments
6. Honoursmaster Gezondheidszorgpsychologie
De opleiding Psychologie heeft sinds de start van de bachelor-masterstructuur een tweejarige
selectieve master Gezondheidszorgpsychologie in voorbereiding. Deze master is
speciaal ontwikkeld voor studenten die een klinische specialisatie hebben gekozen en
die na de master in aanmerking willen komen voor een postmasteropleiding tot GZpsycholoog.
Algemeen wordt erkend dat een eenjarige master te kort is om studenten
voldoende voor te bereiden op de verschillende post-initiële vervolgopleidingen zoals de
postmaster opleiding Psychotherapie of GZ-psychologie. Om die reden is al in 2002 een
masteropleiding Gezondheidszorgpsychologie opgenomen in het Centraal Register Hogere
Opleidingen (CROHO). Deze is in 2008 opnieuw geaccrediteerd.
De Nederlands-Vlaamse Accreditatie Organisatie (NVAO) heeft in 2006 een positief
advies uitgebracht aan de Minister van OC&W over verlenging van de master Gezondheidszorgpsychologie
tot 120 ec. Om ervoor te zorgen dat studenten die nog recht hebben
op studiefinanciering hier ook in het tweede jaar van de master aanspraak op kunnen
doen, moest ook de minister van Onderwijs de verlenging van de master tot 120 ec formeel
goedkeuren. De minister besloot echter de aanvraag af te keuren, omdat het totale
opleidingstraject voor GZ-psychologen te lang werd bevonden (7 jaar = 3 jaar bachelor, 2
jaar master en 2 jaar post-initiële opleiding tot Gz-psycholoog).
De universiteit en de posmaster opleiding werken nu in landelijk verband aan een driejarig
selectief traject na de bachelor, waarbij de deelnemende studenten in drie jaar zowel
een tweejarige master als een eenjarige vervolgopleiding kunnen afronden. De minister
zal aan de hand van dit nieuwe traject het besluit heroverwegen. De ontwikkelingen
rond dat driejarige vervolgtraject na de bachelor zijn weliswaar in gang gezet maar er is
studiegids09-10.indb 90 9-6-2009 12:21:43

Master Psychologie, Algemene Informatie
nog geen zicht op een concrete beslissing of een termijn waarop een dergelijk traject zal
starten.
In afwachting van een mogelijk langer mastertraject biedt de UvA de master Gezondheidszorgpsychologie
aan als Honoursmaster: een masterprogrammma van een jaar aangevuld
met een honoursprogramma van 30 ec, jaarlijks startend in september, na selectie
in het voorjaar van het voorgaande collegejaar. Essentieel is dat studenten binnen de
Honoursmaster een stage kunnen lopen van 30 ec. die hen goed voorbereidt op een vervolgtraject
na het afstuderen.
Er is nadrukkelijk gekozen voor een opleiding tot scientist practitioner; een afgestudeerde
die uitstekend in staat is om wetenschappelijke bevindingen toe te passen in en te combineren
met de praktijk en tevens in staat is onderzoek te verrichten in een praktijksetting.
Het programma van de master Gezondheidszorgpsychologie telt 60 ec, het honoursprogramma
bestaat uit 30 studiepunten; het totaal komt daarmee op 90 studiepunten.
De master Gezondheidszorgpsychologie kent drie specialisaties:
• Klinische Psychologie
• Klinische Ontwikkelingspsychologie
• Klinische Neuropsychologie
Afhankelijk van de gekozen specialisatie bestaat het masterprogramma uit de volgende
onderdelen:
Specialisatie Klinische Psychologie:
• Diagnostiek 2: Practicum klinische psychodiagnostiek (6 ec)
• Psychologische Interventies 2: variant volwassenen of variant relatie- en gezinstherapie
(9 ec)
• Evidence based werken in de klinische praktijk (6 ec)
• Psychofarmacologie (6 ec)
• Keuzevakken op masterniveau van de specialisaties KP, KNP of KLOP, bij voorkeur
binnen KP (12 ec)
• Werkstuk (verslag van zelfstandig uitgevoerd wetenschappelijk onderzoek) (20 ec)
• Stage, inclusief casussen en collectieve stagebijeenkomsten (30 ec)
• Colloquia (1 ec)
Specialisatie Klinische Ontwikkelingspsychologie:
• Interventiepracticum 2 (6 ec)
• Evidence based werken in de klinische praktijk (6 ec)
• Psychofarmacologie (6 ec)
• Keuzevakken op masterniveau van de specialisaties KP, KNP of KLOP, bij voorkeur
binnen KLOP (21 ec)
• Werkstuk (verslag van zelfstandig uitgevoerd wetenschappelijk onderzoek) , inclusief
collectieve werkstukbijeenkomsten (20 ec)
• Stage, inclusief casussen en collectieve stagebijeenkomsten (30 ec)
• Colloquia (1 ec)
Specialisatie Klinische Neuropsychologie:
• Neuropsychologische Revalidatie (6 ec)
• Diagnostiek 2: Klinische Neuropsychologie (6 ec)
• Evidence based werken in de klinische praktijk (6 ec)
• Psychofarmacologie (6 ec)
• Keuzevakken op masterniveau van de specialisaties KP, KNP of KLOP, bij voorkeur
binnen KNP (sterk aanbevolen: Neurologie) (15 ec)
• Werkstuk (verslag van zelfstandig uitgevoerd wetenschappelijk onderzoek) (20 ec)
• Stage, inclusief casussen en collectieve stagebijeenkomsten (30 ec)
• Colloquia (1 ec)
Een omschrijving van de genoemde onderdelen is te vinden in deze studiegids.
studiegids09-10.indb 91 9-6-2009 12:21:43
91

92
Master Psychologie, Algemene Informatie
Bij de selectie zal in eerste instantie naar inhoudelijke toelatingseisen worden gekeken:
naast een zeer grondige oriëntatie in de Psychologie en haar deelgebieden zullen de studenten
voldoende kennis en ervaring moeten hebben van en met statistiek en onderzoeksmethoden.
Ook zijn er vaardigheidseisen op het gebied van het verricht hebben van
wetenschappelijk onderzoek, gespreksvaardigheden, wetenschappelijk schrijfonderwijs
en andere relevante academische vaardigheden. Minimaal een jaar van de bachelor moet
zijn besteed aan specialistisch onderwijs op een van de klinische specialisaties, waarbij
ook al aandacht is besteed aan stoornissen, diagnostiek en interventie. Wie de bachelor
in een van de klinische richtingen aan de UvA heeft afgerond, voldoet in principe aan
deze eisen.
De selectie zal daarnaast betrekking hebben op behaalde cijfers (gemiddeld minimaal
een 7) en studiesnelheid (bij voorkeur de bachelor in drie jaar behaald, maximaal binnen
4 jaar). Uiteraard wordt men uitsluitend geselecteerd mits de bachelor is voltooid vóór de
start van de master. De onderdelen op het gebied van interventie en diagnostiek moeten
zijn afgesloten met het cijfer 7,5 of hoger.
Een goed studieplan noodzakelijk. Uit dat studieplan moet blijken dat men full time
beschikbaar is voor dit voltijdprogramma en dat een aanvullend honoursprogramma kan
worden opgenomen in de master. Het studieplan moet zowel inhoudelijk worden onderbouwd
als goed zijn gepland, zodanig dat de master binnen maximaal twee jaar na de
start zal zijn afgerond (bij voorkeur sneller).
Om per september 2010 met deze master te starten moet voor 1 juni 2010 een toelatingsverzoek
worden ingediend. Een toelatingsverzoek wordt schriftelijk ingediend en bevat
in elk geval de volgende bescheiden:
• volledig ingevuld aanmeldingsformulier
• goed gemotiveerd en onderbouwd studieplan, inclusief planning
• overzicht behaalde resultaten bachelorprogramma (officieel overzicht onderwijsinstituut)
• curriculum vitae (kort)
Na 1 juni vindt de beoordeling en selectie plaats waarna de geselecteerden een toelatingsbeschikking
ontvangen voor de selectieve master Gezondheidszorgpsychologie.
Meer informatie is te vinden op de website http://www.studeren.uva.nl/ma-gezo.
7. Selectieve Research Master Brain and Cognitive Sciences (Engelstalig)
De tweejarige internationale onderzoeksmaster Cognitive Science is uniek door zijn interdisciplinaire
perspectief op cognitie. Zij benadert cognitie vanuit verschillende perspectieven
binnen de psychologie, neurobiologie, kunstmatige intelligentie, taalwetenschappen
en filosofie.
Deze master is ook toegankelijk voor studenten met een afgeronde bachelor Psychologie.
De master Brain and Cognitive Sciences is voornamelijk bedoeld voor studenten die na
hun master willen promoveren. Om deze doelgroep te bereiken en gezien het beperkt
aantal plaatsen (maximaal 40) vindt er selectie plaats. De voertaal van de master is Engels.
De master wordt verzorgd door het Instituut voor Interdisciplinaire Studies (www.
iis.uva.nl) en het Cognitive Science Centre Amsterdam (www.csca.nl).
Hieronder meer informatie over deze master (in het Engels):
Brain and Cognitive Sciences Research Master
The master Brain & Cognitive Sciences is organized by the Institute of Interdisciplinary
Studies and the Cognitive Science Center Amsterdam (CSCA). The CSCA is a joint effort
of the Universiteit van Amsterdam to promote the interdisciplinary study of the brain
and mind. The participating faculties are:
1 De code voor een onderdeel van de afstudeeropdracht bestaat uit 6 karakters. De eerste twee voor het onderdeel (MW = Master:
Werkstuk , MS = Master: Stage; de derde en vierde voor de programmagroep (OP, SW, KP, AO, PN, ML of SP) en de laatste
twee voor het aantal ec (01 tot 30). Dus bijvoorbeeld: MW.PN.21 is een werkstuk bij Psychonomie van 21 ec. Gecombineerde
onderdelen worden gesplitst!
studiegids09-10.indb 92 9-6-2009 12:21:43

Master Psychologie, Algemene Informatie
• Faculty of Science
• Faculty of Social and Behavioral Sciences
• Faculty of Economics and Business and
• Faculty of Humanities
The CSCA provides students interested in neuroscience, cognitive neuroscience and cognitive
science, with a programme that covers the full range of studying the workings of
the brain and mind at the highest possible level. You benefit from the inspiring scope of
our offerings consisting of three interrelated master programmes and the possibility to
participate in research projects of CSCA investigators who are international leaders in
their fields.
In a nutshell: the present Master programme aims to train students to become experts in
their specific sub field of the Brain and Cognitive Sciences but with a clear understanding
and appreciation of the contribution made by the other sub fields.
The programme that the CSCA and the Institute for Interdisciplinary Studies offers consists
of three tracks:
• neuroscience
• cognitive neuroscience
• cognitive science
Within each track, there are a number of obligatory courses but there is also ample opportunity
to tailor the programme to a student’s individual profile. In addition, students
will get hands on lab experience through both the first year and second year research
projects. The specific signature of the programme is perhaps most evident in the Current
Issues course in the first year and in the Summer School organized each year by the
CSCA. Both of these illustrate our commitment to Cognition as an interdisciplinary
field of study.
General information
Educational institute: Institute for Interdisciplinary Studies
Credits: 120
Duration: 2 years (Full-time, Day-time class)
Language of instruction: English
Programme Manager: ms. Silke van Beekum, M.Sc. (S.M.vanBeekum@uva.nl)
Contact:
Secretariat: Institute for Interdisciplinary Studies, Sarphatistraat 104, 1018 GV,
Amsterdam
room: T.0.13, telephone: +31-20-525-5190
email: secretariat-iis@uva.nl
Track Coordinator Neuroscience:
prof. dr. W.J. Wadman
telephone: +31 20 5257641
email: W.J.Wadman@uva.nl
Track Coordinator Cognitive Neuroscience:
prof. dr. V.A.F. Lamme
telephone: +31 20 525 6675
email: V.A.F.Lamme@uva.nl
prof.dr. C.M.A.Pennartz
telephone: +31 20 5257618
email: pennarzt@science.uva.nl
studiegids09-10.indb 93 9-6-2009 12:21:43
93

94
Track Coordinator Cognitive Science:
prof. dr. A.E. Baker
telephone: +31 20 525 3853
email: A.E.Baker@uva.nl
Master Psychologie, Algemene Informatie
Track Neuroscience
The Neuroscience track offers a strong biologically oriented but multidisciplinary approach
to neuroscience. It covers all biological aspects of human and animal brain processes
- neuronal excitability, neuronal network analysis and organization of larger brain
structures. The topics studied range from genetics to stress and from single cell analysis to
the relation between large brain structures. They cover the wide range of biological disciplines
that collaborate in brain studies: anatomy, physiology, pharmacology, (molecular)
cell biology, genetics, informatics and computation. The student will study plasticity of
the brain, brain development, brain aging, and the pathophysiology of brain disorders
(schizophrenia, epilepsy, dementia, and so on).
The strong foundation in biology, physics and mathematics allows to include computational
and systems approaches at all levels of aggregation. The main focus is on understanding
brain functions in its broadest biological sense using state-of-the-art technology via
in-depth experimental training in the research lab.
Websites: http://www.csca.nl; http://www.studeren.uva.nl/ma-cogn
Structure of the track:
27-37 EC Research project 1
40-50 EC Research project 2 (minimum credits for both research projects is 77 EC)
10 EC Literature Thesis
10 EC Advanced Neuroscience
8 EC Current Issues and CSCA Lectures
4 EC Summer School
1 EC Academic Skills
10 EC Electives
Track Cognitive Neuroscience
The focus of the cognitive neuroscience track is on a neuroscientific approach to cognition.
It is also firmly rooted in biology and focuses on how the brain processes information
to enable complex cognitive functions. Besides fundamental neuroscience disciplines,
brain imaging, systems neurophysiology and computation are strongly represented here.
A question characteristic for this track is: “how do neural processes such as spikes and synaptic
plasticity give rise to memory, conscious perception and behavioural decisions?”
The track aims at understanding how the brain implements cognitive processes by studying
information processing in the healthy, active brain, but also by computer stimulation
and interventional approaches targeting causal functions. In this track the pathological
brain is equally captivating as the healthy brain and will by high-lighted by studying
neurological and psychiatric disorders.
Websites: http://www.csca.nl; http://www.studeren.uva.nl/ma-cogn
studiegids09-10.indb 94 9-6-2009 12:21:43

Structure of the track
21-31 EC Research project 1
Master Psychologie, Algemene Informatie
> 44 EC Research project 2 (minimum credits for both research projects is 65 EC)
10 EC Literature Thesis
4 EC Advanced Cognitive Neuroscience
6 EC Neurophysiology
3 EC Behavioural Neurobiology Labs and/or 3 EC Matlab programming
6 EC Neuroimaging
8 EC Current Issues and CSCA Lectures
4 EC Summer School
1 EC Academic Skills
6-16 EC Electives
Track Cognitive Science
The Cognitive Science track is characterized by its strong interdisciplinary focus on cognition
and by its emphasis on a broad overview of mind/brain theories and knowledge.
It provides courses and research opportunities into perception, learning and memory,
thinking and problem-solving, knowledge representation, action control and language.
The track focuses on cognitive processes involved in language production, comprehension
and acquisition, the architecture and evolution of the language faculty, and its role
in reasoning and communication.
The Cognitive Science track cuts across traditional boundaries between disciplines contributing
to an understanding of cognition and the brain. The program is at the nexus of
disciplines asking how the human mind deals with acquiring, storing, using, and expressing
knowledge of the world that surrounds us, and how these faculties are mediated by
the brain.
Websites: http://www.csca.nl; http://www.studeren.uva.nl/ma-cogn
Structure of the track:
18-24 EC Research project 1
38-44 EC Research Project 2 (two projects of 18-24 and of 38-44)
10 EC Literature Thesis
6 EC Mind Matters
4 EC Cognition and Communication
12 EC Specialised courses
8 EC Current Issues and CSCA Lectures
4 EC Summer School
1 EC Academic Skills
9-19 EC Electives
studiegids09-10.indb 95 9-6-2009 12:21:43
95

96
Master Psychologie, Algemene Informatie
More information about the Master Brain and Cognitive Sciences:
For more information visit the CSCA website, www.csca.nl, or send an e-mail to info@
mcs.nl.
8. Opbouw en tijdsplanning van de aansluitmaster
De opbouw en tijdsplanning van de specialistische cursussen, de stage en het werkstuk
verschilt per programmagroep. Bij sommige programmagroepen kan men het gehele jaar
(in de eerste en de tweede periode van elk semester) specialistische cursussen volgen en
daarnaast bijvoorbeeld part-time stage lopen of part-time aan het werkstuk werken. Bij
andere groepen is het aanbod meer geconcentreerd in het begin van het studiejaar omdat
de te volgen vakken een voorwaarde zijn voor bijvoorbeeld de stage. Meer informatie treft
men aan bij de beschrijvingen van het onderwijs in de verschillende programmagroepen
in de hierna volgende hoofdstukken.
9. Toegang tot de masters en cursussen op masterniveau
De selectieve masters zijn pas toegankelijk zodra het bachelordiploma is afgerond. Deze
masters starten eens per jaar in september en kennen een selectieprocedure (zie de websites).
Ook voor de aansluitmaster geldt dat de bachelor moet zijn afgerond voordat aan de
master kan worden begonnen. In de praktijk kan men twee maal per jaar aan de master
beginnen, namelijk in het eerste en in het tweede semester, al is een start in september, na
een afgeronde bachelor, verre te prefereren.
De aansluitmaster kent specialistische onderdelen waaraan men in uitzonderingsgevallen
al kan deelnemen zonder de volledige bachelor te hebben afgerond. Dit biedt mogelijkheden
om voor en na het behalen van het bachelordiploma zonder tijdverlies verder te
studeren omdat het aanbod is verspreid over het studiejaar. Cruciaal zijn de ingangseisen
waaraan men moet voldoen. Stage en werkstuk zijn uitsluitend toegankelijk na het behalen
van het bachelordiploma.
De aanmelding voor cursussen geschiedt via Studieweb en wordt beschreven in het vorige
hoofdstuk.
10. De Afstudeeropdracht in de aansluitmaster
10.1. Uitleg m.b.t. de verschillende onderdelen van de afstudeeropdracht
In de aansluitmaster worden 36 - 39 ec besteed aan de afstudeeropdracht. Deze bestaat
uit de volgende onderdelen:
- Stage Code MS.... TEN MINSTE 10 ec
- Werkstuk Code MW.... TEN MINSTE 18 ec
- Colloquia Code Q001 1 ec
Men moet in totaal minstens 36 ec besteden aan de afstudeeropdracht. Bij de klinische
richtingen die voorbereiden op een GZ-aantekening en bij de trainersopleiding moeten
minstens 39 ec worden besteed omdat daar eisen worden gesteld aan de omvang van de
stage. Hou er rekening mee dat veel (klinische) stageplaatsen eisen dat men minstens een
half jaar stage loopt! Indien men een dergelijke stage kiest loopt de studie uit. Een van
de eisen is dat men bij de afzonderlijke onderdelen een minimum aantal punten moet
behalen. Afgezien van deze minimum-eisen bepaalt men dus zelf welke zwaarte men aan
een onderdeel toekent. Een student die een lange praktijkstage wil lopen kan 20 ec aan
de stage besteden en 18 ec besteden aan het werkstuk. Men mag ook onderdelen van de
afstudeeropdracht combineren, bijvoorbeeld een onderzoekstage met een werkstuk. Het
grote voordeel van deze vrijheid binnen marges is dat men zelf bepaalt of men meer het
zwaartepunt legt bij onderzoek of praktijk.
studiegids09-10.indb 96 9-6-2009 12:21:44

Master Psychologie, Algemene Informatie
Extra behaalde punten bij bijvoorbeeld een stage worden wel op de cijferlijst vermeld,
maar kunnen niet worden ingezet om daarmee een mastervak te compenseren. Men moet
altijd specialistische masteronderdelen volgen met een omvang van minstens 21 - 24 ec.
De afstudeeropdracht wordt ondergebracht bij de gekozen specialisatie. Hierna worden
de drie delen van de afstudeeropdracht nader toegelicht:
Stage
Er worden twee soorten stages onderscheiden: de praktijkstage en de onderzoekstage.
Een praktijkstage wordt gelopen bij een psycholoog in een organisatie of instelling en ligt
inhoudelijk op het gebied van de gekozen specialisatie. De stagewerkzaamheden dienen
van psychologische aard te zijn en de supervisie moet in handen zijn van een psycholoog
binnen de instelling. Na een inwerkperiode moet de student in staat zijn de werkzaamheden,
die liggen op het terrein van de psycholoog, met een redelijke mate van zelfstandigheid
uit te voeren. Een stage wordt afgesloten met een verslag dat wordt beoordeeld
door de supervisor van de specialisatie in overleg met de stageinstelling. Klinische stages
kennen verplichte collectieve stagebijeenkomsten.
Een onderzoekstage betreft doorgaans het onder begeleiding van een onderzoeker uitvoeren
van onderdelen van lopend onderzoek. Deze stage kan zowel intern als extern worden
gelopen. De uiteindelijke supervisie berust altijd bij een docent van de specialisatie. Een
stage wordt afgesloten met een verslag dat wordt beoordeeld door de supervisor van de
specialisatie in overleg met de stageinstelling. Soms is het mogelijk een onderzoekstage te
combineren met een werkstuk. In dat geval moeten zowel een stageverslag als een werkstuk
worden geproduceerd. De criteria voor onderdelen van de afstudeeropdracht staan
doorgaans in de brochures over de afstudeeropdracht die elke programmagroep publiceert.
De manier waarop het cijfer wordt bepaald staat in het vervolg van deze paragraaf.
Aan de criteria voor stageverslagen wordt hier kort aandacht besteed.
Criteria voor het verslag van de onderzoekstage
Het verslag van de onderzoekstage bestaat uit twee delen: een verslag van verrichte werkzaamheden
en een onderzoeksverslag (voorzover na de stage mogelijk), bestaande uit de
secties samenvatting, inhoudsopgave, inleiding, methode, resultaten, conclusie, discussie
en literatuur. Als de stage is gekoppeld aan het werkstuk, is een apart onderzoeksverslag
niet vereist. Wel is een apart stageverslag noodzakelijk over de verrichtte werkzaamheden.
Criteria voor het verslag van de klinische stage
Het verslag van de praktijkstage bestaat uit de beschrijving van (1) de instelling, (2) de
plaats en de functie van de psycholoog aldaar, (3) de eigen activiteiten, (4) de leerdoelen,
(5) de persoonlijke indruk van de stage, (6) de evaluatie en (7) de bijlage met testen,
patiënten, casus en literatuur. De eisen worden volledig omschreven en toegelicht in brochures
die verkrijgbaar zijn via de secretariaten van de programmagroepen.
Criteria voor het verslag van de praktijkstage
Het verslag van de praktijkstage bestaat uit twee delen: een verslag van verrichte werkzaamheden
en het product van de stage (rapport, artikel, campagneplan, brochure).
Werkstuk
Het werkstuk is een (empirisch) onderzoek naar een psychologische vraagstelling, dat de
student bedenkt, voorbereidt, uitvoert en beschrijft onder begeleiding van een docent. De
volledige empirische cyclus wordt doorlopen. Dit houdt in dat de student het onderzoek,
inclusief het onderzoeksdesign (mede) opzet, de gegevens verzamelt en analyseert en een
onderzoeksrapport schrijft. Elk werkstuk wordt afgesloten met een openbare presentatie,
de werkstukbespreking. Bij de meeste programmagroepen maakt men eerst een opzet
voor een werkstuk (het concept onderzoeksvoorstel) dat wordt beoordeeld voorafgaand
aan de daadwerkelijke uitvoering.
studiegids09-10.indb 97 9-6-2009 12:21:44
97

98
Master Psychologie, Algemene Informatie
Het Onderwijsinstituut Psychologie kent jaarlijks twee werkstukprijzen toe voor het beste
werkstuk, een voor een werkstuk in de aansluitmaster of Gz master en een voor een
werkstuk in de researchmaster. Deze prijs wordt uitgereikt tijdens de nieuwjaarsreceptie.
Docenten nomineren scripties en werkstukken waarna een commissie van hoogleraren de
beslissing neemt welke nominatie gehonoreerd wordt.
Colloquia (1 ec)
Zie voor informatie over de Colloquia de uitgebreide informatie eerder in deze studiegids.
10.2 Meer informatie over de afstudeeropdracht
Onderwerpen
Alle programmagroepen beschikken over onderwerpen voor werkstukken en adressen
waar stages kunnen worden gelopen. Studenten kunnen ook zelf onderwerpen aandragen
of zelf een stage-adres zoeken. Elke programmagroep geeft een brochure uit waarin
actuele informatie staat over de afstudeeropdracht. Het is verstandig om deze brochure
tijdig op te halen bij het secretariaat of te downloaden van de website van de desbetreffende
programmagroep.
Combineren
Stage en werkstuk worden meestal los van elkaar uitgevoerd. Er bestaat de mogelijkheid
beide onderdelen van de afstudeeropdracht in combinatie met elkaar uit te voeren. Soms
is het ook mogelijk om samen met een andere student een werkstuk te organiseren. Een
eigen verslag blijft noodzakelijk!
Voorwaarden
Om met de afstudeeropdracht te beginnen moet men aan toelatingsvoorwaarden voldoen.
Het is wenselijk om de afstudeeropdracht werkelijk als sluitstuk van de studie te
zien en dus te plannen ná alle cursussen. In elk geval moet de bachelor zijn afgerond
voordat men stage kan lopen of aan het werkstuk kan werken.
Computerfaciliteiten
Waar het gaat om verslaglegging, kunnen studenten gebruik maken van het computernetwerk
binnen de faculteit. Er zijn verschillende universitaire computerzalen waar men
terecht kan, o.a. op Roetersstraat 11 (boven de Mensa). Meer informatie is opgenomen in
hoofdstuk 13 (het opleidingsstatuut, trefwoord ‘computer’).
Conflicten
Soms krijgt de student een conflict met de begeleider. Als de student het niet eens kan
worden met de begeleider kan contact worden opgenomen met de coördinator van de
betreffende programmagroep. Daarna zijn er nog meer mogelijkheden, bijvoorbeeld als
men het oneens blijft met een gegeven beoordeling. Voor meer informatie kan men een
studieadviseur of de ombudsstudent aanspreken. Zie hoofdstuk 13, bijv. onder het trefwoord
‘Bezwaar & beroep’.
Tijdig voorbereiden
Het opstarten van stage en werkstuk vergt nogal wat tijd. Daarom is het zinvol om zich
tijdig te beraden op de mogelijkheden die er worden geboden. Het is verstandig om al
vroeg in het derde studiejaar met oriënteren te beginnen. Er is dan tijd om alles zo te
organiseren dat men ook aan het begin van het vierde studiejaar kan starten met de afstudeeropdracht.
Dit is ook van belang als men een eigen stage wil organiseren of een eigen
onderwerp wil kiezen voor de bachelorthese of het werkstuk. Begin de oriëntatie altijd
door bij de eigen programmagroep (via het secretariaat of de website) de brochure over de
afstudeeropdracht te raadplegen.
studiegids09-10.indb 98 9-6-2009 12:21:44

Master Psychologie, Algemene Informatie
Informatie bij de programmagroep
Bij de informatie per specialisatie is aangegeven op welke wijze de onderdelen van de
afstudeeropdracht worden georganiseerd, welk schriftelijk informatiemateriaal men heeft
over regels, toetsing, beoordeling etc. en of er specifieke coördinatoren voor bijvoorbeeld
stages zijn. Alle programmagroepen geven schriftelijk informatiemateriaal met richtlijnen
over (onderdelen van de) afstudeeropdracht uit. Dit materiaal is verkrijgbaar bij het
secretariaat of de website van de programmagroep.
Beoordeling
Cijfers voor stage en werkstuk worden gebaseerd op proces en product. In ieder geval
moet worden voldaan aan geldende criteria, zoals weergegeven in de diverse brochures.
Voor klinische stages zijn checklists beschikbaar (in de betreffende brochures). Overwegende
dat de gegeven cijfers voldoendes zijn en dat er gestreefd moet worden naar cijfers
die betekenis hebben is het volgende besloten. Uitgaande van een 7 voor een normaal,
standaard stage(verslag) of werkstuk, kan het cijfer op basis van de kwaliteit van de eigen
inbreng (proces) en de kwaliteit van het geschrevene (product) elk maximaal 1 punt hoger
uitkomen (dus maximaal een 9). Het cijfer 10 wordt niet uitgesloten, maar is uitzonderlijk.
De kwaliteit van die twee aspecten kan er aan de andere kant ook voor zorgen dat
het cijfer lager uitvalt dan een 7. Dit geldt met name als de planning flink uitloopt of als
er erg vaak moet worden herschreven.
Het is noodzakelijk om ruim van te voren voorbereidingen te treffen voor de af studeeropdracht,
door infor matie in te winnen, te lezen en te zoeken naar: onderwerpen, stage plaatsen, begeleiders,
lopend onderzoek, literatuur, etc. De afstudeeropdracht vereist zelfstandig werken en planning;
ook daarom is het nodig tijdig met de voorberei dingen te beginnen. Geadviseerd wordt
contact op te nemen met een studieadviseur of coördinator van de specialisatie als men hier niet
in slaagt of hierover van gedachten wil wisselen.
10. Masterexamen & Judicia
Het masterdiploma kan negen maal per jaar worden uitgereikt, in elke maand behalve in
december, juli en augustus.
De diploma’s worden uitgereikt door vertegenwoordigers van de gekozen specialisatie. De
manier waarop dat gebeurt wordt beschreven in de hierna volgende hoofdstukken van
deze gids (per programmagroep).
De examencommissie beslist of een judicium wordt toegekend. De judiciumregels die zij
hanteert bij het masterexamen zijn als volgt:
Met genoegen:
• gewogen cijfergemiddelde > 7,5; geen onvoldoendes behaald of herkansingen afgelegd
Cum Laude:
• gewogen cijfergemiddelde > 8; geen onvoldoendes behaald of herkansingen afgelegd;
• cijfers werkstuk en stage beide minimaal 8, cijfers andere onderdelen minimaal 7
De aanvraagprocedure wordt uitgebreid beschreven op de website van de Onderwijsbalie.
11. Na het masterdiploma
Als de master is voltooid heeft men de mogelijkheid om postmaster onderwijs te volgen.
Er worden via het NIP, via verschillende universiteiten en via bijvoorbeeld RINO’s
speciale cursussen en opleidingen gegeven in het kader van post-doctorale opleidingen.
Deze staan vaak vermeld in het maandblad van het NIP, ‘de Psycholoog’. Ook worden
er gidsen over postmaster en postacademisch onderwijs uitgegeven die men kan verkrijgen
bij Studentenservices (Binnengasthuisstraat 9). Het NIP brengt een gids uit getiteld:
“Opleidingsmogelijkheden na het doctoraal”(STS). In deze gids vindt men nuttige
studiegids09-10.indb 99 9-6-2009 12:21:44
99

100
Master Psychologie, Algemene Informatie
informatie over kwalificaties, titels, registratieregelingen, arbeidsmarktperspectieven en
cursussen. Meer informatie is te verkrijgen bij:
NIP, Osdorper Ban 27-A, 1068 LD Amsterdam, tel. 020-4106222. e-mail: info@psynip.
nl: internetadres: www.psynip.nl
Tot slot wordt er in dit verband op gewezen dat de Universiteit van Amsterdam samenwerkt
met het LoopbaanAdviesCentrum (LAC) dat o.a. trainingen verzorgt voor pas
afgestudeerden en op andere manieren onlangs afgestudeerden behulpzaam is bij het
vinden van een baan.
Na dit hoofdstuk volgen de programma’s van de specialisaties, steeds voorafgegaan door een
beschrijving van de programmagroep die de specialisatie verzorgt. Elke programmagroep geeft
een overzicht van het geboden onderwijs, zowel voor bachelor als master studenten en presenteert
een overgangsregeling voor oude stijl studenten. Tussen de beschrijving van de programmagroep
en de studieonderdelen treft men steeds een schematisch overzicht van de studieonderdelen.
studiegids09-10.indb 100 9-6-2009 12:21:44

Hoofdstuk 6
Arbeids- en Organisatiepsychologie
studiegids09-10.indb 101 9-6-2009 12:21:44

102
Programmagroep Arbeids- en Organisatiepsychologie
Programmagroep Arbeids- & Organisatiepsychologie
Secretariaat:
Joke Vermeulen Kamer 1002 telefoon 525.6860
email: aosecretariaat-fmg@uva.nl
Openingstijden: ma t/m do.: 9.00 - 16.30, vr. 09.00 - 12.30
Onderwijscoördinator:
Dr. Arne Evers Kamer 1008 telefoon: 525.6751
email: A.V.A.M.Evers@uva.nl
Spreekuur: ma 13.00-14.00 en woe: 13.00-16.00
Coördinatie Honoursprogramma en Research Master:
Dr. Bianca Beersma Kamer 10.16 telefoon 525.6754
email: B.Beersma@uva.nl
Website:
http://www.student.uva.nl/psy/psyTonderwijsmededelingen.cfm/switch=2
http://www.fmg.uva.nl/workandorganizationalpsychology
Voorzitter van de programmagroep:
Prof. dr. Annelies van Vianen
1. Medewerkers van de programmagroep
Naam Kamer Telefoon Email
Hr. drs. M. Baas 10.09 525.7093 M.Baas@uva.nl
Mw. dr. B. Beersma 10.16 525.6754 B.Beersma@uva.nl
Mw. drs. R. van Bloois 10.06 525.8670 R.M.vanBloois@uva.nl
Hr. prof. dr. C. de Dreu 10.18 525.6865 C.K.W.deDreu@uva.nl
Hr. drs. B. Duyx 10.01 525.6633 B.Duyx@uva.nl
Hr. dr. A. Evers 10.08 525.6751 A.V.A.M.Evers@uva.nl
Mw. drs. I. Gebbink-Vinke 10.02 525.7095 I.Gebbink-Vinke@uva.nl
Mw. drs. M. de Goede 10.01 525.6968 M.E.E.deGoede@uva.nl
Mw. dr. L. Greer 10.10 525.8773 L.L.Greer@uva.nl
Hr. dr. M. Handgraaf 10.12 525.6862 M.J.J.Handgraaf@uva.nl
Mw. dr. M. van Hooff 10.10 525.8774 M.L.M.vanHooff@uva.nl
Mw. dr. A. de Hoogh 10.04 525.6866 A.H.B.deHoogh@uva.nl
Mw. dr. U-C. Klehe 10.15 525.6745 U.Klehe@uva.nl
Mw. drs. J. Koen 10.01 525.6444 J.Koen@uva.nl
Mw. drs. K. Lürken 10.06 525.6734 K.Lurken@uva.nl
Mw. drs. I. McNeill 10.03 525.6859 I.M.Mcneill@uva.nl
Mw. prof. dr. A. Nauta 10.09 525.5446 A.Nauta@uva.nl
Mw. drs. B. Nevicka 10.01 525.6047 B.Nevicka.nl
Hr. dr. J. te Nijenhuis 10.09 525.5446 J.teNijenhuis@uva.nl
Mw. dr. ing. I. de Pater 10.17 525.6733 I.E.dePater@uva.nl
Hr. drs. P. Preenen 10.03 525.8851 P.T.Y.Preenen@uva.nl
Mw. dr. M. van Putten 10.03 5257069 M.vanPutten@uva.nl
Mw. M. Roskes 10.06 525.8878 M.Roskes@uva.nl
studiegids09-10.indb 102 9-6-2009 12:21:44

Programmagroep Arbeids- en Organisatiepsychologie
Hr. drs. S. Shalvi 10.01 525.7294 S.Shalvi@uva.nl
Hr. drs. D. Sligte 10.06 525.6715 D.J.Sligte@uva.nl
Mw. dr. O.F. Smit-Voskuijl 10.07 525.6748 O.F.Smit-Voskuyl@uva.nl
Mw. dr. F. ten Velden 10.09 525.6755 F.S.tenVelden@uva.nl
Mw. prof. dr. A. van Vianen 10.13 525.6856 A.E.M.vanVianen@uva.nl
Mw. J.H.Vermeulen 10.02 525.6860 aosecretariaat-fmg@uva.nl
Introductie van nieuwe bachelor specialisatiestudenten
Aan het begin van het eerste semester organiseert de programmagroep Arbeids- en Organisatiepsychologie
een introductie voor nieuwe bachelorstudenten.
Studentenfractie Arbeids- & Organisatiepsychologie
De A&O studentenfractie bestaat uit studenten die het leuk vinden activiteiten die verband
houden met Arbeids- en Organisatiepsychologie te organiseren. Tevens houden zij
zich bezig met de manier waarop het onderwijs gegeven wordt bij de afdeling. De A&O
fractie onderhoudt goed contact met andere studentenorganen die zich bezighouden
met onderwijsgerelateerde zaken en neemt zitting in het Studenten Overleg Psychologie
(STOP). Studenten die in de A&O fractie zitten ervaren dit als leerzaam en een verrijking
van hun specialisatie. Heb jij interesse om een keer een vergadering van de A&O studentenfractie
bij te wonen? Mail dan naar aostudentenfractie@gmail.com.
Medewerkers en hun interessegebieden
Baas, drs.
Matthijs
Beersma, dr.
Bianca
Bloois, drs.
Rosina van
Duyx, drs.
Bram
Dreu, prof.
dr. Carsten
de
Evers, dr.
Arne
Gebbink-
Vinke, drs.
Ingrid
Goede, drs.
Marije de
Greer, dr.
Lindred
Promovendus, fulltime verbonden aan de programmagroep. Verricht onderzoek naar
de invloed van emoties op creativiteit.
Universitair hoofddocent, fulltime verbonden aan de programmagroep. Verricht
onderzoek naar conflicten in teams. Onderzoek richt zich o.a. op de vraag hoe
verschillende motivationele orïentaties (prosociaal versus egoïstisch) conflicthantering
en teamprestaties beïnvloeden.
Promovendus, fulltime verbonden aan de programmagroep. Verricht onderzoek
naar duurzame inzetbaarheid en volwassen arbeidsrelaties bij Universitair Medische
Centra.
Promovendus, fulltime verbonden aan de programmagroep. Verricht onderzoek naar
besluiteloosheid.
Hoogleraar, fulltime verbonden aan de programmagroep. Verricht onderzoek naar
onderhandelen en conflicthantering in groepen en organisaties, individuele en sociale
besluitvorming, innovatie en besluitvorming in groepen.
Universitair hoofddocent, fulltime verbonden aan de programmagroep. Doet
onderzoek op het gebied van testgebruik en vragenlijst- en testconstructie,
discriminatie, werving en selectie, beroepeninteressen, werkwaarden en stress.
Docent, parttime (2 dagen p.w.) verbonden aan de programmagroep. Begeleidt
studenten bij het schrijven van VRT-2 papers en bachelortheses. Interessegebieden:
werving & selectie en arbeid, gezondheid en & werkstress.
Promovendus, fulltime verbonden aan de programmagroep. Verricht onderzoek naar
fitpercepties van sollicitanten.
Universitair docent, fulltime verbonden aan de programmagroep. Verricht onderzoek
naar teams, en met name conflict, diversiteit, en macht binnen teams.
studiegids09-10.indb 103 9-6-2009 12:21:44
103

104
Handgraaf,
dr. Michel
Hooff, dr.
Madelon van
Hoogh, dr.
Annebel de
Klehe,
dr. Ute-
Christine
Koen, drs.
Jessie
Lürken, drs.
Katharina
McNeill, drs.
Ilona
Nauta, prof.
dr. Aukje
Nevicka, drs.
Barbora
Nijenhuis,
dr. Jan te
Pater, dr. ing.
Irene de
Preenen, drs.
Paul
Putten, dr.
Marijke van
Roskes, drs.
Marieke
Shalvi, drs.
Shaul
Programmagroep Arbeids- en Organisatiepsychologie
Universitair docent, fulltime verbonden aan de programmagroep. Verricht onderzoek
naar het vermijden van beslissingen en naar macht en sancties in interdependente
situaties.
Universitair docent, fulltime verbonden aan de programmagroep. Verricht onderzoek
naar de interactie tussen werk en priveleven en is geïnteresseerd in de factoren die het
herstel van op het werk geleverde inspanning beïnvloeden.
Universitair docent, fulltime verbonden aan de programmagroep. Verricht onderzoek
naar leiderschap in organisaties en in het bijzonder naar charismatisch en (on)ethisch
leiderschap en persoonskenmerken van effectieve leiders.
Universitair docent, fulltime verbonden aan de programmagroep. Major areas
of research interest are personnel selection, coping with economic stressors (jobinsecurity,
job-loss, unemployment), and typical versus maximum performance.
Promovendus, fulltime verbonden aan de programmagroep. Verricht onderzoek naar
het baanzoekgedrag van werklozen en hun kansen om een (nieuwe) baan te vinden.
Promovendus. Fulltime verbonden aan de programmagroep. Verricht onderzoek naar
de invloed van regulatory focus op groepsprocessen- en uitkomsten en naar teamfit.
Promovendus, fulltime verbonden aan de programmagroep. Verricht onderzoek naar
beslissingsvermijding op individueel niveau.
Gasthoogleraar, parttime (1 dag p.w.). Doet onderzoek naar prosociaal gedrag
in organisaties (dat is gedrag waarmee individuen hun collega’s en de organisatie
een dienst bewijzen), maatwerk in arbeidsrelaties en employability. Realiseert
toepassingen van dit onderzoek in haar functie als senior HR consultant bij Randstad
HR Solutions.
Promovendus, fulltime verbonden aan de programmagroep. Doet onderzoek naar
effectiviteit van narcistisch leiderschap in verschillende arbeidsomgevingen.
Universitair docent, parttime (0.5 dag p.w.) verbonden aan de programmagroep.
Is geïnteresseerd in toegepast en fundamenteel onderzoek naar persoonlijkheid
en individuele verschillen, toegespitst op personeelspsychologie. Een belangrijke
onderzoeksinteresse is de rol van de personeelspsycholoog bij de verbetering van de
arbeidsmarktpositie van allochtonen.
Universitair docent, fulltime verbonden aan de programmagroep. Geeft onderwijs
op het gebied van leiderschap en motivatie. Verricht onderzoek naar management
development, carrièresucces, expatriates en onbeleefd gedrag in organisaties.
Promovendus, fulltime verbonden aan de programmagroep. Verricht onderzoek naar
de determinanten, effecten en verdeling van uitdagende taken op het werk, alsmede de
persoonskenmerken die hierbij een rol spelen.
Post-doc, fulltime verbonden aan de programmagroep. Verricht onderzoek naar
het vermijden van beslissingen, onder andere naar de invloed hierop van gemengde
gevoelens en gemiste kansen.
Promovendus, fulltime verbonden aan de programmagroep. Verricht onderzoek naar
de effecten van het hebben (of het ontbreken van) een reden om creatief te zijn op
creativiteit.
Promovendus, fulltime verbonden aan de programmagroep. Verricht onderzoek naar
de eerste fase van sociale interactie, dat wil zeggen de pre-onderhandelingsfase waarin
men geconfronteerd wordt met het dilemma om onderhandelingen te beginnen of om
deze juist te vermijden. Het doel van dit onderzoek is om de motivatie die aan deze
beslissing (namelijk om onderhandelingen te beginnen of te vermijden) ten grondslag
ligt, beter te begrijpen.
studiegids09-10.indb 104 9-6-2009 12:21:45

Sligte, drs.
Daniel
Smit-
Voskuijl, dr.
Olga
Velden, dr.
Femke ten
Vianen, prof.
dr. Annelies
van
Programmagroep Arbeids- en Organisatiepsychologie
Promovendus fulltime verbonden aan de programmagroep. Verricht onderzoek naar
macht en creativiteit.
Universitair docent, parttime (3 dagen p.w.) verbonden aan de programmagroep.
Verricht onderzoek op het gebied van personeelspsychologie. Interessegebieden: alle
thema’s binnen de personeelspsychologie: o.a. personeelsselectie, functieanalyse,
personeelsplanning, loopbaanontwikkeling, personeelsbeoordeling.
Universitair docent, fulltime verbonden aan de programmagroep. Verricht onderzoek
naar de invloed van motivatie in onderhandelingen.
Hoogleraar, fulltime verbonden aan de programmagroep, voorzitter van de
programmagroep. Verricht onderzoek naar organisatieculturen en de mate waarin
werknemers zich goed voelen in een bepaalde cultuur en tot optimale prestaties kunnen
komen. Overige interessegebieden: het samenstellen van werkteams, personeelsselectie
en loopbaanontwikkeling, de positie van vrouwen.
Meer informatie over medewerkers en hun interessegebieden kan men vinden op: http://
www.fmg.uva.nl/workandorganizationalpsychology
2. Inlichtingen en Inschrijving
Studieadvisering Arbeids- & Organisatiepsychologie
Voor studieadvies en inlichtingen met betrekking tot de specialisatie A&O-psychologie
kan men zich wenden tot de studieadviseur van de programmagroep A&O: dr. A. Evers,
kamer A1008, telefoon: 525.6751. Voor het spreekuur (voor de spreekuurtijden zie het
begin van de tekst over A&O) kan men intekenen op een lijst op het prikbord naast
kamer 1008.
Mentoraat Arbeids- & Organisatiepsychologie
Het mentoraat bij Arbeids- en Organisatiepsychologie wordt op individuele basis geregeld
al naar gelang de behoefte van studenten. Onderwerp van gesprek met een mentor
kan zijn: de voortgang van de studie, de studieplanning, advisering over stage- en
werkstukmogelijkheden, verwijzing en beroepsmogelijkheden, en eventuele problemen
die kunnen optreden tijdens de studie. Het doel van het mentoraat is studenten te helpen
bij de keuze van een optimaal studietraject en het voorkomen van studievertraging. In
overleg met de mentor bepaalt men de frequentie van de afspraken. In principe fungeert
dr. A. Evers, studiecoördinator Arbeids- & Organisatiepsychologie, als mentor. Echter,
op verzoek zijn ook andere docenten als mentor beschikbaar.
Aanvullende cursusinformatie/Wijzigingen
Een programma met het rooster van de bijeenkomsten en de voor elke bijeenkomst te
bestuderen literatuur wordt op Blackboard gezet bij de desbetreffende cursus. Het raadplegen
van deze informatie is dringend aan te bevelen omdat de actuele cursusdata kunnen
afwijken van die in de studiegids én omdat vóór alle eerste bijeenkomsten de van
toepassing zijnde literatuur moet zijn gelezen. Raadpleeg ook regelmatig de website van
A&O (voor adres zie boven) voor wijzigingen, tentamenzalen, aankondigingen van lezingen,
enz.
Brochure Bachelorthese/ Stage/Werkstuk
De meeste informatie met betrekking tot Bachelorthese, Stage en Werkstuk is gebundeld
in een brochure die is te downloaden van de A&O onderwijsmededelingen website
(http://www.student.uva.nl/psy/psyTonderwijsmededelingen.cfm/switch=2). Voor informatie
over de bachelorthese, zie ook de beschrijving van dit studieonderdeel bij het
studieaanbod van A&O verderop in deze studiegids. Beschikbare stageplekken en onderzoeksonderwerpen
kan men vinden in mappen in de hal van de 10e verdieping en
op de website van A&O (http://www.student.uva.nl/psy/psyTstage.cfm). Voor verdere
studiegids09-10.indb 105 9-6-2009 12:21:45
105

106
Programmagroep Arbeids- en Organisatiepsychologie
informatie, bijvoorbeeld over de geschiktheid van een stageplek of onderzoeksonderwerp
of over de keuze van een begeleider, kan men terecht bij de studieadviseur van A&O (zie
boven). Onderzoeksonderwerpen moeten bij voorkeur worden gekozen binnen de interessegebieden
van één van de medewerkers (voor een omschrijving hiervan: zie het begin
van dit hoofdstuk).
Studie in het buitenland
Studenten Arbeids- & Organisatiepsychologie kunnen een deel van de studie in het buitenland
doen. Gebruik kan worden gemaakt van de internationale contacten van de Afdeling
Psychologie. Voor informatie kan men contact opnemen met de coördinator internationalisering:
Mw. drs. A. Weil, tel. 525.6773, kamer 214-A. Financieringsbronnen zijn
beperkt, en uitzending naar het buitenland vraagt zorgvuldige voorbereiding; daarom is
vroegtijdig contact wenselijk.
Het is mogelijk om in het buitenland gevolgde vakken in de plaats te laten komen van
vakken die men ook bij A&O kan volgen (mits voldoende overeenstemming in niveau
en inhoud) of ze te gebruiken als keuzepunten. Hiervoor is vroegtijdig contact met de
studieadviseur van A&O wenselijk, zodat de planning van vakken goed op elkaar kan
worden afgestemd.
Cursusinschrijving
De inschrijving voor alle cursussen die bij A&O worden gegeven, geschiedt via Studieweb.
Zie voorin deze gids voor inschrijfperioden. Daarnaast dient men zich voor de
cursus Adviesvaardigheden echter al eerder op te geven bij de betreffende docent (zie
cursusbeschrijving).
Tentameninschrijving
Voor aanmelding voor een tentamen zijn studenten verplicht zich minimaal één week van
tevoren in te schrijven via Studieweb.
3. Het onderzoek van de programmagroep
Het onderzoek van de programmagroep is erop gericht om theoretisch gefundeerde en
praktisch bruikbare kennis op te doen over werkgerelateerd functioneren van individuen
en groepen in organisaties. Studenten kunnen hun afstudeeronderzoek op een van de
onderstaande gebieden doen:
Instrumentontwikkeling.
Dit onderzoek richt zich op het (verder) ontwikkelen en valideren van (bestaande) instrumenten
voor personeelsselectie en beoordeling. Binnen dit thema wordt veel aandacht besteed
aan de wijze waarop tests etnische groepen op de arbeidsmarkt kunnen benadelen.
Onderhandelen.
Dit onderzoek richt zich op de vraag wat effectieve van minder effectieve onderhandelaars
onderscheidt. Met name wordt aandacht besteed aan de cognitieve en motivationele oorzaken
van effectief onderhandelen.
Functioneren van Zelfsturende Teams.
Dit onderzoek richt zich op de vraag hoe zelfsturende teams functioneren en hoe dit
prestaties beïnvloedt. Met name wordt gekeken naar de rol van (omgaan met) conflicten
en innovatie.
Persoon-Organisatie Fit.
Dit onderzoek richt zich op de invloed van een (mis) fit tussen de waarden en normen van
een (nieuw) lid van een organisatie en het in die organisatie heersende klimaat.
Selectie, Werving en Arbeidsprestaties.
Dit onderzoek houdt zich bezig met een grote verscheidenheid aan onderwerpen, zoals
het onderscheid tussen maximum en typical performance en de consequenties hiervan
studiegids09-10.indb 106 9-6-2009 12:21:45

Programmagroep Arbeids- en Organisatiepsychologie
voor het type competenties waarop wordt geselecteerd, de reacties van sollicitanten op
selectieprocedures en de invloed hiervan op hun besluitvorming, onderzoek naar bias in
verschillende typen selectie-instrumenten, enz.
Creativiteit en Besluitvorming in Groepen.
In dit onderzoek wordt aandacht besteed aan de oorzaken van de vaak lage kwaliteit van
besluiten die groepen in organisaties nemen. Met name wordt gekeken naar de manier
waarop diversiteit van groepscompositie, en cognitief-motivationele processen van invloed
zijn.
Relatie tussen arbeid en welbevinden.
In dit onderzoek staat de vraag centraal hoe het verrichten van arbeid en het omgaan met
stressoren op het werk van invloed is op iemands welbevinden, zowel psychisch als fysiek.
Een belangrijk thema betreft het fenomeen “burnout.”
4. Het onderwijs van de programmagroep
Algemeen geformuleerd heeft de afstudeerrichting Arbeids- en Organisatiepsychologie
als doelstelling het ontwikkelen van:
• kennis van de voornaamste onderwerpen uit de A&O-psychologie;
• vaardigheid in het hanteren van de belangrijkste methoden en technieken die in de
A&O-psychologie worden gebruikt;
• vaardigheid in het onderkennen en analyseren van A&O-psychologische problemen
in de praktijk, en in het formuleren van en (mede) uitvoeren van wetenschappelijk
gefundeerde oplossingen;
• vaardigheid als onderzoeker van theoretische en praktische problemen op het terrein
van de A&O-psychologie.
Een belangrijke doelstelling van het studieprogramma A&O is het streven om studenten
een relatief brede opleiding in het vakgebied te geven. Hiertoe zijn met name in het
derde bachelorjaar een flink aantal vakken verplicht gesteld. Daarnaast kan men zich met
behulp van de keuzeruimte in het bachelor- en masterjaar ‘specialiseren’ in een van de
volgende drie richtingen: Personeelsselectie en -begeleiding (P), Sociale processen in organisaties
(O) en Psychologie van Arbeid en Gezondheid (PAG). Alleen bij de PAG-route
krijgt men een aantekening op het diploma-supplement bij het masterdiploma, de twee
andere richtingen zijn aanbevolen routes. Zie voor meer informatie paragraaf 6.
5. Beroepsmogelijkheden
Afgestudeerden met Arbeids- en Organisatiepsychologie als afstudeerrichting (hetzij in
de doctoraalopleiding-oude stijl, of als specialisatie in de bachelor- en masteropleiding)
hebben een breed scala van beroepsmogelijkheden. Zo kunnen Arbeids- en Organisatiepsychologen
in veel organisaties en instituten terecht als organisatiedeskundige of bedrijfspsycholoog.
Daarnaast komen veel A&O psychologen terecht in functies op onderzoeksgebied.
Enkele voorbeelden van functies waarin afgestudeerden terecht zijn
gekomen:
• Organisatieadviseur bij verschillende organisatieadviesbureaus.
• Zelfstandige vestiging als beleidsadviseur en onderzoeker.
• Hoofd opleiding, training en vorming bij grote ondernemingen.
• Hoofd of medewerker van de afdeling Personeel en Organisatie bij verschillende grote
bedrijven.
• Psycholoog op een bureau voor personeelsselectie.
• Medewerker bij een Arbo dienst.
• Beleidsmedewerker bij een overheidsinstantie, zoals een provinciale griffie of een
departement.
• Docent, supervisor, trainer op een instelling voor HBO.
• Beleidsondersteunend onderzoeker bij grote bedrijven en de overheid.
studiegids09-10.indb 107 9-6-2009 12:21:45
107

108
Programmagroep Arbeids- en Organisatiepsychologie
• Onderzoeker/docent aan een universiteit.
6. Derde bachelorjaar (specialisatie)
In dit laatste bachelorjaar worden vakken aangeboden die een uitgebreide basis vormen
voor de A&O-psychologie. Dit zijn vakken op het gebied van de Personeelsselectie en
–begeleiding, Sociale processen in organisaties en Psychologie van Arbeid en Gezondheid.
Daarnaast is er een methodologisch vak (DOA) en zal ter afsluiting van de bachelor
een scriptie worden geschreven (de bachelorthese).
Alle vakken in het hierna volgende schema zijn verplicht, behalve:
• Leiderschap en Organisatiestructuur & cultuur: verplichte keuze uit één van deze twee.
Bij deze keuze moet men er rekening mee houden dat DOA moet worden gevolgd òf in
het tweede blok van het eerste semester, òf in het eerste blok van het tweede semester
afhankelijk van de keuze die men uit Leiderschap of Organisatiestructuur & cultuur
heeft gemaakt.
• Career Management, Planning & Development (CMP&D), Organisatieverandering
en Interventies in de A&G-psychologie: verplichte keuze uit één van deze drie. Bij deze
keuze dient men te overwegen dat CMP&D vooral van belang is voor studenten die de
richting Personeel kiezen, Organisatieverandering vooral van belang is voor studenten
die de richting Sociale processen kiezen en Interventies in de A&G-psychologie vooral
is bedoeld voor studenten die de richting Arbeid en Gezondheid kiezen.
Bachelorprogramma Arbeids en Organisatie Psychologie
Blok 1
18 ec
Recruitment, selection &
workperformance (9)
Arbeid, gezondheid &
werkstress (9)
* Career Management,
Planning & Development
(9)
Semester 1 Semester 2
Blok 2
Blok 1
Blok 2
12 ec
12 ec
18 ec
Motivatie &
arbeidsgedrag
(6)
Working in
Groups (6)
* Career Management,
Planning & Development
(9)
* Organisatieonderzoek
1:
DOA (6)
* Organisatieonderzoek
1:
DOA (6)
Interventies in de A&Gpsychologie
(9)
Leiderschap (6)
Organisatie Str.
en Cult. (6)
Organizational Change (9)
Bachelorthese (9)* Bachelorthese (9)*
Noot: verplichte cursussen zijn grijsgekaderd en vetgedrukt
* Deze cursussen worden tweemaal per studiejaar aangeboden.
Samenvattend: Om te voldoen aan de eisen van het bachelordiploma, specialisatie Arbeids-
en Organisatiepsychologie zijn de volgende vakken vereist:
• Recruitment, selection & work performance (9)
• Arbeid, gezondheid & werkstress (9)
• Motivatie & arbeidsgedrag (6)
• Working in Groups (6)
• Organisatieonderzoek 1: DOA (6)
• Keuze uit: Leiderschap (6) en Organisatiestructuur & org.cultuur (6)
• Keuze uit: Career Management, Planning & Development (9), Interventies in de
A&G-psychologie (9) en Organizational Change (9).
• Bachelorthese (9)
studiegids09-10.indb 108 9-6-2009 12:21:45

Programmagroep Arbeids- en Organisatiepsychologie
• Voor studenten die studievertraging hebben opgelopen wordt ook in blok 1 van het 1e
semester (van het 4e jaar) de mogelijkheid gegeven om de bachelorthese te schrijven
• Indien men om een of andere reden planningsproblemen heeft of enkele studiepunten
tekort komt bestaat de mogelijkheid van een literatuurtentamen (dit geldt zowel voor
bachelor- als masterstudenten); overleg hierover eerst met de studieadviseur A&O.
Honoursbachelor
Er bestaat de mogelijkheid om een Honoursbachelor te halen (zie eerder in deze gids). In
het derde jaar schrijft men dan in ieder geval een uitgebreide bachelorthese van 12 i.p.v.
9 EC (de zgn. honoursthese). Voor een verdere invulling van het honoursprogramma bij
A&O kan men contact opnemen met de coördinator van het A&O-honourstraject, dr.
Bianca Beersma.
Psychologie van Arbeid en Gezondheid (PAG)
Het werkterrein van de Psychologie van Arbeid en Gezondheid kan grofweg worden verdeeld
in diagnostiek, preventieve en curatieve interventies, en research. Deze spelen zich
af op verschillende niveaus, te weten die van de persoon, de functie, de groep of afdeling
en de gehele organisatie.
Naast het individuele functioneren van medewerkers gaat het hierbij om het optimaliseren
van functies, loopbanen en groepsprocessen, alsook om de structuur en cultuur
van de organisaties in kwestie. Belangrijke aandachtsgebieden zijn (het voorkomen van)
stress en burnout, reïntegratie en problemen rondom specifieke groepen medewerkers,
zoals jongeren, ouderen, vrouwen, mannen en medewerkers met een bepaald soort werk.
Hierbij wordt gebruikgemaakt van zeer uiteenlopende methoden, zoals individuele begeleiding,
coaching, groepsinterventies, functieherontwerp, loopbaaninterventies, training
en allerlei andere HRM-technieken. Bij het laatste onderdeel van het werkterrein van de
Psychologie van de Arbeid en Gezondheid, het verrichten van onderzoek, gaat het over
het algemeen vooral om onderzoek in de toegepaste sfeer. Zo kunnen bijvoorbeeld de effecten
van bepaalde programma’s en interventies worden onderzocht.
Het karakteristieke van de Arbeids- en Gezondheidspsycholoog hierbij is dat deze telkens
is gericht op de verhouding tussen werknemer en werk, en de consequenties daarvan voor
het welbevinden en de gezondheid. De A&G-psycholoog houdt zich bezig met vragen
als: “In hoeverre komen problemen van bepaalde werknemers voort uit een voortdurende
overbelasting?”, “Kunnen we bepaalde werknemers zo leren omgaan met de eisen die hun
worden gesteld, dat deze geen schadelijke effecten meer sorteren?”, “Hoe kan de werksituatie
zo worden aangepast dat de belasting van de werknemer wordt verkleind?” en “Wat is
er nodig om deze werknemer weer goed te laten functioneren?”
De studieroute wordt georganiseerd vanuit de afstudeerrichting Arbeids- en Organisatiepsychologie
en omvat ook onderdelen van Klinische Psychologie. Het eigen gezicht
van de studieroute PAG komt verder tot uitdrukking in de bachelorthese, de stage en
het werkstuk; het onderwerp (de setting) van de drie studie-onderdelen dient op het
gebied van PAG te liggen. Naast het verplichte gedeelte van het studieprogramma A&O
in bachelor en master dienen voor de aantekening PAG de volgende vakken te worden
gevolgd:
• Interventies in de Arbeids- en Gezondheidspsychologie,
• Internaliserende stoornissen (Klinische Psychologie).
Nadere inlichtingen bij de studiecoördinator A&O.
Basisaantekening Psychodiagnostiek (BAPD)
Studenten die de basisaantekening psychodiagnostiek via Arbeids- en Organisatiepsychologie
willen halen moeten aan de volgende voorwaarden voldoen (zie ook Hoofdstuk
4 van deze gids):
studiegids09-10.indb 109 9-6-2009 12:21:45
109

110
Programmagroep Arbeids- en Organisatiepsychologie
• Een diagnostiekstage waarin drie casussen onder supervisie worden afgerond binnen
de specialisatie Arbeids- en Organisatiepsychologie.
• Voldoen aan de vereisten voor de bachelor en master A&O.
• Testconstructie. Dit vak kan men plannen in de keuzeruimte in het tweede jaar.
• Diagnostiek (KP). Dit vak mag worden ingevuld in plaats van het keuzevak leiderschap
of Organisatiestructuur en Cultuur in het bachelorjaar van A&O.
Voor studenten die de basisaantekening psychodiagnostiek willen behalen is in verband
met het plannen van de diverse onderdelen vroegtijdig overleg met de studiecoördinator
A&O gewenst.
7. Aansluitmaster (specialisatie)
Studenten A&O moeten in hun aansluitmaster nog 24 punten besteden aan het volgen
van ‘specialistische vakken’. Van deze 24 punten zijn alleen PDA en VOO (tezamen 9
punten) verplicht. De andere 15 punten mag men vrij besteden binnen het aanbod aan
mastercursussen A&O. De overige 36 punten van het masterjaar worden besteed aan
stage, werkstuk en het volgen van colloquia. Colloquia kunnen al vanaf het eerste jaar
van de studie worden gevolgd. Voor de drie routes binnen de specialisatie A&O worden
de volgende cursussen aanbevolen:
• Personeelsselectie en -begeleiding: PDA (3) (verplicht), VOO (6) (verplicht),
Personeelsselectie (6), Persoon & Organisatie (6), Adviesvaardigheden (9), Prosociaal
Gedrag in de HRM-Praktijk (6);
• Sociale Processen in Organisaties: PDA (3) (verplicht), VOO (6) (verplicht), Conflict
& Coöperatie (9), Beoordelen en Beslissen in Organisaties (6), Prosociaal Gedrag in de
HRM-praktijk (6), Adviesvaardigheden (9);
• Psychologie van Arbeid en Gezondheid: PDA (3) (verplicht), VOO (6) (verplicht),
KP Internaliserende stoornissen (9) (verplicht), Adviesvaardigheden (9).
Ook in de master bestaat de mogelijkheid bij planningsproblemen te kiezen voor een literatuurtentamen.
Master programma A&O
Semester 1 Semester 2
Blok 1
Blok 2 Blok 1
Blok 2
18 ec
12 ec 12 ec
18 ec
Organisatie- Organisatie
onderzoek 2: Onderzoek 3:
PDA (3) VOO (6)
Prosociaal
Personeelsselectie Gedrag in de
Organisatie-
(6) HRM-praktijk
onderzoek
(6)
2: PDA (3)
Beoordelen en
Organisatie
Onderzoek 3:
VOO (6)
Conflict & Coöperatie (9)
PAG: KP
Internaliserende stoornissen
(9)
Persoon &
Organisatie (6)
Beslissen in
Organisaties
(6)
Adviesvaardigheden (9)
Stage en werkstuk Stage en werkstuk
Noot: verplichte cursussen zijn grijsgekaderd en vetgedrukt. Deze worden twee keer per jaar
aangeboden.
studiegids09-10.indb 110 9-6-2009 12:21:45

8. Afstudeeropdracht
Programmagroep Arbeids- en Organisatiepsychologie
In de master geldt de colloquia-, de stage- en de werkstukeis. Colloquium, stage en werkstuk
omvatten respectievelijk 1 EC, minimaal 10 EC en minimaal 18 EC, tezamen minstens
36 EC. Stage en werkstuk kunnen ook worden gecombineerd. Zie verder de brochure
te downloaden van website A&O (http://www.student.uva.nl/psy). In de brochure
is een uitgebreid overzicht van de regelingen en richtlijnen omtrent de afstudeeropdracht
te vinden.
Het vroegtijdig zoeken naar en tot overeenstemming komen met een interne begeleider is
aan te raden: pas wanneer een begeleidend staflid is gevonden kan officieel met de werkzaamheden
worden aangevangen.
In de stage worden werkzaamheden uitgevoerd die door een arbeids- en organisatiepsycholoog
beroepsmatig zouden kunnen worden gedaan. Een stage kan zowel bij de
programmagroep zelf als bij een externe instantie worden gelopen. In principe duurt
een stage 13 weken fulltime (of langer parttime). Bij externe stages dient deskundige begeleiding
ter plekke gegarandeerd te zijn. In een stageverslag wordt weergegeven welke
activiteiten zijn verricht.
In het werkstuk wordt de gehele empirische cyclus eenmaal doorlopen teneinde een
vraagstelling op het gebied van de A&O-psychologie te onderzoeken. Een werkstuk kan
gedaan worden aan de hand van een wetenschappelijke vraag of aan de hand van een
vraag uit de praktijk. Als afronding van het werkstuk wordt niet alleen een verslag geschreven,
maar wordt ook een presentatie (werkstukbespreking) gegeven.
9. De afstudeerplechtigheid
Voor bachelorstudenten: zie elders in deze studiegids. Voor oude stijl- en masterstudenten:
De afstudeerplechtigheid vindt plaats op de laatste dinsdag van elke maand, met
uitzondering van de maanden juli, augustus en december. Afhankelijk van het aantal
afstudeerders wordt een gezamenlijke plechtigheid gehouden (meestal in september en
oktober, duur ca. 90 minuten) of wordt elke afstudeerder apart uitgenodigd (duur ca. 15
minuten).
De plechtigheid vindt plaats in gebouw A (Roetersstraat 15). Er is voldoende zitruimte
voor familie en/of vrienden. Bij het afstuderen zijn in elk geval een voorzitter en een
secretaris van de examencommissie aanwezig.
De plechtigheid bestaat uit drie vaste onderdelen. Ten eerste wordt door de voorzitter
een algemene toespraak gehouden waarin de Arbeids- en Organisatiepsychologie zoals
gedoceerd aan de UvA in het perspectief van het komende werkveld (bedrijfsleven of wetenschap)
wordt geplaatst. Vervolgens worden er enige persoonlijke woorden gesproken
door de secretaris. Over het algemeen is dit de werkstukbegeleider van de betreffende
student (e).
De plechtigheid wordt afgesloten met het plaatsen van de handtekeningen door de examencommissie
en de student (e) en het overbrengen van felicitaties.
studiegids09-10.indb 111 9-6-2009 12:21:45
111

112
Programmagroep Arbeids- en Organisatiepsychologie
studiegids09-10.indb 112 9-6-2009 12:21:45

Semester 1
Blok 1
Code Naam
Docent (en)
BA00V Recruitment, Selection and
Workperformance, Dr. Klehe
BA01V Arbeid, Gezondheid en Werkstress
Dr. Van Hooff
BA11 Career Management, Planning and
Development
Dr. ing. De Pater & Dr. Klehe
LA00 Literatuurtentamen A&O
Dr. Handgraaf & Dr. Ten Velden
LA01 Literatuurtentamen A&O
Dr. Handgraaf & Dr. Ten Velden
BAT9 Bachelorthese
alle docenten
MA00V Organisatieonderzoek 2 (PDA)
Drs. Nevicka
MA01V Organisatieonderzoek 3 (VOO)
Dr. Ten Velden
MA11 Conflict en Coöperatie
Dr. Ten Velden
Semester 2
Blok 1
Code Naam
Docent (en)
BA05V Working in Groups
Dr. Greer
BA06V Organisatieonderzoek 1 (DOA)
Drs. Baas
BA08 Organisatiestructuur en Cultuur
Vacature
MA12 Prosociaal Gedrag in de HRM-praktijk
Dr. Nauta
MA14 Beoordelen en Beslissen in Organisaties
Dr. Handgraaf
LA00 Literatuurtentamen A&O
Dr. Handgraaf & Dr. Ten Velden
LA01 Literatuurtentamen A&O
Dr. Handgraaf & Dr. Ten Velden
Aanbod Arbeids- en Organisatiepsychologie
Semester 1
Blok 2
EC Code Naam
Docent (en)
9 BA03V Motivatie en Arbeidsgedrag
Dr. ing. De Pater
9 BA06V Organisatieonderzoek 1 (DOA)
Drs. Baas
9 BA04 Leiderschap
Dr. De Hoogh
3 LA00 Literatuurtentamen A&O
Dr. Handgraaf & Dr. Ten Velden
6 LA01 Literatuurtentamen A&O
Dr. Handgraaf & Dr. Ten Velden
9 MA13 Personeelsselectie
Dr. Te Nijenhuis
3 MA04 Persoon en Organisatie
Prof. dr. Van Vianen
6
9
Semester 2
Blok 2
EC Code Naam
Docent (en)
6 BA11 Career Management, Planning and
Development
Dr. ing. De Pater & Dr. Klehe
6 BA07 Interventies in de A&G Psychologie
Dr. Van Hooff
6 BA09 Organizational Change
Dr. Greer
6 BAT9 Bachelorthese
alle docenten
6 LA00 Literatuurtentamen A&O
Dr. Handgraaf & Dr. Ten Velden
3 LA01 Literatuurtentamen A&O
Dr. Handgraaf & Dr. Ten Velden
6 MA00V Organisatieonderzoek 2 (PDA)
Dr. Baas
MA01V Organisatieonderzoek 3 (VOO)
Dr. Ten Velden
MA08 Adviesvaardigheden
Dr. De Hoogh
studiegids09-10.indb 113 9-6-2009 12:21:45
EC
6
6
6
3
6
6
6
EC
9
9
9
9
3
6
3
6
9

114
Arbeids- en Organisatiepsychologie, Bachelor Cursusbeschrijvingen
Arbeid, Gezondheid & Werkstress
Punten 9 EC
Tentamencode BA01V
Plaats in het rooster Semester 1, blok 1
Toelatingsvoorwaarden Propedeuse en Onderzoekspracticum
Docent Mw. dr. M. van Hooff
Inhoud en leerdoelen
In de cursus arbeid, gezondheid en werkstress wordt een globaal overzicht gegeven van
de stand van theorievorming, onderzoek en toepassingsgebieden op het terrein van de
arbeids- en gezondheidspsychologie. De cursus bestaat uit twee onderdelen. In het eerste
onderdeel wordt een overzicht gegeven van de belangrijkste theorieën en de ontwikkelingen
op het gebied van functieontwerp. Het tweede onderdeel richt zich op theorievorming
en onderzoek op het gebied van mentale belasting en werkstress: wat is mentale
belasting en werkstress, welke oorzaken zijn aan te wijzen, wat zijn de moderatoren en de
gevolgen en welke interventies zijn mogelijk.
Onderwijsvorm
Eén dagdeel per week een bijeenkomst.
Toetsvorm
Het tentamen wordt in twee delen afgenomen en betreft zowel de literatuur als de collegestof
(meerkeuze- en essayvragen). Het eindcijfer is het gemiddelde van de twee delen.
Ook zijn er gedurende de cursus enkele mogelijkheden om extra punten te behalen, bijvoorbeeld
via opdrachten en oefententamens. Wanneer men zakt moet men altijd de hele
stof herkansen.
Opgave voor het tentamen en voor de eventuele herkansing via Studieweb minimaal een
week voor de tentamendatum, is verplicht.
Studiematerialen en kosten
• Barling, J., Kelloway, E. K., Frone, M. R. (Eds) (oct. 2004). Handbook of Workstress.
Thousand Oaks, Sage, ISBN 9780761929499, (± € 136,00).
• Artikelen en hoofdstukken van andere boeken, informatie secretariaat A&O
psychologie.
Onderwijstijden
Vr. 04-09-2009 t/m 02-10-2009 09.00 -11.00 uur Gebouw A, zaal B
Vr. 16-10-2009 t/m 13-11-2009 09.00 -11.00 uur Gebouw A, zaal B
Toetsdata
Vr. 09-10-2009 09.00-12.00 uur Toets A
Vr. 20-11-2009 09.00-12.00 uur Toets B
Ma. 04-01-2010 09.00-13.00 uur Herkansing beide delen
Bijzonderheden
Verplicht voor de bachelorspecialisatie Arbeids- en Organisatiepsychologie.
studiegids09-10.indb 114 9-6-2009 12:21:46

Arbeids- en Organisatiepsychologie, Bachelor Cursusbeschrijvingen
Bachelorthese Arbeids- en Organisatiepsychologie
Punten 9 EC
Tentamencode BAT9
Plaats in het rooster Semester 1, blok 1 & semester 2, blok 2
Toelatingsvoorwaarden Propedeuse, tweede jaar + min 24 EC aan vakken van de specialisatie
A&O
Docenten Alle docenten van de programmagroep
Inlichtingen Dr. A. Evers
Leerdoel
Het kunnen maken van een literatuuroverzicht op een specialistisch terrein. Deelleerdoelen:
het kunnen formuleren van een heldere vraagstelling; het kunnen zoeken naar
en selecteren van de belangrijkste wetenschappelijke literatuur over die vraagstelling; het
kunnen integreren en evalueren van de gevonden literatuur in een eigen betoog waarin de
vraagstelling wordt beantwoord; het kunnen toepassen van de APA richtlijnen.
Voor 12 ec: het kunnen formuleren van een onderzoeksvoorstel gebaseerd op een vraagstelling
die aansluit bij het literatuuroverzicht.
Onderwerpkeuze
Studenten schrijven zich in voor een of meer onderwerpen. Na plaatsing bij een onderwerp
kiest elke student een deelonderwerp waarover de bachelorthese geschreven wordt.
Werkwijze, eisen en beoordeling
Werkwijze, eisen en beoordelingscriteria staan uitgebreid beschreven in het stuk “De
bachelorthese bij de opleiding Psychologie aan de UvA”, studentenhandleiding. De student
levert tijdens het traject de volgende producten op: vraagstelling en gevonden literatuur,
opzet, eindversie, verbeterde eindversie. Bij elk product, behalve het eerste, geeft
de student schriftelijk aan hoe de feedback van de docent op het voorgaande product is
verwerkt. De betreffende opleverdata worden direct na de introductiebijeenkomst schriftelijk
vastgelegd in een thesecontract. Na ondertekening van het thesecontract volgt altijd
een beoordeling, die dus ook onvoldoende kan zijn. De cursus wordt afgesloten met een
presentatie van de these aan medestudenten.
Omvang
Voor de bachelorthese moeten ca. 17 onderzoeksartikelen (tijdschriftartikelen en hoofdstukken
uit geredigeerde boeken) gelezen worden. De these heeft een omvang van 5000-
6000 woorden.
Onderwijsvorm en onderwijstijden
Er is een startbijeenkomst (ofwel week van 31 augustus ofwel week van 29 maart) met alle
studenten die geplaatst zijn voor een onderwerp. Verder is de begeleiding individueel.
Literatuur
• Starreveld, P. A. (Ed.). (2007). Verslaglegging van psychologisch onderzoek. Amsterdam:
Boom. ISBN 9789085063032 (± € 25,00)
• De bachelorthese bij de Opleiding Psychologie aan de UvA, studentenhandleiding.
Blackboard.
Aanmelden
Aanmeldingsprocedure Studieweb. De aangemelde studenten krijgen half augustus of
begin maart via hun studentenmailadres het verzoek hun onderwerpkeuze kenbaar te
maken. Eind augustus resp. eind maart wordt de indeling en de datum van de eerste
bijeenkomst (via de mail) bekendgemaakt.
studiegids09-10.indb 115 9-6-2009 12:21:46
115

116
Arbeids- en Organisatiepsychologie, Bachelor Cursusbeschrijvingen
Career Management, Planning and Development
Credits 9 EC
Code BA11
Semester Semester 1, period 1 & Semester 2, period 2
Maximum participants 20
Prerequisites Foundation course (propedeuse) and OP
Lecturers Mw. dr. U.-C. Klehe & Mw. dr. ing. I. E. de Pater
Information Mw. dr. U.-C. Klehe & Mw. dr. ing. I. E. de Pater
Content and goals
Careers usually are an important part of individuals’ lives, which makes career development
an important topic in Work and Organizational psychology. The focus of this
course is on career planning, career management and career advancement during life
span. Based on theory and research, we will address topics such as career decision making,
job search behaviors, job insecurity and job loss, career success, mentoring, the
aging workforce, and work-home interference.
Teaching format
The literature will be addressed during lectures and workshops that will be given in English.
Students are expected to make a large contribution during the workshops in the
form of presentations on specific subthemes. In view of the interactive character of the
course and the input that is expected from the participants, attendence at all lectures
is required.
Assessment
The grading will be based on two literature exams and an assignment, the precise regulations
will be published on blackboard. Please register via Studieweb one week before
the examdate.
Study materials and costs
• Articles, will be announced.
Lesson dates
Mon. 31-08-2009 to 28-09-2009 10.00 - 13.00 uur Building A, room A413
Mon. 12-10-2009 to 09-11-2009 10.00 - 13.00 uur Building A, room A413
Tue. 30-03-2010 to 27-04-2010 10.00 - 13.00 uur Building A, room A302
Tue. 11-05-2010 to 25-05-2010 10.00 - 13.00 uur Building A, room A302
Tue. 01-06-2010 to 08-06-2010 10.00 - 13.00 uur Building A, room A108
Exam dates
Mon.05-10-2009 11.00-13.00 hrs Exam A
Mon.16-11-2009 11.00-13.00 hrs Exam B
Fr. 18-12-2009 09.00-12.00 hrs Resit (both exams)
Tue. 04-05-2010 11.00-13.00 hrs Exam A
Tue. 15-06-2010 11.00-13.00 hrs Exam B
Mon.30-08-2010 10.00-13.00 hrs Resit (both exams)
Extra information
This course will be taught in English and is an elective course in the bachelor program for
Work & Organizational Psychology. It is relevant for all W&O study tracks (Personnel
Psychology, Work & Health Psychology, Social Processes in Organizations).
studiegids09-10.indb 116 9-6-2009 12:21:46

Arbeids- en Organisatiepsychologie, Bachelor Cursusbeschrijvingen
Interventies in de Arbeids en Gezondheidspsychologie
Punten 9 EC
Tentamencode BA07
Plaats in het rooster Semester 2, blok 2
Aantal deelnemers Maximaal 16
Toelatingsvoorwaarden Propedeuse, tweede studiejaar; Arbeid, Gezondheid en Werkstress
Docent Mw. dr. M. van Hooff
Inhoud en leedoelen
In deze cursus wordt aan de hand van literatuur ingegaan op interventies binnen A&O
Psychologie. De precieze invulling wordt later bekend gemaakt.
Onderwijsvorm
De literatuur wordt besproken aan de hand van vragen en stellingen. Aanwezigheid bij
alle zittingen is verplicht.
Toetsvorm
Twee tentamens. Voor elk tentamen moet een voldoende worden behaald. Opgave voor
de tentamens en voor de eventuele herkansing via Studieweb minimaal een week voor het
tentamen, is verplicht.
Studiematerialen en kosten
• Nog niet bekend
Onderwijstijden
Ma. 29-03-2010 t/m 03-05-2010 10.00 - 13.00 uur Gebouw A, zaal A104
Ma. 17-05-2010 t/m 14-06-2010 10.00 - 13.00 uur Gebouw A, zaal A104
Di. 25-05-2010 15.00 - 18.00 uur Gebouw A, zaal A104
Toetsdata
Ma. 10-05-2010 11.00-13.00 uur Toets A
Ma. 21-06-2010 11.00-13.00 uur Toets B
Ma 30-08-2010 10.00-13.00 uur Herkansing (beide delen)
Bijzonderheden
Deze cursus is een keuzevak binnen de bachelor Arbeids- & Organisatiepsychologie en
wordt aanbevolen voor studenten die zich willen specialiseren in de Arbeidsgezondheidspsychologische
richting. De cursus is verplicht voor degenen die de aantekening Psychologie
van Arbeid en Gezondheid willen behalen.
studiegids09-10.indb 117 9-6-2009 12:21:46
117

118
Arbeids- en Organisatiepsychologie, Bachelor Cursusbeschrijvingen
Leiderschap
Punten 6 EC
Tentamencode BA04
Plaats in het rooster Semester 1, blok 2
Aantal deelnemers Maximaal 50
Toelatingsvoorwaarden Propedeuse en Onderzoekspracticum
Docent Mw. dr. A. de Hoogh
Inhoud en leerdoelen
Leiderschap omvat zowel personeelspsychologische als sociaal-psychologische processen.
Inzicht in factoren die de effectiviteit van leiders/managers beïnvloeden is bovendien van
groot belang vanuit zowel theoretisch als praktisch oogpunt. In de colleges worden de
belangrijkste inzichten uit leiderschapsonderzoek behandeld. Hierbij komen onderwerpen
aan bod als de tactieken die leiders gebruiken om anderen te beïnvloeden, macht
en invloed, transactioneel, transformationeel, charismatisch en participatief leiderschap,
alsmede theorieën over effectief leiderschap.
Onderwijsvorm
Eén dagdeel per week een bijeenkomst. Studenten voeren individuele èn groepsopdrachten
uit. De aanwezigheid bij de colleges wordt sterk aanbevolen, omdat tijdens de colleges
verdieping en uitbreiding van de stof wordt geboden. Bovendien worden ook over de
collegestof tentamenvragen gesteld.
Toetsvorm
Schriftelijk tentamen over de literatuur en de collegestof (meerkeuze- en essayvragen). De
opdrachten maken onderdeel uit van het cijfer. Details van de berekening van het cijfer
worden op blackboard gepubliceerd. Opgave voor het tentamen en voor de eventuele
herkansing via Studieweb is verplicht (uiterlijk één week voor de tentamendatum).
Studiematerialen en kosten
• Yukl, G. (2010). Leadership in Organizations (7th ed). Upper Saddle River, NJ: Pearson/
Prentice Hall. ISBN 13:9780138157142 of 10:0138157146 (± € 64,00).
• Aanvullende artikelen. Deze worden nog bekend gemaakt.
Onderwijstijden
Ma. 23-11-2009 t/m 18-01-20010 13.00-15.00 uur Gebouw A, zaal A305
Toetsdata
Ma. 25-01-2010 13.00-15.00 uur
Ma. 22-02-2010 13.00-15.00 uur Herkansing
Bijzonderheden
Deze cursus is een keuzevak binnen de bachelor Arbeids- & Organisatiepsychologie, en
is relevant voor alle richtingen (Personeelspsychologie, Arbeids- en Gezondheidspsychologie
en Sociale processen in organisaties) binnen A&O.
studiegids09-10.indb 118 9-6-2009 12:21:46

Arbeids- en Organisatiepsychologie, Bachelor Cursusbeschrijvingen
Literatuurtentamen Arbeids- en Organisatiepsychologie
Punten 3 EC of 6 EC
Tentamencode LA00 (3EC) of LA01 (6EC)
Plaats in het rooster Eerste en tweede semester
Toelatingsvoorwaarden Propedeuse & tweede studiejaar; verplichte cursussen van de
bachelorspecialisatie A&O
Docenten Mw. dr. F. ten Velden en dr. M. Handgraaf
Inhoud en leerdoelen
Het literatuurtentamen is bedoeld om gaten in de studieplanning op te vullen. In principe
kan men dan ook op elk gewenst moment beginnen. Het onderwerp van het literatuurtentamen
wordt nader bepaald in overleg met de docent. Naar keuze kan voor 3 EC of
voor 6 EC een paper worden geschreven. Voor 1 EC moeten 140 pagina’s van gemiddelde
moeilijkheidsgraad worden bestudeerd. Naast het schrijven van de paper wordt tijdens
de laatste bespreking ook een mondeling tentamen van ongeveer een half uur afgenomen
waarin de student wordt ondervraagd over de beschreven literatuur. Het cijfer wordt voor
70% bepaald door de paper en voor 30 % door het mondelinge tentamen.
Onderwijsvorm/toetsvorm
Tijdens een eerste afspraak wordt het onderwerp vastgesteld. Vervolgens gaat de student
zelfstandig relevante literatuur zoeken, om zo tot een afgebakende vraagstelling en een
eerste opzet te komen. Als de docent de probleemstelling en opzet heeft goedgekeurd,
gaat men het paper schrijven. Dat stuurt men aan de docent en dan volgt een reactie (+
eventueel commentaar en vragen). Tijdens de laatste bespreking krijgt de student het
cijfer voor de paper te horen en wordt het mondelinge tentamen afgenomen, tezamen
leiden deze tot een eindcijfer.
Aanmelden
Aanmelding via email bij een van de docenten.
Studiemateriaal en kosten
• De literatuur kan online worden gevonden of in de bibliotheek worden geleend.
Bijzonderheden
Contact met de docent bij voorkeur via email.
studiegids09-10.indb 119 9-6-2009 12:21:46
119

120
Arbeids- en Organisatiepsychologie, Bachelor Cursusbeschrijvingen
Motivatie & Arbeidsgedrag
Punten 6 EC
Tentamencode BA03V
Plaats in het rooster Semester 1, blok 2
Toelatingsvoorwaarden Propedeuse en Onderzoekspracticum
Docent Mw. dr. ing. I. de Pater
Inhoud en leerdoelen
De cursus dient te leiden tot kennis van theorie en wetenschappelijk onderzoek inzake
motivatie en tot inzicht in de praktische toepasbaarheid van de diverse motivatietheorieën.
In deze cursus wordt ingegaan op diverse motivatietheorieën die van betekenis
zijn voor de verklaring van arbeidsgedrag in organisaties. Ook zal ingegaan worden op
relevant onderzoek naar motivatie en arbeidsgedrag. Behalve dat belangrijke motivatie
theorieën aan de orde komen, zal ook ingegaan worden op de rol van bijvoorbeeld de
cognitie, de emotie, intenties, en sociale invloed op motivatie en arbeidsgedrag. Hierbij
komen onderwerpen als goalsetting, prestatie en productiviteit, emoties, wangedrag, en
persoonlijkheid aan de orde.
Onderwijsvorm
Eén college per week. De aanwezigheid bij de colleges wordt sterk aanbevolen, omdat tijdens
de colleges verdieping en uitbreiding van de stof wordt geboden. Bovendien worden
ook over de collegestof tentamenvragen gesteld.
Toetsvorm
Schriftelijk tentamen over de literatuur en de collegestof (meerkeuze- en essayvragen).
Opgave voor het tentamen en voor de herkansing via Studieweb minimaal een week voor
de tentamendatum, is verplicht.
Studiematerialen en kosten
• Artikelen. Deze worden nog bekend gemaakt.
Onderwijstijden
Do. 26-11-2009 t/m 21-01-2010 09.00-11.00 uur Gebouw A, zaal E
Toetsdata
Do. 28-01-2010 15.00-17.00 uur
Vr. 05-03-2010 15.00-17.00 uur Herkansing
Bijzonderheden
Verplicht voor de bachelorspecialisatie Arbeids- en Organisatiepsychologie.
studiegids09-10.indb 120 9-6-2009 12:21:46

Arbeids- en Organisatiepsychologie, Bachelor Cursusbeschrijvingen
Organisatieonderzoek I:
Design, Operationalisatie & Analyse (DOA)
Punten 6 EC
Tentamencode BA06V
Plaats in het rooster Semester 1, blok 2; Semester 2, blok 1
Aantal deelnemers Maximaal 30
Toelatingsvoorwaarden Propedeuse en onderzoekspracticum
Docent Drs. M. Baas
Inlichtingen Drs. M. Baas
Inhoud en leerdoelen
De cursus geeft een overzicht van de verschillende methoden en onderzoeksopzetten voor
organisatieonderzoek. Hierbij wordt speciale aandacht besteed aan het soort onderzoeksvragen
dat in organisatieonderzoek aan de orde komt en aan de beperkingen van de
meest gebruikte vorm van onderzoek, de cross-sectionele survey. Daarnaast wordt de
waarde besproken van het combineren van verschillende onderzoeksmethoden en wordt
aandacht besteed aan de mogelijkheden en beperkingen van quasi-experimentele designs.
Centraal hierbij staan het validiteitsvraagstuk en de vraag welk onderzoeksdesign
bij welke onderzoeksvraag hoort. Als tweede richt de cursus zich op de operationalisatie
van theoretische concepten, testconstructie, en vragenlijst-ontwerp, oftewel op het meetbaar
maken van hetgeen men wil onderzoeken. In dit onderdeel zal men zelf een korte
vragenlijst ontwerpen.
Onderwijsvorm
Eén dagdeel per week een college of werkgroepbijeenkomst. In verband met het uitdelen
en bespreken van opdrachten is aanwezigheid bij de bijeenkomsten verplicht.
Toetsvorm
Schriftelijk tentamen bestaande uit open vragen en meerkeuzevragen over de literatuur
en de collegestof, plus beoordeling van de opdrachten (deze tellen mee voor het cijfer;
voor exacte regeling zie blackboard).
Opgave voor het tentamen en de herkansing via Studieweb minimaal een week voor het
tentamen, is verplicht.
Studiematerialen en kosten
• Robson, C. 2002. Real world research (2nd ed). Oxford: Blackwell Publishers. ISBN
9780631213055 (± €33,15).
• Ten Brink, T. (1992). Het schrijven van vragen. Amsterdam: UvA, Scriptie Methodenleer
(kopieerexemplaar te leen bij Secretariaat A&O, kr. 10.02).
• Frese, M., & Zapf, D. (1988). Methodological issues in the study of work stress:
Objective vs. subjective measurement of work stress and the question of longitudinal
studies. In C. L. Cooper & R. Payne (Eds.), Causes, coping and consequences of stress at
work (pp. 375-411). Chicester: Wiley.
• Spector, P. E. (1987). Method variance as an artifact in self-reported affect and
perceptions at work: Myth or significant problem? Journal of Applied Psychology, 72,
438-443.
• Meijman, T., & Van Ouwerkerk, R. (1999). Zien anderen ook wat wij van ons werk
vinden? Gedrag en Organisatie, 12, 384-396
studiegids09-10.indb 121 9-6-2009 12:21:46
121

122
Arbeids- en Organisatiepsychologie, Bachelor Cursusbeschrijvingen
• Oosterveld, P. & Vorst, H. C. M. (1998). Hoofdstuk 9: Constructie van
meetinstrumenten. In W. P. v.d. Brink en G. J. Mellenbergh, Testleer en testconstructie
(pp. 304 - 332) Amsterdam: Boom.
• Stouthard, M. E. A. (1998). Hoofdstuk 10. Analyse van tests. In: W. P. v.d. Brink en G.
J. Mellenbergh, Testleer en testconstructie (pp. 341-357). Amsterdam: Boom.
Onderwijstijden
Wo. 25-11-2009 t/m 20-01-2010 10.00-13.00 uur Gebouw A, zaal A304
Wo. 03-02-2010 t/m 17-03-2010 10.00-13.00 uur Gebouw A, zaal A304
Toetsdata
Wo. 27-01-2010 11.00-13.00 uur
Vr. 26-02-2010 11.00-13.00 uur Herkansing
Wo. 24-03-2010 11.00-13.00 uur
Wo. 28-04-2010 11.00-13.00 uur Herkansing
Bijzonderheden
Verplicht voor de bachelorspecialisatie Arbeids- en Organisatiepsychologie.
studiegids09-10.indb 122 9-6-2009 12:21:46

Arbeids- en Organisatiepsychologie, Bachelor Cursusbeschrijvingen
Organisatiestructuur en Organisatiecultuur
Punten 6 EC
Tentamencode BA08
Plaats in het rooster Semester 2, blok 1
Aantal deelnemers Max. 40
Prerequisites Propedeuse en onderzoekspracticum (OP)
Lecturer Vacature
Inhoud en leerdoelen
De bouwstenen van een organisatie, de structuur en cultuur, worden in deze cursus aan
de orde gesteld. Het goed functioneren van een organisatie is afhankelijk van de wijze
waarop het werk is georganiseerd, maar ook van de wijze waarop mensen binnen die
structuur met elkaar omgaan en gezamenlijk een cultuur creëren. De cultuur van een
organisatie kan veranderingsprocessen maken of juist breken. Diverse modellen van organisatiecultuur
worden besproken en relaties worden gelegd met cultuur in het algemeen.
Het cultuuronderzoek zal kritisch onder de loep worden genomen. Er zal eveneens aandacht
worden besteed aan onderwerpen als internationale samenwerking, ervaringen van
expatriates en internationale fusies.
Onderwijsvorm
Eénmaal per week een college/bespreking van literatuur. Studenten voeren een individuele
opdracht uit.
Toetsvorm
Tentamen over de literatuur en de collegestof (essayvragen). De opdracht maakt onderdeel
uit van het tentamen (voor exacte regeling zie blackboard). Opgave voor het tentamen
en voor de eventuele herkansing via Studieweb minimaal een week voor de tentamendatum,
is verplicht.
Studie materialen en kosten
• Waarschijnlijk: Schein, E.H. (2004). Organizational Culture and Leadership. San
Francisco, CA: Jossey-Bass. ISBN 9780787975975 paperback (± € 35,30)
Onderwijstijden
Ma. 01-02-2010 to 15-03-2010 10.00-13.00 uur Gebouw , zaal A306
Toetsdata
Ma. 22-03-2010 11.00 - 13.00 hrs
Ma. 19-04-2010 herkansing 13.00 - 15.00 hrs
Bijzonderheden
Deze cursus is een keuzevak binnen de bachelor Arbeids- & Organisatiepsychologie, en
is relevant voor alle richtingen (Personeelspsychologie, Arbeids- en Gezondheidspsychologie
en Sociale Processen in Organisaties) binnen A&O.
studiegids09-10.indb 123 9-6-2009 12:21:46
123

124
Arbeids- en Organisatiepsychologie, Bachelor Cursusbeschrijvingen
Organizational Change
Credits 9 EC
Code BA09
Semester Semester 2, period 2
Number of participants Max. 40
Prerequisites Propedeuse and second study year, Motivation and Workplace
Behavior, Working in Teams
Lecturer Mrs. dr. L. Greer
Content and Goals
Organizations are changing at an ever increasing rate. In this course, we will delve into
different theories and tools that can be used to facilitate change processes. We will discuss
the psychological underpinnings of change management and apply research in this area
to concrete situations in organizations through the discussion of business cases in small
groups in class and in discussion with multiple guest speakers who are practitioners in
different fields relating to organizational change.
Teaching Format
Highly participative lecture format. Attendance is required.
Assessment
The exam consists of 8 open ended questions and 2 essay questions about a business
case. Registration for the exam at least one week before the exam date on Studieweb is
required.
Study Materials and Costs
• Literature list will be made available later.
Lesson dates
Th. 01-04-2010 thru 17-06-2010 15.00-18.00 uur Building A , room A306
No lesson on 13-05-2010.
Exam dates
Th. 24-06-2010 15.00-18.00 hour
Mon.30-08-2010 10.00-13.00 hour Resit
Extra information
This course is an elective course in the bachelor study Work and Organizational Psychology
and is recommended for students who want to specialize in the direction of Social
Processes in Organizations.
studiegids09-10.indb 124 9-6-2009 12:21:47

Arbeids- en Organisatiepsychologie, Bachelor Cursusbeschrijvingen
Working in Groups
Credits 6 EC
Code BA05V
Semester Semester 2, period 1
Prerequisites Propedeuse and resesarch training (OP)
Lecturer Mrs. dr. L. Greer
Content and goals
Working together in groups is a very common form of social interaction. Whether it is a
sportteam, a student association, or a department in an organization; most people have
had the experience of working together with others to accomplish a goal. In this course,
we will discuss the different psychological aspects of group interaction and their impact
on the individuals working within these groups. The aim of the course is to gain insight
into the dynamics of working in groups.
Teaching format
One lecture per week. Attendance of classes is strongly required as there will be in-depth
discussion of the course literature and further literature will be provided. Additionally,
students give presentations in small groups. The exam will cover all materials presented
during classes.
Assessment
The exam will consist of both multiple choice and open questions. Registration for the
exam at least one week ahead via Studieweb. (Het tentamen kan in het Nederlands worden
afgelegd).
Study Materials and Costs
• Nijstad, B. A. (2009). Group Performance, Psychology Press, ISNB 9781841696690,
(±€ 23,95).
Lecture times
Th. 04-02-2010 thru 18-03-2010 13.00-15.00 uur Building A , room E
Exam dates
Th. 25-03-2010 13.00-15.00 hour
Th. 22-04-2010 13.00-15.00 hour Resit
Special Conditions
The course is obligatory for students who want to specialize in Work and Organizational
psychology. The course is taught in English.
studiegids09-10.indb 125 9-6-2009 12:21:47
125

126
Arbeids- en Organisatiepsychologie, Bachelor Cursusbeschrijvingen
Recruitment, Selection and Workperformance
Credits 9 EC
Code BA00V
Semester Semester 1, period 1
Prerequisites Propedeuse and research training (OP)
Lecturer Mrs. dr. U-C Klehe
Content and goals
This course will focus on the process of human resource management from an applied
psychological perspective, including topics such as: job analysis, workforce planning,
recruitment and selection of personnel, training, job performance, and separation.
Teaching format
This course combines a classic lecture with student-group projects presented in class as
well as discussions about cases, approaches used in industry, and guest-lectures by professionals
from the field.
Assessment
Two closed-book exams with multiple-choice as well as essay-questions will cover the material
from the lectures and literature. Additionally, students’ presentations in class will
be graded and students can gain extra-points via active participation during the course.
You have to sign up for the exams (and the re-sit) via Studieweb at least one week before
the exam. (Het tentamen kan in het Nederlands worden afgelegd).
Study Materials and Costs
• Cascio, W.F., & Aguinis, H. (2005). Applied Psychology in Human Resource Management
(6th ed.) Upper Saddle River, NJ: Pearson Prentice Hall. ISBN: 9780137154951 (± €
54,84).
• Articles will be made available later.
Lecture times
We. 02-09-2009 thru 14-10-2009 15.00-18.00 hrs Building A, room E
Tu. 27-10-2009 thru 10-11-2009 15.00-18.00 hrs Building A, room E
Th. 17-09-2009 thru 24-09-2009 15.00-17.00 hrs Building A, room E
Th. 08-10-2009 15.00-17.00 hrs Building A, room E
Th. 29-10-2009 15.00-17.00 hrs Building A, room E
Th. 12-11-2009 15.00-17.00 hrs Building A, room E
Exam dates
Tue. 20-10-2009 15.00-18.00 hour Part A
Mon.16-11-2009 15.00-18.00 hour Part B
Tue. 15-12-2009 09.00-13.00 hour Resit (both parts)
Special Conditions
The course is compulsary for the bachelors specialization Work and Organizational Psychology.
The course wil be taught in English. Attendence during the first lecture and the
guest lectures is compulsory, attendance throughout the course highly recommended.
Please read the detailed course-syllabus (available via the lecturer’s uva-website) before
the first session of the course.
studiegids09-10.indb 126 9-6-2009 12:21:47

Arbeids- en Organisatiepsychologie, Master Cursusbeschrijvingen
Adviesvaardigheden
Punten 9 EC
Tentamencode MA08
Plaats in het rooster Semester 2, blok 2
Toelatingsvoorwaarden Bachelor psychologie
Aantal deelnemers Maximaal 12
Docent Mw. dr. A. de Hoogh
Leerdoelen en Inhoud
Het betreft een ervaringsgerichte cursus waarin studenten oefenen in het ontwikkelen
van sociale vaardigheden die nodig zijn om als adviseur in arbeidsorganisaties te kunnen
optreden. Het gaat hierbij om vaardigheden op het gebied van reflectie, luisteren, vragen
stellen, observeren, informatie geven, weerstand en dilemma’s, feedbackvaardigheden en
presenteren. Gespreksvormen die aan de orde komen zijn onder andere het coachingsgesprek,
het selectie- en sollicitatiegesprek, het functioneringsgesprek en het verkoop- en
adviesgesprek.
Onderwijsvorm
Het gaat om ervaringsgericht onderwijs, waarin het oefenen centraal staat. De huiswerkopdrachten
hebben behalve op het voorbereiden van een sessie en het leren van de te
toetsen stof, betrekking op het uitvoeren van persoonlijke oefeningen en observatieopdrachten
en het schrijven van reflectieverslagen. De studiebelasting bedraagt vijf dagdelen
per week.
Toetsvorm
Er is sprake van verplichte aanwezigheid en huiswerkopdrachten. Beoordeling vindt
plaats op basis van een reflectieverslag, individuele presentatie, eindrollenspel en actieve
participatie.
Studiemateriaal
• Gramsbergen-Hoogland, Y. & Van der Molen, H. (2007). Gesprekken in Organisaties.
ISBN: 978-90-01-70625-8 (± € 49,90).
• Aanvullende literatuur
Onderwijstijden
Wo. 31-03-2010 t/m 23-06-2010 15.00-18.00 uur, Gebouw A, zaal 410
Bijzonderheden
Met het oog op de zeer beperkte capaciteit van dit programma, de noodzaak van aanwezigheid
tijdens alle zittingen en het belang van een goede motivatie worden er selectieinterviews
gehouden met de potentiële deelnemers. N.B. Aanmelding voor de module
Adviesvaardigheden via Studieweb is wel vereist, maar niet voldoende. Daarnaast moet
je schriftelijk solliciteren (per e-mail) bij A. H. B. de Hoogh tot uiterlijk 1 februari 2010.
Daarna volgt mogelijk een solicitatiegesprek. Deze cursus staat open voor studenten uit
alle programmagroepen psychologie. Deze cursus is een keuzevak binnen de master Arbeids-
& Organisatiepsychologie, en is relevant voor alle richtingen (Personeelspsychologie,
Arbeids- en Gezondheidspsychologie en Sociale processen in organisaties) binnen
A&O.
studiegids09-10.indb 127 9-6-2009 12:21:47
127

128
Arbeids- en Organisatiepsychologie, Master Cursusbeschrijvingen
Beoordelen en Beslissen in Organisaties
Punten 6 EC
Tentamencode MA14
Plaats in het rooster Semester 2, blok 2
Aantal deelnemers Maximaal 35
Toelatingsvoorwaarden Bachelor Psychologie, specialisatie A&O
Docent Dr. M. Handgraaf
Leerdoel
De voornaamste leerdoelen zijn: a) kennis nemen van gangbare theorie en wetenschappelijk
onderzoek inzake beoordelen en beslissen, b) inzicht verwerven in de mogelijkheden
om de kwaliteit van besluitvorming te verbeteren en c) opdoen van ervaring met beoordelen
en beslissen in oefeningen.
Inhoud
Theorie en research inzake beoordelen en beslissen worden behandeld. Hierbij is de behandeling
van besluitvorming ‘bottom-up’, waarbij respectievelijk gekeken wordt naar
beoordeling, individuele besluitvormingsprocessen, groepsbesluitvorming, besluitvorming
van leidinggevenden en strategische besluitvorming.
Onderwijsvorm
Eén dagdeel per week een bijeenkomst; tijdens de bijeenkomsten worden leerdoelen a) en
b) nagestreefd via hoorcolleges en leerdoel c) via simulatie en praktische oefening.
Toetsvorm
Schriftelijk tentamen over de literatuur en de collegestof (essayvragen). Opgave voor het
tentamen en voor de eventuele herkansing via Studieweb, is verplicht (uiterlijk één week
voor de tentamendatum).
Studiemateriaal en kosten
• Wordt nader bekend gemaakt op Blackboard.
Onderwijstijden
Di. 02-02-2010 t/m 16-03-2010 15.00-18.00 uur Gebouw A, zaal A304
Toetsdata
Di. 23-03-2010 15.00-18.00 uur
Ma. 19-04-2010 13.00-16.00 uur Herkansing
Bijzonderheden
Deze cursus is een keuzevak binnen de master Arbeids- & Organisatiepsychologie, en
wordt aanbevolen voor studenten die zich willen specialiseren in de richting Sociale processen
in organisaties.
studiegids09-10.indb 128 9-6-2009 12:21:47

Arbeids- en Organisatiepsychologie, Master Cursusbeschrijvingen
Conflict en Coöperatie
Punten 9 EC
Tentamencode MA11
Plaats in het rooster Semester 1, Blok 1
Aantal deelnemers Maximaal 40
Toelatingsvoorwaarden Bachelor Psychologie, specialisatie A&O
Docent Mw. dr. F. ten Velden
Leerdoel
De drie voornaamste leerdoelen zijn: a) inzicht verwerven in de theorie en het onderzoek
inzake coöperatie, conflicthantering en onderhandelen, b) inzicht verwerven in de
mogelijkheden om conflict in groepen en organisaties te benutten ter verbetering van de
kwaliteit van besluitvorming en c) opdoen van ervaring met conflicthantering en onderhandelen.
Inhoud
In groepen en organisaties moeten mensen met elkaar samenwerken, waardoor van tijd
tot tijd conflicten ontstaan. Interessant is dat conflicten zowel een negatieve als positieve
uitwerking kunnen hebben op het welzijn en de prestaties van betrokkenen, en van de
organisatie in haar geheel. Deze cursus behandelt algemene theorieën over coöperatie
en conflict in groepen. Daarbij ligt de nadruk op het bestuderen van wetenschappelijke
artikelen. Verder wordt uitgebreid ingegaan op constructieve vormen van conflicthantering
en de effecten daarvan op groepsprestaties, alsmede op mogelijke strategieën van een
derde partij om bij een conflict te bemiddelen.
Onderwijsvorm
Een dagdeel per week een bijeenkomst; tijdens de bijeenkomsten worden leerdoelen a)
en b) nagestreefd via hoorcolleges en het bestuderen van de literatuur en leerdoel c) via
simulatie en praktische oefening.
Toetsvorm
Schriftelijk tentamen over de literatuur en collegestof (meerkeuze- en essayvragen). Opgave
voor het tentamen en voor de eventuele herkansing via Studieweb is verplicht (uiterlijk
één week voor de tentamendatum).
Studiemateriaal
• De Dreu, C.K.W. & Gelfand, M.J. (2008). The Psychology of Conflict and Conflict
Management in Organizations. ISBN 9780805855166. Psychology Press. (± € 59,00)
• Artikelen: Informatie bij het A&O secretariaat.
Onderwijstijden
Vr. 04-09-2009 t/m 13-11-2009 11.00-13.00 uur Gebouw A , zaal A108
Toetsdata
Vr. 20-11-2009 09.00-11.00 uur
Vr. 18-12-2009 09.00-11.00 uur Herkansing
Bijzonderheden
Deze cursus is een keuzevak binnen de master Arbeids- & Organisatiepsychologie en
wordt aanbevolen voor studenten die zich willen specialiseren in de richting Sociale processen
in organisaties.
studiegids09-10.indb 129 9-6-2009 12:21:47
129

130
Arbeids- en Organisatiepsychologie, Master Cursusbeschrijvingen
Organisatieonderzoek 2:
Practicum Data Analyse (PDA)
Punten 3 EC
Tentamencode MA00V
Plaats in het rooster Semester 1, blok 1; Semester 2, blok 2
Aantal deelnemers Maximaal 30
Toelatingsvoorwaarden Bachelor psychologie, specialisatie A&O
Docent Semester 1: Mw. drs. B. Nevicky
Semester 2: Dr. M. Baas
Inhoud
Deze cursus richt zich op de praktische toepassing van analysetechnieken die veel worden
gebruikt in onderzoek binnen de arbeids- en organisatiepsychologie. Zo zal onder andere
ingegaan worden op factoranalyse en betrouwbaarheidsanalyse, correlatie en regressieanalyse,
variantie-analyse, moderatoren en mediatoren. Met behulp van SPSS voeren de
deelnemers vier reeksen analyse-opdrachten uit waarvan de resultaten geïnterpreteerd en
(schriftelijk) gepresenteerd moeten worden.
Onderwijsvorm
Drie dagdelen per week. Aanwezigheid bij alle bijeenkomsten is verplicht.
Toetsvorm
Beoordeling van practicumopdrachten.
Studiemateriaal en kosten
• Field, A. (2005). Discovering Statistics Using SPSS (3rd ed.) London: Sage.
ISBN 9781847879073 (± € 48,00)
Onderwijstijden
Di. 01-09-2009 t/m 22-09-2009 10.00-13.00 uur Gebouw A, zaal A108
Wo. 02-09-2009 t/m 23-09-2009 13.00-17.00 uur Gebouw A, zaal A106
Do. 03-09-2009 t/m 24-09-2009 09.00-13.00 uur Gebouw A, zaal A106
Di. 30-03-2010 t/m 20-04-2010 15.00-18.00 uur Gebouw A, zaal A305
Wo. 31-03-2010 t/m 21-04-2010 09.00-13.00 uur Gebouw A, zaal A106
Do. 01-04-2010 t/m 22-04-2010 09.00-13.00 uur Gebouw A , zaal A106
Bijzonderheden
Deze cursus is verplicht voor de master Arbeids- & Organisatiepsychologie.
studiegids09-10.indb 130 9-6-2009 12:21:47

Arbeids- en Organisatiepsychologie, Master Cursusbeschrijvingen
Organisatieonderzoek 3:
Vraagstelling en Ontwerp van Organisatieonderzoek (VOO)
Punten 6 EC
Tentamencode MA01V
Plaats in het rooster Semester 1, blok 1; Semester 2, blok 2
Aantal deelnemers Maximaal 30
Toelatingsvoorwaarden Bachelor Psychologie, specialisatie A&O
Docent Mw. dr. F. ten Velden, werkgroepbegeleiders
Inhoud
In deze cursus staat de vraag “hoe kom ik tot een relevante en onderzoekbare onderzoeksvraag
voor organisatieonderzoek?” centraal. In het eerste college wordt aan de hand van
het boek besproken hoe praktijkproblemen door toepassing van theoretische inzichten
uit de Arbeids- en Organisatiepsychologie ontleed kunnen worden en onderzoekbaar gemaakt
kunnen worden. Tevens is er aandacht voor problemen die niet zozeer uit de praktijk
afkomstig zijn, maar uit de literatuur (theoretische problemen). In de tweede week
volgt een tentamen over het college en het boek van Buunk en Veen. In het tweede deel
van de cursus gaan studenten zelf, onder begeleiding van één van de docenten, in werkgroepen
een praktisch of theoretisch probleem ontleden en analyseren. Het probleem
wordt daarbij weergegeven in een procesmodel en hieruit worden concrete en toetsbare
hypothesen afgeleid. Vervolgens schrijft men een onderzoeksvoorstel voor een onderzoek
waarin de houdbaarheid van het model getoetst kan worden. Het tweede deel wordt afgesloten
met een plenaire sessie, waarin groepen hun onderzoeksvoorstel presenteren en de
andere studenten hierop commentaar kunnen geven.
Onderwijsvorm
Hoorcollege, werkgroepen en plenaire presentaties. De indeling van de werkgroepen
wordt tijdens het tentamen bekend gemaakt. In de wekelijkse bijeenkomsten worden de
vorderingen bij de opdrachten besproken. Aanwezigheid bij al deze bijeenkomsten is dan
ook verplicht.
Toetsvorm
Beoordeling vindt plaats op grond van a) het geschreven onderzoeksvoorstel (dit bepaalt
voor tweederde het eindcijfer) en b) een in de tweede week (zie toetsdatum) te maken
tentamen over Buunk & Veen (bepaalt voor eenderde het eindcijfer). Opgave voor het
tentamen via Studieweb minimaal een week voor het tentamen, is verplicht.
Studiemateriaal en kosten
• Buunk, A. P., & Veen, P. (1995). Sociale psychologie & praktijkproblemen: Van probleem
naar oplossing. Houten/Diegem: Bohn Stafleu van Loghum. ISBN: 9789031317653 (€
29,50).
• Nader op te geven literatuur over de te behandelen praktijkproblemen en theorie.
Onderwijstijden
Di. 29-09-2009 10.00-13.00 uur Gebouw A, zaal A306
Di. 17-11-2009 10.00-13.00 uur Gebouw A, zaal A306
Di. 27-04-2010 15.00-18.00 uur Gebouw A, zaal A305
Di. 15-06-2010 15.00-18.00 uur Gebouw A , zaal A305
studiegids09-10.indb 131 9-6-2009 12:21:48
131

132
Arbeids- en Organisatiepsychologie, Master Cursusbeschrijvingen
Toetsdatum
Di. 06-10-2009 10.00-11.00 uur
Di. 04-05-2010 15.00-16.00 uur
Bijzonderheden
Deze cursus is verplicht voor de master Arbeids- en Organisatiepsychologie.
studiegids09-10.indb 132 9-6-2009 12:21:48

Arbeids- en Organisatiepsychologie, Master Cursusbeschrijvingen
Personeelsselectie
Punten 6 EC
Tentamencode MA13
Plaats in het rooster Semester 1, blok 2
Aantal deelnemers Maximaal 35
Toelatingsvoorwaarden Bachelor Psychologie, specialisatie A&O
Docent Dr. J. te Nijenhuis
Inhoud en leerdoelen
In deze cursus zullen uitgebreid enkele onderwerpen worden behandeld die kenmerkend
zijn voor de huidige theoretische en empirische ontwikkelingen op het gebied van de personeelsselectie
en assessment. Het betreft de volgende onderwerpen: predictietheorieën,
het efficiënt combineren van predictoren, het meten van criteria, selectie van allochtonen
en ‘human resource costing’ (wat is de bijdrage van een selectieprocedure?). Verschillende
typen predictoren zullen in detail worden besproken, te weten: tests voor cognitieve capaciteiten,
persoonlijkheidsvragenlijsten, interviews, situatiebeoordelingstests en assessment
centers. Voor al deze methoden zullen enkele relevante overkoepelende onderwerpen
- zoals validiteit en kosten en baten voor de organisatie - in detail worden besproken.
Van de studenten wordt verwacht dat zij zich verdiepen in aanvullende literatuur en dat
zij onderwerpen op theoretisch en praktisch gebied in de personeelsselectie integreren.
Onderwijsvorm
Eén college per week.
Toetsvorm
Schriftelijk tentamen bestaande uit open vragen en meerkeuzevragen die betrekking hebben
op de belangrijkste aspecten van de selectieliteratuur en de empirische stand van
zaken. Opgave voor het tentamen via Studieweb minimaal een week voor de tentamendatum,
is verplicht.
Studiemateriaal en kosten
• Evers, A., Anderson, N., & Voskuijl, O. (2005). The Blackwell Handbook of Personnel
Selection. Oxford: Blackwell Publishing. ISBN 9781405117029 (€ 121,50).
• Cascio, W. F. & Boudreau, J. W. (2008). Investing in People: Financial Impact of
Human Resource Initiatives. ISBN 0-13-239411-1 [tentamenstof: h. 1 - 3 + h. 8 - 11;
illustratiemateriaal: h. 4 - 7 + h. 12] (± € 37,50).
• Reader met artikelen, info secretariaat A&O
Onderwijstijden
Vr. 27-11-2009 t/m 29-01-2010 11.00-13.00 uur Gebouw C , zaal C302
Toetsdatum
Vr. 05-02-2010 11.00-13.00 uur
Vr. 05-03-2010 11.00-13.00 uur (Herkansing)
Bijzonderheden
Deze cursus is een keuzevak binnen de master Arbeids- en Organisatiepsychologie en
wordt aanbevolen voor studenten die zich willen specialiseren in de Personeelspsychologische
richting.
studiegids09-10.indb 133 9-6-2009 12:21:48
133

134
Arbeids- en Organisatiepsychologie, Master Cursusbeschrijvingen
Persoon en Organisatie
Punten 6 EC
Tentamencode MA04
Plaats in het rooster Semester 1, blok 2
Toelatingsvoorwaarden Bachelor Psychologie, specialisatie A&O
Aantal deelnemers Maximaal 40
Docent Mw. prof. dr. A. van Vianen
Inhoud
Het functioneren van personen is slechts ten dele afhankelijk van kennis, vaardigheden
en capaciteiten. Ook de organisatie-omgeving is van invloed op presteren en welbevinden
van medewerkers. Persoon en omgeving zijn geen statische eenheden, maar ontwikkelen
zich en zoeken elkaar op. Omgevingen kunnen enerzijds worden beschouwd als entiteiten
die los staan van individuen, en anderzijds als specifieke combinaties van individuen.
In deze cursus worden enkele theoretische modellen aan de orde gesteld met betrekking
tot de interactie tussen persoon en omgeving. Speciale aandacht zal worden besteed aan
persoon-organisatie fit en persoon-team fit. De nadruk zal liggen op zelf-selectie en zelfregulatie
van individuen. Zelf-selectie komt tot uitdrukking in de wijze waarop personen
keuzes maken m.b.t. hun beroep, hun baan en de taken binnen hun baan. Zelfregulatie
speelt een rol bij optimaliseren van kennis, vaardigheden en capaciteiten.
Onderwijsvorm
Eénmaal per week een college/bespreking van literatuur. Afhankelijk van het aantal deelnemers,
voeren studenten in groepjes van 3 of 4 personen een opdracht uit of verzorgen
individueel een presentatie. Mede vanwege deze opdrachten is aanwezigheid verplicht.
Toetsvorm
Tentamen over de literatuur en de collegestof (schriftelijk). De groepsopdracht wordt als
tentamenvraag meegeteld voor het bepalen van het eindcijfer. Opgave voor het tentamen
en voor de eventuele herkansing via Studieweb minimaal een week voor het tentamen,
is verplicht.
Studiemateriaal en kosten
• Er zal gebruik worden gemaakt van een reader met artikelen.
Onderwijstijden
Di. 24-11-2009 t/m 19-01-2010 13.00-15.00 uur Gebouw A , zaal A305
Toetsdata
Di 26-01-2010 13.00-15.00 uur
Ma. 22-02-2010 13.00-15.00 uur Herkansing
Bijzonderheden
Deze cursus is een keuzevak binnen de master Arbeids- & Organisatiepsychologie en
wordt aanbevolen voor studenten die zich willen specialiseren in de richting Sociale processen
in organisaties of in de Personeelspsychologische richting.
studiegids09-10.indb 134 9-6-2009 12:21:48

Arbeids- en Organisatiepsychologie, Master Cursusbeschrijvingen
Prosociaal Gedrag in de HRM-praktijk
Punten 6 EC
Tentamencode MA12
Plaats in het rooster Semester 2, blok 1
Aantal deelnemers Maximaal 25
Toelatingsvoorwaarden Bachelor Psychologie, specialisatie A&O
Docent Mw. prof. dr. A. Nauta
Inhoud en leerdoelen
Wat is prosociaal gedrag in de context van arbeidsorganisaties? Welke factoren bepalen
of mensen in organisaties zich prosociaal of juist tegengesteld daaraan (denk aan fraude,
‘zwart’ verzuim) gedragen? Wat zijn gevolgen van prosociaal en antisociaal gedrag in
organisaties? In deze cursus worden deze vragen behandeld vanuit diverse theoretische
perspectieven, waaronder de evolutionaire benadering van prosociaal gedrag, moraliteit
en integriteit, vertrouwen in organisaties, organizational citizenship behavior, organizational
justice, psychological contract, en ten slotte goed werkgeverschap/goed werknemerschap.
Na afloop kennen deelnemers aan deze cursus de ‘state of the art’ theorieën
over prosociaal gedrag in organisaties en weten ze hoe deze theorieën in empirisch onderzoek
getoetst worden. Dit laatste leren deelnemers door zelf, op basis van de bestudeerde
literatuur en een interview met een HR-manager, een onderzoeksvoorstel te schrijven ter
toetsing van een hypothese rondom prosociaal gedrag en ter oplossing van een vraagstuk
in de HRM-praktijk van een organisatie.
Onderwijsvorm
Eén dagdeel per week een bijeenkomst in de vorm van een werkcollege. Aanwezigheid
verplicht.
Toetsvorm
Een essay in de vorm van een theoretisch onderbouwd onderzoeksvoorstel ter oplossing
van een HRM-vraagstuk.
Studiemateriaal en kosten
• Reader, informatie bij A&O secretariaat.
Onderwijstijden
Wo. 03-02-2010 t/m 24-03-2010 15.00-17.00 uur Gebouw A, zaal A304
Bijzonderheden
Deze cursus is een keuzevak binnen de master Arbeids- & Organisatiepsychologie, en
wordt aanbevolen voor studenten die zich willen specialiseren in de richting Sociale processen
in organisaties of in de Personeelspsychologische richting.
studiegids09-10.indb 135 9-6-2009 12:21:48
135

136
Research Master Psychology Cursusbeschrijvingen
Creativity and Innovation
Credits: 6 EC
Code: RA02
Semester: Semester 1, Period 1
Prerequisites Bachelor of Psychology
Lecturers: Prof. dr. C.K.W. De Dreu
Objectives
To survive and prosper, social systems such as communities and organizations (need to)
change and innovate. In this course we examine the psychological mechanisms – cognitive,
motivational, and social – underlying creativity and innovation. We approach the
issue from a multi-level perspective. We look at divergent thinking and creativity at the
individual level, and consider cognitive, motivational, and affective influences on creativity
and innovation. Because creativity and innovation are largely social phenomena, we
study in depth effects of group-level variables including group composition, team climate,
group conflict, and leadership style. Finally, we consider what it takes at the system-level
(society, organization) to implement innovation and to make use of creative ideas.
Teaching format
Seminars/workshops. We will read articles around a theme prior to the weekly meeting
and discuss these. There will also be weekly assignments and students write a research
proposal.
Assessment
Participation, one research paper, presentation. The paper counts for 80% of the grade,
the presentation for 20%.
Literature
• Articles
Lesson dates
Mon. 31-08-2009 thru 19-10-2009 14.00-17.00 hours Building A, room A302
studiegids09-10.indb 136 9-6-2009 12:21:48

Research Master Psychology Cursusbeschrijvingen
Leadership
Credits 6 EC
Code RA05
Semester Semester 1, Period 2
Prerequisites Bachelor of Psychology
Lecturers Mw. prof. dr. A. van Vianen, mw. dr. A. de Hoogh,
Mw. dr. ing. I. de Pater
Objectives
Leaders are able to make and break companies and their citizens. This course will be
organized around three compelling themes:
1. The motives and influencing behaviors of leaders
2. Leadership emergence
3. Leaders-member exchange.
The first theme addresses subjects such as: Charismatic, narcissistic, and ethical leadership.
The second theme focuses on leadership emergence, and adresses personal and
situational antecedents of leadership emergence in leaderless groups. The third theme
concerns the quality of the relationships that leaders have with their subordinates and
how leaders and subordinates are attracted towards each other.
Teaching format
Seminar/workshops. It is a highly interactive course where groups of students prepare
lectures, research proposals, and practical applications (under supervision) prior to the
each weekly meeting. The course starts with an introduction to the three leadership
themes and systematically addresses these themes in subsequent meetings through group
presentations on leadership theory, research and practice. Students in audience assist in
providing feedback.
Assessment
Active participation; individual paper, and presentation. The paper counts for 50 % of the
grade and the active participation, presentations skills and the content of the presentation
counts for the other 50 % of the grade.
Literature
• Articles
Lesson dates
Mon.26-10-2009 thru 14-12-2009 09.00-12.00 hours Building A, room A104
studiegids09-10.indb 137 9-6-2009 12:21:49
137

138
Research Master Psychology Cursusbeschrijvingen
Research Methods in Organizational Psychology
Credits 6 EC
Code RA06
Semester Semester 1, Period 2
Prerequisites Bachelor of Psychology
Lecturer Prof. dr. J. Hollenbeck
Objectives
The purpose of this course is to prepare students to undertake original programs of scientific
research in the field of organizational psychology.
Teaching format
In general, the scientific process employs both theory and data in an effort to describe, explain,
predict and control some phenomenon of interest. This process can be conceptualized
in terms of four key linkages. Linkage 1 describes the process of moving from theory
to hypotheses generation, and entails such topics as theory building, ascertaining the
current state of knowledge and generating hypotheses. Linkage 2 emphasizes the transition
from these hypotheses to the collection of data and deals with the issues associated
with reliability of measurement, validity of measurement, sampling units of study, and
research design. In Linkage 3, this data is analyzed, typically through statistical means,
in order to draw inferences with respect to the theory and hypotheses. Finally, the process
comes full circle in Linkage 4, where the results of a given study are used to support,
amend or refute the theory that originally gave rise to the hypotheses. Critical topics associated
with this linkage include the interpretation, generalizability and presentation of
research results. This course, through readings, discussions and exercises, examines each
of these for linkages in detail.
Assessment
Active participation; individual paper, and individual presentation.
Literature
• Articles
Lesson dates
Wed. 28-10-2009 thru 16-12-2008 14.00-17.00 hours Building A, room A507
studiegids09-10.indb 138 9-6-2009 12:21:49

Research Master Psychology Cursusbeschrijvingen
Social Decision Making
Credits 6 EC
Code RA01
Semester Semester 1, Period 1
Prerequisites Bachelor of Psychology
Lecturer Prof. dr. C.K.W. De Dreu
Objectives
The focus of this course is on those situations where people make decisions, individually
or as a group, that affect not only their own outcomes, but those of interdependent others
as well. While this type of decision is important in organizations (e.g., leader-follower relations;
team work), understanding the basic psychological mechanisms has wider implications
and pertains to family situations, hooligans, community governance, politicians,
and so on. We consider in depth various research paradigms, including two-person and
N-person social dilemmas (including computer simulations), ultimatum bargaining and
multi-issue negotiation, social decision schemes and information pooling models. We
examine these situations from four distinct and mutually compatible orientations on
social decision making – a behavioral economists model on incentive-based strategizing,
an evolutionary model on cooperative choice, an organizational behavior/decision
making model on cognitive deficits and bounded rationality, and an integrative, social
psychological model on motivated information processing.
Teaching format
Seminar/workshops. We will read articles around a subtheme prior to the weekly meeting
and will discuss the subtheme and related articles.
Assessment
Active participation; individual paper, and individual presentation. The paper counts for
80% of the grade, the presentation for 20%.
Literature
• Articles
Lesson Dates
Tue. 01-09-2009 thru 20-10-2009 14.00-17.00 Building A , room A506
studiegids09-10.indb 139 9-6-2009 12:21:49
139

140
Research Master Psychology Cursusbeschrijvingen
studiegids09-10.indb 140 9-6-2009 12:21:49

Hoofdstuk 7
Klinische Psychologie
studiegids09-10.indb 141 9-6-2009 12:21:49

142
Programmagroep Klinische Psychologie
Programmagroep Klinische Psychologie
Secretariaat:
Herman Vinckers 828 525.6810 H.H.Vinckers@uva.nl
Sandra Diets 828 525.6810 S.Diets@uva.nl
Christina Nikijuluw 828 525.6810 C.F.E.Nikijuluw@uva.nl
kpsecretariaat-fmg@uva.nl
Mentoraat/studiecoördinator:
Mw. drs. Kitty Rolf 815 525.6820 C.R.Rolf@uva.nl
Spreekuren: di-wo-do 10.30-12.00 en 13.30-14.30 uur
Afspraken verlopen via het secretariaat (telefonisch of per e-mail).
Onderwijscoördinator:
Mw. dr. Corine Dijk 827 525.6113 K.F.L.Dijk@uva.nl
Stagecoördinator:
Mw. drs. Emily Brugman 822 525.6825 E.Brugman@uva.nl
Inloopspreekuur di 12-13 uur en volgens afspraak via secretariaat.
Stagesecretaris:
Sandra Diets 828 525.6506 S.Diets@uva.nl
Werkstukcoördinator:
Mw. dr. Saskia van der Oord 818 525.6687 S.vanderOord@uva.nl
Volgens afspraak.
Thesecoördinator:
Dhr. dr. Thomas Ehring 824 525.6858 T.W.A.Ehring@uva.nl
Volgens afspraak.
Websites:
http://www.fmg.uva.nl/clinicalpsychology (onderzoek)
http://www.student.uva.nl/psy (onderwijs)
Voorzitter van de programmagroep:
Mw. prof. dr. Merel Kindt
1. Medewerkers van de programmagroep
Naam Kamer Telefoon Email
Dhr. prof. dr. N.K. Aaronson 828 525.6810 n.aaronson@nki.nl
Mw. drs. M.L.M.T. Abels Reguera B19 525.6809 M.L.M.T.Abels@uva.nl
Mw. V.A. van Ast, M.Sc. 804 525.6039 V.A.vanAst@uva.nl
Dhr. dr. T.R.J. Beckers 825 525.8602 T.R.J.Beckers@uva.nl
Mw. dr. G.M. de Boo 809 525.6817 G.M.deBoo@uva.nl
Mw. M.G.N Bos, M.Sc. 806 525.8608 M.G.N.Bos@uva.nl
Mw. drs. E. Brugman 822 525.6825 E.Brugman@uva.nl
Dhr. dr. H.J. Conradi 824 525.8606 H.J.Conradi@uva.nl
Mw. drs. D. van Dam 820 525.6818 D.vanDam@uva.nl
Mw. S. Diets 828 525.6506 S.Diets@uva.nl
Mw. dr. K.F.L. Dijk 827 525.6113 K.F.L.Dijk@uva.nl
Dhr. drs. S. Dovis 823 525.6298 S.Dovis@uva.nl
Mw. drs. M. Effting 813 525.6647 M.Effting@uva.nl
studiegids09-10.indb 142 9-6-2009 12:21:49

Programmagroep Klinische Psychologie
Dhr. dr. T.W.A. Ehring 824 525.6858 T.W.A.Ehring@uva.nl
Dhr. prof. dr. P.M.G. Emmelkamp 807 525.6718 P.M.G.Emmelkamp@uva.nl
Dhr. dr. A.A.P. van Emmerik 827 525.8604 A.A.P.vanEmmerik@uva.nl
Mw. F. Gazendam, M.Sc. 804 525.8601 F.Gazendam@uva.nl
Dhr. drs. S. Ghane 813 525.6815 S.Ghane@uva.nl
Dhr. dr. W.J. Gomperts 829 525.8610 W.J.Gomperts@uva.nl
Mw. drs. K. Hohnen 823 525.6317 K.Hohnen@uva.nl
Dhr. dr. J.H. Kamphuis 826 525.6785 J.H.Kamphuis@uva.nl
Mw. prof. dr. M. Kindt 808 525.6044 M.Kindt@uva.nl
Mw. dr. A.M.M. Kolk 810 525.6812 A.M.M.Kolk@uva.nl
Mw. drs. F.L. Kraanen 820 525.6728 F.L.Kraanen@uva.nl
Dhr. prof. dr. A. Lange 819 525.6822 A.Lange@uva.nl
Mw. dr. J.M. Liber 809 525.6272 J.M.Liber@uva.nl
Mw. dr. S. van Linden 803 525.8603 S.vanLinden@uva.nl
Mw. drs. E.A. Lith 811 525.6107 E.A.Lith@uva.nl
Mw. drs. K. Meyerbröker 820 525.7084 K.Meyerbroker@uva.nl
Dhr. dr. N. Morina 821 525.8607 N.Morina@uva.nl
Mw. C.F.E. Nikijuluw 828 525.6810 C.F.E.Nikijuluw@uva.nl
Dhr. dr. A. Noordhof 812 525.7028 A.Noordhof@uva.nl
Mw. drs. H.H. Oberink 818 525.6717 H.H.Oberink@uva.nl
Mw. dr. S. van der Oord 818 525.6687 S.vanderOord@uva.nl
Dhr. prof. dr. P.J.M. Prins 816 525.6821 P.J.M.Prins@uva.nl
Mw. drs. S. Raabe 814 525.6811 S.Raabe@uva.nl
Dhr. dr. S. Rietveld 801 525.6823 S.Rietveld@uva.nl
Mw. drs. C.R. Rolf 815 525.6820 C.R.Rolf@uva.nl
Mw. drs. E. de Ruiter 811 525.6107 E.deRuiter1@uva.nl
Mw. dr. H.A. Scholing 828 525.6810 H.A.Scholing@uva.nl
Mw. D. Sevenster, M.Sc. 806 525.7065 D.Sevenster@uva.nl
Mw. drs. W. Smid 829 525.6716 WSmid@hoevenstichting.nl
Mw. drs. A.C. Soeter 805 525.6874 A.C.Soeter@uva.nl
Dhr. dr. M. Spiering 814 525.6816 M.Spiering@uva.nl
Mw. dr. A.H. van Stegeren 812 525.6799 A.H.vanStegeren@uva.nl
Dhr. drs. J.N.P. van Veen 829 525.6716 J.N.P.vanVeen@uva.nl
Dhr. prof. dr. R. Verheul 828 525.6810 R.Verheul@uva.nl
Dhr. dr. B. Vervliet 825 525.6768 B.Vervliet@uva.nl
Mw. drs. L. Vervoort 813 525.6814 L.Vervoort@uva.nl
Dhr. H.H. Vinckers 828 525.6810 H.H.Vinckers@uva.nl
Dhr. prof. dr. S. Visser 829 525.6716 S.Visser@uva.nl
Mw. dr. S.M. van Well 805 525.7082 S.M.vanWell@uva.nl
Mw. dr. F.J. van Zuuren 829 525.6716 F.J.vanZuuren@uva.nl
studiegids09-10.indb 143 9-6-2009 12:21:49
143

144
Programmagroep Klinische Psychologie
Studentenfractie
De studentenfractie houdt zich bezig met de kwaliteit van het onderwijs en de evaluatie
ervan. Verder houdt zij zich bezig met klachten en problemen (kpstudentenfractie-fmg@
uva.nl; er hangt een klachten-/ideeënbus naast kamer 815). Heeft men interesse om deel
uit te maken van de studentenfractie, neem dan contact op met Kitty Rolf, C.R.Rolf@
uva.nl.
Medewerkers en hun interessegebieden
Aaronson, prof.
dr. Neil
Abels Reguera,
drs. Leire
Ast, M.Sc.
Vanessa van
Bijzonder hoogleraar in kwaliteit van leven (KvL) bij chronische ziekten,
parttime. Gebieden van onderzoeksinteresse: het toepassen van KvL maten
in klinisch wetenschappelijk onderzoek en in de klinische praktijk binnen
de oncologie; psychosociale aspecten van klinische kanker genetica en
psychosociale interventiestudies bij kankerpatiënten.
Docent relatie- en gezinstherapie. Tevens werkzaam als zelfstandig gevestigd
psycholoog binnen een groepspraktijk. Lid VGCT. Aandachtsgebieden
zijn angststoornissen (in het bijzonder posttraumatische stress), burn-out,
stemmingsstoornissen en relatietherapie. Daarnaast in dienst van Interapy
B.V. als behandelaar van PTSS, burn-out en depressie.
Promovenda. Verricht experimenteel onderzoek naar de invloeden van stress
op het angstgeheugen.
Beckers, dr. Tom Universitairdocent.Onderzoekenonderwijsophetgebiedvandeexperimentele
psychopathologie, interessegebieden o.a. cognitieve leerpsychologie, angst en
verslaving.
Universitair docent bij Klinische Psychologie, specialisatie klinische kinder-
Boo, dr. Gerly de
en jeugdpsychologie. Naast docent ook onderzoeker op de gebieden van
interventies en de ontwikkeling van de persoonlijkheid bij kinderen en
jeugdigen. Als psychotherapeut betrokken bij het Ambulatorium.
Bos, drs.
Marieke
Brugman, drs.
Emily
Conradi, dr.
Henk Jan
Dam, drs.
Debora van
Dijk, dr. Corine
Dovis, drs.
Sebastiaan
Effting, drs.
Marieke
Ehring, dr.
Thomas
Promovenda. Verricht experimenteel onderzoek naar de plasticiteit van
angstgeheugen.
Stagecoördinator en docent collectieve stagebijeenkomsten, parttime
verbonden aan de programmagroep. Daarnaast freelance trainer van
trainingen voor kinderen met emotionele en gedragsproblemen.
Universitair docent. Onderwijs op het gebied van de psychotherapie. Doet
onderzoek naar depressie en de behandeling ervan, assessment van hechting,
en de rol van hechting in depressie en therapie.
Promovenda.VerrichtonderzoeknaarPTSSenproblematischmiddelengebruik
(behandeling, screening en functionele relatie).
Universitair docent. De rol van interpretatie- en beoordelingsbiases voor de
communicatieve waarde van emoties bij angst en depressie. Geïnteresseerd
in wat er mis gaat bij het begrijpen van andermans emotie, als bij het zelf
uitzenden van een emotie.
Promovendus. Verricht onderzoek naar het executief functioneren van
kinderen met ADHD: de invloed van training en bekrachtiging.
Promovenda. Verricht experimenteel onderzoek naar werkingsmechanismen
van gedragsverandering bij emotionele stoornissen en naar welke factoren
bijdragen aan effectieve extinctie.
Universitair docent. Verricht onderzoek naar de etiologie en behandeling van
posttraumatische stress-stoornis en de rol van piekeren en emotieregulatie
vanuit een transdiagnostisch perspectief. Overige interessegebieden:
werkingsmechanismen binnen de behandeling van angststoornissen,
informatieverwerkingsprocessen bij emotionele stoornissen.
studiegids09-10.indb 144 9-6-2009 12:21:49

Emmelkamp,
prof dr. Paul
Emmerik, dr.
Arnold van
Gazendam,
M.Sc. Femke
Ghane, drs.
Sam
Gomperts, dr.
Wouter
Kamphuis, prof.
dr. Jan Henk
Kindt, prof. dr.
Merel
Kolk, dr.
Annemarie
Kraanen, drs.
Fleur
Lange, prof dr.
Alfred
Liber, dr. Juliette
Linden, dr.
Sabine van
Lith, drs. Eva
Meyerbröker,
drs. Katharina
Morina, dr.
Nexhmedin
Oberink, drs.
Riëtta
Programmagroep Klinische Psychologie
Akademiehoogleraar KNAW en hoogleraar klinische psychologie. Verricht
onderzoek naar etiologie en behandeling van angststoornissen en depressie.
Overige interessegebieden: verslaving, persoonlijkheidsstoornissen, stalking,
forensische psychologie en arbeidsgerelateerde problematiek.
Universitair docent. Coördinator Academisch Ambulatorium. Verricht
onderzoek naar de behandeling van angststoornissen en posttraumatische
stress-stoornis in het bijzonder.
Promovenda. Verricht experimenteel onderzoek naar transdiagnostische
processen en ontwikkeling en instandhouding van angst.
Promovendus. Verricht onderzoek naar verklaringen van psychische klachten
bij allochtone patiënten en de rol daarvan bij de behandeling. Overige
interessegebieden zijn cultuur, gezondheid en trauma.
Universitair docent, parttime. Geeft onderwijs in psychopathologie en in
psychoanalyse. Als klinisch psycholoog-psychoanalyticus verbonden aan het
Nederlands Psychoanalytisch Instituut. Interessegebieden: effectonderzoek
naar psychoanalyse, transculturele psychoanalyse, sociaal-historische aspecten
van psychische problemen.
Hoogleraar. Onderzoeksgebied: Persoonlijkheid en Psychodiagnostiek.
Voorzitter van de programmagroep en hoogleraar in de experimentele
klinische psychologie. Verricht onderzoek naar emotioneel geheugen en
plasticiteit van emotioneel geheugen, verwerking van traumatische ervaringen,
behandeling van posttraumatische stress-stoornis, werkingsmechanismen
van gedragsverandering en informatieverwerkingsprocessen bij emotionele
stoornissen.
Universitair hoofddocent. Onderzoek en onderwijs op het terrein van de
medische psychologie en cultuur & gezondheid. Specifieke onderwerpen
zijn somatisatie en medisch onverklaarde lichamelijke klachten, individuele
verschillen (cultuur en gender) bij onverklaarde klachten, stressrespons en
ziekteverklaring.
Promovenda. Doet onderzoek naar de behandeling van daders van
partnergeweld die tevens verslaafd zijn aan of misbruik maken van alcohol,
cocaïne en/of cannabis.
Bijzonder hoogleraar in relatie- en gezinstherapie, parttime. Gebieden van
onderzoeksinteresse: directieve gezins- en relatietherapie, mechanismen
en behandeling van posttraumatische stress, depressie, eetstoornissen.
Implementatie van geprotocolleerde behandelingen via het Internet.
Postdoctoraal onderzoeker. Verricht onderzoek naar preventieve interventie
van kinderen met gedragsproblemen.
Docent. Cursussen: Persoonlijkheidsstoornissen en Somatoforme stoornissen.
Interessegebieden: Crossmodale perceptie.
Docent. Houdt zich bezig met onderwijsontwikkeling. Begeleidt de
werkgroepen klinische psychologie en geeft onderwijs in gesprekstechnieken.
Promovenda. Verricht onderzoek naar werkingsmechanismen van Virtual
Reality Exposure Therapie ter behandeling van angststoornissen.
Universitair docent. Verricht onderzoek naar etiologie en behandeling van
angststoornissen, depressie en rouw.
Universitair docent, parttime. Geeft onderwijs in gespreksvaardigheden,
diagnostiek en persoonlijkheidsstoornissen. Werkt als diagnosticus en
behandelaarinhetambulatorium.Tevensverbondenaandehuisartsenopleiding
van het AMC.
studiegids09-10.indb 145 9-6-2009 12:21:50
145

146
Oord, dr. Saskia
van der
Prins, prof. dr.
Pier
Raabe, drs.
Sandra
Rietveld, dr.
Simon
Ruiter, drs.
Eva de
Scholing, dr.
Agnes
Smid, drs.
Wineke
Soeter, drs.
Marieke
Spiering, dr.
Mark
Stegeren, dr.
Anda van
Verheul, prof. dr.
Roel
Vervliet, dr.
Bram
Vervoort, drs.
Leentje
Visser, prof. dr.
Sako
Well, dr. Sonja
van
Programmagroep Klinische Psychologie
Universitair docent en gedragstherapeut. Onderzoek en onderwijs op het
gebied van de kinder- en jeugdpsychopathologie, interessegebieden ADHD en
PTSS bij kinderen /adolescenten en behandeleffectiviteit. Daarnaast verricht
zij klinisch werk.
Hoogleraar klinische kinder- en jeugdpsychologie. Verricht onderzoek op het
gebied van ADHD en agressie bij kinderen, angst bij kinderen en adolescenten,
en gedragstherapeutische interventiemethoden. Overige interessegebieden:
ontwikkelingspsychopathologie, nature-nurturekwesties.
Docent en promovenda. Geeft onderwijs in gespreksvaardigheden en
psychodiagnostiek. Verricht onderzoek naar de behandeling van complexe
PTSS en de rol die emotie-regulatie hierin speelt.
Universitair docent. Verricht experimenteel medisch-psychologisch
onderzoek.
Docent. Houdt zich bezig met onderwijsontwikkeling. Begeleidt de
werkgroepen klinische psychologie en geeft onderwijs in gesprekstechnieken.
Universitair hoofddocent, parttime. Daarnaast Hoofd Behandelzaken
Volwassenen van De Waag, centrum voor ambulante forensische psychiatrie.
Doet onderzoek op het gebied van forensische psychologie, cognitieve
gedragstherapie en evidence based behandelingen.
Docent klinisch forensische psychologie, parttime. Tevens werkzaam
als onderzoeker in de Van der Hoeven Kliniek te Utrecht, bezig met
promotieonderzoek naar zedendelinquenten. Geeft daarnaast diverse
trainingen op het gebied van risicotaxatie bij zedendelinquenten.
Promovenda. Verricht experimenteel onderzoek naar de onderliggende
mechanismen van de extinctie van angst.
Docent. Cursussen: Analyse van Onderzoeksgegevens, Grensgebieden
van de Klinische Psychologie en Seksuologie. Interessegebieden: religie en
seksuologie.
Universitair docent en onderzoeker. Doet experimenteel onderzoek naar de
relatie tussen emotie, fysiologische arousal en geheugen. Onderzoekt de rol
die neurotransmitters en stresshormonen, zoals noradrenaline en cortisol
hierbij spelen. De komende jaren zal er extra aandacht zijn voor de rol van
het cardiovasculaire systeem (hart- en vaatstelsel) bij de individuele respons
op stress. Daarnaast doet zij onderzoek met behulp van neuroimaging
(zoals fMRI) waarbij de neuroanatomie en de fysiologie van hersengebieden
gekoppeld worden aan emotie en geheugenfunctie.
Bijzonder hoogleraar in de persoonlijkheidsstoornissen, parttime.
Onderzoeksgebieden: diagnostiek, indicatiestelling en behandeling van
persoonlijkheidsstoornissen. Tevens als voorzitter Raad van Bestuur verbonden
aan Psychotherapeutisch Centrum De Viersprong.
Universitair docent en onderzoeker. Doet psychofysiologisch en cognitief
onderzoek naar de mechanismen van ontstaan, uitdoving en terugkeer
van geconditioneerde vrees. Interessegebieden: leertheorie, experimentele
psychopathologie, neurobiologie van conditionering.
Promovenda. Onderzoekt automatische processen (aandacht, evaluatie,
inhibitie) en cognities die een rol spelen bij angststoornissen bij kinderen en
jongeren, aan de hand van directe en indirecte meetinstrumenten.
Bijzonder hoogleraar op de leerstoel De Beroepsopleiding tot
Gezondheidszorgpsycholoog.
Postdoctoraal onderzoeker. Verricht experimenteel onderzoek naar de
onderliggende mechanismen van angststoornissen.
studiegids09-10.indb 146 9-6-2009 12:21:50

2. Inlichtingen en inschrijvingen
Programmagroep Klinische Psychologie
Mentoraat/ studiecoördinatie Klinische Psychologie
Voor inlichtingen over het onderwijs, het plannen van de studie en daaraan verwante
zaken en voor algemene inlichtingen over postmaster (of postdoctorale) opleidingen kan
men terecht bij Kitty Rolf, mentoraat/studiecoördinatie, kamer 815, op afspraak via het
secretariaat.
Naast de mogelijkheid om zaken aangaande het onderwijs te bespreken, staat de deur ook
open voor problemen van meer persoonlijke aard. Kitty Rolf heeft dinsdag, woensdag en
donderdag spreekuur van 10.30-12.00 en 13.30-14.30 uur. Afspraken voor het spreekuur
(een kwartier per persoon) kunnen gemaakt worden via het secretariaat van Klinische
Psychologie (020-525.6810 of per e-mail: kpsecretariaat@fmg.uva.nl).
Studie in het buitenland
Studenten Klinische Psychologie kunnen een deel van de studie in het buitenland doen.
Dit kan het best aan het eind van de studie, in het kader van afstudeeropdracht en keuzepunten.
Men kan gebruikmaken van de internationale contacten van de Afdeling Psychologie.
Bij het Onderwijsinstituut Psychologie werkt een coördinator internationalisering:
mw. drs. A. Weil, internationaloffice-psychology@uva.nl, tel. 525.6773, kamer 214-A.
Financieringsbronnen zijn beperkt en uitzending naar het buitenland vraagt zorgvuldige
voorbereiding; daarom is vroegtijdig contact wenselijk.
Studieplanning
Het hele jaar door kan men een afspraak maken met Kitty Rolf (via het secretariaat)
voor studieadvies, om een studieplanning te maken of de studieplanning bij te stellen.
Alvorens die afspraak te maken is het belangrijk de studiegids (de verschillende onderdelen)
grondig te bestuderen, opdat men een idee heeft van het aanbod van de programmagroep.
De aanmelding voor de cursussen van Klinische Psychologie geschiedt via Studieweb.
Voor ieder semester is er een aanmeldperiode.
• Aanmelden voor het 1e semester is mogelijk via Studieweb in de periode van 22 juni tot
en met 14 augustus 2009 (17.00 uur).
• Aanmelden voor het 2e semester is mogelijk via Studieweb in de periode van 14
december 2009 tot en met 15 januari 2010 (17.00 uur).
Na de aanmeldperiode zal begonnen worden met het plaatsen van de studenten in de
verschillende cursussen. Zo spoedig mogelijk na de plaatsing zal een bevestiging van
deelname worden toegezonden via de studentenmail. Voor cursussen die in het tweede
blok van het semester beginnen, geschiedt de plaatsing twee weken voor aanvang van
de cursussen. Studenten krijgen wel een bevestiging van aanmelding nadat de aanmeldperiode
gesloten is. Om geplaatst te worden in een cursus dient men te voldoen aan
de toelatingsvoorwaarden die voor de cursussen gelden (beschreven bij de afzonderlijke
studieonderdelen).
Inschrijven voor tentamens
De inschrijving voor tentamens kan per vak verschillen. Let op de informatie tijdens de
colleges of werkgroepen of neem contact op met de docent.
3. Het onderzoek van de programmagroep
De doelstellingen van het onderzoek sluiten aan bij het vakgebied klinische psychologie
en daarbinnen in het bijzonder bij de geestelijke en somatische gezondheidszorg en
de gezondheidspsychologie. De onderzoeksvragen hangen samen met problemen op het
gebied van psychisch disfunctioneren. Daarmee is de psychopathologie een kerngebied.
Het onderzoek over psychopathologie kan ingedeeld worden naar de drieslag diagnos-
studiegids09-10.indb 147 9-6-2009 12:21:50
147

148
Programmagroep Klinische Psychologie
tiek, etiologie en behandeling. Diagnostiek, ooit notoir onbetrouwbaar, is in hoge mate
betrouwbaar geworden. Psychometrisch onderzoek heeft gevalideerde tests opgeleverd
die de aanwezigheid en ernst van specifieke disfuncties en klachten meten. Onderzoek
naar etiologische mechanismen verschaft onder meer inzicht in cognitieve en neurobiologische
processen die specifieke vormen van psychopathologie bevorderen en instandhouden.
Belangrijke vooruitgang werd geboekt in de behandeling van emotionele stoornissen
en recent ook van persoonlijkheidsstoornissen. Ernstige beelden zoals dwangstoornissen,
paniekstoornissen, posttraumatische stress-stoornis en depressies, die tot voor enkele decennia
niet of nauwelijks waren te behandelen, blijken goed te reageren op recent ontwikkelde
gedragstherapeutische en farmacotherapeutische interventies.
Onderzoek binnen de programmagroep Klinische Psychologie kan worden onderverdeeld
in grofweg drie onderzoekslijnen:
1. Experimentele klinische psychologie
2. Klinische kinder- en jeugdpsychologie/ontwikkelingspsychopathologie
3. Toegepaste klinische psychologie
Onderzoekslijnen Klinische Psychologie
(1) Experimentele klinische psychologie
Dit programma is gericht op disfunctionele psychologische en neurobiologische processen
waarvan verondersteld wordt dat ze cruciaal zijn voor het ontstaan, in stand houden
en/of terugdringen van psychopathologie. Er wordt onderzoek gedaan naar stoornisspecifieke
processen en naar stoornisoverkoepelende processen.
Emotionele stoornissen zoals angststoornissen en depressie behoren tot de meest prevalente
psychiatrische stoornissen. Een vigerend theoretisch construct voor deze stoornissen
is emotioneel geheugen of dysfunctionele schema’s. Een van de onderzoekslijnen betreft
onderzoek naar de consolidatie en reconsolidatie van emotioneel geheugen. Psychologische
en neurobiologische processen worden in kaart gebracht die mogelijk van invloed
zijn op het versterken dan wel verzwakken van emotioneel geheugen. Onze hypothesen
worden o.a. getest in een vreesconditioneringsparadigma als een model voor het ontstaan
en afleren van angst bij gezonde proefpersonen en bij patiënten met emotionele stoornissen.
Een ander paradigma betreft onderzoek naar het effect van verwerkingsstijlen op
het emotionele geheugen van getraumatiseerde personen en de ontwikkeling van posttraumatische
stress-stoornis. Daarnaast vormt het onderzoek naar selectieve informatieverwerking
(bijv. rumineren) en emotieregulatie bij PTSS, sociale fobie en depressie een
belangrijk onderdeel van ons onderzoeksprogramma. Er worden tevens fMRI-studies
uitgevoerd om meer inzicht te krijgen in de onderliggende neurobiologische functies van
emotioneel geheugen. Getracht wordt om een brug te slaan tussen de fundamentele wetenschap
en de klinische praktijk.
Een andere experimentele onderzoekslijn betreft onderzoek naar symptoomperceptie.
Met experimenteel onderzoek en veldstudies wordt de rol getest van perceptuele en cognitieve
processen in het ervaren van lichamelijke klachten, zowel medisch verklaarde als
medisch onverklaarde. Daarnaast wordt het effect onderzocht van de match/mismatch
tussen persoonskenmerken en de betekenis van de stressor op autonome responsen en
ervaren klachten – in het bijzonder tussen de identificatie met cultuur of gender en de
cultuur- of genderrelevantie van de stressor. Tevens wordt er onderzoek verricht naar
cultuurverschillen in klachtpresentatie, ziekteverklaringen en behandeluitkomst.
(2) Klinische kinder- en jeugdpsychologie/ontwikkelingspsychopathologie
Het onderzoek binnen deze groep is gericht op kinderen met internaliserende stoornissen
(o.a. angststoornissen, depressie, psychotrauma) en kinderen met externaliserende
stoornissen (o.a. ADHD, agressie). Centraal in dit onderzoek staat het zoeken naar voorspellers
van succesvolle behandelingen en het verwerven van inzicht in de mechanismen
van verandering die in effectieve interventies een rol spelen. Zo is het onderzoek
studiegids09-10.indb 148 9-6-2009 12:21:50

Programmagroep Klinische Psychologie
bij kinderen met angststoornissen gericht op het toetsen van cognitieve theorieën van
angst. Via experimentele paradigma’s worden automatische en gecontroleeerde informatieverwerkingsprocessen
bij angstige kinderen onderzocht. Dit onderzoek is ingebed in
behandeleffectonderzoek. Nagegaan wordt in hoeverre veranderingen in cognitie aan te
merken zijn als veranderingsmechanismen binnen de cognitieve gedragstherapie. Wat de
externaliserende stoornissen betreft is het onderzoek gericht op de ontwikkeling en evaluatie
van nieuwe theoriegestuurde interventies voor kinderen met ADHD en hun ouders.
Zo wordt bijvoorbeeld het therapeutisch gebruik van computergames onderzocht als een
mogelijke nieuwe interventiemethode met een gunstig effect op de primaire gedragskenmerken
van ADHD. Verder wordt in longitudinaal onderzoek van ADHD aandacht
besteed aan de etiologie en ontwikkeling van ADHD-symptomen bij jonge kinderen.
Een derde onderzoekslijn betreft de (preventieve) behandeling van kinderen met agressieproblematiek.
Met een ‘stepped-care’ opzet wordt onderzocht of jonge kinderen die risico
lopen op het ontwikkelen van agressie, van dit ontwikkelingstraject afgebracht kunnen
worden door het aanleren van zelfcontrole. Ook in dit onderzoek zijn voorspellers en
veranderingsmechanismen centrale onderzoeksthema’s.
(3) Toegepaste klinische psychologie:
Deze onderzoekslijn heeft betrekking op de evaluatie van cognitieve gedragsinterventies
voor psychiatrische stoornissen bij volwassenen. Interventiestudies worden toegepast bij
(1) obsessief-compulsieve stoornissen, (2) posttraumatische stress, (3) burn-out, (4) vermijdende
persoonlijkheidsstoornis, en (5) patiënten met misbruik- en verslavingsstoornissen
(bv. alcohol- of cocaïneverslaving). Daarnaast wordt er onderzoek gedaan naar endocriene
en immunologische veranderingen als gevolg van cognitieve gedragsinterventies.
Een andere onderzoekslijn betreft toepassingen van technologische ontwikkelingen bij
interventies, zoals het internet en de virtuele werkelijkheid voor de behandeling van patiënten
met angststoornissen.
In samenhang met bovengenoemde onderzoekslijnen vindt er onderzoek plaats op het
gebied van de evidence-based diagnostiek van persoonlijkheid en psychopathologie. Het
onderzoek richt zich op bijdragen aan innovatie van voor de klinische praktijk bruikbare,
evidence-based psychodiagnostiek, en het verhelderen van individuele verschillen
in kwetsbaarheid voor psychopathologie. Verbeterde indicatiestelling en het bevorderen
van het therapeutisch effect van diagnostiek in het algemeen zijn daarbij expliciete doelstellingen.
Ten slotte wordt er onderzoek gedaan op het gebied van de forensische psychologie. Meer
in het bijzonder: (a) de evaluatie van cognitieve behandelprogramma’s bij een TBS-populatie,
(b) onderzoek naar risicofactoren van gewelddadig (seksueel) gedrag, onder andere
bij stalkers. De studies zullen inzicht geven in de differentiële effectiviteit van risicotaxaties
bij het voorspellen van agressief (gewelddadig) gedrag en kunnen belangrijke gevolgen
hebben bij toekomstig beleid binnen de forensisch psychologische praktijk.
4. Het onderwijs van de programmagroep
De programmagroep Klinische Psychologie verzorgt het onderwijs van de specialisatie
Klinische Psychologie. De onderwijsdoelstellingen van de programmagroep behelzen:
a. inzicht verschaffen in de individuele repertoires van gedragsmogelijkheden en
methoden om deze te onderkennen.
b. inzicht verschaffen in fenomenologie van psychopathologie en methoden om deze te
onderkennen.
c. inzicht verschaffen in de experimentele designs waarmee klinische fenomenen
onderzocht kunnen worden.
d. kennis en vaardigheden leren met betrekking tot de methoden om veranderingen aan
te brengen in de diverse vormen van psychopathologie.
studiegids09-10.indb 149 9-6-2009 12:21:50
149

150
Programmagroep Klinische Psychologie
e. inzicht verschaffen in de vigerende theorieën over het ontstaan, instandhouden en
afleren van psychiatrische stoornisssen.
Om de specialisatie Klinische Psychologie af te ronden is een aantal vakken verplicht (zie
paragraaf 6 & 7). Door middel van de keuzevakken kan men de studie een eigen accent
geven, bijvoorbeeld omdat men zich al vroeg wil voorbereiden op een specifiek werkterrein.
NB: voor studenten die geïnteresseerd zijn in klinische psychologie bij kinderen en
jeugdigen zie hoofdstuk 9 (Ontwikkelingspsychologie).
5. Beroepsmogelijkheden
Er is voor afgestudeerden met Klinische Psychologie als specialisatie (bachelor Klinische
Psychologie én voltooide master) een breed scala aan beroepsmogelijkheden.
Zij kunnen werkzaam zijn als onderzoeker, diagnosticus, hulpverlener, docent, preventie-
of beleidsmedewerker, of een combinatie daarvan, in tal van instellingen. Voor de
functies in de hulpverlening (diagnostiek en behandeling van patiënten) zijn postmaster
behaalde registraties steeds vaker vereist (zie hoofdstuk 4 van deze gids of paragraaf 7).
Voorbeelden van instellingen waar afgestudeerden terecht kunnen komen zijn:
• universiteiten, onderzoeksinstituten en opleidingsinstituten
• de algemene gezondheidszorg, d.w.z. afdelingen en poliklinieken van algemene
ziekenhuizen, verpleeghuizen en revalidatiecentra
• de intramurale geestelijke gezondheidszorg, b.v. psychiatrische ziekenhuizen, PAAZafdelingen
van algemene ziekenhuizen, crisiscentra en afkickcentra
• de ambulante geestelijke gezondheidszorg, b.v. instellingen voor de geestelijke
gezondheidszorg, zelfstandige psychologenpraktijken, dagcentra, Rutgers Nisso
Groep, paedologische instituten en bureaus voor studentenpsychologen
• personeeldiensten van bedrijven en organisatie- en adviesbureaus
• instellingen van de ministeries van Justitie of Defensie
Postmaster/ postdoctorale opleidingen
De invoering van de wet Beroepen in de Individuele Gezondheidszorg (BIG) heeft consequenties
voor een deel van de beroepsmogelijkheden. De belangrijkste is dat veel functies
in de ‘officiële’ hulpverleningsinstellingen (instellingen voor de geestelijke gezondheidszorg,
algemene en psychiatrische ziekenhuizen) slechts toegankelijk zijn voor afgestudeerden
die na hun master (of doctoraal) de beroepsopleiding tot Gezondheidszorgpsycholoog
(verder aangeduid met ‘GZ-psycholoog’) hebben gevolgd. Dit is een tweejarige
voltijdopleiding (of vierjarige deeltijd), waarin men vier dagen per week (of twee dagen in
deeltijd) in een praktijkinstelling relevante werkervaring opdoet (aangesteld en betaald
als ‘juniorpsycholoog’) en één dag per week binnen een opleidingsinstituut cursorisch
onderwijs volgt. In Nederland zijn zes van deze opleidingsinstituten, verdeeld over het
hele land en alle gekoppeld aan een universiteit. De opleidingskosten, die in principe door
de cursist moeten worden betaald, bedragen circa € 7500,- per jaar.
Het aantal opleidingsplaatsen voor de opleiding tot GZ-psycholoog bedraagt voor heel
Nederland momenteel ongeveer 600 per jaar, waarop ongeveer 1800 afgestudeerden solliciteren.
Bij de selectie van kandidaten wordt in eerste instantie gekeken of men aan de
gestelde vooropleidingseisen voldoet. Deze opleidingseisen zijn vermeld in hoofdstuk 4
en 5 van deze gids. Naast de opleidingseisen moet men voldoen aan de verplichting om
drie diagnostiekcasussen in te leveren en te laten beoordelen. Indien men alle vakken
uit de propedeuse, het tweede studiejaar en de verplichte cursussen voor de specialistie
Klinische Psychologie heeft gehaald (zie het vervolg van deze tekst) en daarin een stage
van minimaal 19 ec heeft gelopen en een werkstuk heeft afgerond, voldoet men aan de
minimumeisen. Let op: indien men een stage wil doen die aan de eisen voor de GZopleiding
voldoet, dan moet men erop rekenen dat stage-instellingen vaak alleen stages
aanbieden van minstens 30 ec (inclusief 3 casussen). Diegenen die aan alle eisen voldoen,
kunnen daarna solliciteren op een opleidingsplaats. Let op: om aangenomen te worden
studiegids09-10.indb 150 9-6-2009 12:21:50

Programmagroep Klinische Psychologie
bij de GZ-opleiding is het van groot belang dat zo veel mogelijk (klinische) werkervaring
is opgedaan. Met het behalen van de minimumeisen alleen is toelating veel minder
waarschijnlijk! De gemiddelde wachttijd om toegelaten tot een vervolgopleiding bedraagt
doorgaans enkele jaren omdat men vaak de meest ervaren kandidaten aanneemt. Na
het behalen van de registratie GZ-psycholoog kan een beperkt aantal cursisten nog een
vervolgopleiding doen, namelijk de specialistische opleiding tot klinisch psycholoog, die
drie à vier jaar zal duren. (Voor meer informatie zie: www.rino.nl)
6. Derde bachelorjaar (specialisatie)
In het derde bachelorjaar worden vakken aangeboden die een uitgebreide basis vormen
voor Klinische Psychologie. Om te voldoen aan de eisen van het bachelordiploma, specialisatie
Klinische Psychologie zijn de volgende vakken vereist:
Basisprogramma Klinische Psychologie:
• Psychopathologie en psychiatrische classificatie,
Internaliserende stoornissen, Externaliserende stoornissen,
Psychologische interventies 1, Psychodiagnostiek, Cogn. functiestoornisssen
en psychosen en werkgroepen klinische psychologie 30 ec
Verder zijn verplicht:
• Persoonlijkheidsstoornissen 3 ec
• Klinische Gespreksvoering 6 ec
• Analyse van onderzoeksgegevens 6 ec
• Bacheloronderdeel KP naar keuze 6 ec
• Bachelorthese 9 ec
Totaal: 60 ec
Schema KP bachelorstudenten
Semester 1
Basisprogramma Klinische Psychologie (30 ec)
Psychopathologie en psychiatrische classificatie (2)
Internaliserende stoornissen (9)
Externaliserende stoornissen (3)
Werkgroepen Klinische Psychologie (4)
Psychologische interventies 1: theorie
en praktijk (6)
Diagnostiek 1: Psychodiagnostiek (3)
Cogn. functiestoornissen en
psychosen (3)
Semester 2
30 ec
1 verplicht vak en 1 keuzevak Verplichte vakken en these
Analyse v. onderzoeksgegevens (6) of
Klinische Gespreksvoering (6)
Psychoanalyse (6))
Seksuologie (6)
Somatoforme stoornissen(6)
Psychofarmacologie (6)
Analyse v. onderzoeksgegevens (6) of
Klinische Gespreksvoering (6)
Persoonlijkheidsstoornissen (3)
Bachelorthese (9)
N.B.: De verplichte vakken zijn dikgedrukt. Studenten die vertraging oplopen tijdens het derde
jaar kunnen hun these schrijven en/of Analyse van onderzoeksgegevens volgen in het eerste semester
van het jaar daarop.
studiegids09-10.indb 151 9-6-2009 12:21:50
151

152
Programmagroep Klinische Psychologie
Honoursprogramma
Studenten die een honoursdiploma willen behalen kunnen hun studieprogramma verzwaren
door een extra vak te volgen of enige tijd mee te lopen bij een docent als onderzoeksassistent.
Verder schrijven ze een these van 12 ec (these uitgebreid met onderzoeksvoorstel),
zodat in het derde jaar totaal 9 ec extra behaald kunnen worden. Verdere informatie kan
men verkrijgen bij Kitty Rolf. Op het formulier waarop men de keuze maakt voor een
specialisatie kan men reeds aangeven geïnteresseerd te zijn in een honoursprogramma.
7. Master Klinische Psychologie (specialisatie)
7.1 Aansluitmaster Klinische Psychologie
In de aansluitmaster moeten studenten 21 ec besteden aan het volgen van vakken. Van
deze 21 punten zijn Klinische psychodiagnostiek en Psychologische interventies 2 (tezamen
15 ec) verplicht. Deze vakken zijn nodig om aan de cursorische vooropleidingseisen
voor de GZ-opleiding en voor de Basisaantekening Psychodiagnostiek (BAPD) te voldoen.
Daarnaast is er dus ruimte voor een keuzevak. De overige tijd besteedt men aan het
schrijven van een werkstuk dat een verslag is van verricht onderzoek (minstens 18 ec), het
lopen van een klinische stage (minstens 19 ec) en 1 colloquiumpunt. Let op: indien men
een stage wil doen die aan de eisen voor de GZ-opleiding voldoet, dan moet men erop
rekenen dat stage-instellingen vaak alleen stages aanbieden van minstens 30 ec (inclusief
3 casussen).
Schema KP Aansluitmaster
Semester 1
30 ec
12 ec 18 ec
Practicum klinische
psychodiagnostiek (6)
Med. psy: kinderen & jongeren (9)
Praktijk van Persoonlijkheidsst. (6)
Werkstuk Werkstuk
Psych. interventies 2: Volwassenen (9) of
Psych. interventies 2: Relatie- en gezinstherapie (9)
Cultuur en gezondheid (6)
Grensgebieden van de klinische psychologie (6)
Semester 2
30 ec
12 ec 18 ec
Practicum klinische
Psych. interventies 2: Volwassenen (9) of
psychodiagnostiek (6
Psych. interventies 2: Relatie- en gezinstherapie (9)
Verslaving: theorie en behandeling (6) Med. psy: volwassenen en ouderen (9)
Wetenschap, pseudowetenschap en
controverses in de klinische psy. (6)
Psychofarmacologie (6)
Werkstuk of stage Werkstuk of stage
N.B.: De verplichte vakken zijn dikgedrukt. Er zijn in feite dus twee instapmogelijkheden in de
aansluitmaster, specialisatie Klinische Psychologie. Studenten met een afgeronde bachelor voor
1 september starten in het eerste semester, studenten die hun bachelor voor 1 februari afronden
starten in het tweede semester.
studiegids09-10.indb 152 9-6-2009 12:21:50

Programmagroep Klinische Psychologie
7.2 Medische Psychologie (track binnen de aansluitmaster)
De specialisatie medische psychologie bouwt voort op het onderwijs ter voorbereiding op
de postmaster opleiding gezondheidszorg-psycholoog. Een medisch psycholoog is veelal
GZ-psycholoog, psychotherapeut of klinisch psycholoog, werkzaam in een ziekenhuis,
op het grensvlak tussen psychologie en medische wetenschap.
Ziekte, medisch onderzoek en behandeling kunnen een zware belasting betekenen voor
de patiënt en zijn/haar omgeving. Het kan moeilijk zijn om met het ziek zijn, de lichamelijke
beperkingen, en ook emotionele en praktische gevolgen, om te gaan. Ook kunnen
lichamelijke klachten (mede) worden veroorzaakt of in stand gehouden worden door
psychische en sociale problemen.
Het onderwijs richt zich -naast medische basiskennis- op onderzoek naar psychologische
aspecten van (chronische) ziekten (aard, behandeling, bijwerkingen en fysieke gevolgen).
Wat betreft de praktijk wordt aandacht besteed aan psycholoog-patiëntcommunicatie,
arts-patiëntcommunicatie, en psychologische diagnostiek en interventies. Specifieke
thema’s kunnen zijn: medisch onverklaarde lichamelijke klachten, therapietrouw, rouw,
euthanasie, genetisch counselen en cognitieve problemen bij (kanker)behandeling,
Voor cursorisch onderwijs, afstudeeronderzoek en praktijkstage wordt onder andere samengewerkt
met het Academisch Medisch Centrum Amsterdam, het Slotervaart Ziekenhuis,
het Anthonie van Leeuwenhoek Ziekenhuis, het Leids Universitair Medisch
Centrum, het Kennemergasthuis Haarlem, het Waterland Ziekenhuis en het Zaans Medisch
Centrum.
De specialisatie omvat de volgende vakken: Somatoforme stoornissen (keuzevak in de
bachelor), Klinische psychodiagnostiek, Psychologische interventies 2 en Medische Psychologie
volwassenen of Medische Psychologie kinderen en jongeren (vakken in de aansluitmaster).
Behalve deze vakken omvat de track een praktijkstage, een afstudeeronderzoek
(werkstuk) en het bijwonen van 20 lezingen (colloquia, 1 ec) tezamen 36 ec. Wie
in aanmerking wil komen voor de GZ-aantekening en de BAPD moet er rekening mee
houden dat stage-instellingen vaak alleen stages aanbieden van 30 ec.
7.3 Klinisch Forensische Psychologie (selectieve track binnen de aansluitmaster)
De mastertrack Klinisch Forensische Psychologie biedt specialistisch onderwijs over de
relatie tussen psychische stoornissen en delictgedrag, met name gewelddadig en seksueel
delictgedrag. Ingegaan wordt op het ontstaan van dergelijk gedrag, het inschatten van
risico’s op herhaling en de speciale eisen die gesteld worden aan diagnostiek en behandeling
in een (onvrijwillige) forensische setting. Daarnaast zal er aandacht zijn voor het
doen van onderzoek in de forensische sector.
De master is breed van opzet, waarbij de samenwerking met het veld nadrukkelijk is
gezocht. Er wordt samengewerkt met twee tbs-klinieken (de Van der Hoeven Kliniek en
de Oostvaarderskliniek), de grootste instelling voor ambulante forensisch psychiatrische
behandeling in Nederland (De Waag), het Nederlands Instituut voor Forensische Psychiatrie
en Psychologie (NIFP, waaronder het Pieter Baan Centrum valt) en de Reclassering
Nederland. Al deze organisaties leveren input voor de colleges en bieden mogelijkheden
voor afstudeeronderzoek en stage.
De mastertrack is ondergebracht bij de programmagroep Klinische Psychologie en heeft
een duidelijk klinisch psychologische focus: de relatie tussen stoornissen en delictgedrag.
Onderwerpen als ooggetuigenverslagen, verhoortechnieken, profiling, expert witness testimony
en technisch forensisch onderzoek komen dan ook niet of slechts zijdelings aan
de orde.
studiegids09-10.indb 153 9-6-2009 12:21:51
153

154
Programmagroep Klinische Psychologie
De master bevat drie vakken: 1) etiologie van delictgedrag, 2) assessment en 3) behandeling.
Behalve deze vakken omvat de track Klinisch Forensische Psychologie ook een stage
en een afstudeeronderzoek (werkstuk) (samen 35 ec). Bovendien dienen de studenten 20
lezingen bij te wonen (colloquia - 1 ec).
De track Klinisch Forensische Psychologie is in principe bedoeld voor studenten die recentelijk
hun bachelor afgerond hebben. Het intensieve karakter van de track vraagt veel
van de studenten. Er is plaats voor 20 studenten per jaar, bij voorkeur studenten met een
duidelijke affiniteit met het forensische veld, een nuchtere blik, kritisch denkvermogen
en een grote inzet. Alle bijeenkomsten zijn verplicht, het tempo ligt hoog en er is geen
mogelijkheid tot uitloop. Het programma is dan ook alleen haalbaar voor studenten die
fulltime beschikbaar zijn.
Wie voldoet aan deze toelatingsvoorwaarden kan zich aanmelden voor de selectie. Om
per september 2010 met deze mastertrack te starten moet voor 1 juni 2010 een toelatingsverzoek
zijn ontvangen door de selectiecommissie. Na 1 juni 2010 vindt de beoordeling en
selectie plaats. Uiterlijk 1 juli 2010 ontvangt iedereen die zich heeft aangemeld bericht.
Zie voor verder informatie http://www.student.uva.nl/psy/, de masterfase.
7.4 Master Gezondheidszorgpsychologie (let op: selectief)
Deze master is speciaal ontwikkeld voor studenten die een klinische specialisatie hebben
gekozen en die na de master in aanmerking willen komen voor een postmasteropleiding
tot GZ-psycholoog. Deze master kent naast een programma van 60 studiepunten een
honoursprogramma van 30 studiepunten.
De master Gezondheidszorgpsychologie is een selectieve master: jaarlijks zullen maximaal
50 studenten worden geselecteerd. Bij de selectie zal in eerste instantie naar inhoudelijke
toelatingseisen worden gekeken: naast een zeer grondige oriëntatie in de psychologie
en haar deelgebieden zullen de studenten voldoende kennis van en ervaring met met
statistiek en onderzoeksmethoden moeten hebben. Ook zijn er vaardigheidseisen op het
gebied van het verricht hebben van wetenschappelijk onderzoek, gespreksvaardigheden,
wetenschappelijk schrijfonderwijs en andere relevante academische vaardigheden. Minimaal
een jaar van de bachelor moet zijn besteed aan specialistisch onderwijs op een van
de klinische specialisaties, waarbij ook al aandacht is besteed aan stoornissen, diagnostiek
en interventie.
Het volgen van deze master levert de Basisaantekening Psychodiagnostiek op, evenals de
GZ-aantekening.
Zie voor meer informatie elders in de studiegids en http://www.studeren.uva.nl/ma-gezo/
en http://www.student.uva.nl/psy/, de masterfase.
7.5 Verklaring Vereisten Postmaster Opleiding Gezondheidszorgpsycholoog
De eisen voor de Postmaster Opleiding Gezondheidszorgpsycholoog staan vermeld in
hoofdstuk 4. Indien men de specialisatie Klinische Psychologie heeft gevolgd, voldoet
men automatisch aan de vooropleidingseisen voor de Postmaster Opleiding tot GZ-psycholoog,
mits men tevens de juiste stage heeft gevolgd en drie diagnostiekcasussen heeft
ingeleverd. Deze verklaring wordt bij het masterdiploma uitgereikt.
Basisaantekening Psychodiagnostiek, variant klinische psychologie. De eisen voor
de Basisaantekening Psychodiagnostiek (BAPD) staan vermeld in hoofdstuk 4 van deze
studiegids. Een nadere uitwerking van deze eisen is te vinden in de brochure ‘Werkstuk,
stage en diagnostiekaantekening’, te verkrijgen bij het secretariaat. Studenten die de aantekening
willen halen wordt dringend verzocht deze richtlijnen tijdig goed te bestuderen.
studiegids09-10.indb 154 9-6-2009 12:21:51

Programmagroep Klinische Psychologie
Deze aantekening is door het Nederlands Instituut van Psychologen (NIP) vastgesteld en
wordt bij het masterdiploma uitgereikt indien men aan de voorwaarden voldoet.
Wie zowel de specialisatie Klinische Psychologie als de Verklaring Vereisten Postmaster
Opleiding Gezondheidszorgpsycholoog en de Basisaantekening Psychodiagnostiek
(BAPD) wil behalen moet aan onderstaande eisen hebben voldaan. Deze eisen komen
boven op de eisen waaraan men al heeft voldaan in de eerste twee jaar van het bachelorprogramma
(zie hoofdstuk 4).
• Psychopathologie en psychiatrische classificatie,
Internaliserende- en Externaliserende stoornissen, Diagnostiek 1:
Psychodiagnostiek, Psychologische interventies, Cogn. functiestoorn.
en psychosen en Werkgroepen Klinische Psychologie 30 ec
• Klinische Gespreksvoering 6 ec
• Persoonlijkheidsstoornissen 3 ec
• Analyse van onderzoeksgegevens 6 ec
• Testconstructie 1 6 ec
• Bacheloronderdeel KP naar keuze 6 ec
• Bachelorthese 9 ec
• Psychologische Interventies 2: volwassenen of relatie- en gezinstherapie 9 ec
• Practicum Klinische Psychodiagnostiek 6 ec
• Masteronderdeel KP naar keuze 6 ec
• Stage (inclusief 3 casussen), a.v.v. GZ minstens 19 ec
• Collectieve stagebijeenkomsten (incl. Eth.&Jur. asp.) 3 ec
• Werkstuk minstens 18 ec
• Colloquia 1 ec
Onder bepaalde voorwaarden kan een werkstuk dat of een stage die bij een andere programmagroep
is uitgevoerd en begeleid, worden goedgekeurd voor de specialisatie Klinische
Psychologie. Dit kan echter alleen indien het voorstel voor werkstuk of stage voorafgaand
aan de uitvoering daadwerkelijk door de werkstukcoördinator respectievelijk de
stagecoördinator van Klinische Psychologie schriftelijk is goedgekeurd! Indien dit niet is
gebeurd wordt het werkstuk, c.q. de stage in principe niet erkend.
8. Afstudeeropdracht
Alle mogelijkheden en regelingen met betrekking tot werkstuk, onderzoeks- of praktijkstage
en diagnostiekaantekening zijn opgenomen in de brochure ‘Werkstuk, stage en
diagnostiekaantekening’. De meest recente versie van de brochure is verkrijgbaar bij het
(stage)secretariaat (kamer 828). Ook kan men een versie downloaden op www.student.
uva.nl/psy, onder ‘Stages’. Het met succes gevolgd hebben van propedeuse, 2 e bachelorjaar
en basisprogramma Klinische Psychologie zijn voorwaarden om een stage te mogen
gaan zoeken. Om daadwerkelijk een stage te mogen gaan lopen, moet het bachelordiploma
behaald zijn en de vakken Practicum Klinische Psychodiagnostiek en Psychologische
interventies 2 (volwassenen of Relatie- en gezinstherapie)! Voordat met een stage
begonnen kan worden, dient overlegd te worden met de stagecoördinator, drs. E. Brugman.
Dit geldt voor zowel praktijk-, onderzoeks-, als ‘gecombineerde’ stages. Zonder dit
voorafgaande overleg is een stage ongeldig. In de brochure ‘Informatie over werkstuk,
stage en diagnostiekaantekening’ zijn een stagecontract en richtlijnen voor het stageverslag
opgenomen.
Voor het starten van een werkstuk en onderzoeksstage bestaan globaal twee mogelijkheden.
Ten eerste kunnen studenten zelf contact opnemen met stafleden die onderzoek
1 nodig om de BAPD te behalen
studiegids09-10.indb 155 9-6-2009 12:21:51
155

156
Programmagroep Klinische Psychologie
doen op een terrein waarin zij zijn geïnteresseerd, om na te gaan of er mogelijkheden zijn
om bij de betreffende docent aan het gewenste studieonderdeel te beginnen. Ten tweede
staan op Blackboard onder “Stages en Werkstukken Klinische Psychologie” oproepen
van onderzoekers die masterstudenten zoeken. In de brochure “Informatie over werkstuk,
stage en diagnostiekaantekening” staat meer informatie, deze informatie is op termijn
ook op Blackboard te vinden. Samenvattend: voor inschrijving als stagezoekende (geldt
voor alle soorten stages binnen Klinische Psychologie) en voor specifieke informatie over
praktijkstages:
Stagesecretaris S. Diets, kamer 828 (525.6506).
Stagecoördinator drs. E. Brugman, kamer 822, spreekuur dinsdag 12.00-13.00 uur, en op
afspraak via het secretariaat.
Voor specifieke informatie betreffende werkstuk en onderzoeksstage: dr. S. van der Oord,
kamer 829, op afspraak.
Voor informatie over de diagnostiekaantekening: dr. J.H. Kamphuis, op afspraak.
9. Afstudeerplechtigheid
De afstudeerplechtigheid van Klinische Psychologie vindt plaats op de eerste donderdag
van elke maand, met uitzondering van de maanden augustus, september en januari. De
plechtigheid vindt, indien mogelijk, plaats in de Senaatskamer (kamer A220) op de 2 e verdieping
en duurt ongeveer 15 minuten. Bij het afstuderen zijn in elk geval een voorzitter
en een secretaris van de programmagroep Klinische Psychologie aanwezig. De plechtigheid
begint meestal met het zetten van de handtekeningen door de voorzitter, secretaris
en student(e). Vervolgens wordt de student(e) meestal toegesproken door een stage- of
werkstukbegeleider. De student(e) moet zelf aangeven op het secretariaat of hij/zij behoefte
heeft aan zo’n persoonlijke toespraak en van wie hij/zij dit graag zou horen.
studiegids09-10.indb 156 9-6-2009 12:21:51

Code Naam
Docent (en)
Semester 1
Blok 1
BK27 Psychopathologie en psychiatrische
classificatie, Kamphuis
BK37 Internaliserende stoornissen
Kindt/Dijk
BK36 Externaliserende stoornissen
Oord
BK42 Werkgroepen Klinische Psychologie
Lith/Ruiter
BKT9 Bachelorthese
BKT12 Diverse docenten
MK06 Medische psychologie: Kinderen
en jongeren, Kolk/Hohnen
MK07 Praktijk van persoonlijkheidsstoornissen
Oberink
MK17 Practicum klinische psychodiagnostiek
Kamphuis
STBK3 Collectieve stagebijeenkomsten
Brugman
Semester 2
Blok 1
Code Naam
Docent (en)
BK13V Analyse van onderzoeksgegevens
Spiering
BK39 Klinische Gespreksvoering
Oberink
BK44 Psychoanalyse: De stand van zaken
Gomperts
BK17 Seksuologie
Spiering
BK38 Somatoforme stoornissen
Stegeren/Kolk/Oberink
MK17 Practicum klinische psychodiagnostiek
Kamphuis
MK15 Verslaving: theorie en behandeling
Beckers
MK16 Wetenschap, pseudowetenschap
en controverses, Beckers
STBK3 Collectieve stagebijeenkomsten
Brugman
BP24 Psychofarmacologie (PN)
Hulstijn
Aanbod Klinische Psychologie
EC Code Naam
Docent (en)
Semester 1
Blok 2
2 BK02 Cognitieve functiestoornissen en
psychosen, Well
9 BK13V Analyse van onderzoeksgegevens
Spiering
3 BK40 Diagnostiek 1: Psychodiagnostiek
Kamphuis/Geurts
4 BK43 Psychologische interventies 1:
theorie en prakt., Morina
9 MK02 Psych. interventies 2: volwassenen
12 Ehring/Conradi
9 MK03 Psych. interventies 2: relatie en
gezinstherapie, Abels/Lange
6 MK18 Grensgebieden van de klinische
psychologie, Spiering
6 MK19 Cultuur en gezondheid
Kolk/Hohnen
3 STBK3 Collectieve stagebijeenkomsten
Brugman
Semester 2
Blok 2
EC Code Naam
Docent (en)
6 BK13V Analyse van onderzoeksgegevens
Spiering
6 BK39 Klinische Gespreksvoering
Oberink
6 BK41 Persoonlijkheidsstoornissen
Verheul
6 BKT9 Bachelorthese
BKT12 Diverse docenten
6 MK02 Psych. interventies 2: volwassenen
Ehring/Conradi
6 MK09 Medische psychologie: Volwassenen
en ouderen, Kolk/Hohnen
6 MK03 Psych. interventies 2: relatie
en gezinstherapie, Abels/Lange
6
3
STBK3 Collectieve stagebijeenkomsten
Brugman
6
studiegids09-10.indb 157 9-6-2009 12:21:51
EC
3
6
3
6
9
9
6
6
3
EC
6
6
3
9
12
9
9
9
3

158
Klinische Psychologie, Bachelor Cursusbeschrijvingen
Analyse van onderzoeksgegevens
Punten 6 EC
Tentamencode BK13V
Plaats in het rooster Semester 1, blok 2, semester 2, blok 1 en 2
Toelatingsvoorwaarden Propedeuse, verplichte cursussen tweede jaar en basisprogramma
Klinische Psychologie
Docent/Inlichtingen dr. M. Spiering
Inhoud en leerdoelen
De cursus heeft twee leerdoelen. (1) Het zelfstandig kunnen opzetten, uitvoeren, analyseren
en rapporteren van onderzoek. (2) Meer vertrouwd raken met SPSS. Ten aanzien van
het eerste leerdoel is er lesstof over de verschillende typen van onderzoek, bijvoorbeeld
kwalitatief/kwantitatief, (quasi-)experimenteel/case control design, fundamenteel/toegepast.
Sterke en zwakke punten van bepaalde onderzoeksstrategieën worden besproken,
alsmede concepten als betrouwbaarheid, validiteit, significantie, effectgrootte en power.
Er is aandacht voor interpretatie van resultaten en de (APA-)vorm van rapportage van
empirisch onderzoek. Ten aanzien van het tweede leerdoel zullen alle stadia van dataverwerking
worden toegelicht en geoefend: het maken van een analyseplan, het omzetten
van ruwe data naar een datafile, controles over de data en manipulaties, het omgaan met
uitbijters en missende gegevens, het berekenen van onderzoeksresultaten, toetsingsprocedures
en rapportage van analysen. Er is onder meer aandacht voor variantieanalyse, nietparametrische
technieken, factoranalyse, regressieanalyse, het omgaan met fysiologische
data, betrouwbaarheidsanalyse en validiteitsonderzoek. De cursus heeft een praktisch
karakter. Er zal gewerkt worden met casussen gerelateerd aan klinisch onderzoek en afkomstig
van huidig onderzoek binnen de programmagroep Klinische Psychologie.
Onderwijsvorm
Er zijn zeven colleges en drie analysepractica van twee uur. In de colleges wordt theorie
afgewisseld met praktijkvoorbeelden. Daarnaast zijn er wekelijks opdrachten, totaal 10
stuks. Vijf opdrachten hebben een meer methodologisch karakter, vijf opdrachten hebben
betrekking op SPSS. Er zijn inloopspreekuren voor vragen over de stof en problemen
met de opdrachten.
Beoordelingsvorm
Beoordeling opdrachten en tentamen.
Studiematerialen en kosten
• Starreveld, P. A. (Red.) (2007). Verslaglegging van psychologisch onderzoek. Amsterdam:
Boom. ISBN: 9789085063032 (€23,50).
• Field. A. (2009). Discovering statistics Using SPSS (3rd ed.). London: Sage. ISBN:
9781847879073 (€45,80).
• Modus (via internet gratis toegankelijk).
• Analyse van Onderzoeksgegevens, samengesteld door (compiled by) Mark Spiering,
uitgegeven door Pearson Custom Publishing, ISBN: 9781846582509 (€61,80).
Toetsing
Toetsing geschiedt door de beoordeling van tien opdrachten en een tentamen. Als men is
geslaagd, krijgt men voor de cursus geen cijfer maar Aan Voorwaarden Voldaan (AVV).
studiegids09-10.indb 158 9-6-2009 12:21:51

Onderwijstijden
Klinische Psychologie, Bachelor Cursusbeschrijvingen
Semester 1 (alleen voor studenten klinische psychologie met achterstand)
Semester 1, blok 1
Wo. 25-11-2009 t/m 20-01-2010 11.00-13.00 uur zaal A306
Analysepracticum:
Do. 26-11, 10-12-09 en 07-01-10 15.00-17.00 uur zaal A106
Semester 2
Semester 2, blok 1
Groep 1:
Do. 04-02-2010 t/m 18-03-2010 13.00-15.00 uur zaal A304
Analysepracticum:
Vr. 05-02, 19-02, 05-03-2010 09.00-11.00 uur zaal A106
Groep 2:
Do. 04-02-2010 t/m 18-03-2010 15.00-17.00 uur zaal A304
Analysepracticum:
Vr. 05-02, 19-02 en 05-03-2010 11.00-13.00 uur zaal A106
Semester 2, blok 2
Groep 1:
Di. 27-04-2010 t/m 08-06-2010 11.00-13.00 uur zaal A304
Analysepracticum:
Wo. 28-04, 12-05 en 26-05-2010 11.00-13.00 uur zaal A106/A107
Groep 2:
Di. 27-04-2010 t/m 08-06-2010 13.00-15.00 uur zaal A304
Analysepracticum:
Wo. 28-04, 12-05 en 26-05-2010 13.00-15.00 uur zaal A106/A107
Toetsdata
Do. 28-01-2010
Vr. 26-03-2010
Wo. 16-06-2010
Tijdstippen worden later bekendgemaakt.
Bijzonderheden
Gedetailleerde instructies volgen in het eerste college. Men volgt deze cursus de eerste
of laatste acht weken van het semester. Indeling wordt een week voor aanvang van het
semester bekendgemaakt en is afhankelijk van de studieresultaten.
studiegids09-10.indb 159 9-6-2009 12:21:52
159

160
Klinische Psychologie, Bachelor Cursusbeschrijvingen
Bachelorthese Klinische Psychologie
Punten 9-12 EC
Tentamencode BKT9/BKT12
Plaats in het rooster Semester 1, blok 1, semester 2, blok 2
Toelatingsvoorwaarden Propedeuse, tweede jaar + verplichte bacheloronderdelen KP
Docenten Diverse docenten
Inlichtingen dr. T.W.A. Ehring
Leerdoel
9 EC: het kunnen maken van een literatuuroverzicht op een specialistisch terrein. Deelleerdoelen:
het kunnen formuleren van een heldere vraagstelling op het terrein van de
specialisatie. Het kunnen zoeken naar en selecteren van de belangrijkste wetenschappelijke
literatuur over die vraagstelling. Het kunnen integreren en evalueren van de gevonden
literatuur in een eigen betoog waarin de vraagstelling wordt verantwoord en beargumenteerd
beantwoord. Het kunnen toepassen van relevante APA-normen.
12 EC: het kunnen maken van een literatuuroverzicht op een specialistisch terrein (9 EC)
en het kunnen formuleren van een onderzoeksvoorstel gebaseerd op een vraagstelling die
aansluit bij het literatuuroverzicht (3 EC).
Onderwerpkeuze
De studenten worden door de thesecoördinator bij een begeleider geplaatst en kiezen in
overleg met de begeleider zelf het onderwerp.
Werkwijze, eisen en beoordeling
De werkwijze bij het tot stand komen van de bachelorthese, de eisen waaraan de these
moet voldoen en de beoordelingscriteria staan uitgebreid beschreven in het stuk “De
bachelorthese bij de opleiding Psychologie aan de UvA”, dat te vinden is op Blackboard
bij het vak Bachelorthese. De student levert tijdens het traject de volgende producten
aan: vraagstelling en gevonden literatuur, opzet, eerste versie, eindversie. Bij elk product,
behalve het eerste, geeft de student schriftelijk aan hoe de feedback van de docent op het
voorgaande product is verwerkt. De betreffende opleverdata worden direct na de introductiebijeenkomst
schriftelijk vastgelegd in een thesecontract. Na ondertekening van het
thesecontract volgt altijd een beoordeling, die dus ook onvoldoende kan zijn. De cursus
wordt afgesloten met een presentatie van de these aan medestudenten.
Omvang
Voor de bachelorthese moeten ca. 15-17 onderzoeksartikelen gelezen worden. De these
heeft een omvang van 5000-6000 woorden. In punten is de omvang 9 EC. Voor 12 EC
zie leerdoel.
Onderwijsvorm en onderwijstijden
Er is een startbijeenkomst (tweemaal per jaar) met alle studenten die geplaatst zijn voor
een these. Verder is de begeleiding individueel. Aan het einde is er een presentatie van de
these aan medestudenten.
Ma. 31-08-2009 13.00-15.00 uur zaal A306
Ma. 29-03-2010 11.00-13.00 uur zaal A305
Literatuur
• Starreveld, P. A. (Red.). (2007). Verslaglegging van psychologisch onderzoek. Amsterdam:
Boom. ISBN 9085063035 (€23,50).
• Handleidingen op Blackboard.
studiegids09-10.indb 160 9-6-2009 12:21:52

Klinische Psychologie, Bachelor Cursusbeschrijvingen
Basisprogramma Klinische Psychologie
Cognitieve functiestoornissen en psychosen (CFP)
Punten 3 EC
Tentamencode BK02
Plaats in het rooster Semester 1, blok 2
Toelatingsvoorwaarden Propedeuse en Onderzoekspracticum
Docent/Inlichtingen dr. S.M. van Well
Inhoud
De cursus beoogt een grondige kennisverwerving van een belangrijk terrein binnen de
psychopathologie, de cognitieve stoornissen, te bewerkstelligen. Tijdens twee colleges
is schizofrenie het belangrijkste onderwerp. Er wordt een overzicht gegeven van de positieve,
negatieve en ‘disorganized’ symptomen die bij deze stoornis horen. Geschiedenis,
definiëring, maar ook de heden ten dage gehanteerde visie op schizofrenie worden
besproken. Ook de neuro-anatomie en de neurobiologische veranderingen die met schizofrenie
gepaard gaan, behoren hiertoe. De therapeutische mogelijkheden zullen ten
slotte ook worden besproken. Hieronder vallen de somatische en farmacologische therapie,
neurocognitieve training en psychosociale vaardigheidstraining. De overige colleges
gaan over cognitieve stoornissen die gerelateerd zijn aan de klinische neuropsychologie.
De colleges gaan over functionele anatomie en symptomatologie na een CVA. Ook zal
er aandacht zijn voor onderwerpen als contusio cerebri en herstelprocessen na trauma,
maar ook dementie.
Onderwijsvorm
Er zijn twee keer per week colleges met een deels interactief karakter en parallel lopende
werkgroepen. In de bijeenkomsten wordt theorie afgewisseld met praktijkvoorbeelden.
Ook zullen er videodemonstraties zijn. De stof van de bijeenkomsten is, naast de literatuur,
ook tentamenstof.
Toetsvorm
Schriftelijk tentamen over collegestof en literatuur, 10 open vragen. Zie Blackboard voor
meer informatie
Studiematerialen en kosten
• Deelman, B., Eling, P., de Haan, E., Jennekens-Schinkel, A., & van Zomeren, E.
(Red.). (2004). Klinische neuropsychologie (zesde herziene druk). Amsterdam: Boom.
ISBN: 9789053529751 (€54,35).
• Aanvullende literatuur wordt later bekendgemaakt.
Onderwijstijden
Ma. 04-01-2010 t/m 25-01-2010 11.00-13.00 uur zaal A-B
Di. 05-01-2010 t/m 19-01-2010 11.00-13.00 uur zaal A-B
Toetsdatum
Vr. 29-01-2010 09.00-11.00 uur
Wo. 21-07-2010 12.00-14.00 uur (herkansing)
Bijzonderheden
Een week voor aanvang van de cursus is op Blackboard een draaiboek beschikbaar met
daarin een gedetailleerd programma, evenals de collegetijden.
studiegids09-10.indb 161 9-6-2009 12:21:52
161

162
Klinische Psychologie, Bachelor Cursusbeschrijvingen
Basisprogramma Klinische Psychologie
Diagnostiek 1: Psychodiagnostiek
Punten 3 EC
Tentamencode BK40
Plaats in het rooster Semester 1, blok 2
Toelatingsvoorwaarden Propedeuse en verplichte cursussen tweede jaar
Docenten dr. H.M. Geurts, dr. T. Schilt, prof. dr. J.H. Kamphuis
Inlichtingen prof. dr. J.H. Kamphuis
Inhoud en leerdoelen
Deze cursus omvat een brede, representatieve introductie tot de psychodiagnostiek. Psychodiagnostiek
wordt geïntroduceerd als een bij uitstek scientist-practitioner-activiteit
die vele werkvelden betreft. In de reeks van audiovisueel ondersteunde colleges komt
onder andere aan bod: de diagnostische cyclus, veelgebruikte instrumenten (bv. gespreksvoering,
zelfrapportage, observatie), meest gangbare vraagstellingen en werkwijzen, patroonherkenning,
rapportage. Qua casuïstiek zal de nadruk in deze cursus liggen op de
klinische psychodiagnostiek en de neuropsychologische diagnostiek.
Onderwijsvorm
Serie hoorcolleges, met aanvullend individuele opdrachten naar aanleiding van casepresentaties;
tevens een werkgroep. Cases zullen deels via cd-rom dan wel Blackboard
worden aangeboden. Parallel aan de colleges zijn er werkgroepen.
Toetsvorm
Schriftelijk tentamen over collegestof en literatuur, en opdrachten n.a.v. case-presentaties.
Tentamen op basis van een combinatie van meerkeuzevragen en open vragen. Studenten
zullen tevens opdrachten in kleine groepen uitvoeren.
Studiematerialen en kosten
• Luteijn, F., Arrindell, W. A., Deelman, B.G., Kamphuis, J. H., & Vertommen, H.
(Red.). (2008). Psychologische diagnostiek in de gezondheidszorg. Utrecht: Lemma.
ISBN: 9789059312500 (€52,-).
• Klapper met aanvullende literatuur.
Onderwijstijden
Ma. 23-11-2009 t/m 14-12-2009 11.00-13.00 uur zaal wordt later bekendgemaakt
Di. 24-11-2009 t/m 08-12-2009 11.00-13.00 uur zaal A-B
Toetsdatum
Vr. 18-12-2009 12.00-14.00 uur
Ma. 19-07-2010 12.00-14.00 uur (herkansing)
Bijzonderheden
Colleges en werkgroepen zijn verplicht!
studiegids09-10.indb 162 9-6-2009 12:21:52

Klinische Psychologie, Bachelor Cursusbeschrijvingen
Basisprogramma Klinische Psychologie
Externaliserende stoornissen
Punten 3 EC
Tentamencode BK36
Plaats in het rooster Semester 1, blok 1
Toelatingsvoorwaarden Propedeuse en Onderzoekspracticum
Docenten Meerdere gastdocenten
Inlichtingen dr. S. van der Oord
Inhoud
In dit vak wordt een overzicht gegeven van verschillende stoornissen bij volwassenen waar
externaliserend gedrag en problemen in de impulscontrole een rol spelen. Daarbij zullen
o.a. ADHD, stoornissen in de impulsbeheersing en verslaving aan bod komen. Er wordt
ingegaan op het ontwikkelingsverloop, comorbiditeiten, onderliggende biologische mechanismen
en theoretische verklaringsmodellen. Daarnaast wordt nader ingegaan op de
diagnostiek en behandeling van ADHD en stoornissen in de impulsbeheersing.
Onderwijsvorm
Hoorcolleges (2 maal per week 2 uur) door verschillende (gast)docenten en parallel lopende
werkgroepen, literatuurstudie.
Toetsvorm
Schriftelijk tentamen over collegestof en literatuur.
Studiematerialen en kosten
Wordt later bekendgemaakt.
Onderwijstijden
Di. 22-09-2009 t/m 13-10-2009 11.00-13.00 uur zaal wordt later bekendgemaakt
Wo. 23-09-2009 t/m 14-10-2009 11.00-13.00 uur zaal A-B
Toetsdatum
Wo. 21-10-2009 09.00-11.00 uur
Wo. 14-07-2010 12.00-14.00 uur (herkansing)
Bijzonderheden
Indeling werkgroepen wordt later bekendgemaakt. Voor informatie over de cursus, zie
Blackboard. De literatuur zal voorafgaand aan de cursus bekendgemaakt worden op
Blackboard.
studiegids09-10.indb 163 9-6-2009 12:21:52
163

164
Klinische Psychologie, Bachelor Cursusbeschrijvingen
Basisprogramma Klinische Psychologie
Internaliserende stoornissen
Punten 9 EC
Tentamencode BK37
Plaats in het rooster Semester 1, blok 1
Toelatingsvoorwaarden Propedeuse en Onderzoekspracticum
Docenten/Inlichtingen dr. K.F.L. Dijk, prof. dr. M. Kindt
Inhoud en leerdoelen
Internaliserende stoornissen (angst- en stemmingsstoornissen) zijn stoornissen waarbij
vooral het lijden van de persoon zelf centraal staat, dit in tegenstelling tot externaliserende
stoornissen waarbij het verstorende effect van het gedrag op de sociale omgeving
centraal staat. Angst- en stemmingstoornissen maken een aanzienlijk deel uit van de
symptomen waarmee hulpverleners in de geestelijke gezondheidszorg worden geconfronteerd.
De cursus bestaat globaal uit drie delen. In deel 1 worden de angststoornissen
(paniekstoornis, agorafobie, sociale fobie, specifieke fobieën, posttraumatische stressstoornis,
dwangstoornis en gegeneraliseerde angststoornis) behandeld. Deel 2 behandelt
stemmingsstoornissen (depressie, bipolaire stoornis, dysthemie). Aan de orde komen o.a.
de fenomenologie, diagnostiek, evidence based behandelingen, vigerende theorieën en
onderzoeksmethoden. Bij angst zal de nadruk komen te liggen op leertheoretische en
cognitieve verklaringsmodellen; bij stemming is er naast de cognitieve modellen ook veel
aandacht voor de interpersoonlijke oorzaken en gevolgen van een depressie. Het derde
deel van de cursus heeft een zogenaamde transdiagnostische benadering waarbij stoornisoverkoepelende
processen en mechanismen nader worden bestudeerd, bijvoorbeeld
onderliggende biologische mechanismen en cognitieve processen.
Onderwijsvorm
Hoorcolleges (2 maal per week 2 uur) en parallel lopende werkgroepen, literatuurstudie.
Toetsvorm
Twee schriftelijke tentamens over collegestof en literatuur. Zie Blackboard voor meer
informatie.
Studiematerialen en kosten
• Anthony, M. M., & Stein, M. B. (Eds.). (2009). Oxford Handbook of Anxiety Disorders
and Related Disorders. New York: Oxford University Press. ISBN 9780195307030
(€89,-).
• Gotlib, I. H., & Hammen, C. L. (Eds.). (2009). Handbook of Depression, Second
Edition. New York: Guilford Press. ISBN 9781593854508 (€64,-).
Onderwijstijden
Ma. 31-08-2009 t/m 09-11-2009 15.00-17.00 uur zaal wordt later bekendgemaakt
Di. 01-09-2009 t/m 10-11-2009 15.00-17.00 uur zaal A-C
Toetsdatum
Do. 19-11-2009 12.00-14.00 uur
Vr. 16-07-2010 12.00-14.00 uur (herkansing)
studiegids09-10.indb 164 9-6-2009 12:21:52

Klinische Psychologie, Bachelor Cursusbeschrijvingen
Basisprogramma Klinische Psychologie
Psychologische interventies 1: theorie en praktijk
Punten 6 EC
Tentamencode BK43
Plaats in het rooster Semester 1, blok 2
Toelatingsvoorwaarden Propedeuse en verplichte cursussen tweede jaar; verplichte voorafgaande
cursussen (per programmagroep verschillend)
Docenten dr. N. Morina en andere docenten
Inlichtingen dr. N. Morina
Inhoud en leerdoelen
Deze cursus belicht de belangrijkste theorieën en toepassingen van de hoofdstromingen
binnen de psychotherapie. Het omvat colleges over verschillende settings binnen de psychotherapie.
Bovendien geeft de cursus een inleiding in het onderzoek naar psychotherapie
en evalueert de werkzaamheid van de therapeutische aanpak en common factors in
psychotherapie. De hoofddoelen van deze cursus zijn: 1) kennis van de hoofdstromingen
in de psychotherapie, 2) klinische toepassingen van psychotherapie en 3) kennis van specifieke
en algemene aspecten van de psychotherapie.
Onderwijsvorm
Hoorcolleges, casuspresentaties en discussies. De meeste colleges worden in het Engels
gehouden, sommige in Nederlands. Parallel aan de colleges zijn er werkgroepen.
Toetsvorm
Schriftelijk tentamen over het boek, de reader en diverse artikelen.
Studiematerialen en kosten
• Corsini, R. J., & Wedding, D. (2008). Current Psychotherapies (8th ed.). Belmont, CA:
Thomson Brooks/Cole. ISBN: 9780495603665 (€51,95).
• Aanvullende literatuur middels een reader en diverse artikelen, die bekend worden
gemaakt voor aanvang van de cursus.
Onderwijstijden
Ma. 23-11-2009 t/m 18-01-2010 15.00-17.00 uur zaal wordt later bekendgemaakt
Wo. 25-11-2009 t/m 20-01-2010 09.00-11.00 uur zaal wordt later bekendgemaakt
Toetsdatum
Wo. 27-01-2010 12.00-14.00 uur
Vr. 23-07-2010 12.00-14.00 uur (herkansing)
studiegids09-10.indb 165 9-6-2009 12:21:52
165

166
Klinische Psychologie, Bachelor Cursusbeschrijvingen
Basisprogramma Klinische Psychologie
Psychopathologie en psychiatrische classificatie
Punten 2 EC
Tentamencode BK27
Plaats in het rooster Semester 1, blok 1
Toelatingsvoorwaarden Propedeuse en Onderzoekspracticum
Docenten/Inlichtingen dr. J.H. Kamphuis, drs. A. Noordhof
Inhoud
Er wordt een overzicht geboden van de structuur van het vigerende systeem van psychiatrische
classificatie; de Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders (DSM-IV).
Aan de orde komt de historische achtergrond en ontwikkeling van de achtereenvolgende
versies van de DSM. Tevens wordt er kritisch stilgestaan bij de vermeende tekortkomingen
van het classificatiesysteem. Ten slotte zal aan de hand van casuïstiek de praktische
toepassing van de DSM worden geïllustreerd.
Onderwijsvorm
In week 1 worden twee hoorcolleges gegeven. In week 2 is het onderwijs meer interactief.
Aan de hand van casuïstiek worden de studenten vertrouwd gemaakt met de praktische
toepassing van de DSM. Parallel aan de colleges dienen de studenten een prototypische
DSM-casus te schrijven in groepjes van twee of drie, die een week later (uiterlijk één
week na de laatste bijeenkomst) moet worden ingeleverd. Parallel aan de colleges zijn er
werkgroepen.
Toetsvorm
1. Schriftelijk tentamen over collegestof en literatuur (meerkeuzevragen en open
vragen).
2. Schriftelijke opdracht in groepjes van twee of drie studenten.
Eindcijfer wordt gevormd door een gewogen gemiddelde van beide toetsvormen.
Studiematerialen
• Frances, A. J. (2000). Quick reference to the diagnostic criteria from DSM-IV-TR.
Washington, DC : American Psychiatric Association. ISBN: 9780890420263
(€34,50).
• Frances, A., & First, M. B. (1999). Stemming en stoornis: Een gids voor iedereen die
meer wil weten over kenmerken en diagnose van psychische stoornissen. Amsterdam:
Nieuwezijds. ISBN: 9789057120596 (€28,95).
• Overig materiaal wordt later bekendgemaakt.
Onderwijstijden
Ma. 31-08-2009 en 07-09-2009 11.00-13.00 uur zaal wordt later bekendgemaakt
Wo. 02-09-2009 en 09-09-2009 11.00-13.00 uur zaal A-B
Toetsdatum
Wo. 16-09-2009 09.00-11.00 uur
Ma. 12-07-2010 12.00-14.00 uur (herkansing)
studiegids09-10.indb 166 9-6-2009 12:21:52

Klinische Psychologie, Bachelor Cursusbeschrijvingen
Basisprogramma Klinische Psychologie
Werkgroepen Klinische Psychologie
Punten 4 EC
Tentamencode BK42
Plaats in het rooster Semester 1, blok 1 en 2
Toelatingsvoorwaarden Propedeuse en Onderzoekspracticum
Docenten/Inlichtingen Drs. E. Lith en drs. E. de Ruiter
Inhoud
Parallel aan een aantal verplichte vakken van het basisprogramma van de bachelor Klinische
Psychologie vindt intensief werkgroeponderwijs plaats, met als zwaartepunt het
verdiepen van thema’s uit deze basisvakken. Daarbij wordt deels een theoretische benadering
gekozen, bijvoorbeeld door wetenschappelijke controverses en debatten binnen
de klinische psychologie te bespreken. Anderzijds zal theorie worden toegepast op praktijksituaties
en de actualiteit. Door het gebruik van uiteenlopende werkvormen zullen
academische vaardigheden als redeneren, discussiëren, schrijven en kritisch kijken naar
onderzoek verder worden ontwikkeld.
Onderwijsvorm
Wekelijkse bijeenkomsten van drie uur in kleine groepen gedurende het gehele eerste
semester. Deelnemers leveren zowel gezamenlijk als individueel een actieve bijdrage bij
uiteenlopende opdrachten. De docent fungeert daarbij als leerprocesbegeleider.
Toetsvorm
Aanwezigheidsverplichting bij alle bijeenkomsten.
Onderwijstijden
Deelnemers van elke groep komen eenmaal per week bijeen, men wordt op woensdagmiddag,
donderdagochtend of -middag of vrijdagochtend of -middag geplaatst.
Studiemateriaal
Studiemateriaal van de verplichte vakken.
Bijzonderheden
Het volgen van dit onderdeel is verplicht voor specialisatiestudenten Klinische Psychologie
(voltijd). Deeltijdstudenten kunnen contact opnemen met Kitty Rolf.
De verplichte vakken die behandeld zullen worden in de werkgroepen zijn: Internaliserende
stoornissen, Psychopathologie en psychiatrische classificatie, Externaliserende
stoornissen, Psychologische Interventies I, Diagnostiek I en Cognitieve functiestoornissen.
Al deze vakken worden gegeven in het eerste semester.
studiegids09-10.indb 167 9-6-2009 12:21:52
167

168
Klinische Psychologie, Bachelor Cursusbeschrijvingen
Klinische Gespreksvoering
Punten 6 EC
Tentamencode BK39
Plaats in het rooster Semester 2, blok 1 en 2
Toelatingsvoorwaarden Propedeuse, tweede studiejaar en basisprogramma Klinische
Psychologie
Aantal deelnemers max. 60
Docent/Inlichtingen drs. H.H. Oberink
Inhoud en leerdoelen
Het doel van deze cursus is om inzicht en vaardigheden te ontwikkelen die nodig zijn
voor het voeren van professionele gesprekken in de klinische setting. De cursus bestaat
uit een theoretisch en een praktijkgericht deel. Na het opfrissen van de eerder geleerde
vaardigheden (Gesprekspracticum) zal aandacht worden besteed aan meer gevorderde gespreksvoeringstechnieken.
Hiertoe behoren vaardigheden die nodig zijn om intakes af te
nemen, om cliënten te motiveren en om veranderingsprocessen te faciliteren. Daarnaast
wordt aandacht besteed aan culturele, ethische en professionele aspecten van het werk
van psychologen. Middels rollenspelen, oefeningen en opdrachten worden kennis, vaardigheden
en attitude geïntegreerd. Studenten doorlopen een persoonlijk leerproces en
maken op basis van feedback en analyses van eigen beeldmateriaal procesverslagen. Observeren,
feedback geven en reflecteren zijn vaardigheden die hierbij specifiek aandacht
zullen krijgen. Hoewel de cursus een voorbereiding is op de beroepsuitoefening van de
psycholoog in brede zin, is deze ook een voorbereiding voor de ontwikkeling van therapeutische
en diagnostische vaardigheden (Interventies II, Diagnostiek II, mastervakken
met een klinisch praktijkdeel en de stage).
Onderwijsvorm
Literatuurstudie. Gemeenschappelijke hoorcolleges (60 studenten) in week 1 en week 5.
Vaardigheidstrainingen in groepen van 12 studenten.
Toetsvorm
Beoordeeld worden de theoretische kennis, communicatieve vaardigheden en inzicht in
professioneel gedrag (attitude). Meer informatie hierover is te vinden in de cursusmap.
Aanwezigheid bij de hoorcolleges en de vaardigheidstrainingen is verplicht om te kunnen
slagen voor de cursus.
Studiemateriaal
• Geldard, K. & Geldard, D. (2005). Practical Counselling Skills. Basingstoke: Palgrave.
ISBN: 9781403945136 (€32,-).
• Een week voordat de cursus begint is een cursusmap met daarin opgenomen een reader
te koop bij de VSPA-balie. In deze cursusmap is het rooster van de cursus opgenomen
en alle informatie over de toetsing en de organisatie.
Onderwijstijden
Semester 2, blok 1
Ma. 01-02-2010 en 01-03-2010 09.00-11.00 uur zaal A-B (hoorcollege)
Wo. 03-02-2010 t/m 24-03-2010 09.00-17.00 uur zaal A309 (werkgroep)
Do. 04-02-2010 t/m 25-03-2010 09.00-17.00 uur zaal A309 (werkgroep)
Do. 04-02-2010 t/m 25-03-2010 09.00-17.00 uur zaal A506 (werkgroep)
Vr. 05-02-2010 t/m 26-03-2010 09.00-17.00 uur zaal A309 (werkgroep)
Vr. 05-02-2010 t/m 26-03-2010 09.00-17.00 uur zaal A506 (werkgroep)
studiegids09-10.indb 168 9-6-2009 12:21:53

Klinische Psychologie, Bachelor Cursusbeschrijvingen
Semester 2, blok 2
Ma. 26-04-2010 en 31-05-2010 09.00-11.00 uur zaal A-B (hoorcollege)
Di. 27-04-2010 t/m 22-06-2010 09.00-17.00 uur zaal A309 (werkgroep)
Wo. 28-04-2010 t/m 23-06-2010 09.00-17.00 uur zaal A309 (werkgroep)
Wo. 28-04-2010 t/m 23-06-2010 09.00-17.00 uur zaal A506 (werkgroep)
Do. 29-04-2010 t/m 24-06-2010 09.00-17.00 uur zaal A309 (werkgroep)
Do. 29-04-2010 t/m 24-06-2010 09.00-17.00 uur zaal A506 (werkgroep)
Bijzonderheden
Er zijn twee hoorcolleges op maandag, één aan het begin en één halverwege de cursus.
Voor de vaardigheidstrainingen kunnen studenten zich na ontvangst van de plaatsingsbrief
inschrijven voor één van de volgende dagen: woensdag, donderdag of vrijdag. Men
volgt deze cursus de eerste of laatste acht weken van het semester. Indeling wordt een
week voor aanvang van het semester bekendgemaakt en is afhankelijk van de studieresultaten.
studiegids09-10.indb 169 9-6-2009 12:21:53
169

170
Klinische Psychologie, Bachelor Cursusbeschrijvingen
Persoonlijkheidsstoornissen
Punten 3 EC
Tentamencode BK41
Plaats in het rooster Semester 2, blok 2
Toelatingsvoorwaarden Propedeuse, tweede studiejaar en basisprogramma Klinische
Psychologie
Docent prof. dr. R. Verheul
Inlichtingen dr. S. van Linden
Inhoud
Met prevalenties van 10-15% in de algemene bevolking en 40-60% in de geestelijke gezondheidszorg
en verslavingszorg behoren persoonlijkheidsstoornissen tot de meest voorkomende
psychische stoornissen. Persoonlijkheidsstoornissen gaan gepaard met een hoge
individuele, maatschappelijke en economische ziektelast. Persoonlijkheidsstoornissen
mogen zich sinds enkele decennia in een sterk toenemende belangstelling onder wetenschappers
en behandelaars verheugen. Het wetenschappelijk onderzoek heeft belangwekkende
nieuwe inzichten opgeleverd in de pathogenese, taxonomie en veranderbaarheid
van persoonlijkheidsstoornissen. Op basis daarvan verdwijnt het klinisch pessimisme
omtrent deze doelgroep langzamerhand naar de achtergrond om meer en meer plaats te
maken voor een visie waarin de behandelmogelijkheden op de voorgrond staan. De cursus
beoogt een grondige en brede kennisverwerving van de stand van zaken in het wetenschappelijk
onderzoek naar persoonlijkheidsstoornissen te bewerkstelligen. De volgende
thema’s staan centraal: fenomenologie, classificatie, pathogenese, veranderbaarheid, en de
noodzakelijkheid, werkzaamheid en doelmatigheid van behandeling.
Onderwijsvorm
Wekelijkse hoorcolleges (vier colleges van 4 uur en vier colleges van 2 uur), bestaande uit
powerpointpresentaties, casuïstiek en videomateriaal. Plenaire discussie naar aanleiding
van fragmenten uit enkele speelfilms. De inhoud van de colleges is ook tentamenstof,
naast de literatuur. Het wordt aanbevolen om zelfstandig werkgroepen van ca. 8 cursisten
te vormen om de literatuur en collegestof te bespreken.
Toetsvorm
Schriftelijk tentamen over de collegestof en literatuur. Het tentamen bestaat uit multiplechoicevragen
en open vragen.
Studiemateriaal
• Eurelings-Bontekoe, E. H. M., Verheul, R., & Snellen, W. (2007). Handboek
persoonlijkheidspathologie. Houten: Bohn Stafleu van Loghum. ISBN 9789031346608
(€62,50).
Onderwijstijden
Wo. 31-03-2010 11.00-15.00 uur zaal wordt later bekendgemaakt
Do. 01-04-2010 t/m 22-04-2010 11.00-13.00 uur zaal A-B
Vr. 09-04-2010 t/m 23-04-2010 11.00-15.00 uur zaal A-B
Toetsdata
Vr. 07-05-2010 12.00-14.00 uur
Vr. 18-06-2010 12.00-14.00 uur (herkansing)
Bijzonderheden
Aanwezigheid tijdens colleges is verplicht.
studiegids09-10.indb 170 9-6-2009 12:21:53

Klinische Psychologie, Bachelor Cursusbeschrijvingen
Psychoanalyse: De stand van zaken
Punten 6 EC
Tentamencode BK44
Plaats in het rooster Semester 2, blok 1
Aantal deelnemers max. 35
Toelatingsvoorwaarden Propedeuse en tweede studiejaar
Docent/Inlichtingen dr. W.J. Gomperts
Inhoud en leerdoelen
De belangrijkste psychoanalytische theoretische stromingen (1. ego-psychologie, 2. objectrelatie-psychologie,
3. zelfpsychologie, 4. gehechtheidspsychologie) en psychoanalytische
therapievormen (a. psychoanalyse in strikte zin, b. langdurige psychoanalytische
therapie, c. kortdurende psychoanalytische therapie en d. moderne varianten) worden
besproken. De psychoanalytische persoonlijkheidstheorieën en de theorie over psychoanalytische
behandelingstechniek worden in historisch perspectief belicht. De literatuur
is eerst op inleidend niveau. Daarna wordt over dezelfde onderwerpen verdiepende literatuur
bestudeerd. Op die manier raakt de cursist gaandeweg meer vertrouwd met de
psychoanalytische theorieën en behandelingsvormen. Vervolgens gaat de aandacht uit
naar speciale actuele onderwerpen: gehechtheid, emotieregulatie en mentalisatie, persoonlijkheidspathologie
(borderline, narcisme), indicatiestelling, wetenschapsfilosofische
status van de psychoanalyse, effectonderzoek, transculturele psychoanalyse. De literatuur
wordt in twee deeltentamens getoetst en er wordt ook een paper geschreven die kort na
het einde van de cursus voltooid moet zijn. De cursus wordt geïllustreerd met fragmenten
uit speelfilms.
Onderwijsvorm
Werkgroep.
Toetsvorm
Deeltentamens tijdens cursus.
Herkansing in overleg met de docent.
Studiematerialen en kosten
• De literatuur wordt later vastgesteld. Tijdens de eerste bijeenkomst wordt een
literatuurlijst uitgedeeld.
Onderwijstijden
Ma. 01-02-2010 t/m 22-03-2010 11.00-13.00 uur zaal A304
Wo. 03-02-2010 t/m 24-03-2010 11.00-13.00 uur zaal A306
studiegids09-10.indb 171 9-6-2009 12:21:53
171

172
Klinische Psychologie, Bachelor Cursusbeschrijvingen
Psychofarmacologie
Punten 6 EC
Tentamencode BP24
Plaats in het rooster Semester 2, blok 1
Toelatingsvoorwaarden Propedeuse Psychologie en Onderzoekspracticum
Docent, Inlichtingen Drs. K.P. Hulstijn
Leerdoel
Het verwerven van basiskennis zodanig dat op professioneel niveau communicatie mogelijk
is met onderzoekers, psychiaters en artsen.
Inhoud
Algemeen: algemene farmacologie en farmacokinetiek (wat gebeurt er in het lichaam
met een farmacon: toediening, metabolisme, receptorbezetting, afbraak, eliminatie);
neurotransmitters (verschillende typen, synthese, receptoren, afbraak, beïnvloeding
via farmaca). Psychofarmacologie: werkingsmechanisme, bijwerkingen van de klassieke
psychofarmaca (antipsychotica, antidepressiva, mood stabilizers, hypnotica, anxiolytica,
psychostimulantia, cognitive enhancers); recreatief gebruik van psychofarmaca en verslaving.
Onderwijsvorm
Hoorcolleges en literatuurstudie, discussie- en presentatieopdracht. Colleges zijn verplicht.
Let op: voor dit vak moet veel stof worden gelezen!
Toetsvorm
Schriftelijk tentamen, 20 korte open vragen, 5 essayvragen.
Studiematerialen en kosten
• Stahl, S. M. (2009). Essential psychopharmacology (3rd ed.). Cambridge: Cambridge
University Press. ISBN 9780521673761. Kosten circa € 83,-.
• Kalat, J.W. (2006). Biological Psychology (9th ed.). Belmont: Wadsworth. ISBN
9780495093602. Kosten circa € 66,-. Hoofdstukken 2 en 3. Dit boek is ook gebruikt in
de propedeusecursus Psychofysiologie.
• Artikelen via Blackboard.
Onderwijstijden
Do. 04-02-2010 t/m 18-03-2010 15.00-18.00 uur GebA-zaal E
Toetsdata
Do. 25-03-2010 09.00-11.00 uur (tijd onder voorbehoud)
Do 22-04-2010 09.00-11.00 uur herkansing (tijd onder voorbehoud)
studiegids09-10.indb 172 9-6-2009 12:21:53

Klinische Psychologie, Bachelor Cursusbeschrijvingen
Seksuologie
Punten 6 EC
Tentamencode BK17
Plaats in het rooster Semester 2, blok 1
Toelatingsvoorwaarden Propedeuse en Onderzoekspracticum
Docent/inlichtingen dr. M. Spiering
Inhoud en leerdoelen
In deze interdisciplinaire cursus wordt een overzicht geboden van de seksuologie. De
nadruk zal liggen op somatische en psychologische aspecten van seksuele problemen.
Het interdisciplinaire karakter van de seksuologie wordt tot uitdrukking gebracht door
een maximale integratie van medische en psychologische kennis. Hierdoor kan wederzijds
begrip bevorderd worden; er kan inzicht en begrip ontstaan voor mogelijkheden en
grenzen van de afzonderlijke disciplines. Ten aanzien van de hulpverlening kan een optimaal
model van diagnostiek, behandeling en preventie worden aangeboden. Leerdoelen:
kennis van de somatische, psychologische, relationele, maatschappelijke en culturele aspecten
van seksueel functioneren en disfunctioneren; kennis over de invloed van ziekte,
medisch en psychologisch handelen op seksueel functioneren; inzicht in eigen normen,
waarden en attitudes en het effect daarvan op beroepsgedrag; kennis en elementaire vaardigheden
op het gebied van de epidemiologie van seksuele stoornissen/problemen en de
seksuologische hulpverlening.
Onderwijsvorm
Hoorcolleges (13 x 2 uur).
Toetsvorm
Schriftelijk tentamen over collegestof en literatuur.
Studiematerialen en kosten
Wordt later bekendgemaakt.
Onderwijstijden
Ma. 01-02-2010 t/m 15-03-2010 13.00-15.00 uur zaal wordt later bekendgemaakt
Di. 02-02-2010 t/m 16-03-2010 13.00-15.00 uur zaal A-C
Toetsdata
Do. 25-03-2010 12.00-14.00 uur
Ma. 10-05-2010 12.00-14.00 uur (herkansing)
Bijzonderheden
Informatie over aparte inschrijving voor het tentamen volgt bij aanvang van de cursus.
Alleen ingeschrevenen voor de cursus kunnen deelnemen aan het (her)tentamen. Studenten
van andere universiteiten moeten een UvA-collegekaartnummer hebben, de aanmelding
als bijvakstudent Bachelor Psychologie loopt via Studielink. Aanmelden voor de
cursus verloopt via de onderwijsbalie Psychologie. Inschrijven is mogelijk tot en met 15
januari 2010.
studiegids09-10.indb 173 9-6-2009 12:21:53
173

174
Klinische Psychologie, Bachelor Cursusbeschrijvingen
Somatoforme stoornissen
Punten 6 EC
Tentamencode BK38
Plaats in het rooster Semester 2, blok 1
Toelatingsvoorwaarden Propedeuse en Onderzoekspracticum
Aantal deelnemers min. 8, max. 25
Docenten dr. A.H. van Stegeren, dr. A.M.M. Kolk, drs. H.H. Oberink
Inlichtingen dr. S. van Linden
Inhoud
De cursus beoogt een grondige en brede kennisverwerving over één van de As I stoornissen
te bewerkstelligen: de somatoforme stoornissen. Somatoforme stoornissen worden gekenmerkt
door onbegrepen lichamelijke klachten. Als psycholoog kun je te maken krijgen
met cliënten die zich (onder andere) presenteren met lichamelijke zorgen of symptomen,
maar waarbij artsen geen lichamelijke afwijking kunnen vinden die de klachten afdoende
verklaren. De cursus begint met het opdoen van kennis over somatoforme stoornissen,
de modellen die bij deze stoornis relevant zijn en cultuur- en genderaspecten in dit kader.
Deze kennis zal in de vijfde week door middel van een tentamen getoetst worden.
Verder zullen de studenten oefenen met gesprekstechnieken gericht op diagnostiek en
behandeling van de somatoforme symptomen gedurende vier gesprekspractica. Deelnemers
dienen een casusbeschrijving van een somatoforme stoornis te schrijven. Gedurende
de cursus werkt de deelnemer tevens aan een paper waarvan de vraagstelling betrekking
heeft op de casus.
Onderwijsvorm
Colleges, literatuurstudie, gespreksvaardigheidstraining, schrijven casus en paper. Er zijn
twee keer per week werkgroepcolleges met een sterk interactief karakter. In een aantal bijeenkomsten
wordt theorie afgewisseld met praktijkvoorbeelden en videobeelden. Naast
deze colleges zullen gesprekstechnieken worden getraind die specifiek bij deze cliëntengroep
van belang zijn. Elke student dient een paper te schrijven over een onderwerp dat
nauw verband houdt met somatoforme stoornissen. Het onderwerp van de paper moet
vooraf worden goedgekeurd door de docent.
Toetsvorm
Schriftelijk tentamen over collegestof en literatuur vindt halverwege de cursus plaats. De
module wordt afgesloten met het schrijven van een paper.
Studiemateriaal
• Literatuur wordt later bekendgemaakt.
Onderwijstijden
Di. 02-02-2010 t/m 23-03-2010 11.00-13.00 uur zaal A304
Do. 04-02-2010 t/m 18-03-2010 11.00-13.00 uur zaal A304
Toetsdata
Di. 04-03-2010 12.00-14.00 uur
Herkansing in overleg met de docent.
studiegids09-10.indb 174 9-6-2009 12:21:53

Klinische Psychologie, Master Cursusbeschrijvingen
Collectieve stagebijeenkomsten
Punten 3 EC
Tentamencode STBK3
Plaats in het rooster Semester 1, blok 1 en 2, semester 2, blok 1 en 2
Toelatingsvoorwaarden Diagnostiek 2, Interventies 2 + aangenomen voor een stageplek
Inlichtingen drs. E. Brugman
Inhoud
In werkgroepen bespreken studenten stagegerelateerde thema’s onder leiding van een
docent. Voorts worden er presentaties gegeven over ethisch/juridische kwesties, geïllustreerd
met voorbeelden uit de eigen stagepraktijk. In gastcolleges wordt ingegaan op de
beroepscode voor psychologen en op relevante wetgeving voor de omgang met cliënten/
patiënten.
Leerdoelen
Inzicht en oefening in de overdracht van wetenschappelijke kennis naar de praktijk. Inzicht
verkrijgen in de sociale kaart/organisatie van de GGZ en in de overeenkomsten en
verschillen van werkzaamheden van klinisch psychologen in diverse instellingen. Kennis
van de beroepscode voor psychologen en relevante wetgeving voor de omgang met cliënten,
inzicht in ethische aspecten.
Onderwijsvorm
Werkgroep; 6 bijeenkomsten. Voorts 2 gastcolleges over ethische en juridische aspecten.
Toetsvorm
Verplichte aanwezigheid bij collectieve stagebijeenkomsten en gastcolleges. Actieve inbreng
en presentaties bij werkgroepen.
Studiemateriaal
• Soudijn, K. A. (2007). Ethische codes voor psychologen. Amsterdam: Uitgeverij
Nieuwezijds. ISBN 9789057122583 (€21,95).
Onderwijstijden
Afhankelijk van de start en de duur van je stage word je ingedeeld in een groep die op de
dinsdagochtend of dinsdagmiddag of donderdagochtend of donderdagmiddag de werkgroepen
heeft. De bijeenkomsten zijn van 09.00-11.00 uur of 15.00-17.00 uur en kunnen
onder stagetijd vallen. In het semester dat je met de bijeenkomsten start, volg je ook de
twee gastcolleges:
Semester 1
Di. 22-09-2009 11.00-13.00 uur zaal A-A
Do. 22-10-2009 11.00-13.00 uur zaal A306
Semester 2
Di. 02-03-2010 11.00-13.00 uur zaal A305
Do. 01-04-2010 11.00-13.00 uur zaal A305
Bijzonderheden
Zodra je een stageplek hebt gevonden dien je dit direct (per mail) door te geven aan de
stagecoördinator drs. E. Brugman en je tevens direct in te schrijven voor de collectieve
stagebijeenkomsten via het secretariaat. Bij de inschrijving kun je een voorkeur aangeven
voor de dinsdag- of donderdaggroep (in overleg met je stageinstelling).
studiegids09-10.indb 175 9-6-2009 12:21:53
175

176
Klinische Psychologie, Master Cursusbeschrijvingen
Cultuur en gezondheid
Punten 6 EC
Tentamencode MK19
Plaats in het rooster Semester 1, blok 2
Toelatingsvoorwaarden Bachelor Psychologie, basisprogramma Klinische
Psychologie
Aantal deelnemers min. 8, max. 25
Docenten dr. A.M.M. Kolk, K. Hohnen en gastsprekers
Inlichtingen dr. A.M.M. Kolk
Inhoud en leerdoelen
Kennis van theorie en praktijk van culturele verschillen in somatische en psychische gezondheid.
Het gaat hierbij zowel om verschillen tussen samenlevingen als verschillen binnen
één samenleving (autochtonen versus allochtonen, mannen versus vrouwen, armen
versus rijken). Thema’s zijn voorts: universaliteits- versus relativistische/cultuurspecifieke
benadering, de rol van migratie, de rol van acculturatie, beleving versus presentatie van
klachten, interculturele communicatie en gespreksvoering, valkuilen in de diagnostiek,
het opbouwen van een vertrouwensrelatie, interculturele hulpverlening/vrouwen- en
mannenhulpverlening, implicaties voor beleid en organisatie van de gezondheidszorg.
Vaardigheid in schriftelijke presentatie. Er wordt tevens aandacht besteed aan de eigen
houding ten opzichte van mensen met een andere culturele achtergrond.
Onderwijsvorm
Opdrachtgestuurd, intensief programma met acht plenaire bijeenkomsten. Gedurende
de cursus zullen ook colleges gegeven worden door sprekers uit de praktijk van de interculturele
hulpverlening. Tevens worden er verschillende video’s besproken. Al vroeg in de
cursus wordt een tentamen afgenomen, opdat de studenten met een gelijke basiskennis de
cursus vervolgen. Daarna volgt een periode waarin een paper geschreven moet worden.
Studenten zullen in rollenspelen oefenen met gesprekstechnieken in interculturele communicatie
aan de hand van het Culturele Interview.
Toetsvorm
Individuele beoordeling op basis van literatuurtentamen (tien korte, open vragen), paper,
aanwezigheid (verplicht) & inbreng, interview, en actieve deelname rollenspelen.
Studiematerialen (onder voorbehoud)
• Knipscheer, J. W., & Kleber, R. J. (2008). Psychologie en de multiculturele samenleving.
Amsterdam: Boom. Tweede editie, ISBN: 9789047300830 (€29,50).
• Knipscheer, J. W., & Kleber, R. J. (2004). A Need for Ethnic Similarity in the Therapist-
Patient Interaction? Mediteranean Migrants in Dutch Mental-Health Care. Journal of
Clinical Psychology, 60, 543-554.
• Meeuwesen, L., Harmsen, J. A. M., Bernsen, R. M. D., & Bruijnzeels, M. A. (2006).
Do Dutch doctors communicate differently with immigrant patients than with Dutch
patients? Social Science & Medicine, 63, 2407-2417.
• Bot, H. (2007). Gespreksvoering met behulp van een tolk. De Psycholoog, (professie,
juni 2007), 362-367.
• Mayou, R., Kirmayer, L. J., Simons, G., Kroenke, K., & Sharpe, M. (2005). Somatoform
Disorders: Time for a New Approach in DSM-V. American Journal of Psychiatry, 162,
847-855.
studiegids09-10.indb 176 9-6-2009 12:21:53

Klinische Psychologie, Master Cursusbeschrijvingen
• Kolk, A. M. (2003). Sekse, gender en lichamelijke gezondheid. Handboek Klinische
Psychologie, 4, 1-24.
• Robinson, M. E., Riley III, J. L., & Myers, C. D. (2000). Psychosocial Contributions
to Sex-Related Differences in Pain Responses. In: R. B. Fillingim (Ed.), Sex, Gender,
and Pain (pp. 41-68). Seattle: IASP Press.
• Hendrickx, K., Lodewijckx, E., Van Royen, P., & Denekens, J. (2002). Sexual
behaviour of second generation: Moroccan immigrants balancing between traditional
attitudes and safe sex. Patient Education and Counseling, 47, 89-94.
Onderwijstijden
Di. 24-11-2009 t/m 26-01-2010 13.00-17.00 uur zaal A306
Toetsdatum
Di. 08-12-2009 13.00-15.00 uur zaal A306
Herkansing in overleg met de docent.
Bijzonderheden
Het gaat om een zeer tijdsintensief programma. Het draaiboek voor de cursus wordt voor
aanvang van de cursus aan de deelnemers toegestuurd.
studiegids09-10.indb 177 9-6-2009 12:21:53
177

178
Klinische Psychologie, Master Cursusbeschrijvingen
Grensgebieden van de klinische psychologie
Punten 6 EC
Tentamencode MK18
Plaats in het rooster Semester 1, blok 2
Toelatingsvoorwaarden Bachelor Psychologie, basisprogramma KP
Aantal deelnemers min. 8, max. 15
Docent/Inlichtingen dr. M. Spiering
Inhoud en leerdoelen
De cursus biedt de mogelijkheid tot verdieping in heel verschillende grensgebieden van
de klinische psychologie, in ieder geval buiten het mainstream onderzoek. Leerdoel is
een vernieuwde oriëntatie op de eigen ambitie. Vragen die kunnen worden beantwoord
zijn bijvoorbeeld: waarin onderscheidt zich een klinisch (UvA-)psycholoog van een maatschappelijk
werker, pedagoog, psychiater en/of religieus werker? Is de organisatie van de
geestelijke gezondheidszorg naast de somatische gezondheidszorg wetenschappelijk ideaal?
Hoe is de verhouding tussen de ‘harde’ (natuurwetenschappelijke) en ‘zachte’ klinische
psychologie? Wat is de invloed van cultuur, media, mode en/of farmacie op de prevalentie
van psychische problemen? Iedere week wordt onderzoek bestudeerd en besproken
dat zich bevindt in een ander grensgebied van wetenschappelijke disciplines. Klinische
psychologie en bijvoorbeeld antropologie, biologie, communicatiewetenschappen, filosofie,
geneeskunde, pedagogiek, psychiatrie, natuurkunde, religiestudies en sociologie. De
inhoud van de cursus ligt gedeeltelijk vast, maar vindt voornamelijk plaats in onderling
overleg. Enkele voorbeelden van wat in het verleden door studenten is georganiseerd: een
excursie naar een TBS-kliniek, discussies met Bob Bermond over lichaam versus geest en
met een NLP-coach over de verhouding psychologie/NLP, gastcolleges van Bram Bakker
over ethiek en Jan Muskens over boeddhisme.
Onderwijsvorm
Werkgroep. Er zijn zeven verplichte werkcolleges van vier uur. In de laatste week is het
literatuurtentamen en dient ook een schrijfopdracht te worden ingeleverd. Daarnaast zijn
er individuele en gezamenlijke opdrachten, zoals bijvoorbeeld het voorbereiden van een
presentatie of het doen van een kortdurend onderzoek of interview.
Toetsvorm
De eindbeoordeling bestaat uit het gemiddelde van twee cijfers. Allereerst is er een literatuurtentamen
waarmee beoogd wordt te toetsen of u de stof gelezen en begrepen heeft.
Ten tweede maakt iedereen een schrijfopdracht die bestaat uit verslagen van de wekelijkse
lesstof inclusief gevoerde discussies hierover in de werkcolleges.
Studiemateriaal en kosten
• Op Blackboard: literatuurreferenties. Aanvullende literatuur wordt in overleg
gekozen.
Onderwijstijden
Ma. 23-11-2009 t/m 18-01-2010 11.00-15.00 uur zaal JK/B58
Toetsdatum
Do. 25-01-2009 11.00-13.00 uur
Herkansing in overleg met de docent.
studiegids09-10.indb 178 9-6-2009 12:21:54

Klinische Psychologie, Master Cursusbeschrijvingen
Klinische Praktijkstage
Klinische Psychologie
Punten De klinische praktijkstage bestaat uit drie onderdelen: stage,
collectieve stagebijeenkomsten en casuïstiek voor de BAPD. Aan
deze drie onderdelen samen worden minimaal 19 EC en maxi
maal 30 EC besteed in de aansluitmaster en in elk geval 30 EC
in de master Gezondheidszorgpsychologie. Om af te kunnen
studeren is 19 EC voldoende, maar om aan de vooropleidingse
sen voor de GZ-opleiding en de BAPD te kunnen voldoen is het
doorgaans noodzakelijk om meer dan 19 ec aan de stage te beste
den.
Tentamencode Stage: MSKP
Tentamencode Collectieve Stagebijeenkomsten: STBK3 (zie blz. 165)
Tentamencode Casus: STCK4 (voor de richtlijnen zie de afstudeerbrochure
Werkstuk, stage en diagnostiekaantekening)
Plaats in het rooster Gedurende het hele jaar
Toelatingsvoorwaarden Bachelor in de specialisatie KP afgerond, inclusief testconstructie.
Tevens de mastercursussen Interventies 2 en Practicum Klinische
Psychodiagnostiek afgerond. Mogelijk worden er aanvullende
eisen gesteld door de stage-instelling.
Docent/Inlichtingen drs. E. Brugman
Inhoud
Na de afronding van de stage is de student in staat om onder supervisie psychodiagnostiek
uit te voeren bij diverse problematiek. Tevens heeft de student kennisgemaakt
met behandeling en begeleiding bij diverse vraagstellingen. De student is in staat om te
reflecteren op het eigen handelen en professioneel om te gaan met collega’s, cliënten en
hun systeem.
De hieronder beschreven eindtermen kunnen worden gezien als richtlijnen waaraan in
principe voldaan moet zijn. De onderdelen met een sterretje (*) ervoor zijn optioneel,
maar gelden wel als verplicht voor stages binnen de master Gezondheidszorgpsychologie.
Onder bepaalde omstandigheden is het mogelijk, dat wanneer aan een onderdeel niet
voldaan kan worden, dit in elk geval wel bijgewoond dient te zijn. Er kan dan gecompenseerd
worden met een duidelijke toelichting in het stageverslag hoe het betreffende onderdeel
in de praktijk van de stageplaats wordt uitgevoerd. Er zijn afzonderlijke eindtermen
voor diagnostiek, indicatiestelling en behandeling en interventie.
Diagnostiek:
• De werkzaamheden op het gebied van de diagnostiek monden uit in ten minste
drie zelfstandig (zij het onder supervisie van de stagebegeleider van de instelling)
uitgevoerde diagnostische casus, inclusief verslaglegging conform de NIP-richtlijnen,
voor de Basisaantekening Psychodiagnostiek (zie blz.144). Deze casus betreffen
verschillende cliënten en vraagstellingen (uiteraard aansluitend bij de doelgroep van
de stage-instelling).
Indicatiestelling:
• Tijdens de stage heeft de student kennis opgedaan van de voor de instelling relevante
sociale kaart van de (G)GZ in de volle breedte. De student is op de hoogte van
verwijsmogelijkheden binnen en buiten de instelling.
• De student is in staat bij multidisciplinair overleg de problematiek van de cliënt
duidelijk te verwoorden en de indicatie te verantwoorden en beargumenteren,
• De student weet welke behandelindicaties op het terrein van de psycholoog liggen.
studiegids09-10.indb 179 9-6-2009 12:21:54
179

180
Klinische Psychologie, Master Cursusbeschrijvingen
* De student is in staat aan de cliënt dan wel het cliëntsysteem de indicatie toe te lichten
en te verantwoorden.
Behandeling en interventie:
• Aan het eind van de stage heeft de stagiair ervaring opgedaan met diverse gespreks- en
motivatietechnieken.
• Aan het eind van de stage heeft de stagiair kennis van de praktijk van minimaal drie
interventietechnieken (bijvoorbeeld CGT, IPT, EMDR, systeemtherapie), individueel
of in groepsverband.
* De stagiair heeft zelfstandig, maar onder supervisie, praktijkervaring opgedaan met
minimaal één vorm van therapeutische interventie. N.B.: minimaal één vorm van
interventie bij drie verschillende cliënten, dan wel drie vormen van interventie bij één
cliënt.
Leerdoelen
Het verwerven en toepassen van kennis, inzicht en vaardigheden op het gebied van diagnostiek,
indicatiestelling en begeleiding en behandeling van cliënten met psychische
problematiek. Tevens het aanleren van een professionele houding. De stage stelt de student
in staat te voldoen aan de vooropleidingseisen voor de GZ opleiding (zie elders in
de studiegids).
Onderwijsvorm
Supervisie op de stageplek en van een docent van de specialisatie Klinische Psychologie.
Collectieve Stagebijeenkomsten (zie blz. 165). Beoordeling van en feedback op de casusverslagen
door een docent van de programmagroep.
Toetsvorm
Eindbeoordeling wordt gedaan door de UvA supervisor op basis van de gevoerde begeleidingsgesprekken,
het stageverslag, de inbreng bij de collectieve stagebijeenkomsten,
het eindbeoordelingsformulier (door de instellingssupervisor ingevuld) en overleg met de
instellingssupervisor. In het stageverslag moeten de volgende punten worden beschreven,
waarbij aandacht wordt besteed aan diagnostiek, indicatiestelling en interventie: a. Welke
cliëntenproblematiek de stagiair is tegengekomen, b. Welke methodieken en vaardigheden
de stagiair heeft toegepast en een verantwoording van de keuze, c. Welke problemen
zich eventueel in het leerproces hebben voorgedaan en hoe de stagiair deze heeft opgelost,
d. Waar de eigen kwaliteiten liggen en waar leer-/ontwikkelpunten, e. Ethische aspecten
van het werken in de gezondheidszorg.
Afronding
Als richtlijn wordt aangehouden dat maximaal één maand na het einde van de stage het
stageverslag goedgekeurd is en dat het eindgesprek met de UvA supervisor heeft plaatsgevonden.
Studiemateriaal en kosten
• Soudijn, K.A. (2007). Ethische codes voor psychologen (2e ed.). Amsterdam: Nieuwezijds.
ISBN 9789057122583. (239 pagina’s). Kosten circa € 22,-.
Bijzonderheden
Een klinische praktijkstage zonder het onderdeel casuïstiek voor de BAPD is ook mogelijk.
Het gevolg is dan wel dat de Basisaantekening Psychodiagnostiek niet wordt verleend.
studiegids09-10.indb 180 9-6-2009 12:21:54

Klinische Psychologie, Master Cursusbeschrijvingen
Medische psychologie: Kinderen en jongeren
Punten 9 EC
Tentamencode MK06
Plaats in het rooster Semester 1, blok 1
Toelatingsvoorwaarden Bachelor, Psychologie specialisatie Klinische Psychologie of Klini
sche Ontwikkelingspsychologie
Aantal deelnemers min. 8, max. 15
Docenten dr. A.M.M. Kolk, K. Hohnen en gastsprekers
Inlichtingen dr. A.M.M. Kolk
Inhoud en leerdoelen
In deze cursus wordt kennis opgedaan van theorie, onderzoek en praktijk in de medische
psychologie van kinderen en jongeren door middel van het bestuderen van algemene
literatuur en door mondelinge en schriftelijke verslaggeving over relevante thema’s op dit
gebied. Centraal staan specifieke en niet-specifieke aspecten van bepaalde (chronische)
somatische ziekten (bv. diabetes, cardiovasculaire ziektes, kanker, spierziektes, ADHD)
en/of de behandeling ervan. Daarbij spelen thema’s een rol als: de gevolgen van het ziekzijn
voor kind en gezin, pijn en emotie, psychoneuroimmunologie, stress en cardiovasculaire
reactiviteit, (psycho)farmacologische middelen, cognitieve disfuncties, kwaliteit
van leven en arts-patiëntcommunicatie. Naast het opdoen van kennis is er aandacht voor
een aantal vaardigheden, zoals het houden van een referaat over een relevant onderwerp
binnen de medische psychologie en het verbeteren van interview- en gespreksvaardigheden
t.a.v. (chronisch) zieke kinderen en jongeren. Ook wordt er een onderzoek gedaan
n.a.v. een vraag van een gezondheidszorginstelling en wordt er op deze manier kennisgemaakt
met procedures bij klinisch onderzoek binnen de praktijk van de somatische
gezondheidszorg.
Onderwijsvorm
Opdrachtgestuurd, intensief programma. Dertien plenaire bijeenkomsten, met o.a. verschillende
sprekers uit de praktijk van de somatische gezondheidszorg en jeugdhulpverlening
(zoals het Emma Kinderziekenhuis) en bespreking van videomateriaal (bv. over
kinderen en jongeren met een (chronische) somatische aandoening). Het bestuderen van
literatuur, het maken van een tentamen, het schrijven van een minipaper, het houden
van een referaat en de mondelinge en schriftelijke verslaggeving van werkzaamheden
tijdens de plenaire bijeenkomsten. Het voorbereiden en afnemen van een interview, met
een kind of jongere, dat op video opgenomen zal worden. Het bezoeken van een gezondheidszorginstelling
voor besprekingen met adviseurs en het op basis hiervan uitvoeren
van een onderzoek. Voor de interview- en onderzoeksopdracht zullen de deelnemers,
naast de plenaire bijeenkomsten, minimaal twee keer per week in groepjes van twee of
drie samenwerken.
Toetsvorm
Individuele beoordeling op basis van literatuurtentamen (tien korte, open vragen), minipaper,
referaat, opdracht, aanwezigheid (verplicht) & inbreng, interview en onderzoek.
Studiematerialen en kosten (onder voorbehoud)
• Blount, R. L., Smith, A. J., & Frank, N. C (1999). Preparation to Undergo Medical
Procedures. In: A. J. Goreczny & M. Hersen (Eds.), Handbook of Pediatric and
Adolescent Health Psychology. Boston: Allyn and Bacon.
studiegids09-10.indb 181 9-6-2009 12:21:54
181

182
Klinische Psychologie, Master Cursusbeschrijvingen
• Eiser, C., & Main, N. (1998). Child Health Psychology. In: A. S. Bellack & M. Hersen
(Eds.), Comprehensive Clinical Psychology (pp. 617-644). Oxford: Elsevier Science.
• Sadeh, A., & Gruber, R. (1998). Sleep Disorders. In: A. S. Bellack & M. Hersen (Eds.),
Comprehensive Clinical Psychology (pp. 505-528). Oxford: Elsevier Science.
• Garber, J. (1998). Somatoform Disorders in Childhood and Adolescence. In: A. S.
Bellack & M. Hersen (Eds.), Comprehensive Clinical Psychology (pp. 655-681).
Oxford: Elsevier Science.
• Cohen, L. L., Blount, R. L., Jansevics Cohen, R., Ball, C. M., McClellan, C. B., &
Bernard, R. S. (2001). Children’s Expectations and Memories of Acute Distress: Shortand
Long-Term Efficacy of Pain Management Interventions. Journal of Pediatric
Psychology, 26, 367-374.
• De Civita, M., & Dobkin, P. L. (2004). Pediatric Adherence as a Multidimensional and
Dynamic Construct, Involving a Triadic Partnership. Journal of Pediatric Psychology,
29, 157-169.
• Houck,C.D.,Rodrigue, J.R.,&Lobato,D.(2007). Parent-AdolescentCommunication
and Psychological Symptoms among Adolescents with Chronically Ill Parents. Journal
of Pediatric Psychology, 32, 596-604.
• Kazak, A. E., Kassam-Adams, N., Schneider, S., Zelikovsky, N., Alderfer, M. A.,
& Rourke, M. (2006). An Integrative Model of Pediatric Medical Traumatic Stress.
Journal of Pediatric Psychology, 31, 343-355.
• Kazak, A. E., Simms, S., & Rourke, M. T. (2002). Family Systems Practice in Pediatric
Psychology. Journal of Pediatric Psychology, 27, 133-143.
• Moens, E., Braet, C., & Soetens, B. (2007). Observation of Family Functioning
at Mealtime: A Comparison Between Families of Children With and Without
Overweight. Journal of Pediatric Psychology, 32, 52-63.
• Plante, W. A., Lobato, D., & Engel, R. (2001). Review of Group Interventions for
Pediatric Chronic Conditions. Journal of Pediatric Psychology, 26, 435-453.
• Walco, G. A., Sterling, C. M., Conte, P. A., & Engel, R. G. (1999). Empirically
Supported Treatments in Pediatric Psychology: Disease-Related Pain. Journal of
Pediatric Psychology, 24, 155-167.
• Charron-Prochnownik, D. (2002). Special Needs of the Chronically Ill Child During
Middle Childhood: Application of a Stress-Coping Paradigm. Journal of Pediatric
Nursing, 17, 407-413.
• Thomas, K. (2003). Munchausen Syndrome by Proxy: Identification and Diagnosis.
Journal of Pediatric Nursing, 18, 174-180.
• de Jong, L., de Roos, C., & van Rood, Y. (2005). Behandeling van medisch onverklaarde
lichamelijke klachten bij jongeren: I. De intake. Kind en Adolescent Praktijk, 4, 108-
118.
• de Jong, L., de Roos, C., & van Rood, Y. (2005). Behandeling van medisch onverklaarde
lichamelijke klachten bij jongeren: II. Behandeling. Kind en Adolescent Praktijk, 4,
170-179
Onderwijstijden
Di. 01-09-2009 t/m 17-11-2009 13.00-17.00 uur zaal JK/B58
Vr. 20-11-2009 13.00-17.00 uur zaal A302
Toetsdatum
Di. 17-09-2009 13.00-15.00 uur zaal JK/B58
Het tentamen wordt vroeg in de cursus afgenomen. Herkansing in overleg met de docent.
Bijzonderheden
Het gaat om een zeer tijdsintensief programma. Het draaiboek voor de cursus wordt ruim
voor aanvang van de cursus aan de deelnemers toegestuurd.
studiegids09-10.indb 182 9-6-2009 12:21:54

Klinische Psychologie, Master Cursusbeschrijvingen
Medische psychologie: Volwassenen en ouderen
Punten 9 EC
Tentamencode MK09
Plaats in het rooster Semester 2, blok 2
Toelatingsvoorwaarden Bachelor Psychologie, specialisatie Klinische Psychologie
Aantal deelnemers min. 8, max. 15
Docenten dr. A.M.M. Kolk, K. Hohnen en gastsprekers
Inlichtingen dr. A.M.M. Kolk
Inhoud en leerdoelen
In deze cursus wordt kennis opgedaan van theorie, onderzoek en praktijk in de medische
psychologie van volwassenen en ouderen door middel van het bestuderen van algemene
literatuur en door mondelinge en schriftelijke verslaggeving van relevante thema’s op dit
gebied. Centraal staan specifieke en niet-specifieke aspecten van bepaalde (chronische)
somatische ziekten (bv. diabetes, cardiovasculaire ziektes, kanker, spierziektes, dementie)
en/of de behandeling ervan. Daarbij spelen thema’s een rol als: de gevolgen van het hebben
van een lichamelijke ziekte voor de patiënt en zijn omgeving, alternatieve geneeswijzen,
het verouderingsproces, pijn en emotie, psychoneuroimmunologie, (psycho)farmacologische
middelen, cognitieve disfuncties, kwaliteit van leven en arts-patiëntcommunicatie.
Naast het opdoen van kennis is er aandacht voor een aantal vaardigheden, zoals het
houden van referaten over een relevant onderwerp en het verbeteren van interview- en
gespreksvaardigheden t.a.v. (chronisch) zieke volwassenen en ouderen. Ten slotte wordt
er een onderzoek gedaan n.a.v. een vraag van een gezondheidszorginstelling en wordt er
op deze manier kennisgemaakt met procedures bij klinisch onderzoek binnen de praktijk
van de somatische gezondheidszorg.
Onderwijsvorm
Opdrachtgestuurd, intensief programma. Dertien plenaire bijeenkomsten, met o.a.
verschillende sprekers uit de praktijk van de somatische gezondheidszorg (zoals bv. het
Antoni van Leeuwenziekenhuis en het Slotervaartziekenhuis) en bespreking van videomateriaal
(bv. over ouderen met een psychiatrische en/of somatische aandoening). Het
bestuderen van literatuur, het maken van een tentamen, het schrijven van een paper,
het houden van referaten en de mondelinge verslaggeving van werkzaamheden tijdens
de plenaire bijeenkomsten. Het voorbereiden en afnemen van interviews. Het bezoeken
van een gezondheidszorginstelling, besprekingen met adviseurs en het op basis hiervan
uitvoeren van een onderzoek. Voor de interview- en onderzoeksopdracht zullen de deelnemers,
naast de plenaire bijeenkomsten, minimaal twee keer per week in groepjes van
2 of 3 samenwerken.
Toetsvorm
Individuele beoordeling op basis van literatuurtentamen (tien korte, open vragen), paper
en referaat, aanwezigheid (verplicht) en inbreng, interview en onderzoek.
Studiematerialen en kosten (onder voorbehoud)
• Whitbourne, S. K. (1998). Physiological Aspects of Aging: Relation to Identity and
Clinical Implications. In: A. S. Bellack & M. Hersen (Eds.), Comprehensive Clinical
Psychology, volume 7 (pp. 1-24). Oxford: Elsevier Science.
• Lund, D. A. (1998). Bereavement. In: A. S. Bellack & M. Hersen (Eds.), Comprehensive
Clinical Psychology, volume 7 (pp. 95-112). Oxford: Elsevier Science. •
Krantz, D.S., & McCeney, M.K. (2002). Effects of Psychological and Social Factors
studiegids09-10.indb 183 9-6-2009 12:21:54
183

184
Klinische Psychologie, Master Cursusbeschrijvingen
on Organic Disease: A Critical Assessment of Research on Coronary Heart Disease.
Annual Review of Psychology, 53, 341-369.
• Fiske, A., Kasl-Godley, J. E., & Gatz, M. (1998). Mood Disorders in Late Life. In: A.
S. Bellack & M. Hersen (Eds.), Comprehensive Clinical Psychology, volume 7 (pp.
193-230). Oxford: Elsevier Science.
• Small, B. J., Herlitz, A., & Bäckman, L. (1998). Cognitive Development in
Alzheimer’s Disease: Charting the Decline Process. In: A. S. Bellack & M. Hersen
(Eds.), Comprehensive Clinical Psychology, volume 7 (pp. 231-246). Oxford: Elsevier
Science.
• Conner, M., & Norman, P. (1998). Health Behavior. In: A. S. Bellack & M. Hersen
(Eds.), Comprehensive Clinical Psychology, volume 8 (pp. 1-38). Oxford: Elsevier
Science.
• Steptoe, A. (1998). Psychophysiological Bases of Disease. In: A. S. Bellack & M. Hersen
(Eds.), Comprehensive Clinical Psychology, volume 8 (pp. 39-78). Oxford: Elsevier
Science.
• Weinman, J. (1998). Health Care. In: A. S. Bellack & M. Hersen (Eds.), Comprehensive
Clinical Psychology, volume 8 (pp. 79-112). Oxford: Elsevier Science.
• Manber, R., Bootzin, R. R., & Loewy, D. (1998). Sleep Disorders. In: A. S. Bellack
& M. Hersen (Eds.), Comprehensive Clinical Psychology, volume 8 (pp. 505-529).
Oxford: Elsevier Science.
• Pearce, S., & McDonald, A.-L. (1998). Chronic Pain. In: A. S. Bellack & M. Hersen
(Eds.), Comprehensive Clinical Psychology, volume 8 (pp. 557-574). Oxford: Elsevier
Science.
• Krantz, D. S., & McCeney, M. K. (2002). Effects of Psychological and Social Factors
on Organic Disease: A Critical Assessment of Research on Coronary Heart Disease.
Annual Review of Psychology, 53, 341-369.
• Kiecolt-Glaser, J. K., McGuire, L., Robles, T. F., & Glaser, R. (2002). Emotions,
Morbidity, and Mortality: New Perspectives from Psychoneuroimmunology. Annual
Review of Psychology, 53, 83-107.
• Mayou, R., Kirmayer, L. J., Simon, G., Kroenke, K., & Sharpe, M. (2005). Somatoform
Disorders: Time for a New Approach in DSM-V. American Journal of Psychiatry, 162,
847-855.
• Ring, A., Dowrick, C. F., Humphris, G. M., Davies, J., & Salmon, P. (2005). The
Somatising Effect of Clinical Consultation: What Patients and Doctors Say and Do
Not Say When Patients Present Medically Unexplained Physical Symptoms. Social
Science & Medicine, 61, 1505-1515.
• Mo, P. K. H., Malik, S. H., & Coulson, N. S. (2009). Gender Differences in Computer-
Mediated Communication: A Systematic Literature Review of Online Health-Related
Support Groups. Patient Education and Counseling, 75, 16-24.
Onderwijstijden
Di. 30-03-2010 t/m 22-06-2010 13.00-17.00 uur zaal A507
Vr. 25-06-2010 13.00-17.00 uur zaal A507
Toetsdatum
Di. 13-04-2010 13.00-15.00 uur zaal A507
Het tentamen wordt vroeg in de cursus afgenomen. Herkansing in overleg met de docent.
Bijzonderheden
Cursisten dienen er rekening mee te houden dat het hier gaat om een zeer tijdsintensief
programma. Het draaiboek voor de cursus wordt voor aanvang van de cursus aan de
deelnemers toegestuurd.
studiegids09-10.indb 184 9-6-2009 12:21:55

Klinische Psychologie, Master Cursusbeschrijvingen
Practicum klinische psychodiagnostiek
Punten 6 EC
Tentamencode MK17
Plaats in het rooster Semester 1, blok 1, semester 2, blok 1
Toelatingsvoorwaarden Bachelor Psychologie, specialisatie Klinische Psychologie
Docent/Inlichtingen prof. dr. J.H. Kamphuis
Inhoud en leerdoelen
In dit practicum staat het daadwerkelijk oefenen met het hypothesegestuurde, scientistpractioner
model van diagnostiek centraal. Afname en interpretatie van intelligentieonderzoek
en gestructureerde diagnostische interviews wordt geoefend, alsmede de
interpretatie van gestandaardiseerde zelfrapportagetests op het gebied van persoonlijkheid
(bv. MMPI-2, Big Five) en klachten; tevens wordt een oriëntatie geboden op veelgebruikte
performance-based tests (zgn. projectieven). De hoorcolleges bereiden voor op
de vaardigheidstrainingen en/of agenderen belangrijke wetenschappelijke issues, bv. indicatiestelling,
het klinisch nut van diagnostiek, recente instrumentontwikkeling (MMPI-
RF) of innovatieve ontwikkelingen in de diagnostiek (bv. therapeutic assessment). De
diagnostische cyclus wordt aan de hand van causuïstiek doorlopen, en speciale aandacht
wordt besteed aan effectieve feedback en rapportage. GZ-psychologen (in opleiding),
werkzaam bij het Persoonlijkheidsstoornissen Centrum de Viersprong, komen gedurende
twee bijeenkomsten van de vaardgheidstraining cases presenteren.
Onderwijsvorm
Literatuurstudie, hoorcolleges en vaardigheidstrainingen (o.a. rollenspelen en testafname)
met inleidingen van de docent. Per week is het contactonderwijs gemiddeld 4 uur.
Daarnaast worden de studenten geacht zelfstandig in subgroepen aan het casusmateriaal
te werken (ongeveer 6 uur); men dient ongeveer 10 uur per week te reserveren voor het
bestuderen van literatuur en het maken van opdrachten. Hoorcolleges op de maandag.
Vaardigheidstrainingen worden gegeven in drie groepen op verschillende dagen. Nadat je
geplaatst bent kun je je door middel van een antwoordstrook die bij de plaatsingsbrief zit,
opgeven voor een van de volgende dagen: dinsdag, woensdag of donderdag.
Toetsvorm
De toetsing bestaat uit een combinatie van (in principe wekelijkse) schriftelijke toetsen,
en groeps- en individuele opdrachten. Meer informatie hierover staat in de cursusmap die
een week voor aanvang van de cursus beschikbaar is. Aanwezigheid bij de hoorcolleges en
de vaardigheidstraining is verplicht om te kunnen slagen voor de cursus.
Studiemateriaal
• Een week voor aanvang van de cursus is een cursusmap met daarin opgenomen
een reader te koop bij de VSPA-balie, waarin alle informatie is opgenomen over de
literatuur, onderwijstijden, toetsing en organisatie. Hierin staat ook aangegeven welke
theorie in week 1 getoetst zal worden.
• Verder zijn nodig: De beknopte handleiding DSM-IV (zie cursus Psychopathologie en
Psychiatrische Classificatie) en Luteijn, F., Arrindell, W.A., Deelman, B.G., Kamphuis,
J.H., en Vertommen, H., (2008). Psychologische diagnostiek in de gezondheidszorg.
Lemma. ISBN: 9789059312500 (€52,-; reeds gebruikt bij Diagnostiek 1).
studiegids09-10.indb 185 9-6-2009 12:21:55
185

186
Klinische Psychologie, Master Cursusbeschrijvingen
Onderwijstijden
Semester 1, blok 1
Ma. 07-09-09, 21-09-09, 28-09-09,
05-10-09 en 12-10-09 11.00-13.00 uur zaal A-E
Di. 01-09-2009 t/m 13-10-2009 13.00-17.00 uur zaal A413
Wo. 02-09-2009 t/m 14-10-2009 13.00-17.00 uur zaal A413
Do. 03-09-2009 t/m 15-10-2009 13.00-17.00 uur zaal A413
Semester 2, blok 1
Ma. 08-02-10, 22-02-10 11.00-13.00 uur zaal A406
Ma. 01-03-10, 08-03-10 en 15-03-10 11.00-13.00 uur zaal A-A
Di. 02-02-2010 t/m 16-03-2010 13.oo-17.00 uur zaal A409
Wo. 03-02-2010 t/m 17-03-2010 13.00-17.00 uur zaal A410
Do. 04-02-2010 t/m 18-03-2010 13.00-17.00 uur zaal A302
Toetsdata
Semester 1, blok 1
Vr. 23-10-2009 12.00-14.00 uur
Vr. 27-11-2009 12.00-14.00 uur (herkansing)
Semester 2, blok 1
Vr. 26-03-2010 12.00-14.00 uur
Vr. 07-05-2010 12.00-14.00 uur (herkansing)
studiegids09-10.indb 186 9-6-2009 12:21:55

Klinische Psychologie, Master Cursusbeschrijvingen
Praktijk van persoonlijkheidsstoornissen
Punten 6 EC
Tentamencode MK07
Plaats in het rooster Semester 1, blok 1
Toelatingsvoorwaarden Bachelor Psychologie, specialisatie Klinische Psychologie en
Theorie van persoonlijkheidsstoornissen
Aantal deelnemers max. 30
Docenten drs. H.H. Oberink, drs. A. Bartak en gastsprekers
Inlichtingen drs. A. Bartak en drs. H.H. Oberink
Inhoud
Lange tijd werden persoonlijkheidsstoornissen als onbehandelbaar beschouwd. Het
duurde tot in de jaren ‘90 voordat het adagium ‘eens een persoonlijkheidsstoornis, altijd
een persoonlijkheidsstoornis’ aan het wankelen werd gebracht. De laatste decennia
zijn steeds meer op persoonlijkheidsstoornissen toegespitste diagnostiek- en behandelmethoden
ontwikkeld. Echter, tot op de dag van vandaag worden patiënten adequate
behandelingen onthouden door kennisachterstand in de gezondheidszorg. Dit maakt het
onderwerp zowel interessant als relevant. In tegenstelling tot ‘Theorie van persoonlijkheidsstoornissen’
is deze cursus praktisch georiënteerd en gericht op het kennismaken
met diagnostische instrumenten, het omgaan met deze patiëntengroep, overdracht en
tegenoverdracht en de meest voorkomende therapieën die werkzaam zijn bij persoonlijkheidsstoornissen.
Onderwijsvorm
Werkcolleges door docenten en gastsprekers, literatuurstudie, practica met rollenspelen,
vaardigheidstraining, casuïstiek.
Toetsvorm
Schriftelijk tentamen over de collegestof en literatuur. Het tentamen bestaat uit open
vragen. Vaardigheidstoetsen (opdrachten).
Studiemateriaal
• Reader en door de docenten verstrekt studiemateriaal. De reader moet worden
aangeschaft. Het andere materiaal wordt in bruikleen gegeven.
Onderwijstijden
Do. 01-10-2009 t/m 12-11-2009 13.00-17.00 uur zaal A108
Toetsdatum
Do. 19-11-2009 12.00-14.00 uur
Herkansing in overleg met de docent.
Bijzonderheden
Aanwezigheid tijdens colleges en practica is verplicht. Tijdens het eerste college wordt een
draaiboek en het studiemateriaal uitgedeeld voor de practica.
studiegids09-10.indb 187 9-6-2009 12:21:55
187

188
Klinische Psychologie, Master Cursusbeschrijvingen
Psychologische interventies 2:
variant volwassenen
Punten 9 EC
Tentamencode MK02
Plaats in het rooster Semester 1, blok 2, semester 2, blok 2
Toelatingsvoorwaarden Bachelor, specialisatie Klinische Psychologie en Diagnostiek 2
Aantal deelnemers max. 18
Docenten dr. T.W.A. Ehring, dr. H.J. Conradi
Inlichtingen dr. T.W.A. Ehring
Inhoud en leerdoelen
Verdieping in de theoretische achtergrond van psychologische interventies en het verwerven
van basisvaardigheden voor de toepassing van deze theorie in de praktijk. In deze
cursus komen de belangrijkste Empirically Supported Therapies aan bod, daarnaast is er
aandacht voor nieuwe ontwikkelingen op dit gebied. In de te bestuderen literatuur en in
de onderwijsvorm ligt de nadruk op de praktische toepassing.
Onderwijsvorm
Discussies naar aanleiding van de te bestuderen literatuur, casuïstiek, videomateriaal,
registratieopdrachten en rollenspelen.
Toetsvorm
Gedurende de cursus opdrachten en aan het eind een tentamen. Bij voldoende aanwezigheid
en inzet kan men deelnemen aan het tentamen. Het tentamen zal bestaan uit de
collegestof en een aantal open vragen over de literatuur. Let op: verplichte aanwezigheid.
Indien men afwezig is bij de eerste bijeenkomst zal de plaats aan iemand op de wachtlijst
worden vergeven.
Studiemateriaal
• Barlow, D. H. (2008). Clinical handbook of psychological disorders: A step-by-step
treatment manual. New York: Guilford Press. ISBN: 9781593855727 (€68,47).
• Reader.
• Overige literatuur wordt later bekendgemaakt
Op Blackboard zal staan welke stof men voor de eerste bijeenkomst dient te bestuderen.
Onderwijstijden
Semester 1, blok 2 (drie groepen)
Groep 1:
Ma. 23-11-2009 t/m 14-12-2009 09.00-13.00 uur zaal A306
Di. 24-11-2009 t/m 19-01-2010 13.00-17.00 uur zaal A413
Groep 2:
Di. 24-11-2009 t/m 15-12-2009 09.00-13.00 uur zaal A306
Wo. 25-11-2009 t/m 20-01-2010 13.00-17.00 uur zaal A413
Groep 3:
Wo. 25-11-2009 t/m 16-12-2009 09.00-13.00 uur zaal A413
D0. 26-11-2009 t/m 21-01-2010 13.00-17.00 uur zaal A413
Semester 2, blok 2 (twee groepen)
Groep 1:
Ma. 26-04-2010 t/m 17-05-2010 09.00-13.00 uur zaal A409
Wo. 31-03-2010 t/m 16-06-2010 13.00-17.00 uur zaal A302
studiegids09-10.indb 188 9-6-2009 12:21:55

Klinische Psychologie, Master Cursusbeschrijvingen
Groep 2:
Ma. 26-04-2010 t/m 17-05-2010 13.00-17.00 uur zaal A409
Do. 01-04-2010 t/m 17-06-2010 13.00-17.00 uur zaal A302
Toetsdata
Do. 28-01-2010 13.00-16.00 uur
Do. 24-06-2010 13.00-16.00 uur
Do. 15-07-2010 13.00-16.00 uur (herkansing)
studiegids09-10.indb 189 9-6-2009 12:21:56
189

190
Klinische Psychologie, Master Cursusbeschrijvingen
Psychologische interventies 2:
variant relatie- en gezinstherapie
Punten 9 EC
Tentamencode MK03
Plaats in het rooster Semester 1, blok 2, semester 2, blok 2
Toelatingsvoorwaarden Bachelor, specialisatie Klinische Psychologie en Diagnostiek 2
Aantal deelnemers max. 18
Docenten/Inlichtingen prof. dr. A. Lange, drs. L. Abels Reguera, drs. C.M. Wijnker
Inhoud & leerdoelen
Via literatuurstudie, discussie, rollenspelen, praktisch huiswerk en het observeren van
dvd’s van therapiezittingen maken de deelnemers kennis met de theorie en praktijk van
gedragsveranderende gezins- en relatietherapie en directieve therapie. Leerdoelen: bekend
worden met begrippen, technieken en vaardigheden van directieve gezinstherapie.
Onderwijsvorm
Practicum, wekelijks één plenaire zitting van drie uur en een kwartier en twee huiswerkbijeenkomsten
van ieder vier uur in subgroepen. Om in een subgroep ingedeeld te
kunnen worden, is het nodig om niet al te veel verplichtingen te hebben gedurende de
rest van de week.
Toetsvorm
Wekelijkse schriftelijke toetsing van de literatuur.
Studiematerialen en kosten
• Lange A. (2006). Gedragsverandering in gezinnen (8e geheel herziene druk). Groningen:
Wolters/Noordhoff. ISBN: 9789068905861 (€65,-).
• Lange A. (1994). Gevalsbeschrijvingen bij gedragsverandering in gezinnen. Groningen:
Wolters/Noordhoff. ISBN: 9789068905779 (€33,80).
Of:
• Lange A. (2006). Pakket Gedragsveranderingen bij gezinnen (DVD en
Gevalsbeschrijvingen). Groningen: Wolters/Noordhoff. ISBN: 9789001775902
(€79,95).
• Specifieke literatuurlijst wordt bij eerste zitting uitgedeeld.
Onderwijstijden
Semester 1, blok 2
Di. 27-10-2009 t/m 26-01-2010 09.30-13.00 uur zaal B25 (gebouw A)
Do. 26-11-2009 t/m 17-12-2009 09.00-13.00 uur zaal A304
Semester 2, blok 2
Di. 30-03-2010 t/m 22-06-2010 09.30-13.00 uur zaal B25 (gebouw A)
Vr. 07-05-2010 t/m 28-05-2010 09.00-13.00 uur zaal A413
Bijzonderheden
Het gaat om een tijdsintensief programma. Gaarne bij de eerste bijeenkomst een pasfoto
meenemen. Aanwezigheid bij de eerste bijeenkomst is verplicht. Indien zonder bericht
afwezig zal de plaats aan iemand op de wachtlijst worden vergeven.
studiegids09-10.indb 190 9-6-2009 12:21:56

Klinische Psychologie, Master Cursusbeschrijvingen
Verslaving: theorie en behandeling
Punten 6 EC
Tentamencode MK15
Plaats in het rooster Semester 2, blok 1
Toelatingsvoorwaarden Bachelor Psychologie, specialisatie Klinische Psychologie
Aantal deelnemers max. 40
Docent/Inlichtingen dr. T.R.J. Beckers
Inhoud & leerdoelen
Deze cursus biedt een staalkaart van onderzoek en theorieën met betrekking tot verslaving
en middelenmisbruik. Ook onderzoek naar en praktijk van behandeling komt aan
bod. De cursus beoogt bewustwording van de individuele en maatschappelijke impact
van verslavingsproblemen, en wil inzicht bijbrengen in de belangrijkste neurobiologische,
leertheoretische en cognitieve modellen met betrekking tot etiologie en instandhouding
van verslaving. Aan het eind van deze cursus zal je tevens kennis hebben van kwetsbaarheidsfactoren
en preventiemogelijkheden, en zicht hebben op de organisatie van de
verslavingszorg, de beschikbare behandelingen, en het empirisch gehalte van deze behandelingen.
In het kader van een opdracht zal je inzichten m.b.t. alcohol- en drugsmisbruik
zelf toepassen op andere vormen van verslaving.
Onderwijsvorm
Hoorcolleges, filmfragmenten, oefensessie, eigen presentaties van studenten, gastcolleges.
Toetsvorm
Schriftelijk tentamen (meerkeuze- en essayvragen), paper, groepspresentatie.
Studiemateriaal
• Handboek: Emmelkamp, P., & Vedel, E. (2007). Alcohol- en drugsverslaving: Een gids
voor effectief gebleken behandelingen. Amsterdam: Nieuwezijds. Ook beschikbaar in
een goedkopere, Engelstalige editie (inhoudelijk min of meer identiek).
• Aanvullende literatuur ter beschikking gesteld via Blackboard.
• Inhoud van de hoorcolleges.
Onderwijstijden
Wo. 03-02-2010 t/m 17-03-2010 11.00-13.00 uur zaal A305
Do. 04-02-2010 t/m 18-03-2010 11.00-13.00 uur zaal A305
Toetsdatum
Do. 25-03-2010 11.00-13.00 uur zaal A305
Herkansing in overleg met de docent.
Bijzonderheden
Aanwezigheid tijdens de hoorcolleges is verplicht.
studiegids09-10.indb 191 9-6-2009 12:21:56
191

192
Klinische Psychologie, Master Cursusbeschrijvingen
Wetenschap, pseudowetenschap en controverses in
de klinische psychologie
Punten 6 EC
Tentamencode MK16
Plaats in het rooster Semester 2, blok 1
Toelatingsvoorwaarden Bachelor Psychologie, specialisatie Klinische Psychologie
Aantal deelnemers max. 25
Docenten/ Inlichtingen dr. T.R.J. Beckers
Inhoud
In deze cursus onderwerpen we het wetenschappelijke gehalte van de klinische psychologie
aan een kritische evaluatie. In een aantal inleidende colleges kijken we naar criteria en
kenmerken van wetenschap en pseudowetenschap, en bespreken we oorzaken en bronnen
van pseudowetenschappelijke en niet-wetenschappelijke invloeden in de klinische psychologie.
Daarbij hebben we ook aandacht voor de invloed van beslissingsheuristieken
en cognitieve biases op klinische oordelen. In de overige colleges komen specifieke topics
aan bod die pseudowetenschappelijke invloeden in de klinische psychologie illustreren of
waarvan de wetenschappelijke status onderwerp is van controverse. De lijst van topics is
variabel; mogelijke onderwerpen omvatten o.m. leugendetectie, het gebruik van projectieve
technieken in diagnose, zin en onzin van gerechtelijke expertises, de effectiviteit van
psychotherapie: ESTs versus het dodo bird verdict, zin en onzin van behandelprotocollen,
de mogelijkheid van traumatische repressie en false memory syndrome, meervoudige
persoonlijkheidsstoornis, voorschrijfrechten voor psychologen, het verband tussen prozac
en zelfmoord, het aangeleerde karakter van angststoornissen, het nut van debriefing, de
rol van angst in exposure.
Leerdoelen
Kritisch en genuanceerd kunnen denken over het wetenschappelijke gehalte van de klinische
psychologie; relevante literatuur kunnen vinden, evalueren en integreren om zo een
gefundeerde mening te vormen; kennis hebben van de bronnen en oorzaken van foutieve
kennis en beslissingen in de klinische psychologie.
Onderwijsvorm
Hoorcolleges, eigen presentaties van studenten, groepsdiscussies, gastcolleges.
Toetsvorm
Tentamen over algemene principes, paper/presentatie, inbreng in groepsdiscussies.
Studiemateriaal en kosten
• Handboek plus specifieke literatuur ter beschikking gesteld via Blackboard.
Onderwijstijden
Di. 02-02-2010 t/m 16-03-2010 11.00-13.00 uur zaal A108
Vr. 05-02-2010 t/m 19-03-2010 11.00-13.00 uur zaal A108
Toetsdatum
Vr. 26-03-2010 11.00-13.00 uur zaal A108
Herkansing in overleg met de docent.
Bijzonderheden
Bijwonen van de hoorcolleges is verplicht.
studiegids09-10.indb 192 9-6-2009 12:21:56

Research Master Psychology Cursusbeschrijvingen
Experimental psychopathology:
The use of experimental models to study clinical processes
Credits 6
Code RK04
Schedule Semester 1, period 1
Prerequisites Bachelor of Psychology
Number of participants 6-20
Teacher/Information dr. B. Vervliet
Summary
Detailed theories of psychopathology identify underlying processes that can be isolated
and studied in highly controlled laboratory settings, either with healthy individuals or
patients. It also allows to test psychopharmacological agents in pre-clinical research with
animals and/or humans. This course will focus on the strenghts and weaknesses of this
approach. Experimental models for a wide range of clinical disorders will be reviewed
in detail, by closely examining research articles. It is a highly interactive course, where
students read research and review articles in advance, formulate critical questions, discuss
scientific issues in the peer group, practice their presentation skills of theories and empirical
findings, and improve their skills in writing research proposals. The course can cover
different domains of psychopathology, which will be decided in collaboration with the
students. Hence, students will learn to 1) critically discussing research/review articles in
relation to experimental psychopathology, 2) presenting theories and empirical findings,
and 3) writing research proposals.
Teaching format
Seminars (twice a week).
Textbooks
Reader/Syllabus: the contents will be announced later.
Assessment
Weekly assignments, one or two presentations, and one elaborated research proposal.
Lesson dates
Mon.31-08-2009 thru 19-10-2009 15.00-18.00 hrs room A409
Thu. 03-09-2009 thru 22-10-2009 15.00-18.00 hrs room A409
studiegids09-10.indb 193 9-6-2009 12:21:56
193

194
Research Master Psychology Cursusbeschrijvingen
How evidence based are psychological treatments?
Credits 6
Code RK05
Schedule Semester 1, period 2
Prerequisites Bachelor of Psychology
Number of participants 6-14
Teacher dr. P.M.G.Emmelkamp, dr. T.W.A. Ehring, dr. N. Morina
Information dr. P.M.G. Emmelkamp
Summary
The focus of this course is on the empirical basis of evidence-based psychotherapy. The
scientific status of criteria for evidence-based therapies will be discussed. Most formally
acknowledged evidence-based psychotherapies are from cognitive and/or behavioural
(CBT) origin. The role of theory in the historical course of behavioral and cognitive
therapy has increased and decreased over the years. Given the current emphasis on empirically
effective treatments there is a neglect of the empirical theoretical foundations. In
the CBT literature, there has been a surprising lack of interest for studying mediational
factors in treatment. In this course we will review the available evidence for the presumed
theoretical processes. One could argue that there are currently a number of empirically
well-supported interventions that are in search for a fitting and empirically supported
theory: We know that such treatments work, but we do not exactly know why. It will
be argued that progress in psychotherapy in general and CBT in particular is dependent
upon the synergy between theoretical developments and empirical testing of theories in
clinical patients.
Objectives
The aim of this course is to:
1) critically review papers on psychotherapy outcome,
2) critically review the evidence for the proposed causal theoretical mechanisms, and
3) write a research proposal in the area of psychotherapy.
Teaching format
Seminars, presentations and take home assignments.
Literature
Relevant papers will be made available via Blackboard.
Assessment
Weekly assignments and one or two presentations and one elaborate research proposal.
Lesson dates
Tue. 27-10-2009 thru 15-12-2009 15.00-17.00 hrs room A507
Thu. 29-10-2009 thru 17-12-2009 15.00-17.00 hrs room A507
studiegids09-10.indb 194 9-6-2009 12:21:56

Research Master Psychology Cursusbeschrijvingen
Neuroimaging and psychopathology
Credits 6
Code RK00
Schedule Semester 1, period 1
Prerequisites Bachelor of Psychology
Number of participants max. 16
Teacher/Information dr. A.H. van Stegeren
Summary
What are the structural and functional changes, measured with imaging techniques
-such as PET, (f)MRI and SPECT- in the brain of people with psychopathology? That is
the central theme of this course, where a bridge is made between the clinical syndromes
of DSM-IV disorders and anatomical and/or functional changes in the brain. Psychiatric
disorders such as depression and anxiety disorders, but also changes related to personality
disorders such as schizophrenia are topics in this course. In addition, memory functioning
in healthy subjects in contrast with people suffering from cognitive disorders such as
Alzheimer’s disease and the related changes in the brain are covered here. Finally, knowledge
about emotional information processing and its neuroanatomical and functional
correlates will be presented, supported by insights from recent neuroimaging studies.
Information
A week before start of the course a detailed teaching schedule and literature will be available
on Blackboard.
Teaching format
Weekly classes with a highly interactive character, also using Blackboard. Literature will
be announced in advance in order to help students to have a basic knowledge on the subject
that will be teached in the class of that week.
Essential Text and Study Materials
Relevant papers will be available via Blackboard.
Asessment
1) Mini Paper on psychopathology & imaging.
2) Presentation of paper.
3) Exam.
Lesson dates
Tue. 01-09-2009 thru 20-10-2009 11.00-13.00 hrs room A103
Thu 03-09-2009 thru 15-10-2009 11.00-13.00 hrs room A103
Examination date
Thu. 22-10-2009 12.00-14.00 hrs
studiegids09-10.indb 195 9-6-2009 12:21:56
195

196
Klinische Psychologie, Master Cursusbeschrijvingen
Klinisch Forensische Psychologie
Stoornissen en delictgedrag: assessment en risicotaxatie
Punten 7,5 EC
Tentamencode MK21
Plaats in het rooster Semester 1, blok 1
Toelatingsvoorwaarden alleen toegankelijk voor studenten die zijn toegelaten tot de
mastertrack Klinisch Forensische Psychologie, selectie in voorjaar
van voorafgaand collegejaar
Aantal deelnemers max. 20
Docenten drs. W. Smid en andere docenten
Inlichtingen drs. W. Smid
Inhoud en leerdoelen
Assessment in de forensische sector is onder te verdelen in diagnostiek en risicotaxatie.
Risicotaxatie is empirisch gezien het best ontwikkelde gebied van de forensische psychologie.
Een zorgvuldige selectie van instrumenten om het risico van recidive te voorspellen
zal de revue passeren. Ook is er aandacht voor overige diagnostiek: het vaststellen van relevante
stoornissen, relevante risicofactoren en relevante responsiviteitsfactoren. Dit alles
met nadruk op het meten in een onvrijwillige setting.
Onderwijsvorm
Werkcolleges, werkgroepen, huiswerkopdrachten en literatuurstudie. Aanwezigheid bij
alle bijeenkomsten is verplicht.
Toetsvorm
Schriftelijk tentamen.
Studiemateriaal en kosten
Reader.
Onderwijstijden
Vr. 09-10-2009 09.00-12.00 uur zaal A409
Ma. 12-10-2009 t/m 02-11-2009 09.00-15.00 uur
Wo. 14-10-2009 t/m 28-10-2009 09.00-15.00 uur
Vr. 16-10-2009 t/m 30-10-2009 09.00-15.00 uur
Overige zalen worden via Blackboard bekendgemaakt.
Toetsdatum
Ma. 09-11-2009 09.00-12.00 uur
Bijzonderheden
Alleen toegankelijk voor studenten die zijn toegelaten tot de mastertrack Klinisch Forensische
Psychologie, selectie in voorjaar van voorafgaand collegejaar.
studiegids09-10.indb 196 9-6-2009 12:21:56

Klinische Psychologie, Master Cursusbeschrijvingen
Klinisch Forensische Psychologie
Stoornissen en delictgedrag: behandeling
Punten 9 EC
Tentamencode MK22
Plaats in het rooster Semester 1, blok 2, daarna het gehele collegejaar doorlopend
Toelatingsvoorwaarden alleen toegankelijk voor studenten die zijn toegelaten tot de
mastertrack Klinisch Forensische Psychologie, selectie in voorjaar
van voorafgaand collegejaar
Aantal deelnemers max. 20
Docenten drs. W. Smid en andere docenten
Inlichtingen drs. W. Smid
Inhoud en leerdoelen
In dit vak komt een aantal behandelvormen aan de orde die belangrijk zijn in het forensisch
veld. Centraal daarbij staan de ‘what works principes’ in de vorm van het zogenaamde
Risk Need Responsivity Model. Er wordt aandacht besteedt aan diverse vormen
van therapie, van de bekende cognitieve gedragstherapie tot de meer experimentele Neurofeedback.
Er worden veel praktijkoefeningen gedaan onder begeleiding van ervaren
therapeuten.
Onderwijsvorm
Werkcolleges, werkgroepen, huiswerkopdrachten en literatuurstudie. Aanwezigheid bij
alle bijeenkomsten is verplicht.
Toetsvorm
Schriftelijk tentamen.
Studiemateriaal en kosten
Reader.
Onderwijstijden
Ma. 16-11-2009 09.00-15.00 uur zaal A409
Ma. 23-11-2009 t/m 21-06-2010 09.00-15.00 uur
Overige zalen worden via Blackboard bekendgemaakt.
Toetsdatum
Ma. 14-06-2010 09.00-12.00 uur
Bijzonderheden
Alleen toegankelijk voor studenten die zijn toegelaten tot de mastertrack Klinisch Forensische
Psychologie, selectie in voorjaar van voorafgaand collegejaar.
studiegids09-10.indb 197 9-6-2009 12:21:56
197

198
Klinische Psychologie, Master Cursusbeschrijvingen
Klinische Forensische Psychologie
Stoornissen en delictgedrag: etiologie
Punten 7,5 EC
Tentamencode MK20
Plaats in het rooster Semester 1, blok 1
Toelatingsvoorwaarden alleen toegankelijk voor studenten die zijn toegelaten tot de
mastertrack Klinisch Forensische Psychologie, selectie in voorjaar
van voorafgaand collegejaar
Aantal deelnemers max. 20
Docenten drs. W. Smid en andere docenten
Inlichtingen drs. W. Smid
Inhoud en leerdoelen
In dit vak ligt de nadruk op het ontstaan van delictgedrag: wat zijn de relaties tussen verschillende
stoornissen en verschillend delictgedrag en hoe ontwikkelt bepaald gedrag zich
uit een bepaalde stoornis. Ook de invloed van jeugdtrauma’s (mishandeling, misbruik,
verwaarlozing) op later delictgedrag wordt behandeld. Hierbij komen ook de neuropsychologische
aspecten van bijvoorbeeld jeugdtrauma’s aan de orde.
Onderwijsvorm
Werkcolleges, werkgroepen, huiswerkopdrachten en literatuurstudie. Aanwezigheid bij
alle bijeenkomsten is verplicht.
Toetsvorm
Schriftelijk tentamen.
Studiemateriaal en kosten
Reader.
Onderwijstijden
Ma. 31-08-2009 09.00-13.00 uur zaal C212
Ma. 07-09-2009 t/m 28-09-2009 09.00-15.00 uur
Wo. 02-09-2009 t/m 30-09-2009 09.00-13.00 uur
Vr. 04-09-2009 t/m 02-10-2009 09.00-15.00 uur
Overige zalen worden via Blackboard bekendgemaakt.
Toetsdatum
Wo. 07-10-2009 09.00-12.00 uur
Bijzonderheden
Alleen toegankelijk voor studenten die zijn toegelaten tot de mastertrack Klinisch Forensische
Psychologie, selectie in voorjaar van voorafgaand collegejaar.
studiegids09-10.indb 198 9-6-2009 12:21:57

Hoofdstuk 8
Ontwikkelingspsychologie
studiegids09-10.indb 199 9-6-2009 12:21:57

200
Programmagroep Ontwikkelingspsychologie
Ontwikkelingspsychologie
Secretariaat:
Mw. E. Buijn 729 525.6830 secretariaatpsyop-fmg@uva.nl
Drs. B. Prins 729 525.7086
Studieadvies en onderwijscoördinatie:
Mw. dr. M. Huizinga 716 525.6776 M.Huizinga@uva.nl
spreekuur dinsdag 14.00 - 15.00 uur (inloop)
Werkstukcoördinatie:
Dr. W. van den Wildenberg 710 525.6686 W.P.M.vandenWildenberg@uva.nl
Bachelorthesecoördinatie:
Mw. dr. M. Huizinga 716 525.6776 M.Huizinga@uva.nl
Stagecoördinatie:
Mw. dr. A.Collot d’Escury 711 525.6779 A.L.CollotDEscury-Koenigs@uva.nl
Spreekuur woensdag 09.15-11.00 uur (inloop)
Stagesecretariaat:
Drs. B. Prins 729 525.7086 B.Prins@uva.nl
http://www.student.uva.nl/psy/psyTstage.cfm
Spreekuren:
Prof. dr. L. Oppenheimer, woensdag, 13.00-15.00 uur
Websites:
Onderzoek: www.fmg.uva.nl/developmentalpsychology/
Onderwijs: www.student.uva.nl/psy (kies vervolgens Ontwikkelingspsychologie)
Voorzitter van de programmagroep
Prof. dr. M. van der Molen
1. Medewerkers van de programmagroep
Naam Kamer Telefoon Email
Dhr. drs. B. van Beek 725 525.6829 E.vanBeek@uva.nl
Mw. drs. B. van Bers 706 525 6832 B.M.C.W.vanBers@uva.nl
Mw. A. Bexkens, M.Sc. 720 525 8772 A.Bexkens@uva.nl
Mw. E. Buijn 729 525.6830 E.Buijn@uva.nl
Mw. D. van Campen, M.Sc. 720 525 8772 A.D.vanCampen@uva.nl
Mw. dr. A.Collot d’Escury-Koenigs 711 525.6779 A.L.CollotDEscury-Koenigs@uva.nl
Mw. M. Counihan 701 525.6082 M.E.Counihan@uva.nl
Mw. J. Cousijn, M.Sc. 728 525 6729 J.Cousijn@uva.nl
Mw. D. van Deursen 728 525.6212 D.S.vanDeursen@uva.nl
Dhr. dr. A. Dudink 704 525.6834 A.C.M.Dudink@uva.nl
Mw. A. van Duijvenvoorde, M.Sc. 706 525 6832 A.C.K.vanDuijvenvoorde@uva.nl
Mw. dr. B. Forstmann 710 525.6281 B.U.Forstmann@uva.nl
Mw. drs. B. Gunther Moor 713 525.6909 B.GuntherMoor@uva.nl
Mw. drs. H. Harsay 713 525.6909 H.A.Harsay@uva.nl
Dhr. dr. W. Hofmann 727 525.6209 W.Hofmann@uva.nl
Mw. dr. H. Huizenga 712 525.6826 H.M.Huizenga@uva.nl
studiegids09-10.indb 200 9-6-2009 12:21:57

Programmagroep Ontwikkelingpsychologie
Mw. dr. M. Huizinga 716 525.6776 M.Huizinga@uva.nl
Mw. S. Jahfari, M.Sc. 724 525.8664 S.Jahfari@uva.nl
Mw. dr. B. Jansen 707 525 6735 B.R.J.Jansen@uva.nl
Dhr. T. Janssen. M.Sc. 728 525.6729 T.Janssen@uva.nl
Mw. Ö. Korucuoglu, M.Sc. 728 525.6212 O.Korucuoglu@uva.nl
Mw. drs. M. van de Laar 713 525.6909 M.C.vandeLaar@uva.nl
Mw. dr. D. Mandell 703 525 5648 D.J.Mandell@uva.nl
Mw. dr. M. van der Molen 726 525.6857 M.J.vanderMolen@uva.nl
Dhr. prof. dr. M. van der Molen 719 525.6835 M.W.vanderMolen@uva.nl
Dhr. drs. M. van der Molen 724 525.6828 M.J.W.vanderMolen@uva.nl
Dhr. prof. dr. L. Oppenheimer 721 525.6831 L.J.T.Oppenheimer@uva.nl
Mw. dr. A. Ploeger 701 525.6082 A.Ploeger@uva.nl
Dhr. drs. B. Prins 729 525.7086 B.Prins@uva.nl
Dhr. dr. G. Ramakers 714 525.6608 G.J.A.Ramakers@uva.nl
G.Ramakers@nin.knaw.nl
Mw. dr. M. Raijmakers 723 525.7014 M.E.J.Raijmakers@uva.nl
Dhr. prof. dr. R. Ridderinkhof 715 525.6119 K.R.Ridderinkhof@uva.nl
Mw. dr. E. Salemink 708 525.8663 E.Salemink@uva.nl
Mw. drs. T. van Schijndel 706 525.6832 T.J.P.vanSchijndel@uva.nl
Dhr. dr. P. Snellings 708 525.7321 P.Snellings@uva.nl
Mw. dr. R. Somsen 704 525.6827 R.J.M.Somsen@uva.nl
Mw. dr. M. Taal 718 525.6676 M.H.Taal@uva.nl
Mw. S. van Veen S.C.vanVeen@uva.nl
Dhr. dr. I. Visser 709 525.6723 I.Visser@uva.nl
Dhr. drs. W. Weeda 705 525.6908 W.D.Weeda1@uva.nl
Dhr. drs. G. Weltevreden 704 525.6834 G.M.Weltevreden@uva.nl
Dhr. dr. W. van den Wildenberg 710 525.6686 W.P.M.vandenWildenberg@uva.nl
Dhr. J. Winkel, M.Sc.. 724 525.6653 J.Winkel@uva.nl
Dhr. prof. dr. R. Wiers 722 525.6842 R.W.H.J.Wiers@uva.nl
Mw. dr. S. de Wit 703 525.5648 S.deWit@uva.nl
Mw. M. Zeguers, M.Sc. 705 525.6908 M.H.T.Zeguers@uva.nl
Medewerkers en hun interessegebieden
Bers, drs.
Bianca van
Bexkens,
Anika M.Sc.
Promovendus. Verricht onderzoek naar cognitieve ontwikkeling. Het onderzoek
richt zich specifiek op de ontwikkeling van het leren van simpele regels door
3-5 jarigen waarbij gebruik wordt gemaakt van de catastrofe theorie om deze
ontwikkeling te modelleren.
Promovendus. Doet onderzoek naar de emotionele en cognitieve ontwikkeling van
adolescenten met een licht verstandelijke beperking. Voornamelijk geïnteresseerd in
het nemen van risico’s tijdens de adolescentie. Overige interessegebieden: dyslexie,
taalontwikkeling, rekenproblemen en inhibitoire controle.
studiegids09-10.indb 201 9-6-2009 12:21:57
201

202
Campen,
Dilene van
M.Sc.
dr. Annematt
Collot
d’Escury
Janna Cousijn,
M.Sc.
Anna van
Duijvenvoorde,
M.Sc.
dr. Birte
Forstmann
drs. Bregtje
Gunther Moor
drs. Helga
Harsay
dr. Hilde
Huizenga
dr.
Mariëtte
Huizinga
Sara Jahfari,
M.Sc.
dr. Brenda
Jansen
Tim Janssen,
M.Sc.
Programmagroep Ontwikkelingspsychologie
Promovendus. Verbonden aan de ACACia onderzoeksgroep (Amsterdam Center for
the study of Adaptive Control in brain and behavior) van Richard Ridderinkhof.
De focus van het onderzoek ligt binnen de Neurofysiologie en Cognitie. Specifiek,
onderzoek naar het initiëren van bewegingen met behulp van TMS (Transcranial
Magnetic Stimulation).
Universitair docent. Interessegebieden: Antisociale ontwikkelingsstoornis en
klinische ontwikkelingspsychologie. Overige interessegebieden zijn: sociaalcognitieve
ontwikkeling, diagnostiek en theory of mind bij kinderen met problemen
in de sociaal-emotionele ontwikkeling, autisme, spectrum stoornissen en licht
verstandelijk gehandicapten.
Promovendus. Verricht onderzoek naar verschillende neuroimaging en
neurocognitieve factoren die het verloop van drugsgebruik kunnen voorspellen in
marihuana gebruikers. Verbonden aan ACACia (Amsterdam Center for the study
of Adaptive Control in brain and behavior) en AIAR (Amsterdam Institute for
Addiction Research).
Promovendus. Verricht onderzoek bij kinderen, adolescenten en volwassenen
naar de ontwikkeling van keuzegedrag en individuele verschillen in het maken
van beslissingen. Geïnteresseerd in de relatie tussen gedragsontwikkeling en
hersenontwikkeling, fMRI onderzoek en neuropsychologie.
Post-doc. Verbonden aan de ACACia onderzoeksgroep (Amsterdam Center for the
study of Adaptive Control in brain and behavior). Haar onderzoek richt zich op
gedragsmatige en neurale aspecten van cognitieve controle.
Promovendus. Verricht onderzoek naar sociale informatieverwerking in de
adolescentie. Haar onderzoek richt zich specifiek op het neurale substraat van
sociale afwijizing in de adolescentie en de ontwikkeling daarvan. Daarbij wordt
gebruik gemaakt van fMRI-metingen.
Promovendus. Verbonden aan de ACACia onderzoeksgroep (Amsterdam Center for
the study of Adaptive Control in brain and behavior). Haar onderzoek richt zich op
the missing link between performance feedback and action selection on an fMRI
study.
Universitair Hoofddocent. Ontwikkeling en toepassing van geavanceerde
statistische methoden voor psychologische data, waaronder neuro-imaging data.
Inhoudelijk gaat het om onderzoek naar gedrag in complexe taken, en hoe leeftijd,
IQ en persoonlijkheidskenmerken dit gedrag bepalen.
Universitair docent. Verricht met experimentele varianten van bekende
neuropsychologische tests onderzoek naar het ontwikkelingsverloop van executieve
functies en hun onderliggende structuur, van kindertijd tot jong-volwassenheid.
Overige interessegebieden: Schoolpsychologie, planning, strategiehantering.
Promovendus.Verrichtonderzoeknaardeneuraleengedragsmatigeovereenkomsten/
verschillen tussen interferentie controle en cognitieve inhibitie. Specifiek wordt
er m.b.v. fMRI metingen onderzocht in hoeverre individuen gebruik maken van
gelijksoortige netwerken in het brein, tijdens interferentie controle en cognitieve
inhibitie.
Universitair docent. Verricht onderzoek naar de cognitieve ontwikkeling van
kinderen. Om te onderzoeken of deze ontwikkeling discontinu van aard is,
worden statistische multimodaliteitsanalyses gebruikt. Overige interessegebieden:
stadiumgewijze ontwikkeling, niet-lineaire dynamica, diagnostiek van
leerproblemen.
Promovendus. Verricht longitudinaal onderzoek naar de ontwikkeling van
verslavingsgedrag in adolescenten. Specifiek op zoek naar inzichten in het ontstaan
van, en de rol van automatische associaties met alcohol in relatie tot (gevaarlijk)
drinkgedrag. Interesses: drinking motivation, impliciete associaties, aandachtsbias,
neurocognitieve processen bij verslaving, manipulatie, propaganda en het promoten
van gezond gedrag.
studiegids09-10.indb 202 9-6-2009 12:21:57

drs. Marijke
van de Laar
dr. Dorothy
Mandell
dr. Mariët van
der Molen
drs. Melle van
der Molen
prof. dr. Maurits
van der
Molen
prof. dr. Louis
Oppenheimer
dr. Annemie
Ploeger
dr.
Ger Ramakers
dr. Maartje
Raijmakers
prof. dr.
Richard Ridderinkhof
Programmagroep Ontwikkelingpsychologie
Promovendus. Verricht onderzoek naar de ontwikkeling van inhibitie van
motorische responsen (psychofysiologisch onderzoek). Overige interessegebieden:
neuropsychologie, executieve functies, emoties en frontaal gebieden, neuro-imaging
technieken.
Post-Doc studying categorization and infant rule learning with Maartje Raijmakers.
Her work has focused on cognitive processes related to Executive Functioning such
as attention, inhibitory control, and work memory and how developmental changes
in those skills impact changes in learning.
Universitair docent. Verricht onderzoek naar cognitieve vaardigheden, met name het
werkgeheugen, van kinderen met een lichte verstandelijke beperking. Met behulp van
bestaande en zelf ontwikkelde trainingen wordt gekeken in hoeverre die vaardigheden
bij deze kinderen te verbeteren zijn. Overige interessegebieden: Diagnostiek, relatie
executief functioneren en sociale cognitie, gedragsproblematiek.
Promovendus. Verricht onderzoek naar de cognitieve vaardigheden in erfelijke
vormen van verstandelijke handicap. Doel van het project is om de interactie
tussen genen en omgeving in kaart te brengen tijdens de ontwikkeling van de
hersenen. Hierbij wordt gebruik gemaakt van neuropsychologische diagnostiek en
neurofysiologisch onderzoek (EEG). Getracht wordt om zo meer te weten te komen
over de neurologische processen die leiden tot cognitie.
Hoogleraar. Onderzoek betreft functieontwikkeling (aandacht, geheugen,
cognitieve controle) over de levensloop (kinderen, ouderen) en de stoornissen
die zich daarin kunnen voordoen (ADHD, mentale retardatie) in relatie tot het
functioneren van het centrale en autonome zenuwstelsel (hersenpotentialen,
hartslagveranderingen). Overige interessegebieden: Mentale chronometrie,
psychofysiologie, neuropsychologie. Recent onderzoek betreft de relatie tussen
emotie en cognitie in de overgang van kind naar adolescent.
Hoogleraar. Houdt zich met name bezig met onderzoek naar (a) de ontwikkeling
en organisatie van zelf-relevante informatie (i.c., het zelfconcept) en de regulerende
rol van het zelfconcept in gedrag- en emotieregulatie (i.c., planning, motivatie en
gevoelens) en (b) de wijze waarop kinderen en adolescenten denken over vrede en
oorlog en de ontwikkeling van vijandbeelden en het begrip van democratische
regels.
Universitair docent. Onderwijs en onderzoek zijn gericht op de integratie
van evolutionaire benaderingen en de ontwikkelingspsychologie. In hoeverre
beinvloeden evolutie en ontwikkeling elkaar? Wat is de interactie tussen genetische
en omgevingsinvloeden? In hoeverre zijn mentale ontwikkelingsstoornissen, zoals
autisme en schizofrenie, evolutionair bepaald?
Klinisch ontwikkelingspsycholoog en neurobioloog. Doet onderzoek naar de
interactie tussen genen en omgeving in de ontwikkeling van de hersenen en
cognitie. Het onderzoek is vooral gericht op de neuropsychologie en neurobiologie
van erfelijke vormen van verstandelijke handicap. Verdere interesses: longitudinale
cognitieve ontwikkeling, voorschoolse periode, hoogbegaafdheid en jeugdzorg.
Universitair Hoofddocent. Verricht onderzoek naar cognitieve ontwikkeling, met
name de ontwikkeling van leren van babies, peuters en kinderen van schoolgaande
leeftijd. Specifieke onderwerpen: categoriseren (impliciet en expliciet leren),
mathematische en computationele modellen, kwalitatieve veranderingen tijdens de
ontwikkeling.
Hoogleraar Neurocognitieve Veroudering. Onderzoeksdomein: cognitieve
controle (psychofysiologisch, neuro-imaging, neuropsychologisch, reactietijden
simulatieonderzoek), ontwikkelings- en verouderingsprocessen hierin, en de
stoornissen die zich hierin kunnen voordoen.
studiegids09-10.indb 203 9-6-2009 12:21:58
203

204
dr. Elske
Salemink
drs. Tessa van
Schijndel
dr. Patrick
Snellings
dr. Riek
Somsen
dr. Margot
Taal
dr. Ingmar
Visser
drs. Wouter
Weeda
drs. Gerald
Weltevreden
dr. Wery van
den Wildenberg
prof. dr.
Reinout Wiers
Jasper Winkel,
M.Sc.
dr. Sanne de
Wit
Programmagroep Ontwikkelingspsychologie
Universitair docent. Verricht experimenteel onderzoek naar klinische
ontwikkelingspsychologie (developmental psychopathology). Interessegebieden:
ontstaan van angststoornissen, interactie tussen angst en alcoholgebruik, (impliciete)
cognitieve processen bij angst en alcohol, adolescentie, preventie en behandeling van
psychopathologie.
Promovendus. Verricht onderzoek naar het ontwikkelingsverloop en de individuele
verschillen in het causaal redeneervermogen van twee- tot vijfjarigen. Daarnaast
richt haar onderzoek zich op het exploratieve spel van jonge kinderen. Overige
interessegebieden: impliciet leren, dyslexie, science center onderzoek.
Universitair docent Schoolpsychologie. Onderzoekt de cognitieve ontwikkeling,
leerproblemen en doet trainingsstudies binnen de schoolcontext. Interesse gaat
daarnaast uit naar taalontwikkeling, tweede taalverwerving, leesproblemen
(dyslexie) en de automatisering van vaardigheden.
Universitair docent. Verricht onderzoek naar executieve functies bij kinderen
in relatie tot cardiovasculaire responsen en andere fysiologische indices voor
aandachtsverandering. Overige interessegebieden: ontwikkelingsneuropsychologie
en neuropsychologie van veroudering, dyslexie bij kinderen, ontwikkeling van
elektrische hersenactiviteit.
Universitair docent. Verricht onderwijsgebonden onderzoek naar processen en
effecten van verschillende practische interventies. Geeft cursorisch onderwijs over
schoolpsychologie, interventie, interviewen, en adolescentie.
Veni-Postdoc. Is geïnteresseerd in impliciete leerprocessen bij volwassenen en
kinderen en mathematische en connectionistische modellen hiervoor. Onderzoekt
meer in het algemeen modellen voor categorische afhankelijke data die gebruikt
kunnen worden om kwalitatieve leerprocessen mee te modelleren. Is daarnaast
geboeid door de filosofische achtergronden van deze modellen, rationalisme,
functionalisme en meer empiricistische benaderingen.
Promovendus. Houdt zich bezig met de ontwikkeling van nieuwe (statistische)
methoden voor de analyse van neuroimaging data (fMRI/MEG/EEG). Overige
interessegebieden: structurele vergelijkingsmodellen, cognitieve neurowetenschap
en cognitieve ergonomie.
Universitair docent (parttime). Voornaamste taak is het verzorgen van onderwijs
op het gebied van sportpsychologie en het begeleiden van studenten die zich hierin
willen verdiepen middels bachelorthese, onderzoek en stage.
Universitair docent. Doet experimenteel onderzoek naar de relatie tussen hersenen
en gedrag. Met name geïnteresseerd in individuele verschillen, ontwikkeling,
psychopathologie en de biologische basis van cognitieve controle processen.
Hoogleraar klinische ontwikkelingspsychologie (developmental psychopathology).
Interessegebieden: ontstaan van verslavingsgedrag, cognitieve processen bij
verslavingsgedrag, implicietecognitie,executievefuncties,adolescentie,risicogedrag,
gerichte preventie en vroege behandeling van externaliserende problemen en
verslavingsgedrag.
Promovendus. Doet onderzoek naar de afweging tussen snelle en nauwkeurige
beslissingen onder begeleiding van Birte Forstmann en Richard Ridderinkhof.
Maakt hierbij gebruik van wiskundige modellen van gedrag, in combinatie met
functional Megnetic Resonance Imaging (fMRI).
Sanne de Wit is a postdoctoral researcher at Acacia. She has a background in animal
learning research, but in recent years she has focused on applying animal models
to human psychology. Research interests include: associative mechanisms of goaldirected
actions and habits; associative theory applied to neuropsychiatry, with an
emphasis on compulsive behaviour and addiction; using fMRI and pharmacological
manipulations to investigate the neural correlates of human decision-making.
studiegids09-10.indb 204 9-6-2009 12:21:58

Programmagroep Ontwikkelingpsychologie
NB: Prof. dr. P. Prins, dr. G. de Boo en dr. S. van der Oord verzorgen ook onderwijs bij
(Klinische) Ontwikkelingspsychologie. Zij vallen onder de programmagroep Klinische
Psychologie.
2. Inlichtingen en Inschrijving
Introductie studenten specialisatie Ontwikkelingspsychologie
De eerste bijeenkomst van de cursus ‘Cognitieve Ontwikkeling’ wordt besteed aan de
introductie van de specialisatie Ontwikkelingspsychologie. Hierin zal over het onderwijs
en onderzoek van de programmagroep worden verteld. Eveneens zal het laatste nieuws
over de opzet van het studiejaar worden besproken. Na afloop volgt een borrel op de zevende
verdieping waarbij de studenten welkom worden geheten door de voorzitter van de
programmagroep prof. dr. M. van der Molen.
Studieadvies
Mw. dr. M. Huizinga is studieadviseur Ontwikkelingspsychologie. Men kan bij haar terecht
met vragen en problemen rond het onderwijs- en studieprogramma. Alle studenten
Ontwikkelingspyschologie hebben tevens toegang tot een speciale Blackboardsite met
gerichte informatie over Ontwikkelingspsychologie (onderdeel ‘Studie-advies (Klinische)
Ontwikkelingspyscholgie’). (NB. Voor vragen over stages: neem contact op met de stagecoördinator
mw. dr. A. Collot d’ Escury; voor vragen over werkstuk: neem contact op
met de werkstukcoördinator, dr. W. van den Wildenberg, voor vragen over bachelorthese
bachelorthesecoördinator: Mw. dr. M. Huizinga.)
Studentenfractie
We nodigen studenten van harte uit om te participeren in de studentenfractie Ontwikkelingspsychologie.
Stuur voor nadere inlichtingen en om je aan te melden gerust een
email naar de fractie (fractieontwikkelingspsy@gmail.com).
Mentoraat Ontwikkelingspsychologie
Studenten kunnen gebruik maken van het mentoraat Ontwikkelingspsychologie. Studenten
krijgen een medewerker van de vakgroep als mentor met wie ze twee keer per jaar
de voortgang en planning van de studie kunnen bespreken. Aan het begin van het eerste
semester krijgen de nieuwe derdejaars studenten per e-mail bericht over hun mentor.
Cursusinschrijving
De inschrijving voor alle cursussen loopt via Studieweb, voorafgaand aan elk semester
(zie voorin de gids voor inschrijfperioden). Let op: men dient zich voor iedere cursus
apart in te schrijven.
Tentameninschrijving
Inschrijving en plaatsing voor een cursus betekent automatisch dat men ingeschreven is
voor het tentamen en herkansing. Bij iedere cursus worden twee tentamenmogelijkheden
aangeboden.
Informatie afstudeeropdracht
Stage: Het is van groot belang dat men zich tijdens het derde bachelorjaar al oriënteert
op stageplaatsen (master-onderdeel). Meer informatie over deze oriëntatie is te verkrijgen
via de onderwijswebsite Ontwikkelingspsychologie (www.student.uva.nl/psy). Op deze
website staat ook een document over stageregelingen en een reeks vaak gestelde vragen
over stages (FAQ). De toewijzingsprocedure van stageplaatsen begint vanaf november.
Ingeschreven studenten (KL)OP krijgen daarover bericht. Solliciteren naar een stageplek
kan als 1) het basisprogramma (nagenoeg) goed is doorlopen, 2) op grond van een realistische
planning waarin het vaste programma voor het begin van de stage is afgerond en
3) men door de stagecoördinator een of meer stageplaatsen toegewezen heeft gekregen.
Daadwerkelijk starten met de stage kan alleen als de student parallel is ingeschreven
studiegids09-10.indb 205 9-6-2009 12:21:58
205

206
Programmagroep Ontwikkelingspsychologie
voor Diagnostiek 2. Zie verder ook onder ‘Afstudeeropdracht’ voor meer informatie over
stages.
Werkstuk: ook voor het uitvoeren van een werkstuk (master-onderdeel) is het van belang
dat men zich al in een vroeg stadium oriënteert. Een overzicht van werkstukmogelijkheden
staat op Blackboard (onderdeel ‘Werkstuk Ontwikkelingspsychologie’). Alle
werkstukstudenten Ontwikkelingspsychologie schrijven in een vroeg stadium een onderzoeksvoorstel
en volgen een werkgroep (zie cursusbeschrijving ‘Collectieve Werkstukbijeenkomsten’).
Alle informatie voor werkstukmakers staat op Blackboard (onderdeel
‘Werkstuk Ontwikkelingspsychologie’). Zie verder ook onder ‘Afstudeeropdracht’ voor
meer informatie over werkstukken.
Studie in het buitenland
De programmagroep Ontwikkelingspsychologie heeft een breed aanbod voor studenten
die in het buitenland een stage willen volgen of onderzoek willen uitvoeren. Studenten
die overwegen om van dit aanbod gebruik te maken, wordt aangeraden om zich in een
vroeg stadium van de studie te oriënteren. Daartoe kan men contact opnemen met de
studie-adviseur en/of het International Office van de Afdeling Psychologie, mw. Anna
Weil (internationaloffice-psychology@uva.nl). Bij de Onderwijsbalie is daarnaast een
brochure verkrijgbaar ‘Psychologie studeren in het buitenland’ (www.student.uva.nl/psy/
en klik dan op ‘buitenland’). Houd er rekening mee dat studenten worden geselecteerd
op criteria die samenhangen met de buitenlandse locatie.
Rita Vuyk lezingen
In deze maandelijkse lezingen ter ere van Rita Vuyk, de eerste hoogleraar ontwikkelingspsychologie
aan de UvA, komen uiteenlopende sprekers op het gebied van de ontwikkelingspsychologie
aan het woord. Er wordt aandacht besteed aan interessante nieuwe
ontwikkelingen binnen het onderzoek en de relevantie daarvan voor de praktijk. Bijwonen
van een lezing wordt beloond met 1 colloquiumpunt. Meer informatie over het
programma en de locatie is te vinden op de site van ontwikkelingspsychologie en de
colloquiumwebsite.
3. Onderzoek
Het onderzoek van de Programmagroep Ontwikkelingspsychologie richt zich in hoofdzaak
op de normale cognitieve ontwikkeling, maar aan de sociale en emotionele ontwikkeling
wordt ook aandacht geschonken. Bovendien worden de bevindingen uit het
onderzoek bij normaal opgroeiende kinderen toegepast in het onderzoek naar kinderen
die in hun ontwikkeling worden bedreigd, zoals kinderen met leerproblemen (dyslexie),
zwakbegaafde kinderen, of kinderen met ADHD of autisme. Hoewel het accent ligt op
de schoolse periode komen ook andere levensfasen aan bod (baby-ontwikkeling, veroudering).
In het onderzoeksprogramma kunnen enkele hoofdlijnen worden onderscheiden.
1. Onderzoek waarbij ontwikkeling en veroudering bestudeerd wordt in relatie tot het
functioneren van het zenuwstelsel. Hierbinnen valt bijvoorbeeld het onderzoek naar
executieve functies, taak switchen, of risicomijdend gedrag (contactpersoon prof.dr. R.
Ridderinkhof).
2. Onderzoek dat zich richt op de cognitieve ontwikkeling en de analyse van
ontwikkelingsprocessen. Specifieke onderwerpen zijn de ontwikkeling van cognitieve
strategieën, sprongsgewijze ontwikkeling, impliciet leren, en neurale netwerkmodellen
van ontwikkeling (contactpersoon mw. dr. B. Jansen).
3. Onderzoek naar de sociale en emotionele ontwikkeling, zoals de ontwikkeling in
perspectief nemen en theory of mind (contactpersoon: prof. dr. L. Oppenheimer).
studiegids09-10.indb 206 9-6-2009 12:21:58

Programmagroep Ontwikkelingpsychologie
4. Onderzoek naar de diagnostiek van met name school- en leerproblemen, en onderzoek
naar de effecten van preventie en interventie programma’s van sociale en cognitieve
aard (contactpersoon dr. P. Snellings).
5. Onderzoek naar kinderen die in hun ontwikkeling worden bedreigd zoals zwakbegaafde
of (sociaal-) angstige kinderen of jeugdigen met een alcohol- of drugsverslaving
(contactpersoon: prof. dr. R. Wiers).
6. Ten slotte wordt aandacht besteed aan de ontwikkeling van statistische methoden die
van belang zijn in de ontwikkelingspsychologie, zoals de analyse van sprongsgewijze
data, analyse van tijdseries, analyse van reactietijden, effect evaluaties, en de analyse
van neuroimaging data (EEG/MEG, fMRI) (contactpersoon mw. dr. H. Huizenga).
4. Onderwijs
In het onderwijsprogramma ligt de nadruk op een gedegen inzicht in de ontwikkelingspsychologie,
waarin zowel de belangrijke theoretische modellen als de huidige stand van
zaken in het onderzoek naar de cognitieve, sociale, emotionele en deviante ontwikkeling
aan bod komen. Hierbij gaat het niet alleen om de ontwikkeling in de kinder- en jeugdjaren,
maar ook om baby-ontwikkeling en veroudering. Deze cursussen maken deel uit
van de toelatingsvoorwaarden voor postacademische opleidingen voor de K&J-registratie
(NIP), registratie Schoolpsycholoog, en Gezondheidszorgpsycholoog.
Binnen Ontwikkelingspsychologie bestaan drie tracks: 1) Algemene Ontwikkelingspsychologie
(AOP), 2) Klinische Ontwikkelingspsychologie (KLOP) –die zich richt op het
gebied van de individuele jeugdzorg en jeugdgezondheidszorg, en 3) Schoolpsychologiedie
zich richt op leerlingenzorg, en het raakvlak met jeugdzorg en individuele jeugdgezondheidszorg.
In het navolgende worden deze drie mogelijkheden kort besproken.
AOP is een goede keus voor studenten die geïnteresseerd zijn in een loopbaan als onderzoeker
in de (klinische) ontwikkelingspsychologie, bijvoorbeeld voor studenten die
willen solliciteren op een plek in de tweejarige research master (zie trefwoord ‘research
master’, kijk op www.studeren.uva.nl/ma-psychology/, en neem contact op met mw. dr.
H. Huizenga). Een tweede mogelijke invulling van AOP is om cursussen te kiezen die
gericht zijn op veroudering (zie www.seniorlab.nl en neem contact op met prof. dr. R.
Ridderinkhof). Binnen AOP kan ook een accent gelegd worden op de sportpsychologie,
(kijk in de studiegids onder het trefwoord sportpsychologie en neem contact op met drs.
G. Weltevreden).
De tweede track, KLOP, betreft het onderwijs en onderzoek dat is gericht op afwijkende
ontwikkeling. In de Klinische Ontwikkelingspsychologie probeert men te begrijpen op
welke wijze afwijkend gedrag ontstaat en hoe dit gedrag in stand wordt gehouden. Daarnaast
zijn diagnostiek en interventie van belang. In deze track volgt men o.a. cursussen
op het gebied van diagnostiek en interventie; daarnaast doet men een praktijkstage en
een afstudeeronderzoek. Het volgen van deze track in de bachelor en master levert zowel
de Basisaantekening Psychodiagnostiek (BAPD) als de GZ-aantekening op en biedt een
allround basis voor verdere specialisatie in de postmasteropleiding Kinder- en Jeugdpsycholoog
of de postmasteropleiding tot GZ-psycholoog.
Ten slotte vormt Schoolpsychologie een brede track in diagnostiek en interventie bij kinderen
op het gebied van sociaal-emotionele problemen (faalangst, gedragsstoornissen),
leerproblemen (dyslexie, dyscalculie), ADHD of hoogbegaafdheid. Een schoolpsycholoog
is een eerstelijnshulpverlener die tussen de kinderen staat en de hulpverlening op
school vormgeeft. In de aansluitmaster wordt een aantal vakken gevolgd op het gebied
van diagnostiek en interventies. Daarnaast loopt men een praktijkstage en voert een afstudeeronderzoek
op dit gebied. Het volgen van deze track in de bachelor en master
levert zowel de Basisaantekening Psychodiagnostiek (BAPD) als de GZ-aantekening op
en biedt een allround basis voor verdere opleiding tot de postacademische registratie K&J
(NIP), Schoolpsycholoog, of postmaster GZ-opleiding.
studiegids09-10.indb 207 9-6-2009 12:21:58
207

208
Programmagroep Ontwikkelingspsychologie
De BAPD- en GZ-aantekening kennen veel vereisten. Omdat de KLOP- en de Schoolpsychologietracks
deze aantekeningen opleveren, is er binnen deze programma’s vrijwel
geen keuzevrijheid. Een nauwkeurige studieplanning en een sterke studiediscipline zijn
daarom vereist. (NB. Zie hoofdstuk 4 voor meer informatie over de BAPD en GZ aantekening.)
5. Beroepsmogelijkheden
Ontwikkelingspsychologen zijn vooral werkzaam als diagnosticus, behandelaar of beleidsmedewerker
bij instellingen op het gebied van de onderwijsbegeleiding, leermoeilijkheden,
ontwikkelingsproblematiek, kinderbescherming, adoptie, criminaliteit of gerontologie.
Naast oriëntatie op bestaande beroepsactiviteiten biedt de programmagroep
Ontwikkelingspsychologie mogelijkheden tot diagnostische specialisatie, bijvoorbeeld
experimentele diagnostiek van functiestoornissen of cognitieve tekorten gerelateerd aan
specifieke klinische stoornissen (ADHD, autisme) en, in samenwerking met de programmagroep
Klinische Psychologie, specialisatie op het gebied van klinische diagnostiek en
interventie bij kinderen en ouders (contactpersoon prof. dr. P. Prins). Niet in de laatste
plaats biedt de opleiding ruime mogelijkheden voor een loopbaanperspectief als wetenschappelijk
onderzoeker.
Post-academische opleidingen
Veel functies in de ‘officiële’ hulpverleningsinstellingen (GGZ-instellingen, algemene en
psychiatrische ziekenhuizen) zijn slechts toegankelijk voor afgestudeerden die na hun
doctoraalexamen of master de beroepsopleiding tot Gezondheidszorgpsycholoog hebben
gevolgd. Dit is een beroepsopleiding van twee jaar (of vier jaar deeltijd) met beperkte
plaatsingsmogelijkheden. (Er melden zich jaarlijks meer dan 1800 afgestudeerden aan
voor circa 600 plaatsen.) Bij de selectie van kandidaten wordt in eerste instantie gekeken
of men de GZ-aantekening heeft behaald (zie trefwoord aantekeningen). Ook veel
functies in de Jeugdzorg, Leerlingen- en Onderwijszorg vragen van kandidaten een postacademische
registratie. Behalve de GZ is dat ook de K&J-registratie (NIP), of die van
Schoolpsycholoog. Vanuit het NIP wordt een post-academische opleiding tot Kinderen
Jeugdpsycholoog aangeboden. De RINO-NH biedt de postacademische opleiding
Schoolpsycholoog. Deze laatste heeft vooralsnog een beperkte capaciteit. Voor meer informatie,
zie: www.psynip.nl, kies sectie NIP sectoren > Jeugd; www.rino.nl.
6. Bachelor Ontwikkelingspsychologie (specialisatie)
In het derde bachelorjaar worden vakken aangeboden die een uitgebreide basis vormen
voor de Ontwikkelingspsychologie. Ter afsluiting van de bachelor wordt bovendien de
bachelorthese geschreven.
Om een bachelor Ontwikkelingspsychologie te behalen moeten in ieder geval de volgende
cursussen met succes worden afgerond (verplicht) 1 :
Het Basisprogramma van ontwikkelingspsychologie (BP OPs):
- Cognitieve ontwikkeling
- Sociale ontwikkeling
- Emotionele ontwikkeling
- Klinische ontwikkelingspsychologie
- Schoolpsychologie
- Werkgroepen
Evenals:
- Toegepaste statistiek in de ontwikkelingspsychologie I
- Bachelorthese ontwikkelingspsychologie
De verdere invulling van het studieprogramma in de BA is afhankelijk van de gekozen
track (zie paragraaf 6.1 t/m 6.3).
1 Voor studenten Ontwikkelingspsychologie die in 2006-2007 zijn begonnen met de bachelor Ontwikkelingspsychologie gelden
de eisen zoals vermeld in de studiegids 2006/2007; voor studenten Ontwikkelingspsychologie die in 2007-2008 zijn begonnen
gelden de eisen zoals vermeld in de studiegids 2007/2008; voor studenten Ontwikkelingspsychologie die in 2008-2009 zijn
begonnen gelden de eisen zoals vermeld in de studiegids 2008/2009.
studiegids09-10.indb 208 9-6-2009 12:21:58

Programmagroep Ontwikkelingpsychologie
6.1 Algemene Ontwikkelingspsychologie (AOP)
Hierin kunnen studenten 18-21 ec (afhankelijk van de grootte van de these) naar eigen
wens invullen met vakken binnen de programmagroep Ontwikkelingspsychologie.
Eventueel mag 6 ec besteed worden aan een vak binnen de opleiding Psychologie buiten
de programmagroep Ontwikkelingspsychologie. In overleg met de studieadviseur kunnen
eventueel meer ec’s buiten de programmagroep gevolgd worden.
Semester 1
Blok 1 (18 EC) Blok 2 (12 ec)
Cognitieve Ontw. (5) KLOP (5) vrije keuze (6 ec)
Sociale Ontw.
(2.5)
Emotionele
Ontw. (2.5)
Werkgroepen BP OPs (4)
Schoolpsychologie (5)
Semester 2
Blok 1 (12 ec) Blok 2 (18 ec)
Toegepaste statistiek 1 (6) Bachelorthese (9-12)
vrije keuze (12-15 ec)
Noot: verplichte cursussen zijn grijsgekaderd en vetgedrukt.
6.2 Klinische Ontwikkelings Psychologie (KLOP)
In deze track is er in de bachelor geen keuzevrijheid. Men volgt (naast de voor elke student
Ontwikkelingspychologie verplichte vakken) tevens
- Diagnostiek 1: Ontwikkelingspsychologie
- Psychologische interventies 1
- Verdieping KLOP
- Klinische gespreksvaardigheden
Let op: Bachelorthese binnen de track KLOP moet KLOP-gerelateerd zijn.
Semester 1
Blok 1 (18 ec) Blok 2 (12 ec)
Cognitieve ontw. (5) KLOP (5) Diagnostiek
Soc. ontw. (2.5) Emotionele
ontw. (2.5)
Schoolpsychologie (5)
1 (6)
Werkgroepen BP OPs (4)
Semester 2
Blok 1 (12 ec) Blok 2 (8 ec)
Toegepaste statistiek 1 (6) Bachelorthese (9)
Psychol. interventies 1 (6) Verdieping KLOP (6) Klin. gespreksva. (3)
Noot: verplichte cursussen zijn grijsgekaderd en vetgedrukt.
studiegids09-10.indb 209 9-6-2009 12:21:58
209

210
Programmagroep Ontwikkelingspsychologie
6.3 Schoolpsychologie
Binnen deze track is er geen keuzevrijheid in de bachelor. Men volgt (naast de voor elke
student Ontwikkelingspychologie verplichte vakken) tevens
- Diagnostiek 1: Ontwikkelingspsychologie
- Psychologische Interventies 1
- Verdieping Schoolpsychologie
- Klinische gespreksvaardigheden
NB: Bachelorthese binnen de track Schoolpsychologie moet Schoolpsychologie-gerelateerd zijn.
Semester 1
Blok 1 (18 ec) Blok 2 (12 ec)
Cognitieve ontw. (5) KLOP (5) Diagnostiek
1 (6)
Soc. ontw. (2.5) Emotionele
ontw. (2.5)
Schoolpsychologie (5)
Werkgroepen BP OPs (4)
Semester 2
Blok 1 (12 ec) Blok 2 (18 ec)
Toegepaste statistiek 1 (6) Bachelorthese (9)
Psy. interventies 1 (6) Verdieping Schoolpsy (6) Klin. gespreksva. (3)
Noot: verplichte cursussen zijn grijsgekaderd en vetgedrukt
Ten slotte dient opgemerkt te worden dat zeer gemotiveerde en goed presterende studenten
naast dit reguliere bachelor onderwijsaanbod, in overleg met de studieadviseur, ook
aanvullende bachelorcursussen binnen Ontwikkelingspsychologie kunnen volgen.
Honoursprogramma
Studenten die een honoursdiploma willen behalen (zie studiegids, trefwoord ‘honoursprogramma’)
volgen een verzwaard studieprogramma. Zij krijgen extra literatuur en/of
opdrachten (+ 5 x 1.5 ec) bij de cursussen ‘Cognitieve ontwikkeling’ ‘Sociale ontwikkeling’,
‘Emotionele ontwikkeling’, ‘Klinische ontwikkelingspsychologie’ ‘Schoolpsychologie’
en ‘Toegepaste statistiek in de ontwikkelingspsychologie 1’. Bovendien schrijven
zij een grotere (+3 ec) bachelorthese waarin niet alleen een overzicht van de literatuur
gegeven wordt, maar waarin op basis van deze literatuur ook een onderzoeksvoorstel
geschreven wordt. Op het formulier waarop de student aangeeft welke specialisatie hij/zij
kiest, kan worden vermeld of de student belangstelling heeft voor het honoursprogramma
in het derde jaar. De coördinator van het honoursprogramma neemt dan contact op met
de student. In overleg met de betrokken docenten staan deze onderdelen ook open voor
gemotiveerde studenten die geen honoursdiploma willen behalen. Zo is het bijvoorbeeld
mogelijk om dit verzwaarde programma alleen te volgen voor één van de cursussen.
7. Programma aansluitmaster Ontwikkelingspsychologie
Er zijn drie masterprogramma’s binnen de opleiding Psychologie: de eenjarige aansluitmaster,
de selectieve tweejarige Research Master Psychology en de selectieve Honoursmaster
Gezondheidszorgpsychologie van 1.5 jaar. Hieronder wordt ingegaan op de tracks
studiegids09-10.indb 210 9-6-2009 12:21:58

Programmagroep Ontwikkelingpsychologie
binnen Ontwikkelingspsychologie in de aansluitmaster; voor informatie over de Research
Master en Honoursmaster wordt verwezen naar elders in deze gids.
De aansluitmaster van Ontwikkelingspsychologie kent dezelfde tracks als de bachelor,
namelijk: Algemene Ontwikkelingspsychologie (AOP), Klinische Ontwikkelingspsychologie
(KLOP) en Schoolpsychologie.
Voor studenten die in 2008/2009 zijn begonnen met de specialisatie Ontwikkelingspsychologie
gelden de volgende eisen voor de Master:
• Specialisatie AOP: Studenten die hebben gekozen voor deze specialisatie volgen:
- Toegepaste statistiek in de ontwikkelingspsychologie 2 (in studiejaar 09-10 heet deze
cursus Evidence-based werken in de klinische praktijk, code MO23)
- 18 ec keuzevakken uit de Master Ontwikkelingspsychologie
• Route Schoolpsychologie: Studenten die hebben gekozen voor deze route volgen:
- Kernthema Schoolpsychologie. Dit vak vormt een essentiële introductie op de
Schoolpsychologie. Het verdient de aanbeveling dit kernthema aan het eind van het
tweede bachelorjaar te volgen.
- Toegepaste statistiek in de Ontwikkelingspsychologie 2 (in studiejaar 09-10 heet
deze cursus Evidence-based werken in de klinische praktijk, code MO23)
- Interventiepracticum 2; interventies in de school óf de cursus ‘Interventiepracticum 2;
psychosociale interventies bij kinderen en jongeren (via Ontwikkelingspsychologie;
dr. M. Taal).
- 12 ec keuzevakken (Schoolpsychologie-gerelateerde mastervakken).
• Specialisatie KLOP: Studenten die hebben gekozen voor deze specialisatie volgen:
- Toegepaste statistiek in de ontwikkelingspsychologie 2 (in studiejaar 09-10 heet deze
cursus Evidence-based werken in de klinische praktijk, code MO23)
- Interventiepracticum 2: psychosociale interventies bij kinderen en jongeren. Deze
cursus kent twee varianten en kan via klinische psychologie (mw. dr. G. de Boo) of
via ontwikkelingspsychologie (mw. dr. M. Taal) gevolgd worden.
- 12 ec keuzevakken (KLOP-gerelateerde mastervakken).
De overige 37.5 ec worden besteed aan stage (>10 ec), werkstuk (>17.5 ec) en het volgen
van colloquia (1 ec). Let op: Stage en werkstuk binnen de KLOP specialisatie moeten
KLOP-gerelateerd zijn. Stage en werkstuk binnen de Schoolpsychologie route moeten
Schoolpsychologie-gerelateerd zijn. Bij externe stages volgt men de collectieve stagebesprekingen.
Bij alle werkstukken volgt men de collectieve werkstukbijeenkomsten. Colloquia
kunnen al vanaf het eerste jaar van de studie worden gevolgd. Zie hierover verder
de sectie over de afstudeeropdracht.
In 2009/2010 verandert het bachelorprogramma Ontwikkelingspsychologie. Dit
heeft gevolgen voor de inhoud van het masterprogramma. Voor studenten die in
2009/2010 zijn begonnen met de specialisatie Ontwikkelingspsychologie (d.w.z. in
september 2009 begonnen met het derdejaarsprogramma) gelden vanaf 2010/2011
de volgende eisen voor de Master:
• AOP: Studenten die hebben gekozen voor deze track volgen
-24 ec keuzevakken uit de Master Ontwikkelingspsychologie
• KLOP: Studenten die hebben gekozen voor deze track volgen
- Diagnostiek 2 (vanaf 2010/2011)
- Psychologische interventies 2: variant KLOP (mw. dr. G. de Boo)
- 9 ec keuzevakken (KLOP-gerelateerde mastervakken).
• Schoolpsychologie: Studenten die hebben gekozen voor deze track volgen
- Diagnostiek 2 (vanaf 2010/2011)
- Psychologische interventies 2: variant Schoolpsychologie (dr. M. Taal)
- 9 ec keuzevakken (Schoolpsychologie-gerelateerde mastervakken).
studiegids09-10.indb 211 9-6-2009 12:21:58
211

212
Programmagroep Ontwikkelingspsychologie
De overige 39 ec worden besteed aan stage (>10 ec voor AOP; > 19 ec voor KLOP en
Schoolpsychologie), werkstuk (>19 ec) en het volgen van colloquia (1 ec). Let op: Stage en
werkstuk binnen de KLOP-track moeten KLOP-gerelateerd zijn. Stage en werkstuk binnen
de Schoolpsychologie-track moeten Schoolpsychologie-gerelateerd zijn. Bij externe
stages volgt men de collectieve stagebesprekingen. Bij alle werkstukken volgt men de collectieve
werkstukbijeenkomsten. Colloquia kunnen al vanaf het eerste jaar van de studie
worden gevolgd. Zie hierover verder de sectie over de afstudeeropdracht.
In de studiegids van 2010-2011 zal meer informatie worden gegeven over de inhoud en
eisen van het dan geldende masterprogramma.
7.1 Algemene Ontwikkelingspsychologie (AOP) voor studenten die in 08-09
zijn gestart met de specialisatie Ontwikkelingspsychologie
Verplichte onderdelen zijn vetgedrukt in onderstaand schema. De overige tijd wordt ingevuld
met 18 ec aan master specialisatievakken binnen Ontwikkelingspsychologie (zie
lijst verderop in dit hoofdstuk).
Semester 1 Semester 2
Blok 1 (18 ec) Blok 2 (12 ec) Blok 1 (12 ec) Blok 2 (18 ec)
Evidence based
werken in de klin.
praktijk (4,5 ec,
MO23)
Stage (incl. coll. stagebesprekingen)
Werkstuk (incl. coll. werkstukbijeenkomsten)
7.2 Klinische Ontwikkelings Psychologie (KLOP) voor studenten die in
08-09 zijn gestart met de specialisatie Ontwikkelingspsychologie
Verplichte onderdelen zijn vetgedrukt in onderstaand schema. De overige tijd wordt ingevuld
met 12 EC aan master specialisatievakken aangeraden voor KLOP (zie de lijst
verderop in dit hoofdstuk).
Interventies 2
(6 ec)
Semester 1 Semester 2
Blok 1 (18 ec) Blok 2 (12 ec) Blok 1 (12 ec) Blok 2 (18 ec)
Evidence based
werken in de klin.
praktijk (4,5 ec,
MO23)
Stage (incl. coll. stagebesprekingen)
Werkstuk (incl. coll. werkstukbijeenkomsten)
NB: Interventies 2 kan ofwel via OPs (mw. dr. M. Taal) gevolgd worden, of via KP (mw. dr.
G. de Boo).
studiegids09-10.indb 212 9-6-2009 12:21:59

Programmagroep Ontwikkelingpsychologie
7.3 Schoolpsychologie voor studenten die in 08-09 zijn gestart met de specialisatie
Ontwikkelingspsychologie
Verplichte onderdelen zijn vetgedrukt in onderstaand schema. De overige tijd wordt ingevuld
met 12 ec aan master specialisatievakken aangeraden voor Schoolpsychologie (zie de
lijst verderop in dit hoofdstuk); voor wie binnen het bachelorprogramma niet het onderdeel
“kernthema Schoolpsychologie” heeft gevolgd is dat een verplicht masteronderdeel.
Interventies
2 via OPS
(6 ec)
Semester 1 Semester 2
Blok 1 (18 ec) Blok 2 (12 ec) Blok 1 (12 ec) Blok 2 (18 ec)
Evidence based
werken in de klin.
praktijk (4,5 ec,
MO23)
Stage (incl. coll. stagebesprekingen)
Werkstuk (incl. coll. werkstukbijeenkomsten)
NB: Interventies 2 wordt gevolgd via OPs (mw. dr. M. Taal).
7.4 Masteronderdelen naar keuze (afhankelijk van de gekozen track)
In de master wordt naast het werkstuk en de stage ook een aantal ec besteed aan het volgen
van specialistische masteronderdelen. Deels gaat het om verplichte vakken, deels om
vakken waar men voor kiest afhankelijk van de gekozen track. In de master mogen ook
vakken uit andere programmagroepen gevolgd worden mits dit een samenhangend studieprogramma
oplevert, vraag hiervoor toestemming aan de studieadviseur. Stagepunten
kunnen niet ingeruild worden voor keuzepunten. Alleen bij zeer hoge uitzondering
kunnen in plaats van een 6 ec keuzevak deze 6 ec besteed worden aan de stage. Dit moet
dan voor de aanvang van de stage bij de studie-adviseur aangevraagd worden en zeer goed
worden beargumenteerd (bijv. als de student naast andere meer gebruikelijke dingen ook
nog een interventie gaat doen). Achteraf wordt gecontroleerd of de werkzaamheden ook
werkelijk zijn uitgevoerd. Goedkeuring van de examencommissie is vereist. Men kan in
de master extra bachelorvakken naar keuze volgen die kunnen worden vermeld op het
diplomasupplement van de master. Dit kan uitsluitend indien men deze vakken extra
volgt bovenop een master van 60 ec. Het is dus niet mogelijk om een specialistisch masteronderdeel
naar keuze te vervangen door een bachelorvak.
Binnen de Mastertrack KLOP kan men kiezen uit:
• Adolescence and self-regulation
• Brain development: Plasticity and repair
• Current issues in child and adolescent development
• Developmental Psychopathology
• “Evidence-based”: Tussen wetenschap en praktijk (KP)
• Medische psychologie: Kinderen en jongeren (KP)
• Practicum Sociale Cognitie
Binnen de Mastertrack Schoolpsychologie kan men kiezen uit:
• Adolescence and self-regulation
• Brain development: Plasticity and repair
• Current issues in child and adolescent development
• Developmental Psychopathology
• Practicum Schoolgerelateerde identiteitsproblemen
NB. AOP-studenten kunnen naast alle bovengenoemde vakken ook kiezen uit:
• Multilevel Analysis
studiegids09-10.indb 213 9-6-2009 12:21:59
213

214
• Neurocognitive Aging
• Sportpsychologie
8. Afstudeeropdracht
Programmagroep Ontwikkelingspsychologie
Stages
Het is mogelijk om een interne onderzoeksstage of een externe praktijkstage te volgen.
Voor interne stages kan men zich direct melden bij een docent. Zie elders in de studiegids
voor de eisen voor onderzoeksstage (Index > Onderzoeksstage). Vooral voor Research
Master studenten is dit een interessante optie.
De externe stages zijn bedoeld voor studenten die één van de drie tracks volgen. Het is
belangrijk dat je voldoet aan de eisen om een stage te lopen. De algemene regel is dat je de
bachelor OP afgerond moet hebben, waarbij het het meest logisch is dat studenten KLOP
ook een stage KLOP doen en studenten Schoolpsychologie een stage Schoolpsychologie
doen. Voor AOP studenten geldt dat zij een stage alleen kunnen volgen die aansluit op
de vakken die zij hebben gekozen. Soms zijn uitzonderingen mogelijk, bijvoorbeeld een
student met een KLOP bachelor die toch een Schoolpsychologie stage wil volgen, maar
hier moet een goede reden voor zijn en wellicht zal er een extra vak gevolgd moeten worden.
Indien men zo’n overstap wil maken, moet dit van tevoren besproken worden met
de studieadviseur en de stagecoördinator. Voor externe stages biedt ontwikkelingspsychologie
een vast bestand instellingen. Het is verstandig om zich in een zo vroeg mogelijk
stadium te oriënteren op de mogelijkheden voor een externe stage. Kijk hiervoor ook op
Blackboard, daar staat veel informatie. Bovendien vindt er in het begin van het derde
studiejaar een stagevoorlichting plaats. Op het secretariaat bevinden zich stageverslagen
van studenten die al stage gelopen hebben en daar valt veel informatie uit te halen.
Mw. dr. A. Collot d’Escury is stagecoördinator (inloopspreekuur op woensdag 9.15- 11.00
uur). Zij zorgt in samenwerking met dhr. drs. B. Prins en het secretariaat Ontwikkelingspsychologie
voor het beheer van het stagebestand.
De supervisie van de externe stages vindt zowel op de werkplek als bij Ontwikkelingspsychologie
plaats. Er is dus sprake van een interne en een externe supervisor. Voordat de
stage begint krijgen de studenten een supervisor van de UvA aangewezen. De student die
stage loopt participeert ook in de zogenaamde collectieve stagebesprekingen die een verplicht
onderdeel van de stage vormen en die tevens voorzien in de, voor de GZ-aantekening
vereiste, opleiding in de juridische en ethische aspecten van de beroepsuitoefening.
Deze maandelijkse collectieve stagebesprekingen dienen om onderlinge ervaringen uit
te wisselen, en om zich nader te verdiepen in relevante onderwerpen die in de stage naar
voren komen. Meer hierover in de cursus Collectieve Stagebijeenkomsten.
In principe zijn verreweg de meeste stages geschikt om een BAPD of GZ aantekening te
krijgen. Zorg er voor dat je dit, als je de aantekening ook echt wil halen, wel van tevoren
gecontroleerd hebt, bij zowel de instelling als de UvA supervisor. Voor een BAPD dienen
er drie diagnostische casussen gedaan te worden en voor de GZ aantekening tevens een
indicatiestelling en interventie. Voor uitgebreidere informatie dient het draaiboek en de
stageprocedure geraadpleegd te worden, deze zijn te vinden op Blackboard.
Het aantal stagepunten dat men kan behalen ligt tussen de 19 en 30 ec. Wil men kunnen
voldoen aan de toelatingseisen voor de GZ aantekening of een BAPD behalen, dan dient
men er rekening mee te houden dat het doorgaans noodzakelijk is om een stage van meer
dan 19 ec te doen. Voor studenten die de master Gezondheidszorgpsychologie volgen
geldt dat zij een stage van 30 ec moeten doen.
studiegids09-10.indb 214 9-6-2009 12:21:59

Programmagroep Ontwikkelingpsychologie
Werkstukken
Het werkstuk is een empirisch onderzoek naar een psychologische vraagstelling waarbij
de volledige empirische cyclus wordt doorlopen. Dat houdt in dat de werkstukmaker een
werkstukvoorstel schrijft, het onderzoek inclusief het onderzoeksdesign (mede)opzet, gegevens
verzamelt, analyseert, in een werkstukverslag beschrijft en mondeling presenteert
in een openbare werkstukbespreking. Men dient zich al in het Bachelorjaar te oriënteren
op een werkstuk. Hiertoe staat een actueel overzicht van werkstukmogelijkheden op
Blackboard (onderdeel ‘Werkstuk Ontwikkelingspsychologie’).
Ontwikkelingspsychologie kent een belangrijke rol toe aan het werkstukvoorstel. Dit is
een uitgewerkt concept van het onderzoek dat ter goedkeuring wordt voorgelegd aan de
werkstukcommissie van Ontwikkelingspsychologie. Dit geldt zowel voor studenten die
willen afstuderen als ontwikkelingspsycholoog als voor studenten van andere specialisaties
die een werkstuk willen maken bij Ontwikkelingspsychologie. Het werkstukvoorstel,
dat in samenspraak met een begeleider van Ontwikkelingspsychologie/KLOP wordt opgesteld,
moet uiterlijk één maand na aanvang van dit studieonderdeel zijn ingediend bij
de werkstukcommissie. Werkstukmakers mogen pas beginnen met de praktische uitvoering
van het onderzoek nadat de werkstukcommissie het voorstel heeft goedgekeurd.
Studenten die als Ontwikkelingspsycholoog willen afstuderen moeten beschikken over
een door de werkstukcommissie goedgekeurd werkstukconcept en een door een docent
Ontwikkelingspsychologie/KLOP afgetekend werkstuk. Dat betekent dat als een student
het werkstuk extern verricht (d.i. bij een andere programmagroep, afdeling, universiteit,
of instelling) de student 1) bij Ontwikkelingspsychologie een werkstukvoorstel indient
en 2) een docent van Ontwikkelingspsychologie/KLOP als medesupervisor bij het
werkstukonderzoek betrekt. Het werkstukvoorstel wordt uitgewerkt aan de hand van
een speciaal formulier en een uitgebreide toelichting zoals beschreven op de Blackboard
werkstuksite. Het werkstukvoorstel kan pas worden ingediend bij de werkstukcommissie
van Ontwikkelingspsychologie na deelname aan één van de verplichte Collectieve Werkstukbijeenkomsten
(zie cursusbeschrijving).
Alle informatie over het werkstuk is na te lezen op Blackboard (‘Werkstuk Ontwikkelingspsychologie’).
Voor informatie en advies kan men zich tevens wenden tot de werkstukcoördinator
Ontwikkelingspsychologie, dr. W. van den Wildenberg.
9. De afstudeerplechtigheid
De afstudeerplechtigheid vindt plaats op de laatste woensdag van elke maand, met uitzondering
van de maanden juli, augustus en december. De plechtigheid duurt ongeveer
20 minuten en vindt plaats in de Senaatskamer (kamer A220). Hier is voldoende zitruimte
voor familie en/of vrienden. Bij het afstuderen zijn in elk geval een voorzitter en
een secretaris van de programmagroep Ontwikkelingspsychologie aanwezig.
De plechtigheid bestaat uit twee vaste onderdelen. Er worden enige persoonlijke woorden
gesproken door de secretaris. Over het algemeen is dit de werkstukbegeleider van de
betreffende student(e). In uitzonderingsgevallen kan deze rol echter ook door de stage- of
scriptiebegeleider vervuld worden, mits dit tijdig (aan het begin van de maand van het
afstuderen) aan het secretariaat wordt doorgegeven. De plechtigheid wordt afgesloten
met het plaatsen van de handtekeningen op het diploma door de examencommissie en de
student(e) en het overbrengen van felicitaties.
studiegids09-10.indb 215 9-6-2009 12:21:59
215

Semester 1
Blok 1
Code Cursus/
Docent(en)
Aanbod Ontwikkelings Psychologie
EC Code Cursus/
Docent(en)
Semester 1
Blok 2
BO20 BP OP Cognitieve Ontwikkeling 5 BO22 BP OP Klinische Ontwikkelingspsy. 6
Dr. M.E.J. Raijmakers
Prof. dr. P.J.M. Prins
BO21 BP OP Emotionele Ontwikkeling 2,5 BO23 BP OP Schoolpsychologie
5
Prof. dr. M.W. van der Molen
Dr. P.J.F. Snellings e.a.
BO24 BP OP Sociale Ontwikkeling
2,5 BO31 Diagnostiek 1: Ontwikkelingspsy. 5
Prof. dr. L.J.T. Oppenheimer
Dr. B.R.J. Jansen
BO25 BP OP werkgroepen
S.W. Kleibeuker, M.Sc. & S.C. van Veen
4
MK05 Interventiepracticum 2: Kinderen & 6 MO21 Interventies in de Sportpsy.
6
Jongeren, Dr. G.M. de Boo (KP)
Drs. G.M. Weltevreden
MK06 Medische Psychologie: Kinderen en 6 BOT9 Bachelorthese
6
Jongeren (KP), Dr. A. Kolk
BOT12 Diverse docenten
MO13 Interventiepracticum 2: Kinderen & 6 9
Jongeren, Dr. M.H. Taal (OP)
12
MO10 Sportpsychologie Verdieping deel 1 & 2 6
MO11 Drs. G.M. Weltevreden
4
STBO3 Collectieve Stagebijeenkomsten: Diverse docenten 3
MSKO Praktijkstage Klinische Ontwikkelingspsychologie (KLOP & OP)
MWOC Collectieve Werkstukbijeenkomsten: Dr. W.P.M. van den Wildenberg 1,5
Semester 2
Blok 1
Code Cursus/
Docent(en)
EC Code Cursus/
Docent(en)
Semester 2
Blok 2
BO10V Diagnostiekpracticum OP
6 BOT9 Bachelorthese
9
Dr. B.R.J. Jansen
BOT12 Diverse docenten
12
BO11V Toegepaste Stat. in de Ontwikkeling Psy. 6 BK31 Psychologische Interventies 1
6
Drs. W.D. Weeda
Dr. N. Morina
MO10 Sportpsychologie Verdieping
6 BO32 Klinische Gespreksvaardigheden
3
MO11 Drs. G.M. Weltevreden
4 Dr. G.M. de Boo
MO24 Practicum Schoolgaan en studeren 6 MO20 Evidence-based: Tussen wetenschap 6
Dr. M.H. Taal
en praktijk, Dr. S. van der Oord
MO22 Adolescence and Self-Regulation 6 BO29 Verdieping Schoolpsycholgie
6
Dr. W. Hofmann
Dr. P.J.F. Snellings e.a.
MO23 Evidence-based werken in de klin. praktijk 6 BO30 Verdieping KLOP
6
Dr. H.M. Huizenga
Dr. A.L. Collot d’ Escury
MO15 Practicum Sociale Cognitie
6 MO12 Antisociaal gedrag bij kinderen en
6
Dr. A.L. Collot d’ Escury
jeugdigen, Dr. A.L. Collot d’ Escury
STBO3 Collectieve Stagebijeenkomsten: Diverse docenten 3
MSKO Praktijkstage Klinische Ontwikkelingspsychologie (KLOP & OP)
MWOC Collectieve Werkstukbijeenkomsten: Dr. W.P.M. van den Wildenberg 1.5
studiegids09-10.indb 216 9-6-2009 12:21:59
EC
EC

Ontwikkelings Psychologie, Bachelor Cursusbeschrijvingen
Bachelorthese Ontwikkelingspsychologie
Punten 9-12 EC
Tentamencode BOT9/BOT12
Plaats in het rooster Semester 1 & 2, blok 2
Toelatingsvoorwaarden VRT-2 en minimaal 30 EC verplichte specialistische vakken
Docent & Inlichtingen Diverse docenten, coördinatie zie Blackboard BA-these
Leerdoel
9 ec: het kunnen maken van een literatuuroverzicht op een specialistisch terrein. Deelleerdoelen:
het kunnen formuleren van een heldere vraagstelling op het terrein van de
specialisatie. Het kunnen zoeken naar en selecteren van de belangrijkste wetenschappelijke
literatuur over die vraagstelling. Het kunnen integreren en evalueren van de gevonden
literatuur in een eigen betoog waarin de vraagstelling wordt verantwoord en beargumenteerd
beantwoord. Het kunnen toepassen van relevante APA normen.
12 ec: het kunnen formuleren van een onderzoeksvoorstel gebaseerd op een vraagstelling
die aansluit bij het literatuuroverzicht.
Onderwerpkeuze
Studenten maken hun voorkeur voor bepaalde thema’s kenbaar via Blackboard. Studenten
worden toegewezen aan een thesebegeleider. Thema’s laten redelijk veel ruimte voor
allerlei specifieke vraagstellingen. De formulering van de uiteindelijke vraagstelling vindt
plaats in overleg met de docent.
Werkwijze, eisen en beoordeling
De werkwijze bij het tot stand komen van de Bachelorthese, de eisen waaraan de these
moet voldoen en de beoordelingscriteria staan uitgebreid beschreven in het stuk “De
bachelorthese bij de opleiding Psychologie aan de UvA”, dat te vinden is op Blackboard
bij het vak Bachelorthese. De student levert tijdens het traject de volgende producten op:
vraagstelling en gevonden literatuur, opzet, eindversie, verbeterde eindversie. Bij elk product,
behalve het eerste, geeft de student schriftelijk aan hoe de feedback van de docent
op het voorgaande product is verwerkt. De betreffende opleverdata worden direct na de
introductiebijeenkomst schriftelijk vastgelegd in een thesecontract. Na ondertekening
van het thesecontract volgt altijd een beoordeling, die dus ook onvoldoende kan zijn. De
cursus wordt afgesloten met een presentatie van de these aan medestudenten.
Omvang
Voor de bachelorthese moeten ca. 15-17 onderzoeksartikelen (tijdschriftartikelen en
hoofdstukken uit geredigeerde boeken) gelezen worden. De these heeft een omvang van
5000-6000 woorden. In punten is de omvang 9 ec. Voor 12 ec zie leerdoel.
Onderwijsvorm en onderwijstijden
Er is een startbijeenkomst (ofwel in de week van 1 september ofwel in de week van 30
maart) met alle studenten die geplaatst zijn voor een onderwerp. Verder is de begeleiding
individueel.
Literatuur
Starreveld, P. A. (Ed.). (2007). Verslaglegging van psychologisch onderzoek. Amsterdam:
Boom. ISBN 9789085063032, prijs € 23,50
De bachelorthese bij de Opleiding Psychologie aan de UvA. (2007). Blackboard.
Aanmelden
Aanmeldingsprocedure Studieweb. Begin september of eind maart wordt de indeling en
de datum van de eerste bijeenkomst (via de mail) bekendgemaakt.
studiegids09-10.indb 217 9-6-2009 12:21:59
217

218
Ontwikkelings Psychologie, Bachelor Cursusbeschrijvingen
Basisprogramma OP
Cognitieve Ontwikkeling
Punten 5 EC
Tentamencode BO20
Plaats in het rooster Semester 1, blok 1
Toelatingsvoorwaarden Propedeuse en Onderzoekspracticum
Docent & Inlichtingen Dr. M.E.J. Raijmakers, dr. D.J. Mandell
Inhoud
Deze cursus biedt een overzicht van de huidige kennis op het gebied van de cognitieve
ontwikkeling, inclusief de perceptuele ontwikkeling (bijv. hoe ontwikkelt de diepte perceptie
bij een baby?), de taalontwikkeling (bijv. wanneer en hoe maakt een kind zich de
grammaticale regels van de moedertaal eigen?), de ontwikkeling van het geheugen (is een
kind van 3 een betrouwbare getuige?). Deze onderwerpen vormen een belangrijke basis
voor met name de klinische ontwikkelingspsychologie en de schoolpsychologie.Om de
onderzoeksresultaten in een groter geheel te plaatsen besteden we aandacht aan de diverse
theorieën van de cognitieve ontwikkeling. Verder wordt er veel tijd besteed aan de
methoden van ontwikkelingspsychologisch onderzoek. De volgende vragen staan daarbij
centraal: Wat zijn deze methoden en empirische paradigma’s (in bv. het babyonderzoek)?
Hoe kies je uit die methoden (bv. cross-sectioneel of longitudinaal)? Wat is wel en niet
onderzoekbaar (bv. m.b.t. de ethiek)? Wat zijn de belangrijkste valkuilen in het ontwikkelingspsychologisch
onderzoek (bijv. m.b.t. correlationeel onderzoek)? De student moet
uiteindelijk de kwaliteit van onderzoek kunnen beoordelen en de resultaten in een groter
kader kunnen plaatsen.
Leerdoelen
• een gedegen feitelijke kennis van de cognitieve ontwikkeling en de daarvoor geldende
verklaringsmodellen, waarmee de basis wordt gelegd voor professionele toepassingen
en onderzoek.
• kennis van methoden van onderzoek in de ontwikkelingspsychologie met name ook
gericht op het afstudeeronderzoek
Onderwijsvorm
• Colleges die beginnen met een korte, schriftelijke opgave (vanaf week 2).
• Werkgroepen (zie beschrijving Basisprogramma OP: werkgroepen).
Toetsvorm
Tentamen + wekelijkse opdracht. (Colleges beginnen met een korte schriftelijk opgave /
enkele multiple choice vragen. Het gemiddelde cijfer van de 5 beste opdrachten telt 20%
mee in het eindcijfer; cijfer van een gemiste opdracht is een 1.)
Opdrachten gekoppeld aan de werkgroepen worden apart becijferd.
Studiematerialen en kosten
• Goswami, U. (2008). Cognitive Development: The Learning Brain. Sussex, NY:
Psychology Press. Kosten € 44,80,-
• Artikelen die tijdens de colleges bekend worden gemaakt en op Blackboard staan
Onderwijstijden
Ma. 31-08-2009 t/m 19-10-2009 11.00-13.00 uur zaal C.206
NB: de eerste bijeenkomst zal ook een introductie van de programmagroep Ontwikkelingspsychologie
zijn. Dit zal eindigen met een borrel op de 7de verdieping.
studiegids09-10.indb 218 9-6-2009 12:21:59

Ontwikkelings Psychologie, Bachelor Cursusbeschrijvingen
Toetsdata
Wekelijkse opdrachten in de werkgroepen.
Tentamen: Vr. 23-10-2009. Tijd en locatie worden later bekend gemaakt. Zie Blackboard.
Herkansing in overleg met de docent.
Bijzonderheden:
Dit vak moet tegelijkertijd gervolgd worden met de werkgroepen (zie beschrijving Basisprogramma
OP: werkgroepen). Deeltijdstudenten en studenten die het basisprogramma
al gedeeltelijk behaald hebben, moeten voor aanvang van de cursus contact opnemen met
de docent.
studiegids09-10.indb 219 9-6-2009 12:21:59
219

220
Ontwikkelings Psychologie, Bachelor Cursusbeschrijvingen
Basisprogramma OP
Emotionele Ontwikkeling
Punten 2,5 EC
Tentamencode BO21
Plaats in het rooster Semester 1, blok 1
Toelatingsvoorwaarden Propedeuse en Onderzoekspracticum
Docent & Inlichtingen Prof. dr. M.W. van der Molen
Inhoud en leerdoelen
Het doel van deze cursus is inzicht te verwerven in een deelaspect van de ontwikkeling:
emotionele ontwikkeling. Begrip van de onderzoeksmethoden die in het emotieonderzoek
worden gebruikt. Inzicht in de wijze waarop de ontwikkeling van emoties
wordt gerelateerd aan de ontwikkeling van cognitie, temperament en psychopathologie.
Deze cursus is gericht op emotionele ontwikkeling vanuit een biosociaal perspectief. In
de cursus wordt eerst ingegaan op de historische achtergronden van het emotie onderzoek
en de verschillende gezichtspunten die in dit onderzoek worden gehanteerd (evolutionaire,
psychobiologische en psychologische perspectieven). Vervolgens zal de emotionele
ontwikkeling worden besproken vanaf de vroege kinderjaren tot in de adolescentie. Hierbij
zullen ook individuele verschillen, crossculturele verschillen en de resultaten van vergelijkend
onderzoek (primaten) worden besproken.
Onderwijsvorm
Colleges (1 keer per week) zijn verplicht.
Werkgroepen (zie beschrijving Basisprogramma OP: werkgroepen).
Voorafgaand aan de cursus wordt een draaiboek aan de deelnemers toegestuurd.
Toetsvorm
Tentamen.
Studiematerialen en kosten
• LaFrenière, P, J. (2000). Emotional Development, A Biosocial Perspective. London:
Wadsworth-ThomsonLearning, ISBN 9780534348083, (€ 59,-).
• Artikelen die tijdens het college bekend gemaakt zullen worden, kopieerkosten.
Onderwijstijden
Hoorcolleges
Di. 29-09-2009 t/m 20-10-2009 13.00-15.00 uur zaal C
Toetsdatum
Wo. 04-11-2009. Tijd en locatie worden later bekend gemaakt.
Herkansing in overleg met de docent.
Bijzonderheden:
Dit vak moet tegelijkertijd gevolgd worden met de werkgroepen (zie beschrijving Basisprogramma
OP: werkgroepen). Deeltijdstudenten en studenten die het basisprogramma
al gedeeltelijk behaald hebben, moeten voor aanvang van de cursus contact opnemen met
de docent.
studiegids09-10.indb 220 9-6-2009 12:21:59

Ontwikkelings Psychologie, Bachelor Cursusbeschrijvingen
Basisprogramma OP
Klinische Ontwikkelingspsychologie
Punten 5 EC
Tentamencode BO22
Plaats in het rooster Semester 1, blok 2
Toelatingsvoorwaarden Propedeuse en Onderzoekspracticum
Docent & Inlichtingen Prof. dr. P.J.M. Prins
Inhoud en leerdoelen
Het doel van deze cursus is om kennis te verwerven van theoretische modellen, recente
onderzoeken, assessment en behandeling van afwijkende ontwikkeling bij kinderen en
jongeren. De belangrijkste modellen van normale ontwikkeling komen aan de orde en
in het bijzonder wordt aandacht besteed aan het ontwikkelingspsychopathologische perspectief
op afwijkende ontwikkeling. De cursus is opgebouwd rond veel voorkomende
problemen bij kinderen en jongeren: (pervasieve) ontwikkelingsproblemen (o.a. autisme
en aan autisme verwante problemen), emotionele stoornissen (angst- en stemmingsproblemen),
en gedragsstoornissen (ADHD, agressief en antisociaal gedrag). Ook komen
in deze cursus zaken als verslaving, eetstoornissen en kindermishandeling aan bod.
Aandacht zal hierbij vooral worden besteed aan etiologische kwesties (welke factoren
bij kind en omgeving dragen bij aan de ontwikkeling van problematisch functioneren),
aan kwesties rond het classificeren van stoornissen (de DSM-IV), en aan de belangrijkste
behandelstrategieën.
Onderwijsvorm
Colleges (1 keer per week) zijn verplicht.
Werkgroepen (zie beschrijving Basisprogramma OP: werkgroepen).
In de colleges wordt de literatuur toegelicht en verdiept en in de werkcolleges wordt met
de stof gewerkt aan de hand van casuistiek en opdrachten.
Toetsvorm
Tentamen. Het tentamen bestaat uit multiple choice vragen en enkele open vragen.
Studiematerialen en kosten
• Prins, P.J.M. & Braet, C. (2009). Handboek Klinische Ontwikkelingspsychologie.
Over aanleg, omgeving en verandering. Houten: Bohn Stafleu Van Loghum. ISBN
9789031352067. Kosten: €59,-.
• Reader van plm. 100 blz.
Onderwijstijden
Hoorcolleges:
Di. 27-10-2009 t/m 15-12-2009 13.00-15.00 uur zaal C
Toetsdata
Ma. 04-01-2010. Tijd en datum worden later bekend gemaakt.
Herkansing in overleg met de docent.
Bijzonderheden:
Dit vak moet tegelijkertijd gevolgd worden met de werkgroepen (zie beschrijving Basisprogramma
OP: werkgroepen). Deeltijdstudenten en studenten die het basisprogramma
al gedeeltelijk behaald hebben, moeten voor aanvang van de cursus contact opnemen met
de docent.
studiegids09-10.indb 221 9-6-2009 12:21:59
221

222
Ontwikkelings Psychologie, Bachelor Cursusbeschrijvingen
Basisprogramma OP
Schoolpsychologie: Individuele verschillen en de school
Punten 5 EC
Tentamencode BO23
Plaats in het rooster semester 1, blok 2
Toelatingsvoorwaarden Propedeuse; Onderzoekspracticum; Cognitieve ontwikkeling
Docent & Inlichtingen Dr. P.J.F. Snellings
Leerdoel en Inhoud
Kennis van de inrichting van het onderwijs (het systeem) en de rol van een schoolpsycholoog
bij de vertaling daarvan in een ‘pedagogisch klimaat’ en een onderwijsvisie. Kennis
van het belang van zo een vertaling voor het leren en het functioneren van individuele
leerlingen in de klas en op school. Een gedegen kennis van het verband tussen leerprocessen,
leerproblemen en -stoornissen en het sociaal- emotionele functioneren van leerlingen,
bijvoorbeeld in de omgang met medeleerlingen en met de leerkracht. Kennis over leerlingbegeleiding
bij het verbeteren van prestaties en het optimaliseren van de onderlinge
verhoudingen, via het gebruik van bepaalde didactische werkvormen en gedragsprotocollen,
en over doorverwijzing naar en afstemming met geestelijke gezondheidszorg.
Er wordt aandacht besteed aan theorie en empirisch onderzoek naar de cognitieve en
sociaal-emotionele aspecten van leermoeilijkheden (bijv. dyslexie en dyscalculie). Daarbij
worden verbanden gelegd met schoolgebonden interventies gericht op leerlingen, docenten
en ouders. Ook wordt er aandacht besteed aan de invloed van individuele verschillen
in aanleg en begaafdheid op cognitief en sociaal-emotioneel gebied (bijv. ADHD, rol van
zelfbeeld, pestgedrag) en de gevolgen op het schools functioneren van leerlingen. Specifieke
aandacht gaat uit naar de rol van taalachtergrond op schools functioneren. Om een
goed beeld te krijgen van de schoolpraktijk voeren studenten binnen de werkgroepen een
opdracht schoolpsychologie uit op scholen. Er wordt verder aandacht besteed aan de theoretische
achtergrond en effectiviteit van didactische werkvormen (bijv. samenwerkend
leren, strategie instructie). Ten slotte wordt de relatie tussen maatschappelijke ontwikkelingen
en de schoolpsychologie uitgediept (bijv. passend onderwijs).
Onderwijsvorm
Colleges (1 keer per week); Werkgroepen (verplicht zie BO25).
Toetsvorm
Colleges beginnen met een korte schriftelijk opgave / enkele multiple choice vragen. Het
gemiddelde cijfer van de 5 beste opdrachten telt 20% mee in het eindcijfer (cijfer van een
gemiste opdracht is een 1).
Tentamen.
Studiematerialen en kosten
• Hoofdstukken uit: Swanson, H., Lee, K., Harris, R., & Graham S. (Eds.). (2003).
Handbook of Learning Disabilities. The Guildford Press: New York-London, ISBN
9781593853037, (€ 50,95) (paperback).
• Artikelen
• Collegestof
Onderwijstijden
Hoorcolleges:
Blok 1:
Ma. 26-10-2009 t/m 14-12-2009, 15.00-17.00 uur, gebouw A, zaal E
Let op: 7-12-2009 en 14-12-2009 , 16.00-18.00 uur!
studiegids09-10.indb 222 9-6-2009 12:22:00

Ontwikkelings Psychologie, Bachelor Cursusbeschrijvingen
Toetsdatum
Vr. 18-12-2009. Tijd en datum worden later bekend gemaakt.
Herkansing in overleg met de docent.
Bijzonderheden:
Vereist voor Schoolpsychologie aantekening. Dit vak moet tegelijkertijd gevolgd worden
met de werkgroepen (zie beschrijving Basisprogramma OP: werkgroepen). Deeltijdstudenten
en studenten die het basisprogramma al gedeeltelijk behaald hebben, moeten voor
aanvang van de cursus contact opnemen met de docent.
studiegids09-10.indb 223 9-6-2009 12:22:00
223

224
Ontwikkelings Psychologie, Bachelor Cursusbeschrijvingen
Basisprogramma OP
Sociale Ontwikkeling
Punten 2,5 EC
Tentamencode BO24
Plaats in het rooster Semester 1, blok 1
Toelatingsvoorwaarden Propedeuse en Onderzoekspracticum
Docent & Inlichtingen Prof. dr. L.J.T. Oppenheimer
Inhoud en leerdoelen
Het doel van deze cursus is inzicht te verwerven in een deelaspect van de ontwikkeling:
sociale ontwikkeling. De eindtermen betreffen: - belangrijkste theoretische modellen in
de sociale en sociaal-cognitieve ontwikkeling.- stand van zaken met betrekking tot een
aantal thema’s, zoals het gezin, opvoeding, het zelf, sociale relaties (vriendschappen, sociale
status) en mishandeling. In deze cursus staat de interactie tussen het kind en de sociale
omgeving centraal staat, dwz de nature-nurture interactie. Centrale thema’s zijn ondermeer
vroege non-verbale interactie, bewustwording van het zelf en interactiepatronen in
gezin en “peergroep”. Met name de wederkerigheid van interactieprocessen en de daaruit
voortvloeiende positieve en negatieve consequenties spelen een belangrijke rol in sociale
ontwikkeling. Ook methoden om aspecten van deze ontwikkeling te bestuderen zullen
worden besproken. Door normale ontwikkeling en individuele verschillen te benadrukken
wordt afwijkende ontwikkeling in een normatief kader geplaatst.
Onderwijsvorm
Colleges (1 keer per week)
Werkgroepen (zie beschrijving Basisprogramma OP: werkgroepen).
Voorafgaand aan de cursus wordt een draaiboek aan de deelnemers toegestuurd.
Toetsvorm
Tentamen.
Studiematerialen en kosten
• Schaffer, H. R. (1996). Social development. Oxford, UK: Blackwell. ISBN. 978031185741,
(€ 38,-).
• Artikelen die tijdens het college bekend gemaakt zullen worden, kopieerkosten.
Onderwijstijden
Hoorcolleges
Di. 01-09-2009 t/m 22-09-2009 13.00-15.00 uur zaal C
Toetsdatum
Vr. 25-09-2009. Tijd en datum worden later bekend gemaakt.
Herkansing in overleg met docent.
Bijzonderheden:
Dit vak moet tegelijkertijd gevolgd worden met de werkgroepen (zie beschrijving Basisprogramma
OP: werkgroepen). Deeltijdstudenten en studenten die het basisprogramma
al gedeeltelijk behaald hebben, moeten voor aanvang van de cursus contact opnemen met
de docent.
studiegids09-10.indb 224 9-6-2009 12:22:00

Ontwikkelings Psychologie, Bachelor Cursusbeschrijvingen
Basisprogramma OP
Werkgroepen
Punten 4 EC, verplicht onderdeel cursussen basisprogramma OP
Tentamencode BO25
Plaats in het rooster Semester 1, blok 1&2
Toelatingsvoorwaarden Propedeuse en Onderzoekspracticum
Docent & inlichtingen S. van Veen
e-mail BPontwikkelingspsy-fmg@uva.nl
Inhoud
Parallel aan de vijf theoretische cursussen in het basisprogramma Ontwikkelingspsychologie
(Cognitieve ontwikkeling, Sociale ontwikkeling, Emotionele ontwikkeling, Klinische
ontwikkeling en Schoolpsychologie) is er intensief werkgroeponderwijs. Belangrijkste
doel van de werkgroepen is het verdiepen van de thema’s uit de colleges. Daarbij wordt
zowel een theoretische benadering (bijvoorbeeld, controverses in de ontwikkelingspsychologie)
als een praktijkbenadering gekozen (bijvoorbeeld, hoe wordt de theoretische
kennis toegepast in een concrete casus). De studenten zullen zelf actief met de stof bezig
zijn en daarvoor de benodigde academische vaardigheden verder ontwikkelen.
Leerdoelen
• Een verdieping van de ontwikkelingspsychologische kennis uit de bijbehorende
colleges.
• Verbeteren van de academische vaardigheden die van belang zijn voor het zelfstandig
nadenken over ontwikkelingspsychologische kennis.
Onderwijsvorm
Wekelijkse bijeenkomsten in kleine groepen gedurende het gehele semester.
Toetsvorm
Aanwezigheidsplicht, bijdrage in de werkgroep en wekelijkse opdrachten.
Studiematerialen en kosten
Zie theoretische cursussen basisprogramma ontwikkelingspsychologie. Daarbij een syllabus
(kosten nog onbekend).
Onderwijstijden
Iedere student volgt eenmaal per week een werkgroep. Men wordt geplaatst.
Werkgroep 1: Do. 03-09-2009 t/m 17-01-2010 10.00 - 13.00 uur, zaal A507
Werkgroep 2: Do. 03-09-2009 t/m 17-01-2010 10.00 - 13.00 uur, zaal A301B
Werkgroep 3: Do. 03-09-2009 t/m 17-01-2010 14.00 - 17.00 uur, zaal A301B
Werkgroep 4: Do. 03-09-2009 t/m 17-01-2010 14.00 - 17.00 uur, zaal A305
Toetsdata
Wekelijkse opdrachten in de werkgroepen.
Bijzonderheden:
De werkgroepen moeten tegelijkertijd gevolgd worden met de cursussen in het basisprogramma.
studiegids09-10.indb 225 9-6-2009 12:22:00
225

226
Ontwikkelings Psychologie, Bachelor Cursusbeschrijvingen
Diagnostiek 1: Ontwikkelingspsychologie
Punten 6 EC
Tentamencode BO31
Plaats in het rooster Semester 1, blok 2
Toelatingsvoorwaarden Volledig basisprogramma OP
Docenten Dr. B.R.J. Jansen, Dr. M.J. van der Molen
Inlichtingen Dr. B.R.J. Jansen
Inhoud en leerdoelen
Deze cursus biedt een brede introductie tot de (klinische) psychodiagnostiek in zowel een
schoolse als een GGZ setting vanuit een ontwikkelingspsychologisch perspectief. Aan de
hand van hoorcolleges en werkgroepen worden onderwerpen behandeld zoals de diagnostische
cyclus, selectie van testmateriaal, het volgen van testprotocollen, veelgebruikte
diagnostische instrumenten, observatie, het uitwerken van testresultaten en rapportage.
Onderwijsvorm
Serie van zeven hoorcolleges (Ma en Vr) en vier werkgroepen (groep A: Dinsdagochtend
/ groep B: Dinsdagmiddag) met individuele en groepsopdrachten.
Toetsvorm
Het eindcijfer wordt gebaseerd op een schriftelijk tentamen over collegestof en literatuur
en een individueel uitgewerkte testrapportage. Groepsopdrachten dienen te zijn beoordeeld
als voldoende
Studiematerialen en kosten
• Syllabus (verkrijgbaar bij VSPA boekenbalie)
• Pameijer, N. & Beukering, T. van (2004). Handelingsgerichte Diagnostiek. Een
praktijkmodel voor diagnostiek en advisering bij onderwijsleerproblemen (2e druk).
Leuven: Acco, ISBN: 9789033455339 (ca. € 34,-).
• Kievit, Th., Tak, J.A., & Bosch, J.D. (2008). Psychodiagnostiek voor de hulpverlening
aan kinderen (7e druk). Utrecht: De Tijdstroom, ISBN: 9789058980328 (ca. € 56,-).
BovenstaandboekwordtooktijdensdecursusDiagnostiek2:Ontwikkelingspsychologie
gebruikt. (Let op: de laatste druk wordt gebruikt.)
Onderwijstijden
Semester 1, blok 2
Hoorcolleges
Ma. 04-01-2010 t/m 25-01-2010 09.00-11.00 uur gebouw A zaal A
Vr. 08-01-2010 t/m 22-01-2010 11.00-13.00 uur gebouw A zaal B
Werkgroepen
Di. 05-01-2010 t/m 26-01-2010 09.00-16.00 uur zaal A304
Di. 05-01-2010 t/m 26-01-2010 09.00-16.00 uur zaal B06, B07, B08, B11 t/m B13
Di. 05-01-2010 t/m 26-01-2010 09.00-13.00 uur zaal B14, B15, B16
Toetsdata
Vr. 29-01-2010 Tijd en locatie worden nog bekend gemaakt.
Herkansing in overleg met de docent.
Bijzonderheden
Aanwezigheid bij alle bijeenkomsten is verplicht. Actuele cursus informatie is beschikbaar
op Blackboard.
studiegids09-10.indb 226 9-6-2009 12:22:00

Ontwikkelings Psychologie, Bachelor Cursusbeschrijvingen
Diagnostiekpracticum Ontwikkelingspsychologie
Punten 6 EC
Tentamencode BO10V
Plaats in het rooster Semester 2, blok 1
Toelatingsvoorwaarden Volledige Basisprogramma OP; Testconstructie (PML);
Gesprekspracticum & Diagnostiek 1: Psychodiagnostiek
Aantal deelnemers min. 12, max. 30
Docent & Inlichtingen Dr. B.R.J. Jansen, Dr. M.J. van der Molen
Inhoud
Kennismaking met psychologische casuïstiek en vaardigheidstraining in het herformuleren
van een diagnostische vraagstelling in ontwikkelingspsychologische termen. Uitzetten
van een op de vraagstelling aansluitende onderzoeksstrategie. Kennismaking met en
gerichte oefening in het instrumentarium van een ontwikkelingspsycholoog. Zelf opzetten
en uitvoeren van testonderzoek en rapporteren van onderzoeksresultaten.
Onderwijsvorm
De cursus start met een theoriegedeelte gedurende de eerste vier weken. In deze periode
bestuderen de studenten zelfstandig de literatuur. Elke maandagmiddag wordt casuïstiek
besproken. Op de vrijdag wordt een DVD-opname van een psychologisch onderzoek
besproken. Tevens zal tijdens deze bijeenkomsten door de studenten in rollenspellen geoefend
worden met de afname van psychologische instrumenten.
Het praktische gedeelte in de vier daarop volgende weken volgt het rooster: casusvoorbespreking
maandagmiddag; testonderzoek dinsdagochtend of dinsdagmiddag en nabespreking
op vrijdag .
Toetsvorm
Individuele beoordeling van testafname en verslag van psychodiagnostisch onderzoek.
Eindtermen
Het opzetten, uitvoeren en rapporteren van ontwikkelingspsychologisch onderzoek bij de
diagnostiek van leer- en gedragsproblemen.
Studiematerialen en kosten
• Draaiboek, verkrijgbaar tijdens de eerste bijeenkomst (€ 2,-).
• Kievit, Th., Tak, J.A., & Bosch, J. D. (red.). (2008). Handboek Psychodiagnostiek voor de
hulpverlening aan kinderen (7e druk). Utrecht: De Tijdstroom, ISBN: 978 90 5898 032
8 (€ 56,-). (Let op: de jongste druk wordt gebruikt.)
Onderwijstijden
Werkgroepen
Ma. 01-02-2010 t/m 22-03-2010 15.00-17.00 uur zaal A305
Testafname
Di. 02-03-2010 t/m 23-03-2010 08.00-15.00 uur zaal B06 a+b, B07 a+b, B08 a+b
Video:
Vr. 05-02-2010 t/m 26-03-2010 09.00-11.00 en 11.00-13.00 uur zaal A507, A.509
Kijk op Blackboard.ic.uva.nl voor actuele cursusinformatie.
Toetsdata (herkansing)
Herkansingen van verslagen in overleg met de docenten.
studiegids09-10.indb 227 9-6-2009 12:22:00
227

228
Ontwikkelings Psychologie, Bachelor Cursusbeschrijvingen
Bijzonderheden
De cursus is enkel bedoeld voor studenten die reeds in collegejaar 2008/2009, of eerder,
zijn gestart met het derde bachelorjaar, specialisatie Ontwikkelingspsychologie. Alleen
studenten die toen niet aan alle ingangseisen voldeden voor het Diagnostiekpracticum
Ontwikkelingspsychologie, maar nu wel, worden toegelaten tot de cursus. Studenten die
in collegejaar 2009/2010 aanvangen met het derde bachelorjaar kunnen in de master de
cursus volgen.
Studenten dienen bij alle bijeenkomsten aanwezig zijn. Het Diagnostiekpracticum Ontwikkelingspsychologie
is een zeer intensieve cursus. Deze cursus geldt als ingangseis voor
veel praktijkstages.
studiegids09-10.indb 228 9-6-2009 12:22:00

Ontwikkelings Psychologie, Bachelor Cursusbeschrijvingen
Klinische Gespreksvaardigheden
Punten 3 EC
Tentamencode BO32
Plaats in het rooster Semester 2, blok 2
Toelatingsvoorwaarden Propedeuse, Gesprekspracticum
Aantal deelnemers 60
Docenten, Inlichtingen Dr. G.M. de Boo
Inhoud
Het doel van deze cursus is om inzicht en vaardigheden te ontwikkelen die nodig zijn
voor het voeren van professionele gesprekken in de klinische setting.
De cursus bestaat uit een theoretisch en een praktijkgericht deel. Na het opfrissen van
de eerder geleerde vaardigheden (Gesprekspracticum), zal aandacht worden besteed aan
meer gevorderde gespreksvoeringstechnieken. Hiertoe behoren vaardigheden die nodig
zijn om intakes af te nemen, om cliënten te motiveren en om veranderingsprocessen te
faciliteren. Daarnaast wordt aandacht besteed aan culturele, ethische en professionele
aspecten van het werk van psychologen.
Middels rollenspelen, oefeningen en opdrachten, worden kennis, vaardigheden en attitude
geïntegreerd. Studenten doorlopen een persoonlijk leerproces en maken op basis van
feedback en analyses van eigen beeldmateriaal procesverslagen. Observeren, feed-back
geven en reflecteren zijn vaardigheden die hierbij specifiek aandacht zullen krijgen.
Hoewel de cursus een voorbereiding is op de beroepsuitoefening van de psycholoog in
brede zin, is deze ook een voorbereiding voor de ontwikkeling van therapeutische en
diagnostische vaardigheden (Interventies II, Diagnostiek II, mastervakken met een klinisch
praktijkdeel en de stage).
Onderwijsvorm
Literatuurstudie.
Gemeenschappelijke hoorcolleges.
Vaardigheidstrainingen in groepen van 15 studenten.
Toetsvorm
Tentamen, opdrachten, reflectieverslag.
Studiematerialen en kosten
• Geldard, K. & Geldard, D. (2008). Counselling Children: A Practical Introduction.
Sage Publications. ISBN 9781412948340
• Lang, G. & Van der Molen, H.T. (meest recente editie). Psychologische gespreksvoering:
een basis voor hulpverlening. Baarn: Nelissen. ISBN 9789024418114
Onderwijstijden
Ma. 31-05-2010 11.00-13.00 uur gebouw A zaal A
Ma. 31-05-2010 13.00-17.00 uur zaal A507
Di. 01-06-2010 t/m 22-06-2010 09.00-13.00 uur zaal A302, A 409, A413
Di. 01-06-2010 t/m 22-06-2010 09.00-18.00 uur zaal B.07, B.08, B.14-16 a+b
Vr. 04-06-2010 t/m 25-06-2010 09.00-18.00 uur zaal B.07, B.08, B.14-16 a+b
Toetsdata
26-03-2010, Tijd en locatie worden nog bekend gemaakt.
Herkansing in overleg met de docent.
studiegids09-10.indb 229 9-6-2009 12:22:00
229

230
Ontwikkelings Psychologie, Bachelor Cursusbeschrijvingen
Psychologische interventies 1:
Theorie en praktijk
Punten 6 EC
Tentamencode BK31
Plaats in het rooster semester 2, blok 1
Toelatingsvoorwaarden Propedeuse en verplichte cursussen tweede jaar; verplichte voorafgaande
cursussen (per programmagroep verschillend)
Docenten dr. N. Morina en andere docenten
Inlichtingen dr. N. Morina
Inhoud en leerdoelen
Deze cursus belicht de belangrijkste theorieën en toepassingen van de hoofdstromingen
binnen de psychotherapie. Het omvat colleges over verschillende settings binnen de psychotherapie.
Bovendien geeft de cursus een inleiding in het onderzoek naar psychotherapie
en evalueert de werkzaamheid van de therapeutische aanpak en common factors in
psychotherapie. De hoofddoelen van deze cursus zijn: 1) kennis van de hoofdstromingen
in de psychotherapie, 2) klinische toepassingen van psychotherapie en 3) kennis van specifieke
en algemene aspecten van de psychotherapie.
Onderwijsvorm
Hoorcolleges, casuspresentaties en discussies. De meeste colleges worden in het Engels
gehouden, sommige in Nederlands. Parallel aan de colleges zijn er werkgroepen.
Toetsvorm
Schriftelijk tentamen over het boek, de reader en diverse artikelen.
Studiematerialen en kosten
• Corsini, R. J. & Wedding, D. (2008). Current Psychotherapies. (8th ed.). Thomson
Brooks/Cole. ISBN: 978495603665 (€51,95).
• Aanvullende literatuur middels een reader en diverse artikelen, die bekend worden
gemaakt voor aanvang van de cursus.
Onderwijstijden
Ma. 01-02-2010 09.00-11.00 uur GebA-zaal E
Ma. 08-02-2010 15.00-17.00 uur GebA-zaal E
Ma. 15-02-2010 en 22-02-2010 09.00-11.00 uur GebA-zaal E
Ma. 01-03-2010 15.00-17.00 uur GebA-zaal E
Ma. 08-03-2010 en 15-03-2010 09.00-11.00 uur GebA-zaal E
Di. 04-02-2010 t/m 18-03-2010 15.00-17.00 uur GebA-zaal E
Toetsdata
Di. 23-03-2010 12.00-14.00 uur
Datum en plaats herkansing worden nader bekend gemaakt.
Bijzonderheden
Colleges en werkgroepen zijn verplicht!
studiegids09-10.indb 230 9-6-2009 12:22:00

Ontwikkelings Psychologie, Bachelor Cursusbeschrijvingen
Toegepaste Statistiek in de Ontwikkelingspsychologie
Punten 6 EC
Tentamencode BO11V
Plaats in het rooster Semester 2, blok 1
Toelatingsvoorwaarden Propedeuse en Onderzoekspracticum
Docent, Inlichtingen Drs. W.D. Weeda
Leerdoelen
• Kritisch kunnen evalueren van gepubliceerde onderzoeksopzetten en data analyses.
• Inzicht hebben in de statistische problemen van onderzoek in de
ontwikkelingspsychologie.
• Conceptueel inzicht hebben in de meest gangbare statistische technieken. Het kunnen
kiezen van een statistische techniek bij een dataset.
• Het kunnen opzetten van een onderzoek dat statistisch analyseerbare data oplevert.
• Data analyses kunnen uitvoeren in SPSS, en de resultaten kunnen interpreteren en
rapporteren.
Werkwijze
Deze cursus geeft een korte herhaling en uitbreiding op de statistische technieken die
behandeld zijn in de eerste twee jaar, waarbij de nadruk ligt op ontwikkelingspsychologische
toepassingen. Aan bod komen regressie-analyse, anova, ancova, manova, herhaalde
metingen analyse, multilevel analyse en mediatie-analyse. Bij iedere techniek komen de
volgende zaken aan de orde: voor welk type data en voor welk type vraagstelling is de
techniek geschikt; hoe werkt de techniek (uitleg op conceptueel niveau met weinig formules);
wat zijn de assumpties van de techniek en wat is het effect van schending van deze
assumpties; hoe voer je de techniek uit in SPSS, hoe interpreteer je de SPSS output, hoe
rapporteer je de resultaten? In wekelijkse opdrachten worden de behandelde technieken
geoefend
Onderwijsvorm
Colleges, opdrachten, practicum. Het is een intensieve cursus, reserveer 20 uur per
week!
Toetsvorm
Wekelijkse opdrachten plus open boek tentamen.
Studiematerialen en kosten
• Field, A. (2005). Discovering Statistics Using SPSS (2nd ed.) London: Sage. ISBN:
9780761944522 (circa € 48,-).
• Aanvullende artkelen die op het college worden uitgereikt.
Onderwijstijden
Colleges:
Ma. 01-02-2010 t/m 22-03-2010 15.00-17.00 uur gebouw A, zaal E
Practica:
Indeling practica tijdens eerste college
Vr. 05-02-2010, 12-02-2010, 26-02-2010, 05-03-2010, 19-03-2010 13.00-18.00 uur,
zaal COO106 en COO107
Vr. 19-02-2010 09.00-11.00 zaal COO 107 en A312
Vr. 12-03-2010 09.00-11.00 zaal COO 106 en COO107
studiegids09-10.indb 231 9-6-2009 12:22:00
231

232
Ontwikkelings Psychologie, Bachelor Cursusbeschrijvingen
Toetsdata
Do. 24-06-2010 Tijd en locatie worden nog bekend gemaakt.
Herkansing in overleg met de docent.
Bijzonderheden
Practicum: tijdens de practicumtijden zijn er computers gereserveerd voor het maken van
de opdrachten, bovendien is er dan ook assistentie. De opdrachten kunnen ook op andere
tijden gemaakt worden; er zijn dan echter geen computers gereserveerd en er is dan geen
assistentie. Studenten worden tijdens het eerste college ingedeeld in het practicum van
11.00-13.00 uur of in het practicum van 13.00-15.00 uur.
studiegids09-10.indb 232 9-6-2009 12:22:00

Ontwikkelings Psychologie, Bachelor Cursusbeschrijvingen
Verdieping KLOP
Punten 6 EC
Tentamencode BO30; MO12
Plaats in het rooster Semester 2, blok 2
Toelatingsvoorwaarden Cognitieve ontwikkeling, Sociale en emotionele ontwikkeling of
Klinische Ontwikkelingspsychologie
Aantal deelnemers 55 (30 plaatsen zijn gereserveerd voor ba.studenten KLOP; 25
voor master studenten KLOP; bij capaciteitsproblemen gaan
studenten die op schema liggen voor)
Docenten, Inlichtingen Dr. A.L. Collot D’Escury-Koenigs (docent/coördinator)
(i.s.m. gastdocenten)
Inhoud
Een algemene inleiding in de ontwikkeling van antisociaal gedrag. Meer specifiek zullen
de determinanten van antisociaal gedrag, risicofactoren en de verschillende verschijningsvormen
van antisociaal gedrag aan de orde komen. Bijzondere aandacht zal worden
gegeven worden aan diagnostiek, bijzondere risicogroepen, waaronder (licht) verminderd
begaafde jongeren, preventie en mogelijkheden tot behandeling. Ten slotte zal uitgebreid
aandacht worden geschonken aan de forensische aspecten van antisociaal gedrag. De module
beoogt studenten een goede ingang te bieden tot het werkveld waarbinnen kinderen
en jeugdigen worden begeleid of behandeld die regelovertredend gedrag vertonen dat
niet wordt geaccepteerd door gezin, school of de bredere maatschappelijke context. De
relatie met het werkveld wordt mede gestalte gegeven door de inbreng van gastdocenten
en werkbezoek. De cursus bestaat uit drie delen
1. Ontwikkeling van antisociaal gedrag risicofactoren, ontwikkelingspathologie,
psychiatrie en interventie
2. Practicum diagnostiek bij antisociale ontwikkeling, psychopathie, risicotaxatie, en
delict analyse
3. Kennisname van verschillende interventievormen, therapie en behandeling door
middel van workshops en training
Onderwijsvorm
Hoorcolleges (6 x 2 uur), werkgroep (4 x 3 uur) en veldbezoek (2 x middag) verplichte
aanwezigheid. Locatie: Universiteit van Amsterdam en Groot Emaus te Ermelo.
Toetsvorm
Take-home tentamen plus beoordelen van opdrachten.
Studiematerialen en kosten
• Koops, W. & Slot, W. (1998). Van lastig tot misdadig. Houten/Diegem: Bohn Stafleu
Van Loghum, ISBN 9789031326761 (€ 34,65-).
• Van Leeuwen, H., Slot, W. & Uiterwinkel, M. (2001). Antisociaal gedrag bij jeugdigen.
Lisse: Swets & Zeitlinger. ISBN: 9026516924 (€37,30). Let op: niet meer leverbaar.
Overleg met docent.
• Artikelen via Blackboard en het secretariaat ontwikkelingspsychologie.
Onderwijstijden
College
Vr. 09-04-2010 t/m 28-05-2010 13.00-15.00 uur zaal A404
Werkgroep
Vr. 09-04-2010 t/m 28-05-2010 09.00-12.00 uur gebouw A, zaal C
studiegids09-10.indb 233 9-6-2009 12:22:00
233

234
Ontwikkelings Psychologie, Bachelor Cursusbeschrijvingen
Toetsdata
Do. 27-05-2010 11.00-13.00 uur zaal A 302
Herkansing in overleg met de docent.
Bijzonderheden
Deze module kent twee varianten: een bachelorvariant en een mastervariant. Beide varianten
kennen eigen toetsvormen. De module kan ook worden gevolgd in het kader van
na- en bijscholing (inlichtingen bij de verantwoordelijke docent).
studiegids09-10.indb 234 9-6-2009 12:22:01

Ontwikkelings Psychologie, Bachelor Cursusbeschrijvingen
Verdieping Schoolpsychologie
Punten 6 EC
Tentamencode BO29
Plaats in het rooster Semester 2, blok 2
Toelatingsvoorwaarden OP; Cognitieve ontwikkeling; Basiscursus Schoolpsychologie
Aantal deelnemers 30
Docenten, Inlichtingen Dr. P.J.F. Snellings, Dr. M.H. Taal
Inhoud
In deze cursus worden onderwerpen behandeld die relevant zijn voor de psycholoog die
werkt in de context van school. Hoe voorkom je dat kinderen gepest worden en welke
maatregelen kun je nemen op leerling-niveau en op het niveau van het systeem school
(leerkrachten en schoolorganisatie). Hoe biedt je leerlingen, ouders en leerkrachten ondersteuning
bij faalangst. Hoe kun je kinderen met dyslexie of dyscalculie het beste helpen
en hoe implementeer je adviezen uit de hulpverlening in de schoolpraktijk? Hoe
vertaal je de uitkomsten van neuropsychologische diagnostiek naar handelingsplannen
in de schoolpraktijk? In een practicum doet de student ervaring op binnen de school.
Het practicumdeel bestaat eruit dat de student gedurende de gehele verdiepingscursus
als ‘leesouder’ zwakke lezers ondersteunt. De student dient het leesouderschap zelf ruim
van tevoren met een basisschool te regelen. De docenten bieden hierbij ondersteuning
en advies. Het practicum wordt gekoppeld aan een schoolpsychologische vraagstelling
waarvan schriftelijk verslag wordt gedaan.
Onderwijsvorm
Colleges (1 keer per week, verplicht); Practicum op school.
Toetsvorm
• Opdrachten (voor college)
• Verslag van schoolpsychologische vraagstelling
Studiematerialen en kosten
• Taal, M. & Snellings, P. (2009). Interventies in het onderwijs: Leerproblemen. Boom.
ISBN: 978 90 473 0108 0
• Artikelen
• Collegestof
Onderwijstijden
Hoorcolleges, werkgroep/practicum op school
College
Do. 01-04-2010 t/m 20-05-2010 13.00-15.00 uur zaal A304
Werkgroepen
Di. 30-03-2010 t/m 13-04-2010 13.00-15.00 uur zaal A306
Di. 20-04-2010 14.00-16.00 uur zaal A306
Di. 27-04-2010 t/m 25-05-2010 13.00-15.00 uur zaal A306
Toetsdata
Do. 27-05-2010 Tijd en locatie worden nog bekend gemaakt.
Bijzonderheden
Vereist voor de aantekening Schoolpsychologie.
studiegids09-10.indb 235 9-6-2009 12:22:01
235

236
Ontwikkelings Psychologie, Master Cursusbeschrijvingen
Adolescence and Self-Regulation
Punten 6 EC
Tentamencode MO22
Plaats in het rooster Semester 2, blok 1
Toelatingsvoorwaarden Bachelor of Developmental Psychology
Aantal deelnemers Max. 20
Docenten, Inlichtingen Dr. W. Hofmann
Inhoud
The focus of this course is on successful and unsuccessful self-regulation and self-control
in adolescents. In plain terms, self-regulation is about how well people are able to pursue
the goals and standards they set for themselves in the face of immediate distractions and
temptations or other competing goals. Some classical examples for self-regulatory conflicts
include that between studying for school and more “pleasant” alternatives, between
the goal to be faithful to one’s parents and the allure of cool friends, between the goal to
eat healthily and all the tempting high-caloric food around or the attraction to fashion
imposed body-concepts, between between the goal to keep one’s health and the pleasant
immediate effects of drug consumption. As becomes clear from these examples, selfregulation
affects many domains of life and its failure can have serious implications both
at an individual and a societal level.
In this course, we will first discuss general models of self-regulation and its failure. We
will then ask how genetic and environmental factors during adolescence shape (a) an
individual’s self-regulatory repertoire and (b) the types of risk situations he or she is
exposed to. It will become clear that adolescence is a critical period for the development
of self-regulatory competences such as response inhibition, risk assessment, and emotion
regulation, a period that is fraught with both risks and opportunities. This general knowledge
will then be applied to special problem areas such as studying, eating behavior, drug
abuse, risky sexual behavior, and antisocial behavior. Finally, we will evaluate the effectiveness
(and possible shortcomings) of different treatments to improve self-regulatory
competence in adolescents.
Onderwijsvorm
Weekly seminar (2 sessions per week).
Toetsvorm
Assessment is based on one essay paper (assignment half way through the course), presentation,
and an endtest (multiple choice and open questions). Individual assignments
also include a short report of a half-structured interview conducted about self-regulatory
problems with a person of one’s choice.
Studiematerialen en kosten
• Baumeister, R. F. & Vohs, K. D. (2004). Handbook of self-regulation. Research, theory,
and applications. New York: Guilford Press. ISBN: 9781593854751. (± €33,99).
• References to additional papers will be made available through Blackboard.
Onderwijstijden
College
Mo. 01-02-2010 t/m 22-03-2010 11.00-13.00 hrs room A305
Thu. 04-02-2010 t/m 18-03-2010 11.00-13.00 hrs room A108
studiegids09-10.indb 236 9-6-2009 12:22:01

Ontwikkelings Psychologie, Master Cursusbeschrijvingen
Sessions include input from the lecturer, discussion sections, and, where applicable,
small-group discussions with subsequent plenary presentations.
Toetsdata
Do. 26-03-2010 Tijd en locatie nog niet bekend.
Herkansing in overleg met de docent.
N.B. de cursus is ook geschikt voor Research Master studenten.
studiegids09-10.indb 237 9-6-2009 12:22:01
237

238
Ontwikkelings Psychologie, Master Cursusbeschrijvingen
Antisociaal gedrag bij kinderen en jeugdigen
Punten 6 EC
Tentamencode BO30; MO12
Plaats in het rooster Semester 2, blok 2
Toelatingsvoorwaarden Bachelor Psychologie, specialisatie KLOP
Aantal deelnemers 55 (30 plaatsen zijn gereserveerd voor ba.studenten KLOP; 25
voor master studenten KLOP; bij capaciteitsproblemen gaan
studenten die op schema liggen voor)
Docenten, Inlichtingen Dr. A.L. Collot D’Escury-Koenigs (docent/coördinator)
(i.s.m. gastdocenten)
Inhoud
Een algemene inleiding in de ontwikkeling van antisociaal gedrag. Meer specifiek zullen
de determinanten van antisociaal gedrag, risicofactoren en de verschillende verschijningsvormen
van antisociaal gedrag aan de orde komen. Bijzondere aandacht zal worden
gegeven worden aan diagnostiek, bijzondere risicogroepen, waaronder (licht) verminderd
begaafde jongeren, preventie en mogelijkheden tot behandeling. Ten slotte zal uitgebreid
aandacht worden geschonken aan de forensische aspecten van antisociaal gedrag. De module
beoogt studenten een goede ingang te bieden tot het werkveld waarbinnen kinderen
en jeugdigen worden begeleid of behandeld die regelovertredend gedrag vertonen dat
niet wordt geaccepteerd door gezin, school of de bredere maatschappelijke context. De
relatie met het werkveld wordt mede gestalte gegeven door de inbreng van gastdocenten
en werkbezoek. De cursus bestaat uit drie delen
1. Ontwikkeling van antisociaal gedrag risicofactoren, ontwikkelingspathologie,
psychiatrie en interventie
2. Practicum diagnostiek bij antisociale ontwikkeling, psychopathie, risicotaxatie, en
delict analyse
3. Kennisname van verschillende interventievormen, therapie en behandeling door
middel van workshops en training
Onderwijsvorm
Hoorcolleges (6 x 2 uur), werkgroep (4 x 3 uur) en veldbezoek (2 x middag) verplichte
aanwezigheid.
Locatie Universiteit van Amsterdam en Groot Emaus te Ermelo.
Toetsvorm
Take-home tentamen plus beoordelen van opdrachten.
Studiematerialen en kosten
• Koops, W. & Slot, W. (1998). Van lastig tot misdadig. Houten/Diegem: Bohn Stafleu
Van Loghum, ISBN 9789031326761 (€ 33,-).
• Van Leeuwen, H., Slot, W. & Uiterwinkel, M. (2001). Antisociaal gedrag bij jeugdigen.
Lisse: Swets & Zeitlinger. ISBN: 9026516924 (€37,30).
• Artikelen via Blackboard en het secretariaat ontwikkelingspsychologie.
Onderwijstijden
College
Vr. 09-04-2010 t/m 28-05-2010 13.00-15.00 uur zaal A404
Werkgroep
Vr. 09-04-2010 t/m 28-05-2010 09.00-12.00 uur gebouw A zaal C
studiegids09-10.indb 238 9-6-2009 12:22:01

Ontwikkelings Psychologie, Master Cursusbeschrijvingen
Toetsdata
Do. 27-05-2010 11.00-13.00 uur zaal A302
Herkansing in overleg met de docent.
Bijzonderheden
Deze module kent twee varianten: een bachelorvariant en een mastervariant. Beide varianten
kennen eigen toetsvormen. De module kan ook worden gevolgd in het kader van
na- en bijscholing (inlichtingen bij de verantwoordelijke docent).
studiegids09-10.indb 239 9-6-2009 12:22:01
239

240
Ontwikkelings Psychologie, Master Cursusbeschrijvingen
Collectieve Stagebijeenkomsten
Punten 3 EC
Tentamencode STBO3
Plaats in het rooster Semester 1, blok 1&2 en Semester 2, blok 1&2
Toelatingsvoorwaarden alle verplichte vakken voor stage + stagelopen
Docent & Inlichtingen Dr. M.H. Taal, Dr. A.L. Collot-d’Escury, e.a.
Inhoud en leerdoelen
Stagiaires wisselen praktijkervaringen uit, bespreken thema’s die hen opvallen in de instelling,
zoals de moeilijkheid voor ouders om slecht nieuws over hun kind te accepteren,
of verstrekkende conclusies uit het Psychologisch Onderzoek. Tevens houdt elke stagiaire
twee voordrachten, één over een juridisch-ethische kwestie bij (rapportage van) diagnostiek,
indicatiestelling of behandeling en één over een ander aan de stage gerelateerd
onderwerp -bijvoorbeeld een interessante casus, een nieuw meetinstrument of een training.
De referaatonderwerpen worden geïllustreerd met voorbeelden uit de eigen (stage)
praktijk.
Doel van de maandelijkse bijeenkomsten is:
a) inzicht in de gemeenschappelijkheid van de werkwijze en de problematiek
van uiteenlopende instellingen op het gebied van de jeugd GGZ en de
jeugdhulpverlening;
b) inzicht en oefening in de transfer van theoretische inzichten naar de praktijk.
Onderwijsvorm
Werkgroep
Toetsvorm
Aanwezigheid, actieve inbreng en presentaties.
Herkansingen in overleg met de docent.
Studiematerialen en kosten
• Artikelen en informatiemateriaal NIP (€ 10,-).
Onderwijstijden
Semester 1
Groep 1, Mw. dr. M. Taal
Ma. 14-09-2009, 12-10-2009, 09-11-2009, 30-11-2009, 11-01-2010, 25-01-2010
• 09.00 tot 11.00 uur, zaal A506
Groep 2, Mw. dr. A.M. Collot d’Escury
Vr. 25-09-2009, 23-10-2009, 13-11-2009, 04-12-2009, 08-01-2010, 22-01-2010
• 09.00 tot 12.00 uur, zaal A506
Groep 3, Dr. P. Snellings
Wo. 16-09-2009, 14-10-2009, 11-11-2009, 09.00-11.00 uur zaal A413
Wo. 02-12-2009 09.00-11.00 uur zaal A306
Wo. 13-01-2010 09.00-11.00 uur zaal A413
Semester 2
Groep 4, docent nog niet bekend:
Wo. 17-02-10, 17-03-10, 14-04-10, 19-05-10, 09-06-10, 23-06-10
09.00-11.00 uur zaal A302
studiegids09-10.indb 240 9-6-2009 12:22:01

Ontwikkelings Psychologie, Master Cursusbeschrijvingen
Groep 5, docent nog niet bekend
Ma. 15-02-10, 15-03-10, 12-04-10, 10-05-10, 07-06-10, 21-06-10 09.00-11.00 uur,
zaal A301b
Groep 6, Mw. dr. A.M. Collot d’Escury
Vr. 19-02-10, 19-03-10, 16-04-10, 21-05-10, 11-06-10, 25-06-10 09.00-11.00 uur
zaal JK.B.90
Bijzonderheden
Met het volgen van de collectieve bijeenkomsten wordt tevens voldaan aan de GZ-eisen
op het gebied van de juridische aspecten van de beroepsbeoefening. De inschrijving geschiedt
net als voor alle andere cursussen, via Studieweb in augustus en in november.
Tien maanden stage betekent langere collectieve stagebegeleiding.
studiegids09-10.indb 241 9-6-2009 12:22:01
241

242
Ontwikkelings Psychologie, Master Cursusbeschrijvingen
Collectieve Werkstukbijeenkomsten
Punten 1.5 EC
Tentamencode MWOC
Plaats in het rooster Eerste en Tweede semester
Toelatingsvoorwaarden Bachelor (Klinische) Ontwikkelingspsychologie
Docent Dr. Wery van den Wildenberg, kamer 7.10, tel. 020-525.6686
Inlichtingen Secretariaat Ontwikkelingspsychologie
Inhoud en leerdoelen
De werkgroep is bedoeld om masterstudenten die bezig zijn met het onderzoeksvoorstel
kritisch te laten nadenken over alle facetten die belangrijk zijn bij de uitvoering van wetenschappelijk
onderzoek. De werkgroep wordt gevolgd voordat het onderzoeksvoorstel
wordt ingediend bij de Onderzoekscommissie van Ontwikkelingspsychologie.
Een onderzoeksvoorstel is geen scriptie of werkstukverslag. In een goed voorstel worden
de onderzoeksvragen afgeleid uit de literatuur en op een verantwoorde en begrijpelijke
manier vertaald naar toetsbare hypotheses. Na een gedegen voorbereiding bespreken de
deelnemers elkaars voorstellen op inhoudelijke gronden en worden voorkomende methodologische
en analytische problemen behandeld. Daarnaast komen praktische en
ethische zaken betreffende de uitvoering van wetenschappelijk onderzoek aan de orde.
Gebruik bij het evalueren van de voorstellen de criteria genoemd in de “toelichting op het
onderzoeksvoorstel”, te downloaden van Blackboard.
Onderwijsvorm
Werkgroep. De aanmelding verloopt via Blackboard (“Werkstuk Ontwikkelingspsychologie”,
self enrollment).
Toetsvorm
Aanwezigheid en actieve participatie in discussie. Herkansing in overleg.
Onderwijstijden
Data en tijden van de werkgroepen en de procedure rond de inschrijving staan vermeld
op Blackboard (“Werkstuk Ontwikkelingspsychologie”).
Bijzonderheden
Het onderzoeksvoorstel kan pas worden ingediend bij de Onderzoekscommissie van
Ontwikkelingspsychologie na deelname aan één van de werkgroepen. De praktische
uitvoering van het onderzoek kan pas starten na goedkeuring van de Onderzoekscommissie.
studiegids09-10.indb 242 9-6-2009 12:22:01

Ontwikkelings Psychologie, Master Cursusbeschrijvingen
Diagnostiekpracticum 2: Leerproblemen
Punten 6 EC
Tentamencode MO03
Plaats in het rooster Semester 1 of semester 2
Toelatingsvoorwaarden Bachelor Psychologie, specialisatie (KL)OP, Diagn.practium OP
Docent Dr. P.J.F. Snellings
Aantal deelnemers Maximaal 5 maal per jaar 2 studenten.
Inlichtingen Dr. P.J.F. Snellings
Inhoud en leerdoelen
Onder supervisie van een GZ-psycholoog worden onderzoeken opgezet, uitgevoerd en
gerapporteerd in toenemende mate van zelfstandigheid.
Leerdoel is het verwerven van de vaardigheid in het verrichten van diagnostisch onderzoek
van leermoeilijkheden. Ervaring wordt opgedaan in intake, diagnostiekonderzoek
en advisering en outtakegesprek.
Onderwijsvorm
Het practicum vindt plaats op het IWAL (Instituten voor Dyslexie) te Amsterdam. Daar
vinden ook inleidende besprekingen plaats en is er permanente supervisie van de werkzaamheden.
Toetsvorm
Verslagen van diagnostisch onderzoek.
Onderwijstijden
De organisatorische aard van het IWAL (aantal cliënten, beschikbare begeleidingstijd)
laat toe dat vijfmaal per jaar twee studenten geplaatst kunnen worden in het practicum.
De instapmaanden zijn september, november, januari, maart en mei. Tijdige opgave bij
P. Snellings. Men mag voor het practicum nooit het IWAL zelf benaderen. De ervaring
leert dat het practicum binnen 2-3 maanden kan worden afgerond. Men is ten minste één
dag per week op het IWAL
Studiematerialen
• Hoofdstukken uit: Swanson, H., Harris, K.R. & Graham, S. (Eds.) (2003). Handbook
of Learning Disabilities. The Guilford Press: New York-London. ISBN 9781593853037,
(€ 50,95) (paperback)
• Enkele artikelen.
studiegids09-10.indb 243 9-6-2009 12:22:01
243

244
Ontwikkelings Psychologie, Master Cursusbeschrijvingen
Evidence-based: Tussen wetenschap en praktijk
Punten 6 EC
Tentamencode MO20
Plaats in het rooster Semester 2, blok 2
Toelatingsvoorwaarden Bachelor Psychologie; Interventiepracticum 2: interventies bij
kinderen en jongeren (KP, Gerly de Boo of OP, Margot Taal)
Aantal deelnemers Min. 6, max 15
Docent & Inlichtingen Dr. S. van der Oord
Inhoud en leerdoelen
Leerdoel is het verwerken van hoe wetenschap en praktijk te integreren aan de hand
van internaliserend/externaliserend probleemgedrag van kinderen en jongeren; het leren
analyseren van internaliserend/externaliserend probleemgedrag van kinderen en jongeren
in het kader van recente literatuur op het gebied van ontwikkelingspsychopathologie
(risicofactoren; causale mechanismen), evidence-based assessment, en evidence-based
behandelmethoden. Er wordt uitgebreid stilgestaan bij het verschil tussen de stand van
zaken in de wetenschap en de werkwijze in de klinische praktijk, en hoe dit op te lossen,
daarbij wordt uitgebreid aandacht besteed aan casuïstiek uit de klinische praktijk. Aan
de hand van deze casuïstiek en recente onderzoeksliteratuur wordt een casusconceptualisering
gemaakt en een diagnostiek- en behandelplan opgesteld. Ook is er aandacht
voor andere factoren (de organisatie van de zorg, commerciële belangen) die mogelijk een
belemmering zijn voor evidence based werken
Onderwijsvorm
De cursus bestaat uit 7 werkcolleges. De studenten maken een opdracht en bestuderen
een cursusboek en aanvullende literatuur. Ook verzorgen zij in groepjes van drie/vier
studenten een presentatie.
Toetsvorm
Wekelijkse literatuurtoetsen, individuele opdracht en een groepspresentatie.
Studiematerialen en kosten
Boek wordt later bekend gemaakt.
Onderwijstijden
Wo. 31-03-2010 t/m 26-05-2010 11.00-13.00 uur zaal A103
studiegids09-10.indb 244 9-6-2009 12:22:01

Ontwikkelings Psychologie, Master Cursusbeschrijvingen
Evidence-based werken in de klinische praktijk
Punten 6 EC
Tentamencode MO23
Plaats in het rooster Semester 2, blok 1
Toelatingsvoorwaarden Bachelor Psychologie waaronder Toegepaste statistiek in de ont
wikkelingpsychologie deel 1 of Analyse van onderzoeksgegege
vens (KP) of Statistiek voor KNP (PN) of vergelijkbare cursus
Aantal deelnemers Max. 100
Docent & Inlichtingen Dr. H.M.Huizenga
Leerdoel
• Kritisch kunnen evalueren van gepubliceerde onderzoeksopzetten en data analyses
• Conceptueel inzicht hebben in statistische technieken
• Het kunnen kiezen van een statistische techniek bij een dataset, en het kunnen
opzetten van een onderzoek dat statistisch analyseerbare data oplevert.
• Data analyses kunnen uitvoeren in SPSS of andere programmatuur, en de resultaten
kunnen interpreteren en rapporteren.
Inhoud
In deze cursus worden statistische methoden behandeld die van belang zijn voor het
werken in de klinische praktijk. Onderwerpen die aan de orde komen zijn: 1) criteria voor
evidence based interventies, 2) het verschil tussen dimensionele en categorische modellen
van psychopathologie,3) opzet en analyse van N=1 onderzoek, 4) betrouwbare diagnostiek,
5) opzet en analyse van grootschalig interventie evaluatie onderzoek en 6) een betrouwbaar
overzicht krijgen van klinische literatuur.
De hiervoor benodigde technieken zijn onder andere factor analyse, latente groep analyse,
tijdserie analyse, normatieve vergelijkingen, multilevel analyse en meta regressie analyse.
Bij iedere techniek komen de volgende zaken aan de orde: voor welk type data en voor
welk type vraagstelling is de techniek geschikt; hoe werkt de techniek (uitleg op conceptueel
niveau met weinig formules); wat zijn de assumpties van de techniek en wat is het
effect van schending van deze assumpties; hoe voer je de techniek uit in SPSS of in andere
programma’s, hoe interpreteer je de output, hoe rapporteer je de resultaten? In wekelijkse
opdrachten worden de behandelde technieken geoefend.
Onderwijsvorm
Colleges, opdrachten en practicum. Het is een intensieve cursus: reserveer 20 uur per
week!
Toetsvorm
Wekelijkse opdrachten plus open boek tentamen
Studiematerialen en kosten
• Field, A. (2009). Discovering Statistics Using SPSS. London: Sage. ISBN: 9781847879073,
(€ 47,80)
• En aanvullende artikelen die op het college worden uitgereikt.
Onderwijstijden
Colleges:
Di. 02-02-2010 t/m 23-03-2010 15.00-17.00 uur Geb. A zaal C
studiegids09-10.indb 245 9-6-2009 12:22:01
245

246
Ontwikkelings Psychologie, Master Cursusbeschrijvingen
Practicum:
Do. 04-02-2010 t/m 18-03-2010 11.00-13.00 uur en
13.00-15.00 uur zaal COO 106 en COO 107
Toetsdata
Do. 25-03-2010 Tijd en locatie worden nog bekend gemaakt.
Herkansing in overleg met docent
Bijzonderheden
Practicum: tijdens de practicumtijden zijn er computers gereserveerd voor het maken van
de opdrachten, bovendien is er dan ook assistentie. De opdrachten kunnen ook op andere
tijden gemaakt worden, er zijn dan echter geen computers gereserveerd en er is dan geen
assistentie. Studenten worden tijdens het eerste college ingedeeld in het practicum van
11.00-13.00 uur of in het practicum van 13.00-15.00 uur.
Het heeft geen zin om voor aanvang van de cursus te mailen over een voorkeur voor een
van de practica.
Dit vak is deels gebaseerd op het onderdeel dat voorheen Toegepaste Statistiek voor Ontwikkelingspsychologie
2 heette (TSO2, code MO01). TSO2 was 4,5 ec. Studenten die
TSO2 nog moeten halen, kunnen dit onderdeel voor 4,5 ec volgen; zij dienen aan het
begin van de cursus contact op te nemen met de docent.
N.B. De cursus is ook/zeer geschikt voor Research Master studenten in de GZ-track.
studiegids09-10.indb 246 9-6-2009 12:22:02

Ontwikkelings Psychologie, Master Cursusbeschrijvingen
Interventiepracticum 2:
Interventies bij kinderen en jongeren (OP)
Punten 6 EC
Tentamencode MO13
Plaats in het rooster Semester 1, blok 1
Toelatingsvoorwaarden Bachelor Ontwikkelingspsych. met tenminste Interventies 1 en
Diagnostiekpractikum (B. Jansen)
Aantal deelnemers Max. 20
Docent & Inlichtingen Dr. M.H. Taal
Inhoud en leerdoelen
De hulpverlening aan kinderen met ernstige problemen is gebaat bij een goed samenspel
tussen Jeugd(gezondheids)zorg en zorg op school. Net als bij de samenwerking tussen
de zorg van specialist en huisarts. Denk bijvoorbeeld aan ernstige angst, brutaliserend
gedrag thuis en op school, of een onvermogen van een leerling om zich het lezen eigen te
maken. Zijn problemen zeer hardnekkig, is er sprake van stoornissen of pathologie, dan
versterken de interne behandeling op school en een externe aanpak elkaar.
Samenwerking vergroot de kans dat de behandeling in de Jeugdzorg consequenties heeft
voor het dagelijks leven van de kinderen. Samenwerking bestaat er enerzijds uit dat de
schoolpsycholoog (SP) op de hoogte is van de vaardigheden die een kind in een externe
behandeling leert. Anderzijds dat de psycholoog in de Jeugdzorg weet in welke situatie op
school (en thuis) kinderen het meeste last hebben van de problemen.
Ook om kinderen die in de Jeugdzorg in therapie zijn de juiste opdrachten te kunnen
geven om hun vaardigheden op school te tonen, en om probleemleerlingen goed te kunnen
doorverwijzen, moeten SP en psycholoog in de Jeugdzorg wederzijds op de hoogte
zijn van elkaars mogelijkheid tot interventie.
Interventies van een SP op school zijn bijvoorbeeld kleinschalige trainingen, gedragsregels
en beloningssystemen, werken met speciale groepen, individuele aanpassingen in
taken en eisen, en het inschakelen van ouders.
Op dit raakvlak van Jeugd- en schoolpsychologische zorg, is scholing nodig zowel in type
interventie dat de SP op school kan geven, als interventies in de Jeugdzorg, al dan niet in
samenwerking met de ouders.
Deze allround basis voor interventie is een goed uitgangspunt voor verdere specialisatie in
de postmaster Schoolpsycholoog of postmaster opleiding tot GZ-psycholoog Interventie
2 biedt essentiële kennis en praktische oefening in essentiële vaardigheden.
Onderwijsvorm
Wekelijks worden hoor- en werkcolleges gegeven; aanwezigheid is verplicht. Daarnaast
wordt de hele cursus lang op twee manieren geoefend.
Ten eerste oefenen studenten in de schoolpraktijk. Dat laatste kan ofwel als onderdeel van
de stage gebeuren, ofwel in de vorm van een activiteit als leesouderschap op een school.
In beide gevallen dient de student zich ruim voor aanvang van de cursus te verzekeren van
zo een type plaats op een school. In de cursus worden opdrachten van dien aard gegeven
dat de (tijdelijke) werkzaamheden op school onderdeel worden van het interventie-2onderwijs.
Ten tweede oefenen de cursisten op elkaar in de rollen van cliënt en therapeut. De oefentijd
valt buiten de tijd van de colleges.
Toetsvorm
Schriftelijk tentamen, opdrachten en reflectieverslag
studiegids09-10.indb 247 9-6-2009 12:22:02
247

248
Ontwikkelings Psychologie, Master Cursusbeschrijvingen
Studiematerialen en kosten
• Taal, M. (red.) (2004). Interventie bij adolescenten. Lisse: Swets & Zeitlinger, ISBN
9789026517471 (€ 20,00) + artikelen (copieerkosten).
Onderwijstijden
Do. 03-09-2009 t/m 22-10-2009 09.00-13.00 uur zaal A108
Toetsdata
Tentamen do. 15-10-2009 Tijd en locatie nog niet bekend.
Herkansing in overleg met de docent.
Eindpresentaties op do. 22 oktober 2009.
studiegids09-10.indb 248 9-6-2009 12:22:02

Ontwikkelings Psychologie, Master Cursusbeschrijvingen
Interventiepracticum 2:
Interventies bij kinderen en jongeren (KP)
Punten 6 EC
Tentamencode MK05
Plaats in het rooster Semester 1, blok 1
Toelatingsvoorwaarden Bachelor Psychologie, specialisatie KLOP
Aantal deelnemers Max. 30
Docent & Inlichtingen Dr. G.M. de Boo
Inhoud en leerdoelen
Deze cursus zal bestaan uit een theoretisch en een praktijkgericht deel. In het theoretische
deel zullen evidence-based interventies worden geanalyseerd. Het doel is achterliggende
theoretische kaders uit te diepen en de methoden en therapeutische technieken, te kunnen
plaatsen binnen deze kaders. Daarbij zullen interventies kritisch worden geëvalueerd
ten aanzien van ontwikkelings- en contextuele aspecten. Het uitgangspunt voor de werkcolleges
zijn stoornis specifieke behandelprotocollen die gebruikt worden in de klinische
praktijk waardoor ook kennis wordt opgedaan over effectieve interventiemethoden bij
veel voorkomende stoornissen bij kinderen en jongeren zoals: depressie, ADHD, ODD
en CD, angststoornissen en sociale problemen. Aan deze meer theoretische colleges worden
werkgroepen gekoppeld waarin een basale interventievaardigheden worden geoefend
waardoor men in staat is na de cursus met een cliënt een probleemanalyse te maken
(Holistische Theorie, Functie-Analyse), gedragsmodificerende interventies met ouders te
bespreken en met kinderen een aantal basale cognitieve interventies uit te voeren.
Onderwijsvorm
Colleges, werkgroepen en buiten de collegetijd om wordt in kleine groepen vaardigheden
geoefend. Aanwezigheid is verplicht.
Toetsvorm
Schriftelijke tentamen, opdrachten en reflectieverslag, zelfmodificatieverslag.
Literatuur
• Weisz, J.R. (2004). Psychotherapy for children and adolescents: Evidence-Based Treatments
and Case Examples. Cambridge University Press, ISBN: 9780521576727 (paperback), (€
44,93).
• Prins, P.J.M. & Bosch, J.D. (1998). Methoden en technieken van gedragtherapie bij
kinderen en jeugdigen. Houten: Bohn Stafleu, van Loghem. ISBN: 9789031320769,
(€44,-).
Onderwijstijden
Colleges:
Di. 01-09-2009 t/m 20-10-2009 09.00-11.00 uur zaal A304
Di. 01-09-2009 t/m 20-10-2009 11.00-13.00 uur zaal A304
Practica:
Vr. 04-09-2009 t/m 16-10-2009 09.00-13.00 uur, B08, B14, B15, B16, B25
Toetsdata
Vr. 23-10-2009 Tijd en locatie nog niet bekend.
studiegids09-10.indb 249 9-6-2009 12:22:02
249

250
Ontwikkelings Psychologie, Master Cursusbeschrijvingen
Interventies in de Sportpsychologie
Punten 6 EC
Tentamencode MO21
Plaats in het rooster Semester 1, blok 2
Toelatingsvoorwaarden Kernthema Sportpsychologie, afgeronde bachelor Psychologie
Docent & Inlichtingen Drs. G.M.Weltevreden
Inhoud
In deze cursus staat de vraag centraal hoe je als (sport)psycholoog een sporter kunt helpen
om tot de best mogelijke prestaties te komen. Op welke manier bouw je de begeleiding
van een sporter of team op, welke technieken kun je inzetten en hoe zet je een goed lesprogramma
neer?
Bij interventies valt te denken aan het oplossen van bepaalde (individuele) problemen,
maar vaak heeft de sportpsychologische interventie juist als doel een reeds goed functionerende
sporter nog beter te maken. Bovendien kunnen interventies betrekking hebben
op teamfactoren zoals communicatie en groepscohesie.
Wanneer het gaat over sportpsychologie wordt vaak gedacht aan topsporters, maar ook
op een lager niveau kan het toepassen van sportpsychologische kennis tot verbetering van
de prestaties en een positievere sportbeleving leiden. Het is daarbij mogelijk dat de sporter
zelf begeleiding krijgt, maar ook dat coaches de doelgroep vormen.
De vertaling van wetenschappelijke kennis naar praktische toepassingen staat centraal
in deze cursus. Enerzijds zal worden ingegaan op de wetenschappelijke onderbouwing
van interventies die veel worden toegepast, anderzijds krijgen studenten de opdracht om
zelf een interventie op te zetten en te laten zien dat die gebaseerd is op wetenschappelijke
uitgangspunten.
Onderwijsvorm
Hoorcolleges, werkgroepen en practica.
Toetsvorm
Essaytentamen en schriftelijke opdrachten.
Studiemateriaal
• Williams, J. M. (Ed.). (2005). Applied sport psychology: Personal growth to peak
performance, 5e editie, New York: McGraw-Hill (75,-)
Onderwijstijden
Vr. 30-10-2009 t/m 11-12-2009 13.00-15.00 uur zaal C302
Toetsdata
Vr. 18-12-2009, Tijd en locatie nog niet bekend.
Herkansing in overleg met de docent.
studiegids09-10.indb 250 9-6-2009 12:22:02

Ontwikkelings Psychologie, Master Cursusbeschrijvingen
Medische Psychologie: Kinderen en Jongeren (KP)
Punten 9 EC
Tentamencode MK06
Plaats in het rooster Semester 1, blok 1
Toelatingsvoorwaarden Bachelor, specialisatie klinische psychologie of klinische
ontwikkelingspsychologie
Aantal deelnemers min. 8, max. 15
Docenten Dr. A.M.M. Kolk, K. Hohnen en gastsprekers
Inlichtingen Dr. A.M.M. Kolk
Inhoud en leerdoelen
In deze cursus wordt kennis opgedaan van theorie, onderzoek en praktijk in de medische
psychologie van kinderen en jongeren door middel van het bestuderen van algemene
literatuur en door mondelinge en schriftelijke verslaggeving over relevante thema’s op dit
gebied. Centraal staan specifieke en niet-specifieke aspecten van bepaalde (chronische)
somatische ziekten (bv. diabetes, cardiovasculaire ziektes, kanker, spierziektes, ADHD)
en/of de behandeling ervan. Daarbij spelen thema’s een rol als: de gevolgen van het ziekzijn
voor kind en gezin, pijn en emotie, psychoneuroimmunologie, stress en cardiovasculairereactiviteit,
(psycho)farmacologische middelen, cognitieve dysfuncties, kwaliteit
van leven en arts-patiëntcommunicatie. Naast het opdoen van kennis is er aandacht voor
een aantal vaardigheden, zoals het houden van een referaat over een relevant onderwerp
binnen de medische psychologie en het verbeteren van interview- en gespreksvaardigheden
t.a.v. (chronisch) zieke kinderen en jongeren. Ook wordt er een onderzoek gedaan
n.a.v. een vraag van een gezondheidszorginstelling en wordt er op deze manier kennisgemaakt
met procedures in klinisch onderzoek binnen de praktijk van de somatische
gezondheidszorg.
Onderwijsvorm
Opdrachtgestuurd, intensief programma. Dertien plenaire bijeenkomsten, met o.a.
verschillende sprekers uit de praktijk van de somatische gezondheidszorg en jeugdhulpverlening
(zoals het Emma Kinderziekenhuis en het Advies- en Meldpunt Kindermishandeling)
en bespreking van videomateriaal (bv. over kinderen en jongeren met een
(chronische) somatische aandoening). Het bestuderen van literatuur, het maken van een
tentamen, het schrijven van een minipaper, het houden van een referaat en de mondelinge
en schriftelijke verslaggeving van werkzaamheden tijdens de plenaire bijeenkomsten.
Het voorbereiden en afnemen van een interview, met een kind of jongere, dat op video
opgenomen zal worden. Het bezoeken van een gezondheidszorginstelling voor besprekingen
met adviseurs en het op basis hiervan het uitvoeren van een onderzoek. Voor de
interview- en onderzoeksopdracht zullen de deelnemers, naast de plenaire bijeenkomsten,
minimaal twee keer per week in groepjes van twee of drie samenwerken.
Toetsvorm
Individuele beoordeling op basis van literatuurtentamen (tien korte, open vragen), minipaper,
referaat, opdracht aanwezigheid (verplicht) & inbreng, interview en onderzoek.
Studiematerialen en kosten (onder voorbehoud)
• Blount, R. L., Smith, A. J., & Frank, N. C (1999). Preparation to Undergo Medical
Procedures. In: A. J. Goreczny & M. Hersen (Eds.), Handbook of Pediatric and
Adolescent Health Psychology. Boston: Allyn and Bacon.
studiegids09-10.indb 251 9-6-2009 12:22:02
251

252
Ontwikkelings Psychologie, Master Cursusbeschrijvingen
• Eiser, C., & Main, N. (1998). Child Health Psychology. In: A. S. Bellack & M. Hersen
(Eds.), Comprehensive Clinical Psychology (pp. 617-644). Oxford: Elsevier Science.
• Sadeh, A., & Gruber, R. (1998). Sleep Disorders. In: A. S. Bellack & M. Hersen (Eds.),
Comprehensive Clinical Psychology (pp. 505-528). Oxford: Elsevier Science.
• Garber, J. (1998). Somatoform Disorders in Childhood and Adolescence. In: A. S.
Bellack & M. Hersen (Eds.), Comprehensive Clinical Psychology (pp. 655-681).
Oxford: Elsevier Science.
• Cohen, L. L., Blount, R. L., Jansevics Cohen, R., Ball, C. M., McClellan, C. B., &
Bernard, R. S. (2001). Children’s Expectations and Memories of Acute Distress: Shortand
Long-Term Efficacy of Pain Management Interventions. Journal of Pediatric
Psychology, 26, 367-374.
• De Civita, M., & Dobkin, P. L. (2004). Pediatric Adherence as a Multidimensional and
Dynamic Construct, Involving a Triadic Partnership. Journal of Pediatric Psychology,
29, 157-169.
• Houck,C.D.,Rodrigue, J.R.,&Lobato,D.(2007). Parent-AdolescentCommunication
and Psychological Symptoms among Adolescents with Chronically Ill Parents. Journal
of Pediatric Psychology, 32, 596-604.
• Kazak, A. E., Kassam-Adams, N., Schneider, S., Zelikovsky, N., Alderfer, M. A.,
& Rourke, M. (2006). An Integrative Model of Pediatric Medical Traumatic Stress.
Journal of Pediatric Psychology, 31, 343-355.
• Kazak, A. E., Simms, S., & Rourke, M. T. (2002). Family Systems Practice in Pediatric
Psychology. Journal of Pediatric Psychology, 27, 133-143.
• Moens, E., Braet, C., & Soetens, B. (2007). Observation of Family Functioning
at Mealtime: A Comparison Between Families of Children With and Without
Overweight. Journal of Pediatric Psychology, 32, 52-63.
• Plante, W. A., Lobato, D., & Engel, R. (2001). Review of Group Interventions for
Pediatric Chronic Conditions. Journal of Pediatric Psychology, 26, 435-453.
• Walco, G. A., Sterling, C. M., Conte, P. A., & Engel, R. G. (1999). Empirically
Supported Treatments in Pediatric Psychology: Disease-Related Pain. Journal of
Pediatric Psychology, 24, 155-167.
• Charron-Prochnownik, D. (2002). Special Needs of the Chronically Ill Child During
Middle Childhood: Application of a Stress-Coping Paradigm. Journal of Pediatric
Nursing, 17, 407-413.
• Thomas, K. (2003). Munchausen Syndrome by Proxy: Identification and Diagnosis.
Journal of Pediatric Nursing, 18, 174-180.
• de Jong, L., de Roos, C., & van Rood, Y. (2005). Behandeling van medisch onverklaarde
lichamelijke klachten bij jongeren: I. De intake. Kind en Adolescent Praktijk, 4, 108-
118.
• de Jong, L., de Roos, C., & van Rood, Y. (2005). Behandeling van medisch onverklaarde
lichamelijke klachten bij jongeren: II. Behandeling. Kind en Adolescent Praktijk, 4,
170-179.
Onderwijstijden
Di. 01-09-2009 t/m 17-11-2009 13.00-17.00 uur zaal JK/B58
Vr. 20-11-2009 13.00-17.00 uur zaal A302
Toetsdata
Di. 17-09-2009 13.00-15.00 uur zaal JK/B58
Het tentamen wordt vroeg in de cursus afgenomen. Herkansing in overleg met de docent.
Bijzonderheden
Het gaat om een zeer tijdsintensief programma. Het draaiboek voor de cursus wordt ruim
voor aanvang van de cursus aan de deelnemers toegestuurd.
studiegids09-10.indb 252 9-6-2009 12:22:02

Ontwikkelings Psychologie, Master Cursusbeschrijvingen
Practicum Schoolgaan en studeren: problemen en inzicht
Punten 6 EC
Tentamencode MO24
Plaats in het rooster Semester 2, blok 1
Toelatingsvoorwaarden Bachelor Ontwikkelingspsychologie, met tenminste het Diagnos
tiekpracticum OPS(of equivalent)
Aantal deelnemers max. 25
Docent & Inlichtingen Dr. M.H. Taal
Inhoud
Schoolpsychologen, en soms ook psychologen in de Jeugdzorg, worden geconfronteerd
met problemen van middelbare scholieren en studenten over hun toekomstperspectief,
hun schoolgaan en hun studie. Om nauwkeurig vast te stellen waar het aan schort, en wat
de psycholoog daarin voor hen kan betekenen, heeft deze een aantal middelen beschikbaar:
tests, systematische observatie en interview. Vragen over onderwerpen als oriëntatie
op de toekomst, profiel- en studiekeuze, gerelateerd aan de huidige manier van schoolgaan
en studeren, lenen zich goed voor probleemverkenning via een semi-gestructureerd
interview. Dat biedt scholier en student een goede gelegenheid tot reflectie, draagt bij aan
groter inzicht in zijn problemen en aan mogelijke oplossingen. Om zo een interview op
een deskundige manier te houden moet de psycholoog zowel inhoudelijk (onderwerpen)
als technisch (manier van vragen) worden geschoold. Dat biedt de basis voor verdere
specialisatie in de postmaster Schoolpsycholoog of postmaster opeleiding tot GZ-psycholoog.
De ‘cursus scholieren en studenten: identiteit en problemen’ levert daar een
bijdrage aan.
Leerdoelen
a) Kennis van theoretische achtergrond en empirische evidentie van identiteit bij middelbare
scholieren en studenten; b) vaardigheid in afleiding interviewvragen uit theorie,
deskundig stellen van de vragen, en rapporteren van het interview.
Onderwijsvorm
Eerste helft: hoorcolleges en opdrachten. Tweede helft: Werkcolleges met praktische oefeningen
in werkgroepen.
Toetsvorm
Beoordeling van opdrachten (inleveren week 2 t/m 5), vaardigheidsoefeningen, en interviewverslag
(inleveren week 6 t/m 9), beoordeling van presentatie tijdens laatste bijeenkomst.
Studiematerialen en kosten
• De Wit, J., Slot, W. & Van Aken, M. (red.) (2004). Psychologie van de adolescentie (23ste
druk). Baarn: HB uitgevers, ISBN 9789055742103 (€ 38,-).
• Emans, B. (2000). Interviewen. Theorie, techniek en training. Groningen: Wolters
Noordhoff, ISBN 9789020730876 (3de of 4de druk),(€ 41,95).
Onderwijstijden
Wo. 03-02-2010 t/m 24-03-2010 11.00-13.00 uur zaal A409
Bijzonderheden
In de laatste vier bijeenkomsten worden in kleine groepen interviewvaardigheden geoefend
bij het houden van een interview. In de week na de vierde bijeenkomst worden deze
in de praktijk gebracht tijdens een interview met een jongere. Alle bijeenkomsten zijn
verplicht. Zie Blackboard voor eventuele roosterwijzigingen.
studiegids09-10.indb 253 9-6-2009 12:22:02
253

254
Ontwikkelings Psychologie, Master Cursusbeschrijvingen
Practicum Sociale Cognitie
Sociale cognitie, perspectief nemen en ontwikkelingsproblematiek
Punten 6 EC
Tentamencode MO15
Plaats in het rooster Semester 2, blok 1
Toelatingsvoorwaarden Bachelor Psychologie, specialisatie (Klin.) Ontwikkelingspsych.
Aantal deelnemers Min. 6, max. 20
Docent & Inlichtingen Dr. A.L. Collot d’Escury
Inhoud en leerdoelen
Sociaal cognitieve vaardigheden, perspectiefnemen en ‘theory of mind’ spelen een cruciale
rol in het sociale functioneren, de sociale informatieverwerking, sociale interactie en
het interpersoonlijk functioneren. Sociaal cognitieve ontwikkeling is nauw gelieerd aan
taal, executief functioneren en emotionele ontwikkeling. Verschillende kinderen ervaren
problemen in de ontwikkeling van sociaal cognitieve vaardigheden, waarvan kinderen
met een aan autisme verwante stoornis wellicht de meest bekende zijn. Maar ook kinderen
met ADHD-problematiek, slechthorende kinderen en kinderen met een (licht)
verstandelijke handicap tonen een achterstand of een disfunctionele ontwikkeling op het
terrein van de sociaal cognitieve ontwikkeling. Voor een goede differentiële diagnostiek
is kennis van de verschillende factoren die de ontwikkeling kunnen belemmeren van
essentieel belang. Voor een handelingsgerichte diagnostiek, of diagnostiek met het oog
op behandeling, is kennis van behandelmogelijkheden evenzeer van belang. Leerdoel is
inzicht verwerven in de samenhang tussen sociaal emotionele en sociaal cognitieve onwikkeling
in relatie tot klinische problemen.
Onderwijsvorm
Hoorcolleges met ondersteuning van casuïstiek, videomateriaal en praktijkopdrachten.
Toetsvorm
Take-home tentamen plus beoordeling van opdrachten
Studiematerialen en kosten
• Artikelen & casuïstiek toegespitst op de behandelde onderwerpen.
Te verkrijgen via de literatuurstandaard bij het secretariaat Ontwikkelingspsychologie, informatie
verschijnt op Blackboard.
Onderwijstijden
Di. 02-02-2010 t/m 23-03-2010 13.00-15.00 uur zaal A413
studiegids09-10.indb 254 9-6-2009 12:22:02

Ontwikkelings Psychologie, Master Cursusbeschrijvingen
Praktijkstage Ontwikkelings Psychologie (KLOP & OP)
Tentamencode Stage: MSKO
Tentamencode Collectieve Stagebijeenkomsten: STBO3 (dit onderdeel wordt apart
beschreven)
Tentamencode Casus: STCO 4 (voor de richtlijnen zie de brochure Richtlijnen Casu
ïstiek)
Toelatingseis Bachelor in de specialisatie KLOP (OP) afgerond, inclusief Testconstructie.
Tevens dient men Diagnostiek practicum te hebben gevolgd
of te volgen. Mogelijk worden er aanvullende eisen gesteld door de
stage-instelling.
Inlichtingen Stagecoördinator Ontwikkelingspsychologie
Punten
De klinische praktijkstage bestaat uit drie onderdelen: stage, collectieve stagebijeenkomsten
en casuïstiek voor de BAPD. Aan deze drie onderdelen samen worden minimaal
19 ec en maximaal 30 ec besteed in de aansluitmaster en in elk geval 30 ec in de master
Gezondheidszorgpsychologie. Om af te kunnen studeren is 19 ec voldoende, maar om
aan de vooropleidingseisen voor de GZ-opleiding en de BAPD te kunnen voldoen is het
doorgaans noodzakelijk om meer dan 19 ec aan de stage te besteden. Als richtlijn geldt
dat minimaal ¾ van de stagetijd bestaat uit diagnostiek en/of behandeling van klinisch
ontwikkelingspsychologische problematiek; ¼ kan bestaan uit diagnostiek en/of behandeling
van niet-klinisch ontwikkelingspsychologische problematiek, advies, indicatie en
multidisciplinair overleg
Leerdoel
Het verwerven en toepassen van kennis, inzicht en vaardigheden op het gebied van diagnostiek,
indicatiestelling en begeleiding en behandeling van cliënten met klinisch ontwikkelingspsychologische
problematiek. Tevens het aanleren van een professionele houding.
De meeste stages stellen de student in staat te voldoen aan de vooropleidingseisen
voor de GZ opleiding.
Inhoud
Na de afronding van de stage is de student in staat om onder supervisie psychodiagnostiek
uit te voeren bij diverse klinisch ontwikkelingspsychologische en psychosociale
vraagstellingen. Tevens heeft de student kennis gemaakt met behandeling en begeleiding
bij diverse vraagstellingen. De student is in staat om te reflecteren op het eigen handelen
en professioneel om te gaan met collega’s, cliënten en hun systeem.
De hieronder beschreven eindtermen kunnen worden gezien als richtlijnen waaraan in
principe voldaan moet zijn. Onder bepaalde omstandigheden is het mogelijk dat wanneer
aan een onderdeel niet voldaan kan worden, dit in elk geval wel bijgewoond dient
te zijn. Er kan dan gecompenseerd worden met een duidelijke toelichting in het stageverslag
hoe het betreffende onderdeel in de praktijk van de stageplaats wordt uitgevoerd.
Er zijn afzonderlijke eindtermen voor diagnostiek, indicatiestelling en behandeling en
interventie.
Diagnostiek
– De werkzaamheden op het gebied van de diagnostiek monden uit in ten minste drie
zelfstandig (zij het onder supervisie van de stagebegeleider van de instelling) uitgevoerde
diagnostische casus, inclusief verslaglegging conform de NIP-richtlijnen, voor de
Basis Aantekening Psychodiagnostiek. Deze casus betreffen verschillende cliënten en
vraagstellingen (uiteraard aansluitend bij de doelgroep van de stage-instelling).
Indicatiestelling
– Tijdens de stage heeft de student kennis opgedaan van de voor de instelling relevante
sociale kaart van de (G)GZ en de jeugdzorg. Welke positie neemt de instelling op de
studiegids09-10.indb 255 9-6-2009 12:22:03
255

256
Ontwikkelings Psychologie, Master Cursusbeschrijvingen
gezondheidskaart in. De student is op de hoogte van verwijsmogelijkheden binnen en
buiten de instelling.
– De student is in staat bij multidisciplinair overleg de problematiek van de cliënt
duidelijk te verwoorden en de indicatie te verantwoorden en te beargumenteren,
– De student weet welke behandelindicaties op het terrein van de psycholoog liggen.
– De student is op de hoogte van de trajecten die cliënten voor aanname bij de instelling
hebben afgelegd.
- De student is in staat aan de cliënt dan wel het cliëntsysteem de indicatie toe te lichten
en te verantwoorden.
Behandeling en interventie
– Aan het eind van de stage heeft de stagiair ervaring opgedaan met diverse gespreks- en
motivatietechnieken. Meer specifiek: heeft geoefend met de anamnese.
– Aan het eind van de stage heeft de stagiair kennis van de praktijk van minimaal
drie interventietechnieken (bijvoorbeeld psycho-educatie, SOVA- training,
ontspanningstechnieken), individueel of in groepsverband.
- De stagiair heeft zelfstandig, maar onder supervisie, praktijkervaring opgedaan met
tenminste één vorm van therapeutische interventie (zoals: faalangsttraining, sova
training, video-interactie training, cognitieve functietraining, psycho-educatie).
Onderwijsvorm
– Supervisie op de stageplek en van een docent van de specialisatie (Klinische-) Ont
wikkelingspsychologie.
– Collectieve Stagebijeenkomsten (dit onderdeel is apart beschreven).
– Beoordeling van en feedback op de casusverslagen door een docent van de specialisatie
(Klinische) Ontwikkelingspsychologie.
Toetsvorm
Eindbeoordeling wordt gedaan door de UvA supervisor op basis van de gevoerde begeleidingsgesprekken,
het stageverslag, het eindbeoordelingsformulier (door de instellingssupervisor
ingevuld) en overleg met de instellingssupervisor. In het stageverslag moeten
de volgende punten worden beschreven, waarbij aandacht wordt besteed aan diagnostiek,
indicatiestelling en interventie:
a. Welke cliëntenproblematiek de stagiair is tegengekomen
b. Welke methodieken en vaardigheden de stagiair heeft toegepast en een verantwoording
van de keuze.
c. Welke problemen zich eventueel in het leerproces hebben voorgedaan en hoe de stagiair
deze heeft opgelost.
d. Waar de eigen kwaliteiten liggen en waar leer-/ontwikkelpunten.
e. Ethische en juridische aspecten van het werken in de gezondheidszorg.
Afronding
Als richtlijn wordt aangehouden dat maximaal één maand na het einde van de stage het
stageverslag goedgekeurd is en dat het eindgesprek met de UvA supervisor heeft plaatsgevonden.
Studiematerialen en kosten
• Soudijn, K.A. (2007). Ethische codes voor psychologen (2e ed.). Amsterdam: Nieu
wezijds. ISBN 9789057122583. (239 pagina’s). Kosten circa € 22,-.
Bijzonderheden
Een klinische praktijkstage zonder het onderdeel casuïstiek voor de BAPD is ook mogelijk.
Het gevolg is dan wel dat de Basisaantekening Psychodiagnostiek niet wordt verleend.
studiegids09-10.indb 256 9-6-2009 12:22:04

Ontwikkelings Psychologie, Master Cursusbeschrijvingen
Sportpsychologie deel 1 & 2, verdieping
Punten 10 EC (deel 1: 6 EC, deel 2: 4 EC)
Tentamencode MO10 (deel 1), MO11 (deel 2)
Plaats in het rooster Semester 1 & 2
Toelatingsvoorwaarden Bachelor AOP, KLOP, Schoolpsychologie
Docent & Inlichtingen Drs. G.M. Weltevreden
Inhoud en leerdoelen
De twee onderdelen van de cursus zijn los van elkaar te volgen. Het is mogelijk om alleen
deel 1 of deel 2 van deze verdiepingscursus te volgen.
Deel 1: Voor het eerste deel van de cursus kiest de student een onderwerp binnen het
domein van de sport- en bewegingspsychologie om zich in te verdiepen. Voorbeelden van
onderwerpen zijn: aandacht en concentratie, wedstrijdspanning, motivatie, talentontwikkeling,
teamgeest en sportblessures. Ook is het mogelijk om te kiezen voor verdieping
in de psychologische aspecten van breedtesport. Bijvoorbeeld de vraag waarom mensen
(niet) sporten, hoe mensen nieuwe bewegingen aanleren, welke psychologische factoren
daarbij een rol spelen en welke determinanten bepalend zijn voor sportgedrag.
Deel 2: Het tweede deel van de verdieping wordt ingevuld met het schrijven van vier
papers van elk ca. 1500 woorden over verschillende sportpsychologische thema’s op basis
van een algemeen inleidend sportpsychologieboek en minimaal twee aanvullende bronnen
per paper.
Onderwijsvorm
Bij deze cursussen hoort geen onderwijs. Studenten kunnen gedurende het gehele jaar
starten.
Beoordelingsvorm
Deel 1: Zelfstudie en keuze uit een essay- of literatuurtentamen
Deel 2: Schrijven van papers
Studiemateriaal
De student wordt geacht de literatuur waarover tentamen gedaan wordt zelfstandig
samen te stellen en daarna voor te leggen aan de docent. Eventueel kan gekozen worden
voor één van de onderstaande titels:
• Biddle, S.J.H. & Mutrie, N. (2009). Psychology of physical activity, 2nd edition, London:
Routledge. ISBN: 9780415366656 (€ 45,80).
• Jowett, S. & Lavallee, D. (2007). Social psychology in sport. Human kinetics. Champaign,
IL. ISBN: 9780736057806 (€ 52,95)
• Morris, T. M., & Spittle, M. & Watt, A.P. (2005). Imagery in Sport. Human kinetics,
Champaign, IL. ISBN 9780736037525 (€65,-)
Bijzonderheden
Voor deel 1 kunnen studenten kiezen voor een essaytentamen. Hierbij krijgen zij opgaven
die thuis uitgewerkt worden tot korte essays van ongeveer 1000 woorden. Dit vraagt om
diepere verwerking van de materie met de nadruk op begrip en inzicht.
Studenten die nog niet het Kernthema Sportpsychologie of een vergelijkbaar vak hebben
gevolgd kunnen ook deelnemen aan de Verdiepingscursus Sportpsychologie. Zij doen
voor deel 1 tentamen over Cox (2007). Sport Psychology: concepts and applications, New
York, NY: McGraw-Hill.
Het is voor zowel deel 1 als deel 2 mogelijk om een in overleg met de docent alternatieve
invulling te kiezen, bijvoorbeeld in de vorm van een praktijkopdracht.
studiegids09-10.indb 257 9-6-2009 12:22:04
257

258
Research Master Psychology Cursusbeschrijvingen
Advanced Topics in Cognitive Development
Credits 6 EC
Code RO03
Semester Semester 1, period 1, only in 2010/2011
Prerequisites Cognitieve ontwikkeling, Bachelor of Psychology
Number of participants Min. 7
Lecturers, Information Dr. D.J. Mandell and Dr. M.E.J. Raijmakers, 020-5257014
Objectives
The skill to read scientific research papers on advanced topics in cognitive developmental
psychology, to value the methods and results, to present and discuss relevant criticism,
and to judge the relevance for practitioners. Research methods will be evaluated by
hands-on practice. Students interested in Early Childhood assessment may exercise the
Bayley Scale of Infant Development II-NL.
Summary
In this course we will discuss several recent topics in cognitive development, with some
emphasis on infant development and computer models of cognitive development. Topics
will include, among others: proportional reasoning, core knowledge, causal reasoning,
executive functioning, category learning. Moreover, we will examine and discuss common
methodologies and experimental paradigms by hands-on practice. The course will
not be an overview of the literature (as in the course Cognitive Development, BO01V),
but an in depth discussion of specific topics.
Teaching format
a) Presentations and discussion
b) Hands-on practice with an experimental paradigm or a computer simulation study
about a cognitive developmental topic or an assessment with the Early Childhood
cognitive assessment instrument (BSID II-NL, 1-48 months).
Assessment
Presentations, hands-on practice, take-home essays including a research proposal.
Textbooks
• Collection of research papers that will be copied by the students, € 25,-.
Special Conditions
This course is designed for research master’s students developmental psychology and cognitive
science who want to read state-of-the-art research papers on cognitive development
critically. The course is also interesting for master’s students with an interest in Early
Childhood assessment.This course is only teached once in two years. Next time will be
first semester 2010/2011.
studiegids09-10.indb 258 9-6-2009 12:22:04

Research Master Psychology Cursusbeschrijvingen
Brain Development, Plasticity and Repair
Credits 6 EC
Code RO05
Semester Semester 1, period 2
Prerequisites Bachelor of Psychology
Number of participants min 8, max. 24
Lecturer, Information Dr. G. Ramakers, G. Ramakers@nin.knaw.nl
Summary
Our neurobiological understanding of the development and plasticity of the brain has
grown enormously in the last few decades. This knowledge will have tremendous effects
on our understanding of normal and abnormal psychological functioning in humans.
The major goal of this course is to prepare you for the biological revolution that will take
place in psychology in the coming decades. We now know all human genes and many
of the mechanisms that shape brain development and plasticity. Many of these genes
are causally linked to cognition/IQ, and many candidate genes are known for dyslexia,
ADHD, autism, schizophrenia, etc. By understanding what these genes do in brain development,
we also start to see how experience influences brain development, pathology
and thereby psychology.
The aim of this course is to provide insight into several areas of modern neurobiology
that are relevant to brain development, plasticity and repair. Which processes occur in
sequence to give rise to the mature brain? How do these processes enable the environment
to adapt the structure and function of the brain to experience or adverse (traumatic) conditions?
Which models and techniques do (neuro)biologists use to study mechanisms of
brain development and plasticity? What is the role of specific genes in human psychology
and psychopathology?
Topics
Brain development (anatomical development, neurogenesis, neuronal migration, axonal
and dendritic outgrowth, cortical arealization and anatomical specialization, synaptogenesis
and synaptic pruning).
Environmental shaping of brain structure and function (properties, mechanisms, critical
periods, environmental enrichment, maternal influences and attachment, epigenetics).
Genes, environment and cellular mechanisms underlying brain development and psychopathology
(mental retardation/intellectual disability, autism, schizophrenia).
Late developmental changes (adolescence, hormonal mechanisms, adult plasticity).
Brain reorganization in response to brain trauma and interventions.
Teaching format
Lectures: 4 hours per week on Wednesday morning and Friday morning, both starting
at 9.00 am. For students with limited knowledge of (neuro)biology an optional lecture/
question hour will be given after each lecture.
Practicals: on three Friday mornings practicals on brain anatomy and neurobiological experiments
will be held instead of the lectures. The practicals will be taught at the biology
campus (Kruislaan) and take from 9.00 am until 12.00 am. The exact location will be
announced at the start of the course.
Assessment
Short intermediate examinations and one final exam with open questions.
studiegids09-10.indb 259 9-6-2009 12:22:04
259

260
Research Master Psychology Cursusbeschrijvingen
Textbooks
• Chapters from text books and separate articles.
Lesson Dates (Orals and practicals:)
We. 28-10-2009 thru 16-12-2009 11.00-13.00 hrs A103
Special Conditions
Students with little if any knowledge of (neuro)biology should be aware that they will
have to invest extra time into understanding the basics of neurobiology.
studiegids09-10.indb 260 9-6-2009 12:22:04

Research Master Psychology Cursusbeschrijvingen
Current Issues in Child and Adolescent Development
Credits 6 EC
Code RO07
Semester Semester 1, period 1
Prerequisites Bachelor of Psychology
Number of participants min. 6, max. 20
Lecturer, Information Various, coordination dr. Hilde Huizenga
Summary
This course addresses current ‘hot topics’ in child and adolescent developmental psychology,
both in cognitive, emotional and social domains. The main focus is on fundamental
experimental research, but applications, in particular in the field of school psychology,
will also be discussed. Among the topics are the development of learning, cognitive control,
reading, decision making, peer group sensitivity and stereotyping & prejudice.
Each class consists of a lecture and a very interactive part. Students read papers, formulate
critical questions and try to design experiments in which these questions can be answered.
Students practice their presentation skills and learn to write research proposals.
Assessment
One or two presentations, a research proposal and a brief exam.
Textbooks
• Reader/Syllabus: the contents will be announced later.
Lesson Dates (Orals and practicals:)
We. 02-09-2009 thru 21-10-2009 09.00-12.00 hrs A409
studiegids09-10.indb 261 9-6-2009 12:22:04
261

262
Research Master Psychology Cursusbeschrijvingen
Developmental Psychopathology
Credits 6
Code ROK0
Semester Semester 1, period 2
Prerequisites Bachelor of Psychology
Number of participants 10-20
Lecturers, information Prof. dr. R. Wiers, Dr. S. van den Oord, Dr. E. Salemink
Summary
The focus of this course is on atypical development. We will first focus on atypical developmental
trajectories and will address the question why development has gone astray in
some children but not others. Gene x Environment interactions are discussed in relation
to developmental outcomes. We critically discuss currently used classification systems
in developmental psychopathology as well as on alternative conceptualizations (e.g. dimensional
approach) and their implications for research and practice. You discuss recent
research on the development of different disorders and on intervention strategies that may
change developmental outcomes.
Teaching format
Weekly seminar. Introductions by the lecturers, presentations by participants, group discussion.
Textbooks
• Reader/Syllabus: the contents will be announced later.
Assessment
Your final note is determined by three parts:
• average note of at least five mini-exams (5 multiple choice questions in 5 minutes) on
obligatory literature, at beginning of each session.
• individual paper and presentation on topic you specialize in.
• research proposal and presentation with small group.
Lesson Dates
Orals:
We. 28-10-2009 t/m 16-12-2009 15.00-18.00 hrs room A302
Examination Dates
We. 16-12-2010 15.00-17.00 hrs room A306
(presentations of research proposals).
Resit to be announced.
studiegids09-10.indb 262 9-6-2009 12:22:04

Research Master Psychology Cursusbeschrijvingen
Multilevel and Meta-analysis
Credits 3 EC
Code RO02
Semester Semester 2, period 2, voertaal Engels
Prerequisites Bachelor of Psychology
Number of Participants Min. 10
Lecturer, Information Dr. H.M. Huizenga, 020-5256826
Onderdeel van Research Master Psychologie
Objectives
The student can:
1) evaluate papers with multilevel, and meta regression analyses;
2) conceptually understand these techniques;
3) perform these analyses in SPSS.
Summary
The linear multilevel (“mixed effects”) model is very useful to analyze nested data.
Examples are children in classes, patients treated by therapists, or repeated measurements,
e.g. EEG/MEG/fMRI, within individuals. In addition, meta-regression can be
formulated as a multilevel model.
We give a conceptual introduction, briefly describe the model in matrix-algebraic terms,
and outline assumptions, and effects of violation of assumptions. We show how the model
can be fitted in SPSS, and how output should be interpreted and reported. Exercises, including
SPSS analyses, are an integral part of this course.
Teaching format
Lectures and assignments. 20 hours per week are required!
Assessment
Weekly assigments and open book exam.
Textbooks
• To be announced
Lesson Dates
Orals:
Tu. 01-06-10 thru 22-06-2010 15.00-17.00 hrs, Room A302
Practicals:
Tu. 03-06-2010 thru 24-06-2010 09.00-11.00 hrs, Room A107
Examination Dates
Fr. 25-06-2010 Time and location to be announced.
studiegids09-10.indb 263 9-6-2009 12:22:04
263

264
Research Master Psychology Cursusbeschrijvingen
Neurocognitive Aging
Credits 6 EC
Code RO00
Semester Semester 1 period 2
Prerequisites Bachelor of Psychology
Number of participants Min. 8, max. 24.
Lecturer, Information Prof. dr. R. Ridderinkhof and Dr. S de Wit
Objectives
What are the changes ‘between the ears’ associated with aging? This course makes use
of problem-oriented seminars and take-home assignments on recent ‘frontline’ research
literature to provide insight into age-related changes in cognitive processes as adults grow
older. These cognitive changes are studied in relation to changes in the brain. A representative
sample of prominent theories, methods, and results from empirical research will
be addressed.
Summary
The topics and themes to be addressed include: normal and deviant processes of aging
in the nervous system; the speed and efficiency of information processing; attention,
memory, and cognitive control (including executive functions). These themes will be discussed
in view of empirical aging research that uses reaction time, neuropsychological,
psychophysiological, and neuro-imaging techniques.
Teaching format
Problem-oriented seminars and take-home assignments.
Assessment
Take-home and seminar assignments (written essays and verbal presentations).
Textbooks
• List of literature, recent journal articles, printcosts € 25,-.
Participants make their own selection from the literature.
Lesson Dates
Mon. 26-10-2009 thrue 14-12-2009 13h00-15h00 hrs room A302
Special Conditions
This class has been programmed according to a half-time schedule, and has a workload
of 20 hrs a week! Blackboard is used for downloading the literature, distributing and
uploading assignments, and so on.
studiegids09-10.indb 264 9-6-2009 12:22:05

Research Master Psychology Cursusbeschrijvingen
studiegids09-10.indb 265 9-6-2009 12:22:05
265

studiegids09-10.indb 266 9-6-2009 12:22:05

Hoofdstuk 9
Psychologische Methodenleer
studiegids09-10.indb 267 9-6-2009 12:22:05

268
Programmagroep Psychologische Methodenleer
Psychologische Methodenleer
Secretariaat
Mw. W.H.M. van Osch, kamer 524, tel. 020-525.6870, fax 020-639.0026
E-mail: mlsecretariaat-fmg@uva.nl
Onderwijscoördinator
Dr. P. Koele, kamer 513, tel. 020-525.6881
Websites
Http://www.student.uva.nl/psy
Http://www.fmg.uva.nl/psychologicalmethods/
Voorzitter van de programmagroep
Prof. dr. H.L.J. van der Maas
1. Medewerkers van de programmagroep
Naam Kamer Telefoon E-mail
Mw. drs. M. Bakker 525 525.6763 M.Bakker1@uva.nl
Hr. prof. dr. P. de Boeck 519 525.6870 P.deBoeck@uva.nl
Hr. dr. D. Borsboom 521 525.6882 D.Borsboom@uva.nl
Mw. drs. A.O.J. Cramer 502 525.8850 A.O.J.Cramer@uva.nl
Hr. dr. C.V. Dolan 516 525.6775 C.V.Dolan@uva.nl
Hr. dr. A.J.P.W. Dooremalen 527 525.6677 A.J.P.W.Dooremalen@uva.nl
Hr. drs. G. Dutilh 529 525.6629 G.Dutilh@uva.nl
Mw. drs. M. Engels-Freeke 528 525.6877 M.Engels-Freeke@uva.nl
Hr. dr. R.P.P.P. Grasman 518 525.6738 R.P.P.P.Grasman@uva.nl
Hr. drs. K.J. Kan 525 525.7096 K.J.Kan@uva.nl
Hr. drs. R.A. Kievit 525 525.6688 R.A.Kievit@uva.nl
Hr. drs. S. Klinkenberg 522 525.6721 S.Klinkenberg@uva.nl
Mw. drs. M.H. Knol 527 525.8709 M.H.Knol@uva.nl
Hr. dr. P. Koele 513 525.6881 P.Koele@uva.nl
Mw. dr. K. Kouwenhoven 526 525.6873 K.Kouwenhoven@uva.nl
Hr. prof. dr. H.L.J. van der Maas 520 525.6678 H.L.J.vanderMaas@uva.nl
Hr. prof. dr. G.K.J. Maris 527 525.6677 G.K.J.Maris@uva.nl
Hr. prof. dr. G.J. Mellenbergh 516 525.6757 G.J.Mellenbergh@uva.nl
Hr. drs. D. Molenaar 502 525.6584 D.Molenaar@uva.nl
Hr. drs. D. van Ravenzwaaij 502 525.8870 D.vanRavenzwaaij@uva.nl
Mw. drs. V.D. Schmittmann 514 525.8383 V.D.Schmittmann@uva.nl
Mw. drs. M. Straatemeier 522 525.6876 M.Straatemeier@uva.nl
Mw. drs. P. van Vliet 527 525.6603 P.vanVliet@uva.nl
Hr. drs. H.C.M. Vorst 530 525.6875 H.C.M.Vorst@uva.nl
Hr. dr. E.M. Wagenmakers 523 525.6420 E.M.Wagenmakers@uva.nl
studiegids09-10.indb 268 9-6-2009 12:22:05

Programmagroep Psychologische Methodenleer
Hr. dr. L.J. Waldorp 523 525.6420 L.J.Waldorp@uva.nl
Hr. drs. R.M. Wetzels 502 525.8871 R.M.Wetzels@uva.nl
Hr. dr. J.M. Wicherts 518 525.7067 J.M.Wicherts@uva.nl
Mw. drs. A. Zand Scholten 529 525.8869 A.ZandScholten@uva.nl
Hr. D.B. Zult 529 525.6880 D.B.Zult@uva.nl
Studierichting en Programmagroep
Het onderwijsprogramma van de studierichting PML is gericht op de opleiding tot psycholoog
met een grondige theoretische en toegepaste kennis van de onderzoeksmethoden
in de psychologie. Het gaat daarbij om de methoden van dataverzameling en data-analyse
maar ook om de analyse van de psychologische modellen en theorieën die met deze data
getoetst worden.
Het vakgebied van de Methodenleer heeft veel raakvlakken met de andere deelgebieden
van de psychologie omdat de methodoloog kennis moet hebben van onderzoeksmethoden
en -technieken die toepasbaar zijn op deze deelgebieden. Daarnaast heeft PML ook
een eigen gebied van onderzoek: ontwikkelen en toetsen van psychometrische modellen
voor gedragingen van mensen, met name tijdens meetprocedures.
De programmagroep PML bestaat uit een groep enthousiaste docenten die veel aandacht
kunnen schenken aan begeleiding van de relatief kleine groep studenten PML. Dat betekent
kleinschalig en intensief onderwijs met veel ruimte voor individuele begeleiding.
Medewerkers en hun interessegebieden
Bakker, drs.
Marjan
Boeck, prof. dr.
Paul de
Borsboom, dr.
Denny
Cramer, drs.
Angélique
Dolan, dr.
Conor
Dooremalen,
dr. Hans
Dutilh, drs.
Gilles
Promovenda. Project: “Expectancy effects on the analysis of behavioral research
data”. Doet onderzoek naar confirmation bias bij onderzoekers tijdens het analyseren
van data.
Hoogleraar. Onderzoekstopics: IRT-modellen, Bayesiaanse statistiek, componentiële
psychometrie, formele modellen voor emotie en persoonlijkheid, hiërarchische
klasse-analyse, empirisch kunstonderzoek.
Universitair hoofddocent. Doet onderzoek op het gebied van de methodologische
grondslagen van de psychologie. Houdt zich bezig met a) meetproblemen, b) psychometrische
begrippen als betrouwbaarheid en validiteit, c) de ontwikkeling van
modellen om na te gaan of selectie- en meetprocedures eerlijk zijn en d) de relatie
tussen concepten uit verschillende wetenschapsgebieden.
Promovenda. Onderzoekt in het kader van het Vidi project “Causal networks for
psychological measurement” of psychische stoornissen – zoals beschreven in de
DSM-IV – gekarakteriseerd kunnen worden als causale netwerken in plaats van de
tot nu toe dominante opvatting dat psychische stoornissen latente variabelen zijn.
Universitair hoofddocent. Interessegebieden: gedragsgenetica, covariantiestructuurmodellen,
toepassingen van mixture verdelingen, groepsverschillen in IQ.
Docent. Wetenschapsfilosoof en philosoper of mind and cognition. Is gepromoveerd
op het proefschrift Evolution’s Shorthand, waarin hij een evolutionaire theorie
over bewustzijn ontwikkelde. Mengt zich in het publieke debat als tegenstander
van pseudo-wetenschap en het geloof in paranormale en bovennatuurlijke
verschijnselen. Onderzoekt wat de verklaringen zijn voor dit soort opvattingen.
Promovendus. Doet onderzoek naar reactietijden. Verzamelen van data en het
analyseren hiervan met verschillende modellen moet leiden tot groter inzicht in
enerzijds de verschillende eigenschappen van reactietijddata, en anderzijds de eigenschappen
van de modellen zelf. Bijzondere aandacht krijgen foute responsen
en wat daaromheen gebeurt.
studiegids09-10.indb 269 9-6-2009 12:22:05
269

270
Engels, drs.
Marijke
Grasman, dr.
Raoul
Kan, drs.
Kees Jan
Kievit, drs.
Rogier
Klinkenberg,
drs. Sharon
Knol, drs.
Mariska
Koele, dr. Pieter
Kouwenhoven,
dr. Katharina
Maas, prof. dr.
Han van der
Maris, prof. dr.
Gunter
Mellenbergh,
prof. dr.
Don
Molenaar, drs.
Dylan
Ravenzwaaij,
drs. Don van
Programmagroep Psychologische Methodenleer
Docent. Geeft onderwijs in Methoden van Onderzoek 2A en 2B en Applied
Discrete Multivariate Analysis. Begeleidt de Methodologiewinkel.
Postdoc. Werkt aan stochastische catastrofe-theorie, stochastische modellen voor
reactietijden, tijdserie analysemethoden en lokalisatie technieken voor hersenactiviteit
en corticale interacties op basis van EEG/MEG. Overige interessen: signaalanalysemethoden,
mathematische psychologie, mathematische statistiek en
methodologie van de psychofysiologie/cognitieve neurowetenschappen.
Promovendus. Project: “Testing the mutualism model of general intelligence”.
Doet onderzoek naar een nieuwe theorie en mathematisch model voor het ontstaan
van algemene intelligentie. Overige interessen: individuele verschillen, erfelijkheid,
mathematische psychologie in het algemeen.
Promovendus. Doet onderzoek naar het ontwikkelen van statistische modellen voor
reductieve psychologie. Richt zich op het vraagstuk hoe we op een theoretisch, statistisch
en wetenschappelijk inzichtelijke manier data uit verschillende domeinen,
zoals gedragsdata en hersenmetingen, kunnen combineren. Overige interesses zijn
intelligentie en het brein, philosophy of mind en cognitieve neurowetenschap.
Docent en promovendus. Geeft onderwijs in SPSS. Zijn interesses zijn onder
meer: Psychologische methoden, IRT en CAT, web ontwikkeling, computer
games en motivatie.
Promovenda. Doet onderzoek naar didactische vaardigheden en professionele ontwikkeling
van universitaire docenten. Interessegebieden zijn effectmetingen van
coaching en training van docenten, effectief universitair onderwijs ontwerpen, en
de invloed van opvattingen van docenten op het handelen en de ontwikkeling van
de docent en het leren van de student.
Universitair hoofddocent. Doet onderzoek op besliskundig gebied, met name naar
beslissingsprocessen bij de selectie van geschikte alternatieven (sollicitanten, studierichtingen)
uit een grote verzameling alternatieven, en naar statistische redeneerprocessen
in diagnostische situaties.
Docent. Is geïnteresseerd in verschillende methoden van dataverzamelen en dataanalyse,
zowel kwalitatief als kwantitatief en is bezig met het ontwikkelen van
een creativiteitstest waarvoor o.a. onderzoek gedaan wordt over factoren die de
creativiteit belemmeren.
Hoogleraar. Doet onderzoek naar formele modellen voor ontwikkelingsprocessen.
Een belangrijke rol is weggelegd voor methoden gebaseerd op categorische latente
variabelen. Toepassingsgebieden: met name cognitie en intelligentie, bijv. ook in
de schaakpsychologie.
Bijzonder hoogleraar Psychometrie, in het bijzonder de constructie, analyse en
toepassing van studietoetsen. Doet onderzoek naar de grondslagen van meten in
de sociale wetenschappen in het algemeen en meten van vaardigheid in het onderwijs
in het bijzonder.
Emeritus hoogleraar. Verricht onderzoek op het gebied van de psychometrie: constructie
en analyse van tests, vragenlijsten en studietoetsen, beslissen op grond van
tests en studietoetsen, conceptuele analyse van psychometrische begrippen, etc.
Promovendus. Ontwikkelt statistische modellen die geschikt zijn om het fenomeen
‘vaardigheidsdifferentiatie’ uit de intelligentie literatuur te onderzoeken.
Interesses: Mathematische Statistiek, Item Response Theorie (IRT) en structurele
vergelijkingsmodellen (SEM).
Promovendus. Doet onderzoek naar de relatie tussen snelheid en nauwkeurigheid
in de prestatie van mensen bij eenvoudige twee-keuze reactietijd taken, zoals de
lexicale decisietaak. Normaal gesproken geldt dat hoe sneller mensen antwoorden,
hoe meer fouten ze maken. Een uitstekende manier om deze relatie te onderzoeken
is met behulp van mathematische modellen, zoals Ratcliff’s diffusie model.
studiegids09-10.indb 270 9-6-2009 12:22:05

Schmittmann,
drs. Verena
Straatemeier,
drs. Marthe
Vliet, drs. Pleun
van
Vorst, drs.
Harrie
Wagenmakers,
dr. Eric-Jan
Waldorp, dr.
Lourens
Wetzels, drs.
Ruud
Wicherts, dr.
Jelte
Zand Scholten,
drs. Annemarie
Zult, Daan
Programmagroep Psychologische Methodenleer
Postdoc op het project “Causal networks for psychological measurement”. Is daarnaast
geboeid door mathematische psychologie, cognitieve ontwikkeling, toepassingen
van mixture en Markov modellen.
Promovenda. Doet onderzoek naar het gebruik en de ontwikkeling van cognitieve
strategieën,metnameophetgebiedvanrekenenenproportioneelredeneren.Houdt
zich daarbij o.a. bezig met het ontwikkelen van meetmethodes voor het onderzoeken
van strategiegebruik en (sprongsgewijze) ontwikkelingsprocessen bij kinderen.
Docent. Onderzoekt de theoretische/wetenschapsfilosofische grondslagen van de
begrippen ‘persoonlijkheid’, ‘identiteit’ en ‘zelf’ en de mogelijkheden voor een
baanbrekend paradigma. Geïnteresseerd in de identiteitsontwikkeling tot vrouw of
man en aanverwante emancipatievraagstukken. Houdt zich verder bezig met onderwijsvernieuwende
projecten die het kritisch vermogen en leerplezier stimuleren.
Gastdocent. Ontwikkelt psychometrische instrumenten op het gebied van cognitieve
vaardigheid, emotionele capaciteiten, persoonlijkheid, motivatie, interesses,
houdingen t.o.v. onderwijs, studievaardigheid, dyslexie, copingstrategieën. Overige
interessen: literatuuronderzoek, systematische foutenbronnen bij het psychologisch
meten (o.a. responsneigingen) en de predictie van leer- en studieprestaties.
Universitair hoofddocent. Verzamelt experimentele data en onderzoekt die met
behulp van kwantitatieve methoden en wiskundige proces-modellen. Huidige
interesse gaat vooral uit naar model selectie, catastrofe theorie, tijdserieanalyse,
Bayesiaanse statistiek, modellen voor reactietijden en priming.
Universitair docent. Interessegebieden: (i) analyse van hersendata (fMRI, EEG); (ii)
model selectie/model specificatie (vooral wanneer het fout gaat); (iii) causale netwerken,
grafische modellen; (iv) asymptotische statistiek (als je heel grote n hebt).
Promovendus. Ontwikkelt methodes voor Bayesiaans hypothese testen in de psychologie.
Verdere interesses zijn mathematische statistiek, mathematische psychologie,
model selectie en cognitieve psychologie.
Universitair docent. Doet onderzoek naar o.a. groepsverschillen in intelligentie en
de eerlijkheid van IQ tests (meetinvariantie). Is geïnteresseerd in methodologische
en statistische onderwerpen zoals publication bias, effecten van verwachtingen op de
uitkomsten van statistische analyses, (verkeerd) gebruik van statistiek, gebruik van
Structural Equation Modeling en meetproblemen in psychologische experimenten.
Promovenda. Houdt zich bezig met fundamentele meetkwesties en de relatie tussen
meten, psychometrische modellen, statistiek en de wetenschappelijke conclusies
die daarop gebaseerd zijn. Andere interessegebieden zijn de technische ontwikkeling
en de psychometrische aspecten van testafname via internet.
Promovendus met een econometrische achtergrond. Het onderwerp van zijn onderzoek
is het denken van de schaker. Overige interessen: econometrie, schaken,
schaakpsychologie, speltheorie, ontwikkelingseconomie en filosofie.
Meer uitgebreide informatie over medewerkers kan men vinden op: http://www.fmg.uva.
nl/psychologicalmethods/people_ml.cfm.
2. Inlichtingen & Inschrijving
Studieadvisering Psychologische Methodenleer
Dr. P. Koele, kamer 513, telefoon 525.6881, is onderwijscoördinator van de programmagroep.
Bij hem kan men terecht met vragen en problemen rond het onderwijs- en studieprogramma.
Coördinatie basisprogramma Methodenleer derde bachelorjaar
Dylan Molenaar, kamer 502, telefoon 525.6584, coördineert het basisprogramma in het
eerste semester van het derde bachelorjaar. Bij hem kan men terecht met vragen en problemen
rond de planning van het basisprogramma.
studiegids09-10.indb 271 9-6-2009 12:22:05
271

272
Programmagroep Psychologische Methodenleer
Cursusinschrijving
De inschrijving voor alle cursussen die bij Methodenleer worden gegeven gebeurt via
Studieweb: http://studieweb.student.uva.nl/. Zie voorin de studiegids voor inschrijfperioden.
Introductie van nieuwe bachelor specialisatiestudenten
Woensdag 2 september organiseert de programmagroep Psychologische Methodenleer
een introductie voor nieuwe bachelorstudenten. Meer informatie wordt voor aanvang van
het eerste semester verstuurd.
Mentoraat Psychologische Methodenleer
De studenten die Psychologische Methodenleer als specialisatie kiezen of die Methodenleer
met een andere specialisatie willen combineren, nemen deel aan het mentorensysteem.
Zij krijgen een medewerker van de programmagroep als mentor, met wie ze drie
of vier keer per jaar de voortgang en planning van de studie kunnen bespreken. Het is
de bedoeling dat de gesprekken onnodige vertraging van de studie voorkomen, de juiste
vakkenkeuze bevorderen en eventuele problemen in het onderwijsprogramma van PML
worden gesignaleerd. Studenten die nog geen mentor hebben, kunnen zich aanmelden bij
het secretariaat PML, kamer 524.
Studie in het buitenland
Op beperkte schaal is het voor studenten Methodenleer mogelijk een gedeelte van hun
scholing aan buitenlandse universiteiten te ontvangen. De beste mogelijkheden hiertoe
liggen aan het eind van de studie, in het kader van afstudeeropdracht en keuzepunten.
Informatie bij mw. drs. Anna Weil, tel. 525.6773 en www.student.uva.nl/psy/.
3. Het onderzoek van de programmagroep
De psychologische methodenleer is een open en dynamisch vakgebied, waarin ontwikkelingen
zich in hoog tempo voltrekken. In de afgelopen eeuw zijn dan ook spectaculaire
ontwikkelingen te zien op het gebied van technieken, modellen en concepten die nu ook
in andere gebieden van de psychologie een belangrijke rol spelen.
Het onderzoek van de programmagroep richt zich met name op theoretische en toegepaste
onderwerpen die een rol spelen bij het meten van psychologische eigenschappen
van personen. Een uitgebreid overzicht van het onderzoeksprogramma is te vinden op de
website van de programmagroep, http://www.fmg.uva.nl/psychologicalmethods/.
In de studierichting Psychologische Methodenleer participeren de studenten in het onderzoeksprogramma
via bachelorthese, stage en werkstuk. Het afstudeeronderzoek wordt
niet alleen gerapporteerd via verslagen maar ook vaak door middel van een gezamenlijke
publicatie van student en supervisor in een wetenschappelijk tijdschrift.
Onderzoekschool
Het grootste deel van het onderzoek dat binnen de programmagroep wordt uitgevoerd
is ondergebracht in de Interuniversitaire Onderzoekschool voor Psychometrie en Sociometrie
(IOPS). Deze onderzoekschool verzorgt met name de wetenschappelijke scholing
en begeleiding van promotiemedewerkers op methodologisch, psychometrisch en
mathematisch-psychologisch terrein.
4. Het onderwijs van de programmagroep
Zowel psychologisch onderzoek als de toepassing van wetenschappelijke kennis in de
psychologische praktijk, berusten op methodologische overwegingen en overtuigingen.
Het is dan ook onmogelijk om wetenschappelijk onderzoek op waarde te kunnen schatten
zonder een gedegen methodologische kennis. Iedere student die afstudeert aan een
wetenschappelijke opleiding zoals de psychologie, moet daarom bekend zijn met basis-
studiegids09-10.indb 272 9-6-2009 12:22:05

Programmagroep Psychologische Methodenleer
concepten uit de methodologie. Binnen de Afdeling Psychologie verzorgt de programmagroep
Psychologische Methodenleer het methodologisch onderwijs dat verplicht is voor
alle studenten (Statistiek, Grondslagen van de Psychologie, Methoden van Onderzoek).
Voor studenten die bijzonder geïnteresseerd zijn in methodologische problemen, en voor
studenten die een inhoudelijke studie willen aanvullen met een meer gedegen methodologische
opleiding, verzorgt de programmagroep de specialisatie Psychologische Methodenleer
(PML).
De algemene doelstelling van het onderwijs is het aanleren van een kritische en analytische
houding ten opzichte van psychologisch onderzoek. Dit komt op verschillende
manieren tot uiting. Door het blootleggen van veel gemaakte fouten in empirisch onderzoek,
en het aantonen van inconsistenties in theoretische redeneringen, proberen methodologen
onderzoekers attent te maken op de vele valkuilen van psychologisch onderzoek.
Deze houding is gericht op de verbetering van het psychologisch onderzoek en de praktijkvoering.
In de tweede plaats ontwikkelen methodologen nieuwe methoden, technieken
en bewijsvoeringen. Zo worden bijvoorbeeld modellen ontwikkeld voor de simultane
analyse van responsen en reactietijden en modellen voor de analyse van strategieën die
kinderen gebruiken op rekentaken. Ook wordt onderzocht aan welke criteria psychologische
tests moeten voldoen om gemiddelden tussen groepen te kunnen vergelijken (denk
bijvoorbeeld aan verschillen tussen etnische groepen op IQ-tests). Een andere nieuwe
techniek waaraan aandacht wordt besteed is testafname via de computer, waarbij de inhoud
van de test adaptief is, en wordt afgestemd op het antwoordpatroon van degene
die de test maakt. In de derde plaats zijn er theoretische problemen die zo algemeen zijn
dat zij in andere onderdelen van de psychologie nauwelijks aan de orde komen, maar wel
door methodologen worden bestudeerd. Bijvoorbeeld: wat is de status van psychologische
begrippen zoals algemene intelligentie, extraversie, of attitudes? Bestaan die eigenschappen
echt, of moeten ze beschouwd worden als theoretische constructies die weliswaar
nuttig zijn voor het voorspellen van studiesucces en het selecteren van sollicitanten, maar
verder geen enkele aanspraak kunnen maken op de werkelijkheid? Zulke algemene vragen
bevinden zich op het snijvlak van psychologie en filosofie, en worden in de empirisch
georiënteerde psychologie enigszins verwaarloosd. In de methodologie worden zij diepgaand
behandeld.
In het onderwijs dat verplicht is voor alle studenten wordt methodologie behandeld op
inleidend niveau. In de specialisatie wordt dieper ingegaan op de verschillende aspecten
van de methodenleer. Deze verdieping kan op twee manieren plaatsvinden. In ieder geval
moet het derde bachelorjaar worden gevolgd, waarin het Basisprogramma Methodenleer
wordt aangeboden, en de Bachelorthese moet worden geschreven. Dit derde jaar kent
weinig keuzeruimte. Wanneer het derde jaar met succes is afgerond zijn er twee mogelijkheden
voor verdere specialisatie in de Psychologische Methodenleer: òf men volgt de éénjarige
Aansluitmaster Psychologie met als specialisatie Methodenleer, òf men kiest voor
de tweejarige Research Master. De Aansluitmaster staat voor iedereen open, naar een
plek in de Research Master moet worden gesolliciteerd (zie voor bijzonderheden elders in
deze gids), waarbij studieprestaties, motivatie en interesse in onderzoek belangrijke selectiecriteria
zijn. De Aansluitmaster, waarover verderop in dit hoofdstuk nadere informatie
volgt, is vooral een opleiding in de toegepaste methodenleer; de Research Master is meer
theoretisch van aard en is vooral bedoeld voor studenten die zich verder willen ontwikkelen
in de psychologie als empirische wetenschap door na de Master een traject te volgen
dat leidt naar promotie tot doctor in één van de wetenschappelijke disciplines.
5. Beroepsmogelijkheden
In het algemeen is de afgelopen decennia gebleken dat afgestudeerden in de Methodenleer
zeer goede mogelijkheden hebben om een baan te vinden, bijv. als onderzoeker op een
promotieplek, methodologisch adviseur in het bedrijfsleven, of beleidsmedewerker bij de
studiegids09-10.indb 273 9-6-2009 12:22:05
273

274
Programmagroep Psychologische Methodenleer
overheid. Dit perspectief zal in de toekomst niet wezenlijk veranderen, maar er moet nu
een onderscheid gemaakt worden tussen de mogelijkheden voor mensen met alleen een
bachelor PML, met een (aansluit) Master PML, of met een Research Master PML.
Bachelor PML
Met dit diploma heeft men kennis van de belangrijkste onderzoeksmethoden en dataanalysetechnieken,
maar geen praktische ervaring met zelfstandig uitgevoerd empirisch
onderzoek. Het is op dit moment nog niet goed duidelijk waar ‘bachelor-methodologen’
bij uitstek terecht zouden kunnen komen. Er valt te denken aan de (wetenschaps) journalistiek,
data-analyse afdelingen van onderzoeksbureaus, en dergelijke.
Aansluitmaster PML
Met deze opleiding heeft men een meer uitgebreide kennis van de belangrijkste onderzoeksmethoden
en data-analysetechnieken en praktische ervaring met het doen van onderzoek
en het publiceren erover. Deze afgestudeerden komen voornamelijk terecht in
onderzoeksfuncties. De functies zijn niet beperkt tot de methodenleer van de psychologie,
maar zijn verspreid over de gehele psychologie en diverse andere wetenschapsgebieden.
Enkele voorbeelden van functies die door methodologen worden vervuld zijn de
volgende:
• Methodologisch adviseur, bijvoorbeeld op het gebied van de onderwijsresearch,
psychodiagnostiek, research management.
• Praktijkgericht onderzoeker in het bedrijfsleven, o.a. bij de researchafdeling van
banken, testuitgevers, bureaus voor marktonderzoek en opiniepeiling.
• Beleidsmedewerker bij overheid en subsidiegevers.
• Zelfstandig gevestigde onderzoeker met diverse grote en kleine opdrachtgevers.
Research Master PML
Met deze studie heeft men ruime kennis en ervaring met onderzoek en ligt een promotietraject
voor de hand. Met deze opleiding behoort een wetenschappelijke carrière tot de
mogelijkheden. Na de promotie zijn de volgende beroepsmogelijkheden van toepassing.
• Wetenschappelijk onderzoeker o.a. op het gebied van de psychometrie, methodenleer,
onderwijsresearch, verkeerskunde, gezondheidspsychologie, sociale tandheelkunde,
psychodiagnostiek en ontwikkelingspsychologie.
• Universitair (hoofd) docent, o.a. op het gebied van de statistiek, methodenleer,
psychometrie, theoretische psychologie.
Let wel, deze beroepsmogelijkheden zijn slechts een ruwe indicatie. Gepromoveerde methodologen
worden soms ook minister, therapeut, uitgever of forensisch psycholoog.
6. Derde bachelorjaar
In dit laatste bachelorjaar worden vakken gevolgd die de kern vormen van de Psychologische
Methodenleer en ter afsluiting van de bachelor moet verslag worden gedaan van een
literatuuronderzoek naar een methodologisch onderwerp: de bachelorthese.
Het eerste semester wordt geheel gevuld met het Basisprogramma Methodenleer. Dit Basisprogramma
bestaat uit vijf cursussen die ieder weer bestaan uit modules van een week.
In de eerste cursus ‘Basisvaardigheden Wiskunde & Programmeren’ wordt de wiskundige
en statistische kennis opgehaald die in de eerste twee jaar is opgedaan. Dit zorgt ervoor
dat alle gevorderde cursussen met voldoende achtergrondkennis kunnen worden gevolgd.
Verder komt voor het eerst programmeren aan bod. Deze technische vaardigheid is nodig
om later modellen te passen en analyses uit te voeren met het programma R, dat SPSS
vervangt. In het gedeelte ‘Grondslagen van de Methodologie’ wordt verder voortgebouwd
op de grondslagen uit het tweede jaar. De aandacht zal vooral uitgaan naar het meten
van psychologische eigenschappen en processen en het trekken van valide conclusies op
basis van deze metingen. De cursus ‘Latente Variabele Modellen’ richt zich in eerste in-
studiegids09-10.indb 274 9-6-2009 12:22:06

Programmagroep Psychologische Methodenleer
stantie op de moeizame relatie tussen de waargenomen score van een persoon op een test
(b.v. extraversie, intelligentie) en de ‘ware’ positie van de persoon op zo’n principieel niet
waarneembare (latente) variabele. Daarna wordt aandacht besteed aan de geavanceerde
statistische analyse van de resultaten van empirisch onderzoek voor metrische (continue)
variabelen. De belangrijkste psychometrische modellen worden behandeld. In de cursus
‘Gegeneraliseerde Lineaire Modellen’ worden analysetechnieken besproken die aansluiten
op de variantieanalyse die in het 2e jaar is behandeld. Het gaat hierbij om een uitbreiding
van univariate naar multivariate analyses. Het basisprogramma wordt afgesloten
met de cursus ‘Controverses’. In deze cursus komen methodologische controverses aan
bod die gedurende de eerste twee jaar niet of slechts zijdelings aan de orde zijn gekomen.
Verschillende gastsprekers lichten toe waarom zij bepaalde methodologische of inhoudelijk
psychologische onderzoekslijnen in positieve of negatieve zin controversieel vinden.
In het tweede semester worden de wetenschapstheoretische en de meer technische lijnen
verder uitgewerkt. In de cursus Lisrel wordt een analysetechniek geïntroduceerd voor
niet-experimenteel onderzoek: Structural Equation Modelling. Daarna volgt een cursus
over de multivariate analyse van kwalitatieve (discrete) variabelen (ADMA). Naast
de verplichte Bachelorthese kan in dit tweede semester een keuze gemaakt worden uit
het meer algemeen methodologische, overige onderwijsaanbod van de programmagroep
PML of uit onderdelen van andere programmagroepen.
Samengevat ziet het derde jaar er als volgt uit:
Semester 1 Semester 2
12 ec 12 ec 6 ec 12 ec 18 e
LISREL (6) Bachelorthese (9-12)
Basisprogramma PML (30)
Testconstructie (6)
Causality (6) ADMA (3)
Beslissen & Beoordelen
(6)
Personality (6)
Testconstructie (6)
Noot: verplichte cursussen zijn grijsgekaderd en vetgedrukt
Eerste semester: Basisprogramma PML (30 ec)
Verplichte onderdelen:
• Basisvaardigheden Wiskunde & Programmeren (6 ec)
• Grondslagen van de Methodologie (6 ec)
• Latente Variabele Modellen (8 ec)
• Gegeneraliseerde Lineaire Modellen (4 ec)
• Controverses (6 ec)
Tweede semester: Verdieping PML (30 ec)
Verplichte onderdelen:
• Lisrel (6 ec)*
• Applied Discrete Multivariate Analysis (ADMA) (3 ec)
• Bachelorthese (9 of 12 ec)
Keuzeonderdelen:
• Beslissen & Beoordelen (6 ec)
• Causality (6 ec)*
• Personality for the next century (6 ec)
• Testconstructie (6 ec)
• Onderdelen uit andere studierichtingen
* Cursussen aangeduid met * worden in het Engels gegeven.
studiegids09-10.indb 275 9-6-2009 12:22:06
275

276
Programmagroep Psychologische Methodenleer
Honoursprogramma
Studenten die een Honoursbachelordiploma willen halen moeten binnen de nominale
tijd studeren, voldoende punten gehaald hebben en een cijfergemiddelde van minimaal 7
hebben behaald. Daarnaast eist de programmagroep Methodenleer dat de bachelorthese
wordt uitgebreid met een onderzoeksvoorstel en 12 ec telt, en dat een extra (kleine) onderzoeksstage
wordt gevolgd bij één van de medewerkers van de programmagroep. Neem
hierover tijdig contact op met de onderwijscoördinator. Men kan zich aanmelden voor
het Honoursprogramma via de aanmelding voor de specialisatie. De honourscoördinator
neemt dan contact op voor de start van het derde studiejaar.
Studieroute Test- en Vragenlijstconstructie
Test- en vragenlijstconstructie is een praktisch Bachelor/Masterprogramma dat afgestudeerden
voorbereidt op het construeren van psychologische meetinstrumenten. De Studieroute
bestaat uit bachelor- en mastervakken van diverse programmagroepen. Afronding
van de studieroute geeft recht op het Certificaat Test- en Vragenlijstconstructie.
De studieroute wordt gecoördineerd door drs. H.C.M. Vorst, kamer 530, H.C.M.Vorst@
uva.nl. Bij hem kan men terecht met vragen over en planning van de studieroute.
7. Aansluitmaster
De Aansluitmaster van PML is erop gericht de opleiding tot methodologisch geschoold
psycholoog af te ronden. In de Bachelor PML is een brede basis gelegd voor de opleiding
tot psychologisch methodoloog. In de Aansluitmaster PML wordt deze opleiding
voortgezet door een verdergaande specialisatie in de methodenleer. Daarbij wordt het
onderwijsprogramma sterk bepaald door keuzevrijheid die noodzakelijk is voor de eigen
vormgeving van het toekomstige beroep.
Het programma van de aansluitmaster PML is schematisch als volgt weer te geven.
Semester 1 Semester 2
12 ec 12 ec 6 ec 12 ec 18 ec
Math. Psy. (6)
SWAP (6)
Meth. Advice (6)
ACMA (6)
Expl. IRT (6)
Philosophy (6)
Stage/Werkstuk (35)
Progr.
Skills Calc (3) Meta (3) MTT (3) MIn (3) BGM (3)
(6)
Math. Statistics (6)
Internet Tests (6)
Testsiteconstructie
Noot: verplichte cursussen zijn grijsgekaderd en vetgedrukt
Verplichte onderdelen:
• Methodological Advice (6 ec)*
• Stage, Werkstuk & Colloquia (36 ec)
Keuzeonderdelen:
• Applied Continuous Multivariate Analysis (ACMA) (6 ec)*
• Calculus (3 ec)*C
• Creating Internet Tests (6 ec)*
• Explanatory IRT (6 ec)*
• Mathematical Psychology (6 ec)*
• Mathematical Statistics (6 ec)*
• Measurement Invariance (3 ec)*
• Meta-analysis (3 ec)*
• Modern Test Theory (3 ec)*
• Philosophy of Psychology (6 ec)*
studiegids09-10.indb 276 9-6-2009 12:22:06

Programmagroep Psychologische Methodenleer
• A Practical Course in Bayesian Graphical Modeling (3 ec)*
• Programming Skills: Authorware and Presentation (6 ec)*
• Programming Skills: R (6 ec)*
• Scientific Writing and Presenting (6 ec)*
• Testsiteconstructie (variabel aantal ec)
* Cursussen aangeduid met * worden in het Engels gegeven.
Stage (minimaal 10 ec) en vooral werkstuk (minimaal 18 ec) vormen in feite de hoofdmoot
van het Masterjaar. In deze onderdelen doet de student onderzoekservaring op en kunnen
de kennis en vaardigheden die in de eerdere fase van de studie zijn opgedaan, worden
toegepast. Het werkstuk moet in principe kunnen leiden tot een publicatie die geschikt is
voor plaatsing in een wetenschappelijk tijdschrift. Onderwerpen voor stage en werkstuk
staan vermeld in een brochure die verkrijgbaar is bij het secretariaat Methodenleer.
Het is aan te bevelen deze keuze aan het eind van het derde bachelorjaar door te nemen
met de studiementor of onderwijscoördinator.
8. Afstudeeropdracht
De afstudeeropdracht bestaat uit de onderdelen stage, werkstuk en colloquia.
De stage bestaat uit het meedoen aan lopend onderzoek en kan variëren van het analyseren
van reeds verzamelde data tot aan het schrijven van een (deel van een) computerprogramma.
De stage wordt meestal intern gelopen, maar er zijn ook mogelijkheden buiten
de Afdeling Psychologie, met name bij de programmagroep Sociale Tandheelkunde
(ACTA) en bij het Instituut voor Toetsontwikkeling (CITO).
Bij het werkstuk wordt de student geacht met een grote mate van zelfstandigheid (maar
natuurlijk onder begeleiding van een docent) een onderzoekbare vraagstelling te formuleren
en deze in een zelf op te zetten en uit te voeren onderzoek te analyseren. Dat onderzoek
hoeft niet per se een laboratoriumexperiment te zijn: er kunnen bijvoorbeeld ook
computersimulaties en gedachte-experimenten worden uitgevoerd, of met behulp van
tests en/of vragenlijsten data verzameld worden voor valideringsonderzoek. Men kan een
afspraak maken met een docent om de mogelijkheden te bezien (een deel van) de afstudeeropdracht
onder supervisie van deze docent uit te voeren.
Naast het uitvoeren van bovenbeschreven stage en werkstuk, is elke student verplicht 20
colloquia te volgen.
9. Afstudeerplechtigheid
De afstudeerplechtigheid vindt plaats in de laatste week van elke maand, met uitzondering
van de maanden juli, augustus en december. De plechtigheid duurt ongeveer 20
minuten en vindt plaats in de Senaatskamer (A220) op de 2 e verdieping. Bij het afstuderen
zijn in elk geval een voorzitter en een secretaris van de programmagroep Psychologische
Methodenleer aanwezig.
De plechtigheid bestaat uit drie vaste onderdelen. Ten eerste worden enige vragen gesteld
aan de student over haar/zijn werkstuk.
Vervolgens worden de handtekeningen geplaatst door de examencommissie en de student.
Ten slotte worden er enige persoonlijke woorden gesproken door de secretaris. Over het
algemeen is dit de werkstukbegeleider van de betreffende student.
studiegids09-10.indb 277 9-6-2009 12:22:06
277

Semester 1
Periode 1
Code Naam
Docent (en)
BM23 Basisvaardigheden Wisk.&Progr.
Diverse docenten PML
BM24 Grondslagen van de Methodologie
Diverse docenten PML
RM14 Mathematical Psychology
Diverse docenten PML
RM15 Scientific Writing and Presenting
Dr. Wagenmakers
Semester 2
Periode 1
Code Naam
Docent
BM22 Causality
Dr. Borsboom & dr. Waldorp
BM28 Personality for the next century
Drs. van Vliet
RM08 Calculus
Dr. Grasman
RM18 Creating Internet Tests
Drs. Teunisse
RM07 Lisrel
Dr. Dolan
RM09 Mathematical Statistics
Dr. Grasman
RM13 Meta-analysis
Dr. Wicherts
Aanbod Psychologische Methodenleer
Semester 1
Periode 2 en 3
EC Code Naam
Docent (en)
6 BM25 Latente Variabele Modellen
Diverse docenten PML
6 BM26 Gegeneraliseerde Lineaire Modellen
Diverse docenten PML
6 BM27 Controverses
Diverse docenten PML
6 BM09V Testconstructie
Drs. Vorst
RM01 ACMA
Dr. Waldorp & dr. Dolan
RM19 Explanatory IRT
Prof. dr. de Boeck
RM11 Methodological Advice
Prof. dr. Mellenbergh
RM02 Philosophy of Psychology
Dr. Borsboom & Dr. Dooremalen
RM06 Progr. Skills: Authorware & Pres.
Drs. Spaan & drs. Teunisse
RM05 Programming Skills: R
Prof. dr. van der Maas
Semester 2
Periode 2 en 3
EC Code Naam
Docent
6 BM12 Applied Discrete Multivariate Analysis
Drs. Engels-Freeke
6 BMT9 Bachelorthese Methodenleer
Alle docenten PML
3 BM20 Beslissen & Beoordelen
Dr. Koele
6 BM09V Testconstructie
Drs. Vorst
6 RM20 Measurement Invariance
Dr. Wicherts
6 RM17 Modern Test Theory
Prof. dr. de Boeck & prof. dr. vd Maas
3 RM16 Pr. Course Bayesian Graphical Mod.
Dr. Wagenmakers
studiegids09-10.indb 278 9-6-2009 12:22:06
EC
8
4
6
6
6
6
6
6
6
6
EC
3
9
6
6
3
3
3

Psychologische Methodenleer, Bachelor Cursusbeschrijvingen
Basisprogramma PML
Algemeen
Punten 30 EC
Plaats in het rooster Semester 1, periode 1, 2 en 3
Toelatingsvoorwaarden Propedeuse en Onderzoekspracticum
Docent Diverse docenten Methodenleer
Inlichtingen D.Molenaar@uva.nl
Leerdoel
Het doel van het basisprogramma Psychologische Methodenleer is om een goede basiskennis
van de algemene methodologie en de psychometrie te krijgen. Er wordt dieper in
gegaan op de grondslagen en controverses in de methodologie en je leert hoe modellen
kunnen worden gebruikt om psychologische eigenschappen en processen te beschrijven.
Naast theoretische kennis ontwikkel je ook technische vaardigheden in het toepassen van
modellen en het beschrijven en presenteren van methodologische onderwerpen.
Inhoud
Het basisprogramma PML, verplicht voor bachelor studenten Psychologische Methodenleer,
bestaat uit vijf onderdelen waarin deze kennis en vaardigheden aan bod komen (zie
voor een inhoudelijke beschrijving van het curriculum de aparte cursusbeschrijvingen).
Het programma begint met een introductieweek waarin studenten de medewerkers, medestudenten
maar ook zichzelf beter leren kennen. Er zal aandacht worden besteed het
curriculum, carrièreperspectieven en aan studievaardigheid, studiekeuze en studieplanning
in het verleden en de toekomst.
Onderwijsvorm
Hoorcolleges, werkcolleges, computerpractica en werkgroepen waarin opdrachten worden
gemaakt of referaten worden gehouden. Het programma wordt afgesloten met een
eindsymposium waarbij alle studenten een eindpresentatie geven.
Toetsvorm
Opdrachten, tentamen en take-home tentamen, het cijfer wordt per programmaonderdeel
gegeven en is een gewogen gemiddelde. Zie voor toetsdata de aparte cursusbeschrijvingen.
Studiematerialen en kosten
Artikelen en/of hoofdstukken die voorafgaand aan ieder programmaonderdeel bekend
worden gemaakt.
Onderwijstijden
De onderdelen bestaan uit onderwijsweken die als volgt zijn opgebouwd:
Maandag: nieuwe stof lezen en bijbehorende opdrachten worden uitgedeeld.
Dinsdag: nieuwe stof lezen en bijbehorende opdrachten maken.
Woensdag: college van 9:00-11:00, werkgroep van 11:00-13:00 uur, opdracht inleveren.
Donderdag: nieuwe stof lezen en bijbehorende opdrachten maken.
Vrijdag: college van 9:00-11:00, werkgroep van 11:00-13:00 uur, kleine opdracht.
Maandag: college van 9:00-11:00, werkgroep van 11:00-13:00 uur, opdracht inleveren.
Zie voor exacte tijden en locaties de aparte cursusbeschrijvingen.
studiegids09-10.indb 279 9-6-2009 12:22:06
279

280
Psychologische Methodenleer, Bachelor Cursusbeschrijvingen
Basisprogramma PML
Basisvaardigheden Wiskunde & Programmeren
Punten 6 EC
Tentamencode BM23
Plaats in het rooster Semester 1, periode 1
Toelatingsvoorwaarden Propedeuse en Onderzoekspracticum
Inlichtingen D.Molenaar@uva.nl
Leerdoel
Om dieper inzicht te krijgen in de grondslagen van de methodologie en de psychometrie
is een bepaalde hoeveelheid voorkennis van wiskunde en statistiek nodig. In deze cursus
wordt de benodigde voorkennis aan de hand van praktische opdrachten opgehaald, zodat
je goed voorbereid aan gevorderde methodologische vakken deel kan nemen.
Inhoud
Bij de eerste module ‘Wiskunde’ komen de volgende onderwerpen aan bod: limieten,
continuïteit van functies, differentiëren en integreren, exponentiele functies en de natuurlijke
logaritme, matrixalgebra. Deze kennis stelt je in staat om van de meeste formules
die je in de literatuur tegenkomt te begrijpen wat ze betekenen.
Bij de tweede module ‘Statistiek’ komen de volgende onderwerpen aan bod: verzamelingen,
axioma’s, kansrekening, ongelijkheden, random variabelen, kansverdelingen, centrale
limietstelling, wet van de grote aantallen, schatting- en toetsingstheorie. Met deze
kennis krijg je een beter inzicht in de achtergrond van het toetsen van hypotheses en het
opstellen van modellen.
Bij de derde module ‘R’ komen de volgende onderwerpen aan bod: vectoren en matrices,
functies, if/else statements, looping, lists en indexering, simpele analyses uitvoeren. R is
een programmeertaal die bedoeld is om analyses uit te voeren. In de toegepaste methodenleer
vakken wordt bijna uitsluitend gebruik gemaakt van R en niet meer van SPSS.
Onderwijsvorm
Hoorcolleges gevolgd door practica waar computeropdrachten worden gemaakt. Studenten
bereiden de colleges en practica voor door stof te lezen en opdrachten te maken.
Toetsvorm
Opdrachten, tentamen en take-home tentamen, het cijfer is een gewogen gemiddelde.
Studiematerialen en kosten
Artikelen en/of hoofdstukken die tijdens de cursus bekend worden gemaakt.
Onderwijstijden
Wo. 02-09-09 t/m 30-09-09 09.00-13.00 uur zaal A507 (wo. 02-09 tot 15.00 u.)
Vrij. 04-09-09 t/m 02-10-09 09.00-13.00 uur zaal A507
Ma. 07-09-09 t/m 05-10-09 09.00-15.00 uur zaal A507
Toetsdatum
Ma. 02-11-09 13.00-15.00 uur zaal A507
Bijzonderheden
Deze cursus maakt deel uit van het basisprogramma PML. Zie voor meer informatie
de cursusbeschrijving ‘Basisprogramma Psychologische Methodenleer’. Deze cursus kan
ook afzonderlijk gevolgd worden door studenten van andere richtingen.
studiegids09-10.indb 280 9-6-2009 12:22:06

Psychologische Methodenleer, Bachelor Cursusbeschrijvingen
Basisprogramma PML
Grondslagen van de Methodologie
Punten 6 EC
Tentamencode BM24
Plaats in het rooster Semester 1, periode 1
Toelatingsvoorwaarden Propedeuse en Onderzoekspracticum
Inlichtingen D.Molenaar@uva.nl
Leerdoel
In deze cursus maak je kennis met de wetenschapstheoretische achtergrond van de methodologie,
met de nadruk op het meten van psychologische eigenschappen en het trekken
van conclusies over deze eigenschappen.
Inhoud
Bij de eerste module ‘Meten’ komen de volgende onderwerpen aan bod: meettheorie,
meetniveaus en meetmodellen. Het meten van psychologische eigenschappen is een lastige
aangelegenheid waarover verschillende theorieën bestaan. Meten is veel complexer en
controversiëler dan inleidende boeken doen voorkomen.
Bij de tweede module ‘Weten’ komen de volgende onderwerpen aan bod: het inductieprobleem,
causale inferentie en Bayesiaanse inferentie. Hierbij is de centrale vraag: ‘wanneer
kunnen we concluderen dat hypotheses voldoende zijn ondersteund?’.
Bij de derde module ‘Validiteit’ komen de volgende onderwerpen aan bod: verschillende
interpretaties van validiteit volgens verschillende testtheorieën en validiteit in de praktijk.
Hierbij is de centrale vraag: ‘hoe bepalen we of scores op vragenlijsten en vaardigheidstests
daadwerkelijk de aangenomen onderliggende psychologische eigenschap meten?’.
Onderwijsvorm
Hoorcolleges gevolgd door werkgroepen waarin opdrachten worden gemaakt, discussies
worden gevoerd en referaten worden gehouden. Studenten bereiden de colleges en werkgroepen
voor door stof te lezen en korte opdrachten hierover te maken.
Toetsvorm
Schrijfopdrachten, tentamen en take-home tentamen, het cijfer is een gewogen gemiddelde.
Studiematerialen en kosten
Artikelen en/of hoofdstukken die tijdens de cursus bekend worden gemaakt.
Onderwijstijden
Wo. 07-10-09 t/m 28-10-09 09.00-13.00 uur zaal A507
Vrij. 09-10-09 t/m 30-10-09 09.00-13.00 uur zaal A507
Ma. 12-10-09 t/m 02-11-09 09.00-15.00 uur zaal A507
Toetsdatum
Ma. 02-11-09 13.00-15.00 uur zaal A507
Bijzonderheden
Deze cursus maakt deel uit van het basisprogramma PML. Zie voor meer informatie
de cursusbeschrijving ‘Basisprogramma Psychologische Methodenleer’. Deze cursus kan
ook afzonderlijk gevolgd worden door studenten van andere richtingen.
studiegids09-10.indb 281 9-6-2009 12:22:06
281

282
Psychologische Methodenleer, Bachelor Cursusbeschrijvingen
Basisprogramma PML
Latente Variabele Modellen
Punten 8 EC
Tentamencode BM25
Plaats in het rooster Semester 1, periode 2
Toelatingsvoorwaarden Propedeuse en Onderzoekspracticum
Aanbevolen: Basisvaardigheden wiskunde & programmeren
Inlichtingen D.Molenaar@uva.nl
Leerdoel
Psychometrische modellen worden gebruikt om psychologische eigenschappen en processen
te beschrijven. In deze cursus maak je kennis met de belangrijkste modellen en leer je
wat verschillende modellen met elkaar gemeen hebben. Verder ga je deze kennis praktisch
toepassen door de modellen te passen op echte data.
Inhoud
Bij de eerste module ‘Modelleren’ komen de volgende onderwerpen aan bod: structuur
van formele modellen, verschillende modellen als het Cusp-model, diffusiemodel,
ACT-R.
Bij de tweede module ‘Latente Klasse Modellen’ komen de volgende onderwerpen aan
bod: exploratieve en confirmatieve latente klasse analyse, multigroep analyse en praktische
toepassingen.
Bij de derde module ‘Item Respons Theorie’ komen de volgende onderwerpen aan bod:
verschillende dichotome IRT-modellen, informatie functie, model fit, differentieel item
functioneren, polytome modellen, samenhang met factoranalyse.
Onderwijsvorm
Hoorcolleges gevolgd door computerpractica of werkgroepen waarin opdrachten worden
gemaakt, discussies worden gevoerd en referaten worden gehouden. Studenten bereiden
de colleges en practica voor door stof te lezen en korte opdrachten hierover te maken.
Toetsvorm
Opdrachten, tentamen en take-home tentamen, het cijfer is een gewogen gemiddelde.
Studiematerialen en kosten
Artikelen en/of hoofdstukken die tijdens de cursus bekend worden gemaakt.
Onderwijstijden
Wo. 04-11-09 t/m 25-11-09 09.00-13.00 uur zaal A507
Vrij. 06-11-09 t/m 27-11-09 09.00-13.00 uur zaal A507
Ma. 09-11-09 t/m 30-11-09 09.00-15.00 uur zaal A507
Toetsdatum
Vrij. 18-12-09 13.00-15.00 uur
Bijzonderheden
Deze cursus maakt deel uit van het basisprogramma PML. Zie voor meer informatie
de cursusbeschrijving ‘Basisprogramma Psychologische Methodenleer’. Deze cursus kan
ook afzonderlijk gevolgd worden door studenten van andere richtingen.
studiegids09-10.indb 282 9-6-2009 12:22:07

Psychologische Methodenleer, Bachelor Cursusbeschrijvingen
Basisprogramma PML
Gegeneraliseerde Lineaire Modellen
Punten 4 EC
Tentamencode BM26
Plaats in het rooster Semester 1, periode 2
Toelatingsvoorwaarden Propedeuse en Onderzoekspracticum
Aanbevolen: Basisvaardigheden wiskunde & programmeren
Inlichtingen D.Molenaar@uva.nl
Leerdoel
In deze cursus leer je statistische tests te gebruiken als je onderzoek doet met meer dan
één afhankelijke variabele, oftewel, je maakt kennis met multivariate toetsen.
Inhoud
De volgende onderwerpen komen aan bod: lineaire regressie, matrix algebra, geometrische
interpretatie en bivariaat normaalverdeling, designmatrices voor standaard analyses,
multipele regressie, multivariate normaalverdeling, multivariate regressie, MANOVA,
contrasten en binnenproefpersoondesigns, PCA en factoranalyse.
Onderwijsvorm
Hoorcolleges gevolgd door computerpractica. Studenten bereiden de colleges en practica
voor door stof te lezen en korte opdrachten hierover te maken.
Toetsvorm
Opdrachten, tentamen en take-home tentamen, het cijfer is een gewogen gemiddelde.
Studiematerialen en kosten
Artikelen en/of hoofdstukken die tijdens de cursus bekend worden gemaakt.
Onderwijstijden
Wo. 02-12-09 t/m 16-12-09 09.00-13.00 uur zaal A507
Vrij. 04-12-09 t/m 18-12-09 09.00-13.00 uur zaal A507
Ma. 07-12-09 t/m 04-01-10 09.00-15.00 uur zaal A507
Toetsdatum
Vr. 18-12-09 13.00-15.00 uur
Bijzonderheden
Deze cursus maakt deel uit van het basisprogramma PML. Zie voor meer informatie
de cursusbeschrijving ‘Basisprogramma Psychologische Methodenleer’. Deze cursus kan
ook afzonderlijk gevolgd worden door studenten van andere richtingen.
studiegids09-10.indb 283 9-6-2009 12:22:07
283

284
Psychologische Methodenleer, Bachelor Cursusbeschrijvingen
Basisprogramma PML
Controverses
Punten 6 EC
Tentamencode BM27
Plaats in het rooster Semester 1, periode 3
Toelatingsvoorwaarden Propedeuse en Onderzoekspracticum
Inlichtingen D.Molenaar@uva.nl
Leerdoel
In deze cursus maak je kennis met verschillende onderwerpen binnen de methodologie
en de inhoudelijke psychologie waar goed of juist slecht gebruik wordt gemaakt van methodologische
kennis of waar heel veel of juist bijna geen methodologische ontwikkeling
plaatsvindt. Verschillende gastsprekers lichten hun favoriete stokpaardje of windmolen
toe.
Inhoud
Bij de eerste module ‘Windmolens’ bespreken verschillende medewerkers onderzoek
waarover zij pessimistisch gestemd zijn, bijvoorbeeld omdat het onderzoek met technische
of designproblemen kampt, of omdat er ondanks nieuwe ontwikkelingen van oude
technieken gebruik wordt gemaakt.
Bij de tweede module ‘Stokpaardjes’ bespreken verschillende medewerkers onderzoek
waarover zij optimistisch gestemd zijn, bijvoorbeeld nieuwe technieken en toegepast
onderzoek waarin deze technieken worden toegepast of onderwerpen in de psychologie
waar nieuwe theorievorming plaatsvindt.
In de derde module ‘Symposium’ kiezen en presenteren studenten hun eigen favoriete
windmolen of stokpaardje.
Onderwijsvorm
Hoorcolleges gevolgd door werkgroepen waarin opdrachten worden gemaakt, discussies
worden gevoerd en referaten worden gehouden. Studenten bereiden de colleges en werkgroepen
voor door stof te lezen en korte opdrachten hierover te maken. In het eindsymposium
geeft iedere student een presentatie over een zelfgekozen controverse.
Toetsvorm
Schrijfopdrachten en een eindpresentatie, het cijfer is een gewogen gemiddelde.
Studiematerialen en kosten
Artikelen en/of hoofdstukken die tijdens de cursus bekend worden gemaakt.
Onderwijstijden
Wo. 06-01-10 t/m 27-01-10 09.00-13.00 uur zaal A507
Vrij. 08-01-10 t/m 29-01-10 09.00-13.00 uur zaal A507 (vr. 29-01 tot 17.00 u.)
Ma. 11-01-10 t/m 25-01-10 09.00-15.00 uur zaal A507
Bijzonderheden
Deze cursus maakt deel uit van het basisprogramma PML. Zie voor meer informatie
de cursusbeschrijving ‘Basisprogramma Psychologische Methodenleer’. Deze cursus kan
ook afzonderlijk gevolgd worden door studenten van andere richtingen.
studiegids09-10.indb 284 9-6-2009 12:22:07

Psychologische Methodenleer, Bachelor Cursusbeschrijvingen
Applied Discrete Multivariate Analysis (ADMA)
Punten 3 EC
Tentamencode BM12
Plaats in het rooster Semester 2, periode 2
Toelatingsvoorwaarden Propedeuse en Onderzoekspracticum
Docent Drs. M. Engels-Freeke
Inlichtingen M.Engels-Freeke@uva.nl
Leerdoel
Het leren toepassen van statistische technieken op frequentie-data.
Inhoud
In deze cursus wordt de analyse van multivariate frequentie-data in de vorm van kruistabellen
behandeld. Aan de orde komen onder ander de chi-kwadraat toets, odds ratios,
twee- en drie-dimensionale kruistabellen, het log-lineaire model, het logit-model, stapsgewijs
toetsen van log-lineaire modellen, maten voor associatie en overeenstemming. Het
gebruik van de technieken wordt geïllustreerd in computerprogramma’s.
Onderwijsvorm
Hoorcolleges en computeroefeningen.
Toetsvorm
Computeropdrachten en tentamen.
Studiematerialen en kosten
• Syllabus Applied Discrete Multivariate Analysis. VSPA Boekenbalie € 5,-
• Verdere literatuur in overleg.
Onderwijstijden
Di. 30-03-10 t/m 13-04-10 11.00-13.00 uur zaal A104
Do. 01-04-10 t/m 22-04-10 11.00-13.00 uur zaal A104
Toetsdata
Do. 22-04-10 11.00-13.00 uur zaal A104
studiegids09-10.indb 285 9-6-2009 12:22:07
285

286
Psychologische Methodenleer, Bachelor Cursusbeschrijvingen
Bachelorthese Psychologische Methodenleer
Punten 9 of 12 EC
Tentamencode BMT9 of BMT12
Toelatingsvoorwaarden Basisprogramma PML
Docent Alle docenten van de programmagroep
Leerdoel
9 ec: het kunnen maken van een literatuuroverzicht op een specialistisch terrein. Deelleerdoelen:
het kunnen formuleren van een heldere vraagstelling op het terrein van de
specialisatie. Het kunnen zoeken naar en selecteren van de belangrijkste wetenschappelijke
literatuur over die vraagstelling. Het kunnen integreren en evalueren van de gevonden
literatuur in een eigen betoog waarin de vraagstelling wordt verantwoord en beargumenteerd
beantwoord. Het kunnen toepassen van relevante APA normen.
12 ec: het kunnen formuleren van een onderzoeksvoorstel gebaseerd op een vraagstelling
die aansluit bij het literatuuroverzicht.
Inhoud
De programmagroep biedt een aantal onderwerpen aan. Deze staan vermeldt in de brochure
‘These Stage Werkstuk Psychologische Methodenleer’, verkrijgbaar bij het secretariaat
Methodenleer, kamer 524.
Werkwijze, eisen en beoordeling
Studenten nemen contact op met de docent van het onderwerp van hun keuze. De werkwijze
bij het tot stand komen van de Bachelorthese, de eisen waaraan de these moet
voldoen en de beoordelingscriteria staan uitgebreid beschreven in het stuk “De bachelorthese
bij de opleiding Psychologie aan de UvA”, dat te vinden is op Blackboard bij het
vak Bachelorthese. De student levert tijdens het traject de volgende producten op: vraagstelling
en gevonden literatuur, opzet, eindversie, verbeterde eindversie. Bij elk product,
behalve het eerste, geeft de student schriftelijk aan hoe de feedback van de docent op het
voorgaande product is verwerkt. De betreffende opleverdata worden direct na de introductiebijeenkomst
schriftelijk vastgelegd in een thesecontract. Na ondertekening van het
thesecontract volgt altijd een beoordeling, die dus ook onvoldoende kan zijn. De cursus
wordt afgesloten met een presentatie van de these aan medestudenten.
Omvang
Voor de bachelorthese moeten ca. 15-17 onderzoeksartikelen (tijdschriftartikelen en
hoofdstukken uit geredigeerde boeken) gelezen worden. De these heeft een omvang van
5000-6000 woorden. In punten is de omvang 9 ec. Voor 12 ec zie leerdoel.
Literatuur
• Starreveld, P. A. (Ed.). (2007). Verslaglegging van psychologisch onderzoek. Amsterdam:
Boom. ISBN 9085063035, € 25,-.
• De bachelorthese bij de Opleiding Psychologie aan de UvA. Blackboard.
Onderwijsvorm
Individueel.
Aanmelden
Aanmeldingsprocedure Studieweb. Daarna bij de docent.
studiegids09-10.indb 286 9-6-2009 12:22:07

Psychologische Methodenleer, Bachelor Cursusbeschrijvingen
Beslissen & Beoordelen
Punten 6 EC
Tentamencode BM20
Plaats in het rooster Semester 2, periode 2
Toelatingsvoorwaarden Propedeuse en Onderzoekspracticum
Docent Dr. P. Koele
Inlichtingen P.Koele@uva.nl
Leerdoel
Het verkrijgen van inzicht in de complexe relatie tussen de principes van rationaliteit en
feitelijke beslisgedrag.
Inhoud
In dit onderdeel wordt nagegaan hoe mensen in hun beslissings- en beoordelingsprocessen
(leren) omgaan met (al dan niet relevante) informatie en onzekerheid. Aan de orde
komen normatieve en beschrijvende modellen voor beslisgedrag zoals het Subjectively
Expected Utility model, de Prospect theory van Tversky en Kahneman, het Lensmodel
van Brunswik, de fast en frugal heuristics van Gigerenzer, e.d. Eén en ander wordt toegelicht
aan de hand van vele praktijkvoorbeelden.
Onderwijsvorm
Colleges.
Toetsvorm
Opdrachten en eindtoets.
Studiematerialen en kosten
• Newell, B. R., Shanks, D., & Lagnado, D. (2007). Straight Choices: The Psychology of
Decision Making. Hove, UK: Psychology Press. ISBN 9781841695884. € 46.90,
• Specifieke, in de bibliotheek te raadplegen tijdschriftartikelen en hoofdstukken uit
boeken.
Onderwijstijden
Di. 04-05-10 t/m 22-06-10 09.00-11.00 uur zaal A304
Do. 06-05-10 t/m 24-06-10 09.00-11.00 uur zaal A409
Toetsdata
Do. 24-06-10 09.00-11.00 uur zaal A409
studiegids09-10.indb 287 9-6-2009 12:22:07
287

288
Psychologische Methodenleer, Bachelor Cursusbeschrijvingen
Causality
Credits 6 EC
Code BM22
Semester Semester 2, periode 1
Prerequisites Propedeuse & Onderzoekspracticum
Lecturers Dr. D. Borsboom & dr. L.J. Waldorp
Information D.Borsboom@uva.nl, L.J.Waldorp@uva.nl
Objectives
To learn how to model causal relations in the real world.
Summary
In science nearly all interesting relations are causal. Questions like “Why is Joe depressed?”
refer to a causal relation between several factors of Joe’s environment and his personality.
Because these kinds of questions are so important in science, it is essential that
you learn how to answer them.
In this course you will learn how the idea of a counterfactual can be used to make a
statistical model of reality which can be interpreted causally. This is a counterfactual: “If
Joe had not smoked he would not have been depressed.” A statistical model of a counterfactual
can be used to interpret both experimental (i.e. randomized experiments) and
purely observational data. Circumstances will be given under which a purely observational
study can be interpreted causally. Furthermore, by using these tools we shed light on
more traditional models in psychology, like latent variable models.
Lessons
Lectures and computer exercises.
Assessment
Take-home questions/assignments.
Textbooks
Reader with articles.
Lesson Dates
Tu. 02-02-10 thru 23-03-10 13.00-15.00 hrs. room A507
Fr. 05-02-10 thru 26-03-10 13.00-15.00 hrs. room A409
Special Conditions
Course is taught in English.
studiegids09-10.indb 288 9-6-2009 12:22:07

Psychologische Methodenleer, Bachelor Cursusbeschrijvingen
Personality for the next century
Punten 6 EC
Tentamencode BM28
Plaats in het rooster Semester 2, periode 1
Toelatingsvoorwaarden Propedeuse en Onderzoekspracticum
Docent Drs. P. van Vliet
Inlichtingen P.vanVliet@uva.nl
Leerdoel
Door middel van methodische analyse van de wetenschapstheoretische en statistische
aannamen van het onderzoek naar persoonlijkheid tot op heden, wordt gewerkt aan de
ontwikkeling van een nieuw model voor de toekomst.
Inhoud
In het dagelijks leven speelt het begrip ‘persoonlijkheid’ een centrale rol in de verklaring
van menselijk gedrag. Sinds de oudheid hebben mensen gedrag dat niet duidelijk het
gevolg was van omgevingsinvloeden proberen te relateren aan de ‘persoonlijkheid’ van
het individu. Ook tegenwoordig speelt het concept ‘persoonlijkheid’ een belangrijke rol
bij arbeidsselectie, klinische beoordeling en het ontrafelen van sociale processen. Het is
daarom niet verwonderlijk dat ‘persoonlijkheid’ binnen de wetenschap een even fundamentele
plaats bezet als de basisbegrippen ‘intelligentie’ of ‘emotie’. De huidige stand
van zaken binnen de persoonlijkheidsleer is, vergeleken met de enthousiaste en ronkende
start in de eerste 50 jaar van de vorige eeuw, echter teleurstellend te noemen: gedurfde
vragen en spannend onderzoek hebben plaats gemaakt voor onpraktische, fantasieloze en
theoretisch oninteressante modellen, waarbinnen het belang van zowel het individu als
de wetenschap ver te zoeken zijn. Behoort ‘persoonlijkheid’ hiermee definitief tot het verleden?
Door middel van deze cursus hopen wij op de drempel van een nieuwe eeuw een
frisse blik op de ‘persoonlijkheid’ te ontwikkelen en een drieste stap richting de toekomst
te doen. Deze cursus is daarmee bij uitstek geschikt voor eenieder die wel een uitdaging
kan gebruiken en die tevens bereid is deze ten volle aan te gaan.
Onderwijsvorm
Zeer intensieve werkgroep.
Toetsvorm
Toetsing vindt plaats aan de hand van diverse schrijfopdrachten gedurende de cursus.
Studiematerialen en kosten
Literatuur in de vorm van artikelen wordt aan het begin van de cursus uitgereikt.
Onderwijstijden
Di. 02-02-10 t/m 09-03-10 13.00-16.00 uur zaal JK B58
Vr. 05-02-10 t/m 12-03-10 14.00-17.00 uur zaal A413
Bijzonderheden
Bij deelname van meerdere buitenlandse studenten wordt de cursus in het Engels gegeven.
Van studenten die zich inschrijven voor deze cursus wordt verwacht dat zij gedurende
6 weken buiten de lestijden 20 uur per week besteden aan grondig leeswerk,
intensieve huiswerkopdrachten, schrijven van essays, en voorbereiding van presentaties.
Aanwezigheid is verplicht.
studiegids09-10.indb 289 9-6-2009 12:22:07
289

290
Psychologische Methodenleer, Bachelor Cursusbeschrijvingen
Testconstructie
Punten 6 EC
Tentamencode BM09V
Plaats in het rooster Semester 1 en 2, periode 2
Toelatingsvoorwaarden Propedeuse en Onderzoekspracticum
Docent Drs. H.C.M. Vorst
Inlichtingen H.C.M.Vorst@uva.nl
Leerdoel
Psychologische tests professioneel kunnen gebruiken en kennismaking met methoden
van testconstructie.
Inhoud
In Testconstructie komen aan de orde: soorten psychologische tests, soorten testgebruik,
methoden van testontwikkeling, onderzoek naar normen, betrouwbaarheid en validiteit
van tests, evaluatie van tests, sites over psychologische tests.
Onderwijsvorm
Testconstructie wordt tweemaal per jaar gegeven. Het onderwijs bestaat uit het maken
van opdrachten, het volgen van colleges en het doen van deeltoetsen over de studiestof.
De opdrachten bestaan uit (1) het beschrijven van specifieke problemen en mogelijke
oplossingen bij testgebruik en testconstructie en (2) het rapporteren over diverse aspecten
van het beoordelen van tests. De informatie voor de opdrachten wordt door de deelnemer
zelf verzameld. De opdrachten worden aan het eind van de week ingeleverd.
De colleges bestaan uit twee delen: (1) er wordt overzicht gegeven van boek en syllabus
en (2) gastdocenten met expertise op deelaspecten van tests en testconstructie bespreken
thema’s uit het vak.
Vier deeltoetsen over de tentamenstof worden aangeboden. De deeltoetsen bestaan uit
driekeuzevragen die via de computer worden afgenomen.
Toetsvorm
De beoordeling van de opdrachten, de aanwezigheid op de colleges en de som van deeltoetsen
vormt de eindbeoordeling.
Studiematerialen en kosten
• Kopie van Cronbach, Essentials of Psychological Testing. VSPA Boekenbalie € 45,-
• Evers, A., Lucassen, W., Meijer, R., & Sijtsma, W. (2009). COTAN beoordelingssysteem
voor de kwaliteit van tests (geh. herz.). Amsterdam: NIP. VSPA Boekenbalie ±€ 15,-
• Syllabus P. Oosterveld & H.C.M. Vorst, Methoden van Testconstructie. € 6,-
• Testhandleiding. Verkrijgbaar bij het secretariaat PML, kamer 524. € 10,- borg.
Onderwijstijden
Semester 1
Di. 27-10-09 t/m 15-12-09 09.00-11.00 uur zaal B
Vr. 30-10-09 t/m 18-12-09 11.00-13.00 uur zaal B
Semester 2
Di. 30-03-10 t/m 25-05-10 09.00-11.00 uur zaal B
Vr. 09-04-10 t/m 28-05-10 11.00-13.00 uur zaal A
Herkansingen
Di. 12-01-2010 18.00-20.00 uur
Di. 15-06-2010 18.00-20.00 uur
studiegids09-10.indb 290 9-6-2009 12:22:07

Psychologische Methodenleer, Master Cursusbeschrijvingen
Literatuurtentamen Psychologische Methodenleer
Punten 3, 6 of 9 EC
Tentamencode LM00, LM01 of LM02
Plaats in het rooster Op elk gewenst moment
Toelatingsvoorwaarden Bachelor Psychologie, specialisatie Methodenleer
Docent Alle docenten van de programmagroep
Leerdoel
Verbreding en verdieping van kennis en inzicht van thema’s en onderwerpen in de methodenleer
door bestudering van literatuur.
Inhoud
De student bepaalt in overleg met de docent de inhoud van een literatuurtentamen. Per
ec moet op een hoeveelheid literatuur (gemiddelde moeilijkheid) van 140 pagina’s worden
gerekend. De inhoud heeft betrekking op de methodenleer voor zover deze niet overeenkomt
met de inhoud van een ander onderdeel van het onderwijsprogramma.
Onderwijsvorm
Individueel. Het tentamen kan gedurende het hele jaar worden afgelegd.
Toetsvorm
In overleg met de docent.
studiegids09-10.indb 291 9-6-2009 12:22:07
291

292
Psychologische Methodenleer, Master Cursusbeschrijvingen
Testsiteconstructie
Punten Variabel aantal EC
Tentamencode Individuele code
Toelatingsvoorwaarden Programmeerervaring
Docent Drs. A. Zand Scholten
Inlichtingen A.ZandScholten@uva.nl
Leerdoel
Het in opdracht van derden zelfstandig kunnen maken van een actieve website voor het
uitvoeren van een psychologisch (test) onderzoek.
Inhoud
De cursus Testsiteconstructie bestaat uit het zelfstandig maken van een actieve website
waarmee een psychologisch onderzoek kan worden uitgevoerd. De aard en omvang van
de website wordt door de opdrachtgever bepaald. Meestal wordt de programmeertaal
PHP gebruikt, maar het is niet uitgesloten dat een andere taal (ook) gebruikt moet worden
voor het oplossen van specifieke problemen in de opdracht. De werkzaamheden zijn
als volgt te omschrijven. Het vertalen van een globale schets van vereisten van de website
naar een gedetailleerd werkplan. Het stapsgewijs uitwerken van het werkplan in code.
Het controleren van onderscheiden stappen van de code. Het controleren of de applicatie
werkt met diverse browsers en op verschillende machines.
Onderwijsvorm
De aanpak en vorderingen worden individueel begeleid door de docent tijdens regelmatige
werkbesprekingen.
Toetsvorm
Beoordeling van werkplan en code.
Studiematerialen en kosten
Diverse handleidingen van programmeertalen.
Aanmelden
Via e-mail A.ZandScholten@uva.nl.
Onderwijstijden
De cursus kan in overleg met de docent op elk gewenst moment worden gevolgd.
Bijzonderheden
De applicatie wordt overgedragen aan de opdrachtgever tegen een vooraf overeengekomen
bedrag.
studiegids09-10.indb 292 9-6-2009 12:22:07

Research Master Psychology Cursusbeschrijvingen
Applied Continuous Multivariate Analysis (ACMA)
Credits 6 EC
Code RM01
Semester Semester 1, period 2
Prerequisites Bachelor of Psychology
Lecturer Dr. L.J. Waldorp & dr. C.V. Dolan
Information L.J.Waldorp@uva.nl
Objectives
With multivariate statistics, you simultaneously analyze multiple dependent and possibly
multiple independent variables. When analyzing multiple dependent variables, techniques
like the t-test or ANOVA are no longer sufficient to capture all relevant information
in the data. Techniques like MANOVA are then required. Several possibilities of
analyses will be discussed theoretically, and by analyzing examples by hand and with the
aid of computer programs. Emphasis will be on applications: when to apply it (and when
not), how to apply the different techniques, checking of assumptions, and limitations of
multivariate analysis.
Summary
After a brief introduction to regression analysis and matrix algebra, several techniques
will be treated. They are: multiple regression, MANOVA, analysis of covariance and
profile analysis (repeated measures).
Teaching format
Lectures, computer exercises, and presentations.
Assessment
Assignments, presentations, and final exam.
Textbooks
To be announced.
Lesson Dates
Tu. 27-10-09 thru 15-12-09 09.00-11.00 hrs. room A108
Th. 29-10-09 thru 17-12-09 09.00-11.00 hrs. room A106 en A107
Examination Dates
Th. 17-12-09 09.00-11.00 hrs.
Re-examination by mutual agreement.
Special Conditions
Course is taught in English. Also suitable as a course for PhD students to (re)inform
themselves on relevant methods of analysis. PhD’s can apply by contacting Cok Koeleman,
e-mail C.H.Koeleman@uva.nl.
studiegids09-10.indb 293 9-6-2009 12:22:08
293

294
Research Master Psychology Cursusbeschrijvingen
Calculus
Credits 3 EC
Code RM08
Semester Semester 2, period 1
Number of participants Min. 6, max. 20
Prerequisites Bachelor of Psychology, VWO-wiskunde or equivalent
Lecturer Dr. R.P.P.P. Grasman
Information R.P.P.P.Grasman@uva.nl
Objectives
The purpose of this course is to teach you the basic mathematical skills that are assumed
in formalized areas such as mathematical psychology, theoretical/computational neuroscience,
mathematical statistics, and psychometrics. In this course you train these analytical
skills which are absolutely essential for full understanding of the literature in these
fields. This course covers the requirements for the courses Mathematical Statistics and
Mathematical Psychology.
Based on the experience of students in previous years, those of you with little high school
mathematics are advised to refresh your algebra skills in the month before the course
starts. Contact the lecturer for self study material.
Summary
Uni- and multivariable differential- and integral-calculus, special functions, optimization
and conditions for extrema, expansions, sequences, power- and Taylor-series, elementary
differential equations, applications.
Teaching Format
Lectures, assignments and exercises. Assignments and exercises have to be handed in time
to count for credit.
Assessment
Assignments and exercises (30%), and written exam with problems (70%). One cannot
pass with a failed exam.
Textbooks
The textbook is announced on Blackboard. Course notes, including exercises, will also
be provided through Blackboard. Assignments will involve the use of computer software
(Excel in Microsoft Office, or Calc in OpenOffice.org, or R, and Maxima [http://
maxima.sourceforge.net/]).
Lesson Dates
Mo. 01-02-10 thru 22-02-10 15.00-17.00 hrs. room A409
Th. 04-02-10 thru 25-02-10 15.00-17.00 hrs. room A409
Examination Dates
Th. 25-02-10 15.00-17.00 hrs. room A409
studiegids09-10.indb 294 9-6-2009 12:22:08

Research Master Psychology Cursusbeschrijvingen
Creating Internet Tests
Credits 6 EC
Code RM18
Semester Semester 2, period 1
Number of participants 20
Prerequisites Bachelor of Psychology, Knowledge of variables, functions, if
-then-else scripts and loops
Lecturer Drs. M. Teunisse
Information M.Teunisse@uva.nl
Objectives
The objective of this course is to learn how to program tests for the Internet.
Summary
This course will focus on the basic skills needed for creating internet surveys. You will
learn basic HTML, learn to program in the programming language PHP and learn how
to create and use MySql database systems. The main goal of the course is to learn how to
build a web based survey and psychological tests. To reach this goal the course will focus
on the presentation of tests, user registration and data storage.
This course requires two days fulltime study!
Teaching Format
Practical sessions.
Assessment
Grades will be based on weekly assignments and a final exam.
Textbooks
• Niederst, J. (2006). Web design in a nutshell. A desktop quick reference (3rd ed.).
Cambridge: O’Reilly. ISBN 9780596009878. € 32,55.
• Davis, M. E., & Phillips, J. A. (2007). Learning PHP and MySQL (2nd ed.). Sebastopol,
CA: O’Reilly. € 27,90.
Lesson Dates
Tu. 02-03-10 thru 27-04-10 09.00-11.00 hrs. room A107
Th. 04-03-10 thru 18-03-10 09.00-11.00 hrs. room A107
Special conditions
This course is open for bachelor students.
studiegids09-10.indb 295 9-6-2009 12:22:08
295

296
Research Master Psychology Cursusbeschrijvingen
Explanatory IRT
Credits 6 EC
Code RM19
Semester Semester 1, period 2
Prerequisites Bachelor of Psychology
Lecturer Prof. dr. P. de Boeck
Information P.deBoeck@uva.nl
Objectives
To make the student acquainted with recent, advanced developments in item response
theory.
Summary
This course gives a new and integrated introduction to item response models (predominantly
used in measurement applications in psychology, education, and other social
science areas) from the viewpoint of the statistical theory of generalized linear and nonlinear
mixed models. The new framework allows the domain of item response models to
be co-ordinated and broadened to emphasize their explanatory use beyond their standard
descriptive uses.
Teaching Format
Lectures and practical sessions.
Assessment
Assignments.
Textbooks
• De Boeck, P., & Wilson, M. (Eds.). (2004). Explanatory Item Response Models. New
York: Springer Verlag. ISBN 0-387-40275-6. € 62,95.
Lesson Dates
We. 28-10-09 thru 16-12-09 09.00-11.00 hrs. room A409
Fr. 30-10-09 thru 18-12-09 09.00-11.00 hrs. room A410
Examination Dates
Fr. 18-12-09 09.00-11.00 hrs. room A410
studiegids09-10.indb 296 9-6-2009 12:22:08

Research Master Psychology Cursusbeschrijvingen
LISREL
Credits 6 EC
Code RM07
Semester Semester 2, period 1
Prerequisites Bachelor of Psychology, ACMA
Lecturer Dr. C.V. Dolan
Information www.ssicentral.com/lisrel/mainlis.htm, C.V.Dolan@uva.nl
Objectives
The aim of this course is to introduce the student to the theory and practice of LISREL
(Linear Structural Relations) modeling, and to instruct students in actually carrying out
LISREL modeling using the LISREL program. The LISREL model comprises a large
number of specific statistical models, such as multiple and multivariate regression, pathmodels,
factor models, longitudinal models, and certain random effects models. The
LISREL program can be used to test specific hypotheses concerning the linear relationships
between variables. These relationships may be specified among observed variables
(e.g., in linear regression, or path models) and/or latent variables (latent regression).
In addition such linear relationships are used to link observed variables to latent variables.
The possibility to investigate hypotheses concerning the relationship among latent
variables is very useful, as most psychological theory is formulated in terms of latent
variables, i.e., hypothetical constructs. Multi-group analyses and LISREL models including
structured means will also be discussed.
Summary
During this course the specification of a variety of linear statistical models as LISREL
models will be discussed. The emphasis is on hands-on experience in model specification,
and on the interpretation of results. Technicalities are limited to mainly elementary
matrix algebra and the decomposition of variance, as is carried out in simple regression
analysis. In fact, all models can be interpreted in terms of simple regression analysis. The
student will practice model specification and the interpretation of results in weekly assignments.
Teaching format
Group sessions.
Assessment
Weekly assignments and a final assignment.
Textbooks
To be announced on Blackboard.
Lesson Dates
Mo. 01-02-10 thru 22-03-10 11.00-13.00 hrs. room A108
Th. 04-02-10 thru 25-03-10 13.00-15.00 hrs. room A312
Special Conditions
This course is not appropriate for students with a bachelor in Psychological Methods. The
course is the same as taught in the bachelor programme.
studiegids09-10.indb 297 9-6-2009 12:22:08
297

298
Research Master Psychology Cursusbeschrijvingen
Mathematical Psychology
Credits 6 EC
Code RM14
Semester Semester 1, period 1
Prerequisites Bachelor of Psychology, ACMA, Calculus
Lecturer Guest lectures, different teachers Psychological Methods
Information H.L.J.vanderMaas@uva.nl
Objectives
The objective of this course is to impart knowledge of the past and present state of the
field of mathematical psychology. The emphasis is on the current main theoretical approaches
and areas of substantive application.
Summary
Mathematical models are applied in all fields of psychology. They are becoming more and
more popular, because psychologists recognize that scientific progress in psychology depends
largely on the ability to formalize the often informal (verbal) theories used in psychology.
Formalization of psychological theories serves two purposes. First, by formalizing
theories we are forced to be concrete and precise. This is useful because formalization
of informal theories often reveals implicit assumptions, ill-defined details, and unforeseen
consequences. Second, formal (mathematical, computational, or statistical) models often
lend themselves to empirical testing. That is, we can derive quantitative predictions, or fit
models directly to data. This facilitates the empirical investigation of informal theories.
The main part of the course is devoted to an overview of formal modeling traditions in
psychology, including neural networks, symbolic models, non-linear dynamical systems,
cognitive models, psychometric models, and Bayesian models. Model fitting and model
verification will also be discussed.
Teaching Format
Lectures, presentations, assignments.
Assessment
To be announced.
Textbooks
Hunt, E. (2007). The Mathematics of Behavior. Cambridge University Press
or
Busemeyer, J. R., & Diederich, A. (2009). Cognitive Modeling. Sage publications.
To be decided later.
Lesson Dates
Mo. 31-08-09 thru 19-10-09 09.00-11.00 hrs. room A104
Th. 03-09-09 thru 22-10-09 09.00-11.00 hrs. room A106
studiegids09-10.indb 298 9-6-2009 12:22:08

Research Master Psychology Cursusbeschrijvingen
Mathematical Statistics
Credits 6 EC
Code RM09
Semester Semester 2, period 1
Number of participants Min. 6, max. 20
Prerequisites Bachelor of Psychology, Calculus (or equivalent)
Lecturer Dr. R.P.P.P. Grasman
Information R.P.P.P.Grasman@uva.nl
Objectives
Nearly all modeling and analysis in neuroscience/cognitive psychology and psychometrics
requires probabilistic and statistical reasoning. In this course you will acquire insight in,
and the skills of, probability theory and statistics. You will master the fundamental building
blocks for formal models in psychometrics, mathematical psychology and cognitive
psychology/neuroscience. With these skills you will be able to delve into the analytical
details of stochastic models and statistical methods used within these fields.
Summary
Axiomatic probability, calculus of probabilities, random variables, distributions and
densAxiomatic probability, calculus of probabilities, random variables, distributions and
densities, joint- and conditional distributions, expectation and moments, Chebyshev’s inequality,
moment generating functions, fundamental discrete and continuous probability
models, sampling distributions, law of large numbers, central limit theorem, transformations
of stochastic variables, theory and methods of estimation (Cramér-Rao inequality,
method of moments, maximum likelihood) and hypothesis testing (Neyman-Pearson,
likelihood ratio tests).
Teaching Format
Lectures & Assignments. Presence at lectures is required.
Assessment
Assignments and written exam with problems. A formula reference card may be used
during the exam.
Textbooks
To be announced on Blackboard.
Lesson Dates
Th. 04-03-10 thru 22-04-10 15.00-17.00 hrs. room A301B
Examination Dates
Th. 22-04-10 15.00-17.00 hrs. room A301B
studiegids09-10.indb 299 9-6-2009 12:22:08
299

300
Research Master Psychology Cursusbeschrijvingen
Measurement Invariance
Credits 3 EC
Code RM20
Semester Semester 2, periode 2
Prerequisites Bachelor of Psychology, LISREL
Lecturer Dr. J.M. Wicherts & others
Information J.M.Wicherts@uva.nl
Objectives
To gain insight into the theory of measurement invariance. To learn how to test for
measurement invariance across groups in various areas of psychological research.
Summary
Measurement invariance refers to the situation in which a test measures “the same thing”
across groups. Measurement invariance (i.e., the absence of measurement bias) across
groups can be tested by using measurement models such as Item Response Theory models
and Confirmatory Factor Analysis (or LISREL) models. The study of measurement invariance
can shed light on group differences in various fields of psychology, such as crosscultural,
experimental, educational, clinical, and applied psychology. In this course, we
will focus on the theoretical and statistical foundations of measurement invariance in a
non-technical fashion and we consider various ways to conduct analyses of measurement
invariance at the item and (sub)test level. After completion of the course, the student will
understand the central statistical aspects of measurement invariance and will be able to
conduct a rigorous test of measurement invariance using LISREL.
Teaching Format
Mandatory lectures with discussion of articles and assignments. Assignments consist of
the reading of articles and performing analyses of measurement invariance using LIS-
REL.
Assessment
Presence at the lectures and assignments.
Textbooks
Selected articles.
Lesson Dates
Tu. 27-04-10 thru 25-05-10 13.00-15.00 hrs. room A301B
Fr. 07-05-10 thru 28-05-10 13.00-15.00 hrs. room A301B
studiegids09-10.indb 300 9-6-2009 12:22:08

Research Master Psychology Cursusbeschrijvingen
Meta-analysis
Credits 3 EC
Code RM13
Semester Semester 2, period 1
Number of participants Max. 20
Prerequisites Bachelor of Psychology, Programming Skills: R
Lecturers Dr. J.M. Wicherts & drs. D. Molenaar
Information J.M.Wicherts@uva.nl
Objectives
To gain insight into the basics and statistical background of meta-analysis. To learn to
evaluate and to conduct a meta-analysis with moderators.
Summary
This course is concerned with the methodological and statistical technique of meta-analysis.
The goals are as follows: (a) understanding the basic statistical foundations of metaanalyses
of experimental and correlational data, (b) reading and analyzing meta-analytic
reviews, and (c) designing and conducting meta-analyses of relevant literatures. After
completion of the course, the student will have basic knowledge of meta-analytical techniques
and will be able to conduct a straightforward meta-analysis by him/herself.
Teaching Format
Lectures and assignments.
Assessment
Assignments. The final assignment includes a meta-analysis and a presentation of the
results.
Textbooks
Selected articles.
Lesson Dates
Tu. 02-03-10 thru 23-03-10 13.00-15.00 hrs. room A304
Fr. 05-03-10 thru 26-03-10 13.00-15.00 hrs. room A108
studiegids09-10.indb 301 9-6-2009 12:22:08
301

302
Research Master Psychology Cursusbeschrijvingen
Methodological Advice
Credits 6 EC
Code RM11
Semester Semester 1, period 2
Number of participants Max. 15
Prerequisites Bachelor of Psychology
Lecturers Prof. dr. G.J. Mellenbergh & dr. H.J. Adèr
Information G.J.Mellenbergh@uva.nl
Objectives
The objectives of the course are (1) to acquire methodological knowledge that is needed
for advising researchers in the behavioral and social sciences on their research problems,
and (2) to get experience with methodological consultancy.
Summary
The course covers methodological consultancy on the following topics: research designs,
construction and use of instruments, and statistical data analysis.
Teaching Format
Lectures, consultancy interviews, and discussion of consultancy problems.
Assessment
Assignments, oral and written reports.
Textbooks
• Adèr, H. J., Hand, D. J., & Mellenbergh, G. J. (2007). Advising on research methods:
A consultant’s companion. Huizen, The Netherlands: Johannes van Kessel Publishing
Bestellen via www.jvank.nl/ARM/Orderform/ARMOrderform.php. € 50,-
Lesson Dates
Tu. 27-10-09 thru 15-12-09 13.00-17.00 hrs. room A309
Fr. 30-10-09 thru 18-12-09 13.00-17.00 hrs. room A507
studiegids09-10.indb 302 9-6-2009 12:22:08

Research Master Psychology Cursusbeschrijvingen
Modern Test Theory
Credits 3 EC
Code RM17
Semester Semester 2, period 2
Number of participant Max. 30
Prerequisites Bachelor of Psychology, Programming skills: R recommended
Lecturer Prof. dr. P. de Boeck & prof. dr. H.L.J. van der Maas
Information P.deBoeck@uva.nl, H.L.J.vanderMaas@uva.nl
Objectives
To provide insight into, and practical experience with, models for item responses.
Summary
Tests and test scores play a very important role in psychology, both in research and in applied
work. Traditionally, test scores are analyzed using classical test theory. This theory
is still very influential, yet it has serieus limitations. Modern test theory allows us to develop
and test advanced models of item responses. With these models we can test for item
bias, solve equating problems and develop computer adaptive tests. In computer adaptive
testing items are administered depending on the success on earlier items in the test, which
makes test much shorter. In this course students will be introduced to modern test theory
and learn to work with software for practical data-analyses for item response models.
Teaching Format
Lectures and practical sessions.
Assessment
Weekly assignments.
Textbooks
• Hambleton, R. K., Swaminathan, H., & Rogers, H. J. (1991). Fundamentals of item
response theory. Newbury Park: Sage. ISBN 9780803936478. € 47,-
Examination Dates
Will be announced later.
Lesson Dates
Mo. 29-03-10 thru 26-04-10 13.00-15.00 hrs. room A302
Th. 01-04-10 thru 22-04-10 13.00-15.00 hrs. room A302
Special Conditions
This course is not appropriate for students with a bachelor in Psychological Methods. The
course overlaps with the course ‘Latente Variabele Modellen’ (BM25).
studiegids09-10.indb 303 9-6-2009 12:22:08
303

304
Research Master Psychology Cursusbeschrijvingen
Philosophy of Psychology
Credits 6 EC
Code RM02
Semester Semester 1, period 2
Number of participants Max. 20
Prerequisites Bachelor of Psychology
Lecturer Dr. D. Borsboom & Dr. A.J.P.W. Dooremalen
Information D.Borsboom@uva.nl
Objectives
To advance understanding of central theoretical problems in scientific psychology.
Summary
The proper conceptualization of psychological theories, as well as the relation between
psychology and the biological and physical sciences, has received much attention from
philosophers and theoretical psychologists. Central issues include the mind body problem,
the problem of free will, the measurement problem, the possible reduction of psychological
concepts to neural states, and the associated question whether psychology is
an autonomous scientific discipline or should rather be conceptualized as a subdiscipline
of neuroscience, biology, or physics.
This course offers a systematic introduction into theories on these problems, by the study
and discussion of original texts on theoretical psychology such as Skinner, Hempel,
Fodor, Lewis, Nagel, Jackson, Davidson, Peirce and Libet.
Teaching Format
Lectures and discussions.
Assessment
On the basis of presentations and assignments.
Textbooks
Literature will be made available during the course.
Lesson Dates
Tu. 27-10-09 thru 15-12-09 11.00-13.00 hrs. room A104
Fr. 30-10-09 thru 18-12-09 11.00-13.00 hrs. room A104
studiegids09-10.indb 304 9-6-2009 12:22:08

Research Master Psychology Cursusbeschrijvingen
A Practical Course in Bayesian Graphical Modeling
Credits 3 EC
Code RM16
Semester Semester 2, period 3
Prerequisites Bachelor of Psychology
Basic familiarity with R, Matlab, or C is highly recommended
Lecturer Dr. E.-J. Wagenmakers
Information E.J.Wagenmakers@gmail.com
Objectives
First, to get hands-on experience with an easy-to-use computer program that allows you
to implement all kinds of Bayesian models. Second, to understand why Bayesian statistics
is right, and everything else is wrong.
Summary
In this course, plenary lectures will provide the theoretical background of Bayesian statistics,
whereas practical computer exercises will teach you how to use the WinBUGS
program and apply it to a wide range of different statistical models. After completing
this course, you will have gained not only a new understanding of statistics (yes, it can
make sense), but also the technical skills to implement statistical models that professional
researchers in the field of psychology dare only dream about.
Teaching Format
Plenary lectures, individual and group exercises.
Assessment
To be announced on Blackboard.
Textbooks
Online materials based on a book that is currently in preparation (Lee & Wagenmakers).
The location of the materials will be announced on Blackboard.
Lesson Dates
Mo. 31-05-10 thru 21-06-10 11.00-13.00 hrs. room A507
We. 02-06-10 thru 23-06-10 11.00-13.00 hrs. room A107
studiegids09-10.indb 305 9-6-2009 12:22:08
305

306
Research Master Psychology Cursusbeschrijvingen
Programming Skills: Authorware and Presentation
Credits 6
Code RM06
Semester Semester 1, period 3
Number of participants Max. 25
Prerequisites Bachelor of Psychology, Computer literate
Lecturer Drs. M. Spaan & drs. M. Teunisse
Information M.Spaan@uva.nl, M.Teunisse@uva.nl
Objectives
In this course students learn to work with Authorware and Presentation. At the end of the
course students will be able to apply either program to requirements.
Summary
Authorware and Presentation are high-level technical computing languages. Both software
programs are suitable to program psychological stimulus-response tasks.
Authorware is an object-oriented computer programming language highly suited to programming
complex, visual interactive tasks. In addition, some general programming
concepts will be introduced here.
Presentation is a tool especially developed for stimulus-response tasks with critical timing
requirements. In addition, Presentation has facilities to communicate with other
equipment (EEG, eye-tracker, Functional MRI, etcetera). In this course students learn
elementary programming concepts and the syntax of both packages.
Teaching Format
Lectures and practical sessions.
Assessment
Programming assignments.
The end grade is determined by averaging the grades of Authorware and Presentation,
and divide it by 2. For passing the course the lowest grade for Authorware and Presentation
should be a 5, which can be compensated by a 7. If one of the two grades is below a
5, you will have failed the course.
Lesson Dates Presentation
Lectures
Mo. 04-01-10 13.00-14.00 hrs. room A304
Practicals
Mo. 04-01-10 15.00 -17.00 hts. room A106
Tu. 05-01-10 14.00-17.00 hrs. room A106
We. 06-01-10 14.00-17.00 hrs. room A106
Fr. 08-01-10 14.00-17.00 hrs. room A106
Mo. 11-01-10 14.00-17.00 hrs. room A106
Tu. 12-01-10 14.00-17.00 hrs. room A106
We. 13-01-10 14.00-17.00 hrs. room A106
Fr. 15-01-10 14.00-17.00 hrs. room A106
Examination Date Presentation
Mo. 18-01-10 14.00-17.00 hrs. room A106
Resits to be announced.
studiegids09-10.indb 306 9-6-2009 12:22:09

Research Master Psychology Cursusbeschrijvingen
Lesson Dates Authorware
Lectures
Tu. 19-01-10 11.00-12.00 hrs. room A306
Practicals
Tu. 19-01-10 12.00-15.00 hrs. room A106
We. 20-01-10 9.00-12.00 hrs. room A106
Th. 21-01-10 9.00-12.00 hrs. room A106
Fr. 22-01-10 9.00-12.00 hrs. room A106
Mo. 25-01-10 9.00-12.00 hrs. room A106
Tu. 26-01-10 9.00-12.00 hrs. room A106
We. 27-01-10 9.00-12.00 hrs. room A106
Examination Date Authorware
Fr. 29-01-10 9.00-12.00 hrs. room A106
Resits to be announced.
Special conditions
The course covers 4 weeks of full-time study. We expect students to be available for 8 hrs
each day! Students will have to do a lot of programming.
The first part of the course covers programming in Presentation. The second part of the
course covers programming with the program Authorware. Each part will end with a
practical assignment.
studiegids09-10.indb 307 9-6-2009 12:22:09
307

308
Research Master Psychology Cursusbeschrijvingen
Programming Skills: R
Credits 6
Code RM05
Semester Semester 1, period 2
Number of participants Max. 30
Prerequisites Bachelor of Psychology, Computer literate
Lecturer Prof. dr. H.L.J. van der Maas
Information H.L.J.vanderMaas@uva.nl
Objectives
In this course students learn general programming concepts, to work with the programming
language R, and to write programs for advanced data-analysis, for visualization of
data and for computer simulation. R will be used in several other courses.
Summary
Programming is an important research skill. Being able to program allows one, for instance,
to investigate psychological models by simulations, to develop and implement
new statistical techniques, to manipulate and analyze data in various ways, and to make
computerized experiments. Psychological researchers use all kinds of programming
languages. R and Matlab are high-level technical computing languages for statistical
computing, graphics, and computer simulation. In this course students will work with
numerous libraries available for these languages. The course will mainly focus on R, but
also a short introduction to Matlab will be given. R is easy to learn, free and platform
independent (http://cran.r-project.org).
Teaching Format
Lectures and practical sessions.
Assessment
Weekly programming assignments and exam.
Textbooks
• Appleman, D. (2000). How computer programming works (2nd ed.). Berkely: APress.
ISBN: 9781893115231, € 28,- (only when you have no experience with computer
programming).
• Manuals, to be announced later (available on the internet).
Lesson Dates
Lectures
Mo. 04-01-10 thru 25-01-10 09.00-11.00 hrs. room A304
Practicals
Mo. 04-01-10 13.00-15.00 hrs. room A106 + A107
We. 06-01-10 09.00-11.00 hrs. room A106 + A107
Fr. 08-01-10 09.00-11.00 hrs. room A106 + A107
Mo. 12-01-10 11.00-13.00 hrs. room A106 + A107
We. 13-01-10 09.00-11.00 hrs. room A106 + A107
Fr. 15-01-10 09.00-11.00 hrs. room A106 + A107
Mo. 18-01-10 12.00-14.00 hrs. room A106 + A107
We. 20-01-10 13.00-15.00 hrs. room A106 + A107
Fr. 22-01-10 13:00-15.00 hrs. room A106 + A107
studiegids09-10.indb 308 9-6-2009 12:22:09

Research Master Psychology Cursusbeschrijvingen
Mo. 25-01-10 12.00-14.00 hrs. room A106 + A107
We. 27-01-10 13.00-15.00 hrs. room A106 + A107
Examination Dates
Fr. 29-01-01-10 13.00-16.00 hrs. room A106 + A107
Resit: to be announced.
Special conditions
The course covers 4 weeks of full-time study.
studiegids09-10.indb 309 9-6-2009 12:22:09
309

310
Research Master Psychology Cursusbeschrijvingen
Scientific Writing and Presenting
Credits 6 EC
Code RM15
Semester Semester 1, period 1
Prerequisites Bachelor of Psychology
Lecturer Dr. E.-J. Wagenmakers
Information E.J.Wagenmakers@gmail.com
Objectives
To improve your scientific communication skills.
Summary
When you are not able to write a compelling article or give an exciting talk, your academic
career will be a constant uphill battle -- no matter how excellent your ideas and
research might be. As a scientist, you need to be able to explain your work to other scientists,
and do this clearly, effectively, and convincingly.
Despite the fact that good communication skills are of crucial importance (both inside
and outside of academia), very few courses in the Dutch educational system teach proper
scientific communication. As a result, students are left to improve their communication
skills largely by themselves, through trial and error. This is unfortunate, because anybody’s
writing skills can be considerably improved with only a little instruction.
In this course, we will cover the basics of scientific communication by means of weekly
plenary sessions, exercises and small-scale feedback sessions. All teaching materials are
tailored to the needs of a psychological researcher in action. After completing this course,
you will be on your way to becoming a better writer, a more confident presenter, and,
perhaps, a better scientist as well.
Teaching Format
Plenary lectures, individual and group exercises, self-study, feedback sessions.
Assessment
To be announced on Blackboard.
Textbooks
• Williams, J. M. (2007). Style: Lessons in clarity and grace (9th ed.). New York, NY:
Pearson Longman. ISBN 0-321-47935-1. € 52,-.
Examination Dates
To be announced on Blackboard.
Lesson Dates
We. 02-09-09 thru 21-10-09 15.00-18.00 hrs. room A304
studiegids09-10.indb 310 9-6-2009 12:22:09

Hoofdstuk 10
Psychonomie
studiegids09-10.indb 311 9-6-2009 12:22:09

312
Programmagroep Psychonomie
Programmagroep Psychonomie
Secretariaat:
kamer 620, telefoonnummer: 525.6840, email: pnsecretariaat@fmg.uva.nl
Onderwijscoördinator en studieadviseur Psychonomie:
Dr. R. Hamel, kamer 615, spreekuur: ma, di & wo 13.00-14.00, 525.6854
Studieadviseur en Stagecoördinator Klinische Neuropsychologie:
wordt nader bekengemaakt, spreekuur: wordt nader bekendgemaakt, 525.6118
Websites:
http://www.student.uva.nl/psy
http://www.fmg.uva.nl/psychonomics
Voorzitter van de programmagroep:
Prof. dr. A.M.B de Groot, spreekuur: donderdag 10.00-11.00
1. Medewerkers van de programmagroep
Naam Kamer Telefoon Email
Mw. A.M.H.W. Bogerd-Schaefers 620 525.6840 A.M.H.W.Bogerd@uva.nl
Mw. Drs. O. Colizoli 605 525.8865 O.Colizoli@uva.nl
Dr. T. Donner 620 525.6840 T.Donner@uva.nl
Drs. S. Drosopoulos 629 525.6123 S.Drosopoulos@uva.nl
H. Eleonora 620 525.6840 H.Eleonora@uva.nl
Drs. S. van Gaal 621 525.6838 S.vanGaal@uva.nl
Mw. Dr. H.M. Geurts 612 525.6843 H.M.Geurts@uva.nl
Mw. Prof. dr. A.M.B. de Groot 627 525.6844 A.M.B.deGroot@uva.nl
Dr. R. Hamel 615 525.6854 R.Hamel@uva.nl
Drs. B.T. Heerebout 629 525.6123 B.T.Heerebout@uva.nl
Mw. Dr. W.F. Hofman 609 525.6848 W.F.Hofman@uva.nl
Mw. Drs. E. Jakab 611 525.6012 E.Jakab@uva.nl
Prof. dr. G.A. Kerkhof 619 525.6739 G.A.Kerkhof@uva.nl
Prof. dr. V.A.F. Lamme 626 525.6675 V.A.F.Lamme@uva.nl
Drs. A.R. van der Leij 614 525.6804 A.R.vanderLeij@uva.nl
Drs. A.M. van Loon 614 525 6808 A.M.vanLoon@uva.nl
Drs. J.D.I. Meuwese 614 525.6808 J.D.I.Meuwese@uva.nl
Drs. D. Neville 611 525.6012 D.Neville@uva.nl
Prof. dr. J.M.J. Murre 628 525.6722 jaap@murre.com
Dr. R.H. Phaf 624 525.6841 R.H.Phaf@uva.nl
Prof. dr. J.G.W. Raaijmakers 622 525.6839 J.G.W.Raaijmakers@uva.nl
Prof. dr. K.R. Ridderinkhof 715 525.6119 K.R.Ridderinkhof@uva.nl
Mw. Drs. A. Rienstra 629 525.6123 A.Rienstra@uva.nl
Mw. Dr. R. Rouw 607 525.6921 R.Rouw@uva.nl
studiegids09-10.indb 312 9-6-2009 12:22:09

Programmagroep Psychonomie
Mw. Dr. T. Schilt 604 525.8864 T.Schilt@uva.nl
Prof. dr. B.A. Schmand 610 525.6849 B.A.Schmand@uva.nl
Dr. H.S. Scholte 625 525.6781 H.S.Scholte@uva.nl
Mw. Dr. H.A. Slagter 620 525.6840 H.A.Slagter@uva.nl
Mw. Dr. P.E.J. Spaan 623 525.6644 P.E.J.Spaan@uva.nl
Dr. P.A. Starreveld 616 525.6855 P.A.Starreveld @uva.nl
Mw. Dr. L.M. Talamini 628 525.6845 L.M.Talamini @uva.nl
Mw. Drs. A.R.E. Vandenbroucke 621 525.6838 A.R.E.Vandenbroucke@uva.nl
Dr. S.P. van der Werf 603 525.6845 S.P.vanderWerf@uva.nl
Drs. M. Wokke 614 525.6804 M.Wokke@uva.nl
Introductie van nieuwe bachelor specialisatiestudenten
Tijdens de eerste week van het eerste semester organiseert de programmagroep Psychonomie
een introductie voor de nieuwe bachelor specialisatiestudenten in het college van het
Basisprogramma Brein en Cognitie.
Studenten Psychonomie
De studenten Psychonomie en de studenten Klinische Neuropsychologie hebben een studentenfractie,
die zich bezighoudt met de organisatie van lezingen, excursies en borrels en
fungeert als informatiepunt. Het is mogelijk om actief bij de fractie betrokken te zijn. De
fractie is altijd op zoek naar enthousiaste nieuwe leden. Inlichtingen: secretariaat Psychonomie,
kamer 620, telefoon 525.6840, email: psychonomiefractie@gmail.com.
Medewerkers en hun interessegebieden
Olympia
Colizoli, MSc.
dr.
Spyros
Drosopoulos
dr.
Tobias Donner
drs.
Simon van
Gaal
dr.
Hilde Geurts
prof.dr.
Annette de
Groot
dr.
Ronald Hamel
Promovendus. Research is on individual differences in visual memory: how
variations in performance are reflected in brain function and structure and
whether these differences are hereditary based on twin and kin studies.
Onderzoeker. Doet onderzoek naar de rol van slaap op geheugenconsolidatie.
Met name de soorten geheugen die door slaap worden verbeterd, de onderliggende
mechanismen, alsmede de leer-omstandigheden die deze beïnvloeden.
Assistant Professor. Combines visual psychophysics with multimodal
neuroimaging (fMRI, MEG, EEG, TMS) to study the neural basis of conscious
perception and decision-making.
Promovendus. Doet onderzoek naar de invloed van onbewuste visuele informatie
op het gedrag en kijkt daarbij naar de relatie tussen bewustzijn en cognitieve
controleprocessen.
Universitair hoofddocent. Geeft onderwijs op het gebied van de klinische
neuropsychologie, diagnostiek, en psychopathologie bij kinderen. Haar
onderzoek richt zich op de normale ontwikkeling en ontwikkelingsstoornissen
(m.n. ADHD en autisme spectrum stoornissen). Hierbinnen ligt de focus
op uitvoerende functies zoals werkgeheugen en inhibitie, maar ze doet ook
onderzoek op het gebied van toestandsregulatie en ‘theory of mind’.
Hoogleraar Experimentele Taalpsychologie. Doet onderzoek naar lezen en
spellen, woordherkenning en het mentale lexicon, en twee- en meertaligheid.
Universitair docent. Doet onderzoek op het gebied van denken en
probleemoplossen en op het gebied van de relatie tussen omgeving en gedrag. Is
onderwijscoördinator van de programmagroep Psychonomie.
studiegids09-10.indb 313 9-6-2009 12:22:09
313

314
drs.
Bram
Heerebout
dr.
Winni Hofman
drs.
Emoke Jakab
prof. dr.
Gerard
Kerkhof
drs. Andries
van der Leij
prof. dr.
Victor Lamme
Julia Meuwese,
MSc.
drs.
Anouk van
Loon
prof. dr.
Jaap Murre
David Neville,
MSc.
dr.
Hans Phaf
prof. dr.
Jeroen
Raaijmakers
prof. dr.
Richard
Ridderinkhof
drs.
Anne Rienstra
dr.
Romke Rouw
Programmagroep Psychonomie
Promovendus. Bouwt computationele modellen. Met behulp van simulaties
onderzoekthijhetontstaanvanhersenarchitecturenenverwerkingsmechanismen
in de evolutie.
Universitair docent. Verricht onderzoek naar slaap en slaapstoornissen. Overige
interessegebieden: slaapkarakteristieken van adolescenten, slapen op afwijkende
tijden, circadiane ritmiek.
Promovendus. Doet onderzoek naar inhibitie en interferentie bij het vergeten
met het doel onderliggende processen van het vergeten te verklaren.
Hoogleraar. Doet onderzoek op het gebied van de regeling en ontregeling van de
24-uurs ritmiek bij de mens. Is betrokken bij onder meer de volgende projecten:
stressreactiviteit tijdens slaap en waak, ochtend- en avondmensen, chronische
insomnie en prestatievermogen, effecten van verlengde werkperioden.
Promovendus. Doet onderzoek naar de invloed van emoties op beslissingen,
waarbij hij gebruik maakt van functionele MRI.
Hoogleraar Cognitieve Neurowetenschappen. Geeft onderwijs over de relatie
tussen het brein en onze cognitieve vermogens. Daarbij hangt hij de stroming
aan die de in de cognitieve psychologie ontwikkelde modellen wil vervangen
door zuiver neurobiologisch gedefinieerde mechanismen. In zijn onderzoek
bestudeert hij de neurale basis van processen als perceptuele organisatie, visuele
aandacht, werkgeheugen en bewustzijn.
Promovendus. Doet onderzoek naar de relatie tussen bewustzijn en leren, met
behulp van EEG en fMRI.
Promovendus. Doet onderzoek naar een definitie van het bewustzijn gebaseerd op
zowel gedragscriteria als neurale criteria. Onderzoeksmethoden als fMRI, EEG
en farmacologische interventies worden gebruikt om de vraag te beantwoorden:
kan de neurowetenschap de ware aard van het bewustzijn blootleggen?
Hoogleraar Theoretische Neuropsychologie. Onderzoeksgebieden: modellen van
geheugen, amnesie, semantische dementie, herstel van hersenbeschadigingen,
neurale netwerken, (kwantitatieve) neuroanatomie en ‘computer-assisted
language learning’.
Promovendus. Doet onderzoek naar impliciet en semantisch geheugen in het
kader van het SAM-REM geheugenmodel. Zijn onderzoek is zowel theoretisch
(computationeel) als experimenteel.
Universitair hoofddocent. Verricht experimenteel onderzoek naar contrasten
tussen bewuste en niet-bewuste processen, vooral op het gebied van emoties,
maar ook op het gebied van geheugen. Daarnaast tracht hij deze empirische
resultaten na te bootsen in, op het brein geïnspireerde, connectionistische
modellen.
Hoogleraar Psychologische Functieleer. Verricht onderzoek naar
geheugenprocessen, in het bijzonder theorieën/modellen over episodisch en
semantisch geheugen (SAM, REM). Overige interessegebieden: diagnostiek van
dementie en toegepaste functieleer.
HoogleraarNeurocognitieveOntwikkelingenVeroudering.Doetonderzoeknaar
cognitieve controle (psychofysiologisch, neuro-imaging, neuropsychologisch,
reactietijd- en simulatieonderzoek), ontwikkelings- en verouderingsprocessen
hierin, en de stoornissen die zich hierin kunnen voordoen.
Promovendus. Doet onderzoek naar het verbeteren van de vroegdiagnostiek van
de ziekte van Alzheimer en andere soorten dementieën bij patiënten met mild
cognitive impairment.
Universitair docent. Doet onderzoek naar gezichtsherkenning (bij kinderen, het
herkennen van gezichten van een ander ras, prosopagnosia). Interessegebied:
visuele waarneming, individuele verschillen.
studiegids09-10.indb 314 9-6-2009 12:22:09

dr.
Thelma Schilt
prof. dr.
Ben Schmand
dr.
H. Steven
Scholte
dr.
Heleen Slagter
drs.
Ilja Sligte
dr.
Pauline Spaan
dr.
Peter
Starreveld
dr.
Lucia Talamini
Annelinde
Vandenbroucke
MSc.
dr.
Sieberen van
der Werf
drs.
Martijn Wokke
Programmagroep Psychonomie
Docent Klinische Neuropsychologie en neuropsycholoog in het
Slotervaartziekenhuis. Doet onderzoek naar lange termijn effecten van ecstasy
en naar voorspellers van effectiviteit van acetylcholinesteraseremmers bij
dementie
Hoogleraar Klinische Neuropsychologie en neuropsycholoog in het AMC. Doet
onderzoek naar o.a. dementie, de ziekte van Parkinson, gevolgen van gebruik van
party drugs, gevolgen van blootstelling aan oplosmiddelen (‘schildersziekte’), en
symptoom-validiteit bij neurologische en psychiatrische patiënten.
Universitair docent. Hij doet voornamelijk onderzoek naar de neurale
basis van visueel bewustzijn, grouping, visuele aandacht en korte-termijn
geheugenrepresentaties. Hij gebruikt hiervoor fMRI, EEG, MEG en
gedragsmaten en werkt ook met lesie-patiënten.
Universitair docent. Doet neurocognitief onderzoek naar hoe gebeurtenissen
in de omgeving door de hersenen worden waargenomen, geselecteerd,
genegeerd en bewust verwerkt en naar de effecten van cognitieve training,
taakomstandigheden en persoonsgebonden variabelen op deze processen.
Promovendus. Doet onderzoek naar de aard van visueel bewustzijn door middel
van change detection en inattentional blindness paradigma’s. Gebruikt hiervoor
psychofysica, fMRI en EEG.
Universitair docent. Verricht onderzoek naar vroegdiagnostiek van dementie
m.b.v. diverse geheugenmaten. Geeft onderwijs op het gebied van de klinische
neuropsychologie, m.n. neuropsychologie van de veroudering. Geïnteresseerd
in patiëntgebonden neuropsychologisch onderzoek bij veroudering, dementie
en schizofrenie.
Universitair hoofddocent en coördinator van de basisopleiding Psychologie.
Betrokken bij Inleiding in de Psychologie, practicumgroepen, VRT-1 en -2 en
het Onderzoekspracticum. Zijn onderzoek richt zich op de organisatie van het
semantisch geheugen en het lexicon door de bestudering van de wisselwerking
tussen die twee.
Universitair docent. Onderzoekt de relatie tussen brein en cognitie, vooral met
betrekking tot geheugen, de rol van slaap in consolidatie van geheugensporen,
en schizofrenie. De aanpak combineert humaan onderzoek, dier experimenten
en in silico modelleertechnieken, om de kloof tussen hersenen en gedrag te
overbruggen.
Promovendus. Doet onderzoek naar de perceptuele eigenschappen van iconisch
geheugen en welke rol aandacht daarbij speelt.
Docent en neuro- en klinisch psycholoog in het UMC Nijmegen. Onderzoekt
o.a.: discrepanties tussen klachtbeleving en feitelijk functioneren; invloed van
motivatie, ziektespecifieke cognities en negatieve emoties op uitkomsten van het
klinisch neuropsychologisch onderzoek; informatieverwerking bij en mogelijke
neurofysiologische correlaten van somatoforme en ‘cogniforme’ stoornissen.
Promovendus. Zijn onderzoek richt zich op de processen en de hersengebieden
die een rol spelen bij het ontstaan van visueel bewustzijn. Hij gebruikt daarbij
TMS en EEG.
Meer uitgebreide informatie over medewerkers en hun interessegebieden kan men vinden
via: http://www.fmg.uva.nl/psychonomics/people_pn.cfm.
studiegids09-10.indb 315 9-6-2009 12:22:10
315

316
2. Inlichtingen en inschrijving
Programmagroep Psychonomie
Inschrijving voor cursussen en tentamens
Het inschrijven voor cursussen gebeurt via Studieweb. Het adres is: http://Studieweb.
student.uva.nl/
Studenten zijn verplicht zich voor tentamens en herkansingen in te schrijven, ook via
Studieweb. Wie zich niet heeft ingeschreven kan niet deelnemen aan tentamen of herkansing.
Bij iedere cursus worden twee tentamenmogelijkheden aangeboden.
Studieadvisering Psychonomie en Klinische Neuropsychologie
Voor studieadvies en inlichtingen met betrekking tot de specialisatie Psychonomie kan
men zich wenden tot de onderwijscoördinator van de programmagroep dr. R. Hamel,
spreekuur: maandag, dinsdag en woensdag van 13.00 tot 14.00 uur.
Voor studieadvies en inlichtingen met betrekking tot de specialisatie Klinische Neuropsychologie
kan men zich wenden tot de studieadviseur Klinische Neuropsychologie,
spreekuur: woensdag van 14.00 tot 15.00 uur.
Mentoraat Psychonomie en Klinische Neuropsychologie
Studenten die Psychonomie of Klinische Neuropsychologie kiezen, worden aan het eind
van elk semester uitgenodigd om hun studieplanning te bespreken. Wie daar behoefte
aan heeft, kan een staflid als mentor krijgen.
Informatie Afstudeeropdracht
De afstudeeropdracht bestaat uit stage en werkstuk. De programmagroep Psychonomie
heeft een regeling vastgesteld voor de afstudeeropdracht; deze staat in de brochure ‘Informatie
over Psychonomie’ die op het secretariaat verkrijgbaar is (kamer 620). De afspraken
tussen de student en de begeleidende docent (en) over stage en werkstuk worden vastgelegd
in respectievelijk de stageovereenkomst en het werkstukconcept. Het werkstukconcept
wordt met een referent besproken in de werkstukconceptbijeenkomst. Studenten die
psychofysiologisch onderzoek doen, dienen in het bezit te zijn van de ‘Richtlijn Hygiënisch
Werken’ van de Commissie Onderzoekshygiëne of van het Engelstalig equivalent.
Studeren in het buitenland
Op beperkte schaal is het voor studenten Psychonomie en Klinische Neuropsychologie
mogelijk een deel van hun scholing aan buitenlandse universiteiten te ontvangen. De
beste mogelijkheden hiertoe liggen aan het eind van de studie, in het kader van de afstudeeropdracht.
Uitzending naar het buitenland vraagt zorgvuldige voorbereiding; daarom
is vroegtijdig contact zeer wenselijk. Studenten die naar het buitenland willen, wordt
aangeraden om één jaar van tevoren contact op te nemen met docenten van de programmagroep
en met de coördinator internationalisering van de Afdeling Psychologie, mw.
drs. A.S. Weil, kamer 214-C, telefoon 525.6773, email: A.S.Weil@uva.nl.
3. Het onderzoek van de programmagroep
Het gebruik van de term psychonomie is in Nederland ontstaan in het begin van de 70-er
jaren als benaming voor het gebied van de studie van de mens als informatieverwerkend
en handelend systeem. De Psychonomie omvat een breed scala aan onderwerpen (varierend
van elementaire perceptuele processen tot probleemoplossen) met een breed scala
aan onderzoeksmethoden (van simpele reactietijdmetingen tot neuro-imaging studies en
computersimulaties). De Psychonomie heeft ook duidelijke verbanden met meer praktijkgerichte
onderwerpen zoals de Ergonomie en de Neuropsychologie.
Uiteraard kan geen enkele groep zich specialiseren op al deze onderwerpen. Het onderzoek
binnen de programmagroep Psychonomie van de Universiteit van Amsterdam concentreert
zich op drie thema’s: ‘de Perceptie-Actie Cyclus’, ‘Geheugen‘ en ‘Bewustzijn‘.
studiegids09-10.indb 316 9-6-2009 12:22:10

Programmagroep Psychonomie
Het eerste thema richt zich vooral op onderwerpen als perceptie en aandacht. Doel van
het onderzoek is om dat soort processen te ontrafelen en zoveel mogelijk te reduceren tot
de meest elementaire bouwstenen. Het koppelen van die bouwstenen aan neurale mechanismen
is daarbij een belangrijke doelstelling.
Bij het tweede thema, Geheugen, ligt de nadruk op het ophalen van informatie uit het
lange-termijngeheugen en hoe dat wordt beïnvloed door factoren zoals context, eerder
geactiveerde informatie en de mentale en affectieve toestand van de persoon. Dergelijke
retrievalprocessen liggen ten grondslag aan veel cognitieve functies, niet alleen het ophalen
van herinneringen maar ook het activeren van lexicale en linguïstische informatie bij
het begrijpen van taal. Het onderzoek richt zich niet alleen op normale vergeetprocessen
maar ook op geheugenproblemen bij patiënten (o.a. dementie). Daarnaast richt het zich
op opslag en ophalen van informatie in meer complexe taken zoals het verwerken van
zinnen en verhaaltjes, gezichten en emotionele stimuli.
Bij het derde thema, Bewustzijn, staat centraal wat het verschil is tussen bewuste en onbewuste
informatieverwerking, met name met betrekking tot visuele perceptie en emotie,
en wat het neurale substraat van dit onderscheid is. Daarnaast wordt onderzocht hoe de
kwaliteit of het stadium van slaap, en meer algemeen bioritmische verschijnselen, maar
ook al dan niet geïnduceerde wisselingen van arousal een invloed hebben op informatieverwerking.
4. Het onderwijs van de programmagroep
De programmagroep Psychonomie verzorgt twee (inhoudelijk verwante) specialisaties,
Psychonomie en Klinische Neuropsychologie. De specialisatie Psychonomie richt zich op
de belangrijkste functies van menselijk gedrag (perceptie, geheugen, taal, etc) inclusief de
biologische basis van die functies. Het opdoen van kennis over en ervaring met methoden
van experimenteel-psychologisch onderzoek vormt een belangrijk onderdeel van de specialisatie.
Om die reden kan deze specialisatie ook gezien worden als een meer algemene
opleiding tot psychologisch onderzoeker.
De specialisatie Klinische Neuropsychologie richt zich eveneens op de belangrijkste functies
van menselijk gedrag (perceptie, geheugen, taal, etc) inclusief de biologische basis
van die functies en daarnaast op kennis en vaardigheden die nodig zijn om in klinische
settings werkzaam te kunnen zijn als neuropsycholoog. Centraal in deze specialisatie
staat de kennis over diagnostiek alsmede de mogelijkheden voor revalidatie en therapie
bij cognitieve functiestoornissen.
Studenten die kiezen voor één van deze twee specialisaties wordt aangeraden om ook
regelmatig de door de programmagroep georganiseerde colloquia en werkstukbesprekingen
bij te wonen. Deze worden wekelijks aangekondigd op het bord in de hal van de zesde
verdieping en op de website van de programmagroep Psychonomie: http://www.student.
uva.nl/psy/psyTcolloquia.cfm
5. Beroepsmogelijkheden
Psychonomen kunnen terechtkomen in settings waarin onderzoek en onderzoeksvaardigheden
een belangrijke rol spelen. Dat kan bij een universiteit zijn maar ook bij een
instituut voor toegepast onderzoek, bij een farmaceutisch bedrijf, een onderzoeksafdeling
van een ministerie, bij een reclamebureau of bij een onderzoeks- en adviesbureau. Een
deel van de bachelors met de specialisatie Psychonomie zal via, bijvoorbeeld de Research
Master Psychology of de Research Master Brain and Cognitive Sciences, doorstromen
naar een promotieplaats. Dat hoeft overigens lang niet altijd bij een afdeling Psychonomie,
Experimentele Psychologie of Cognitieve Psychologie zijn, maar kan ook bij een
afdeling Ontwikkelingspsychologie, Sociale Psychologie, Communicatiewetenschap of
zelfs bij een andere faculteit zoals de Medische Faculteit. De aansluitmaster Psychonomie
studiegids09-10.indb 317 9-6-2009 12:22:10
317

318
Programmagroep Psychonomie
biedt onder meer de mogelijkheid zich te specialiseren in het verrichten van toegepast
onderzoek (bv. op het terrein van de Ergonomie).
Voor degenen die zich een baan voorstellen als klinisch neuropsycholoog is de aansluitmaster
Klinische Neuropsychologie de geëigende tussenstap. Een deel van deze studenten
kan de selectieve master Gezondheidszorgpsychologie volgen die 30 ec meer omvat dan de
aansluitmaster Klinische Neuropsychologie. Klinisch Neuropsychologen kunnen werken
in een ziekenhuis, psychiatrische inrichting, verpleeghuis of revalidatiecentrum. Maar zij
kunnen ook de kant van het onderzoek opgaan, als promovendus of als researchmedewerker
bij een farmaceutisch bedrijf of een medisch gerichte onderzoeksinstelling.
6. Derde bachelorjaar (specialisatie)
In het derde bachelorjaar worden vakken aangeboden die een uitgebreide basis vormen
voor de psychonomie en de klinische neuropsychologie. In het eerste semester is het
programma voor de specialisaties Psychonomie en Klinische Neuropsychologie vrijwel
gelijk. In het tweede semester lopen de programma’s sterk uiteen. Ter afsluiting van de
bachelor wordt de bachelorthese geschreven.
Specialisatie Psychonomie
Semester 1 (30 ec)
Inleiding en Perceptie en Bewustzijn (5 ec) Hogere Mentale Processen (2 ec)
Aandacht, Actie en Controle (3 ec) Taal (3 ec)
Leren en Geheugen (4 ec) Emoties (3 ec)
Experimental Design (3 ec)
Experimentatie (6 ec)
Symposium (1 ec)
Na het Basisprogramma Brein en Cognitie besteden studenten Psychonomie 18-21 ec aan
het volgen van specialistische cursussen bij Psychonomie, waarbij zij een zekere keuzevrijheid
hebben (in het tweede semester).
Semester 2
Blok 1 (12 ec) Blok 2 (18 ec)
Cognitie van Meertaligen (6) Neurowetenschappen (6)
Inleiding Programmeren (3) Connectionistische Modellen (9)
Psychophysiological
Experimentation (3)
Omgevingspsychologie en Ontwerpen (9)
Bachelorthese (9-12)
Noot: verplichte cursussen zijn grijsgekaderd en vetgedrukt
studiegids09-10.indb 318 9-6-2009 12:22:10

Programmagroep Psychonomie
Specialisatie Klinische Neuropsychologie
Semester 1 (30 ec)
Inleiding en Perceptie en Bewustzijn (5) Hogere Mentale Processen (2)
Aandacht, Actie en Controle (3) Taal (3)
Leren en Geheugen (4) Emoties (3)
Klinische Neuropsychologie (5)
Practicum Neuropsychologische Tests (4)
Symposium (1)
Studenten in de specialisatie Klinische Neuropsychologie volgen na het Basisprogramma
Brein en Cognitie de verplichte vakken Diagnostiek 1, Gesprekspracticum voor Klinisch
Neuropsychologen, Psychologische Interventies 1, Psychopathologie voor Klinisch Neuropsychologen
en Statistiek voor Klinisch Neuropsychologen. Er is dus in het tweede
semester geen keuzemogelijkheid.
Diagnostiek
1 (3)
Semester 2
Blok 1 (12 ec) Blok 2 (18 ec)
Gespreksvaardigheden
voor KNP (3)
Psychologische Interventies
1 (6)
Psychopathologie voor KNP (6)
Statistiek voor KNP (3)
Bachelorthese (9)
Noot: verplichte cursussen zijn grijsgekaderd en vetgedrukt
Verplichte vakken in het 2 e en 3 e jaar en de Basisaantekening Psychodiagnostiek-
NIP
De vakken in de specialisatie Klinische Neuropsychologie zijn verplicht, omdat ze samen
met de verplichte vakken in het eerste en tweede jaar en de master, en het vak Testconstructie,
vereist zijn voor de Basisaantekening Psychodiagnostiek-NIP (zie ook Hoofdstuk
4). Het is aan te raden om Testconstructie te kiezen als keuzevak in het tweede jaar.
Honoursprogramma
Studenten die een honoursdiploma willen behalen (zie hoofdstuk 4 bij ‘Honoursprogramma’)
volgen een verzwaard programma in het derde jaar: zij doen 9 ec extra. In
het eerste semester is er weinig tot geen ruimte voor extra onderwijs. Daarom vindt het
extra onderwijs voor de honoursstudent in het tweede semester plaats. Er zijn twee componenten.
(1) De honoursbachelorthese heeft een omvang van 12 ec (i.p.v. 9 ec). (2) Studenten
volgen een extra vak à 6 ec. Op het formulier waarop de student aangeeft welke
specialisatie hij of zij kiest, kan worden vermeld of de student belangstelling heeft voor
honours-studieactiviteiten in het derde jaar. De coördinator van het Honoursprogramma
drs. M.A. van der Linden, neemt dan contact op met de student.
studiegids09-10.indb 319 9-6-2009 12:22:10
319

320
7. Aansluitmaster
Programmagroep Psychonomie
Het masterprogramma is het vervolg op het bachelorprogramma en de daarin gekozen
specialisatie. De meeste studenten zullen de aansluitmaster kiezen, die één jaar duurt.
Het programma daarvan wordt in het kort geschetst. Het is ook mogelijk te kiezen voor
de Research Master Psychology (zie elders in deze gids) of de Cognitive Science Master
(http://www.cms.uva.nl/csca) of voor de master Gezondheidszorgpsychologie met de
specialisatie Klinische Neuropsychologie. De twee selectieve Researchmasters duren twee
jaar, de selectieve master Gezondheidszorgpsychologie 1½ jaar. Vanaf dit collegejaar is er
een nieuwe mastertrack: Klinisch Forensische Psychologie, een eenjarig selectief masterprogramma,
toegankelijk voor studenten met een bachelor in de specialisatie Klinische
Neuropsychologie en aangeboden door de programmagroep Klinische Psychologie.
Specialisatie Psychonomie
Semester 1 Semester 2
Blok1 (18 ec) Blok2 (12 ec) Blok1 (12 ec) Blok2 (18 ec)
Specialistische masteronderdelen (24)
Stage (minimaal 10) en Werkstuk (minimaal 18)
Noot: verplichte cursussen zijn grijsgekaderd en vetgedrukt
Studenten in de specialisatie Psychonomie moeten in hun aansluitmaster 24 ec besteden
aan het volgen van keuzeonderdelen uit het aanbod van Psychonomie. Zie ook de Onderwijs-
en Examenregeling. De overige 36 ec worden besteed aan stage, werkstuk en het
volgen van colloquia. Colloquia kunnen al vanaf het eerste jaar van de studie worden
gevolgd.
Specialistische vakken in het 4 e jaar Semester/blok
• Toegepaste Functieleer 9 ec 1.1
• Cognitie van Meertaligen 6 ec 2.1
• Psychofarmacologie 6 ec 2.1
• Connectionistische Modellen 9 ec 2.2
• Omgevingspsychologie en Ontwerpen 9 ec 2.2
• Slaap/Waak Stoornissen 9 ec 2.2
• Literatuurtentamen 3 0f 6 ec alle
Studenten kunnen ook deelnemen aan onderstaande Research Master cursussen. Let op:
Research Master studenten hebben voorrang bij deze cursussen.
• Advanced Topics in Cognitive Neuroscience 6 ec 1.1
• NeuroImaging 1 6 ec 1.1
• Advanced Topics in Language and Memory 6 ec 1.2
• Basic Affective Processes 9 ec 1.2
• Model Evaluation 2 ec 2.1
Specialisatie Klinische Neuropsychologie
Semester 1 Semester 2
Blok1 (18 ec) Blok2 (12 ec) Blok1 (12 ec) Blok2 (18 ec)
Diagnostiek 2
Klinische
Neuropsychologie (6)
Specialistisch
masteronderdeel
naar keuze (9)
Werkstuk
(minimaal 18)
Neuropsychologische
Revalidatie (6)
Stage (minimaal 19)
Noot: verplichte cursussen zijn grijsgekaderd en vetgedrukt
studiegids09-10.indb 320 9-6-2009 12:22:10

Programmagroep Psychonomie
Studenten in de specialisatie Klinische Neuropsychologie moeten in hun aansluitmaster
na de verplichte vakken Diagnostiek 2 Klinische Neuropsychologie en Neuropsychologische
Revalidatie, nog 9 ec besteden aan het volgen van keuzeonderdelen uit het aanbod
van Psychonomie. Zie ook de Onderwijs- en Examenregeling. De overige 39 ec worden
besteed aan stage, werkstuk en het volgen van colloquia. Colloquia kunnen al vanaf het
eerste jaar van de studie worden gevolgd.
Specialistische vakken in het 4 e jaar Semester/blok
• Ziekten van het Zenuwstelsel/Neurologie 1 9 ec 1.2
• Psychofarmacologie 6 ec 2.1
• Slaap/Waak Stoornissen 9 ec 2.2
• Literatuurtentamen 3 of 6 ec alle
Studenten kunnen ook deelnemen aan onderstaande Research Master cursus. Let op:
Research Master studenten hebben voorrang bij deze cursus.
• Neurocognitive Aging (OP) 6 ec 1.2
Verplichte onderdelen van de stage in het 4 e jaar
Voor studenten Klinische Neuropsychologie is het volgende ook verplicht om te kunnen
voldoen aan eisen voor de Basisaantekening Psychodiagnostiek-NIP en de Aantekening
Vereisten Postdoctorale Opleiding Gezondheidszorgpsycholoog (zie Hoofdstuk 4).
1. Collectieve Stagebijeenkomsten Klinische Neuropsychologie (3 ec; is onderdeel van de
19 ec van de stage).
2. Drie beoordeelde neuropsychologische casussen (4 ec; zijn onderdeel van de 19 ec van
de stage).
De inschrijving voor deze onderdelen is vóór respectievelijk tijdens de stage bij de stagecoördinator
Klinische Neuropsychologie.
8. De afstudeeropdracht bij Psychonomie en Klin. Neuropsychologie
De afsluiting van de studie is de afstudeeropdracht, die uit drie onderdelen bestaat: stage,
werkstuk en colloquia. In de specialisatie Psychonomie is de totale omvang 36 ec (stage
minstens 10 ec, werkstuk minstens 18 ec, colloquia 1 ec). In de specialisatie Klinische
Neuropsychologie is de totale omvang 39 ec (stage minstens 19 ec, werkstuk minstens 18
ec, colloquia 1 ec).
Hier volgt een kort overzicht van de richtlijnen omtrent de afstudeeropdracht die de programmagroep
Psychonomie hanteert. In de brochure Informatie over Psychonomie wordt
een en ander uitgebreid behandeld. Het vroegtijdig zoeken naar en tot overeenstemming
komen met een interne begeleider is aan te raden: pas wanneer een begeleidend staflid is
gevonden kan officieel met de werkzaamheden worden aangevangen. Ter oriëntatie zijn
er onderwerpen voor stages en werkstukken en een overzicht van de mogelijkheden om
stages of werkstukken te doen binnen de programmagroep. Deze informatie is te vinden
in de brochure, in een klapper op het secretariaat (kamer 620) en op de prikborden. Soms
zijn er concrete verzoeken van externe instanties of zoeken stafleden van de programmagroep
op korte termijn samenwerking met een student. Dergelijke aanbiedingen worden
bekend gemaakt op het publicatiebord bij het secretariaat, in de hal of op de website.
In de stage worden onder supervisie werkzaamheden gedaan die een afgestudeerd psychonoom
of klinisch neuropsycholoog beroepsmatig uitvoert. Dit kan variëren van het doen
van experimenteel onderzoek tot het uitvoeren van praktijkwerk. Een stage kan zowel bij
de programmagroep zelf als bij een externe instantie plaats vinden.
1 De code voor aanmelding via Studieweb is K.09. Informatie op Blackboard: UvA
Onderwijs> Faculteit Geneeskunde> Geneeskunde> 3e jaar> GNK> 3.1 Ziekten van het
Zenuwstelsel.
studiegids09-10.indb 321 9-6-2009 12:22:10
321

322
Programmagroep Psychonomie
De neuropsychologische stage is altijd in de klinische setting en bestaat uit diagnostiek,
indicatiestelling en behandeling. De student stelt drie casussen op volgens de regels
van het NIP en levert die ter beoordeling in. De 4 ec voor beoordeling van de casussen
zijn onderdeel van de studielast van de stage (19 ec). Het bijwonen van zes collectieve
stagebijeenkomsten is verplicht. Ook de 3 ec voor het bijwonen van de collectieve stagebijeenkomsten
is onderdeel van de studielast van de stage (19 ec). Voor de klinische stage
in de specialisatie Klinische Neuropsychologie is een brochure verkrijgbaar, Informatie
voor Studenten, waarin uitgebreide informatie staat. Voor de brochure, informatie over
en goedkeuring van stages wende men zich tot de stagecoördinator klinische neuropsychologie.
In het werkstuk wordt de gehele empirische cyclus doorlopen. Ook een werkstuk kan
worden gedaan aan de hand van een wetenschappelijke vraag of aan de hand van een
vraag uit de praktijk. De onderzoeksvraag moet wel op het terrein van de psychonomie
of de klinische neuropsychologie liggen en de student dient het gehele traject af te leggen,
van het ontwikkelen en uitwerken van de onderzoeksvraag tot en met het bespreken
van de implicaties van de resultaten voor praktijk en theorie. Als de vraagstelling en de
methode enigszins duidelijk zijn, schrijft de student een werkstukconcept dat wordt besproken
met een referent, de werkstukconceptbespreking. De referent wordt de tweede
beoordelaar. Als afronding van het werkstuk wordt niet alleen een verslag geschreven,
maar ook een mondelinge presentatie gegeven, de werkstukbespreking. Werkstukbesprekingen
worden altijd op donderdagmiddag gehouden.
In de alledaagse praktijk is het dus van groot belang steeds de mededelingen op de mededelingenborden
op de zesde verdieping en de website van Psychonomie in de gaten
te houden. Daarnaast kunnen studenten naar aanleiding van hun specifieke interesses
contact opnemen met hun mentor of met individuele stafleden.
9. De afstudeerplechtigheid
Aan de afstudeerplechtigheid voor de bachelorstudenten wordt elders in deze studiegids
aandacht besteed. De afstudeerplechtigheid voor de masterstudenten vindt plaats op de
laatste donderdag van elke maand, met uitzondering van de maanden juli, augustus en
december. De plechtigheid duurt ongeveer 15 minuten en vindt plaats in de Senaatskamer
(kamer A220) op de 2 e verdieping. Hier is voldoende zitruimte voor familie en vrienden.
Bij het afstuderen zijn in elk geval een voorzitter en een secretaris van de programmagroep
Psychonomie aanwezig als vertegenwoordigers van de examencommissie. De plechtigheid
bestaat uit drie vaste onderdelen. Ten eerste kunnen vragen worden gesteld aan
de student(e) over de studie, bijvoorbeeld over het werkstuk. Dan volgt het plaatsen van
de handtekeningen door de examencommissie en de student(e) en het overbrengen van
felicitaties. Ten slotte spreekt een lid van de examencommissie nog enkele persoonlijke
woorden. Over het algemeen is dit de werkstukbegeleider van de betreffende student(e).
Het kan ook de stage- of scriptiebegeleider zijn, mits dit tijdig (aan het begin van de
maand van het afstuderen) aan het secretariaat wordt doorgegeven.
studiegids09-10.indb 322 9-6-2009 12:22:10

studiegids09-10.indb 323 9-6-2009 12:22:10

Code Naam
Docent (en)
Semester 1
Blok 1
Aanbod Psychonomie
Semester 1
Blok 2
EC Code Naam
Docent (en)
BP00 Inleiding en Perceptie en Bewustzijn 5 BP05V Hogere Mentale Processen
Prof. dr. Lamme
Prof. dr. Murre & Dr. Rouw
BP01 Aandacht, Actie en Controle
3 BP03V Taal
Prof. dr. Ridderinkhof
Prof. dr. De Groot
BP04V Leren en Geheugen
4 BP02V Emoties
Prof. dr. Raaijmakers
Dr. Phaf
BP09V Experimental Design
Dr. Koele
3
BP07 Experimentatie
BP11
Alle docenten Basisprogramma Brein & Cognitie
Klinische Neuropsychologie
Prof. dr. Schmand, Dr. Van der Werf & Dr. Geurts
BP19 Practicum Neuropsychologische Tests
Dr. Van der Werf & Dr. Schilt
BP08V Symposium
Prof. dr. De Groot et al.
MP15 Diagnostiek 2 Klinische Neuropsychologie
Dr. Geurts & Dr. Spaan
6
MP16 Neuropsychologische Revalidatie
Prof. Dr. Schmand & Dr. Spaan
6
MP00 Toegepaste Functieleer
Prof. dr. Raaijmakers
9
Semester 2
Semester 2
Blok 1
Blok 2
Code Naam
EC Code Naam
Docent (en)
Docent (en)
MP20 Cognitie van Meertaligen
Prof. dr. De Groot
BK40 Diagnostiek 1
Dr. Geurts, Dr. Schilt, Prof. dr. Kamphuis
BP23 Gespreksvaardigheden voor KNP
Dr. Schilt & Dr. Van der Werf
BP18 Inleiding Programmeren
Drs. Van der Leij & Drs. Wokke
BK43 Psychologische Interventies 1
Dr. Morina
MP06 Psychofarmacologie
Drs. Hulstijn
MP17 Psychophysiological Experimentation
Dr. Hofman
6 MP12 Connectionistische Modellen 1
Prof. dr. Murre
3 MP14 Connectionistische Modellen 2
Prof. dr. Murre
3 BP22 Neurowetenschappen
Dr. Talamini & Dr. Donner
3 MP18 Omgevingspsychologie
Dr. Hamel
6 MP19 De Psychologie van het Ontwerpen
Dr. Hamel
6 BP20 Psychopathologie voor Kl. Neuropsy.
Dr. Geurts & Dr. Van der Werf
3 MP13 Slaap/Waak Stoornissen
Dr. Hofman & Prof. Dr. Kerkhof
BP21 Statistiek voor KNP
Dr. Koele
Gedurende het hele jaar kan men een Literatuurtentamen (3 of 6 ec) doen en deelnemen aan de Collectieve
Stagebijeenkomsten Klinische Neuropsychologie (3 ec).
studiegids09-10.indb 324 9-6-2009 12:22:10
EC
2
3
3
6
5
4
1
EC
6
3
6
6
3
6
9
3

Psychonomie, Bachelor Cursusbeschrijvingen
Basisprogramma Brein en Cognitie,
Inleiding en Perceptie en Bewustzijn
Punten 5 EC
Tentamencode BP00
Plaats in het rooster Semester 1, blok 1
Toelatingsvoorwaarden Propedeuse psychologie en Onderzoekspracticum
Docent, Inlichtingen Inleiding: Prof. dr. A.M.B. de Groot,
Perceptie en Bewustzijn: Prof. dr. V.A.F. Lamme
Leerdoel en Inhoud
Perceptie en Bewustzijn biedt een cognitief neurowetenschappelijk perspectief op de
vraag hoe wij in staat zijn onze omgeving waar te nemen en wat bepaalt dat we ons van
sommige dingen bewust zijn en van andere niet. Hierbij komen de volgende onderwerpen
aan bod: hogere en lagere perceptuele processen, lateralisatie en bewuste versus onbewuste
waarneming. Bij elk onderwerp wordt zowel behandeld welke cognitieve functies
hier onderscheiden kunnen worden, als hoe deze cognitieve functies in verband gebracht
kunnen worden met hersenlocaties en hersenfuncties. Om daar een goed beeld van te
krijgen is het noodzakelijk resultaten van verschillende onderzoeksmethoden (o.a. uit
de neuropsychologie, cognitieve psychologie en neuroscience) te integreren. Bij de genoemde
onderwerpen wordt niet enkel ingegaan op de belangrijke theorieën en onderzoeksresultaten,
maar ook op wat de controverses hierbij zijn. Na afloop heeft de student
een coherente visie op deze problematiek, die aansluit bij de meest moderne theorieën en
gegevens, zodat hij/zij makkelijk een artikel over deze onderwerpen kan lezen op review
niveau (bijvoorbeeld in TICS, Trends in Cognitive Sciences of TINS, Trends in Neurosciences).
Ook zou hij/zij zich zelfstandig moeten kunnen verdiepen in een van deze
onderwerpen door literatuuronderzoek (scriptie).
Onderwijsvorm
Hoorcolleges. Collegeslides en andere informatie zijn beschikbaar op Blackboard.
Toetsvorm
Schriftelijke toets over opgefriste voorkennis: Gazzaniga hoofdstuk 1-4 (20% van het
eindcijfer); schriftelijk tentamen met multiple choice vragen over de inhoud van het boek
en de colleges (80% van het eindcijfer).
Studiematerialen en kosten
• Gazzaniga, M. S., Ivry, R. B., & Mangun, G. R. (2009). Cognitive Neuroscience, the
biology of the mind (3rd ed.). New York: Norton. ISBN 9780393111361. (700 pagina’s).
Hoofdstuk 1-4 voor de opstarttoets, en 5, 6, 11 (p. 445-477), 12 (p. 537-552), 14 (p. 606-
610, fig. 14.17). Kosten circa € 50,-.
• Hoofdstuk 16 van de 2e editie van Gazzaniga, staat op Blackboard.
• Collegestof.
Onderwijstijden
Ma. 31-08-2009 13.00-14.00 uur Inleiding A406
Ma. 07-09-2009 t/m 28-09-2009 13.00-16.00 uur Perceptie & Bewustzijn A - E
Di. 08-09-2009 t/m 22-09-2009 13.00-16.00 uur Perceptie & Bewustzijn A - E
Toetsdata
Ma. 07-09-2009 13.00 uur bij aanvang college toets Gazzaniga hoofdstuk 1-4
Vr. 02-10-2009 12.00-14.00 uur (tijd onder voorbehoud)
Vr. 30-10-2009 13.00-15.00 uur herkansing (tijd onder voorbehoud)
studiegids09-10.indb 325 9-6-2009 12:22:11
325

326
Psychonomie, Bachelor Cursusbeschrijvingen
Basisprogramma Brein en Cognitie
Aandacht, Actie en Controle
Punten 3 EC
Tentamencode BP01
Plaats in het rooster Semester 1, blok 1
Toelatingsvoorwaarden Propedeuse psychologie en Onderzoekspracticum
Docent, Inlichtingen Prof. dr. K.R. Ridderinkhof
Leerdoel en Inhoud
Een cognitief neurowetenschappelijk perspectief op de vraag hoe wij in staat zijn om
te gaan met de grote hoeveelheid informatie die vanuit onze omgeving op ons afkomt.
Onderwerpen zijn: aandacht, actie, motoriek en executieve functies. De wijze waarop de
cursus is opgezet is hetzelfde als bij Perceptie en Bewustzijn.
Onderwijsvorm
Hoorcolleges. Slides van de colleges en andere informatie zijn beschikbaar op Blackboard.
Toetsvorm
Schriftelijk tentamen met multiple choice vragen over de inhoud van het boek en de
colleges.
Studiematerialen en kosten
• Gazzaniga, M. S., Ivry, R. B., & Mangun, G. R. (2009). Cognitive Neuroscience, the
biology of the mind (3rd ed.). New York: Norton. ISBN 9780393111361. (700 pagina’s).
Hoofdstuk 12, 7, 13. Kosten circa € 50,-.
• Collegestof.
Onderwijstijden
Ma. 05-10-2009 t/m 19-10-2009 13.00-16.00 uur GebA-zaal E
Di. 06-10-2009 t/m 13-10-2009 13.00-16.00 uur GebA-zaal E
Toetsdata
Vr. 23-10-2009 12.00-14.00 uur (tijd onder voorbehoud)
Vr. 27-11-2009 12.00-14.00 uur herkansing (tijd onder voorbehoud)
studiegids09-10.indb 326 9-6-2009 12:22:11

Psychonomie, Bachelor Cursusbeschrijvingen
Basisprogramma Brein en Cognitie
Leren en Geheugen
Punten 4 EC
Tentamencode BP04V
Plaats in het rooster Semester 1, blok 1
Toelatingsvoorwaarden Propedeuse psychologie en Onderzoekspracticum
Docent, Inlichtingen Prof. dr. J.G.W. Raaijmakers
Leerdoel
De student vertrouwd maken met theorieën en onderzoeksmethoden op het terrein van
de geheugenpsychologie.
Inhoud
Overzicht van de verschillende benaderingen en de theoretische achtergronden binnen de
geheugenpsychologie, alsmede de biologische grondslagen van leren en geheugen. Aan de
orde komen onder andere: interferentie en vergeten; aandacht en geheugen; semantisch
en episodisch geheugen; impliciete en expliciete geheugentaken; herkenning en herinnering;
amnesie; associatieve netwerkmodellen.
Onderwijsvorm
Hoorcolleges
Toetsvorm
Schriftelijk tentamen, open vragen.
Studiematerialen en kosten
• Gazzaniga, M. S., Ivry, R. B., & Mangun, G. R. (2009). Cognitive Neuroscience, the
biology of the mind (3rd ed.). New York: Norton. ISBN 9780393111361. (700 pagina’s).
Hoofdstuk 8. Kosten circa € 50,-.
• Radvansky, G. (2006). Human Memory. London: Allyn & Bacon. (434 pagina’s).
ISBN: 9780205457601. Kosten circa € 61,-.
• Collegestof.
Onderwijstijden
Ma. 26-10-2009 t/m 16-11-2009 13.00-15.00 uur GebA-zaal E
Di. 27-10-2009 t/m 10-11-2009 13.00-15.00 uur GebA-zaal E
Wo. 28-10-2009 t/m 11-11-2009 13.00-15.00 uur GebA-zaal 305
Toetsdata
Vr. 20-11-2009 12.00-14.00 uur (tijd onder voorbehoud)
Vr. 15-01-2010 12.00-14.00 uur herkansing (tijd onder voorbehoud)
studiegids09-10.indb 327 9-6-2009 12:22:11
327

328
Psychonomie, Bachelor Cursusbeschrijvingen
Basisprogramma Brein en Cognitie
Experimental Design
Punten 3 EC
Tentamencode BP09V
Plaats in het rooster Semester 1, blok 1
Toelatingsvoorwaarden Propedeuse psychologie en Onderzoekspracticum
Docent, Inlichtingen Dr. P. Koele
Leerdoel
Het geven van een overzicht van verschillende experimentele proefopzetten (en de bijbehorende
analyses) die beogen met zo weinig mogelijk proefpersonen toch scherpe toetsen
van de onderzoekshypothese mogelijk te maken.
Inhoud
Parallel aan de colleges in het begin van het basisprogramma worden in deze cursus over
variantie-analyse de belangrijkste experimentele designs behandeld en de erbij behorende
analyse van data. Deze designs worden niet alleen vanuit statistisch oogpunt besproken,
maar vooral ook in termen van experimentele voor- en nadelen. Aan de orde komen de
volgende onderwerpen.
1 Factoriële designs: hoofd- en interactie-effecten, simpele effecten, contrasten, post hoc
vergelijkingen, fixed and random factors (generaliseerbaarheid), manipulation and
classification factors (causaliteit);
2 Factoriële designs met herhaalde metingen: trendanalyse (orthogonale contrasten),
post-hoc vergelijkingen;
3 Randomised block designs en covariantie-analyse;
4 Geneste designs en split-plot designs;
5 Latijnse vierkanten.
Onderwijsvorm
Hoorcolleges
Toetsvorm
Schriftelijk tentamen met open vragen.
Studiematerialen en kosten
• Syllabus Experimental Design (verkrijgbaar bij VSPA boekenbalie). Kosten circa € 7,-
• Collegestof.
Onderwijstijden
Ma. 31-08-2009 09.00-10.00 uur, A304 introductie
Ma. 07-09-2009 t/m 21-09-2009 09.00-11.00 uur, A304
Vr. 11-09-2009 t/m 18-09-2009 09.00-11.00 uur, A108
Toetsdata
Vr. 25-09-2009 14.00-16.00 uur (tijd onder voorbehoud)
Vr. 13-11-2009 12.00-14.00 uur herkansing (tijd onder voorbehoud)
studiegids09-10.indb 328 9-6-2009 12:22:11

Psychonomie, Bachelor Cursusbeschrijvingen
Basisprogramma Brein en Cognitie
Experimentatie
Punten 6 EC
Tentamencode BP07
Plaats in het rooster Semester 1, blok 1 en 2
Toelatingsvoorwaarden Propedeuse psychologie en Onderzoekspracticum
Docent Alle docenten van het Basisprogramma Brein en Cognitie
Inlichtingen De docent van het blok van het basisprogramma waar de experimenten
bij horen.
Analyseopdrachten Prof. dr. J.G.W. Raaijmakers
Coördinatie Dr. R. Hamel
Leerdoel
Het verkrijgen van inzicht in de keuze van een experimenteel paradigma in het licht van
een specifieke vraagstelling.
Inhoud
Parallel aan de colleges van het basisprogramma komt in dit practicum een aantal experimentele
paradigma’s aan de orde die relevant zijn voor het onderwerp dat in de colleges
wordt behandeld: perceptie en bewustzijn, aandacht, actie en controle, leren en geheugen,
hogere mentale processen, taal en emoties. Men maakt ‘hands on’ kennis met circa tien
paradigma’s en men oefent met de bijbehorende experimentele opstellingen.
Onderwijsvorm
Per onderdeel voeren studenten in groepjes twee experimenten en één analyse-opdracht
uit en rapporteren de resultaten. De groepen worden samengesteld tijdens het eerste college
van het Basisprogramma Brein en Cognitie, Inleiding.
Toetsvorm
Groepsverslagen van experimenten en analyse-opdrachten.
Studiematerialen en kosten
• Op Blackboard staan de opdrachten en de benodigde uitleg en gegevens.
Onderwijstijden
Introductie: Ma. 31-08-2009 tijdens het eerste college van het onderdeel Inleiding.
De opdrachten bij de eerste drie onderdelen kunnen individueel worden gedaan; daarna
gaat het in groepen en in de experimenteerruimte: Ma. 26-10-2009 t/m Vr. 29-01-2010,
9.00-22.00 uur, A602. Gedurende die gehele periode is deze kamer beschikbaar voor de
groepen om de experimenten uit te voeren. De gang van zaken wordt tijdig via Blackboard
bekend gemaakt.
studiegids09-10.indb 329 9-6-2009 12:22:11
329

330
Psychonomie, Bachelor Cursusbeschrijvingen
Basisprogramma Brein en Cognitie
Klinische Neuropsychologie
Punten 5 EC
Tentamencode BP11
Plaats in het rooster Semester 1, blok 1 en 2
Toelatingsvoorwaarden Propedeuse psychologie en Onderzoekspracticum
Docenten, Inlichtingen Prof. dr. B.A. Schmand, Dr. S.P. van der Werf, Dr. H.M. Geurts
Leerdoel
Overzicht krijgen van de verschillende klinische syndromen uit de neuropsychologie.
Inhoud
Parallel aan de colleges van het Basisprogramma Brein en Cognitie (1) t/m (7) worden
in de colleges Klinische Neuropsychologie basisbegrippen en klinische syndromen uit
de neuropsychologie behandeld. Deze cursus is bedoeld als algemene oriëntatie op het
onderwerp en op de verscheidenheid van klinische toepassingen.
Onderwijsvorm
Hoorcolleges en literatuurstudie
Toetsvorm
Schriftelijk tentamen, korte opstelvragen. Voor beide deeltentamens moet het cijfer een
voldoende zijn. Bij de herkansing kan men tentamen doen over deel 1, deel 2 of over beide
delen
Studiematerialen en kosten
• Deelman, B., Eling, P.A.T.M., Haan, E. de, & Zomeren, E. van. (2004). Klinische
Neuropsychologie. Amsterdam: Boom. ISBN: 9789053529751. (576 pagina’s). Kosten
circa € 52,-.
• Artikelen worden verstrekt.
Onderwijstijden
Inleiding
Wo. 09-09-2009 09.00-12.00 uur A306
Perceptie en Bewustzijn
Wo. 16-09-2009 09.00-12.00 uur A306
Aandacht, Actie en Controle
Wo. 23-09-2009 09.00-12.00 uur A306
Leren en Geheugen
Wo. 07-10-2009 09.00-12.00 uur A306
Hogere Mentale Processen
Wo. 28-10-2009 09.00-12.00 uur A306
Taal
Wo. 25-11-2009 09.00-12.00 uur A305
Emoties
Wo. 02-12-2009 09.00-12.00 uur A305
Toetsdata
Wo. 14-10-2009 09.00-11.00 uur deel 1
Wo. 09-12-2009 09.00-11.00 uur deel 2
Wo. 10-02-2010 09.00-11.00 uur herkansing
studiegids09-10.indb 330 9-6-2009 12:22:11

Psychonomie, Bachelor Cursusbeschrijvingen
Basisprogramma Brein en Cognitie,
Practicum Neuropsychologische Tests
Punten 4 EC
Tentamencode BP19
Plaats in het rooster Semester 1, blok 1 en 2
Toelatingsvoorwaarden Propedeuse psychologie en Onderzoekspracticum
Docenten, Inlichtingen Dr. H.M. Geurts, Dr. T. Schilt, Prof. dr. B.A. Schmand,
Dr. S.P. van der Werf
Inlichtingen Dr. S.P. van der Werf, Dr. T. Schilt
Leerdoel
Het kennismaken met en leren afnemen van neuropsychologische tests en het leren interpreteren
van testresultaten.
Inhoud
Parallel aan de colleges van het basisprogramma en de colleges Klinische Neuropsychologie
komen in dit practicum neuropsychologische tests aan de orde die relevant zijn voor
het onderwerp dat in de colleges wordt behandeld en de met dat onderwerp gerelateerde
syndromen. Men maakt kennis met een groot aantal tests en men oefent met het afnemen
ervan en met het uitwerken van de resultaten.
Onderwijsvorm
De studenten worden verdeeld in drie groepen en oefenen zes keer (dus per onderdeel één
keer) een hele dag een aantal tests. Zij krijgen hierbij enkele praktische opdrachten.
Toetsvorm
Schriftelijk tentamen, open vragen. Voor beide deeltentamens moet het cijfer een voldoende
zijn. Bij de herkansing kan men tentamen doen over deel 1, deel 2 of over beide
delen
Studiematerialen en kosten
• Lezak, M. D., Howieson, D. B., & Loring, D. W. (2004). Neuropsychological Assessment
(4th ed.). Oxford: Oxford University Press. ISBN 9780195111217. (1016 pagina’s). Kosten
circa € 89,-.
Onderwijstijden
De groepen krijgen per onderdeel elk één dag practicum van 10.00-17.00 uur. Indeling en
zaal worden nader bekendgemaakt.
Perceptie (Dr. T. Schilt)
Do. 10-09-2009 Vr. 18-09-2009 Do. 17-09-2009
Aandacht (Dr. H.M. Geurts
Do. 24-09-2009 Vr. 25-09-2009 Do. 08-10-2009
Leren en Geheugen (Prof. dr. B.A. Schmand)
Do. 15-10-2009 Vr. 09-10-2009 Vr. 16-10-2009
Hogere Mentale Processen (Dr. S. P. van der Werf)
Do. 05-11-2009 Vr. 13-11-2009 Do. 12-11-2009
Taal (Dr. T. Schilt)
Do. 26-11-2009 Vr. 11-12-2009 Do. 10-12-2009
Emoties (Dr. S.P. van der Werf)
Do. 14-01-2010 Vr. 18-12-2009 Do. 21-01-2010
studiegids09-10.indb 331 9-6-2009 12:22:11
331

332
Psychonomie, Bachelor Cursusbeschrijvingen
Toetsdata
Di. 03-11-2009 09.00-11.00 uur deel 1
Di. 26-01-2010 09.00-11.00 uur deel 2
Di. 23-02-2010 09.00-11.00 uur herkansing
Bijzonderheden
Aanwezigheid is verplicht. Het rooster van de practica wordt via Blackboard twee weken
voor aanvang van de cursus bekendgemaakt.
studiegids09-10.indb 332 9-6-2009 12:22:11

Psychonomie, Bachelor Cursusbeschrijvingen
Basisprogramma Brein en Cognitie
Symposium
Punten 1 EC
Tentamencode BP08V
Plaats in het rooster Semester 1, blok 1 en 2
Toelatingsvoorwaarden Propedeuse psychologie en Onderzoekspracticum
Docent, Inlichtingen Prof. dr. A.M.B. de Groot
Leerdoel en Inhoud
Parallel aan de colleges van het basisprogramma gaan de studenten in het Symposium
dieper in op een onderwerp binnen de psychonomie. Zij bereiden daarover in groepsverband
een presentatie voor. Er komt een lijst met onderwerpen. De studenten krijgen bij
inschrijving en via Blackboard een formulier waarin zij drie voorkeuren kunnen opgeven.
De coördinator maakt de groepsindeling, die uiterlijk één week na de introductie van de
cursus beschikbaar zal zijn. Verdere bijeenkomsten moeten de studenten zelf regelen. Bij
die bijeenkomsten worden de gevonden literatuur besproken en worden afspraken gemaakt
wie wat in de komende weken gaat doen. Op de eerste bijeenkomst krijgt men een
lijst met alle namen waarop men zelf de adressen en telefoonnummers kan invullen. Men
heeft een periode van circa tien weken voor het voorbereiden van de presentatie. Na vier
en na acht weken moet men verslag uitbrengen aan de coördinator: na vier weken moet
het onderwerp verder zijn ingevuld en wordt een lijstje met literatuur besproken; na acht
weken wordt een eerste versie van de PowerPoint-presentatie besproken. De definitieve
presentatie (in de vorm van een PowerPoint-bestand) wordt uiterlijk op de dag van het
Symposium ingeleverd. De presentatie moet goed te begrijpen zijn voor medestudenten.
De coördinator draagt zorg voor de organisatie van de symposiumdag. Per groepje is
maximaal 20 minuten beschikbaar.
Onderwijsvorm
Voorbereiden presentatie in groepsverband.
Toetsvorm
Presentatie.
Bijzonderheden
Aanwezigheid is verplicht en wordt gecontroleerd.
Onderwijstijden
Indeling en afspraken
Ma. 28-09-2009 16.00-17.00 GebA-zaal E
Data inleveren verslag en proefpresentaties worden bekendgemaakt via Blackboard.
Presentaties
Do. 17-12-2009 09.00-17.00 GebA-zaal 306 en 108
studiegids09-10.indb 333 9-6-2009 12:22:11
333

334
Psychonomie, Bachelor Cursusbeschrijvingen
Basisprogramma Brein en Cognitie
Hogere Mentale Processen
Punten 2 EC
Tentamencode BP05V
Plaats in het rooster Semester 1, blok 2
Toelatingsvoorwaarden Propedeuse psychologie en Onderzoekspracticum
Docent, Inlichtingen Prof. dr. J.M.J. Murre, Dr. R. Rouw
Leerdoel en Inhoud
In deze cursus worden de ‘typisch menselijke’ complexe vormen van informatieverwerking
behandeld. Wat betekent bijvoorbeeld het hebben (of juist niet hebben) van een
hoge intelligentie? Op welke wijze worden moeilijke problemen opgelost? En hoe verschilt
hierbij een creatieve van een niet-creatieve oplossing? De cursus maakt de student
vertrouwd met de huidige stand van zaken in het onderzoek naar deze hogere mentale
processen. Zowel klassieke theorieën als recente bevindingen komen aan bod. Onderwerpen
zijn: intelligentie, probleemoplossen, redeneren, beslissen, expertise en verschillen
tussen individuen.
Onderwijsvorm
Hoorcolleges
Toetsvorm
Schriftelijk tentamen, open vragen.
Studiematerialen en kosten
• Artikelen; nadere inlichtingen worden tijdig verstrekt via Backboard.
• Collegestof.
Onderwijstijden
Ma. 23-11-2009 t/m 30-11-2009 13.00-15.00 uur GebA-zaal E
Di. 24-11-2009 13.00-15.00 uur GebA-zaal E
Wo. 25-11-2009 13.00-15.00 uur GebA-zaal 305
Toetsdata
Vr. 04-12-2009 12.00-14.00 uur (tijd onder voorbehoud)
Vr. 22-01-2010 12.00-14.00 uur herkansing (tijd onder voorbehoud)
studiegids09-10.indb 334 9-6-2009 12:22:11

Psychonomie, Bachelor Cursusbeschrijvingen
Basisprogramma Brein en Cognitie
Taal
Punten 3 EC
Tentamencode BP03V
Plaats in het rooster Semester 1, blok 2
Toelatingsvoorwaarden Propedeuse psychologie en Onderzoekspracticum
Docenten, Inlichtingen Prof. dr. A.M.B. de Groot
Leerdoel
Kennisnemen en begrijpen van belangrijke taalpsychologische kwesties, theorieën, en bevindingen,
alsmede van de belangrijkste onderzoeksmethoden.
Inhoud
Een overzicht van de taalpsychologie. Aan de orde komen de aard van taal en van taalkennis,
de relatie tussen taalkunde en taalpsychologie, de architectuur van het taalsysteem
en diens relatie met de rest van het cognitieve systeem, het herkennen van gesproken en
geschreven woorden, ontleden en interpreteren van zinnen, tekstbegrip, spraakproductie,
taalstoornissen, biologische factoren, meertaligheid en een breed assortiment van taalpsychologische
onderzoeksmethoden.
Onderwijsvorm
Hoorcolleges
Toetsvorm
Schriftelijk tentamen, open vragen.
Studiematerialen en kosten
• Gazzaniga, M. S., Ivry, R. B., & Mangun, G. R. (2009). Cognitive Neuroscience, the
biology of the mind (3rd ed.). New York: Norton. ISBN 9780393111361. (700 pagina’s).
Hoofdstuk 10, pp. 388-445. Kosten circa € 50,-.
• Aanvullende literatuur wordt nader bekendgemaakt.
• Collegestof.
Onderwijstijden
Ma. 07-12-2009 t/m 14-12-2009 13.00-16.00 uur GebA-zaal E
Wo. 09-12-2009 t/m 16-12-2009 13.00-16.00 uur GebA-zaal 305
Toetsdata
Vr. 08-01-2010 13.00-15.00 uur (tijd onder voorbehoud)
Vr. 19-02-2010 15.00-17.00 uur (tijd onder voorbehoud)
studiegids09-10.indb 335 9-6-2009 12:22:12
335

336
Psychonomie, Bachelor Cursusbeschrijvingen
Basisprogramma Brein en Cognitie
Emoties
Punten 3 EC
Tentamencode BP02V
Plaats in het rooster Semester 1, blok 2
Toelatingsvoorwaarden Propedeuse psychologie en Onderzoekspracticum
Docent, Inlichtingen Dr. R.H. Phaf
Leerdoel en Inhoud
Het rijke en zeer gevarieerde veld van emotie-onderzoek zal in de cursus, noodzakelijkerwijs
slechts deels, worden bestreken. Het spectrum van emotiebenaderingen reikt van
fenomenologische, fysiologische, biologische tot cognitieve en ‘affective neuroscience’ benaderingen.
De op het eerste gezicht niet-samenhangende emotietheorieën en -modellen
zijn juist sterk met elkaar verbonden door discussies en door veelal op experimenteel werk
gebaseerde redeneringen. De nadruk in de cursus (en bij de toetsing) zal dan ook niet
zozeer liggen op passieve opslag van kennis en ‘feiten’, maar op het actief kunnen verantwoorden,
motiveren en met elkaar in verband brengen van de verschillende posities. De
cursus bestaat uit een bespreking van de belangrijkste historische en hedendaagse theorieën
en modellen over emotie. Vanuit een psychonomische invalshoek zal er relatief veel
aandacht worden besteed aan experimenteel onderzoek naar affectieve processen.
Onderwijsvorm
Na ieder hoorcollege zal het bijbehorende deel van de syllabus op Blackboard verschijnen.
Ter recapitulatie van de collegestof dient dit deel in ieder geval voor het volgende college
gelezen te worden. Vanwege het blokcursus-karakter is het van het grootste belang dat
studenten vanaf het eerste college actief studeren en bijblijven met de collegestof. Iedere
week zullen bovendien oefenvragen op Blackboard verschijnen die voor een deel als tentamenvragen
terugkomen.
Toetsvorm
Schriftelijk tentamen met open vragen over de literatuur en college
Studiematerialen en kosten
• Phaf, R. H. (2009). Emotie: Activatie of constructie? Deze syllabus wordt iedere keer dat
de cursus wordt gegeven, aangepast. Oudere versies zijn niet bruikbaar! Syllabus is te
downloaden via Blackboard.
• Losse artikelen (ook te downloaden via Blackboard).
• Collegestof.
Onderwijstijden
Ma. 11-01-2010 t/m 25-01-2010 13.00-16.00 uur GebA-zaal E
Di. 12-01-2010 t/m 19-01-2010 13.00-16.00 uur GebA-zaal E
Wo. 13-01-2010 t/m 20-01-2010 13.00-16.00 uur GebA-zaal 306
Toetsdata
Vr. 29-01-2010 12.00-14.00 uur (tijd onder voorbehoud)
Vr. 19-03-2010 12.00-14.00 uur (tijd onder voorbehoud)
studiegids09-10.indb 336 9-6-2009 12:22:12

Psychonomie, Bachelor Cursusbeschrijvingen
Bachelorthese Psychonomie
Punten 9 of 12 EC
Tentamencode BPT9 (9), BPT12 (12)
Plaats in het rooster Eerste en tweede Semester
Toelatingsvoorwaarden VRT-2 en Basisprogramma Brein en Cognitie
Docent, Inlichtingen Alle docenten van de programmagroep
Leerdoel
9 ec: het kunnen maken van een literatuuroverzicht op een specialistisch terrein. Deelleerdoelen:
het kunnen formuleren van een heldere vraagstelling op het terrein van de
specialisatie. Het kunnen zoeken naar en selecteren van de belangrijkste wetenschappelijke
literatuur over die vraagstelling. Het kunnen integreren en evalueren van de gevonden
literatuur in een eigen betoog waarin de vraagstelling wordt verantwoord en beargumenteerd
beantwoord. Het kunnen toepassen van relevante APA normen.
12 ec: naast het kunnen maken van een literatuuroverzicht ter grootte van 9 ec het kunnen
formuleren van een onderzoeksvoorstel gebaseerd op een vraagstelling die aansluit
bij het literatuuroverzicht.
Aanmelding en onderwerpkeuze
Studenten melden zich voor het begin van het semester aan via Studieweb. Aangemelde
studenten krijgen bericht. Ze schrijven zich in voor één of meer onderwerpen. Na plaatsing
bij een onderwerp kiest de student een deelonderwerp waarover de bachelorthese
wordt geschreven.
Werkwijze, eisen en beoordeling
De werkwijze bij het tot stand komen van de Bachelorthese, de eisen waaraan de these
moet voldoen en de beoordelingscriteria staan uitgebreid beschreven in het stuk “De
bachelorthese bij de opleiding Psychologie aan de UvA”, dat te vinden is op Blackboard
bij het vak Bachelorthese. De student levert tijdens het traject de volgende producten
op: vraagstelling en gevonden literatuur, opzet, eindversie, verbeterde eindversie. Bij elk
product, behalve het eerste, geeft de student schriftelijk aan hoe de feedback van de docent
op het voorgaande product is verwerkt. De betreffende opleverdata worden direct na
de introductiebijeenkomst schriftelijk vastgelegd in een thesecontract. De cursus wordt
afgesloten met een presentatie van de these aan medestudenten. Studenten kunnen gedurende
de eerste twee weken besluiten te stoppen met de cursus, daarna leidt stoppen tot
een onvoldoende beoordeling
Omvang
In de bachelorthese moeten 15-17 onderzoeksartikelen (tijdschriftartikelen en hoofdstukken
uit geredigeerde boeken) worden behandeld. De these heeft een omvang van 5000-
6000 woorden. In punten is de omvang 9 ec. Voor 12 ec zie leerdoel.
Literatuur
• Starreveld, P.A. (Ed.). (2007). Verslaglegging van psychologisch onderzoek. Amsterdam:
Boom. ISBN 9085063035. Kosten circa € 25,-.
• Syllabus: De bachelorthese bij de Opleiding Psychologie aan de UvA. Op Blackboard
staat altijd de meest recente versie.
studiegids09-10.indb 337 9-6-2009 12:22:12
337

338
Psychonomie, Bachelor Cursusbeschrijvingen
Diagnostiek 1: Psychodiagnostiek
Punten 3 EC
Tentamencode BK40
Plaats in het rooster Semester 2, blok 1
Toelatingsvoorwaarden Propedeuse en verplichte cursussen tweede jaar
Docenten Dr. H.M. Geurts, Dr. T. Schilt, Prof. dr. J.H. Kamphuis
Inlichtingen Prof. dr. J.H. Kamphuis
Inhoud en Leerdoelen
Deze cursus omvat een brede, representatieve introductie tot de psychodiagnostiek.
Psychodiagnostiek wordt geïntroduceerd als een bij uitstek scientist-practitioner-activiteit
die vele werkvelden betreft. In de reeks van audiovisueel ondersteunde colleges komt
onder andere aan bod: de diagnostische cyclus, veelgebruikte instrumenten (bv. gespreksvoering,
zelfrapportage, observatie), meest gangbare vraagstellingen en werkwijzen,
patroonherkenning, rapportage. Qua casuïstiek zal de nadruk in deze cursus liggen op de
klinische psychodiagnostiek en de neuropsychologische diagnostiek.
Onderwijsvorm
Serie hoorcolleges, met aanvullend individuele opdrachten naar aanleiding van casepresentaties;
tevens een werkgroep. Cases zullen deels via cd-rom dan wel Blackboard
worden aangeboden. Parallel aan de colleges zijn er werkgroepen.
Toetsvorm
Schriftelijk tentamen over collegestof en literatuur, en opdrachten n.a.v. case-presentaties.
Tentamen op basis van een combinatie van meerkeuzevragen en open vragen. Studenten
zullen tevens opdrachten in kleine groepen uitvoeren.
Studiematerialen en kosten
• Luteijn, F., Arindell, W.A., Deelman, B.G., Kamphuis, J.H., & Vertommen, H.,
(2008). Psychologische diagnostiek in de gezondheidszorg. Utrecht: Lemma. ISBN
978905312500 (€ 52,- ).
• Klapper met aanvullende literatuur.
Onderwijstijden
Do. 04-02-2010 t/m 25-02-2010 13.00-15.00 uur A 406
Vr. 05-02-2010 t/m 19-02-2010 13.00-15.00 uur A 108
Toetsdata:
Wo. 03-03-2010 12.00-14.00
Datum en plaats herkansing worden nader bekend gemaakt.
Bijzonderheden
Colleges en werkgroepen zijn verplicht!
studiegids09-10.indb 338 9-6-2009 12:22:12

Psychonomie, Bachelor Cursusbeschrijvingen
Gespreksvaardigheden voor Klinisch Neuropsychologen
Punten 3 EC
Tentamencode BP23
Plaats in het rooster Semester 2, blok 1
Toelatingsvoorwaarden Propedeuse en verplichte cursussen tweede jaar
Aantal deelnemers max. 32
Docenten, Inlichtingen Dr. T. Schilt; Dr. S.P. van der Werf
Inhoud en leerdoelen
De anamnese vormt een belangrijke en centrale pijler van het klinisch neuropsychologisch
onderzoek. Behalve voor een goede analyse van de problematiek is informatie over
de klacht en de context van de klacht nodig om de patiënt juist te kunnen informeren
over vervolgonderzoek, diagnose en eventueel beleid. De anamnese is dus meer dan het
louter uitvragen van een aantal symptomen en vormt samen met de hiervoor bedoelde
communicatieve vaardigheden onderdeel van het professioneel handelen.
In het tweede bachelorjaar zijn communicatievaardigheden getraind. Begrippen als
(non-)verbale communicatie, volgen, sturen en toetsen worden als bekend verondersteld.
Het gesprekpracticum voor KNP studenten is bedoeld als eerste kennismaking en oefening
met o.a. het anamnesegesprek en de heteroanamnese. Specifieke aandachtspunten
daarbij zijn: 1) de introductie van het consult/onderzoek, 2) vraag- c.q. klachtverheldering,
3) specifieke c.q. speciële anamnese 4) het inwinnen van relevante psychosociale
achtergrondgegevens 5) het notuleren en uitwerken van gespreksgegevens. De klachten
worden eerst geïnventariseerd vanuit het perspectief van de patiënt (emoties, opvattingen
en reacties vanuit de sociale omgeving) en vervolgens vanuit de specifieke vakkennis van
de klinisch neuropsycholoog. Verder zal worden ingegaan op relevante gedragsobservaties
en mogelijke communicatieproblemen die zich voor kunnen doen tijdens gesprekken
met patiënten met een neurologische stoornis.
Het stellen van een diagnose heeft in deze fase van de training geen prioriteit. Het accent
ligt op goede uitleg en het verzamelen van relevante informatie. Het gesprekspracticum
biedt dus vooral handvatten om de gesprekken met patiënten die zijn verwezen voor neuropsychologisch
onderzoek vorm te geven.
Onderwijsvorm
Twee hoorcolleges van twee uur. Vier dagdelen practicum. Er wordt o.a. geoefend met
simulatiepatiënten. Aan de hand van casusmateriaal moet ter voorbereiding een aantal
zelfstudie en video-observatieopdrachten worden uitgevoerd.
Toetsvorm
Verplichte aanwezigheid en actieve participatie in de gesprekspractica. Een deel van de
zelfstudieopdrachten wordt op inhoud getoetst.
Studiematerialen (onder voorbehoud)
• Syllabus met aanvullende teksten
• Hoofdstuk 1, 2 en 4 uit Hendriks, M., Kessels, R., Gorissen, M., & Schmand, B.
(2006). Neuropsychologische diagnostiek. Amsterdam: Boom. ISBN 9789085062295.
Dit boek wordt ook gebruikt voor de cursus Diagnostiek 2 en in de cursus Statistiek
voor Klinisch Neuropsychologen.
studiegids09-10.indb 339 9-6-2009 12:22:12
339

340
Psychonomie, Bachelor Cursusbeschrijvingen
• Hoofdstuk 3 (met uitzondering van 3.4.1, 3.4.3, 3.5, 3.8) en 4.2 uit Luteijn, F.,
Arrindell, W.A., Deelman, B.G., Kamphuis, J.H., & Vertommen, H. (2005).
Psychologische diagnostiek in de gezondheidszorg. Utrecht: Lemma. ISBN 9059313356.
Dit boek wordt ook gebruikt voor de cursus Diagnostiek 1.
Onderwijstijden
Hoorcollege
Do. 04-03-2010 11.00-13.00 uur hoorcollege (32 studenten) in A 306
o.a. Biopsychosociale model, speciële- en heteroanamnese; verdeling van de studenten in
groepen voor de practica.
Practica
Vr. 05-03-2010 10.00-13.00 uur 2 x 8 studenten in A205 en A206
14.00-17.00 uur 2 x 8 studenten in A205 en A206
Do. 11-03-2010 11.00-11.30 uur intro voor 16 personen in A 103
11.30-16.30 4 x 4 studenten in B06 t/m B08 a&b,
B25 a&b
Vr. 12-03-2010 11.00-11.30 uur intro voor 16 personen in A 103
11.30-16.30 4 x 4 studenten in B06 t/m B08 a&b,
B25 a&b
Do. 18-03-2010 11.00-13.30 uur 2 x 8 studenten in A205 en A206
14.30-17.00 uur 2 x 8 studenten in A205 en A206
Hoorcollege
Vr. 26-03-2010 11.00-13.00 uur (32 studenten) in C302
Bespreking opdracht.
studiegids09-10.indb 340 9-6-2009 12:22:12

Psychonomie, Bachelor Cursusbeschrijvingen
Inleiding Programmeren
Punten 3 EC
Tentamencode BP18
Plaats in het rooster Semester 2, blok 1
Toelatingsvoorwaarden Propedeuse psychologie en Onderzoekspracticum
Aantal deelnemers max. 24
Docent, Inlichtingen Drs. A.R. van der Leij; Drs. M. Wokke
Leerdoel
Na de cursus beheerst men de basisbegrippen en programmeertechnieken die voor elke
gespecialiseerde cursus programmeren noodzakelijk zijn.
Inhoud
Inleiding in standaard programmeertechnieken aan de hand van gesimuleerde data en
gegevens uit psychologisch onderzoek. Met name de algemene basisbegrippen van het
programmeren worden behandeld, zoals loops en if-then statements.
Onderwijsvorm
Programmeren: hoorcolleges en practicummiddagen in computerzaal.
Toetsvorm
Het succesvol doorlopen van het practicum, schriftelijk tentamen (multiple choice) en
programmeeropdrachten.
Studiematerialen en kosten
• Collegestof
• Extra via Blackboard
Onderwijstijden
Di. 02-02-2010 t/m 16-02-2010 15.00-18.00 uur A107 en A312
Do. 04-02-2010 t/m 18-02-2010 15.00-18.00 uur A107 en A312
Toetsdata
Di. 23-02-2010 13.00-15.00 uur A106
Di. 23-03-2010 13.00-15.00 uur A106 herkansing
Bijzonderheden
Aanwezigheid verplicht. Wie zonder bericht niet komt opdagen, wordt niet ingedeeld in
het practicum.
studiegids09-10.indb 341 9-6-2009 12:22:12
341

342
Psychonomie, Bachelor Cursusbeschrijvingen
Literatuurtentamen Psychonomie
Punten 3 of 6 EC
Tentamencode LP00 (3), LP01 (6)
Plaats in het rooster Eerste en tweede semester
Toelatingsvoorwaarden Basisprogramma Brein en Cognitie
Docent, Inlichtingen Alle docenten van de programmagroep
Leerdoel
Verbreding en verdieping van kennis en inzicht op het gebied van de psychonomie door
bestudering van literatuur.
Inhoud
Het literatuurtentamen is bedoeld om gaten in de studieplanning op te vullen. In principe
kan men dan ook op elk gewenst moment beginnen. Het onderwerp van het literatuurtentamen
wordt nader bepaald in overleg met de docent. Naar keuze kan voor 3 EC of
voor 6 EC een paper worden geschreven. Voor 1 EC moeten 140 pagina’s van gemiddelde
moeilijkheidsgraad worden bestudeerd. Naast het schrijven van de paper wordt tijdens
de laatste bespreking ook een mondeling tentamen van ongeveer een half uur afgenomen
waarin de student wordt ondervraagd over de beschreven literatuur. Het cijfer wordt voor
70% bepaald door de paper en voor 30% door het mondelinge tentamen..
Onderwijsvorm en toetsvorm
Tijdens een eerste afspraak wordt het onderwerp vastgesteld. Vervolgens gaat de student
zelfstandig relevante literatuur zoeken, om zo tot een afgebakende vraagstelling en een
eerste opzet te komen. Als de docent de probleemstelling en opzet heeft goedgekeurd,
gaat men het paper schrijven. Dat stuurt men aan de docent en dan volgt een reactie (+
eventueel commentaar en vragen). Tijdens de laatste bespreking krijgt de student het
cijfer voor de paper te horen en wordt het mondelinge tentamen afgenomen, tezamen
leiden deze tot een eindcijfer.
Aanmelden
Aanmelding via email van een van de docenten.
Studiemateriaal en kosten
• De literatuur kan online worden gevonden of in de bibliotheek worden geleend.
Bijzonderheden
Contact met de docent bij voorkeur via email.
studiegids09-10.indb 342 9-6-2009 12:22:13

Psychonomie, Bachelor Cursusbeschrijvingen
Neurowetenschappen
Punten 6 EC
Tentamencode BP22
Plaats in het rooster Semester 2, blok 2
Toelatingsvoorwaarden Basisprogramma Brein en Cognitie
Docent, Inlichtingen Dr. L.M. Talamini, Dr. T. Donner
Leerdoel en Inhoud
Deze cursus bouwt voort op het propedeusevak Psychofysiologie (Kalat) en het basisprogramma
‘Brein en Cognitie’. De in deze vakken verworven kennis wordt uitgebreid
richting de neurofysiologie, waarbij cognitie en gedrag vanuit een neuraal perspectief
worden belicht. Moleculaire, cellulaire en systeemfysiologische mechanismen die aan
hersenwerking en gedragsregulatie ten grondslag liggen komen aan bod.
Onderwijsvorm
Hoorcolleges en practica.
Toetsvorm
Schriftelijk tentamen met multiple-choice en/of essay-vragen.
Studiematerialen en kosten
• Literatuur wordt nader bekendgemaakt.
• Collegestof.
Onderwijstijden
Do. 01-04-2010 t/m 06-05-2010 11.00-13.00 uur A306
Do. 20-05-2010 11.00-13.00 uur A306
Toetsdata
Do. 27-05-2010 12.00-14.00 uur
Do. 24-06-2010 12.00-14.00 uur herkansing
studiegids09-10.indb 343 9-6-2009 12:22:13
343

344
Psychonomie, Bachelor Cursusbeschrijvingen
Psychofarmacologie
Punten 6 EC
Tentamencode BP24
Plaats in het rooster Semester 2, blok 1
Toelatingsvoorwaarden Propedeuse Psychologie en Onderzoekspracticum
Docent, Inlichtingen Drs. K.P. Hulstijn
Leerdoel
Het verwerven van basiskennis zodanig dat op professioneel niveau communicatie mogelijk
is met onderzoekers, psychiaters en artsen.
Inhoud
Algemeen: algemene farmacologie en farmacokinetiek (wat gebeurt er in het lichaam
met een farmacon: toediening, metabolisme, receptorbezetting, afbraak, eliminatie);
neurotransmitters (verschillende typen, synthese, receptoren, afbraak, beïnvloeding
via farmaca). Psychofarmacologie: werkingsmechanisme, bijwerkingen van de klassieke
psychofarmaca (antipsychotica, antidepressiva, mood stabilizers, hypnotica, anxiolytica,
psychostimulantia, cognitive enhancers); recreatief gebruik van psychofarmaca en verslaving.
Onderwijsvorm
Hoorcolleges en literatuurstudie, discussie- en presentatieopdracht. Colleges zijn verplicht.
Let op: voor dit vak moet veel stof worden gelezen!
Toetsvorm
Schriftelijk tentamen, 20 korte open vragen, 5 essayvragen.
Studiematerialen en kosten
• Stahl, S. M. (2009). Essential psychopharmacology (3rd ed.). Cambridge: Cambridge
University Press. ISBN 9780521673761. Kosten circa € 83,-.
• Kalat, J.W. (2006). Biological Psychology (9th ed.). Belmont: Wadsworth. ISBN
9780495093602. Kosten circa € 66,-. Hoofdstukken 2 en 3. Dit boek is ook gebruikt in
de propedeusecursus Psychofysiologie.
• Artikelen via Blackboard.
Onderwijstijden
Do. 04-02-2010 t/m 18-03-2010 15.00-18.00 uur GebA-zaal E
Toetsdata
Do. 25-03-2010 09.00-11.00 uur (tijd onder voorbehoud)
Do 22-04-2010 09.00-11.00 uur herkansing (tijd onder voorbehoud)
studiegids09-10.indb 344 9-6-2009 12:22:13

Psychonomie, Bachelor Cursusbeschrijvingen
Psychologische Interventies 1: Theorie en Praktijk
Punten 6 EC
Tentamencode BK43
Plaats in het rooster Semester 2, blok 1
Toelatingsvoorwaarden Propedeuse en verplichte cursussen tweede jaar
Docent, Inlichtingen Dr. N. Morina en andere docenten
Docent, Inlichtingen Dr. N. Morina
Inhoud en Leerdoelen
Deze cursus belicht de belangrijkste theorieën en toepassingen van de hoofdstromingen
binnen de psychotherapie. Het omvat colleges over verschillende settings binnen de psychotherapie.
Bovendien geeft de cursus een inleiding in het onderzoek naar psychotherapie
en evalueert de werkzaamheid van de therapeutische aanpak en common factors in
psychotherapie. De hoofddoelen van deze cursus zijn: 1) kennis van de hoofdstromingen
in de psychotherapie, 2) klinische toepassingen van psychotherapie en 3) kennis van specifieke
en algemene aspecten van de psychotherapie.
Onderwijsvorm
Hoorcolleges, casuspresentaties en discussies. De meeste colleges worden in het Engels
gehouden, sommige in Nederlands. Parallel aan de colleges zijn er werkgroepen.
Toetsvorm
Schriftelijk tentamen over het boek, de reader en diverse artikelen.
Studiematerialen en kosten
• Corsini, R. J., & Wedding, D. (2008). Current Psychotherapies (8th ed.). Belmont, CA:
Thomson Brooks/Cole. ISBN: 9780495603665 (€51,95).
• Aanvullende literatuur middels een reader en diverse artikelen, die bekend worden
gemaakt voor aanvang van de cursus.
Onderwijstijden
Ma. 01-02-2010 09.00-11.00 uur GebA-zaal E
Ma. 08-02-2010 15.00-17.00 uur GebA-zaal E
Ma. 15-02-2010 en 22-02-2010 09.00-11.00 uur GebA-zaal E
Ma. 01-03-2010 15.00-17.00 uur GebA-zaal E
Ma. 08-03-2010 en 15-03-2010 09.00-11.00 uur GebA-zaal E
Di. 04-02-2010 t/m 18-03-2010 15.00-17.00 uur GebA-zaal E
Toetsdata
Di. 23-03-2010 12.00-14.00 uur
Datum en plaats herkansing worden nader bekend gemaakt.
Bijzonderheden
Colleges en werkgroepen zijn verplicht!
studiegids09-10.indb 345 9-6-2009 12:22:13
345

346
Psychonomie, Bachelor Cursusbeschrijvingen
Psychopathologie voor Klinisch Neuropsychologen
Punten 6 EC
Tentamencode BP20
Plaats in het rooster Semester 2, blok 2
Toelatingsvoorwaarden Propedeuse psychologie en Onderzoekspracticum
Docent, Inlichtingen Dr. H.M. Geurts, Dr. S.P. van der Werf
Leerdoel
Het verwerven van inzicht in diagnostiek en behandeling van stoornissen in kinder- en
volwassenenleeftijd zodanig dat op professioneel niveau communicatie mogelijk is binnen
een multidisciplinaire setting.
Inhoud
Diagnostiek en behandeling van stemmingsstoornissen, angststoornissen, slaapstoornissen,
psychotische stoornissen en schizofrenie, verslaving, eetstoornissen, seksuele stoornissen,
persoonlijkheidsstoornissen, ADHD, leer- en taalstoornissen en autisme. Zover
bekend zullen de overeenkomsten en verschillen tussen kinderen en volwassenen van deze
stoornissen eveneens aan bod komen.
Onderwijsvorm
Hoorcolleges en literatuurstudie
Toetsvorm
Schriftelijk tentamen, open vragen. Mogelijk enkele opdrachten.
Studiematerialen en kosten
• Vandereycken, W., Hoogduin, C.A.L., & Emmelkamp, P.M.G. (2008). Handboek
Psychopathologie. Deel 1 Basisbegrippen (4e druk). Houten: Bohn Stafleu Van Loghum.
ISBN: 9789031353095. Kosten: circa € 66,-.
• Aanvullende literatuur wordt nader bekendgemaakt.
Onderwijstijden
Do. 01-04-2010 t/m 06-05-2010 14.00-17.00 uur A108
Do. 20-05-2010 14.00-17.00 uur A108
Toetsdata
Do. 27-05-2010 15.00-17.00 uur (tijd onder voorbehoud)
Do. 24-06-2010 15.00-17.00 uur herkansing (tijd onder voorbehoud)
studiegids09-10.indb 346 9-6-2009 12:22:13

Psychonomie, Bachelor Cursusbeschrijvingen
Statistiek voor Klinisch Neuropsychologen
Punten 3 EC
Tentamencode BP21
Plaats in het rooster Semester 2, blok 2
Toelatingsvoorwaarden Propedeuse Psychologie, Onderzoekspracticum
Docent, Inlichtingen Dr. P. Koele
Leerdoel
Het verkrijgen van inzicht in de statistische en methodologische achtergronden van diagnostiek
en designs bij n=1 onderzoek.
Inhoud
Diagnostische besliskunde, statistische versus klinische significantie, profielanalyse. Single
case designs met bijbehorende statistiek.
Onderwijsvorm
Hoorcolleges
Toetsvorm
Schriftelijk tentamen met open vragen.
Studiematerialen en kosten
• Hoofdstukken uit Hendriks, M., Kessels, R., Gorissen, M., & Schmand, B. (2006).
Neuropsychologische Diagnostiek. Amsterdam: Boom. ISBN 9789085062295. (328
pagina’s). Kosten circa € 42,50.
• Achtergrondartikelen.
Onderwijstijden
Ma. 29-03-2010 09.00-11.00 uur A304
Ma. 12-04-2010 t/m 19-04-2010 09.00-11.00 uur A304
Wo. 31-03-2010 t/m 14-04-2010 09.00-11.00 uur A304
Toetsdata
Ma. 26-04-2010 09.00-11.00 uur
Ma. 31-05-2010 09.00-11.00 uur herkansing
studiegids09-10.indb 347 9-6-2009 12:22:13
347

348
Psychonomie, Master Cursusbeschrijvingen
Cognitie van Meertaligen
Punten 6 EC
Tentamencode MP20
Plaats in het rooster Semester 2, blok 1
Toelatingsvoorwaarden Bachelor Psychologie, Leren en Geheugen (BP04V) en Taal
(BP03V)
Aantal deelnemers max. 24
Docent, Inlichtingen Prof. dr. A.M.B. de Groot
Leerdoel
Het verwerven van kennis over en inzichten in de cognitieve aspecten van twee- en meertaligheid
en de bijbehorende methoden van onderzoek.
Inhoud
Aan bod komen: vroege simultane en sequentiële tweetaligheid; late twee- en meertaligheid;
vreemdetaal-verwerving; taalbegrip en taalproductie bij twee- en meertaligen;
controle-aspecten van twee- en meertaligheid; cognitieve processen bij simultaan vertalen;
cognitieve consequenties van twee- en meertaligheid; twee- en meertaligheid en het
brein.
Onderwijsvorm
Werkcolleges
Toetsvorm
Beoordeling van mondelinge presentatie, twee korte reflectiepapers en vragen die voorafgaand
aan elk college worden ingediend.
Studiematerialen en kosten
• Collegestof
• De Groot, A.M.B. (In preparation). Bilingual and multilingual cognition; An
introduction. Uitgever wordt nader bekend gemaakt
Onderwijstijden
Ma. 01-02-2010 t/m 22-03-2010 15.00-18.00 uur A413
Bijzonderheden
Aanwezigheid verplicht.
studiegids09-10.indb 348 9-6-2009 12:22:13

Psychonomie, Master Cursusbeschrijvingen
Collectieve Stagebijeenkomsten Klinische Neuropsychologie
Punten 3 EC (is onderdeel van de 19 EC van de stage)
Tentamencode STBP3
Plaats in het rooster Eerste en tweede semester
Toelatingsvoorwaarden Bachelor Psychologie in specialisatie Klinische Neuropsychologie
Docent Dr. S.P. van der Werf in eerste semester; Dr. T. Schilt in tweede
semester
Inlichtingen Stagecoördinator Klinische Neuropsychologie
Leerdoel
1. Het begeleiden en ondersteunen van studenten door middel van o.a. intervisie.
2. Inzicht verkrijgen in de diversiteit van werkzaamheden van een psycholoog, in de
diversiteit van patiënten populaties en in de sociale kaart / organisatie van de GZ.
3. Inzichtenoefeninginhoeproblemeninde(klinische)praktijkopeenwetenschappelijke,
systematische manier kunnen worden aangepakt.
4. Kennis van de beroepscode voor psychologen en relevante wetgeving voor de omgang
met cliënten, inzicht in ethische aspecten.
5. Informatieverstrekking over praktische aspecten van de stage.
Hiermee wordt voldaan aan de vooropleidingseisen van de GZ-opleiding m.b.t. organisatie
van de GGZ en juridische aspecten van de hulpverlening.
Inhoud
Stagiaires wisselen praktijkervaring uit, bespreken thema’s die aan de stage gerelateerd
zijn. Daarnaast word casuïstiek ingebracht en besproken en worden voordrachten gegeven
over juridisch-ethische kwesties.
In de twee gastcolleges wordt ingegaan op de beroepscode voor psychologen en op relevante
wetgeving voor de omgang met cliënten en patiënten.
Aanmelden
Zodra je een stageplek gevonden hebt wordt je door de stagecoördinator ingedeeld in de
collectieve bijeenkomsten. Apart aanmelden voor de gastcolleges is niet nodig.
Onderwijsvorm
6 maandelijkse werkgroepen en twee gastcolleges ethische en juridische aspecten.
Toetsvorm
Voor beide onderdelen geldt: verplichte aanwezigheid. Actieve inbreng en presentaties bij
stagebijeenkomsten.
Studiematerialen en kosten
• Soudijn, K.A. (2007). Ethische codes voor psychologen (2e ed.). Amsterdam: Nieuwezijds.
ISBN 9789057122583. (239 pagina’s). Kosten circa € 22,-.
Onderwijstijden, 1e semester
Hoorcolleges
Di. 29-09-2009 11.00-13.00 uur A-A
Do. 22-10-2009 11.00-13.00 uur A306
Collectieve stagebijeenkomsten
Do. 24-09-2009 14.00-17.00 uur A108 en A309
Do. 22-10-2009 14.00-17.00 uur A306 en A309
Do. 19-11-2009 14.00-17.00 uur A108 en A309
studiegids09-10.indb 349 9-6-2009 12:22:13
349

350
Psychonomie, Master Cursusbeschrijvingen
Do. 17-12-2009 14.00-17.00 uur A409 en A309
Do. 28-01-2010 14.00-17.00 uur A108 en A309
Do. 18-02-2010 14.00-17.00 uur A507 en A309
Onderwijstijden, 2e semester
Hoorcolleges
Di. 02-03-2010 11.00-13.00 uur A305
Do. 01-04-2010 11.00-13.00 uur A305
Collectieve stagebijeenkomsten
Do. 04-02-2010 14.00-17.00 uur A301 A+C
Do. 04-03-2010 14.00-17.00 uur A301 A+C
Do. 01-04-2010 14.00-17.00 uur A301 A+C
Do. 29-04-2010 14.00-17.00 uur A409 en A413
Do. 27-05-2010 14.00-17.00 uur A409 en A413
Do. 24-06-2010 14.00-17.00 uur A409 en A413
studiegids09-10.indb 350 9-6-2009 12:22:13

Psychonomie, Master Cursusbeschrijvingen
Connectionistische Modellen
Punten Deel 1, theorie: 6 EC; Deel 2, practicum: 3 EC
Tentamencode MP12 (6); MP14 (3)
Plaats in het rooster Semester 2, blok 2
Toelatingsvoorwaarden Bachelor Psychologie, Basisprogramma Brein en Cognitie
Docent, Inlichtingen Prof. dr. J.M.J. Murre
Leerdoel
Het op een zodanige manier vertrouwd raken met connectionistische modellen, dat in
een later stadium meer zelfstandig simulatiewerk kan worden uitgevoerd.
Inhoud
De cursus bestaat uit colleges en practica. De nadruk ligt op een praktische, natuurwetenschappelijke
benadering van (artificiële) neurale netwerken. Eerst wordt ingegaan op
theoretische uitgangspunten van de connectionistische benadering. Dan worden belangrijke
modellen binnen de psychologie behandeld, gerangschikt naar de na te bootsen psychologische
functies (leren, geheugen, perceptie, taal). In het practicumgedeelte worden
de studenten in demonstraties vertrouwd gemaakt met de implementatie en toepassing
van enkele modellen. Met behulp van deze basiskennis wordt op meer specifieke onderwerpen
ingegaan door aanvullende literatuurstudie en praktisch werk. Die onderwerpen
sluiten aan bij lopend onderzoek. De thema’s voor de practica worden gedurende de cursus
bekendgemaakt.
Onderwijsvorm
Werkcolleges met voorafgaand toetsen over de gelezen literatuur, demonstraties, practicum.
Toetsvorm
Schriftelijk tentamen met open vragen.
Studiematerialen en kosten
• Bechtel, W., & Abrahamsen, A. (2001). Connectionism and the mind; Parallel
processing, dynamics, and evolution in networks (2nd ed.). Oxford, UK: Blackwell. ISBN
0631207139. (356 pagina’s). Kosten circa € 38,-.
Onderwijstijden
Wo. 31-03-2010 t/m 28-04-2010 11.00-13.00 uur A413
Wo. 12-05-2010 t/m 16-06-2010 11.00-13.00 uur A413
Toetsdata
Wo. 23-06-2010 15.00-17.00 uur
Wo. 25-08-2010 15.00-17.00 uur herkansing
studiegids09-10.indb 351 9-6-2009 12:22:13
351

352
Psychonomie, Master Cursusbeschrijvingen
Diagnostiek 2 Klinische Neuropsychologie
Punten 6 EC
Tentamencode MP15
Plaats in het rooster Semester 1, blok 1
Toelatingsvoorwaarden Bachelor Psychologie, Basisprogramma Brein en Cognitie en
Diagnostiek 1
Aantal deelnemers max. 48
Docenten, Inlichtingen Dr. H.M. Geurts; Dr. P.E.J. Spaan
Leerdoel en Inhoud
Inzicht in neuropsychologische aspecten van allerhande problematiek, zoals (1) ontwikkelingsstoornissen
(ADHD, leerstoornissen), (2) neurologische stoornissen bij kinderen
en volwassenen, (3) normale veroudering, (4) dementie (ziekte van Alzheimer, vasculaire
dementie, frontotemporale dementie) en (5) depressie.
Inzicht in differentiaaldiagnostiek met behulp van neuropsychologische testen.
Het maken van neuropsychologische testplannen.
Het afnemen van neuropsychologische testen bij ouderen.
Het interpreteren van neuropsychologische testresultaten.
Het schrijven van neuropsychologische rapporten.
Het opfrissen van eerder geleerde gesprekstechnieken.
Onderwijsvorm
Werkcolleges en opdrachten.
Toetsvorm
Wekelijkse opdrachten en schriftelijke rapportages.
Studiematerialen en kosten
• Als naslagwerk: Lezak, M.D., Howieson, D.B., & Loring, D.W. (2004).
Neuropsychological Assessment (4th ed.). Oxford: Oxford University Press. ISBN
9780195111217. (1016 pagina’s). Kosten circa € 89,-.
Onderwijstijden
Do. 04-09-2009 09.00-12.00 uur C302
Vr. 11-09-2009 t/m 23-10-2009 14.00-17.00 uur A108
Practica:
Vr. 16-10-2009 14.00-17.00 B14a en b t/m B16a en b
Wo. 21-10-2009 09.00-13.00 B14a en b t/m B16a en b of
Wo. 21-10-2009 13.00-17.00 B14a en b t/m B16a en b of
Do. 22-10-2009 09.00-13.00 B14a en b t/m B16a en b of
Do. 22-10-2009 13.00-17.00 B14a en b t/m B16a en b of
Vr. 23-10-2009 09.00-13.00 B14a en b t/m B16a en b
Let op: niet iedere student zal op al deze tijdstippen aanwezig moeten zijn. Bij aanvang van de
cursus wordt dit nader toegelicht.
Bijzonderheden
Aanwezigheid is verplicht.
studiegids09-10.indb 352 9-6-2009 12:22:13

Psychonomie, Master Cursusbeschrijvingen
Klinische Praktijkstage Klinische Neuropsychologie
Tentamencode Stage: MSKN
Tentamencode Collectieve Stagebijeenkomsten: STBP3 (dit onderdeel wordt
apart beschreven)
Tentamencode Casus: STCP (voor de richtlijnen zie de brochure Richtlijnen
Casuïstiek)
Docenten, Inlichtingen Stagecoördinator Klinische Neuropsychologie
Plaats in het rooster gedurende het hele jaar
Punten
De klinische praktijkstage bestaat uit drie onderdelen: stage, collectieve stagebijeenkomsten
en casuïstiek voor de BAPD. Aan deze drie onderdelen samen worden minimaal
19 ec en maximaal 30 ec besteed in de aansluitmaster en in elk geval 30 ec in de master
Gezondheidszorgpsychologie. Om af te kunnen studeren is 19 ec voldoende, maar om
aan de vooropleidingseisen voor de GZ-opleiding en de BAPD te kunnen voldoen is het
doorgaans noodzakelijk om meer dan 19 ec aan de stage te besteden. Als richtlijn geldt
dat minimaal ¾ van de stagetijd bestaat uit diagnostiek en/of behandeling van neuropsychologische
problematiek; ¼ kan bestaan uit diagnostiek en/of behandeling van nietneuropsychologische
problematiek.
Toelatingsvoorwaarden
Bachelor in de specialisatie KNP afgerond, inclusief Testconstructie. Tevens de cursussen
Neuropsychologische revalidatie en Diagnostiek 2 KNP afgerond. Mogelijk worden er
aanvullende eisen gesteld door de stage-instelling (zoals de cursus Ziekten van het Zenuwstelsel
bij Geneeskunde).
Leerdoel
Het verwerven en toepassen van kennis, inzicht en vaardigheden op het gebied van diagnostiek,
indicatiestelling en begeleiding en behandeling van cliënten met neuropsychologische
problematiek. Tevens het aanleren van een professionele houding. De stage stelt
de student in staat te voldoen aan de vooropleidingseisen voor de GZ opleiding (zie elders
in de studiegids).
Inhoud
Na de afronding van de stage is de student in staat om onder supervisie psychodiagnostiek
uit te voeren bij diverse neuropsychologische en psychosociale en emotionele vraagstellingen.
Tevens heeft de student kennis gemaakt met behandeling en begeleiding bij
diverse vraagstellingen. De student is in staat om te reflecteren op het eigen handelen en
professioneel om te gaan met collega’s, cliënten en hun systeem.
De hieronder beschreven eindtermen kunnen worden gezien als richtlijnen waaraan in
principe voldaan moet zijn. De onderdelen met een bolletje (•) ervoor zijn optioneel,
maar gelden wel als verplicht voor stages binnen de master Gezondheidszorgpsychologie.
Onder bepaalde omstandigheden is het mogelijk dat wanneer aan een onderdeel niet
voldaan kan worden, dit in elk geval wel bijgewoond dient te zijn. Er kan dan gecompenseerd
worden met een duidelijke toelichting in het stageverslag hoe het betreffende onderdeel
in de praktijk van de stageplaats wordt uitgevoerd. Er zijn afzonderlijke eindtermen
voor diagnostiek, indicatiestelling en behandeling en interventie.
Diagnostiek
– De werkzaamheden op het gebied van de diagnostiek monden uit in ten minste drie
zelfstandig (zij het onder supervisie van de stagebegeleider van de instelling) uitgevoerde
diagnostische casus, inclusief verslaglegging conform de NIP-richtlijnen, voor de Basis
studiegids09-10.indb 353 9-6-2009 12:22:14
353

354
Psychonomie, Master Cursusbeschrijvingen
Aantekening Psychodiagnostiek (zie elders in de studiegids). Deze casus betreffen
verschillende cliënten en vraagstellingen (uiteraard aansluitend bij de doelgroep van
de stage-instelling).
Indicatiestelling
– Tijdens de stage heeft de student kennis opgedaan van de voor de instelling relevante
sociale kaart van de (G)GZ. De student is op de hoogte van verwijsmogelijkheden
binnen en buiten de instelling.
– De student is in staat bij multidisciplinair overleg de problematiek van de cliënt
duidelijk te verwoorden en de indicatie te verantwoorden en te beargumenteren,
– De student weet welke behandelindicaties op het terrein van de psycholoog liggen.
• De student is in staat aan de cliënt dan wel het cliëntsysteem de indicatie toe te lichten
en te verantwoorden.
Behandeling en interventie
– Aan het eind van de stage heeft de stagiair ervaring opgedaan met diverse gespreks- en
motivatietechnieken. Meer specifiek: heeft minimaal geoefend met de anamnese.
– Aan het eind van de stage heeft de stagiair kennis van de praktijk van minimaal
drie interventietechnieken (bijvoorbeeld psycho-educatie, SOVA- training,
ontspanningstechnieken), individueel of in groepsverband.
• De stagiair heeft zelfstandig, maar onder supervisie, praktijkervaring opgedaan met
minimaal één vorm van therapeutische interventie (zoals ontspanningsoefeningen,
cognitieve functietraining, psycho-educatie). NB: minimaal één vorm van interventie
bij drie verschillende cliënten, dan wel drie vormen van interventie bij één cliënt.
Onderwijsvorm
– Supervisie op de stageplek en van een docent van de specialisatie Neuropsychologie.
– Collectieve Stagebijeenkomsten (dit onderdeel is apart beschreven).
– Beoordeling van en feedback op de casusverslagen door een docent van de
programmagroep.
Toetsvorm
Eindbeoordeling wordt gedaan door de UvA supervisor op basis van de gevoerde begeleidingsgesprekken,
het stageverslag, het eindbeoordelingsformulier (door de instellingssupervisor
ingevuld) en overleg met de instellingssupervisor. In het stageverslag moeten
de volgende punten worden beschreven, waarbij aandacht wordt besteed aan diagnostiek,
indicatiestelling en interventie:
a. Welke cliëntenproblematiek de stagiair is tegengekomen
b. Welke methodieken en vaardigheden de stagiair heeft toegepast en een verantwoording
van de keuze.
c. Welke problemen zich eventueel in het leerproces hebben voorgedaan en hoe de stagiair
deze heeft opgelost.
d. Waar de eigen kwaliteiten liggen en waar leer- en ontwikkelpunten.
e. Ethische aspecten van het werken in de gezondheidszorg.
Afronding
Als richtlijn wordt aangehouden dat maximaal één maand na het einde van de stage
het stageverslag goedgekeurd is en dat het eindgesprek met de UvA supervisor heeft
plaatsgevonden.
Studiematerialen en kosten
• Soudijn, K.A. (2007). Ethische codes voor psychologen (2e ed.). Amsterdam: Nieuwezijds.
ISBN 9789057122583. (239 pagina’s). Kosten circa € 22,-.
Bijzonderheden
Een klinische praktijkstage zonder het onderdeel casuïstiek voor de BAPD is ook mogelijk.
Het gevolg is wel dat de Basisaantekening Psychodiagnostiek niet wordt verleend.
studiegids09-10.indb 354 9-6-2009 12:22:14

Psychonomie, Master Cursusbeschrijvingen
Neuropsychologische Revalidatie
Punten 6 EC
Tentamencode MP16
Plaats in het rooster Semester 1, blok 1
Toelatingsvoorwaarden Bachelor Psychologie, Basisprogramma Brein en Cognitie en
Interventies 1
Docenten, Inlichtingen Prof. dr. B. Schmand, Dr. P.E.J. Spaan
Leerdoel
Kennis van en inzicht in de behandeling van de neuropsychologische gevolgen van hersenletsel
of hersenziekte.
Inhoud
Onderwerpen die aan de orde komen zijn de revalidatie van cognitieve stoornissen in
geheugen, taal, aandacht (met name neglect), en uitvoerende functies; de revalidatie of
begeleiding van gedrags- en emotionele stoornissen ten gevolge van hersenaandoeningen;
de begeleiding van de mantelzorgers; effectonderzoek; en de organisatorische inbedding
in de gezondheidszorg.
Onderwijsvorm
Hoorcolleges; het interviewen van een revalidatiepsycholoog.
Toetsvorm
Schriftelijk tentamen, open vragen over colleges en literatuur.
Studiematerialen en kosten
• Brouwer, W., Zomeren, E. van, Berg, I., Bouma, A., & Haan, E. de. (2002). Cognitive
rehabilitation; A clinical neuropsychological approach. Amsterdam: Boom. ISBN
9789053526187. (296 pagina’s). Kosten circa € 39,-
• Wilson, B.A., Herbert, C.M., & Shiel, A. (2003). Behavioural approaches in
neuropsychological rehabilitation optimising rehabilitation procedures. London:
Psychology Press. ISBN 9781841691831. (143 pagina’s). Kosten circa € 47,-
• Een aantal nog bekend te maken artikelen
Onderwijstijden
Do. 03-09-2009 t/m 15-10-2009 09.00-12.00 uur A304
Toetsdata
Do. 29-10-2009 09.00-11.00 uur
Datum herkansing wordt nader bekend gemaakt.
studiegids09-10.indb 355 9-6-2009 12:22:14
355

356
Psychonomie, Master Cursusbeschrijvingen
Omgevingspsychologie en de Psychologie van het Ontwerpen
Punten Omgevingspsychologie: 6 EC; Ontwerpen: 3 EC
Tentamencode MP18 (6); MP19 (3)
Plaats in het rooster Semester 2, blok 2
Toelatingsvoorwaarden Bachelor Psychologie, Basisprogramma Brein en Cognitie
Docent, Inlichtingen Dr. R. Hamel
Leerdoel
De student vertrouwd maken met theorie, onderzoek en onderzoeksmethoden van de
omgevingspsychologie en met theorie over en onderzoek van het architectonisch ontwerpproces.
Inhoud
In deze cursus wordt zowel aandacht besteed aan toegepast psychologisch onderzoek
(omgevingspsychologie) als aan cognitief psychologisch onderzoek van het denken en
probleemoplossen (architectonisch ontwerpen). De omgevingspsychologie houdt zich
bezig met de wederzijdse invloed van de (gebouwde en natuurlijke) omgeving en het
gedrag. Het eerste deel van de cursus geeft een systematisch en verdiept overzicht van
terreinen van onderzoek, onderzoeksmethoden, theorievorming en praktische implicaties
van onderzoek. Kenmerkend is het multidisciplinaire karakter. Ook zijn verschillende
deelgebieden van de psychologie vertegenwoordigd: functieleer (perceptie en cognitie van
de omgeving) en sociale psychologie (omgevingsattituden, milieugedrag). Het tweede
deel van de cursus behandelt prescriptieve en descriptieve modellen van het architectonisch
ontwerpproces; daarbij wordt ingegaan op theorievorming en -toetsing.
Onderwijsvorm
Werkcolleges en opdrachten. Dit is een intensieve werkvorm. Aanwezigheid verplicht;
opdrachten moeten op tijd worden ingeleverd.
Toetsvorm
Omgevingspsychologie: schriftelijk tentamen, opdrachten tijdens de cursus. Het eindcijfer
berust op het gemiddelde cijfer voor de opdrachten en het tentamencijfer. Het tentamencijfer
moet een voldoende zijn.
Ontwerpen: opdrachten.
Studiematerialen en kosten
• Bell, P. A., Greene, T. C. Fisher, J. D., & Baum, A., (2001). Environmental psychology
(5th ed.). New York: Taylor & Francis. ISBN: 9780805860887. (500 pagina’s). Kosten
circa € 80,-.
• Ontwerpen: Syllabus en artikelen (ca. 250 pagina’s), te downloaden via Blackboard.
Onderwijstijden
Di. 30-03-2010 t/m 18-05-2010 11.00-13.00 uur A507 Omgevingspsychologie
Di. 01-06-2010 t/m 22-06-2010 11.00-13.00 uur A507 Ontwerpen
Toetsdata
Di. 25-05-2010 12.00-14.00 uur Omgevingspsychologie
Vr. 18-06-2010 12.00-14.00 uur Omgevingspsychologie herkansing
studiegids09-10.indb 356 9-6-2009 12:22:14

Psychonomie, Master Cursusbeschrijvingen
Psychofarmacologie
Punten 6 EC
Tentamencode MP06
Plaats in het rooster Semester 2, blok 1
Toelatingsvoorwaarden Bachelor Psychologie
Docent, Inlichtingen Drs. K.P. Hulstijn
Leerdoel
Het verwerven van basiskennis zodanig dat op professioneel niveau communicatie mogelijk
is met onderzoekers, psychiaters en artsen.
Inhoud
Algemeen: algemene farmacologie en farmacokinetiek (wat gebeurt er in het lichaam
met een farmacon: toediening, metabolisme, receptorbezetting, afbraak, eliminatie);
neurotransmitters (verschillende typen, synthese, receptoren, afbraak, beïnvloeding
via farmaca). Psychofarmacologie: werkingsmechanisme, bijwerkingen van de klassieke
psychofarmaca (antipsychotica, antidepressiva, mood stabilizers, hypnotica, anxiolytica,
psychostimulantia, cognitive enhancers); recreatief gebruik van psychofarmaca en verslaving.
Onderwijsvorm
Hoorcolleges en literatuurstudie, discussie- en presentatieopdracht. Colleges zijn verplicht.
Let op: voor dit vak moet veel stof worden gelezen!
Toetsvorm
Schriftelijk tentamen, 20 korte open vragen, 5 essayvragen.
Studiematerialen en kosten
• Stahl, S. M. (2009). Essential psychopharmacology (3rd ed.). Cambridge: Cambridge
University Press. ISBN 9780521673761. Kosten circa € 83,-.
• Kalat, J.W. (2006), Biological Psychology (9th ed.). Belmont: Wadsworth. ISBN
9780495093602. Kosten circa € 66,-. Hoofdstukken 2 en 3. Dit boek is ook gebruikt in
de propedeusecursus Psychofysiologie.
• Artikelen via Blackboard.
Onderwijstijden
Do. 04-02-2010 t/m 18-03-2010 15.00-18.00 uur GebA-zaal E
Toetsdata
Do. 25-03-2010 09.00-12.00 uur (tijd onder voorbehoud)
Do 22-04-2010 09.00-12.00 uur herkansing (tijd onder voorbehoud)
studiegids09-10.indb 357 9-6-2009 12:22:14
357

358
Psychonomie, Master Cursusbeschrijvingen
Psychophysiological Experimentation
Credits 3 EC
Code MP17
Semester Semester 2, period 1
Prerequisites Bachelor of Psychology
Number of Participants maximum of 24
Lecturers/ Information Dr. W.F. Hofman
Objectives
To learn the principles underlying the measurement and analysis of EEG, ERP, EMG,
heart rate, EDA, EOG, and cardio-vascular and respiratory measures in psychological
research.
Contents
Topics will include (a) the relationship between what is measured with these methods
and neural activity (b) principles of psychophysiological data acquisition, filtering and
signal analysis (c) a short overview of the use of these methods in psychological research.
The course will also deal with the procedures used in the basement laboratories of the
Roetersstraat (‘wet’ labs) and is mandatory for everyone who wants to use these facilities.
The course will consist of lectures, a demonstration of the basement facilities, and a demonstration
of some of the most used techniques.
Teaching Format
The course consists of lectures, labs, and visits to the facilities.
Assessment
Written exam, open questions.
Textbooks
• Commission for Research Hygiene. Guidelines for hygienic testing. (VSPA book counter,
free).
• Syllabus.
Lesson Dates
Lectures (for all)
Mon.01-02-2010 thru 15-02-2010 11.00-13.00 hrs. A410
Fri. 05-02-2010 thru 19-02-2010 11.00-12.00 hrs. A410
Labs
Wed.03-02-2010 thru 17-02-2010 11.00-15.00 hrs. A312
Visits
Fri. 05-02-2010 thru 19-02-2010 12.00-17.00 hrs. facilities in the basement
Examination Dates
Fri. 26-02-2010 12.00-14.00 hrs.
Fri. 26-03-2010 12.00-14.00 hrs. Resit Exam
Special Conditions
If all participants master the Dutch language, the course will be in Dutch.
studiegids09-10.indb 358 9-6-2009 12:22:14

Psychonomie, Master Cursusbeschrijvingen
Slaap/Waak Stoornissen
Punten 9 EC
Tentamencode MP13
Plaats in het rooster Semester 2, blok 2
Toelatingsvoorwaarden Bachelor Psychologie, Basisprogramma Brein en Cognitie
Aantal deelnemers max. 20
Docent/ Inlichtingen Dr. W.F. Hofman; Prof. dr. G.A. Kerkhof
Leerdoel en Inhoud
Goed slapen is belangrijk om overdag te kunnen functioneren. Toch is de laatste 50 jaar
in de westelijke wereld de gemiddelde slaapduur met een uur afgenomen. Chronische
slaapklachten, vooral in samenhang met klachten over verslechtering van het dagelijks
cognitief en emotioneel functioneren, vormen voor ongeveer vijftien procent van de volwassen
bevolking een ernstig probleem. In deze cursus wordt een overzicht gegeven van
de regeling en ontregeling van de normale slaap en slaap/waak ritmiek, van de diagnostiek
en van de behandeling van primaire en secundaire slaapstoornissen. Ook wordt de
relatie belicht tussen slaapproblemen en psychopathologie.
Tijdens deze cursus wordt behandeld hoe het slaappatroon eruit ziet, de evolutie en ontwikkeling
van de slaap, wat er gebeurt als de slaap wordt verstoord, en wat voor neurofysiologische
mechanismen hieraan ten grondslag liggen. Het ‘lezen’ van het slaap-EEG
zal worden geoefend. Tevens zal aandacht worden besteed aan de diagnostiek van slaapstoornissen;
bij dit onderwerp hoort een diagnostiekpracticum.
Onderwijsvorm
Werkcolleges met referaten, diagnostiekpracticum, polysomnografiepracticum, het
schrijven van een paper. Aanwezigheid verplicht.
Toetsvorm
Elk werkcollege begint met een minitentamen van twee vragen. Het eindcijfer wordt bepaald
door het totaalcijfer van de minitentamens plus het cijfer voor referaat en paper.
Studiematerialen en kosten
• Bemmel, A.L. van, Beersma, D.G.M., Groen, J.H.M. de, & Hofman, W.F. (2001).
Handboek slaap en slaapstoornissen. Maarssen: Elsevier Gezondheidszorg. ISBN
9789035224100. (244 pagina’s). Kosten circa € 45,-.
• Verdiepingsliteratuur wordt nader bekendgemaakt.
Onderwijstijden
Wo. 31-03-2010 t/m 28-04-2010 13.00-15.00 uur A410
Wo. 12-05-2010 t/m 23-06-2010 13.00-15.00 uur A410
studiegids09-10.indb 359 9-6-2009 12:22:14
359

360
Psychonomie, Master Cursusbeschrijvingen
Toegepaste Functieleer
Punten 9 EC
Tentamencode MP00
Plaats in het rooster Semester 1, blok 1
Toelatingsvoorwaarden Bachelor Psychologie, Basisprogramma Brein en Cognitie
Docent, Inlichtingen Prof. dr. J.G.W. Raaijmakers
Leerdoel
Kennis van de voornaamste toepassingsgebieden van de psychologische functieleer en
van de wijze waarop praktijkproblemen kunnen worden aangepakt door middel van
functiepsychologisch onderzoek.
Inhoud
De cursus behandelt enkele belangrijke toepassingsgebieden van de functieleer, zoals bijvoorbeeld
getuigenverklaringen (betrouwbaarheid, gebruik van hypnose, stress), geheugenstoornissen,
beslissen (beslissingsmodellen, beslissingsondersteuning, risico-analyse),
ergonomie (mens-computer interactie, mens-machine systemen), training (vaardigheden,
optimalisatie), waarneming (gezichtsscherpte, kleurenzien, de visuele omgeving, spraak
en spraakverstaan), begrijpen van berichten, tekens en symbolen, verkeersgedrag (bestuurdersgedrag,
snelheidskeuze), menselijk falen, storingsdiagnose. Daarnaast worden
karakteristieke aspecten van toegepast onderzoek besproken en wordt ingegaan op de
vertaling van praktijkproblemen in onderzoekbare vraagstellingen.
Onderwijsvorm
Werkcolleges en opdrachten.
Toetsvorm
Opdrachten; referaat; vier deeltentamens (open vragen).
Studiematerialen en kosten
• Collegedictaat: Raaijmakers, J.G.W. (2002). Toegepaste functieleer. (84 pagina’s).
• Artikelen (lijst wordt bekendgemaakt bij de eerste bijeenkomst). Alle literatuur kan
worden gedownload via Blackboard.
Onderwijstijden
Ma. 31-08-2009 t/m 07-09-2009 11.00-13.00 uur A301b
Wo. 16-09-2009 11.00-13.00 uur A103
Ma. 21-09-2009 t/m 19-10-2009 11.00-13.00 uur A301b
Ma. 26-10-2009 t/m 16-11-2009 10.00-12.00 uur A302
Toetsdata
Ma. 16-11-2009 10.00-12.00 uur A302
studiegids09-10.indb 360 9-6-2009 12:22:14

Research Master Psychology Cursusbeschrijvingen
Advanced Topics in Cognitive Neuroscience
Credits 6 EC
Code RP00
Semester Semester 1, period 1
Prerequisites Bachelor of Psychology, ‘Basisprogramma Brein en Cognitie’
Number of Participants maximum 20
Lecturers, Information Prof. dr. J.M.J. Murre, Dr. T. Donner
Objectives
Insight to neural theories and models of cognition in order to promote the integration of
experimental psychological and neuroscientific findings, the ability to read and understand
publications in the field of cognitive neuroscience, and the ability to prepare and
give an oral presentation of what has been read.
Summary
This course focuses on recent developments in cognitive neuroscience, a domain that
studies the relationship between cognition and the brain, mainly from an experimental
point of view. Different ways in which brain structure and function can be studied (e.g.,
single- and multi-cell recording, and fMRI) will be discussed. Students will critically
read and discuss original research papers. They are required to give one or more presentations
about selected (short) papers. Examples of specific topics that may be treated
are: Long-term Memory Consolidation, Consciousness, Brain Codes and Brain Reading,
Brain Plasticity and Recovery from Brain Damage, Dorsal-ventral Stream Visual
Processing, and the Role of the Prefrontal Cortex.
Teaching Format
Seminars, presentations; the course material should always be read in advance.
Assessment
(1) The final test consists of essay questions. (2) At the beginning of each class mandatory
oral presentations will be held that will account for 20% of the final grade.
Textbooks
• The study material consists of a list of papers (approximately 500 pages). Warning:
reading original scientific publications as used in this course is often experienced as
difficult. The publications will be made available via the Internet.
Lesson Dates
Tue. 01-09-2009 thru 13-10-2009 11.00-13.00 hrs. A104
Examination Dates
Tue. 20-10-2009 12.00-14.00 hrs.
Tue. 15-12-2009 12.00-14.00 hrs. Resit Exam
Special Conditions
If all participants master the Dutch language, the course will be in Dutch.
studiegids09-10.indb 361 9-6-2009 12:22:14
361

362
Research Master Psychology Cursusbeschrijvingen
Advanced Topics in Language and Memory
Credits 6 EC
Code RP07
Semester Semester 1, period 2
Prerequisites Bachelor of Psychology, ‘Basisprogramma Brein en Cognitie’
Number of Participants maximum of 20
Lecturers, Information Prof. dr. J.G.W. Raaijmakers, Prof. dr. J.M.J. Murre,
Prof. dr. A.M.B. de Groot, Dr. P.A. Starreveld
Objectives and Summary
This course focuses on recent developments in Memory and Language. We will discuss a
small number of theoretical and experimental approaches in depth, rather than presenting
an overview of the field. Students will be required to read and to provide critical
comments on research papers. Examples of topics that might be discussed are: Competition
and inhibition as explanations for forgetting, Implicit Memory, Autobiographical
memory, Models for Word Processing, Neurocognitive approaches to language processing,
and Multilingual word processing.
Teaching Format
Seminars. Students will be required to study the papers in advance and prepare at least
one critical question that will be discussed during the meetings.
Assessment
One mini-paper each week. The assessment will be based on the quality of the papers.
Textbooks
• The study material consists of a list of papers. The publications will be made available
via Blackboard.
Lesson Dates
Thu. 29-10-2009 thru 05-11-2009 11.00-13.00 hrs. A104
Fri. 13-11-2009 thru 18-12-2009 13.00-15.00 hrs. Bldg JK-room B88
studiegids09-10.indb 362 9-6-2009 12:22:14

Research Master Psychology Cursusbeschrijvingen
Basic Affective Processes
Credits 6 EC
Code RP01
Semester Semester 1, period 2
Prerequisites Bachelor of Psychology, ‘Emoties’ (BP02V)
Number of Participants maximum of 16
Lecturer, Information Dr. R.H. Phaf
Objectives
Students will be expected to be able to formulate research questions and to devise experimental
ways for answering these in the field of emotions and affective processes. The
emphasis in this advanced course is on the preparation for actually performing research.
Summary
Emotions pervade every aspect of human functioning. Empirical evidence shows that
emotions modulate processing in such diverse fields as perception, attention, memory,
reasoning, language, and consciousness. All attempts at analysis suggest that the constituent
processes are not themselves full emotions, but can better be called affective processes.
The emphasis in the course lies on those basic affective processes that are shared by
all members of the human species. Although social constructions undoubtedly form an
important part of full emotions, they receive little attention in the course. The model by
LeDoux (1996) provides a useful framework for theorizing about basic affective processes
and for applying psychonomic models to the field of emotions. The chapters of LeDoux’
book ‘The emotional brain’ are supplemented by more recent publications that cover
many of the different (e.g., evolutionary, neural, experimental, and connectionist) approaches
to affective processes.
Teaching Format
The format of the course is a weekly workgroup with written tests on the literature for
that meeting, and papers read by the participants. The participants also have to prepare
discussion points about the literature, and make one take-home assignment. Each participant
is expected to be present and active in every meeting.
Assessment
There will be no examination at the end. The grade will be determined by the assignment,
the discussion points, and by the tests.
Textbooks
• LeDoux, J.E. (1996). The emotional brain (rev. paperback ed.). New York: Simon &
Schuster. ISBN 0753806703. (303 pages). Costs approximately € 17,-
• Supplementary literature can be downloaded via Blackboard.
Lesson Dates
Wed.28-10-2009 thru 16-12-2009 11.00-13.00 hrs. A104
Special Conditions
If all participants master the Dutch language, the course (i.e., the papers and the tests)
will be in Dutch. The course builds on knowledge about emotions that has been gathered
in more introductory courses.
studiegids09-10.indb 363 9-6-2009 12:22:15
363

364
Research Master Psychology Cursusbeschrijvingen
Consciousness and Unconscious Processes
Credits 6 EC
Code RP02
Semester Semester 1, period 1
Prerequisites Bachelor of Psychology or Psychobiology
Number of Participants maximum of 16
Lecturers, Information Dr. J. Fahrenfort, Dr. R.H. Phaf
Objectives
The student will become acquainted with hypotheses, methods, techniques, and outcomes
of empirical studies into consciousness and unconscious processes.
Summary
The course focuses on recent developments in experimental research on conscious and
unconscious processes. Issues that will be discussed include whether and how such processes
are open to experimental research, whether and how they can be modeled, how conscious
and unconscious processes are contrasted experimentally in the fields of perception,
memory, and emotion, how new information can be learned without being aware of it,
whether consciousness has a functional role or is merely an emergent by-product of information
processing, and what the neurobiological basis is for the conscious-unconscious
dichotomy. The course will discuss a number of current psychological and neurobiological
models of consciousness. The design of experiments potentially testing these models
will also receive attention. The format of the course invites active participation by the
students and requires the setup of well-reasoned argumentations for the assignments.
Teaching Format
This course is an on-line course with assignments, consisting of 3 to 5 questions, that are
turned in and commented on by the lecturers on Blackboard. The assignments will be
made in small groups of two students. Besides the online part, there are two introductory
three-hour lectures: at the start and after assignment 4.
Assessment
Eight assignments and questions. All assignments must be handed in on time and will be
graded by the lecturers. Over the whole course only one assignment can be missed. The
comments to an assignment will have to be studied by all participants before answering
the next assignment. Every time these comments will be accompanied by one question
which has to be answered individually and turned in through Blackboard. There will be
no examination at the end. The grade is determined by the results of the assignments and
by the results of the individual questions with each question having equal weight.
Textbooks
• The course literature can be downloaded via Blackboard.
Lesson Dates
Wed.02-09-2009 10.00-13.00 hrs. Introduction Phaf A103
Wed.30-09-2009 10.00-13.00 hrs. Introduction Fahrenfort A103
studiegids09-10.indb 364 9-6-2009 12:22:15

Research Master Psychology Cursusbeschrijvingen
Model Evaluation
Credits 3 EC
Code RP11
Semester Semester 2, period 1
Prerequisites Bachelor of Psychology
Number of Participants maximum of 20
Lecturers, Information Prof. dr. J.G.W. Raaijmakers, Dr. L.J. Waldorp
Objectives
Students will develop a basic understanding of methods for the evaluation of quantitative
models in psychology.
Summary
Explanations for specific behavioural phenomena sometimes take the form of quantitative
models or computer simulation models. In this course we will discuss how such
models might be evaluated and which criteria might be used. How do we compare the
observed data to the predictions of the model and what methods are available to statistically
evaluate the inevitable differences between the observed and predicted data? Of
special interest will be the issue of model selection, i.e. what are the criteria that might be
used in the case that there are several competing models for the same set of behavioural
phenomena.
Teaching Format
Seminar
Assessment
Assignments
Textbooks
• Articles (available via Blackboard)
Lesson Dates
Tue. 02-03-2010 thru 16-03-2010 11.00-13.00 hrs. A409
Thu. 04-03-2010 thru 18-03-2010 11.00-13.00 hrs. A409
studiegids09-10.indb 365 9-6-2009 12:22:15
365

366
Research Master Psychology Cursusbeschrijvingen
NeuroImaging 1
Credits 6 EC
Code RP09
Semester Semester 1, period 2
Prerequisites Bachelor of Psychology
Number of Participants maximum of 36
Lecturer, Information Dr. H.S. Scholte, Dr. S.M. Daselaar, Dr. A. Nederveen,
Dr. H.M. Huizenga
Objectives and Summary
This course will deal with the experimental use of VBM, DTI, and in particular fMRI in
the cognitive neurosciences. The topics covered in this course are: how does MRI work,
the neural basis of MRI, how these methods can be used in research, considerations that
have to be made in experimental designs when applying these techniques, safety issues,
co-registration, the general linear model, connectivity between brain areas, model-free
fMRI and multi-voxel pattern analysis.
Teaching Format
The course will consist of lectures, and labs. Students are expected to be present in all
meetings.
Assessment
Grades will be determined on weekly assignments (20%) and a final test (80%).
Textbooks
• Literature Syllabus.
• Lab Syllabus.
• Workflow Syllabus.
• Huettel, S. A., Song, A. W., & McCarthy, G. (2009). Functional Magnetic Resonance
Imaging (2nd revised ed.). Sunderland, MA: Sinauer. ISBN 9780878932863. (550
pages). Costs: circa € 65,-
Lesson Dates
Mon.26-10-2009 thru 14-12-2009 11.00-13.00 hrs. A304
Mon.26-10-2009 13.00-14.00 hrs. A304
Fri. 30-10-2009 thru 11-12-2009 15.00-17.00 hrs. C302
Labs
Tue. 27-10-2009 thru 08-12-2009 12.00-17.00 hrs. A312
Thu. 29-10-2009 thru 10-12-2009 12.00-17.00 hrs. A312 (in weeks 1, 2, 4, 5: 2-3 hrs on
Thursdays)
Examination Dates
Fri. 18-12-2009 15.00-17.00 hrs.
Fri. 29-01-2010 15.00-17.00 hrs. Resit Exam
studiegids09-10.indb 366 9-6-2009 12:22:15

Research Master Psychology Cursusbeschrijvingen
NeuroImaging 2
Credits 6 EC
Code RP10
Semester Semester 2, period 1
Prerequisites NeuroImaging 1
Number of Participants minimum of 8, maximum of 16
Lecturer, Information Dr. H.S. Scholte et al.
Objectives
Applying and expanding the skills learned in NeuroImaging 1 and gaining insight in the
process of interpreting NeuroImaging data and how results obtained from such research
influence theory.
Summary
Processing four separate experiments from raw data to a results and discussion section.
One experiment focuses on Language and ERP’s, one dataset focuses on DTI, fMRI
and synesthesia, one dataset on EEG, fMRI and the relationship between conscious and
automatic processing and one dataset focuses on the multivariate classification of fMRI
data (using neural network to classify fMRI data).
Format
Labs and writing result and discussion sections.
Study materials
• Some background readings for the different experiments
Assessment
Based on the written results and discussion sections (including figures) and quality of the
data analysis.
Lesson Dates
Mon.01-02-2010 thru 22-03-2010 13.00-15.00 A302
Labs
Working individually under (limited) supervision.
studiegids09-10.indb 367 9-6-2009 12:22:15
367

studiegids09-10.indb 368 9-6-2009 12:22:16

Hoofdstuk 11
Sociale Psychologie
studiegids09-10.indb 369 9-6-2009 12:22:16

370
Programmagroep Sociale Psychologie
Programmagroep Sociale Psychologie
Secretariaat:
Ho-Jung Mulder, kamer A919 525.6890 spsecretariaat-fmg@uva.nl
Karin Couvret, kamer A919 525.6890
Studieadviseur & Onderwijscoördinator
Frenk van Harreveld, kamer A921 525.7263 F.vanharreveld@uva.nl
Spreekuur:
Donderdag van 12.00-14.00 uur
Website:
http://www.student.uva.nl/psy
http://www.fmg.uva.nl/socialpsychology
Voorzitter van de programmagroep:
Prof.dr. J. van der Pligt
1. Medewerkers van de programmagroep
Naam Kamer Telefoon Email
Mw. drs. R. Bos 907 525.6658 R.Bos@uva.nl
Mw. drs. L. Bullens 904 525.6942 L.Bullens@uva.nl
Mw. K. Couvret 919 525.6890 K.Couvret@uva.nl
Mw. drs. L.A. Dannenberg 904 525.6942 L.A.Dannenberg@uva.nl
Mw. drs. J. Degner 905 525.6756 J.Degner@uva.nl
Dhr. dr. M. Denzler 923 525.6116 M.Denzler@uva.nl
dhr. drs. K.A. Dijkstra 912 525.6886 K.A.Dijkstra@uva.nl
dhr. drs. E.A. van Doorn 904 525.6942 E.A.vandoorn@uva.nl
Dhr. dr. E.J. Doosje 911 525.6885 E.J.Doosje@uva.nl
Mw. prof.dr. A.H. Fischer 917 525.6893 A.H.Fischer@uva.nl
Dhr. prof.dr. J.A. Förster 925 525.6869 J.A.Förster@uva.nl
Mw. drs. M. Gillebaart 906 525.6292 M.Gillebaart@uva.nl
Dhr. dr. F. van Harreveld 921 525.7263 F.vanHarreveld@uva.nl
Dhr. drs. S.T. Hawk 914 525.6895 S.T.Hawk@uva.nl
Mw. dr. D.A. van Hemert 912 525.6886 D.A.vanHemert@uva.nl
Dhr. dr. K.J. Jonas 916 525.6888 K.J.Jonas@uva.nl
Dhr. dr. N.B. Jostmann 922 525.6889 N.B.Jostmann@uva.nl
Mw. drs. S. Kateman 908 525.6120 S.Kateman@uva.nl
Dhr. dr. G.A. van Kleef 918 525.6894 G.A.vanKleef@uva.nl
Dhr. dr. W. Koomen 917 525.6893s W.Koomen@uva.nl
Mw. drs. J. Marguc 914 525.6895 J.Marguc@uva.nl
Dhr. prof.dr. R.W. Meertens 901 525.6714 R.W.Meertens@uva.nl
Mw. H.J. Mulder, secretariaat 919 525.6890 H.J.Mulder@uva.nl
Mw. drs. S. Oosterwijk 906 525.6292 S.Oosterwijk@uva.nl
Dhr. prof.dr. J. van der Pligt 920 525.6891 J.vanderPligt@uva.nl
Dhr. dr. M. Rotteveel 915 525.6713 M.Rotteveel@uva.nl
Dhr. drs. B.T. Rutjens 914 525.6895 B.T.Rutjens@uva.nl
studiegids09-10.indb 370 9-6-2009 12:22:16

Programmagroep Sociale Psychologie
Dhr. drs. J. van der Schalk 910 525.6744 J.vanderSchalk@uva.nl
Mw. drs. I.K. Schneider 912 525.7098 I.K.Schneider@uva.nl
Mw. drs. E.C. Seip 906 525.6292 E.C.Seip@uva.nl
Mw. drs. M.E.S. Slierendrecht 901 525.6714 M.E.S.Slierendrecht@uva.nl
Dhr. dr. M.L.W. Vliek 909 525.6897 M.L.W.Vliek@uva.nl
Mw. dr. D.V. Wiersema 910 525.6744 D.V.Wiersema@uva.nl
Dhr. drs. C. Wirtz 901 525.6714 C.Wirtz@uva.nl
Introductie van nieuwe bachelor specialisatiestudenten
Tijdens de eerste week van het eerste semester organiseert de programmagroep een kennismakingsweek.
Studenten zullen informatie krijgen over het afstudeerprogramma en
de medewerkers zullen zich presenteren. Ieder staflid zal een presentatie geven over zijn
of haar onderzoek. Tevens zal het Social Skills Lab (Ran Bos en Sanne Kateman) een
intensieve training verzorgen voor het geven van presentaties en referaten.
De studentenfractie Sociale Psychologie
Zoals elke specialisatie heeft ook Sociale Psychologie (SP) een studentenfractie. Deze
fractie bestaat uit een groep SP studenten, die de belangen behartigt van iedereen die
Sociale Psychologie als specialisatie heeft gekozen. De SP fractie helpt de kwaliteit van
het onderwijs te bewaken onder andere door persoonlijke klachten van studenten over het
onderwijs onder de aandacht te brengen en door onderwijsevaluaties met de studieadviseur
te bespreken. Ook organiseert de fractie lezingen en excursies die relevant zijn voor
SP studenten. Hiermee probeert de fractie studenten te helpen zich te oriënteren op de
arbeidsmarkt. Daarnaast organiseert de fractie regelmatig gratis borrels waar studenten,
docenten en iedereen die met SP te maken heeft welkom is. Voor vragen over de studentenfractie
kan men mailen naar fractiesociale@gmail.com.
Medewerkers en hun interessegebieden
drs. Ran Bos
drs. Lottie
Bullens
drs. Laura
Dannenberg
dr. Juliane
Degner
dr. Markus
Denzler
drs. Koen
Dijkstra
Universitair docent en gedragswetenschappelijk trainer. Opleider van het Social
Skills Lab, waarin verschillende trainingen worden ontwikkeld, uitgevoerd en
geëvalueerd. Belangrijkste taken zijn het opleiden en superviseren van trainers
en het zorgdragen voor de dagelijkse organisatie van het Social Skills Lab.
Promovendus. Doet onderzoek naar de inferenties die mensen maken over door
hun genomen beslissingen. Meer in het bijzonder onderzoekt zij bijvoorbeeld
hoe de moeilijkheid van een beslissing van invloed is op volgende keuzes en de
tevredenheid met de gemaakte keuze(s).
Promovendus. Her research is concerned with the influence of motivation on
attributions of agency to the self.
Universitair docent. Is interested in automatic processes in intergroup relations,
especially intergroup prejudice. Her current research addresses the developmental
aspects of intergroup prejudice in children and adolescents.
Postdoc. Research interests focus on the study of underlying psychological
processes for a variety of phenomena: from basic topics as antecedents and
consequences of fulfilment of (unconscious) goals, to more applied ones like
aggression (in particular cathartic effects), social exclusion and alcohol (e.g.,
effects of alcohol expectancy on judgments). He investigates these topics
within an interconnected framework of Social, Motivational, and Cognitive
Psychology.
Promovendus. Doet onderzoek naar de rol van affectieve en cognitieve processen
binnen analytische en intuïtieve besluitvorming. Daarnaast bestudeert hij wat
voor effect expertise en taakfactoren op deze processen hebben.
studiegids09-10.indb 371 9-6-2009 12:22:16
371

372
drs. Evert-Jan
van Doorn
dr. Bertjan
Doosje
prof. dr.
Agneta Fischer
prof. dr. Jens
Förster
drs. Marleen
Gillebaart
dr. Frenk van
Harreveld
drs. Skyler
Hawk
dr. Dianne van
Hemert
dr. Kai Jonas
dr. Nils
Jostmann
drs. Sanne
Kateman
dr. Gerben van
Kleef
drs. Janina
Marguc
prof. dr. Roel
Meertens
drs. Suzanne
Oosterwijk
Programmagroep Sociale Psychologie
Promovendus. Doet onderzoek naar de consequenties van het gebruik van
emotie bij sociale beïnvloedingsprocessen.
Universitair hoofddocent. Doet onderzoek naar emoties als gevolg van gedrag
van de eigen groep, en de rol van identificatie met de eigen groep in intergroepsrelaties.
Daarnaast verricht hij onderzoek naar verschillen en overeenkomsten
in de partnerkeuze van mannen en vrouwen.
Hoogleraar. Doet onderzoek naar emoties, met name naar de invloed van sociale
factoren in subjectieve ervaring en emotionele expressie.
Hoogleraar. Geeft onderwijs op het gebied van zelfregulatie en sociale cognitie.
Zijn onderzoek richt zich op sociale cognitie en motivatie, geheugen, emoties,
beslissingsprocessen en risicogedrag.
Promovendus. Doet onderzoek naar motivationele, emotionele en cognitieve
consequenties van ‘novelty’, oftewel hoe mensen reageren op nieuwe, onbekende
dingen. Daarnaast geinteresseerd in o.a. emoties en creativiteit.
Universitair docent. Doet onderzoek naar attitudes en beslissingen. Meer in
het bijzonder gaat zijn interesse uit naar evaluatief conflict in de context van
beslissingen zoals twijfel, ambivalentie en spijt. Hij doet bovendien onderzoek
naar uiteenlopende onderwerpen als risicoperceptie, de psychologie van
wetsnaleving en cognitieve processen bij experts. Tevens onderwijs-coördinator
en studieadviseur.
Promovendus. Doet onderzoek naar de rol van perspectief nemen op facial
mimicry en emotie beleving.
Universitair docent (tijdelijk). Is geïnteresseerd in het onderzoeken en verklaren
van culturele verschillen en overeenkomsten in sociaal gedrag en persoonlijkheid,
met name emoties. Daarnaast houdt zij zich bezig met problemen ten aanzien
van het gebruik van individuele data op het niveau van landen, en verricht zij
(cultuurvergelijkende) meta-analyses.
Universitair docent. Geeft onderwijs op het gebied van automatische processen
en de cognitieve en motivationele determinanten daarvan. Ook geeft hij
onderwijs op het gebied van pro-sociaal gedrag, en interventieprogramma’s op
dat gebied. Zijn onderzoek richt zich op sociale cognitie en motivatie.
Universitair docent. Studies motivational processes that are related to selfregulation,
power, self-control, working memory, embodiment, and the
psychology of unintended plagiarism.
Universitair docent en gedragswetenschappelijk trainer. Opleider van het Social
Skills Lab, waarin verschillende trainingen worden ontwikkeld, uitgevoerd en
geëvalueerd. Belangrijkste taken zijn het opleiden en superviseren van trainers
en het zorgdragen voor de dagelijkse organisatie van het Social Skills Lab.
Universitair hoofddocent. Zijn onderzoek richt zich momenteel primair op
emoties, macht en sociale beïnvloeding. Centrale vragen zijn: Hoe beïnvloeden
mensen elkaar met hun emoties – bijvoorbeeld in conflicten, in persoonlijke
relaties of op het werk? Waaraan ontlenen mensen macht? En hoe beïnvloedt
(gebrek aan) macht sociaal gedrag? Daarnaast doet hij onder andere onderzoek
naar (inter)groepsprocessen, onderhandelen en de sociale functies van roddelen.
Promovendus. Her research explores the potential benefits of obstacles in the
context of goals and creative thinking. Other research interests include: value,
mindfulness, emotions and embodiment.
Bijzonder hoogleraar. Doet fundamenteel en toegepast onderzoek naar
stereotypen, vooroordeel en discriminatie en naar mogelijke interventies
ter bestrijding daarvan. Overige interessegebieden zijn groepsdynamica en
attitudetheorieën.
Promovendus. Doet onderzoek naar de consequenties van emotie concept
activatie voor emotionele beleving en expressie.
studiegids09-10.indb 372 9-6-2009 12:22:16

prof. dr. Joop
van der Pligt
dr. Mark
Rotteveel
drs. Bastiaan
Rutjens
drs. Job van
der Schalk
drs. Iris
Schneider
drs. Elise Seip
drs. Mariëlle
Slierendrecht
dr. Michael
Vliek
dr. Daphne
Wiersema
drs. Coen
Wirtz
Programmagroep Sociale Psychologie
Hoogleraar. Zijn onderzoek richt zich op de structuur van attitudes en attitude
verwerking, de rol van affect bij beslissingen en de perceptie van risico’s.
Universitair docent. Doet onderzoek naar fundamentele eigenschappen van
affectieve informatieverwerking en emoties en het gedrag dat daarvan het gevolg
kan zijn zoals “approach” en “avoidance”. Verder gaat zijn belangstelling uit naar
de wederzijdse beïnvloeding van meer affectieve en meer cognitieve processen.
Promovendus. Doet onderzoek naar de affectieve, motivationele en cognitieve
consequenties van onzekerheid en controlegebrek. Daarnaast bezig met
onderzoek binnen terror management theorie, zelf en identiteit, en morele
attitudes.
Promovendus. Doet onderzoek naar emotionele besmetting binnen en tussen
groepen, en naar de rol van emoties in de relatie tussen groepen.
Promovendus. Doet onderzoek naar de antecedenten en consequenties van
ambivalentie. Ambivalentie is de gelijktijdige ervaring van zowel positieve als
negatieve gevoelens en/of gedachten ten aanzien van hetzelfde object.
Promovendus. Doet onderzoek naar emotie en altruistisch straffen. Hierbij wordt
gekekeken hoe affectieve en cognitieve processen met elkaar samenhangen in het
strafgedrag. Daarnaast worden ook individuele verschillen meegenomen.
Universitair docent. Begeleidt de Werkgroepen Sociale Psychologie in de bachelor.
Belangrijkste taken zijn het ontwikkelen en uitvoeren van de werkgroepen en
het zorgdragen voor de dagelijkse organisatie ervan.
Universitair docent. Geeft onderwijs op het gebied van emoties, sociale
vergelijkingen, sociale beinvloeding en intergroeps relaties. Doet onderzoek
naar sociale vergelijkingsprocessen, en de rol van tijd in sociaal psychologische
processen.
Universitair docent. Geeft onderwijs op het gebied van het zelf, reclame en
voorlichting en toepassingen van de sociale psychologie. Doet onderzoek naar
het zelf en identiteit, o.a. verschuivingen in het zelfbeeld, en naar de relatie
tussen het zelf en keuze- en beïnvloedingsprocessen (o.a. reclame).
Universitair docent. Begeleidt de Werkgroepen Sociale Psychologie in de bachelor.
Belangrijkste taken zijn het ontwikkelen en uitvoeren van de werkgroepen. Doet
onderzoek naar morele emoties en attitudes in intergroepsrelaties.
Meer uitgebreide informatie over medewerkers en hun interessegebieden kan men vinden
op: http://www.fmg.uva.nl/socialpsychology/ourpeople.cfm.
2. Inlichtingen en Inschrijving
Studieadvisering Sociale Psychologie
Voor studieadvies en inlichtingen met betrekking tot de specialisatie Sociale Psychologie
kan men zich wenden tot de studieadviseur van de programmagroep: dr. F. van Harreveld,
kamer A921, telefoon: 525.7263. Inloopspreekuur is op donderdag van 12.00-14.00
uur.
Mentoraat Sociale Psychologie
Het mentoraat bij Sociale Psychologie wordt op individuele basis geregeld al naar gelang
de behoefte van studenten. Onderwerp van gesprek met een mentor kunnen zijn:
de voortgang van de studie, de studieplanning, advisering over stage- en werkstukmogelijkheden,
verwijzing en beroepsmogelijkheden, en eventuele problemen die kunnen
optreden tijdens de studie. Het doel van het mentoraat is studenten te helpen bij de keuze
van een optimaal studietraject en het voorkomen van studievertraging. In overleg met
de mentor bepaalt men de frequentie van de afspraken. In principe fungeert dr. F. van
Harreveld, studiecoördinator Sociale Psychologie, als mentor. Echter, op verzoek zijn ook
andere docenten als mentor beschikbaar.
studiegids09-10.indb 373 9-6-2009 12:22:16
373

374
Programmagroep Sociale Psychologie
Studie in het buitenland
Studenten Sociale Psychologie kunnen een deel van de studie in het buitenland doen. Dit
kan het best aan het eind van de studie, in het kader van afstudeeropdracht en keuzepunten.
Men kan gebruikmaken van de internationale contacten van de Afdeling Psychologie.
Bij het Onderwijsinstituut Psychologie werkt een coördinator internationalisering:
mw. drs. A. Weil, internationaloffice-psychology@uva.nl, tel. 525.6773, kamer 214-A.
Financieringsbronnen zijn beperkt en uitzending naar het buitenland vraagt zorgvuldige
voorbereiding; daarom is vroegtijdig contact wenselijk.
Aanmelden voor cursussen
Het aanmelden voor cursussen gebeurt uitsluitend via Studieweb. Het adres is: http://
Studieweb.student.uva.nl/. De inschrijvingsperioden (twee keer per jaar) staan voorin de
studiegids.
Inschrijven voor tentamens
Elke student dient zich voor de tentamens en herkansingen waaraan men wil deelnemen
in te schrijven via Studieweb. Dit kan vanaf 3 weken en tot 3 dagen voor de dag van het
tentamen. Bij verplichte bachelorcursussen worden minstens twee tentamenmogelijkheden
aangeboden. Alleen in uitzonderlijke gevallen is het mogelijk een extra herkansing
aan te vragen bij de examencommissie, zie het onderwijs-en examenreglement.
Informatie Afstudeeropdracht
Voor zowel theses als werkstukken dienen studenten zich aan te melden voor een onderwerp.
Via Blackboard wordt de lijst met onderwerpen bekend gemaakt. Meer informatie
over deze onderwerpen is vaak te vinden bij de beschrijving van het onderzoek van de
medewerkers. Ook kunnen studenten zelf een onderwerp voor these en/of werkstuk aandragen.
Voor informatie over stages is er een vacaturemap en externe-stagemap, die gebruikt kan
worden om allerlei ideeën voor stages op te doen. Beide mappen liggen ter inzage op de
gang bij het secretariaat. Voor informatie over de geschiktheid van een stageplek kan men
contact opnemen met de stagecoördinatoren Gerben van Kleef, kamer 918 of Frenk van
Harreveld, kamer 921. Studenten kunnen natuurlijk ook zelf een stage-adres zoeken. Men
dient dan zelf een staflid te zoeken die bereid is de begeleiding op zich te nemen!
3. Het onderzoek van de programmagroep
De programmagroep streeft naar een voortdurende wisselwerking tussen onderzoek en
onderwijs. Het onderwijsaanbod is in de regel breder dan het onderzoek van de programmagroep,
maar het onderzoek kleurt het onderwijs in aanzienlijke mate. Het is de bedoeling
dat studenten in de masterfase regelmatig worden geconfronteerd met onderzoek
dat in uitvoering is. Het onderzoek drijft op het onderzoek van de staf en op zo’n 10
promotieonderzoeksprojecten en is zowel fundamenteel-experimenteel als toegepast van
aard. Het onderzoek richt zich met name op motivationele (zelf-regulatie) en affectieve
(emoties, stemming) processen. Veelal wordt geprobeerd het onderzoek te relateren aan
bestaande maatschappelijke praktijk. Voorbeelden hiervan zijn: discriminatie en stereotypering,
gezondheidsgedrag en consumentengedrag.
4. Het onderwijs van de programmagroep
Het vakgebied van de sociale psychologie is het gedrag van mensen in hun sociale verbanden.
Gedragingen, meningen en oordelen worden beïnvloed door de impliciete en expliciete
aanwezigheid van andere individuen. In de sociale psychologie worden theorieën
over deze invloed ontwikkeld en wordt gewerkt aan inzichten en methodieken om kennis
op dit terrein toe te passen.
studiegids09-10.indb 374 9-6-2009 12:22:17

Programmagroep Sociale Psychologie
De specialisatie Sociale Psychologie heeft de volgende doelen:
• kennis van de voornaamste onderwerpen uit de sociale psychologie,
• vaardigheid in de belangrijkste methoden en technieken die in de sociale psychologie
gehanteerd worden,
• vaardigheid in het onderkennen en analyseren van sociaal-psychologische problemen
in de praktijk,
• vaardigheid als onderzoeker van theoretische en praktische problemen op het terrein
van de sociale psychologie.
De onderzoeksthema’s die een belangrijke rol spelen in de programmagroep worden
weerspiegeld in het onderwijs. In het basisonderwijs dat door de programmagroep wordt
verzorgd wordt met name aandacht besteed aan sociale waarnemingsprocessen, emoties,
attitudes en gedrag, en intergroepsprocessen.
Een aantal maatschappelijke thema’s wordt zowel fundamenteel-theoretisch als in toegepaste
zin beschouwd. Kortom, zowel de vraag ‘hoe komt het’ als de vraag ‘wat kunnen we
eraan doen’ komen aan bod in het onderwijsprogramma.
Drie voorbeelden:
a) Attitudevorming en -verandering. Hoe komen mensen tot een evaluatief oordeel over
maatschappelijke ontwikkelingen, over zichzelf en over andere personen? Wat is de rol
van emoties? Wat zijn de consequenties van inzichten op dit gebied voor voorlichting,
educatie en interventietechnieken?
b) Zelf-regulatie speelt een belangrijke rol bij problematisch gedrag. Agressie is een
voorbeeld, andere voorbeelden zijn verslaving en eetstoornissen. Wat is de rol van
cognitie hierbij en hoe moeten we zelf-regulatie problemen begrijpen?
c) Intra- en intergroepsverhoudingen. Hoe komt stereotypering en discriminatie tot stand
en waarom zijn deze verschijnselen zo moeilijk uit te roeien? Er wordt ingegaan op zowel
mogelijke verklaringen aan de hand van waarnemings-, emotie- en attitudetheorieën,
als op praktische oplossingen van deze maatschappelijke problemen. Bij voorkeur
worden oplossingen verankerd in sociaal-psychologische theorieën. De toegepaste
kant (oplossingen als voorlichting, positieve actieprogramma’s en dergelijke) wordt
gekenmerkt door een meer probleemgeoriënteerde benadering.
In het onderwijs komt een breed scala van benaderingen aan bod, variërend van gecontroleerde
laboratoriumexperimenten tot surveytechnieken. Het beoogde eindresultaat is
dat men in staat is zelfstandig onderzoek uit te voeren, onderzoek kritisch te evalueren en
onderzoek te relateren aan maatschappelijke problemen en vice versa. Voorts verzorgt de
programmagroep, door middel van het “Social Skills Lab”, onderwijs in een groot aantal
sociale vaardigheden (interviewtechnieken, vergadertechnieken, gesprekstraining, etc.).
5. Beroepsmogelijkheden
Men is sociaal psycholoog na het behalen van de Master Psychologie waarin men heeft
voldaan aan de eisen van de specialisatie Sociale Psychologie. De specialisatiemogelijkheden
in de master bouwen voort op de keuzes die men in het derde jaar van de bachelor
heeft gemaakt. De specialisatie Sociale Psychologie biedt veel beroepsmogelijkheden
naast de academische. Sociaal-psychologen kunnen in organisaties en instituten terecht
als onderzoeksmedewerker (marketing, survey-onderzoek). Ook treft men sociaal-psychologen
aan in toegepaste gebieden als beleids- en bestuurskundig onderzoek. Voorts
komen sociaal-psychologen terecht in beleids- en adviesfuncties, met name op het gebied
van educatie en voorlichting. Ten slotte zijn er als gevolg van de huidige groei in cursussen
op het gebied van sociale vaardigheden (interviewen, selectiegesprekken, personeelsevaluatie,
etc.) arbeidsmogelijkheden als trainer op dit gebied. Bij het secretariaat van de
programmagroep, kamer 919, ligt een vacatureklapper ter inzage om op ideeën te komen
over de beroepen die men kan uitoefenen als sociaal-psycholoog.
studiegids09-10.indb 375 9-6-2009 12:22:17
375

376
6. Derde bachelorjaar
Programmagroep Sociale Psychologie
In het laatste bachelorjaar worden vakken aangeboden die de basis vormen van de sociale
psychologie. In het eerste semester volgt men een verplicht programma, in het tweede
semester is er meer keuzevrijheid. Men kiest dan twee vakken uit een aanbod van zes SP
vakken.
derde bachelorjaar Sociale Psychologie Semester 1
12 weken (18 ec) 8 weken (12 ec)
Presentatievaardigheden (2)
Sociale Cognitie (7)
Interpersoonlijke, Intra- & Intergroepsprocessen (7)
Werkgroep Sociale Psychologie (4)
Attitudes en Beïnvloeding (5)
Algemene Emotieleer (5)
derde bachelorjaar Sociale Psychologie Semester 2
8 weken (12 ec) 12 weken (18 ec)
Sociaal Psychologisch Onderzoek (6) Bachelorthese (12)
Verplicht 1 uit:
Cross-Cultural Psychology (6)
Vergelijkingsprocessen in cognitie en
gedrag(6)
Social Skills Lab: Interviewpract. 2 (6)
Verplicht 1 uit:
Sociale Beïnvloeding (6)
Motivatie (6)
Social Skills Lab: Teamwerk 2 (6)
Noot 1. Verplichte cursussen zijn grijsgekaderd en vetgedrukt.
Noot 2. Voor afronding bachelor tellen maximaal 6 ec van SSL! Eventuele overige ec kunnen
als keuzevak meetellen!
Ook is het mogelijk één vak (6 ec) te volgen bij een andere specialisatie. In dat geval kiest
men dus één vak uit het aanbod van zes SP vakken. Ter afsluiting van de bachelor wordt
een bachelorthese geschreven. In het stroomschema hierboven staat welke vakken worden
aangeboden in het 1 e en 2 e semester. Hierbij moet worden aangetekend dat dit stroomschema
geldt voor mensen die op schema lopen. Voor degenen die – om wat voor reden
dan ook – achterstand hebben opgelopen, geldt dat zij contact kunnen opnemen met de
studieadviseur Frenk van Harreveld voor een aangepaste planning van hun bachelorprogramma.
Dit geldt voor iedereen die bij de start van de specialisatie Sociale Psychologie
nog niet het volledige 2e studiejaar (inclusief 12 ec keuzepunten!) heeft afgerond.
Ingangseisen bachelorthese
Bij de start van de bachelorthese mag men maximaal 6 ec studieachterstand hebben.
Indien er sprake is van een grotere achterstand dient deze eerst weggewerkt te worden.
Studenten kunnen in dat geval de bachelorthese doorschuiven naar het eerste semester.
Herkansingen
De herkansingen van de verplichte basiscursussen zijn in het 2e semester gepland. De
herkansingen van de vakken uit het 2e semester zijn in augustus 2010 gepland. Eventuele
herkansingen komen in de plaats van een nieuw onderdeel. De herkansingen (en het
studeren er voor) interfereren op deze manier niet meer met de andere programmaonderdelen.
Honoursprogramma
Studenten die een honours bachelordiploma willen behalen (zie middels het trefwoord
‘honours-programma’ ook elders in deze gids) volgen een verzwaard studieprogramma
(+ 9 ec). Op het formulier waarop de student aangeeft welke specialisatie hij/zij kiest,
kan worden vermeld of de student belangstelling heeft voor het honours-programma in
het derde jaar. Studenten dienen bij de studiecoördinator (Frenk van Harreveld) aan te
studiegids09-10.indb 376 9-6-2009 12:22:17

Programmagroep Sociale Psychologie
geven het honours-programma te volgen en afspraken te maken over hoe de 9 EC extra
belasting in te vullen.
In overleg met de betrokken docenten staan de genoemde onderdelen ook open voor
gemotiveerde studenten die geen honours-diploma willen behalen. Zo is het bijvoorbeeld
mogelijk om dit verzwaarde programma alleen te volgen voor één van de cursussen.
7. (Aansluit)master (specialisatie)
Als men het bachelorprogramma Sociale Psychologie heeft gehaald, kan men zich aanmelden
voor de éénjarige master Sociale Psychologie. Daarnaast kan men zich aanmelden
voor de Research Master van twee jaar. Voor deze selectieve Engelstalige Research Master
moet men zich voor 1 mei 2009 aanmelden. Deze master kent een eigen studiegids. Een
meer algemeen hoofdstuk over masters en mogelijkheden treft men eerder in deze gids
aan (hoofdstuk 5).
7.1. Studieroutes sociale psychologie
Sociale Psychologie biedt vier (éénjarige) routes in de aansluitmaster:
1) Experimentele Sociale Psychologie: Experimentele Sociale Psychologie (ESP)
2) Toegepaste Sociale Psychologie 1: Sociale beïnvloeding en interventies (TSP1)
3) Toegepaste Sociale Psychologie 2: Training en development (TSP2)
4) Vrije route
In elk van de routes binnen de master SP staan de stage en het werkstuk (samen 36 ec, inclusief
1 ec voor te volgen colloquia) centraal en wordt daarnaast nog 24 ec aan cursorisch
onderwijs gevolgd. In het schema van de master staan de 12 mastercursussen weergegeven,
waaruit men kan kiezen. Studenten hebben tevens de vrijheid om (maximaal) 6 ec
aan cursorisch onderwijs uit het aanbod van mastervakken van een andere specialisatie te
volgen. Om aan een route te voldoen moeten drie van de vier keuzevakken vallen onder
de route. Is dat niet het geval dan valt men automatisch onder de vrije route. Welke vakken
onder welke route vallen is te zien bij de cursusbeschrijving. Bacheloronderdelen zijn
nooit onderdeel van het masterprogramma. De planning is afhankelijk van de planning
van stage en werkstuk en de keuze van masteronderdelen.
Master Sociale Psychologie Semester 1
12 weken (18 ec) 8 weken (12 ec)
Keuze uit:
Keuze uit:
Experimenteren (6)
Surveyonderzoek: ontwerp en uitvoering (6)
On building and Regulating the Self (6) Sociale Psychologie van de Emoties (6)
Stereotypes 1: Basic Principles (6)
Stereotypen 2: Toepassingen (6)
Stage/Werkstuk/Colloquia
Master Sociale Psychologie Semester 2
8 weken (12 ec) 12 weken (18 ec)
Keuze uit:
Pro-social behavior and altruism (6)
Macht (6)
Toegepaste SP1: Voorlichting, reclame
en consumentengedrag (6)
Keuze uit
Automaticity in Cognition and Behavior (6)
Toegepaste SP2: Interventies (6)
Vervolg: Stage/Werkstuk/Colloquia
Noot: verplichte cursussen zijn grijsgekaderd en vetgedrukt
N. B. Gedurende het jaar moet men 24 EC aan mastercursussen halen, waarvan minstens 18
binnen de SP. Deze vier cursussen kunnen gekozen worden uit een serie van 12 vakken (zie bo-
studiegids09-10.indb 377 9-6-2009 12:22:17
377

378
Programmagroep Sociale Psychologie
venstaand schema). Het is afhankelijk van de vakken die men kiest, op welk moment er ruimte
voor de stage en het werkstuk is. Zie hieronder voor meer informatie over de aanmelding voor
het werkstuk. In het schema wordt aangegeven hoeveel ec’s je per blok kunt halen om geen achterstand
op te lopen.
7.2 Experimentele Sociale psychologie (ESP)
In deze route ligt de nadruk op het ontwikkelen van kennis over fundamentele processen
in de sociale psychologie in relatie tot motivatie, affect, perceptie en gedrag. Meer in
het bijzonder sluit het cursusaanbod aan op de onderzoeksexpertise binnen de programmagroep
en worden er centrale thema’s behandeld zoals emoties, stereotypering, sociale
cognitie en zelf-regulatieprocessen. Daarnaast is er ruimte voor het ontwikkelen van
specifieke experimentele vaardigheden die belangrijk zijn voor een onderzoekscarrière.
Studenten leren bijvoorbeeld onder begeleiding van stafleden aan de programmagroep
zelf onderzoek op te zetten en uit te voeren. Samengevat bouwen studenten in deze route
zowel theoretische als praktische kennis op die hen voorbereidt op een carrière in het
toegepaste of fundamentele onderzoek.
MS18 Automaticity in Cognition and Behavior
MS27 Stereotypen 1: Basic Principles
MS32 Experimenteren
MS12 Sociale Psychologie van de Emoties
MS30 On Building and regulating the Self
MS33 Macht
7.3 Toegepaste sociale psychologie 1: Sociale beïnvloeding en interventies
(TSP1)
In deze route (TSP1) wordt vooral aandacht besteed aan toepassingen van de sociale psychologie
op het gebied van sociale beïnvloeding. Meer specifiek gaat de aandacht uit naar
bijvoorbeeld (gezondheids-)voorlichting, reclame en discriminatiebestrijding. De cursussen
in deze route bestaan over het algemeen uit een meer algemeen theoretisch gedeelte
en vervolgens uit een meer praktisch gedeelte waarin studenten bijvoorbeeld werken aan
een interventie. Naast deze aandacht voor sociale beïnvloeding is er ook de mogelijkheid
voor het ontwikkelen van kennis op het gebied van toegepast onderzoek en zijn er cursussen
die dieper ingaan op specifieke fenomenen zoals Het Zelf en Prosociaal gedrag.
Hierdoor bereidt deze route studenten voor op een beleidsmatige of onderzoekscarrière
in de profit of non-profit sector.
MS19 Pro-social behavior and altruïsm
MS25 TSP1: Voorlichting, reclame en beïnvloeding
MS26 TSP2: Interventies
MS28 Stereotypen 2: Toepassingen
MS31 Surveyonderzoek: Ontwerp en uitvoering
MS12 Sociale Psychologie van de Emoties
MS30 On Building and regulating the Self
MS33 Macht
7.4 Toegepaste sociale psychologie 2: Training en development (TSP2)
De route bestaat uit de onderdelen Trainerspracticum (zie aldaar), Capita Selecta (zie
aldaar) en de Stage waarin men onder intensieve supervisie het Gesprekspracticum geeft.
Het werkstuk wordt gemaakt buiten het Social Skills Lab en wel bij de specialisatie waar
men het Bachelordiploma behaald heeft. Voor het keuzevak wordt aangeraden om dit
studiegids09-10.indb 378 9-6-2009 12:22:17

Programmagroep Sociale Psychologie
buiten deze specialisatie te kiezen, ter wille van de gewenste breedheid van de trainersopleiding.
In totaal moeten voor het Masterdiploma 60 ec behaald worden, waarvan 32
binnen het Social Skills Lab.
Onderdeel Waar? EC
Trainerspracticum Social Skills Lab: Training & Development 8
Stage Social Skills Lab: Training & Development 17
Capita Selecta Social Skills Lab: Training & Development 7
Keuzevak Bij voorkeur buiten de Bachelorspecialisatie 9
Werkstuk Binnen de Bachelorspecialisatie 18
Colloquia 1
Na het met succes gevolgd hebben van het bovenstaande, ontvangt men het Masterdiploma
Psychologie, ‘Specialisatie Algemene Psychologie, Track Training & Development’.
Wil men bovendien óók de eerder gevolgde specialisatie van de Bachelor op Masterniveau
hebben, bijvoorbeeld ‘Specialisatie A&O Psychologie, Track Training & Development’,
dan moet men bovendien aan de eisen van de betreffende specialisatie voldoen. Informeer
daarvoor bij de betrokken studieadviseur.
Door het grote aantal aanmeldingen is selectie/sollicitatie noodzakelijk. Om toegelaten
te kunnen worden tot de selectieprocedure dient men te voldoen aan de formele eisen,
te weten:
1. Een aan de UvA behaalde Bachelor Psychologie. Hieraan worden geen verdere eisen
gesteld, dus ook niet aan de specialisatierichting. Evenmin is het noodzakelijk om
Werken in Teams en/of Interviewpracticum gevolgd te hebben.
2. Een elders afgeronde Bachelor Psychologie. Aanvullend dient het Gesprekspracticum
bij de UvA gevolgd te zijn. Men moet bovendien een verzoek tot toelating tot de Master
doen. De Examencommissie beslist over eventuele aanvullende eisen.
3. Afgeronde Doctoraal of Master Psychologie, aan de UvA of elders, mits het GP aan
de UvA (alsnog) gevolgd is. Na voltooiing van de Trainersopleiding ontvangt men een
aanvullend certificaat op het bestaande dossier.
8. Afstudeeropdracht
In de stage (omvang minimaal 10 ec, maximaal: 18) worden werkzaamheden uitgevoerd
die door een sociaal-psycholoog beroepsmatig zouden kunnen worden gedaan. Dit kan
variëren van het ontwikkelen van een voorlichtingsprogramma voor de overheid tot het
doen van experimenteel onderzoek. Een stage kan zowel bij de programmagroep zelf als
bij een externe instantie worden gelopen. Ook het meedraaien in (een gedeelte van) een
onderzoek van anderen, het uitwerken van een campagne of het meewerken aan het opzetten
van een cursus kunnen als stage gelden, als het maar duidelijk is dat de sociaal-psychologische
invalshoek zinvol toegepast wordt. In de praktijk geldt dat het begeleidend
staflid beoordeelt of iets tot het werkveld van de sociaal-psycholoog gerekend mag worden
of niet. Bij externe stages dient deskundige begeleiding ter plekke gegarandeerd te zijn,
hetgeen betekent dat de begeleider (sociaal) psycholoog is, of sociaal-wetenschapper.
Voorafgaand aan het begin van de stage wordt er een stagecontract ingevuld en ondertekend
door de stagiair, de begeleider op de werkplek en het begeleidend staflid, en ingeleverd
bij één van de stagecoördinatoren Gerben van Kleef of Frenk van Harreveld, én bij
het secretariaat. Dit stagecontract is te downloaden via de website van Sociale Psychologie:
http://www.student.uva.nl/psy/psyTstage.cfm/switch=6.
De stage wordt afgesloten met een verslag waarin de volgende punten aan de orde komen:
(1) Beschrijving van het bedrijf of de instantie, (2) beschrijving van de werkzaamheden
van de begeleider, (3) de eigen werkzaamheden, (4) link met de studie (welke sociaal psy-
studiegids09-10.indb 379 9-6-2009 12:22:18
379

380
Programmagroep Sociale Psychologie
chologische kennis en welke studieonderdelen heb je kunnen gebruiken en welke nieuwe
kennis en vaardigheden heb je opgedaan?), (5) evaluatie eigen functioneren, (6) evaluatie
stageplek. Het stageverslag is bedoeld voor de universiteit en heeft een gemiddelde omvang
van 8-12 pagina’s. Voor meer informatie over stages kun je de website van Sociale
Psychologie raadplegen. In tweede instantie kun je contact opnemen met Gerben van
Kleef.
Aanmelding werkstukken
Voor het doen van een werkstuk moeten studenten zich aanmelden via de Blackboardcursus
‘Werkstukken Sociale Psychologie’ (niet via Studieweb). Vervolgens dient men
zich in te schrijven voor een onderwerp via een keuzeformulier, waarop docenten en
onderwerpen staan aangegeven. Ter oriëntatie staat er op de SP website een overzicht
van stage- en werkstukonderwerpen binnen de programmagroep. Soms zijn er concrete
verzoeken van externe instanties of zoeken stafleden van de programmagroep op korte
termijn samenwerking met een student. Dergelijke aanbiedingen worden bekendgemaakt
op het publicatiebord in de lifthal op de 9e verdieping en/of op de website bij Actueel.
Op basis van de keuzeformulieren zal er een indeling gemaakt worden en deze zal bekend
gemaakt worden via Blackboard.
In het werkstuk (omvang minimaal 18 ec, maximaal: 25) wordt de gehele empirische
cyclus eenmaal doorlopen teneinde een sociaal-psychologische vraagstelling te onderzoeken.
Ook een werkstuk kan gedaan worden aan de hand van een wetenschappelijke vraag
of aan de hand van een vraag uit de praktijk. De onderzoeksvraag ligt op het terrein van
de sociale psychologie, en de student legt het gehele traject af, van het ontwikkelen en
uitwerken van de onderzoeksvraag tot en met het bespreken van de implicaties van de
resultaten voor praktijk en theorie. Als de vraagstelling en de methode enigszins duidelijk
zijn, schrijft de student een concept van ongeveer twee A4 ’tjes, dat tevens beoordeeld
wordt door een tweede beoordelaar. Als afronding van het werkstuk wordt niet alleen
een verslag geschreven, maar wordt ook een mondelinge werkstukbespreking gehouden,
welke plaatsvinden op donderdag tussen 15.00-17.00 uur. Hiervoor kan via het secretariaat
een afspraak gemaakt worden. Tevens wordt er een papieren en digitaal verslag bij
het onderwijssecretariaat ingeleverd via de postbus bij kamer A919 en (als één word/pdfdocument)
gemaild naar: spsecretariaat-fmg@uva.nl.
9. Afstudeerplechtigheid
De afstudeerplechtigheid (oude stijl diploma of masterdiploma) vindt meestal plaats op
de laatste vrijdag van elke maand, met uitzondering van de maanden juli, augustus en
december. De plechtigheid duurt ongeveer 20 minuten en vindt plaats in de Senaatskamer
(kamer A220) op de 2e verdieping. Hier is voldoende zitruimte voor familie en/
of vrienden. Bij het afstuderen zijn in elk geval een voorzitter en een secretaris van de
programmagroep Sociale Psychologie aanwezig.
Tijdens de plechtigheid worden eerst enige vragen gesteld aan de student(e) over haar/
zijn werkstuk. Over het algemeen wordt gevraagd het werkstukonderzoek kort samen te
vatten, in een taal die alle aanwezigen kunnen begrijpen. Daarna kan de voorzitter en/of
secretaris nog een of meer vervolgvragen stellen. Vervolgens worden er enige persoonlijke
woorden gesproken door de secretaris. Over het algemeen is dit de werkstukbegeleider
van de betreffende student(e).
studiegids09-10.indb 380 9-6-2009 12:22:18

studiegids09-10.indb 381 9-6-2009 12:22:18

Code Naam
Docent (en)
Semester 1
Blok 1
BS00V BSP: Presentatie van de Sociale Psychologie
Divers
BS18 BSP: Sociale Cognitie
Prof.dr. J. Förster, dr. N.B. Jostmann e.a.
BS17 BSP: Interpersoonlijke, intra- en
intergroepsprocessen
dr. B.J. Doosje & dr. M.L.Vliek, e.a.
BS16 BSP: Werkgroepen SP
drs. M.E.S. Slierendrecht & drs. C. Wirtz
BS15 Cross-Cultural Psychology
dr. D.A. van Hemert
MS32 Experimenteren
dr. M. Rotteveel
MS30 On building and Regulating the Self
dr. N.B. Jostmann & dr. D.V. Wiersema
MS27 Stereotypes 1: Basic Principles
Prof. dr. J.A. Förster & dr. N.B. Forstmann
BS06 Social Skills Lab: Interviewpracticum
drs. R. Bos & drs. S. Kateman
MS10 Social Skills Lab: Trainerspracticum
drs. R. Bos & drs. S. Kateman
Aanbod Sociale Psychologie
Semester 1
Blok 2
EC Code Naam
Docent (en)
2 BS20 BSP: Attitudes en Beïnvloeding
dr. F. van Harreveld
7 BS19 BSP: Algemene Emotieleer
dr. M. Rotteveel & dr. M.L.W. Vliek
7 MS31 Surveyonderzoek: Ontwerp en uitvoering
dr. A. Bos
6 MS12 Sociale Psychologie van Emoties
dr. G.A. van Kleef
6 MS28 Stereotypen 2: Toepassingen
dr. J. Degner
6 BS13 Social Skills Lab: Teamwerk
drs. R. Bos & drs. S. Kateman
6 MS22 Social Skills Lab: Capita Selecta
drs. R. Bos & drs. S. Kateman
6
8
BST12 Bachelorthese
Alle Docenten
12
Semester 2
Semester 2
Blok 1
Blok 2
Code Naam/Docent EC Code Naam/Docent EC
BS12 BSP: Sociaal-Psychologisch Onderzoek
dr. B.J. Doosje
BS15 Cross-Cultural Psychology
dr. J. Degner
BS22 Vergelijkingsprocessen in cognitie en gedrag
dr. M.L.W. Vliek
MS33 Macht
dr. G.A. van Kleef
MS19 Pro-social behavior and altruïsm
dr. K.J. Jonas
MS25 Toegepaste SP1: Voorlicht., reclame & beïnvl.
dr. D.V. Wiersema
BS06 Social Skills Lab: Interviewpracticum
drs. R. Bos & drs. S. Kateman
MS10 Social Skills Lab: Trainerspracticum
drs. R. Bos & drs. S. Kateman
6 BST12 Bachelorthese
Alle Docenten
6 BS23 Motivatie
dr. N.B. Jostmann
6 BS14 Sociale Beïnvloeding
dr. M.L.W. Vliek
6 MS18 Automaticity in Cognition and Behavior
dr. K. J. Jonas
6 MS26 Toegepaste Sociale Psychologie 2:
Interventies, dr. D.V. Wiersema
6 BS13 Teamwerk
drs. R. Bos & drs. S. Kateman
6 MS22 Social Skills Lab: Capita Selecta
drs. R. Bos & drs. S. Kateman
studiegids09-10.indb 382 9-6-2009 12:22:18
8
EC
5
5
6
4
6
6
6
7
12
6
6
6
6
6
7

Sociale Psychologie, Bachelor Cursusbeschrijvingen
Basisprogramma SP:
Algemene Emotieleer
Punten 5 EC
Tentamencode BS19
Plaats in het rooster Semester 1, Blok 2
Toelatingsvoorwaarden Propedeuse & Onderzoekspracticum
Docenten dr. M. Rotteveel & dr. M.L.W. Vliek
Inhoud
Wat zijn emoties, waardoor worden ze veroorzaakt, en wat zijn hun belangrijkste kenmerken?
Hoe kunnen we gender- en cultuurverschillen in de ervaring en expressie van emoties
begrijpen? In deze cursus worden verschillende theorieën behandeld en naast elkaar
gezet en worden de belangrijkste discussiepunten in het emotieonderzoek behandeld.
Welke rol spelen “appraisals” bijvoorbeeld, en hoe belangrijk zijn fysiologische veranderingen
voor de ervaring van een emotie? Kan elke emotie gekarakteriseerd worden door
een specifiek patroon van appraisals en/of fysiologische kenmerken, en in hoeverre zijn
emoties een functie van ons bewustzijn?
Onderwijsvorm
Hoorcolleges en verplichte werkgroepbijeenkomsten. De informatie over de verplichte
werkgroep voor specialisatiestudenten Sociale Psychologie is te raadplegen onder Werkgroep
Sociale Psychologie, elders in de studiegids.
Toetsvorm
Schriftelijk tentamen, meerkeuzevragen en open vragen, ook over collegestof.
Studiematerialen en kosten
• Niedenthal, P., Krauth-Gruber, S. & Ric, F. (2006). Psychology of emotions. New
York: Psych. Press, ISBN 9781841694023 (± € 37,-).
• Collegestof.
Onderwijstijden
Hoorcolleges
D0. 26-11-2009 t/m 21-01-2010 11.00-13.00 uur GebA-Zaal E.
Verplichte werkgroepbijeenkomsten (Code BS16) voor specialisatiestudenten Sociale Psychologie
Toetsdata
Do. 28-01-2010 11.00-12.45 uur
Vr. 26-02-2010 11.00-12.45 uur (herkansing)
Ma. 09-08-2010 15.00-16.45 uur (herkansing)
Bijzonderheden
Verplicht voor specialisatiestudenten Sociale Psychologie.
Inhoudelijk wordt verder ingegaan op de studiestof in de Werkgroepen Sociale Psychologie
(code BS16).
studiegids09-10.indb 383 9-6-2009 12:22:18
383

384
Sociale Psychologie, Bachelor Cursusbeschrijvingen
Basisprogramma SP:
Attitudes en beïnvloeding
Punten 5 EC
Tentamencode BS20
Plaats in het rooster Semester 1, Blok 2
Toelatingsvoorwaarden Propedeuse & Onderzoekspracticum
Aantal deelnemers max. 48
Docent dr. F. van Harreveld
Inhoud
De cursus Attitudes en Beïnvloeding geeft een overzicht van de belangrijkste theorieën
en empirische bevindingen op het onderzoeksgebied van attitudes. Speciale aandacht
wordt gegeven aan de relatie tussen attitudes en gedrag; informatieverwerking- en cognitieve
respons theorieën over attitudeverandering; het Elaboration Likelihood Model
en het Heuristisch-Systematische Model van overreding; motivationele processen van
attitudeverandering; het effect van gedrag op attitudeverandering en aan processen die te
maken hebben met weerstand tegen en beklijving van attitudeverandering. Nadruk zal
liggen op fundamentele theorievorming en experimenteel onderzoek. Daarnaast zal ook
aandacht worden geschonken aan de mogelijkheid inzichten en resultaten toe te passen
in bijvoorbeeld gezondheidsvoorlichting.
Onderwijsvorm
Hoorcolleges en verplichte werkgroepbijeenkomsten. De informatie over de verplichte
werkgroep voor specialisatiestudenten Sociale Psychologie is te raadplegen onder Werkgroep
Sociale Psychologie, elders in de studiegids.
Toetsvorm
Schriftelijk tentamen, meerkeuzevragen en open vragen, ook over collegestof.
Studiematerialen en kosten
• Bohner, G., & Wänke, M. (2002). Attitudes and attitude change. Hove, United
Kingdom, Psychology Press. ISBN: 9780863777790 (± € 30,-).
• Aanvullende artikelen, literatuurlijst wordt beschikbaar gesteld via Blackboard.
• Collegestof.
Onderwijstijden
Hoorcolleges
Di. 17-11-2009 t/m 12-01-2010 11.00-13.00 uur GebA-zaal E
Verplichte werkgroepbijeenkomsten (Code BS16) voor specialisatiestudenten Sociale Psychologie
Toetsdata
Di. 19-01-2010 11.00-12.45 uur
Do. 25-02-2010 09.00-10.45 uur (herkansing)
Di. 10-08-2010 15.00-16.45 uur (herkansing)
Bijzonderheden
Verplicht voor specialisatiestudenten Sociale Psychologie. Inhoudelijk wordt verder ingegaan
op de studiestof in de Werkgroepen Sociale Psychologie (code BS16).
studiegids09-10.indb 384 9-6-2009 12:22:18

Sociale Psychologie, Bachelor Cursusbeschrijvingen
Basisprogramma SP:
Interpersoonlijke, intra- en intergroepsprocessen
Punten 7 EC
Tentamencode BS17
Plaats in het rooster Semester 1, Blok 1
Toelatingsvoorwaarden Propedeuse & Onderzoekspracticum
Aantal deelnemers max. 48
Docenten dr. B.J. Doosje, dr. M.L.W. Vliek en gastdocenten.
Inhoud
In deze cursus komen de belangrijkste processen en verschijnselen aan de orde die zich
binnen en tussen groepen afspelen. In deel 1 van de cursus worden aan de hand van het
boek van Stangor interpersoonlijke en intragroepsprocessen behandeld. Hierbij komen
onderwerpen zoals macht, invloed, leiderschap, groepscohesie en -ontwikkeling, coördinatie,
motivatie, prestatie en besluitvorming aan de orde. In deel 2 wordt aan de hand
van het boek van Brewer ingegaan op intergroepsprocessen. Hierbij wordt o.a. aandacht
besteed aan sociale-identiteitstheorieën, sociale-categorisatieprocessen, stereotypering,
vooroordelen, discriminatie en intergroepsconflicten. In beide delen van de cursus wordt
ook af en toe aanvullende stof uit een syllabus besproken.
Onderwijsvorm
Hoorcolleges en verplichte werkgroepbijeenkomsten. De informatie over de verplichte
werkgroep voor specialisatiestudenten Sociale Psychologie is te raadplegen onder Werkgroep
Sociale Psychologie, elders in de studiegids.
Toetsvorm
Schriftelijk tentamen dat zal bestaan uit meerkeuzevragen en open vragen, ook over collegestof.
Tevens zal er op individuele basis een paper geschreven worden waarin de opgedane
theorie wordt toegepast op een groep waarvan de student zelf deel uitmaakt.
Studiematerialen en kosten
• Stangor, C. (2004). Social Groups in Action and Interaction. New York: Psychology
Press. ISBN 9781841694078 (paperback) (± € 40.80,-).
• Brewer, M.B. (2003). Intergroup Relations (2nd edition). Buckingham, UK: Open
University Press. ISBN: 9780335209897 (± € 42,-).
• Aanvullende artikelen, literatuurlijst wordt beschikbaar gesteld via Blackboard.
Onderwijstijden
Hoorcolleges
Di. 08-09-2009 t/m 03-11-2009 11.00-13.00 uur GebA-zaal E
Verplichte werkgroepbijeenkomsten (BS16) voor specialisatiestudenten Sociale Psychologie
Toetsdata
Di. 10-11-2009 11.00-12.45 uur.
Di. 23-02-2010 09.00-10.45 uur (herkansing).
Ma. 09-08-2010 11.00-12.45 uur (herkansing).
Bijzonderheden
Verplicht voor specialisatiestudenten Sociale Psychologie.
Inhoudelijk wordt verder ingegaan op de studiestof in de Werkgroepen Sociale Psychologie
(code BS16).
studiegids09-10.indb 385 9-6-2009 12:22:18
385

386
Sociale Psychologie, Bachelor Cursusbeschrijvingen
Basisprogramma SP:
Presentatie van de Sociale Psychologie
Punten 2 EC
Tentamencode BS00V
Plaats in het rooster Semester 1, Blok 1
Toelatingsvoorwaarden Propedeuse en Onderzoekspracticum
Docent(en) drs. S. Kateman, drs. R. Bos, e.a.
Inhoud
Presentatie van de Sociale Psychologie bestaat uit twee onderdelen. Ten eerste een kennismaking
met de programmagroep. Verschillende leden van de programmagroep verzorgen
presentaties over actuele thema’s binnen de sociale psychologie; eveneens wordt aandacht
besteed aan de geschiedenis van de sociale psychologie. In de tweede plaats wordt een
intensieve training gegeven in het overtuigend presenteren. Het doel van een dergelijke
presentatie is om het publiek over te halen de zienswijze van de spreker over te nemen.
(Een tweede presentatietraining wordt gegeven aan het begin van de Bachelorthese. Het
gaat er dan om wetenschappelijke informatie begrijpelijk over het voetlicht te brengen.
Zie aldaar). Dit onderdeel vindt plaats in de week voorafgaand aan de basiscursussen
Interpersoonlijke, intra-en intergroepsprocessen en Sociale Cognitie. Het volgen van dit
onderdeel is verplicht voor studenten die Sociale Psychologie als specialisatie hebben.
Onderwijsvorm
Presentaties, werkgroepbijeenkomsten en practicum.
Toetsvorm
Verplichte aanwezigheid, voorbereiden en geven van een presentatie.
Studiematerialen en kosten
Studiegids en collegeliteratuur.
Onderwijstijden
Ma. 31-08-2009 13.00-17.00 uur GebA-Zaal E en studio’s Social Skills Lab.
Wo. 02-09-2009 12.00-17.00 uur Studio’s Social Skills Lab.
Do. 03-09-2009 12.00-17.00 uur Studio’s Social Skills Lab.
Vr. 04-09-2009 12.00-17.00 uur Studio’s Social Skills Lab.
Bijzonderheden
Verplichte aanwezigheid, voorbereiden en geven van een presentatie.
studiegids09-10.indb 386 9-6-2009 12:22:18

Sociale Psychologie, Bachelor Cursusbeschrijvingen
Basisprogramma SP:
Sociaal-psychologisch Onderzoek
Punten 6 EC
Tentamencode BS12
Plaats in het rooster Semester 2, Blok 1
Toelatingsvoorwaarden Propedeuse, OP en verplichte bachelorvakken SP
Docent dr. B.J. Doosje, e.a.
Inhoud
In deze cursus gaat over het opzetten en analyseren van sociaal-psychologisch onderzoek.
Deze vaardigheden zijn noodzakelijk voor onder meer het correct uitvoeren van een werkstukonderzoek.
Bij het opzetten van onderzoek wordt behandeld hoe men, uitgaande van
een vraagstelling, de meest geschikte onderzoekstechniek kan vinden. Ook de statistische
analysetechnieken voor de verschillende onderzoeksopzetten komen hierbij aan de orde.
Deelnemers zullen aan de hand van opdrachten oefenen in het ontwerpen van de juiste
onderzoeksopzetten bij verschillende vraagstellingen. Wat het analyseren betreft zullen
de deelnemers wekelijks oefenen in het invoeren en analyseren van data met behulp van
SPSS, en het interpreteren en opschrijven van de resultaten. Naast de statistische analysetechnieken
voor verschillende onderzoeksopzetten komen hierbij ook technieken voor
de constructie van metingen aan de orde. De nadruk ligt steeds op het zelf praktisch
uitvoeren van verschillende analysetechnieken.
Onderwijsvorm
7 Colleges van 2 uur; 6 verplichte practica van 1,5 uur. Bij het eerste hoorcollege wordt de
indeling van de practica bekend gemaakt.
Toetsvorm
Er zijn zes individuele thuisopdrachten waarvoor maximaal 1 onvoldoende mag worden
gehaald. Er zijn zes verplichte practica. Tijdens de laatste week van de cursus vindt er een
tentamen plaats. Collegestof is ook tentamenstof.
Studiematerialen en kosten
• Field, A. (2005=2nd edition or 2009=3rd edition). Discovering Statistics using SPSS.
(2nd edition or 3rd edition). London: Sage Publications. ISBN 9781847879073. (± €
43,-). (Dit boek is reeds aangeschaft voor MvO2/SPSS/OP).
• Reader met opdrachten en aanvullende literatuur (± € 2,-).
• Collegestof.
Onderwijstijden
Colleges:
Ma. 01-02-2010 t/m 15-03-2010 13.00-15.00 uur GebA-Zaal E.
Practica:
Wo. 03-02-2010 t/m 10-03-2010 09.00-14.00 uur GebA-A106.
Toetsdata
Ma. 22-03-2010 13.00-14.45 uur
Wo. 11-08-2010 11.00-12.45 uur (herkansing)
Bijzonderheden
Verplicht voor specialisatiestudenten Sociale Psychologie.
Verplichte aanwezigheid bij de practica.
studiegids09-10.indb 387 9-6-2009 12:22:18
387

388
Sociale Psychologie, Bachelor Cursusbeschrijvingen
Basisprogramma SP:
Sociale Cognitie
Punten 7 EC
Tentamencode BS18
Plaats in het rooster Semester 1, Blok 1
Toelatingsvoorwaarden Propedeuse & Onderzoekspracticum
Docent prof. dr. J.A. Förster & dr. N.B. Jostmann, e.a.
Inhoud
Social cognition research examines how people process information about other people.
How do we perceive others? How is information about others represented in memory?
How and when can information about others be changed in memory? How do we explain
other peoples’ behavior? And how do the concepts we have in mind influence our behavior?
Social cognition research focuses on the cognitive processes involved in information
processing and uses mainly experimental methodology to identify fundamental principles
of judgment and decision making. One main issue is the activation of knowledge in
memory. When do we activate stereotypic thoughts while evaluating another person and
when do we look more at individual details? And, is activation of such thoughts always
conscious? Social cognition research also examines how we define ourselves within the
social context. For example, social comparison processes are a vital part of our self definition.
Onderwijsvorm
Hoorcolleges en verplichte werkgroepbijeenkomsten. De informatie over de verplichte
werkgroep voor specialisatiestudenten Sociale Psychologie is te raadplegen onder Werkgroep
Sociale Psychologie, elders in de studiegids.
Toetsvorm
Tentamen zal bestaan uit meerkeuzevragen en open vragen, ook over collegestof.
Studiematerialen en kosten
• Moskowitz, G. (2005). Social Cognition: Understanding Self and Others. New York:
Guilford. ISBN 9781593850852 (± € 50.-)
• Selected papers. Literature will be announced on Blackboard.
Onderwijstijden
Do. 10-09-2009 t/m 05-11-2009 11.00-13.00 uur GebA-Zaal E.
Verplichte werkgroepbijeenkomsten (BS16) voor specialisatiestudenten Sociale Psychologie.
Toetsdata
Do. 19-11-2009 11.00-12.45 uur
Ma. 22-02-2010 09.00-10.45 uur (herkansing).
Di. 10-08-2010 11.00-12.45 uur (herkansing).
Bijzonderheden
• Verplicht voor specialisatiestudenten Sociale Psychologie. Inhoudelijk wordt verder ingegaan
op de studiestof in de Werkgroepen Sociale Psychologie (code BS16).
• Hoorcolleges (deels) in het Engels.
studiegids09-10.indb 388 9-6-2009 12:22:18

Sociale Psychologie, Bachelor Cursusbeschrijvingen
Basisprogramma SP:
Werkgroepen Sociale Psychologie
Punten 4 EC
Tentamencode BS16
Plaats in het rooster Semester 1
Toelatingsvoorwaarden Propedeuse & Onderzoekspracticum
Docenten drs. M.E.S. Slierendrecht & drs. C. Wirtz
Inhoud
Parallel aan de vier verplichte basisvakken van de bachelor Sociale Psychologie vindt
intensief werkgroeponderwijs plaats, met als zwaartepunt het verdiepen van thema’s uit
de colleges. Daarbij wordt deels een theoretische benadering gekozen, bijvoorbeeld door
wetenschappelijke controverses en debatten binnen de sociale psychologie te bespreken.
Anderzijds zal theorie worden toegepast op praktijksituaties en de actualiteit. Door het
gebruik van uiteenlopende werkvormen zullen academische vaardigheden als redeneren,
discussiëren, schrijven en kritisch kijken naar onderzoek verder worden ontwikkeld.
Onderwijsvorm
Wekelijkse bijeenkomsten in kleine groepen gedurende het gehele eerste semester. Deelnemers
leveren zowel gezamenlijk als individueel een actieve bijdrage bij uiteenlopende
opdrachten. De docent fungeert daarbij als leerprocesbegeleider.
Toetsvorm
Aanwezigheidsverplichting bij alle bijeenkomsten, beoordeling van opdrachten.
Studie-materialen en kosten
Syllabus met oefeningen en aanvullend materiaal; studiemateriaal van de verplichte vakken.
Onderwijstijden
Di. 08-09-2009 t/m 12-01-2010 15.00-18.00 uur
Do. 10-09-2009 t/m 21-01-2010 15.00-18.00 uur
Deelnemers van elke groep komen eenmaal per week bijeen, men wordt op dinsdag of donderdag
geplaatst. In de eerste week van het eerste semester kan via internet een voorkeur voor een dag
worden opgegeven. Meer informatie hierover volgt in de eerste week van semester 1.
Bijzonderheden
Het volgen van dit onderdeel is verplicht voor specialisatiestudenten Sociale Psychologie.
Een toelichting op de WGSP volgt tijdens de Presentatie van de Sociale Psychologie (code
BSOOV).
studiegids09-10.indb 389 9-6-2009 12:22:18
389

390
Sociale Psychologie, Bachelor Cursusbeschrijvingen
Bachelorthese Sociale Psychologie
Punten 12 EC
Tentamencode BST12
Plaats in het rooster Semester 1 en 2
Toelatingsvoorwaarden Propedeuse, tweede bachelorjaar en verplichte bachelorvakken
Sociale Psychologie, en 12 van de 18 EC aan niet-verplichte
vakken Sociale Psychologie
Docent(en) Diverse docenten van de programmagroep
Leerdoelen
Het kunnen maken van een literatuuroverzicht op een specialistisch terrein. Deelleerdoelen:
het kunnen formuleren van een heldere vraagstelling op het terrein van de specialisatie.
Het kunnen zoeken naar en selecteren van de belangrijkste wetenschappelijke
literatuur over die vraagstelling. Het kunnen integreren en evalueren van de gevonden
literatuur in een eigen betoog waarin de vraagstelling wordt verantwoord en beargumenteerd
beantwoord. Het kunnen toepassen van relevante APA normen. Het kunnen
formuleren van een onderzoeksvoorstel gebaseerd op een vraagstelling die aansluit bij het
literatuuroverzicht.
Onderwerpkeuze
De programmagroep Sociale psychologie biedt een aantal brede onderwerpen aan. Studenten
melden zich aan voor een van deze onderwerpen via de Blackboardcursus ‘Bachelorthese
Sociale Psychologie’. Na plaatsing bij een onderwerp kiest elke student een
deelonderwerp waarover de bachelorthese geschreven wordt.
Werkwijze, eisen en beoordeling
De werkwijze bij het tot stand komen van de Bachelorthese, de eisen waaraan de these
moet voldoen en de beoordelingscriteria staan uitgebreid beschreven in het document“De
bachelorthese bij de opleiding Psychologie aan de UvA”, dat te vinden is op Blackboard
bij het vak Bachelorthese. De student levert tijdens het traject de volgende producten op:
vraagstelling en gevonden literatuur, opzet, eindversie, verbeterde eindversie. Bij elk product,
behalve het eerste, geeft de student schriftelijk aan hoe de feedback van de docent
op het voorgaande product is verwerkt. De betreffende inleverdata worden direct na de
introductiebijeenkomst schriftelijk vastgelegd in een thesecontract. Na ondertekening
van het thesecontract volgt altijd een beoordeling, die dus ook onvoldoende kan zijn. De
cursus wordt afgesloten met een presentatie van de these aan medestudenten.
Omvang
Voor de bachelorthese dienen ca. 15-17 onderzoeksartikelen (tijdschriftartikelen en hoofdstukken
uit geredigeerde boeken) gelezen te worden. De these heeft een omvang van
7000-8000 woorden. In de omvang is inbegrepen het onderdeel Professioneel Presenteren
(verzorgd door het Social Skills Lab).
Literatuur
• Starreveld, P. A. (Ed.). (2007). Verslaglegging van psychologisch onderzoek. Amsterdam:
Boom. ISBN 9789085063032, prijs € 25,-.
• Informatie op Blackboard: “De bachelorthese bij de Opleiding Psychologie aan de UvA.
(2007)”.
Onderwijsvorm
In de eerste week is er een startbijeenkomst met alle studenten die geplaatst zijn voor een
onderwerp en volgt iedereen de training ‘Professioneel Presenteren van Wetenschappelijk
studiegids09-10.indb 390 9-6-2009 12:22:18

Sociale Psychologie, Bachelor Cursusbeschrijvingen
Onderzoek’. Na het schrijven van de these is er een verplichte afsluitende bijeenkomst
met dezelfde groep, waarin elke student zijn of haar these presenteert. Verder is de begeleiding
individueel.
Professioneel presenteren
De bachelorthese begint de eerste week met de korte verplichte training in het houden
van een professionele presentatie van een wetenschappelijk onderwerp. In het daaraan
voorafgaande training Overtuigend Presenteren, gevolgd tijdens de presentatie van de
Sociale Psychologie aan het begin van het nieuwe collegejaar, heeft de nadruk gelegen op
het overtuigend presenteren en het daarbij passende verbale, non-verbale en paralinguale
gedrag. In de professionele presentatie zal daarnaast aandacht geschonken worden aan de
inhoud. Met name de structuur van de presentatie is van belang. De vorm is daarnaast
een onmisbaar aspect om de aandacht van de toehoorders vast te houden. De duur van de
te houden presentatie zal daarom langer zijn dan bij het Overtuigend Presenteren. Ook
zal aandacht geschonken worden aan het maken van een goede begeleidende Power Point
presentatie.
Onderwijsperiode
De cursus wordt zowel in het eerste semester (september-december) als in het tweede semester
(april-juni) aangeboden. Deadline voor het inleveren van de these is 11 december,
respectievelijk 25 juni.
De bijbehorende korte training ‘Professioneel Presenteren’ vindt in het eerste semester
plaats in de week van 31 augustus tot en met 4 september 2009: Maandag 11.00-17.00
plenaire bijeenkomst zaal A410 en studio’s Social Skills Lab. Dinsdag 1-9 zelfstandig
voorbereiden, woensdag en donderdag 2 & 3-9 van 13.00-17.00. De afronding van de
bachelorthese vindt plaats op de verplichte presentatiedag op vrijdag 11 december 13.00-
17.00 uur in zaal A410.
In het tweede semester vindt de training plaats van 29 maart tot 1 april 2010. Maandag
12.00-18.00, plenaire bijeenkomst Geb.A-zaal A en studio’s Social Skills Lab. Dinsdag
zelfstandig presentatie voorbereiden, woensdag 13.00-17.00 en donderdag 13.00-17.00. De
afronding van de bachelorthese vindt plaats op de verplichte presentatiedag op vrijdag 25
juni 12.00-17.00 uur.
Aanmelden
Via Studieweb en Blackboard. De aanmelding voor een these-onderwerp en de procedure
worden later bekend gemaakt via Blackboard.
studiegids09-10.indb 391 9-6-2009 12:22:18
391

392
Sociale Psychologie, Bachelor Cursusbeschrijvingen
Cross-Cultural Psychology
Credits 6 EC
Code BS15
Schedule Semester 1, Period 1 and Semester 2, Period 1
Prerequisites Propedeuse
Teacher dr. D.A. van Hemert & dr. J. Degner
Summary
Cross-cultural psychology studies differences and similarities in psychological functioning
across cultural and ethnic groups, and tries to explain these differences and similarities
in terms of sociocultural, ecological, and biological factors. This course highlights
different areas of research, such as development, personality, and social behavior (for example,
the extent to which people conform, their values, their interpretations of their own
and others’ behavior, and gender-specific behavior). In addition, cross-cultural differences
in measured intelligence and potential explanations for these differences are discussed
within the context of the public debate on the causes of cultural and ethnic differences.
Another topic is cultural differences in language development and the Sapir-Whorf hypothesis
of linguistic relativity, which states that language determines thinking. The relation
between emotions and culture is extensively discussed, as well as similarities and differences
in sensory perception (hearing, seeing, tasting), perception of two-dimensional
figures and perception of depth. More applied topics in this course are acculturation and
intercultural relations, and cross-cultural differences in communication and negotiation.
Finally, methodological aspects of cross-cultural psychology will be discussed in detail,
including design, ways to collect data, and possible sources of bias.
Teaching Format
Classes.
Assessment
Written Exam.
Textbook
• First semester: Berry, J.W., Poortinga, Y.H., Segall, M.S., & Dasen.P.R. (2002). Crosscultural
psychology. Research and applications (2nd edition). Cambridge University
Press. ISBN: 9780521646178 (± € 42,-).
• Note. In the Second Semester a new book will be used. The title will be announced on
Blackboard.
Lesson Dates
Semester 1
Mo. 31-08-2009 t/m 07-09-2009 11.00-13.00 hours Geb.A Room A305.
Mo. 21-09-2009 t/m 19-10-2009 11.00-13.00 hours Geb.A Room A305.
Semester 2
Th. 11-02-2010 t/m 25-03-2010 11.00-13.00 hours Geb.A Room E.
Examination Dates
Semester I Mo. 26-10-2009 11.00-12.45 hours.
Semester I Fr. 26-02-2010 13.00-14.45 hours (reexamination).
Semester II Th. 08-04-2010 11.00-12.45 hours.
Semester II We. 11-08-2010 15.00-16.45 hours (reexamination).
studiegids09-10.indb 392 9-6-2009 12:22:19

Sociale Psychologie, Bachelor Cursusbeschrijvingen
Special Conditions
1.) The course is taught in Dutch during the first semester (max 48). In the second semester
(max. 88) the course will be taught in English. Students in the social psychology
bachelor have priority in case of large number of students.
2.). Please note that due to the change in course literature after the first Semester, the examination
in the second Semester will have a different content. Students who follow the
course in the first Semester but fail both exams, will have to read the new book.
studiegids09-10.indb 393 9-6-2009 12:22:19
393

394
Sociale Psychologie, Bachelor Cursusbeschrijvingen
Motivatie
Punten 6 EC
Tentamencode BS23
Plaats in het rooster Semester 2, Blok 2
Aantal deelnemers max. 35
Toelatingsvoorwaarden Propedeuse, tweede bachelorjaar en verplichte bachelorvakken
Sociale Psychologie
Docent dr. N.B. Jostmann
Inhoud
In deze inleidende cursus bestuderen we wat mensen drijft. Waarom doen mensen de
dingen die zij doen? Welke basale krachten liggen ten grondslag aan het menselijke gedrag?
Hoe komt het dat mensen hun doelen soms meteen opgeven als het een beetje
moeilijk wordt, maar op andere momenten doorgaan tot het (bittere) einde? Tijdens de
cursus maken we kennis met klassieke en moderne wetenschappelijke opvattingen over
motivatie. We leren wat onder driften, behoeftes, doelen en motieven wordt verstaan.
Daarnaast kijken we welke wetenschappelijke technieken geschikt zijn om motivationele
processen te bestuderen, en hoe we door deze studie gedrag in het ‘echte leven’ beter kunnen
begrijpen.
Onderwijsvorm
Hoorcolleges.
Toetsvorm
Tentamen en opdracht. Tentamen zal bestaan uit meerkeuzevragen en open vragen, ook
over collegestof.
Studiematerialen en kosten
• Artikelen, literatuurlijst wordt beschikbaar gesteld via Blackboard.
Onderwijstijden
Do. 15-04-2010 t/m 03-06-2010 11.00-13.00 uur Geb.A ZaalA409.
Toetsdata
Do. 10-06-2010 11.00-12.45 uur
D0. 12-08-2010 15.00-16.45 uur (hertentamen)
Bijzonderheden
Aanwezigheidsplicht tijdens colleges.
studiegids09-10.indb 394 9-6-2009 12:22:19

Sociale Psychologie, Bachelor Cursusbeschrijvingen
Sociale Beïnvloeding
Punten 6 EC
Tentamencode BS14
Plaats in het rooster Semester 2, Blok 2
Aantal deelnemers max. 35
Toelatingsvoorwaarden Propedeuse, tweede bachelorjaar en verplichte bachelorvakken
Sociale Psychologie
Docent dr. M.L.W. Vliek
Inhoud
In deze cursus staan sociale beïnvloedingstechnieken centraal. Door gebruik te maken
van inzichten vanuit de psychologie leren studenten sociale beïnvloedingsprocessen te
begrijpen en herkennen. Zo bestaan er tactieken en technieken die succesvol zijn in het
beïnvloeden van het denken doen en laten van mensen. Te denken valt aan imitatie,
schaarste, autoriteit, voor wat hoort wat, het doen van concessies, aantrekkelijkheid, etcetera.
Van welke psychologische principes maken deze technieken gebruik? Waarom zijn
ze succesvol? Wat zegt dit over menselijke informatieverwerking en gedrag?
De toepassing van dergelijke sociale beïnvloedingstechnieken vindt dagelijks plaats. Te
denken valt aan consumentengedrag: hoe krijgen bedrijven consumenten zo ver dat ze
doen wat die bedrijven willen? Maar ook andere aspecten van ons dagelijks leven worden
gestuurd door sociale beïnvloedingstechnieken. Denk bijvoorbeeld aan technieken die
worden gehanteerd door politici, kranten en onze directe vrienden en geliefden. Waarom
proberen politici een bepaald beeld mee te geven van hun rivalen (als draaikont bijvoorbeeld),
wat heeft dit voor een invloed op onze oordelen en onze keuzes? Aan welke technieken
worden we verder nog blootgesteld? En hoe beïnvloedt dit ons denken doen en
laten? Op deze en andere vragen zal in deze cursus worden ingegaan.
Tijdens de cursus is het de bedoeling dat er, naast een schriftelijk tentamen, ook een paper
wordt geschreven op basis van een filmanalyse. Studenten wordt gevraagd een film te
analyseren en sociale beïnvloedingstechnieken in de film te observeren en ontrafelen met
behulp van de theorieën uit het boek, de colleges en de syllabus.
Onderwijsvorm
Hoorcolleges en het schrijven van een paper.
Toetsvorm
Tentamen (essayvragen) en paper.
Studie-materialen en kosten
• Cialdini, R. B. (2001). Invloed, theorie en praktijk. Den Haag: Academic Service. ISBN:
9789052615066 (± € 38,-).
• Aanvullende artikelen, literatuurlijst wordt beschikbaar gesteld via Blackboard.
• Collegestof.
Onderwijstijden
Di. 13-04-2010 t/m 25-05-2010 13.00-15.00 uur GebA-ZaalA305.
Toetsdata
Di. 01-06-2010 13.00-14.45 uur.
Do. 12-08-2010 11.00-12.45 uur (herkansing).
studiegids09-10.indb 395 9-6-2009 12:22:19
395

396
Sociale Psychologie, Bachelor Cursusbeschrijvingen
Social Skills Lab: Interviewpracticum
Punten 6 EC
Tentamencode BS06
Plaats in het rooster Semester 1, Blok 1 en semester 2, blok 1
Aantal deelnemers 1e sem. max. 10, 2e sem. max. 20 deelnemers
Toelatingsvoorwaarden Propedeuse en tweede jaar incl. Gesprekspracticum
Docenten drs. S. Kateman & drs. R. Bos
Inhoud
In het Interviewpracticum komen verschillende gespreksvormen aan bod die als gemeenschappelijk
kenmerk hebben dat zij dyadisch zijn en er een formele rolverdeling bestaat
tussen de informatieverkrijger en de informatieverschaffer. Aan de orde komen onder
andere interviewstrategieën, -tactiek en -technieken in gespreksvormen als het selectieinterview,
het presentatie-interview, het counselgesprek, het coachinggesprek, en het
diepte-interview in het kader van kwalitatief onderzoek. De interviewer leert basis- en
gevorderde interviewvaardigheden en technieken in al deze gespreksvormen adaptief in
te zetten. Ook het opbouwen en hanteren van de interviewrelatie komt daarbij aan bod.
De methode van zelfanalyse die wordt geleerd, maakt het mogelijk om ook na afloop van
het practicum de interviewtechnieken verder te vervolmaken. Voor het Interviewpracticum
dient het Gesprekspracticum gevolgd te zijn. Het met goed gevolg afleggen van het
interviewpracticum biedt de mogelijkheid om te solliciteren voor een externe stageplek
sociale psychologie bij de afdeling Psychologie Advies en Selectie van het Ministerie van
Defensie.
Onderwijsvorm
Training.
Toetsvorm
Aanwezigheidsverplichting, interviews, conversation analysis van de afgenomen interviews
en eindreflectie.
Studie-materialen en kosten
• Handout-bundel ‘Interviewpracticum’ (± € 6,-).
Onderwijstijden
Semester 1
Ma. & Wo. 7-09-2009 t/m 28-10-2009 10.00-17.00 uur.
Semester 2
Ma. & Wo. 01-02-2010 t/m 24-03-2010 10.00-17.00 uur.
Di. & Do. 02-02-2010 t/m 25-03-2010 10.00-17.00 uur
Bijzonderheden
Aanwezigheid verplicht. Bij meer dan 20 aanmeldingen wordt alles in het werk gesteld
om iedereen te plaatsen. Bij aanmelding in Studieweb kan men een voorkeur aangeven
voor de ma/wo groep of de di/do groep. Dit biedt echter geen garantie voor plaatsing in
de gewenste groep.
studiegids09-10.indb 396 9-6-2009 12:22:19

Sociale Psychologie, Bachelor Cursusbeschrijvingen
Social Skills Lab: Teamwerk
Punten 6 EC
Tentamencode BS13
Plaats in het rooster Semester 1, blok 2 en Semester 2, blok 2
Aantal deelnemers max. 40
Toelatingsvoorwaarden Propedeuse
Docent drs. S. Kateman & drs. R. Bos
Inhoud
Na het afronden van een academische opleiding zal bijna iedereen in de beroepsuitoefening
in teamverband werken: als deelnemer en/of als leidinggevende. De training ‘Werken
in Teams’ kan gezien worden als een eerste voorbereiding hierop, waarin alle belangrijke
facetten van teamwerk de revue passeren. Werken in Teams besteed aandacht aan
processen binnen en karakteristieken van taakgerichte groepen én aan leidinggevende
vaardigheden. Deze zijn te onderscheiden in leiding geven aan groepen, in het bijzonder
voorzittersvaardigheden, en dyadische gespreksvaardigheden. De vaardigheden van de
leidinggevende, samen met die van de deelnemers, bepalen de effectiviteit van taakgerichte
groepen. Daarbij is de crux het vinden van een balans tussen sociaal-emotionele
en taakgerichte aspecten. Gedurende de training ontstaat een beter beeld van de eigen
positie als deelnemer en als leidinggevende van een groep. Aan de orde komen individuele
preferenties en groepsrollen, groepsstructuren, besluitvormingsprocedures, probleem
oplossen, conflicthantering, debatteren, lobbyen en onderhandelen en als laatste, bemiddelen
ofwel ‘mediation’. Bij dyadische gespreksvaardigheden kan men denken aan het
voeren van slecht-nieuws-, discipline-, functionerings- en beoordelingsgesprekken.
Onderwijsvorm
Totale omvang van de cursus is acht weken, waarvan de eerste zes weken in trainingsvorm
worden gegeven en de laatste twee weken bedoeld zijn voor het schrijven van een paper.
Toetsvorm
Aanwezigheidsverplichting, beoordeling individuele opdracht.
Studie-materialen en kosten
• Folger, J. et al. (2008). Working through conflict. Pearson Education, ISBN:
9780205569892 (± € 73,-).
Onderwijstijden
Semester 1
Ma. & Wo. 23-11-2009 t/m 27-01-2010 10.00-17.00 uur.
Di. & Do. 24-11-2009 t/m 28-01-2010 10.00-17.00 uur.
Semester 2
Ma. & Wo. 03-05-2010 t/m 23-06-2010 10.00-17.00 uur.
Di. & Do. 04-05-2010 t/m 24-06-2010 10.00-17.00 uur.
Bijzonderheden
Aanwezigheid verplicht. Bij meer dan 20 aanmeldingen wordt alles in het werk gesteld
om iedereen te plaatsen. Bij aanmelding in Studieweb kan men een voorkeur aangeven
voor de ma/wo groep of de di/do groep. Dit biedt echter geen garantie voor plaatsing in
de gewenste groep.
studiegids09-10.indb 397 9-6-2009 12:22:19
397

398
Sociale Psychologie, Bachelor Cursusbeschrijvingen
Vergelijkingsprocessen in cognitie en gedrag
Punten 6 EC
Tentamencode BS22
Plaats in het rooster Semester 2, Blok 1
Toelatingsvoorwaarden Propedeuse, tweede bachelorjaar en verplichte bachelorvakken
Aantal deelnemers max. 30
Docent dr. M.L.W. Vliek
Inhoud
In deze cursus wordt dieper ingegaan op het fenomeen van de sociale vergelijkingen. De
vergelijkingen die individuen maken met andere personen of groepen personen, hebben
een grote impact op de dagelijkse gevoelens, cognities en gedrag van individuen. Zo vergelijken
we onszelf met anderen om een beter beeld te krijgen over onze eigen opinies en
vaardigheden, om van anderen te leren hoe het wel of niet moet, om ons te laten inspireren
en motiveren, en om een beter begrip van de wereld om ons heen te verkrijgen. Er zal
een overzicht van verschillende benaderingen op het gebied van sociale vergelijkingen van
de afgelopen 50 jaar worden gegeven. In de cursus zal studenten uiteindelijk een algemene
“theorie” van sociale vergelijkingsprocessen worden aangereikt welke tot doel heeft een
breed scala aan onderzoeken en theorieën binnen de sociale psychologie te kunnen kaderen
en begrijpen. Studenten met een interesse in onderzoek worden aangemoedigd de
cursus te volgen. Naast een schriftelijk tentamen zal er ook een paper worden geschreven
waarin sociale vergelijkingsprocessen binnen een specifiek sociaal psychologisch domein
worden toegepast. Gedacht kan worden aan de rol van sociale vergelijkingen op zelfevaluatie,
regulatie van emoties, omgang met trauma, motivatie en inspiratie, conformiteit,
interpersoonlijke of intergroeps relaties, status, attitudes, leiderschap, etcetera.
Onderwijsvorm
Hoorcolleges.
Toetsvorm
Schriftelijk tentamen, ook over collegestof en paper.
Studiematerialen en kosten
• Artikelen, literatuurlijst wordt beschikbaar gesteld via Blackboard.
• Collegestof.
Onderwijstijden
Di. 09-02-2010 t/m 23-03-2010 11.00-13.00 uur Geb.A-ZaalA413.
Toetsdata
Di. 30-03-2010 11.00-12.45 uur.
Vr. 13-08-2010 11.00-12.45 uur (herkansing).
studiegids09-10.indb 398 9-6-2009 12:22:19

Sociale Psychologie, Master Cursusbeschrijvingen
Automaticity in Cognition and Behavior
Credits 6 EC
Code MS18, route ESP
Schedule Semester 2, Period 2
Prerequisites Bachelor Social Psychology
Number of participants max. 25
Teacher dr. K.J. Jonas
Summary
In this course, the focus will be on topics within social cognitive research that are currently
popular and important. Starting from the question what willful and automatic
processes are, and what can be described as basic mechanisms, the course will cover three
main areas of research: perception, automatic behavior and self regulation. Examples of
the topics are priming and stereotyping, imitation and response activation and (boundaries
of) intentionality, respectively. Every theme will be thoroughly discussed on the basis
of a chapter in the textbook. The discussions will focus on the importance and challenges
for classic controlled approaches in psychology, open research questions and on everyday
applications of automatic processes.
Teaching Format
Discussions in small groups, presentations, mandatory participation.
Assessment
Short papers and an exam, also about the specific content of the Teaching Format.
Textbook
Hassin, R. R., Uleman, J. S. & Bargh, J. A. (2005). The new unconscious. Oxford: Oxford
University Press. ISBN 9780195307696 (± € 41,-)
Lecture Dates
Tu. 13-04-2010 t/m 25-05-2010 11.00-13.00 hours, Building A, Room A409.
Examination Date
Tu. 01-06-2010 11.00-12.45 hours
Th. 12-08-2010 13.00-14.45 hours (reexamination)
Special Conditions
• Lectures and exams are in English.
• Attendance is obligatory.
studiegids09-10.indb 399 9-6-2009 12:22:19
399

400
Sociale Psychologie, Master Cursusbeschrijvingen
Experimenteren
Punten 6 EC
Tentamencode MS32, route ESP
Plaats in het rooster Semester 1, Blok 1 en 2
Toelatingsvoorwaarden Bachelor Sociale Psychologie
Aantal deelnemers max. 10
Docent dr. M. Rotteveel & drs. S. Oosterwijk en diverse onderzoekers
van de programmagroep SP
Inhoud
Deze intensieve, kleinschalige cursus is bedoeld ter voorbereiding op een stage en/of masterthese
op het gebied van de experimentele sociale psychologie. In deze cursus zal in
kleine groepjes van minimaal 2, maximaal 3 studenten een onderzoek uitgevoerd worden
onder begeleiding van een of meerdere docenten. De cursus levert een intensieve kennismaking
met alle stadia van experimenteel onderzoek en is te zien als de optimale
voorbereiding op die laatste stadia van de studie. De bedoeling is dat studenten dit onderzoek
samen met de docent voorbereiden, ontwerpen, programmeren en uitvoeren. In de
cursus zal daarom allereerst een Authorware cursus worden aangeboden. Dit onderdeel
zal ongeveer twee weken duren en worden afgesloten met een tentamen. Daarna worden
de studenten geplaatst op basis van hun eigen voorkeur bij de betrokken docenten voor
het ontwerp van ‘hun’ experiment. Met de betreffende onderzoeker zullen dan een onderzoeksopzet
en een plan van aanpak worden opgesteld. Deze onderzoeksopzetten zullen
vervolgens plenair besproken worden in een symposium waaraan docenten en studenten
deelnemen, waarna de onderzoeken zullen worden uitgevoerd. De bevindingen zullen
vervolgens worden gerapporteerd in de vorm van een wetenschappelijk artikel en een
presentatie in een symposium.
Onderwijsvorm
Practicum programmeren en het onder begeleiding uitvoeren van experimenteel onderzoek
en het rapporteren van de bevindingen in een wetenschappelijk artikel.
Toetsvorm
Tentamen programmeren en de beoordeling van het onderzoekspaper en de plenaire presentaties.
Studiematerialen en kosten
Literatuurlijst op Blackboard van enkele papers van de betrokken onderzoekers.
Onderwijstijden
Hoorcolleges
Di. 01-09-2009 11.00-13.00 uur Geb.A.-Zaal A413.
Vr. 02-10-2009 11.00-13.00 uur Geb.A.-Zaal A302.
Vr. 20-11-2009 11.00-13.00 uur Geb.A.-Zaal A302.
Vr. 18-12-2009 11.00-13.00 uur Geb.A.-Zaal A409.
Practica
Ma. 07-09-2009 09.00-12.00 uur Geb.A.-Zaal A107.
Di. 08-09-2009 09.00-12.00 uur Geb.A.-Zaal A312.
Do. 10-09-2009 09.00-12.00 uur Geb.A.-Zaal A312.
Vr. 11-09-2009 13.00-16.00 uur Geb.A.-Zaal A312.
Ma. 14-09-2009 09.00-12.00 uur Geb.A.-Zaal A107.
Di. 15-09-2009 09.00-12.00 uur Geb.A.-Zaal A312.
Do. 17-09-2009 11.00-13.00 uur Geb.A.-Zaal A312.
Vr. 18-09-2009 11.00-13.00 uur Geb.A.-Zaal A312.
studiegids09-10.indb 400 9-6-2009 12:22:19

Sociale Psychologie, Master Cursusbeschrijvingen
Macht
Punten 6 EC
Tentamencode MS33, route ESP & TSP1
Plaats in het rooster Semester 2, Blok 1
Toelatingsvoorwaarden Bachelor Sociale Psychologie
Aantal deelnemers max. 25
Docent dr. G.A. van Kleef
Inhoud
Macht is een van de meest fundamentele verschijnselen in het sociale leven. Bertrand
Russell (1938) schreef “the laws of social dynamics are laws that can only be stated in
terms of power” en hij vergeleek de rol van macht in de sociale wetenschappen met de
rol van energie in de natuurwetenschappen. Macht, kortom, is alomtegenwoordig. In
deze cursus wordt ingegaan op de sociaal-psychologische aspecten van macht. De rol van
macht wordt geanalyseerd op verschillende niveaus, variërend van het individuele niveau
tot het dyadische en groepsniveau. Centrale vragen die aan de orde komen zijn: Waaraan
ontlenen mensen macht? Wat zijn de consequenties van het (niet) hebben van macht voor
sociale perceptie, stereotypering en cognitieve functies? Hoe gaan mensen met veel of
weinig macht om met hulpbehoevende anderen? Welke rol speelt macht in conflicten en
onderhandelingen? En trekken machtige mensen zich iets aan van het adagium noblesse
oblige? De colleges worden gegeven aan de hand van theoretische en empirische artikelen.
De cursus wordt afgesloten met een schriftelijk tentamen.
Onderwijsvorm
Wordt nog nader bekend gemaakt.
Toetsvorm
Schriftelijk tentamen.
Studiematerialen en kosten
• Artikelen, literatuurlijst wordt beschikbaar gesteld via Blackboard.
Onderwijstijden
Di. 02-02-2010 t/m 16-03-2010. 13.00-15.00 uur Geb A, Zaal A410.
Toetsdata
Di. 23-03-2010 13.00-14.45 uur
Di. 10-08-2010 13.00-14.45 uur (hertentamen)
studiegids09-10.indb 401 9-6-2009 12:22:19
401

402
Sociale Psychologie, Master Cursusbeschrijvingen
On Building and Regulating the Self
Credits 6 EC
Code MS30, route ESP & TSP1
Semester Semester 1, Period 1
Prerequisite Bachelor Social Psychology
Number of Participants Max. 25
Lecturers dr. N.B. Jostmann & dr. D.V. Wiersema
Summary
One of the most fascinating topics in psychology is the Self. From the Self people derive
their identity and esteem, and through the Self they regulate their thoughts, feelings and
behavior. In this course, we take a look on classic and modern theorizing and research
about the Self. The course will focus on people’s self-concept (how they define themselves),
self-esteem (how they feel about themselves), and self-regulation (how they regulate
their goals and emotions). We will examine how people establish a stable self-concept,
and why they care so profoundly about their self-esteem. We will further address why
the Self may sometimes help people to pursue their goals but at other times heavily conflicts
with people’s personal strivings. The aim of the course is to provide an introduction
into the building and regulating of the Self.
Teaching Format
Weekly seminar, mandatory participation.
Assessment
Exam and assignments.
Textbooks
Collection of papers. Literature will be announced on Blackboard.
Lesson Dates
We. 02-09-2009 t/m 14-10-2009 11.00-13.00 hours, Building A, Room A413.
Examination Date
We. 21-10-2009 11.00-12.45 hours.
Mo. 22-02-2010 11.00-12.45 hours (reexamination).
Special Conditions
• Lectures and exams are in English.
• Attendance is obligatory.
studiegids09-10.indb 402 9-6-2009 12:22:19

Sociale Psychologie, Master Cursusbeschrijvingen
Pro-social behavior and altruïsm
Credits 6 EC
Code MS19, route TSP1
Semester Semester 2, period 1
Prerequisites Bachelor Social Psychology
Number of Participants max. 25
Teacher dr. K.J. Jonas
Summary
In this course, the focus will be on helping and bystander intervention as forms of pro-social
and altruistic behavior. The course provides an overview of theoretical and practical
work on these issues. In this course we will also assess the quality of interventions aiming
to induce pro-social behavior. More specifically, the course addresses the development,
implementation and evaluation of bystander intervention training programs on the basis
of a process understanding of pro-social behavior.
Teaching Format
Discussions in small groups, presentations, mandatory participation.
Assessment
Small papers/presentations and an exam, also about the specific topics of the Teaching
Format.
Textbooks
Collection of papers. Literature will be announced on Blackboard.
Lesson Dates
Th. 18-02-2010 t/m 01-04-2010. 13.00-15.00 hours Building A, Room A413.
Examination Dates
Th. 08-04-2010 13.00-14.45 hours
Fr. 13-08-2010 13.00-14.45 hours (reexamination)
Special Conditions
• Lectures and exams are in English.
• Attendance is obligatory.
studiegids09-10.indb 403 9-6-2009 12:22:19
403

404
Sociale Psychologie, Master Cursusbeschrijvingen
Social Skills Lab: Trainersopleiding
Practicum en Capita Selecta
Punten 32 EC (Trainerspracticum, Capita Selecta en stage)
Tentamencodes MS10 (8), MS22 (7) en MSSP (17)
Toelatingsvoorwaarden Bachelor Psychologie
Aantal deelnemers Max. 10 per semester (na aanmelding en selectie in de maand
mei/ juni)
Plaats in het rooster Semester 1 en 2
Docent drs. S. Kateman en drs. R. Bos
Inhoud
Het doel van de Trainersmaster is de studenten theoretisch en praktisch op te leiden voor
het beroepsveld van psycholoog-trainer. Dit gebeurt in drie verschillende onderdelen:
het Trainerspracticum, de stage bij het Gesprekspracticum en de Capita Selecta. In het
Trainerspracticum komen aan de orde: het presenteren van theorie en oefeningen, het
gebruik van audiovisuele hulpmiddelen, het begeleiden van groepsprocessen, omgaan
met groepsconflicten, individuele begeleiding van deelnemers, opzetten en uitvoeren
van trainingssessies en daarmee samenhangend het expliciteren van doelen en ten slotte
inzicht in het eigen functioneren verwerven. De nadruk in het practicum ligt op het verwerven
van praktische, didactische vaardigheden en het adequaat kunnen functioneren
in de rol van trainer. Men begint dan ook al in het practicum met het zelf geven van een
presentatietraining: Overtuigend Presenteren of Professioneel Presenteren. Vervolgens
loopt men stage bij het Gesprekspracticum: éénmaal met een collega-trainer en éénmaal
alleen. De stage wordt door middel van intensieve supervisies begeleid. Theoretische en
praktische verdieping vindt plaats door middel van de Capita Selecta. Deze zijn verspreid
opgenomen in het Trainerspracticum, in de stagesupervisie en aan het eind van de opleiding.
Ze worden gegeven op de momenten waar zij bij uitstek functioneel zijn. In het
Trainerspracticum zijn dit het Caput didactische vaardigheden en het Caput dyadische
gesprekken voor trainers. In de supervisie Capita over moeilijke deelnemers, de mens
achter de trainer, groepsdiagnostiek en als laatste dramavaardigheden De laatste Capita
Selecta worden als afsluiting van de opleiding aangeboden. Er wordt onder meer in een
tweetal een mini-training of workshop ontworpen die uiteindelijk aan ‘echte’ deelnemers
in een professionele setting van het trainings- en adviesbureau Faber&Scheffer wordt
uitgevoerd. Ook worden een aantal in de praktijk werkzame trainers, opgeleid in het
Skills Lab, uitgenodigd om een idee te geven van de ‘echte’ wereld. De laatste theoretische
verdieping vindt plaats in het onderdeel Persoonlijkheidsleer, verzorgd door drs. P.
van Vliet, e.a. Hierin worden een aantal impliciete aannamen die aan het trainingsproces
ten grondslag liggen ter discussie gesteld. De Trainersmaster maakt deel uit van de
voorwaarden voor een latere inschrijving in het NIP-register van psycholoog-trainer (zie
hoofdstuk 4).
Onderwijsvorm
Training, practicum, werkgroep en stage.
Toetsvorm
Aanwezigheidsverplichting; beoordeling van trainingsactiviteiten, individuele verslagen
en gezamenlijke opdrachten.
studiegids09-10.indb 404 9-6-2009 12:22:19

Sociale Psychologie, Master Cursusbeschrijvingen
Aanmelden
Aanmelden voor de Trainersopleiding kan in de maand mei. In de maand juni vinden
vervolgens de selectiegesprekken plaats. De 20 deelnemers die geplaatst worden, ontvangen
begin juli bericht of zij in het eerste of tweede semester met de Trainersopleiding starten.
De Trainersopleiding staat open voor studenten met een Bachelordiploma Sociale
Psychologie, A&O Psychologie of Klinische Psychologie. In individuele gevallen kunnen
ook studenten met een ander Psychologie Bachelordiploma zich aanmelden. Degenen die
nog het oude doctoraalprogramma volgen moeten voldoen aan vergelijkbare ingangseisen.
In de praktijk is dit het derde jaar, waaronder het Gesprekspracticum. Solliciteren
c.q. aanmelden kan uitsluitend schriftelijk d.m.v. een aanmeldingsformulier, sollicitatiebrief,
pasfoto en cv in te leveren bij Sanne Kateman en Ran Bos in de maand mei van
het voorafgaand studiejaar. Hiervoor is in mei een informatiefolder verkrijgbaar bij het
Social Skills Lab.
Studiematerialen en kosten
• Trainerspracticum: Trainersmap met hand-outs (± € 30,-), worden verstrekt tijdens de
opleiding
• Drost, D. M. (1996). Mensen onder elkaar. Psychologie van sociale interacties. Maarssen:
Elsevier. ISBN: 9789059011519 (± € 33,-).
• Social Skills Lab Gesprekspracticum draaiboek
• Capita Selecta: Reader Persoonlijkheidsleer (± € 10,-)
Onderwijstijden
Voor degenen die in het eerste semester starten:
Trainerspracticum woensdag 26-08-2009 t/m vrijdag 28-08-2009 13.30-17.00 uur. Maandag
31-08-2009 12.00-18.00 uur, woensdag 02-09-2009 t/m vrijdag 04-09-2009 12.00-
17.00 uur. Daarna: elke maandag, dinsdag en woensdag 7-09-2009 t/m 28-10-2009 13.00-
17.00 uur. De stageperiode is van 07-12-2009 t/m 12-05-2010. In deze periode worden twee
trainingen van elk zes weken gegeven met wekelijkse supervisie op vrijdag of donderdag.
De supervisies in de 2e en 6e week van de 1e stageperiode duren de hele dag in verband
met de Capita Selecta. In de tweede stageperiode is dit in de 3e en 4e week.
De opleiding wordt afgesloten met de laatste van de Capita Selecta, start op maandag
17-05-2010 tot dinsdag 15-06-2010 van 13.30-17.00 uur. Maandag 21-06-2010 van 13.00 tot
17.00 uur, dinsdag 22-06-2010 van 13.00 tot 17.00 uur en woensdag 23-06-2010 van 10.00
tot 17.00 uur.
Voor degenen die in het tweede semester starten:
Trainerspracticum elke maandag, dinsdag en woensdag 22-02-2010 t/m 28-04-2010,
13.00-17.00 uur. In de week van 29-03-2010 t/m 01-04-2010 gelden andere tijden: maandag
12.00-18.00, woensdag van 12.00 tot 18.00 uur, donderdag 12.00-18.00 uur.
De stageperiode is van 17-05-2010 t/m 03-12-2010. In deze periode worden twee trainingen
van elk zes weken gegeven met wekelijkse supervisie. De supervisies in de 2e en 6e
week van de 1e stageperiode duren de hele dag in verband met de Capita Selecta. In de
tweede stageperiode is dit in de 3e en 4e week.
De opleiding wordt afgesloten met de Capita Selecta, die start op maandag 6-12-2010 tot
woensdag 26-01-2011 van 13.00 tot 17.00 uur. Het rooster is analoog aan dat van de laatste
Capita zoals hiervoor is gegeven. Door organisatorische complicaties kan het voorkomen
dat er van de genoemde data en tijden afgeweken moet worden.
Bijzonderheden
De Trainersopleiding (Trainerspracticum, Stage Social Skills Lab en Capita Selecta)
vormt één geheel met een omvang van 32 EC De drie onderdelen kunnen niet afzonderlijk
van elkaar gevolgd worden. Zij zijn alleen toegankelijk voor degenen die toegelaten
studiegids09-10.indb 405 9-6-2009 12:22:19
405

406
Sociale Psychologie, Master Cursusbeschrijvingen
zijn tot de Trainersopleiding. Er geldt een strikte aanwezigheidsverplichting voor alle
onderdelen van de Trainersopleiding.
In de trainingsmaster dient naast de hierboven beschreven onderdelen een keuzevak van
6 EC gevolgd te worden en een werkstuk van 21 EC. worden gemaakt. Men dient tijdig
zelf voor inschrijving zorg te dragen, evenals voor het zoeken naar een werkstukonderwerp
en -supervisor.
Desgewenst kunnen degenen die in het tweede semester beginnen in het voorafgaande
eerste semester starten met het werkstuk en het keuzevak volgen. De totale studieduur
wordt daarmee wel verlengd tot 3 semesters.
studiegids09-10.indb 406 9-6-2009 12:22:19

Sociale Psychologie, Master Cursusbeschrijvingen
Sociale Psychologie van Emoties
Punten 6 EC
Tentamencode MS12, route ESP en TSP1
Plaats in het rooster Semester 1, Blok 2
Toelatingsvoorwaarden Bachelor Sociale Psychologie
Aantal deelnemers max. 36
Docent dr. G.A. van Kleef en gastdocenten
Inhoud
Emoties zijn niet alleen een individuele toestand van de geest; ze vervullen ook belangrijke
functies in relaties tussen mensen. De primaire vraag in deze cursus is op welke
manier het sociale leven beïnvloed en gereguleerd wordt door onze emoties. Thema’s die
aan de orde komen zijn onder andere: de sociale functies (en disfuncties) van emoties,
emotionele besmetting, (inter)groepsemoties, (strategische) emotieregulatie, de rol van
emoties in conflicten en de rol van emoties in effectief leiderschap. De colleges worden
gegeven aan de hand van theoretische en empirische artikelen. Toetsing vindt plaats in de
vorm van een paperopdracht en een schriftelijk tentamen.
Onderwijsvorm
Hoorcolleges.
Toetsvorm
Schriftelijk tentamen met essayvragen (ook over collegestof!) en paperopdracht.
Studie-materialen en kosten
• Artikelen, literatuurlijst wordt beschikbaar gesteld via Blackboard.
• Collegestof.
Onderwijstijden
Di. 03-11-2009 t/m 15-12-2009 11.00-13.00 uur GebA-ZaalA304.
Toetsdata
Di. 05-01-2010 11.00-12.45 uur.
Do. 25-02-2010 11.00-12.45 uur (herkansing).
studiegids09-10.indb 407 9-6-2009 12:22:19
407

408
Sociale Psychologie, Master Cursusbeschrijvingen
Stereotypes 1: Basic Principles
Credits 6 EC
Code MS27, route ESP
Semester Semester 1, Period 1
Prerequisites Bachelor Social Psychology
Number of Participants max. 20
Lecturer Prof. dr. J.A. Förster
Summary
Stereotypes are so prevalent in society and cause so much damage that researchers wondered
about their psychological functions. From a cognitive perspective, stereotypes are
represented in memory and help to disambiguate new information. Thus, it is important
to understand how stereotypes are learned and stored in memory. Stereotypic concepts
can be activated and help us to prepare action. They provide us with guidelines for efficient
communication, are informative with respect to certain achievement domains and
they facilitate decision making and judgment – clearly though at the expense of accuracy.
Furthermore, recent research focuses on the influence of stereotypes on peoples’ own behavior,
showing self fulfilling prophecies when expectancies about ones’ own performances
are low. Last but not least, research deals with the problem of overcoming stereotypes,
examining the role of thought suppression, antidiscrimination laws, and social norms, to
name just a few.
In this seminar we will discuss basic fundamental principles of stereotyping, prejudice,
and discrimination. We will approach the questions in a dispassionate manner, with the
purpose of understanding and explaining. However, we will also discuss implications of
this basic research for the reduction of prejudice and discrimination.
Teaching Format
Weekly seminar.
Assessment
Active participation, exam, and weekly assignments.
Textbooks
• Selected papers. Literature will be announced on Blackboard.
Lesson Dates
Fr. 11-09-2009 t/m 23-10-2009 11.00-13.00 hours,BuildingA-Room A410.
Examination Dates
Fr. 30-10-2009 11.00-12.45 hours Room A410.
We. 24-02-2010 15.00-16.45 hours (reexamination).
Special Conditions
• Lectures, assignments, and exams are in English.
• Attendance is obligatory.
studiegids09-10.indb 408 9-6-2009 12:22:20

Sociale Psychologie, Master Cursusbeschrijvingen
Stereotypen 2: Toepassingen
Punten 6 EC
Tentamencode MS28, route TSP1
Plaats in het rooster Semester 1, Blok 2
Toelatingsvoorwaarden Bachelor Sociale Psychologie
Aantal deelnemers max. 20
Docent dr. J. Degner
Summary
Stereotypes, prejudice, and discrimination are prevalent in all human societies. They
might target at different social groups and have different social implications; however,
social psychology researchers agree that they are at the root of a multitude of social conflicts.
Unfortunately, prejudice and stereotypes have been proven to be rather stable and
resistant to change.
In this seminar, we will focus on the malleability of stereotypes and prejudice. We will
approach the topic from different perspectives – be it the individual trying to be nonprejudiced,
the researcher trying to create harmonious intergroup relations or the target
person trying to cope with negative evaluations or stereotype-based expectations. In this,
we will discuss and integrate theories and research from cognitive, social cognitive, intergroup
and clinical psychology. Based on this knowledge, we will evaluate a selection
of existing anti-discrimination interventions and develop own ideas for successful intervention
programs.
The goal of the seminar is to provide you with an in-depth understanding of opportunities
but also possible drawbacks for interventions to prevent discrimination and foster
tolerance in intergroup relations.
Teaching Format
Weekly seminar.
Assesments
Active participation, exam, and weekly assignments.
Textbooks
• Selected papers. Literature will be announced on Blackboard.
Lesson Dates
We. 04-11-2009 t/m 16-12-2009 11.00-13.00 hours,BuildingA-Room A410.
Examination Dates
We. 06-01-2010 11.00-12.45 hours, BuildingA-Room A410
Fr. 26-02-2010 13.00-14.45 hours (reexamination).
Special Conditions
• Lectures, assignments, and exams are in English.
• Attendance is obligatory.
studiegids09-10.indb 409 9-6-2009 12:22:20
409

410
Sociale Psychologie, Master Cursusbeschrijvingen
Surveyonderzoek: ontwerp en uitvoering
Punten 6 EC
Tentamencode MS31, route TSP1
Plaats in het rooster Semester 1, Blok 2
Toelatingsvoorwaarden Bachelor Sociale Psychologie
Aantal deelnemers max. 25
Docent dr. A. Bos
Inhoud
Deze cursus gaat in op het ontwerpen van survey-onderzoek. Hoe ontwikkel je een goede
vragenlijst, wat zijn de belangrijke kwalitatieve en kwantitatieve stappen en hoe stel je
een degelijke steekproef samen waarbij die vragenlijst kan worden afgenomen? Wat zijn
de voor- en nadelen van verschillende media die je kunt gebruiken (schriftelijke vragenlijst,
interview, internet). Hoe meet je attitudes, voorkeuren en gedrag? Hoe vind je
standaardinstrumenten die al beschikbaar zijn? Na een intensieve literatuurbestudering
en toetsing daarvan in de derde week van de cursus, zal door middel van concrete opdrachten
de cursus worden afgerond. Het verslag zal bestaan uit een uitgewerkt onderzoeksvoorstel,
waarin de te meten attitudes, voorkeuren en/of gedragingen, doelgroep
en onderzoeksdesign beschreven worden, inclusief een volledige vragenlijst. Studenten
dienen zich te realiseren dat het uitwerken van de opdrachten tijdsintensief is.
Onderwijsvorm
Werkgroepbijeenkomsten in combinatie met literatuurstudie.
Toetsvorm
In de derde week van de cursus een toets over de literatuur; daarna presentatie van een
onderzoeksopdracht en paper.
Studiematerialen en kosten
• Pligt, J. van der, & Vries, N.K. de (1995). Opinies en attitudes: Meting, modellen en
theorie. (± € 40,-). Boek kan alleen bij het secretariaat Sociale Psychologie worden
aangeschaft! Het is niet meer via de boekhandels te koop!
• Collegestof.
Onderwijstijden
Ma. 02-11-2009 t/m 14-12-2009 11.00-13.00 uur GebA-A103.
Toetsdata
• Tentamen tijdens bijeenkomst.
• Hertentamen in overleg met docent.
Bijzonderheden
Aanwezigheidsverplichting.
studiegids09-10.indb 410 9-6-2009 12:22:20

Sociale Psychologie, Master Cursusbeschrijvingen
Toegepaste SP1: Voorlichting, Reclame en Beïnvloeding
Punten 6 EC
Tentamencode MS25, route TSP1
Plaats in het rooster Semester 2, Blok 1
Aantal deelnemers max. 35
Toelatingsvoorwaarden Bachelor Sociale Psychologie
Docent dr. D.V. Wiersema
Inhoud
Reclame en voorlichting is overal om ons heen. Steeds worden er pogingen gedaan om
ons te strikken voor bepaalde producten, of om ons ervan te overtuigen dat we toch echt
gezonder moeten leven. Maar op welke manier wordt dat gedaan, op welke theorieën
zijn deze beïnvloedingstechnieken gebaseerd, en wat is de evidentie dat de beïnvloeding
ook daadwerkelijk werkt? Het doel van deze cursus is het leren toepassen van sociaal
psychologische theorieën en processen op het gebied van voorlichting, reclame en beïnvloeding.
Enerzijds wordt gekeken naar de psychologie van beïnvloeding en overtuiging. Welke
tactieken en technieken zijn succesvol in het beïnvloeden van het denken en doen van
mensen? Van welke psychologische principes maken deze technieken gebruik; waarom
zijn ze succesvol? Verder probeert reclame onze behoeften en emoties te raken. Verschillende
soorten reclames, voorlichting en producten zullen gebaat zijn bij verschillende
manieren van overtuiging. Anderzijds staat in deze cursus het gedrag van consumenten
centraal. Aan welke invloeden worden ze bloot gesteld en wat zijn de effecten van die
invloeden? In hoeverre hangt de beïnvloeding af van individuele verschillen zoals bijvoorbeeld
sekse of persoonlijkheidsverschillen?
Bij het toepassen van deze bestaande kennis wordt gekeken naar strategieën achter de effectiviteit
van de voorlichting of reclame. Op welke markt richt een produkt zich? Welke
associaties zijn daarvoor gewenst? Wat was het doel? Op welke manier werd dit geoperationaliseerd?
Waarom lijkt ons dit wel/niet effectief? In de cursus zal, waar mogelijk,
gebruik worden gemaakt van bestaande reclamecampagnes als voorbeeld. Deze cursus is
een voorbereiding op Voorlichting, Reclame en Beïnvloeding: Interventies, maar kan ook
afzonderlijk worden gevolgd.
Onderwijsvorm
Hoorcolleges.
Toetsvorm
Tentamen (essayvragen), ook over de collegestof.
Studiematerialen en kosten
• Artikelen, literatuurlijst wordt beschikbaar gesteld via Blackboard.
• Collegestof
Onderwijstijden
Wo. 10-02-2010 t/m 24-03-2010 13.00-15.00 uur GebA-Zaal A305.
Toetsdata
Wo. 31-03-2010 13.00-14.45 uur.
Ma. 09-08-2010 13.00-14.45 uur (herkansing).
studiegids09-10.indb 411 9-6-2009 12:22:20
411

412
Sociale Psychologie, Master Cursusbeschrijvingen
Toegepaste SP2: Interventies
Punten 6 EC
Tentamencode MS26, route TSP1
Plaats in het rooster Semester 2, Blok 2
Aantal deelnemers max. 25
Toelatingsvoorwaarden Bachelor Sociale Psychologie. Studenten die “Toegepaste SP1:
Voorlichting, Reclame en Beïnvloeding” behaald hebben, krijgen
voorrang bij plaatsing.
Docent dr. D.V. Wiersema
Inhoud
Alcoholgebruik onder tieners, het tekort aan orgaandonoren of geweld tegen buschauffeurs.
Dit zijn allemaal voorbeelden van maatschappelijke problemen. Veelal gaat het
hierbij ook om problemen met een sociaal-psychologisch karakter. Hiermee wordt bedoeld
dat zij veroorzaakt worden of verergerd worden door sociaal-psychologische faktoren.
Zo speelt “peer pressure” een rol bij alcoholgebruik onder tieners. Dit betekent dat
sociaal psychologen een waardevolle rol kunnen spelen in het verklaren en oplossen van
maatschappelijke problemen.
Aan de hand van de methode zoals beschreven door Buunk en Van Vugt, analyseren
studenten een bestaand maatschappelijk probleem om vervolgens een interventie op te
zetten met als doel het probleem te verminderen. Hierbij dienen studenten gebruik te
maken van kennis en inzicht uit de sociale psychologie. Studenten werken samen in
teams waarvan een grote mate van zelfstandigheid wordt verwacht. Wel is er wekelijks
een spreekuur waarin studenten vragen kunnen voorleggen aan de docent. Het sluitstuk
van deze cursus vormt het verslag waarin studenten hun probleemanalyse en interventie
beschrijven en de presentatie die studenten geven ten overstaande van een expert op het
gebied van hun probleemstelling.
Onderwijsvorm
Hoorcollege, plenaire sessies en spreekuren.
Toetsvorm
Verslag (groep) & individuele opdracht.
Studiematerialen en kosten
Buunk, A.P., & Vugt, M. van (2009). Applying social psychology: From problems to solutions.
Sage: London, UK ISBN 9781412902830 (± € 25,-).
Onderwijstijden
Wo. 14-04-2010 t/m 09-06-2010 11.00-13.00 uur GebA-Zaal A409.
studiegids09-10.indb 412 9-6-2009 12:22:20

Research Master Psychology Cursusbeschrijvingen
Affect and Emotion Research: The Fundamental Debates
Credits 6 EC
Code RS08
Semester Semester 1, period 1
Prerequisites Bachelor of Psychology
Number of Participants max. 20
Lecturers prof.dr. A.H. Fischer & dr. M. Rotteveel
Summary
The goal of this course is to increase your knowledge and insights of what ‘emotions’
actually are, and how we can operationalize this knowledge into adequate research paradigms.
The course will focus on some current debates in the area of affect and emotion,
especially relating to the nature of affective processes. We will discuss questions such as:
what is the role of cognitive processes in affect or emotions, are cognitive processes really
different from affective processes, what are the fundamental dimensions on the basis of
which we can describe and differentiate emotions, how do emotional components (e.g.,
thoughts, expressions, physiology) relate to each other, what is the nature of subjective
emotional experience, what is emotional embodiment, what is the role of emotions in
memory, how and how does this affect emotional self-reports.
Teaching Format
Small groups: discussion of the literature and presentations by students.
Assessment
Weekly assignments, a presentation, and a paper (final assignment).
Special Conditions
Basic knowledge of emotion theory and research at the level of an emotion textbook (e.g.,
Niedenthal, Krauth-Gruber, & Ric: Psychology of emotion, 2006) is required.
Textbooks
A reference list will be provided on Blackboard. Part of the literature will be chosen by
the students.
Lesson Dates
Fr. 04-09-2009 t/m 16-10-2009 11.00-13.00 hours,BuildingA-Room A104.
Date en time of the two workshops in the first two weeks will be announced.
studiegids09-10.indb 413 9-6-2009 12:22:20
413

414
Research Master Psychology Cursusbeschrijvingen
Affect and Emotion Research: The social nature of emotions
Credits 6 EC
Code RS09
Semester Semester 1, period 2
Prerequisites Bachelor of Psychology
Number of Participants max. 20
Lecturers prof.dr. A.H. Fischer, dr. G.A. van Kleef
Summary
The goal of this course is to further the understanding of emotions in social settings and
to discuss possible research paradigms that are appropriate to examine this issue. Emotions
are at least partially caused by others and have effects on others, and are therefore
an integral part of every social interaction. The course will address various topics, with
a special focus on the social context and social functions of emotions. We will read and
discuss recent theories and research and discuss questions such as: how do we recognize
emotions in others, how do others’ emotions affect our own emotions (emotional mimicry
and contagion), what social cues (e.g., status, stereotypes) do we infer from emotion
expressions, how do we regulate emotions in social interactions, what is the role of power
in emotional interactions, and how do we respond behaviorally to others’ emotions.
Teaching Format
Small groups: discussion of the literature and presentations by students.
Assessment
Weekly assignments, a presentation, and a paper (final assignment).
Special Conditions
Basic knowledge of emotion theory and research at the level of an emotion textbook (e.g.,
Niedenthal, Krauth-Gruber, & Ric: Psychology of emotion, 2006) is required.
Textbooks
A reference list will be provided on Blackboard. Part of the literature will be chosen by
the students.
Lesson Dates
Th. 29-10-2009 t/m 10-12-2009 11.00-13.00 hours,BuildingA-Room A409.
studiegids09-10.indb 414 9-6-2009 12:22:20

Research Master Psychology Cursusbeschrijvingen
Current debates in Social Cognition
Credits 6 EC
Code RS00
Semester Semester 1, Period 2
Prerequisites Bachelor of Psychology
Number of Participants Max. 20
Teacher prof. dr. J.A. Förster
Summary
In this course, the focus will be on topics within social cognitive research that are currently
popular and important. These topics will likely determine the research agenda
for years to come. Some of the topics have been important for many years, others have
only begun to gain in impact in recent years. Examples of the former are priming and
stereotyping, examples of the latter are imitation and social cognitive neuroscience. Every
topic will be thoroughly discussed on the basis of a few landmark recent articles, and, if
available, one or two classic older articles. The discussions will focus on the importance
of a topic for psychology in general, and on the issues that need to be resolved in the near
future.
Teaching Format
Discussion in small groups, presentations.
Assessment
Active participation, small papers and an exam.
Textbooks
Selected papers on Blackboard.
Lesson Dates
We. 09-09-2009 t/m 21-10-2009 13.00-15.00 hours,Building A-Room A409.
Examination Dates
We. 28-10-2009 13.00-14.45 hours.
We. 24-02-2010 11.00-12.45 hours (reexamination).
studiegids09-10.indb 415 9-6-2009 12:22:20
415

studiegids09-10.indb 416 9-6-2009 12:22:20

Hoofdstuk 12
Deeltijdopleiding
studiegids09-10.indb 417 9-6-2009 12:22:20

418
Deeltijdopleiding Psychologie
Overzicht Deeltijdopleiding Bachelor Psychologie
Eerste en tweede studiejaar: propedeuse
Voorbereidende statistiek
Inleiding in de Psychologie
Psychofysiologie
Statistiek
Functieleer
Sociale Psychologie
Ontwikkelingspsychologie (incl. opv & ondw)
Persoonlijkheidsleer
Psychopathologie
Methoden van Onderzoek I
Arbeids- en Organisatiepsychologie
Verwerking van en Rapportage over Teksten I
Proefpersoonuren en Testweek
Zesjarig programma
Derde en vierde studiejaar: tweede bachelorfase
Methoden van Onderzoek 2a, 2b, SPSS & Onderzoekspracticum
Grondslagen van de Psychologie
VRT-2
Gesprekspracticum
Kernthema’s, keuzevakken, of specialisatievakken
Vijfde en zesde studiejaar: vervolg tweede bachelorfase
Verplichte cursussen specialisatie
Keuze-onderdelen per specialisatie
Bachelorthese
0 ec
5 ec
4 ec
9 ec
4 ec
5 ec
5 ec
4 ec
4 ec
4 ec
4 ec
11 ec
1 ec
30 ec
6 ec
6 ec
6 ec
12 ec
30-51 ec
0-21 ec
9-12 ec
TOTAAL 180 ec
1. Algemene informatie: Bachelor Psychologie in deeltijd
In dit deel van de studiegids volgt specifieke informatie voor deeltijdstudenten. Voor alle
overige informatie verwijzen wij naar de andere delen van de studiegids. Gebruik bij het
zoeken de trefwoordenlijst achter in de gids.
De Bachelor Psychologie
De opleiding is opgesplitst in een bachelor- en een mastergedeelte. Voor de bachelor Psychologie
is een deeltijdinschrijving mogelijk. Voor de master is uitsluitend een voltijdinschrijving
mogelijk, omdat elke master Psychologie een tijdrovende stage en een intensief
afstudeerwerkstuk kent. De aansluitmaster duurt één jaar (full-time), de Research Master
duurt twee jaar (full-time) en de master de Gezondheidszorgpsychologie duurt anderhalf
jaar. In dit hoofdstuk beperken we ons dus tot de bacheloropleiding in deeltijd.
Aard en tempo van de deeltijdopleiding
De bacheloropleiding Psychologie wordt in deeltijd aangeboden, maar het betreft geen
avondopleiding. Een deeltijdinschrijving biedt de mogelijkheid om tegen een lager collegegeldtarief
de studie in een eigen tempo te volgen, bijvoorbeeld halftijds. In dit hoofdstuk
wordt het halftijdse programma als standaard genomen maar men kan het tempo
zelf bepalen. Zo zijn er ook deeltijdstudenten die het voltijdtempo aanhouden.
Er wordt zeer beperkt avondonderwijs aangeboden. In het verleden werden de propedeuse
en tevens een deel van de vervolgopleiding in de avonduren aangeboden maar dit leidde er
studiegids09-10.indb 418 9-6-2009 12:22:20

Deeltijdopleiding Psychologie
toe dat veel studenten dachten dat de studie in enkele avonden per week te doen was. Van
de studenten die met de studie startten, behaalde slechts een kwart het doctoraalexamen.
Gestopte studenten gaven aan weliswaar zeer gemotiveerd te zijn, tevreden te zijn over het
geboden onderwijsprogramma, maar niet (meer) in staat te zijn de studie te combineren
met werk en gezin. Om enerzijds efficiënt om te gaan met de beperkte stafomvang en
middelen, en anderzijds te bevorderen dat de juiste doelgroep wordt aangesproken, is besloten
het avondonderwijs grotendeels af te schaffen en de opleiding te richten op mensen
die (veel) minder werken dan full time.
Onderwijs in de avonduren
Enkele vakken worden zowel overdag als in de avonduren aangeboden. In het collegejaar
2009-2010 gaat het hierbij om het propedeusevak Inleiding in de Psychologie en
het onderdeel Testweek. Daarnaast wordt ook het tweedejaarsonderdeel Onderzoekspracticum
’s avonds verzorgd voor deeltijdstudenten, terwijl er ook een avondwerkgroep
SPSS bestaat.
Niveau
De deeltijdopleiding is qua niveau gelijkwaardig aan de voltijdopleiding. De programmaeisen
voor deeltijdstudenten zijn gelijk aan de eisen van het voltijdprogramma. Er is een
klein verschil in het propedeuseprogramma waarop later in dit hoofdstuk wordt teruggekomen.
Studiebelasting
De opleiding Psychologie hanteert een semestersysteem: elk jaar is in twee semesters van
twintig weken verdeeld. De gehele bachelor telt 180 ec. Als men in zes jaar de bachelor
Psychologie wil behalen, kan een programma worden gekozen waarbij per semester een
of meer studieonderdelen worden gevolgd die samen een studielast van ongeveer 15 ec
geven. Per jaar volgt men zo dus twee maal vijftien ec en wordt het jaartotaal 30 ec. Met
een deeltijdinschrijving heeft de student de keuze om meer of minder dan deze 30 ec per
jaar te volgen.
Deeltijdstudenten moeten – afhankelijk van hun eigen planning - rekenen op een studiebelasting
van ongeveer 15 à 25 uur per week. Van deze uren wordt een deel besteed aan het
volgen van colleges en (vaak verplichte) werkgroepen. De resterende uren worden besteed
aan zelfstudie.
Studieduur
Wie de bachelor Psychologie halftijds volgt is zes jaar met de opleiding bezig. Zoals eerder
gezegd is het tempo vrij. In de voorlichting wordt wel meestal uitgegaan van dit tempo.
De eerste twee jaren van de deeltijdopleiding zijn dan ingeruimd voor de propedeuse. In
het derde en vierde studiejaar wordt aandacht besteed aan de onderzoeksvaardigheden in
de psychologie, staat reflectie centraal, wordt een gesprekspracticum aangeboden naast
het tweede vak uit de schrijflijn (VRT-2) en volgt men keuzeonderdelen. In het vijfde en
zesde studiejaar volgt men de vakken van de gekozen specialisatie. Daarin schrijft men ter
afsluiting van de Bacheloropleiding Psychologie een bachelorthese.
Collegegeld
De Universiteit van Amsterdam kent twee verschillende tarieven voor het collegegeld.
Deeltijdstudenten die op 1 september 2009 jonger zijn dan 30 jaar betalen € 1215,-. Ook
als men tijdens het studiejaar 30 jaar wordt, betaalt men dit tarief.
Voor deeltijdstudenten ouder dan 30 jaar geldt het tarief van € 1458,-. Voor alle duidelijkheid:
bij inschrijving als deeltijdstudent is er geen recht op studiefinanciering.
Voor nadere informatie over collegegeld wordt verwezen naar Studenten Services (Binnengasthuisstraat
9, 1012 ZA, Amsterdam, tel. 020 525 8080, email: info@uva.nl).
studiegids09-10.indb 419 9-6-2009 12:22:20
419

420
Deeltijdopleiding Psychologie
Wiskunde
Iedereen die geen wiskunde op VWO niveau heeft gehad, dient in de eerste week van
de studie het tentamen “voorbereidende statistiek” af te leggen. Dit tentamen vormt een
ingangseis voor verscheidene propedeusevakken. Het is echter sterk af te raden deze toets
af te wachten. Veel verstandiger is het om reeds voor de start van de opleiding een vrijstelling
te behalen voor dit tentamen door het afleggen van een wiskunde toets. Meer
informatie over de wiskunde-eis staat in de wiskundebrochure, verkrijgbaar bij de Onderwijsbalie.
Plaats van onderwijs
Alle colleges vinden plaats in het gebouw van de afdeling Psychologie, of in naburige
gebouwen.
Tijd en plaats van tentamens
Tentamens zijn over het hele jaar verspreid en worden over het algemeen overdag afgenomen.
Tentamens vinden doorgaans elders in de stad plaats in speciale tentamenzalen.
Faciliteiten
Het gebouw van de afdeling is op doordeweekse dagen geopend van 8.00 - 22.00. Niet
alle faciliteiten zijn op deze tijden geopend.
De Psychologie bibliotheek is de de Pierson Révész Bibliotheek, gevestigd op de Roetersstraat
11, boven de mensa Agora. Voor meer informatie, zie het opleidingsstatuut.
Op de eerste etage bevinden zich een studiezaal en een computerzaal. Beide zalen zijn iedere
doordeweekse avond open totdat het gebouw sluit. Bij de studentenvereniging VSPA
kunnen VSPA-leden boeken tegen een korting van 10% (onder voorbehoud) worden aangeschaft.
Hier kunnen ook de syllabi voor het lopende semester worden aangeschaft.
Voor meer informatie over de boekenbalie van de VSPA, zie het opleidingsstatuut.
Informatie startende deeltijdstudenten
Psychologie is een opleiding met een numerus fixus: er worden jaarlijks maximaal 75
deeltijdstudenten toegelaten. Na aanmelding en plaatsing via de IB-groep te Groningen
(www.studielink.nl) schrijft men zich in bij de Centrale Studentenadministratie van de
Universiteit van Amsterdam waarvoor men inschrijfformulieren krijgt toegestuurd.
Bovendien schrijft men zich in bij de afdeling Psychologie middels een intakeprocedure
via het internet. Hiervoor wordt men na plaatsing uitgenodigd.
Voor eerstejaarsdeeltijdstudenten wordt een introductieavond georganiseerd op dinsdagavond
25 augustus 2009 van 19.00 - 21.30 uur.
Studieadvies en begeleiding
Wanneer men korte vragen heeft over allerlei zaken die betrekking hebben op de (deeltijd)studie
kan men die stellen bij de Onderwijsbalie Psychologie, kr. 218. Wanneer men
kwesties heeft die wat ingewikkelder zijn kan men die bespreken met de studieadviseurs
(zie voor adressen en spreekuren voorin deze gids).
2. Studieprogramma
De opleiding Psychologie kent de bachelor-masterstructuur: het bachelorgedeelte duurt
drie jaar in voltijd; deeltijdstudenten verdelen dit meestal over zes jaar. Na het behalen
van het bachelordiploma is het mogelijk een master te volgen (uitsluitend middels een
fulltime inschrijving).
studiegids09-10.indb 420 9-6-2009 12:22:20

Deeltijdopleiding Psychologie
2.1 Studieprogramma Bachelor psychologie
Studieprogramma bachelor opleiding met deeltijdinschrijving
Het curriculum bevat in totaal 180 ec. In het hiernavolgende programma wordt uitgegaan
van een halftijds tempo.
Bachelor: Propedeuse (eerste en tweede jaar deeltijd)
De propedeuse in deeltijd bestaat uit de volgende onderdelen:
• Voorbereidende statistiek 1 0 ec
• Inleiding in de Psychologie 5 ec
• Psychofysiologie 4 ec
• Statistiek 9 ec
• Functieleer 4 ec
• Sociale Psychologie 5 ec
• Ontwikkelingspsychologie (incl. opv & ondw) 5 ec
• Persoonlijkheidsleer 4 ec
• Psychopathologie 4 ec
• Methoden van Onderzoek I 4 ec
• Arbeids- en Organisatiepsychologie 4 ec
• Verwerking van en Rapportage over Teksten I 11 ec
• Proefpersoonuren en Testweek 1 ec
--------------------
Totaal 60 ec
Ingangseisen
Voorbereidende statistiek 1 vormt een ingangseis voor de onderdelen Statistiek, MvOI en
VRT1. De propedeusevakken kennen verder geen ingangsvoorwaarden op één vak na:
Verwerking van en Rapportage over Teksten I. Om toegelaten te worden tot het onderdeel
VRT-1 is het noodzakelijk dat men vergevorderd is in de propedeuse (> 40 ec) en de
vakken Statistiek en Methoden van Onderzoek I zijn behaald.
Bijzonderheden deeltijd propedeuse
Het verschil met de propedeuse voor voltijdstudenten betreft twee zaken:
• een deeltijdstudent hoeft maar 10 (i.p.v. 25) proefpersoonuren te halen (zie verder de
cursusomschrijving in hoofdstuk 2)
• een deeltijdstudent volgt geen practicumgroepen waarin VRT is opgenomen gedurende
een jaarprogramma met twee practicumgroepbijeenkomsten per week, maar in plaats
daarvan een cursus VRT-1 speciaal voor deeltijdstudenten; deze kent slechts één
verplichte bijeenkomst per week (zie verder de cursusomschrijving).
Roostering deeltijd propedeuse
Inleiding in de
Psychologie (5)
Propedeuse
Semester 1 Semester 2
Sociale Psychologie (5)
Ontwikkelingspsychologie
(incl. opv. & onderw.)(5)
Arbeids- & Organisatiepsychologie
(4)
Psychofysiologie (4) Psychopathologie (4) Persoonlijkheidsleer (4) Functieleer (4)
Methoden van
Onderzoek 1 (4)
Statistiek (9)
Testweek Proefpersoonuren
Verwerking van en Rapportage over
Teksten (VRT-1) (11)
(let op: deze cursus kent zware ingangseisen)
1 Studenten met wiskunde op VWO niveau krijgen een vrijstelling voor dit onderdeel. Het vormt een ingangseis voor de onderdelen
Statistiek, MvOI en VRT1. Meer informatie is te vinden in de wiskundebrochure verkrijgbaar bij de Onderwijsbalie.
studiegids09-10.indb 421 9-6-2009 12:22:21
421

422
Deeltijdopleiding Psychologie
Aanbevolen wordt in het eerste deeltijdjaar de bovenste twee rijen te volgen en in het
tweede deeltijdjaar de resterende propedeuseonderdelen. Het is ook mogelijk de propedeuse
in één jaar af te ronden, maar dit vergt een zorgvuldige planning in overleg met de
studieadviseur, in verband met de strenge ingangseisen voor VRT-1. Als u dit wilt, komt
u dan al in september overleggen! De cursus VRT-1 wordt overigens ook in het 1e semester
aangeboden zodat er meerdere planningen mogelijk zijn.
Het bachelorprogramma na de propedeuse (jaar 3 t/m 6)
Zie voor uitgebreide informatie over de Bacheloropleiding Psychologie ook de hoofdstukken
3 en 4 hierover eerder in de studiegids.
Het bachelorprogramma bestaat na de propedeuse uit de volgende onderdelen:
• Methoden v. Onderzoek 2a, 2b, SPSS & Onderzoekspracticum 30 ec
• Grondslagen van de Psychologie 6 ec
• VRT-2 6 ec
• Gesprekspracticum 6 ec
• Keuzevakken, kernthema’s of specialisatievakken 12 ec
• Onderdelen bij de gekozen specialisatie 60 ec
-----------
Totaal 120 ec
Bijzonderheden
Het is van belang te weten dat de propedeuse moet zijn afgerond voordat gestart kan worden
met MvO 2a en SPSS. Bovendien vormen MvO 2a en SPSS een toelatingsvoorwaarde
voor het Onderzoekspracticum. Omdat het deeltijd-onderzoekspracticum (basisdeel plus
onderzoeksdeel) samen drie kwart studiejaar vergt start dit onderdeel slechts eenmaal per
jaar. Zorgvuldige planning is dus van belang. In schema ziet het er zo uit:
Semester 1 Semester 2
10 weken 10 weken 20 weken
MvO 2A (6 ec)
&
SPSS (1 ec)
Ingangseis:
Propedeuse
Deeltijd
Onderzoekspracticum
– Basisdeel –
Ingangseis:
MvO 2A & SPSS
MvO2b (3 ec)
&
Deeltijd
Onderzoekspracticum
– Onderzoeksdeel – (12 ec)
Ingangseis:
Basisdeel OP
7 ec 8 ec 15 ec
De overige verplichte tweedejaarsonderdelen (VRT-2, het Gesprekspracticum en Grondslagen
van de Psychologie) worden meerdere malen per jaar gegeven. Deze laten zich dan
ook veel makkelijker plannen. Zoals duidelijk wordt in de cursusomschrijving vergt het
Gesprekspracticum twee volle dagen per week; dit maakt voor de meeste deeltijdstudenten
een zorgvuldige planning noodzakelijk. Overleg tijdig (d.w.z. uiterlijk in de aanmeldingsperiode
voorafgaand aan het semester waarin u het Gesprekspracticum wilt volgen)
met de studieadviseur zodat deze u kan helpen bij de indeling.
Specialisatie
Na de verplichte vakken kiest men voor een specialisatie. Daarbinnen zijn weer verschillende
keuzes mogelijk. Zie voor het overzicht van de verschillende specialisaties in de
bachelor en de programma-eisen het algemene hoofdstuk over de specialisaties en de
hoofdstukken per specialidatie. Voor de verschillende onderdelen uit de specialisatie zijn
studiegids09-10.indb 422 9-6-2009 12:22:21

Deeltijdopleiding Psychologie
ingangseisen vastgesteld. Raadpleeg hiervoor de inhoudelijke informatie over de vakken
elders in deze gids.
3. Informatie oude stijl programma voor deeltijdstudenten
Deeltijdstudenten die zijn gestart voor 2003 kunnen nog tot 2011 doctoraalexamen oude
stijl afleggen. Onderstaand wordt daar kort aandacht aan besteed. Voor uitgebreidere
uitleg kan een oudere studiegids (met name 2004/2005) worden geraadpleegd.
3.1. Opzet en eisen van het doctoraalprogramma oude stijl
Afstudeereisen, algemeen
Om af te studeren in de Psychologie moet aan bepaalde eisen worden voldaan. Die eisen
houden in dat men Basiscursussen, VV’s, TMP’s, keuzevakken en een afstudeeropdracht
opneemt in het programma, waarbij van elke categorie een bepaald aantal punten moet
worden behaald, zoals hierna wordt aangegeven.
Elk afstudeerprogramma moet als volgt worden samengesteld:
1. Basiscursussen (BC’s) 20 ec
2. Verbredings- en Verdiepingscursussen (VV’s) 20 ec
3. Technische, Methodologische & Practische cursussen (TMP’s) 20 ec
4. Keuze uit extra Basiscursus, VV of TMP 10 ec
5. Keuzevakken (int. of ext, mogen ook BC’s, VV’s of TMP’s zijn) 20 ec
6. Afstudeeropdracht 50 ec
(stage, scriptie, colloquia en werkstuk)
Totaal 140 EC
Aan deze eisen moet altijd worden voldaan, ook als er geen afstudeerrichting wordt gekozen
en men zelf een programma samenstelt uit onderdelen van verschillende afstudeerrichtingen!
3.2 Afstuderen in een afstudeerrichting
Om in een afstudeerrichting af te studeren moet een bepaald aantal onderdelen bij die
richting zijn ondergebracht, d.w.z. dat de keuzes die men maakt ook aan inhoudelijke
criteria moeten voldoen!
Men moet in elk geval de basiscursussen van die afstudeerrichting hebben gevolgd (20 ec).
Voorts volgt men voor minstens 20 ec Verbredings- en/of Verdiepingscursussen (VV’s)
en/of Technische Methodologische of Praktische Vaardigheidscursussen (TMP’s) bij diezelfde
afstudeerrichting, waarbij men soms kan kiezen uit het aanbod van de betreffende
programmagroep. Die keuze is vaak beperkt (zie verderop in deze tekst).
In 2004/2005 is in de bachelor/master structuur het onderscheid tussen basiscursussen,
VV’s en TMP’s verdwenen omdat in het nieuwe derde jaar sprake is van een meer verplicht
programma. Niettemin treft men bij de overgangsregelingen per afstudeerrichting
aan hoe er verder gestudeerd moet worden als men bepaalde VV’s en TMP’s nog niet
heeft voltooid (zie studiegids 2004/2005, ook in te zien bij de Onderwijsbalie!).
De afstudeeropdracht wordt volledig bij de eigen afstudeerrichting ondergebracht en
bestaat uit een scriptie, een stage, een werkstuk en het volgen van colloquia. Meer informatie
hierover wordt bij de beschrijving van de verschillende programma’s van de
afstudeerrichtingen vermeld.
studiegids09-10.indb 423 9-6-2009 12:22:21
423

424
Deeltijdopleiding Psychologie
3.3. Uitleg m.b.t. de verschillende onderdelen van de afstudeeropdracht
In het laatste studiejaar “oude stijl” worden 50 ec besteed aan de afstudeeropdracht. De
afstudeeropdracht bestaat uit de volgende onderdelen:
- Stage Code ST 1 .... TEN MINSTE 7,2 ec
- Scriptie Code SC.... TEN MINSTE 7,2 ec
- Werkstuk Code WE.... TEN MINSTE 17,2 ec
- Colloquia Code Q000 1,4 ec
Men moet in totaal 50 ec behalen voor de afstudeeropdracht. De afstudeeropdracht wordt
ondergebracht bij de gekozen afstudeerrichting, tenzij geen afstudeerrichting is gekozen.
3.4. Doctoraalexamen & Judicia
Het Doctoraal Examen Psychologie betreft een formele uitreiking van het getuigschrift
(de bul) waarop men recht heeft zodra men aan alle verplichtingen heeft voldaan en men
is ingeschreven als student bij de universiteit. Wanneer een student alle examenonderdelen
- ook de colloquia! -van het doctoraalprogramma heeft voltooid, kan het examen
worden aangevraagd. Het is aan te bevelen, een paar weken van te voren het aanvraagformulier
en de bijbehorende informatiebrief bij de Onderwijsbalie, kamer 218 af te halen.
Voor meer informatie wordt verder verwezen naar hoofdstuk 14 van deze studiegids.
Daarin is tevens de huidige regeling m.b.t. de judicia opgenomen.
Doctoraalexamens, d.w.z. de uitreiking van het bij het doctoraalexamen behorende diploma
+ dossiergetuigschrift vinden, programmagroepsgewijs, aan het einde van elke maand
plaats, behalve in juli, augustus en december. Elke programmagroep heeft een ‘vaste
afstudeerdag’ en probeert op eigen wijze aan deze plechtigheid een zeker cachet te geven.
Elke programmagroep beschrijft in het eigen hoofdstuk in deze gids hoe de uitreiking in
zijn werk gaat en op welke dagen van de maand uitreikingen plaatsvinden.
studiegids09-10.indb 424 9-6-2009 12:22:21

Bijlage
Opleidingsstatuut
Onderwijs- en Examenreglementen
studiegids09-10.indb 425 9-6-2009 12:22:21

426
Opleidingstatuut Psychologie
Onderwijsruimtes op het Roeterseilandcomplex
Gebouwen Legenda:
A: Psychologie w = werkgroepruimte
B/C/D: Scheikunde/Fysische Geografie b = beamer aanwezig
E: Economie d= diaprojector aanwezig
G: Sociale Geografie/Planologie o = overhead aanwezig
H: Mensa ‘Agora’/Bibliotheek kb = krijtbord
J/K: Natuur- & Sterrenkunde wb = white board
M: BCP Jansen Instituut eb = easy board
N: Facilitair Bedrijf vid = zaal met video
P: Wiskunde/Kunstmatige Intelligentie fo = flip-over
I: Gebouw I bevindt zich tussen dvd = dvd speler
gebouw B en J (Nieuwe Achtergracht 170)
studiegids09-10.indb 426 9-6-2009 12:22:22

Opleidingstatuut Psychologie
Beschikbare zalen: Gebouw A, Roetersstraat 15, sluitingstijd: 22.00uur
Zaal Faciliteiten Capaciteit Zaal Faciliteiten Capaciteit
A-A kb-o-b-dvd-mics 450 pers. A304 o-kb 30 pers.
A-B kb-o-b-d-versterker 280 pers. A305 o-d-b-kb 40 pers.
A-C kb-o-b-d-versterker 160 pers. A306 o-b-kb 40 pers.
A-D kb-o-b-versterker 80 pers. A307 w-kb 4 pers.
A-E kb-o-b-versterker 126 pers. A309 w-kb 12 pers.
A102 b-kb 40 pers. A404 o-b-kb 88 pers.
A103 w-wb-o 18 pers. A406 o-b-kb 86 pers.
A104 w-wb 18 pers. A409-411 w 10 pers.
A106 Computerruimte 24 pers. A413 18 pers.
A107 Computerruimte 16 pers. A414-418 Socialsks 10 pers.
A108 o-b-kb 40 pers. A504-A506 w 6 pers.
A205-A210 w-kb 4 pers. A507 w 25 pers.
A301A/B/C w-wb 8 pers. A511-512 w 10 pers.
A302 Eb-o-b-vid-dvd 24 pers.
A303 o-d-b-kb 50 pers. A220 Vergaderzl. 22 pers.
Beschikbare zalen: GebouwB
Zaal Faciliteiten Capaciteit Zaal Faciliteiten Capaciteit
B240 o-b-kb 32 pers. B343 o-kb 16 pers.
B244 o-b-kb 32 pers. B344 o-d-kb 20 pers.
B341 o-b-kb 32 pers. B318 o-b-kb 26 pers.
B228 o-b-wb 30 pers.
Beschikbare zalen: Gebouw C
Zaal Faciliteiten Capaciteit Zaal Faciliteiten Capaciteit
C203 Kb-o-b-d 50 pers. C210 o-b-d-kb 40 pers.
C206 v-o-b-kb 104 pers. C212 o-b-kb 20 pers.
C302 o-d-b-kb 30 pers.
Beschikbare zalen: Gebouw D
Zaal Faciliteiten Capaciteit Zaal Faciliteiten Capaciteit
D028 o-b-vid-kb 40 pers.
Beschikbare zalen: Gebouw E
Zaal Faciliteiten Capaciteit Zaal Faciliteiten Capaciteit
E003 wb-o-b-pc-fo 40 pers. E008 wb-o-b-pc 25 pers.
E004 wb-o-b-pc-fo 25 pers. E010 wb-o-b-pc 40 pers.
E007 wb-o-b-pc 30 pers. E117 wb-o-b-fo 20 pers.
E150 wb-o-b-vid/dvd-fo-pc 30 pers. E020 wb-o-b-fo-mic 70 pers.
E151 wb-o-b-vid/dvd-fo-pc 30 pers.
Beschikbare zalen: Gebouw G
Zaal Faciliteiten Capaciteit Zaal Faciliteiten Capaciteit
G003 o-d-b 55 pers. G103 o-d-b 40 pers.
G018 o-d-b 48 pers. G202 o-d-b 40 pers.
GS01A o-b 20 pers. GS01B o-b-d 20 pers.
GS04 o-b-d 25 pers.
Beschikbare zalen: Gebouw I
Zaal Faciliteiten Capaciteit Zaal Faciliteiten Capaciteit
I101 kb-o-b 40 pers. I203 kb-o 25 pers.
I102 kb-o 20 pers. I301 kb-o-b 36 pers.
I103 kb-o 25 pers. I401 kb-o-b 40 pers.
I201 kb-o-b-fo 40 pers. I402 kb 20 pers.
I202 kb-o 20 pers. Tal van werkgroepruimten à 10 pers.
* zie legenda vorige pagina voor uitleg faciliteiten
Een overzicht van alle onderwijsruimtes van de UvA, inclusief het REC is te vinden op:
http://peirce.ic.uva.nl
studiegids09-10.indb 427 9-6-2009 12:22:22
427

428
1. Algemene Informatie
Opleidingstatuut Psychologie
1.1 Opleidingsstatuut en relatie tot het studentenhandboek
Universiteiten zijn verplicht om jaarlijks een studentenstatuut uit te brengen. Hierin staat
een beschrijving van de rechten en plichten van studenten. Het studentenstatuut bestaat
uit twee delen: een algemeen deel en een meer gedetailleerde uitwerking per opleiding:
het opleidingsdeel.
Het algemene deel van het statuut is opgenomen in het Studentenhandboek en geldt voor
alle studenten aan de Universiteit van Amsterdam. Verder bevat het Studentenhandboek
allerlei nuttige informatie over voorzieningen aan de UvA. Het wordt jaarlijks opnieuw
vastgesteld door het College van Bestuur na instemming van de Centrale Studentenraad.
In het algemene deel komen o.a. de volgende onderwerpen aan de orde: toegang
en inschrijving, bijzondere vormen van inschrijving, rechten en plichten op basis van
inschrijving, administratie en privacybescherming, onderwijs (o.a. kwaliteit, studeerbaarheid,
betaalbaarheid), tentamens en examens, medezeggenschap, universitaire omgangsvormen
(o.a. studieomstandigheden, gebruik computervoorzieningen), financiële
ondersteuning, studentenvoorzieningen en rechtsbescherming (o.a. procedure bij College
van Bestuur voor de Examens, ombudsman, klachtenregeling). Het studentenhandboek
wordt jaarlijks aangepast en is te raadplegen via de UvA website: www.uva.nl/studentenhandboek/.
Studenten die een papieren exemplaar willen hebben, kunnen dit afhalen bij
het Service en Informatiecentrum.
Het opleidingsdeel of opleidingsstatuut is opgenomen in deze studiegids. Beide delen van
het statuut zijn niet alleen beschrijvend van aard, maar hebben ook een rechtscheppend
karakter. Dat wil zeggen dat ze gebruikt kunnen worden om afspraken tussen universiteit
en studenten of opleiding en studenten vast te leggen. Het opleidingsstatuut wordt
per opleiding vastgesteld. Alle informatie van het opleidingsstatuut is in deze studiegids
opgenomen, evenals belangrijke reglementen en regelingen.
1.2 Afdeling Psychologie
Locatie en openingstijden
De Afdeling Psychologie is gehuisvest in gebouw A aan de Roetersstraat 15, 1018 WB te
Amsterdam. Dit gebouw is voorzien van aanpassingen voor gehandicapten. Het gebouw
is van maandag t/m vrijdag geopend van 8.00-22.00 uur. In de zomervakantie (juli/aug.)
is het gebouw ‘s avonds vanaf 18.00 uur gesloten. Gebouw A is een van de twaalf gebouwen
van de Universiteit van Amsterdam die gezamenlijk het Roeterseilandcomplex
(REC) vormen. Onderwijs van de afdeling Psychologie vindt gewoonlijk plaats in gebouw
A. Regelmatig wordt echter ook gebruik gemaakt van onderwijsruimtes in een van
de andere REC-gebouwen. Deze bevinden zich overigens allemaal op loopafstand van
elkaar. Op de voorgaande pagina treft men een overzicht aan van de gebouwen van het
REC met daarbij aangegeven het adres van de lokatie, de naam van de zaal, de faciliteiten
en het aantal personen waarvoor de zaal geschikt is.
Routebeschrijving
De Afdeling Psychologie is met het openbaar vervoer goed te bereiken. Vervoer met de
auto wordt sterk afgeraden in verband met parkeerkosten.
Vanuit Amsterdam
Met de metro:
• Alle metro’s behalve lijn 50, halte Weesperplein, uitgang Valckenierstraat. Ga rechts de
Valckenierstraat in, deze straat komt uit op gebouw A waar Psychologie gevestigd is.
Met de tram:
• Lijn 7 en 10 (halte Weesperplein).
• Lijn 9 en 14 (halte Plantage Middenlaan).
studiegids09-10.indb 428 9-6-2009 12:22:23

Opleidingstatuut Psychologie
Van buiten Amsterdam
Per trein:
Station Amsterdam Amstel/Duivendrecht (vanuit richting Utrecht):
• Alle metro’s richting Centraal Station, halte Weesperplein, uitgang Valckenierstraat.
Centraal Station (uit overige richtingen):
• Alle metro’s, halte Weesperplein, uitgang Valckenierstraat.
2. Organisatie van de Faculteit
2.1 Bestuurlijke en onderwijskundige organisatie
In het Studentenhandboek (www.uva.nl/studentenhandboek/) komen het bestuur en de
bestuurlijke organisatie van de Universiteit aan bod. Hieronder volgt informatie over de
Faculteit der Maatschappij- en Gedragswetenschappen (FMG) en de Afdeling Psychologie.
Algemene informatie over de FMG
Aan de Faculteit der Maatschappij- en Gedragswetenschappen (FMG) volgen ruim 7000
studenten onderwijs. Er zijn tien bacheloropleidingen en meer dan dertig masters, georganiseerd
door Colleges (voor bacheloropleidingen) en Graduate Schools (voor masteropleidingen
en pomovendi-trajecten). De wetenschappelijke staf werkt veelal zowel
in onderwijs, als in een van de facultaire onderzoekinstituten. Ruim 1200 medewerkers
dragen hier direct of indirect aan bij. Website: www.fmg.uva.nl.
Decaan
De decaan van de faculteit, prof. dr. E. de Haan, is belast met het bestuur en het beheer
van de faculteit. Verder overlegt hij op regelmatige basis met de facultaire Ondernemingsen
de Studentenraad en met collega-decanen en het College van Bestuur. De decaan stelt,
na instemming van de Studentenraad, de Onderwijs en Examenregelingen (OER) vast
van de opleidingen die de onderwijsinstituten FMG verzorgen. Vervolgens wordt deze
OER opgenomen in de studiegids van elke opleiding. Dat is ook in deze studiegids het
geval. De decaan is met zijn naaste medewerkers gehuisvest op het Roeterseiland, Nieuwe
Prinsengracht 130. Hij is bereikbaar via het secretariaat FMG, Nieuwe Prinsengracht 130,
kamer G0.40 en e-mail: fmg@fmg.uva.nl. Website: www.fmg.uva.nl.
Medezeggenschap
Het College van Bestuur heeft binnen de gegeven juridische mogelijkheden gekozen voor
gedeelde medezeggenschap aan de UvA. Dit wil zeggen dat de medezeggenschap voor het
personeel via een ander orgaan (de Ondernemingsraad) plaatsvindt dan voor studenten
(via de Studentenraad).
Faculteitsreglement
Doel van het Faculteitsreglement is regelgeving vast te leggen over de bestuurlijke organisatie
van de faculteit. Er zijn geen zaken in gereglementeerd die al in de Wet op het Hoger
Onderwijs en Wetenschappelijk Onderzoek (WHW) zijn geregeld. In het Faculteitsreglement
komt de bestuurlijke organisatie aan bod zoals die hiervoor is uiteengezet. Het
Faculteitsreglement is verkrijgbaar via het secretariaat FMG, Nieuwe Prinsengracht 130,
kamer G0.40 en e-mail: fmg@fmg.uva.nl.
Organisatie binnen de FMG
Het personeel van de FMG is werkzaam binnen zes disciplinaire afdelingen en verschillende
centrale diensten. Het ondersteunend en beheerspersoneel ondersteunt deze taken
vanuit de centrale stafafdelingen (Bibliotheek, ICT, Planning & Control, HRM, decanaat
en Communicatie).
studiegids09-10.indb 429 9-6-2009 12:22:23
429

430
Opleidingstatuut Psychologie
Afdelingen
De FMG kent zes disciplinaire afdelingen van waaruit de personeelsleden hun werkzaamheden
ten behoeve van de onderwijs- en onderzoeksinstituten verrichten. Dit zijn
de afdelingen Communicatiewetenschap; Sociologie en Antropologie; Politicologie; Geografie,
Planologie en Internationale Ontwikkelingsstudies; Pedagogiek en Onderwijskunde
en Psychologie.
Onderzoekinstituten
Het onderzoek binnen de FMG is ondergebracht in onderzoekinstituten, zie www.fmg.
uva.nl.
Colleges en Graduate Schools
Bacheloropleidingen vallen onder de verantwoordelijkheid van een College en Masteropleidingen
zijn samen met de promovendi opleidingen ondergebracht bij Graduate
Schools. De faculteit kent de volgende Colleges en Graduate schools:
• College of Communication
• College of Educational and Pedagogical Sciences
• College of Psychology
• College of Social Science
• Graduate School of Communication
• Graduate School of Pedagogical and Educational Sciences
• Graduate School of Psychology
• Graduate School of Social Sciences
Nadere informatie over de faculteit is te vinden op website: www.fmg.uva.nl. Informatie
over de bachelor- en masteropleidingen die elk instituut aanbiedt, het onderzoeksveld en
lopende onderzoeksprojecten is te vinden op de websites van de verschillende instituten.
Organisatie van de Afdeling Psychologie
Afdeling Psychologie www.fmg.uva.nl/psychologie
Afdelingsvoorzitter: Mw. prof. dr. A.H. Fischer
Managementassistente: Hanny Verduijn
Adres: Roetersstraat 15, 1018 WB Amsterdam
tel. 020-525.6780
e-mail: voorzitter@psy.uva.NL
De Afdeling Psychologie kent een voorzitter, een zestal programmagroepen en een groep
ondersteunende diensten. Het wetenschappelijk personeel (hoogleraren, docenten en onderzoekers)
is ondergebracht in die programmagroepen. Het wetenschappelijk personeel
voert de onderwijstaken uit voor het College of Psychologie en de Graduate school of
Psychology, die belast zijn met de organisatie en coördinatie van het onderwijs van de
verschillende opleidingen. Daarnaast worden onderzoekswerkzaamheden verricht onder
verantwoordelijkheid van het Onderzoekinstituut Psychologie.
Bestuursteam
De Afdeling kent een bestuursteam waarin beslissingen worden besproken en voorbereid.
Dit bestuursteam bestaat uit de directeur van het Onderzoeksinstituut Psychologie, de
directeur van het College Psychologie, de directeur van de Graduate School en de voorzitter
van de Afdeling Psychologie:
• Afdelingsvoorzitter: Prof. dr. A.H. Fischer
• Directeur Onderzoeksinstituut: Prof. dr. G.A. Kerkhof
• Directeur College of Psychology: Drs. K.H. Visser
• Directeur Amsterdam Graduate School of Psychology: Prof. dr. H. v.d. Maas
Het secretariaat wordt gevoerd door Mw. J. Verduijn-de Groot, kamer 925, tel. 525.6228.
studiegids09-10.indb 430 9-6-2009 12:22:23

Opleidingstatuut Psychologie
Programmagroepen
De Afdeling Psychologie kent zes programmagroepenmet elk een programmagroepleider.
De programmagroepleider stelt in de regel een klein team in waarmee hij/zij de programmagroep
bestuurt.
• Arbeids- en Organisatiepsychologie, programmaleider: Prof. dr. A. van Vianen
• Klinische Psychologie, programmaleider: mw. Prof. dr. M. Kindt
• Ontwikkelingspsychologie: Prof. dr. M.W. v.d. Molen
• Psychologische Methodenleer: Prof. dr. H. v.d. Maas
• Psychonomie: mw. Prof. dr. A.M.B. de Groot
• Sociale Psychologie: Prof. dr. J. v.d. Pligt
In deze gids hebben alle programmagroepen een eigen hoofdstuk met algemene informatie
en het onderwijsaanbod. Het personeel van een programmagroep kan bestaan uit:
Wetenschappelijk personeel:
• Professor = hoogleraar = kroondocent.
• UHD = universitair hoofddocent.
• UD = universitair docent.
• Doc = docent, een medewerker voor het geven van onderwijs.
• Ond = onderzoeker, een medewerker om onderzoek te doen.
• AIO/OIO = assistent/onderzoeker in opleiding = promovendus. Dit zijn over het
algemeen net afgestudeerden die aangesteld worden voor vier jaar. In die tijd moeten
ze onderzoek verrichten ter voorbereiding op een proefschrift, een opleiding krijgen
tot onderzoeker, promoveren en onderwijs verzorgen.
Niet-wetenschappelijk personeel:
• OBP = ondersteunend en beheerspersoneel; alle technische en administratieve
medewerkers/sters. D.w.z. al het personeel van de Afdeling dat niet gerekend kan
worden tot het wetenschappelijk personeel.
Financiering
Het College van Bestuur financiert de instituten voor onderzoek en onderwijs rechtstreeks
en de instituten stellen vast welke taken daarvan worden uitgevoerd. De taken
worden vervolgens verricht door medewerkers van de afdeling Psychologie. De instituten
maken daarover afspraken met de afdelingsvoorzitter, de programmaleiders en de hoofden
van de ondersteunende stafafdelingen.
College Psychologie en Amsterdam Graduate School of Psychology
Het College Psychologie is belast is met de organisatie en coördinatie van de bacheloropleiding
Psychologie.
Directeur: drs. K.H. Visser
Onder de Amsterdam Graduate School of Psychology (AGSP) vallen de masteropleidingen
Psychologie (de aansluitmaster en de twee selectieve masters Gezondheidszorgpsychologie
en de Research Master Psychology). Daarnaast valt het promotie-onderwijs
onder de AGSP.
Directeur: prof. dr. H. van der Maas
College en Graduate school worden ondersteund door het onderwijsinstituut Psychologie,
de stafafdeling waar onder meer de onderwijsbalie en de studieadviseurs onder vallen.
Deze stafadeling wordt geleid door de directeur van het College of Psychology
Facultaire Studentenraad (Faculteitsbreed)
De Facultaire Studentenraad (FSR) wordt jaarlijks gekozen uit en door studenten Psychologie,
Politicologie, Sociologie, Culturele Antropologie, Communicatiewetenschap, Gedrag
en Samenleving, Pedagogiek, Onderwijskunde, Sociale Geografie, Planologie en de
masters van deze studies. De FSR voert met de decaan (het hoofd van de faculteit) overleg
over het faculteitsbeleid in het algemeen en studentenbelangen in het bijzonder. Verder
overlegt de FSR met de opleidingscommissies (waar studenten op opleidingsniveau ad-
studiegids09-10.indb 431 9-6-2009 12:22:23
431

432
Opleidingstatuut Psychologie
viseren over de kwaliteit van het onderwijs) de OWI student (die op onderwijsinstituut
niveau adviseert aan de onderwijsdirecteur) en de Centrale Studentenraad (het universiteitsbrede
studenteninspraakorgaan). De FSR biedt studenten de mogelijkheid om mee
te praten over de kwaliteit van het onderwijs en beslissingen die genomen worden in de
faculteit. De FSR heeft advies- en instemmingsrecht op onderdelen van de onderwijs- en
examenregelingen, het opleidingsstatuut, en het faculteitsreglement. De FSR komt wekelijks
bijeen voor een plenaire vergadering. Leden van de FSR krijgen een onkostenvergoeding.
Wie meer wil weten over het werk van de Facultaire Studentenraad of zijn stem wil
laten horen, kan contact opnemen via studentenraad@fmg.uva.nl of 525.6347. Voor meer
informatie: www.studentenraad.nl.
Opleidingscommissie Psychologie
De Opleidingscommissie Psychologie wordt bij faculteitsreglement ingesteld. De Opleidingscommissie
heeft tot taak desgevraagd of uit eigen beweging advies over het onderwijsprogramma
uit te brengen aan de onderwijsdirecteur. Wanneer het advies niet
wordt gevolgd, dient dit beargumenteerd te worden afgewezen. Doorgaans vergadert de
Opleidingscommissie eens per maand. Belangrijke taken van de Opleidingscommissie
zijn onder meer:
• De jaarlijkse beoordeling van de onderwijsprogramma’s, waarbij onder meer getoetst
wordt of het programma studeerbaar is en of de omvang van de onderdelen in
overeenstemming is met de studiepunten die aan de onderdelen zijn toegekend.
• Adviseren over de Onderwijs en Examen Regeling (OER) die jaarlijks wordt
vastgesteld.
• De organisatie van de evaluatie van studieonderdelen en de bespreking van de
resultaten van die evaluaties.
• De voorbereiding van de onderwijsvisitaties die eens per zes jaar worden
georganiseerd.
• Adviseren over programmawijzigingen en –vernieuwing, de bachelor-masterstructuur
De commissie bestaat uit zes studentleden en zes leden wetenschappelijk personeel. De
studentleden onderhouden banden met o.a. de Ombudsstudent, de VSPA, de Studentenraad
en de studentenfracties van de programmagroepen.
De Opleidingscommissie bestaat in het studiejaar 2009/2010 uit:
Leden
Studenten Telefoon Email
OC FractieKamer 118 525.7015 ocstudentenfractie@fmg.uva.nl
Nina Bogaerts
Jorik van Enck
Lizelotte Kok
Nina Post
Iris Timmerman
vacature
Wetenschappelijk personeel
Dr. R. Hamel (voorzitter) 525.6854 r.hamel@uva.nl
Dr. A. Evers 525.6751 a.v.a.m.evers@uva.nl
Dr. M. Spiering 525.6816 m.spiering@uva.nl
Dr. F. van Harreveld 525.7263 f.vanharreveld@uva.nl
Dr. D. Borsboom 525.6882 d.borsboom@uva.nl
Dr. M. Huizinga 525.6826 m.huizinga@uva.nl
studiegids09-10.indb 432 9-6-2009 12:22:23

Opleidingstatuut Psychologie
OWI ombudsstudent Psychologie
Wanneer men klachten, ideeën of opmerkingen heeft over onderwijs, docenten en/of de
opleiding Psychologie in het algemeen kan men terecht bij de Ombudsstudent. De Ombudsstudent
zit in kamer 118, tel. 525.7015, e-mail: psyombudsstudent@fmg.uva.nl.
Men kan de Opleidingscommissie Psychologie bereiken via het secretariaat dat wordt
gevoerd door mw. G.J. Bekker, kamer 217, tel. 525.6126, e-mail: g.j.bekker@uva.nl.
STOP - STudenten Overleg Psychologie
Het STudenten Overleg Psychologie is een algemeen overleg waar actuele informatie
wordt uitgewisseld over alles wat er gaande is binnen de Afdeling Psychologie op het gebied
van studie, onderwijskwaliteit en ontwikkelingen in programmagroepen. Verschillende
actieve studenten, waaronder leden van de programmagroepfracties, afgevaardigden
uit de Opleidingscommissie en de Studentenraad, de VSPA en de Ombudsstudent
steken hier de hoofden bij elkaar. Op vergaderingen van het STOP is iedere psychologiestudent
welkom. Meer informatie is te krijgen bij de Ombudsstudent: e-mail: psyombudsstudent@fmg.uva.nl.
Evaluatiecommissie /Panelgesprekken
Alle studieonderdelen worden geëvalueerd. De evaluatie bestaat uit een standaardvragenlijst
die wordt afgenomen bij de eerste gelegenheid van een tentamen. Om meer inzicht te
krijgen in het oordeel van studenten over het onderwijs worden tevens panelgesprekken
georganiseerd. Hierin voeren alle docenten uit de eerste twee studiejaren gesprekken over
de door hen verzorgde cursus met een evaluatiecommissie van studenten. Deze commissie
neemt na de eerste tentamenmogelijkheid een vragenlijst af onder studenten, waarvan
de resultaten als basis voor het panelgesprek dienen. De Panelgesprekken worden gecoördineerd
door C. Koeleman, Bsc.
In de laatste twee studiejaren verschilt de evaluatie per programmagroep. Bij de meeste
programmagroepen draagt het secretariaat van de programmagroep zorg voor de evaluatie
en de verslaggeving daarvan. De resultaten worden binnen een programmagroepoverleg
besproken en kunnen door de programmagroepleider worden meegenomen bij
een individueel functioneringsgesprek met de docent.
Examencommissie Psychologie
De Examencommissie heeft als wettelijke taak het afnemen van de examens en de organisatie
en coördinatie van de tentamens. De commissie bestaat uit enkele leden van
de wetenschappelijke staf, die door het afdelingsbestuur zijn belast met het verzorgen
van het onderwijs. De Examencommissie is bevoegd tot het nemen van besluiten over
tentamens en examens. Zij kan vrijstellingen verlenen en kan studieprogramma’s voor
de vrije opleiding goedkeuren. De Examencommissie kan uit haar midden examinatoren
aanwijzen voor het afnemen van onderdelen van het examen. De commissie waakt over
de kwaliteit van tentamens en examens, reikt diploma’s uit, beoordeelt aanvragen van
extra tentamengelegenheden en bemiddelt bij meningsverschillen.
In de Examencommissie Psychologie hebben zitting:
• Mw. prof. dr. A.H. Fischer (portefeuille: bacheloropleiding Psychologie)
• Dr. P.A. Starreveld
• Mw. prof. dr. A.M.B. de Groot (portefeuille: masteropleiding Psychologie)
• Dr. J.H. Kamphuis (portefeuille: master Gezondheidszorgpsychologie)
• Mw. prof. dr. A.van Vianen (portefeuille: Research Master Psychology)
• Dr. C.V. Dolan
De Examencommissie wordt geadviseerd door Drs. K.H. Visser en Mw. drs. S. Houtkooper
en secretarieel ondersteund door Mw. G. Bekker. Men kan uitsluitend schriftelijke
verzoeken indienen bij de Examencommissie. Een dergelijk verzoek kan ook via de mail
worden gedaan: examencommissie-psy@fmg.uva.nl. De vergaderdata worden ad hoc ge-
studiegids09-10.indb 433 9-6-2009 12:22:23
433

434
Opleidingstatuut Psychologie
pland, afhankelijk van de binnenkomende verzoeken. De commissie beslist doorgaans
binnen 31 dagen na binnenkomst van een verzoek.De Examencommissie Psychologie
heeft tentamen en examenregelingen opgesteld voor de eerste twee studiejaren. Beide
regelingen worden aan het begin van elk studiejaar herzien en vastgesteld en zijn af te
halen bij de Onderwijsbalie (kamer 218, open 10.00 - 14.00). De judiciumregelingen zijn
elders in deze gids opgenomen.
Onderzoeksinstituut Psychologie
Directeur: Prof.dr. G.A. Kerkhof
Website: www.fmg.uva.nl/psyresearch
Het onderzoek van de Afdeling Psychologie is ondergebracht in het Onderzoeksinstituut
Psychologie (OZI) en wordt geïnitieerd en uitgevoerd in zes programmagroepen die
elk een coherent onderzoekprogramma hebben. Administratieve ondersteuning wordt
geleverd door de secretaris van het OZI, mw. drs. Monique Geuke. De technische onderzoekondersteuning
wordt uitgevoerd door het TOP (Technische Ondersteuning Psychologie)
dat onder leiding staat van drs. M. Spaan. Overleg tussen vertegenwoordigers
van de programmagroepen, OZI-directeur en TOP-coördinator vindt plaats in de WAR
(Wetenschappelijke Advies Raad). De WAR geeft gevraagd en ongevraagd advies over de
uitvoering van een aantal taken aan de onderzoeksdirecteur, zoals aanschaf en beheer van
laboratoriumvoorzieningen, de organisatie van de jaarlijkse AiO-ronde en het monitoren
van de voortgang van promovendi. Kenmerkend voor het onderzoek van de afdeling is
de sterk experimentele, veelal laboratorium-gebonden aanpak, met veel aandacht voor
methodologische vernieuwingen. Ook het meer toepassings-gerichte onderzoek profiteert
van de sterke nadruk op geavanceerde meet- en analysemethoden. Toepassingen van geavanceerde
neuro- en gedragswetenschappelijke meet- en analysemethoden vergroten het
inzicht in deze cognitieve, affectieve en motivationele processen en de mechanismen die
deze processen sturen. Het afdelingsbrede gebruik van experimentele methoden heeft
zijn beslag gekregen in de uitgebreide laboratorium- en ondersteuningsfaciliteiten van
het Onderzoeksinstituut. Het onderzoek binnen de afdeling heeft de laatste jaren brede
waardering gekregen, en de kwaliteit van alle onderzoeksprogramma’s is hoog, zoals blijkt
uit de scores van 4 en hoger voor kwaliteit en output in de VSNU onderzoeksvisitaties
van 1999 en 2006.
Onderzoekfaciliteiten en -ondersteuning
De infrastructurele onderzoekvoorzieningen worden beheerd door de medewerkers van
het TOP (Technische onderzoeksondersteuning), onder leiding van drs. Marcus Spaan.
De specialiteiten van het TOP lopen uiteen van audiovisuele ondersteuning, computer-
en serverbeheer, specialistisch programmeren, ontwikkeling van speciale hardware,
tot marktverkenning van software en hardware. De kerntaken van het TOP personeel
bestaan uit het beheren van ongeveer 120 computers, 6 servers en ruim 40 labruimten.
Het laboratorium bestaat op dit moment uit (in oplopende volgorde van ondersteuningskosten)
observatiestudio’s, computer testruimten en fysiologische meetruimten.
Onderzoekscholen
Het onderzoeksinstituut werkt samen met vier onderzoekscholen: EPOS (Experimenteel
Psychologische OnderzoekSchool), KLI (Kurt Lewin Instituut, waarin Sociale Psychologie
en Arbeids en Organisatiepsychologie participeren), EPP (Experimentele Klinische
Psychologie) en IOPS (Interuniversity Graduate School for Psychometrics and Sociometrics).
Deze onderzoekscholen organiseren cursussen en workshops voor promovendi
en monitoren, in samenwerking met het Onderzoeksinstituut en de Graduate School
Psychology, de voortgang van de promovendi.
Commissie Ethiek
Deze commissie bestaat uit vertegenwoordigers van de zes programmagroepen (onder
wie de voorzitter) en de secretaris van het OZI. Het is de taak van de ethische commis-
studiegids09-10.indb 434 9-6-2009 12:22:24

Opleidingstatuut Psychologie
sie (EC) om zorgvuldige en verantwoorde afwegingen te maken over de toelaatbaarheid
van onderzoeksprojecten en deze afwegingen zowel intern als extern te beargumenteren.
Meer in algemene zin dienen de standpunten van de EC bij alle onderzoekers bekend te
zijn. Ethische richtlijnen zijn opgenomen in een brochure die te vinden is op de website:
www.student.uva.nl/psy.
Jaarverslag
Een overzicht van de medewerkers, hun onderzoeksthema’s, publicaties en overige onderszoeksoutput
wordt opgenomen in het jaarverslag van het Onderzoeksinstituut.
Gedragsregels voor psychologen
Psychologen en psychologen in spé gaan professionele psychologische relaties aan, bijvoorbeeld
met proefpersonen, patiënten, cliëntgroepen, bedrijven en maatschappelijke
groeperingen. De Afdeling Psychologie heeft bepaald dat deze professionele relaties in
overeenstemming met door het NIP (Nederlands Instituut voor Psychologen) ontworpen
gedragsregels moeten verlopen. Daartoe is de Commissie Ethiek ingesteld, die ethische
richtlijnen heeft opgesteld voor alle namens de Afdeling uit te voeren onderzoek. Bij het
secretariaat van de het Onderzoekspracticum (kr. 211) is een boekje met de Richtlijnen
Ethiek Psychologisch Onderzoek te verkrijgen of in te zien. Daar is eveneens de Checklist
Ethiek verkrijgbaar, die voor aanvang van elk onderzoek dient te worden ingevuld. Deze
checklist wordt vervolgens beoordeeld door de commissie. Een ieder die van proefpersonen
gebruikmaakt, of namens de Afdeling professioneel psychologische relaties aangaat,
wordt geacht zich aan de richtlijnen te houden. Een ieder die meent dat een (personeels-)
lid van de Afdeling niet handelt in overeenstemming met deze gedragsregels kan zich met
een schriftelijke, gemotiveerde klacht wenden tot de decaan. Alvorens te besluiten, hoort
de decaan het (personeels) lid tegen wie de klacht is ingediend.
De decaan kan besluiten:
a. om sancties met betrekking tot het personeelslid voor te stellen aan de directeur c.q.
het College van Bestuur;
b. de betrokken Afdeling te adviseren met betrekking tot de voortzetting van het
gewraakte project;
c. de klacht ongegrond te verklaren.
2.2 Faciliteiten
Algemeen
De faciliteiten waarvan iedere UvA-student gebruik kan maken, worden vermeld in het
studentenstatuut (zie paragraaf 1.1). In deze paragraaf van het Opleidingsstatuut staat een
aanvulling of nadere uitwerking over onder meer bibliotheken, studieplekken en computerfaciliteiten.
Bij de websites voor bachelor- en masterstudenten psychologie kunnen
onder “voorzieningen” alle faciliteiten worden gevonden: www.student.uva.nl/psy/voorzieningen.
Ordeverstoring in het gebouw
De directeur bedrijfsvoering heeft namens de decaan de bevoegdheid tot het nemen van
ordemaatregelen. In de dagelijkse praktijk oefenen bewakingsdienst, gebouwopzichters
en portiers namens de bedrijfsvoerder deze bevoegdheid uit.
Publicaties in het gebouw
Publicaties kunnen altijd op algemene prikborden worden opgehangen. De publicatie
moet betrekking hebben op (grote groepen van) de Afdeling Psychologie als zodanig en
mag niet gericht zijn op een bepaald lid van de afdeling. Ook mag ze niet beledigend
zijn. Publicaties mogen niet op glazen tochtdeuren (in verband met de veiligheid), niet
op achtergronden die daardoor beschadigd worden (beschadigingen worden in rekening
gebracht aan de publicist) en de publicaties dienen door de publicist te worden verwijderd
nadat de boodschap haar doel heeft bereikt.
studiegids09-10.indb 435 9-6-2009 12:22:24
435

436
Opleidingstatuut Psychologie
Universiteitsbibliotheek (UBA)
De Bibliotheek van de Universiteit van Amsterdam levert wetenschappelijke informatie
en aanvullende diensten ter ondersteuning van onderzoek en studie van medewerkers,
studenten en derden. De centrale bibliotheek is gevestigd aan de Singel.
De UB-Singel beschikt over circa 300 studieplaatsen, verdeeld over drie studiezalen. In
het hoofdgebouw vindt u op de tweede verdieping de Algemene leeszaal met 70 studieplaatsen,
op de 3 e verdieping twee grote studiezalen met nog eens ruim 200 plaatsen.
In het Informatiecentrum staan 50 werkplekken met pc voor UvA-studenten en -medewerkers
die informatie willen zoeken en bewerken. www.uba.uva.nl
Adres: Singel 425, 1012 WP Amsterdam
Telefoon: 525.2301
E-mail: secr-uba@uva.nl
Openingstijden: maandag tot en met vrijdag van 8.30-23.45 uur
zaterdag: 10.00-17.00 uur; zondag: 10.00 – 17.00 uur
Bibliotheek Psychologie
De Pierson Révész Bibliotheek is de gecombineerde bibliotheek van de afdeling Psychologie
en de afdeling Geografie en Planologie. De Pierson Révész Bibliotheek is gevestigd
aan de Roetersstraat 11, 1018 WB Amsterdam. Telefoon: 020-525.4273. website: www.uba.
uva.nl/fmg, e-mailadres: piersonrevezbibliotheek@uva.nl
• Openingstijden:
ma t/m woe: 08.45 - 18.00 uur
do: 08.45 - 20.00 uur
vr: 08.45 - 18.00 uur
In de zomermaanden gelden afwijkende openingstijden.
Digitale bibliotheek
Veel tijdschriften zijn tegenwoordig digitaal in te zien. Deze tijdschriften zijn te raadplegen
via de website: www.uba.uva.nl/digitale_bibliotheek/tussen.cfm.
Leenpas
UvA- en HvA-studenten hebben geen lenerspas nodig, de UvA-collegekaart is tevens lenerspas.
UvA- en HvA-medewerkers kunnen bij elke UvA-bibliotheek een gratis lenerspas
laten maken op vertoon van een recente salarisspecificatie en een legitimatiebewijs.
Anderen kunnen een bibliotheekpas aanvragen bij de balies van de UvA-bibliotheken.
Voorwaarde is dat u 18 jaar of ouder bent (dit geldt niet voor universitaire studenten) en
tenminste drie maanden aaneengesloten op een vast adres in Nederland woont. Er is een
geldig legitimatiebewijs nodig, bijvoorbeeld: paspoort, Nederlands rijbewijs of collegekaart
(met foto) van Nederlandse universiteiten
Een bibliotheekpas kost € 25,00 per jaar. De pas is gratis voor studenten en medewerkers
van Nederlandse universiteiten en medewerkers van de KB en de KNAW op vertoon van
een geldige collegekaart of recente salarisspecificatie. Toont u een geldige alumnipas van
de AUV, dan is de bibliotheekpas eveneens gratis.
De inzagepas is verkrijgbaar als dagkaart (€ 2,-) en maandkaart (€7,50). Ook hiervoor is
een legitimatiebewijs nodig. Wilt u bij meerdere bibliotheken in Amsterdam lenen, dan
kunt u een AdamNet-pas van € 35,00 per jaar kopen. Hiermee hebt u recht op een gratis
lenerspas van o.a. de bibliotheek van de UvA, de Openbare Bibliotheek Amsterdam, de
Bibliotheek van de Vrije Universiteit, het Centrum voor Wiskunde en Informatica, de
bibliotheek van de Hogeschool INHOLLAND Amsterdam/Diemen en mediatheken
van de Hogeschool van Amsterdam. Vervanging van een verloren lenerspas kost € 5,00 ,
vervanging van de AdamNet-pas kost € 4,50. Wanneer bij diefstal van een pas een procesverbaal
van de politie kan worden overlegd, worden geen kosten in rekening gebracht.
studiegids09-10.indb 436 9-6-2009 12:22:24

Opleidingstatuut Psychologie
Studieruimten
De Afdeling Psychologie beschikt over een studiezaal. Op de eerste verdieping bevindt
zich een studiezaal met circa 60 plaatsen. Verder is het mogelijk alle collegezalen die niet
door medewerkers zijn gereserveerd als studieruimte te gebruiken. Reserveringslijsten van
de collegezalen kan men inzien bij de receptie op de begane grond. Bij de verschillende
bibliotheken aan de UvA zijn ook studieplekken aanwezig. De verschillende studieplekken
zijn te vinden op de website.
Computerfaciliteiten voor studenten Psychologie
Zowel de Afdeling Psychologie als de UvA bieden studenten verschillende soorten computerfaciliteiten
om onderwijs en onderzoek mogelijk te maken. Er staan verschillende
werkplekken met computers ter beschikking. Daarnaast is er een aantal internettoepassingen
(e-mail, Blackboard, Studieweb) die handig en soms zelfs noodzakelijk zijn in het
kader van het onderwijs.
Computerzalen en printmogelijkheden
Voor gereguleerd en/of zelfstandig onderwijs beschikt de afdeling over een tweetal computerzalen
(A.106 & A.107), uitgerust met PC’s, waarvan studenten Psychologie gebruik
kunnen maken voor onder meer:
• het schrijven van werkstukken, scripties, opdrachten en papers;
• het uitvoeren van statistische analyses;
• het gebruik van Internettoepassingen;
• het volgen of uitvoeren van cursussen (bijvoorbeeld practica).
De zalen zijn in eerste instantie gereserveerd voor onderwijsdoeleinden, maar buiten cursustijden
vrij voor gebruik van studenten. Alle studenten die zijn ingeschreven bij de Afdeling
Psychologie hebben automatisch toegang tot de computers in de zalen die hierboven
zijn genoemd. Het Informatiseringscentrum (IC) beheert een aantal computerzalen
voor algemeen gebruik voor alle UvA-studenten. Deze computerzalen maken onderdeel
uit van een aantal studiecentra. Voor vragen kunt u terecht bij de balie van één van de
Studiecentra aan de hand van de collegekaart. Voor prints moet worden betaald.
Studiecentra
In de studiecentra vinden studenten ruime studieplaatsen met moderne computers, de
meest gangbare software en toegang tot het Internet. www.ic.uva.nl/studiecentra
De zes studiecentra, naast de UB-Singel, zijn:
• Studiecentrum OMHP (111 studieplekken), Oude Manhuispoort 4-6,
1012 CN Amsterdam, e-mail: balie@ic.uva.nl
• Studiecentrum BG5, Oudezijds Achterburgwal 237, 1012 DL Amsterdam,
telefoon: 525.2088, e-mail: balie@ic.uva.nl
• Studiecentrum Roeterseiland (240 studieplekken),
Roetersstraat 11, 1018 WB Amsterdam, telefoon: 525.5564, e-mail: balie@ic.uva.nl
• Studiecentrum P.C. Hoofthuis (78 studieplekken), Spuistraat 134, 1012 VB Amsterdam,
telefoon: 525.5566, e-mail: balie@ic.uva.nl
• Studiecentrum Bushuis (125 studieplekken), Kloveniersburgwal 48,
1012 CX Amsterdam, telefoon: 525.5576, e-mail: balie@ic.uva.nl
• Studie centrum Almere P.J. Oudweg 29, 1314 CH Almere, telefoon: 036 548.3710
Openingstijden:
Studiecentrum OMHP Roeterseiland PC Hoofthuis
Maandag 08.45 -18.45 uur 08.45 -21.45 uur 08.45 -20.00 uur
Dinsdag 08.45 -18.45 uur 08.45 -18.45 uur 08.45 -20.00 uur
Woensdag 08.45 -18.45 uur 08.45 -18.45 uur 08.45 -20.00 uur
studiegids09-10.indb 437 9-6-2009 12:22:24
437

438
Opleidingstatuut Psychologie
Donderdag 08.45 -18.45 uur 08.45 -21.45 uur 08.45 -20.00 uur
Vrijdag 08.45 -17.00 uur 08.45 -17.00 uur 08.45 -17.00 uur
Zaterdag/Zondag gesloten gesloten gesloten
Studiecentrum BG5 Bushuis
Maandag 08.45 -21.45 uur 08.45 -19.15 uur
Dinsdag 08.45 -21.45 uur 08.45 -19.15 uur
Woensdag 08.45 -21.45 uur 08.45 -19.15 uur
Donderdag 08.45 -21.45 uur 08.45 -19.15 uur
Vrijdag 08.45 -17.00 uur 08.45 -17.00 uur
Zaterdag 10.00 – 17.45 uur gesloten
Zondag 10.00 – 17.45 uur gesloten
Toegang en doelgroep
De studiecentra vormen een gratis en algemeen toegankelijke voorziening voor studenten
van alle faculteiten van de Universiteit van Amsterdam. De openingstijden zijn niet voor
ieder studiecentrum hetzelfde, zie de tabel hierboven. Afwijkende openingstijden zijn te
vinden op de website van het IC: www.ic.uva.nl/studiecentra.
Mijn UvA
MijnUvA is een digitale werkplek voor studenten aan de Universiteit van Amsterdam.
Studenten kunnen met één keer inloggen rechtstreeks toegang krijgen tot o.a.: UvAmail,
Blackboard, Studieweb en onderwijsmededelingen. Ook kunnen ze zoeken in de
bibliotheekcatalogus.
Studentenmail
UvA-Studentenmail is het mailprogramma van de UvA. Dit programma biedt reguliere
mailmogelijkheden. Van belang is echter, dat belangrijke informatie van de UvA en over
de opleiding (bijv. de nieuwsbrief) alleen nog naar de UvA-mailaccount wordt gestuurd.
Men kan UvA-mail openen vanaf de website: webmail.student.uva.nl. Men kan er ook
voor kiezen dat de UvA-post automatisch wordt doorgestuurd naar het eigen mailadres.
Meer informatie is te vinden op de website: www.ic.uva.nl/student/studenten-ict.cfm.
Blackboard
Blackboard is de elektronische leeromgeving van de UvA. Bij de meeste cursussen Psychologie
hoort een Blackboardpagina waarin extra informatie over de cursus te vinden is,
zoals sheets, internetlinks, informatie over secundaire literatuur en discussiefora. Blackboard
is te vinden op Blackboard.ic.uva.nl.
Studenten kunnen zichzelf inschrijven. Op de Blackboard-site kunnen cursussen met
Blackboard gevonden worden door naar het tabblad Courses te gaan. Vervolgens kan de
naam van de cursus in het zoekscherm ingevuld worden. Een andere mogelijkheid om de
cursus te vinden is door rechts in het scherm op de link Faculteit der Maatschappij- en
Gedragwetenschappen te klikken en vervolgens de juiste cursus op te zoeken. Na het
vinden van de juiste cursus schrijft de student zich in door op de knop Enroll rechts in
beeld te klikken. Wanneer men meer informatie over Blackboard wil, of handleidingen
wilt bekijken, kan men kijken op de Blackboard pagina op de Psychologie website (www.
student.uva.nl/psy).
Studieweb
Studieweb is de plek waar de student studieresultaten kan inzien en printen. Ook kan de
student op Studieweb zijn of haar postadres kan wijzigen. Het aanmelden van Tentamens
en de inschrijving voor cursussen vindt tevens plaats op Studieweb. In Studieweb klikt
studiegids09-10.indb 438 9-6-2009 12:22:24

Opleidingstatuut Psychologie
men op de link Aanmelden Tentamens. Men vult vervolgens in het veld de administratiecode
PSY in, en klikt daarna op de knop Zoeken. Men selecteert de vakcode van het
tentamen waarvoor men zich wilt inschrijven en klikt dan in het rechterdeel van het
scherm op de knop Aanmelden. Het aanmelden voor cursussen gaat op dezelfde wijze als
het inschrijven voor tentamens. Studieweb is te vinden op: Studieweb.student.uva.nl.
Digitale bibliotheek
De bibliotheken van de UvA hebben hun catalogi online beschikbaar gemaakt in de zogenaamde
digitale bibliotheek. Het is hier mogelijk om tijdschriften, boeken en informatie
over onderwerpen te vinden. Website: www.uba.uva.nl.
Toegang tot computers en ICT-faciliteiten:
Om toegang tot computers en verschillende ICT-faciliteiten te krijgen is een gebruikersnaam
en password nodig. Voor het gebruik van computers in de studiecentra en de
internettoepassingen (Blackboard, e-mail en Studieweb) krijgen studenten na inschrijving
bij de UvA een gebruikersnaam en password per brief toegestuurd gekregen. De
gebruikersnaam bestaat uit het collegekaartnummer. Het password is een code van acht
tekens. Als men het wachtwoord is vergeten, kan men terecht bij de balie van een van de
Studiecentra.
Bij de computers in de computerzalen van Psychologie (A106; A107) log je in met dezelfde
username en password als voor jouw studentenmail. Bij problemen kan men terecht bij
het Studiecentrum Roeterseiland, Roetersstraat 11.
Overige computerzaken
Bij het Informatiseringscentrum kunnen studenten terecht voor een breed aanbod aan
scherp geprijsde software en ICT-trainingen: elektronische informatie in onderwijs en
onderzoek, e-mail, web-pagina’s maken, Word, SPSS, Access, Excel, Powerpoint, Photoshop,
et cetera. Zie ICT-diensten: www.ic.uva.nl/student/studenten-ict.cfm.
Scannen en kleurenprinten
Plaatjes (grijstinten) en tekst scannen (OCR) kan met gebruikmaking van de Mac-Computer
in de lifthal op de derde etage. Deze computer is altijd toegankelijk en gebruik
ervan is gratis. Voor het maken van kleurenscans en/of kleurenprints moet een afspraak
bij de Audio Visuele Dienst (kamer B27) worden gemaakt. Het gebruik van de kleurenscanner
is ook gratis, voor kleurenprints moet echter worden betaald. Meer informatie
bij de balie van het Studiecentrum Roeterseiland, Roetersstraat 11, derde verdieping, tel.
020-525.5564.
Kopieerfaciliteiten, en gebruiken of lenen van apparatuur
Een aantal kopieerapparaten is voor iedereen toegankelijk. Deze kopieerapparaten zijn te
vinden op de begane grond en de verdiepingen 5, 6, 8 en 10. De kopieerapparaten werken
met magneetkaarten. Deze kunnen worden aangeschaft bij de automaten tegenover de
receptie à € 4,- per stuk. Elke kopie kost 5 cent. Kaarten kunnen met € 5,-, € 10,- of €
20,- worden opgewaardeerd. Medewerkers van de Afdeling Psychologie hebben om te
kopiëren altijd voorrang boven studenten. Men kan ook gebruikmaken van de kopieerruimte
van de Repro Roeterseilandcomplex in het B-gebouw naast de Facilitheek. Voor
het lenen van onderzoeks- en video/audio/(data)projectieapparatuur, kan men terecht bij
de Audio Visuele Dienst in kamer B27, tel. 525.6805, e-mail: N.M.Notebaart@uva.nl.
Voor het lenen van apparatuur moet een docent/supervisor toestemming verlenen.
De kantine psychologie en de Mensa
De Afdeling Psychologie heeft een eigen kantine op de begane grond (tel. 525.5609). Openingstijden:
maandag t/m donderdag 8.30-16.00 en vrijdag 8.30-15.00 uur. Er zijn ook
automaten beschikbaar. Er zijn kleine versnaperingen en belegde broodjes verkrijgbaar.
Voor een uitgebreide lunch en avondmaaltijd kan men terecht in de Mensa (Agora) in
studiegids09-10.indb 439 9-6-2009 12:22:24
439

440
Opleidingstatuut Psychologie
gebouw E, bereikbaar via de doorloop op de eerste etage en via de ingang van de Faculteit
Economie, Roetersstraat 11.
Voorzieningen Gehandicapten
Gebouw A, waar psychologie gevestigd is, heeft een rolstoelingang. Verder zijn alle verdiepingen
voor rolstoelers bereikbaar. Voor specifieke punten kan men zich wenden tot
de studieadviseurs psychologie (zie 6.2). De Commissie Voorzieningen Gehandicapten
verleent ondersteuning aan studenten en personeel met een handicap. Spui 21 1012 WX
Amsterdam Tel: 020-525 2722.
Contactpersoon voor studenten (van maandag tot en met donderdag): Mevr. C. Flüggen,
studentendecaan Gehandicaptenzaken, tel. 020-525 2934, e-mail: C.Fluggen@uva.
nl. Teksttelefoon: 020-525 4319. De Commissie Voorzieningen Gehandicapten ziet het
voornamelijk tot haar taak te zorgen dat gehandicapte personeelsleden en studenten goed
kunnen functioneren en dat ook gehandicapte bezoekers gebruik kunnen maken van de
universitaire faciliteiten.
2.3 Studievereniging
Vereniging Studenten Psychologie Amsterdam (VSPA), Kamers: 105, 105 A en Boekenbalie
(links naast zaal A op de begane grond) Tel: 020-525.6790. Boekenbalie: 020-525.1969,
website: www.vspa.nl; e-mail: info@vspa.nl
De vereniging van Studenten in de Psychologie te Amsterdam (VSPA) is de studievereniging
van, voor en door psychologiestudenten van de Universiteit van Amsterdam. Het
is een gezellige vereniging waar psychologiestudenten van alle studiejaren en afstudeerrichtingen
zich inzetten voor de vereniging. Er zijn meer dan 20 commissies die sociale
en studiegerelateerde activiteiten organiseren. De doelstellingen van de VSPA zijn, naast
het bevorderen van de contacten tussen psychologiestudenten en het stimuleren van de
betrokkenheid met de studie psychologie, ook het behartigen van de belangen op maatschappelijk,
cultureel en onderwijskundig gebied. De VSPA is een van de grootste studieverenigingen
en telt momenteel bijna 2300 leden.
De VSPA kamers (A1.05 en A1.05A) staan open voor alle psychologiestudenten. Dus als je
initiatieven, kritiek of suggesties hebt of gewoon zin hebt in een beetje gezelligheid, kom
vooral langs. Verder zijn alle leden (psychologiestudenten met een VSPA lidmaatschap)
altijd welkom bij Algemene Leden Vergaderingen (ALV) en het Algemeen & Commissie
Overleg (A&CO). In ALV’s worden allerlei bestuurlijke zaken besproken waarvoor het
belangrijk is dat de leden daar expliciet hun stem over laten gelden. Enkele voorbeelden
hiervan zijn, Bestuurs- en Raad van Toezicht verkiezingen, statutenwijzigingen en het
goedkeuren van het Jaarreglement van een nieuw bestuur. De A&CO’s hebben een minder
formeel karakter, ze dienen als algemeen overleg voor de actieve leden (leden die in
een van de commissies zitten) van de VSPA. Niet-actieve leden zijn hier echter ook van
harte welkom om hun licht te laten schijnen en ideeën te spuien over allerlei organisatorische
activiteiten binnen de vereniging.
Je kunt met al je vragen over de VSPA, haar activiteiten, commissies en andere zaken
altijd terecht bij de VSPA boekenbalie.
Bestuur
Het bestuur van de VSPA bestaat uit 6 of 7 personen Deze mensen houden zich bezig
met het besturen van de VSPA. Dit houdt in het faciliteren, stimuleren, implementeren,
controleren en coördineren van allerhande ideeën en activiteiten binnen de studievereniging.
Raad van Toezicht & Kas Commissie
Naast het bestuur kent de VSPA een Raad van Toezicht (RvT). De RvT houdt toezicht op
het bestuur van de vereniging. Voornamelijk met betrekking tot het te volgen beleid (wor-
studiegids09-10.indb 440 9-6-2009 12:22:24

Opleidingstatuut Psychologie
den de statuten nageleefd?). Ook geven zij, waar nodig, het bestuur advies. Verder bekleden
zij een bemiddelende functie bij problemen en onenigheden binnen de vereniging.
Naast de RvT is er de Kas Commissie (KC), deze bestaat uit twee personen die de financiele
administratie (van de boekenbalie en van de vereniging in het algemeen) controleren.
De leden van deze beide organen mogen geen zitting nemen in het bestuur.
De Boekenbalie
Bij de VSPA boekenbalie (op de begane grond naast zaal A) kan je vrijwel alle studieboeken
kopen die je nodig hebt gedurende je studie. Deze boeken zijn tot 20% goedkoper
dan in de winkel. Je kan alleen boeken kopen bij de VSPA op het moment dat je lid bent.
Een lidmaatschap voor de hele studietijd kost €25,00 en een eenjarige lidmaatschap kost
€10,00. Met je lidmaatschap krijg je bovendien korting op de activiteiten die de VSPA
organiseert.
Bij de boekenbalie kan je ook terecht voor de verhuur van de kluisjes op de eerste verdieping.
Je kan kluisjes huren voor een heel jaar. De boekenbalie verkoopt ook syllabi,
dit zijn studiematerialen die worden uitgegeven door de universiteit. Als je syllabi wil
kopen, hoef je niet lid te zijn van de VSPA. Voor de bemanning van deze balie zijn altijd
vrijwilligers nodig, dus als je zin hebt om één keer per week anderhalf uur te staan, kom
eens langs en meld je aan! De Boekenbalie is elke dag open van 12:30 uur tot 14:00 uur
en elke maandagavond van 18:15 uur tot 19:00 uur. Kijk voor de actuele openingstijden op
www.vspa.nl. Tijdens boekenbalieuren zijn we ook telefonisch te bereiken op tel. (020)
525.1969. Je kunt ook mailen naar boekenbalie@vspa.nl.
Eerstejaarsweekend
Zoals ieder jaar wordt ook dit jaar het eerstejaarsweekend (EJW) georganiseerd. Dit
weekend, dat 25, 26 en 27 september 2009 zal plaatsvinden, wordt speciaal door de VSPA
georganiseerd voor nieuwe psychologiestudenten. Dit weekend is dé manier om je studie
mee te starten en om alvast wat studiegenoten te leren kennen. Informatie over het weekend
krijg je toegestuurd zodra je je hebt ingeschreven voor de studie. Schrijf je zo snel
mogelijk in! Dit kan door een antwoord strookje op te sturen of op de afdeling Psychologie
tijdens de eerste collegeweken, wanneer de VSPA zich zal presenteren. Dit zal zij doen
d.m.v. vele activiteiten zoals: excursies, films, lezingen, borrels en een feest. Daarnaast zal
er een centraal punt zijn waar informatie te verkrijgen zal zijn en je je kunt inschrijven.
VSPA Nieuws
Het nieuws van en over de VSPA en alle commissies kan men vinden in kamers A105/
A105A of bij de boekenbalie, waar tevens elke maand een boekenlegger wordt verstrekt
met komende activiteiten en algemene informatie over de boekenbalie. Een keer in de
twee weken wordt de KOMT ALLEN per e-mail verstruurd met informatie over aankomende
activiteiten en commissie. Tot slot maakt de Redaccie de VSPA-TIMES, een
krant met veel informatie over de vereniging, grappige verhalen en het laatste nieuws over
bijvoorbeeld een lezing of het laatste feest.
Commissies
De actieve leden van de VSPA zitten in een of meer commissies waarin ze hun interesses,
creativiteit en/of organisatorische kwaliteiten kwijt kunnen. De meeste commissies
komen een paar keer per maand bij elkaar. In principe kan iedereen in elke commissie.
Je kunt het hele jaar door actief worden bij de VSPA. Mocht een van deze commissies je
aanspreken dan kun je contact opnemen met de VSPA om vrijblijvend meer informatie
te krijgen of om een keer mee te vergaderen. Verder kun je natuurlijk ook een eigen commissie
oprichten of andere ideeën uitvoeren binnen de VSPA. Hieronder een greep uit het
groot aantal commissies die er zijn.
studiegids09-10.indb 441 9-6-2009 12:22:24
441

442
Opleidingstatuut Psychologie
De Ambicie zorgt voor de organisatie van het loopbaan3daagse. Op deze dagen kunnen
studenten aan de hand van lezingen en workshops meer te weten komen over de beroepsen
specialisatiemogelijkheden van de verschillende afstudeerrichtingen.
De Activiteiten- en Cultuurcommissie (accu) organiseert activiteiten op sociaal en/of cultureel
gebied. Het afgelopen jaar waren dit o.a. uitstapjes naar toneel en film, en organiseerde
zij zelf een poëzie avond (onder de naam “Vers”).
De Borrelcommissie organiseert twee keer in de maand een borrel voor alle psychologiestudenten
vanaf 17:00 tot sluitingstijd in café De Krater.
De Congrescommissie organiseert ieder jaar een groot internationaal congres met vooraanstaande
binnen- en buitenlandse sprekers. Onderwerpen die reeds aan bod zijn gekomen
zijn: “Evolutionary Psychology”, “Macht” en “Angst” en Lnaguage & the Mnid.
‘Grote’ namen als o.a. prof. dr. Dennett, prof. dr. Raven en prof.dr. Pyszczynski zijn de
revue al gepasseerd. In het studiejaar van 09/10 zal in december het tweedaagse congres
‘Religion’ plaatsvinden.
De Dramaticie is de toneelcommissie van de VSPA. Na maanden van lessen en repetities
staan ze elk jaar met een stuk op de planken.
De Discussie en Lezingen commissie organiseert zowel lezingen over onderwerpen uit de
psychologie en andere (wetenschaps-)gebieden als discussies tussen studenten en hoogleraren
en professoren, gelijklopend aan het programma van de eerstejaarsvakken.
De Eerstejaars Weekend (EJW) commissie bestaat jaarlijks uit ongeveer 40 actieve VSPAleden
die samen een sprankelend weekend voor aankomend psychologiestudenten organiseren.
De Excursiecommissie organiseert excursies naar verschillende studiegerelateerde instellingen
en locaties. Denk hierbij aan: De Hondsberg (bekend van tv), RIAGG, de FOBA
(psychiatrische afdeling van de Bijlmergevangenis) en trainingsbureaus.
De Feestcommissie organiseert zo’n 5 maal per jaar de beroemde psychologiefeesten met
uiteenlopende thema’s op verschillende lokaties in Amsterdam, zoals de Melkweg, Hotel
Arena, Jimmy Woo, Mazzo, More, Sinners, Werck en de Odeon.
De Muziekcommissie (muzicie) houdt iedere derde dinsdag van de maand een jamsessie
in de Maloe Melo. Ook wordt er ten minste één keer per jaar een bandjesavond georganiseerd.
De Skicommissie heeft als motto: ieder jaar in januari goedkoop skiën in uitstekende
skigebieden. Dat lukt ze dan ook elk jaar weer.
De Sportcommissie zorgt voor de sportieve noot binnen de VSPA, zowel binnens- als
buitenshuis. Denk hierbij aan sportieve krachtmetingen, het Actief Weekend, voetbaltoernooien,
beachvolleyballen en bungeejumpen.
De Studiereiscommissie organiseert jaarlijks een studiereis. Afgelopen jaar ging deze naar
Istanbul in Turkije en de jaren daarvoor zijn zij o.a. naar Sofia, Edinburgh en Riga afgereisd.
De commissie organiseerde in deze steden niet alleen studiegerelateerde excursies
en –lezingen, maar ook culturele uitstapjes en etentjes.
De Swingcommissie is de danscommissie van de VSPA. Afgelopen jaar hebben ze op het
eindfeest van de VSPA een dans opgevoerd.
De Worldcommissie heeft diverse activiteiten georganiseerd om het wereldleed onder de
aandacht van de studenten te brengen. Twee jaar geleden heeft de benefietcommissie, een
aftakking van de worldcommissie, een groot benefietfeest gegeven om de bewustwording
over de klimaatverandering te bevorderen.
studiegids09-10.indb 442 9-6-2009 12:22:25

Opleidingstatuut Psychologie
Studentenfracties
Sommige specialisaties hebben een studentenfractie (zie hiervoor in de hoofdstukken
van de verschillende specialisaties). Een studentenfractie bestaat uit studenten van een
zelfde specialisatie. Zij behartigen de belangen van de studenten en organiseren tal van
activiteiten zoals borrels, lezingen en excursies.
NIP-SPS (Nederlands Instituut van Psychologen-Sectie Psychologiestudenten)
De Sectie Psychologiestudenten (SPS) is een onderdeel van het Nederlands Instituut van
Psychologen (NIP). Het NIP is de beroepsvereniging van psychologen met ruim 11.000
leden. Het NIP biedt de leden diverse diensten en activiteiten op de volgende aandachtsgebieden:
• ontwikkelingen binnen de psychologieopleiding en ontwikkelingen in het vak
• postdoctorale opleidingen
• bij- en nascholing
• werkgelegenheid
• zelfstandige vestiging
• titelbescherming
• beroepsethiek
• maandelijkse toezending van het maandblad De Psycholoog met wetenschappelijke
artikelen, vacatures en aankondigingen van lezingen en congressen
• mogelijkheden om met psychologen uit verschillende werkvelden in aanraking te
komen
• reductie op entreegelden voor lezingen en conferenties
• deelname aan activiteiten van NIP-sectoren, secties en werkgroepen
De SPS, de studentensectie van het NIP, kent een landelijk bestuur, waarin leden vanuit
de verschillende universiteiten plaats hebben. Daarnaast bestaat er in de meeste universiteitsteden,
zo ook de UvA, een lokaal SPS-platform dat tal van activiteiten organiseert.
Inlichtingen: Nederlands Instituut van Psychologen, Postbus 9921, 1006 AP Amsterdam,
telefoon 020-4106222, fax 020-4106221, e-mail: info@psynip.nl. Meer informatie over
het NIP en de SPS is te vinden op de website: www.psynip.nl. Meer informatie over
het SPS-NIP platform van de UvA is te vinden op http://platforms.spsnip.nl/uva, email:
platformuva@spsnip.nl en www.spsnip-uva.hyves.nl. Het UvA SPS-NIP platform is te
vinden op kamer 118.
2.4 Informatievoorziening
Het centrale informatiepunt voor de Afdeling Psychologie is de website. Hierop is in
principe alle informatie over de Afdeling Psychologie te vinden: www.student.uva.nl/psy
(voor de psychologiesite betreffende de masters geldt een andere site: www.student.uva.
nl/mpsy). Ook de UvA beschikt over een eigen website: www.uva.nl Hier is algemene
UvA- en onderwijsinformatie te vinden. Er is binnen de UvA-website ook een portal
speciaal voor studenten. Hier staan studentenaangelegenheden met onder andere directe
links naar Studieweb, Blackboard en UvA-studentenmail: www.student.uva.nl.
De studiegids biedt verreweg de meeste informatie die nodig is tijdens de studie. De gids
bevat informatie over alle cursussen, afstudeerrichtingen, programmagroepen, literatuur,
roosters etc. Met behulp van het trefwoordenregister achter in de gids is de informatie
eenvoudig te achterhalen.
De opleiding Psychologie verstuurt per e-mail voorafgaand aan elk semester schriftelijke
informatie ‘op maat’ aan verschillende groepen studenten (propedeusestudenten, deeltijdstudenten,
bachelorstudenten en doctoraalstudenten). Daarnaast kan, als daar aanleiding
toe is, buiten die momenten ook informatie via de mail worden verstuurd. Ook
programmagroepen versturen van tijd tot tijd informatie aan de studenten van de eigen
afstudeerrichting.
studiegids09-10.indb 443 9-6-2009 12:22:25
443

444
Opleidingstatuut Psychologie
De medewerkers van de Onderwijsbalie op de tweede etage (kamer 218) beantwoorden
dagelijks tientallen vragen. De Onderwijsbalie is dagelijks geopend van 10.00 tot 14.00,
tel. 525.6770. Achter in het universiteitsblad Folia verschijnen berichten van de afdeling
Psychologie. De opleiding geeft eigen informatiebrochures uit, kent op elke etage prikborden
waarop specifieke informatie verschijnt en ook verstrekken de secretariaten van
de verschillende programmagroepen veel informatie. Hieronder treft u een overzicht van
belangrijke bronnen voor informatievoorziening.
‘Last minute’ wijzigingen
Wijzigingen ten opzichte van de studiegids worden kenbaar gemaakt in de nieuwsbrief
die twee keer per jaar per mail verzonden wordt. ‘Last minute’ wijzigingen worden kenbaar
gemaakt op de website van psychologie: www.student.uva.nl/psy/onderwijsmededelingenpsy.cfm.
Wijzigingen in het programma van de afstudeerrichtingen zijn zowel op
de site, bij het secretariaat als op de flip-over op de verdieping waar de programmagroep
gevestigd is te vinden.
Studiegids Psychologie
De studiegids wordt geredigeerd door het Onderwijsinstituut Psychologie. Bij de Onderwijsbalie,
kr 218, is de gids verkrijgbaar vanaf ongeveer 1 juli. De gids is gratis voor studenten
Psychologie. Anderen betalen € 5,-. Daarnaast is de studiegids digitaal beschikbaar:
www.student.uva.nl/psy. Naast de studiegids kennen verschillende programmagroepen
eigen brochures die verkrijgbaar zijn via het secretariaat van de programmagroep.
Studiegids UvA
De UvA kent een groot aantal keuzevakken (bijvakken). In de UvA Studiegids vindt men
het aanbod van vakken binnen de UvA. In principe zijn deze te volgen als keuzevak binnen
de keuzeruimte. Als er een ingangseis staat vermeld, dient men hieraan te voldoen.
Soms zijn er beperkingen voor inschrijven, bijvoorbeeld in verband met beschikbare capaciteit.
Let op: sowieso moet men altijd zelf nagaan of een vak ook als keuzevak kan
worden gevolgd in het kader van de eigen opleiding. Website: Studiegids.uva.nl.
Studieweb en Blackboard
Studieweb is de plek waar studieresultaten zijn in te zien en uitgeprint kunnen worden,
waar men zijn of haar postadres kan wijzigen en waar men zich inschrijft voor tentamens
en cursussen. Studieweb is te vinden op: Studieweb.student.uva.nl. Blackboard is
de elektronische leeromgeving van de UvA. Bij de meeste cursussen Psychologie hoort
een Blackboardpagina waarin extra informatie over de cursus te vinden is, zoals sheets,
internetlinks, informatie over secundaire literatuur en discussiefora. Blackboard is te vinden
op Blackboard.ic.uva.nl.
Syllabiverkoop
Bij elke beschrijving van een onderwijsonderdeel is in deze studiegids aangegeven welke
literatuur men nodig heeft. In een aantal gevallen betreft dit syllabi die door de afdeling
Psychologie tegen betaling ter beschikking worden gesteld. Dit leermateriaal kan
men aanschaffen bij de VSPA Boekenbalie op de begane grond van Gebouw A, tel. 020-
525.1969, dagelijks geopend van 12.30-14.00 uur en iedere laatste maandag van de maand
van 18.15 tot 19.00 uur. Hier kunt u tevens uw studieboeken aanschaffen. Voor meer
informatie zie 5.3 Studievereniging.
Auteursrechten en syllabi
De opleiding maakt, naast tekstboeken, gebruik van readers en syllabi met daarin artikelen
en fragmenten uit andere boeken. Deze readers zullen meer en meer in digitale vorm
op Blackboard beschikbaar zijn, en steeds minder in papieren vorm.
Het maken van deze syllabi wordt gezien als het reproduceren van informatie, waarvoor
rechten moeten worden betaald. Hoewel Psychologie met de VSPA de syllabi via kostprijs
studiegids09-10.indb 444 9-6-2009 12:22:25

Opleidingstatuut Psychologie
verkoopt, kunnen de kosten hierdoor toch flink oplopen. Het linken naar artikelen wordt
niet gezien als verspreiding, en studenten kunnen vanaf de UvA of thuis via UvAVPN
deze links naar artikelen openen.
Voor het plaatsen binnen Blackboard van materiaal geldt dat de rechten voor fragmenten
uit boeken van maximaal 10.000 woorden, en dat fragmenten van artikelen van ten
hoogste 8.000 woorden zijn afgekocht door de UvA. Voor beide ‘korte overnames’ geldt
dat de overname niet meer dan een derde van de omvang van het volledige werk behelst.
Wanneer meer dan één overname binnen een digitaal bestand wordt geplaatst, geldt het
bestand als een reader en moet contact worden opgenomen met de stichting PRO. Meer
informatie over de procedures is te vinden bij de stichting PRO: www.cedar.nl.
Afdelingsblad Spiegeloog
Spiegeloog is al ruim dertig jaar het afdelingsblad van psychologie, komt zeven keer per
jaar gratis uit en is verkrijgbaar in de bakken in gebouw A. Spiegeloog heeft een gevarieerde
inhoud. Er is veel aandacht voor het facultaire nieuws, vooral in de krantenrubriek
Pravda die zich in het hart van het blad bevindt. Ook staan er achterin het blad onderwijsmededelingen
en de VSPA-agenda. Verder staan er maandelijks columns in, een
film- of boekrecensie en een aantal vaste rubrieken. In de rubriek Op Kamers wordt een
medewerker geïnterviewd over persoonlijke eigendommen; In de rubriek Cliënt Bekent
wordt een (ex)patiënt over zijn of haar psychische problemen geïnterviewd; in de Bijna
Master vertelt een bijna afgestudeerde psychologiestudent over het afstuderen en alle dingen
die daarbij komen kijken; in de Wandelgang komen studenten en medewerkers aan
het woord over actuele onderwerpen binnen de psychologie, en in de Rondvraag stellen
wetenschappelijk medewerkers elkaar vragen over onderwerpen van hun vakgebied.
Daarnaast staan er elk nummer interessante artikelen en interviews over psychologische
onderwerpen, dan wel facultaire zaken in. Spiegeloog is altijd op zoek naar schrijvers,
illustratoren, computerfanaten, fotografen, lay-outers, tipgevers, spellingsfanatici en alle
anderen die menen een bijdrage te kunnen leveren of dit graag willen leren. Geïnteresseerden
zijn welkom op kamer 511, tel. 525.6758, e-mail: Spiegeloog@fmg.uva.nl.
Folia
Het universiteitsblad Folia verschijnt wekelijks op woensdag. Dit blad is gratis verkrijgbaar
in de hal op de begane grond van het afdelingsgebouw.
Service & Informatiecentrum
Zijn er vragen over studeren aan de Universiteit van Amsterdam (UvA), bijvoorbeeld
over in- en uitschrijving, studiemogelijkheden of studiefinanciering? Ga dan langs bij
het Service & Informatiecentrum. Hier vindt men brochures van alle opleidingen van de
UvA. Tevens is er informatie over de arbeidsmarkt, het hoger onderwijs in Nederland en
studeren in het buitenland. Voor individueel advies en bij vragen en problemen van persoonlijke
aard, kan een afspraak worden gemaakt met een studentendecaan, een studentenpsycholoog,
een (studie-)loopbaanadviseur of een medewerker internationalisering.
Het kamerbureau (voor studenten die een kamer zoeken) van de ASVA Studentenunie is
ook in het Service & Informatiecentrum gevestigd.
Adres: Binnengasthuisstraat 9, 1012 ZA Amsterdam
Openingstijden: ma t/m vr van 10.00 - 17.00 uur
Telefoon: 020-525.8080, bereikbaar op ma t/m vr: 9.00 - 17.00 uur
Fax: 020-525.2921
E-mail: info@uva.nl
Website www.studeren.uva.nl/contact/sic.cfm
studiegids09-10.indb 445 9-6-2009 12:22:25
445

446
Opleidingstatuut Psychologie
Studenten Services
Voor studenten, promovendi en afgestudeerden van de UvA die behoeften hebben aan
advies, ondersteuning en/of informatie is er de Studentendienstverlening. Men kan de
studentendecanen, studentenpsychologen, (studie)loopbaanadviseurs en medewerkers
internationalisering bezoeken in het Service & Informatiecentrum. www.cms.uva.nl/
studentenservices
Studentendecanen
Is er behoefte aan advies bij vragen en problemen van meer persoonlijke aard? In een
individueel gesprek kan men terecht bij de studentendecanen. Zij bieden dienstverlening
die vooral gericht is op studiekeuze, -voortgang en -planning, inschrijvingsproblemen,
financiële problemen en beroepsprocedures. Ook besteden de studentendecanen speciale
aandacht aan bijzondere groepen studenten (buitenlandse studenten, topsporters en studenten
met een functiebeperking). Roep de hulp van de studentendecanen tijdig in, dan
is de kans het grootst dat zij kunnen helpen bij een oplossing.
Telefonisch spreekuur: di t/m vr van 09.00 - 10.00 uur (020-525.8080)
Spreekuur op afspraak: via het Service & Informatiecentrum (020-525.8080)
Bureau Studentenartsen
Adres: Oude Turfmarkt 151, 1012 GC Amsterdam, 525.2878/525.4772;
Website: www.studentenartsen.nl
Spoedgevallen: tijdens kantooruren: 525.2889
(daarbuiten: Centrale doktersdienst: 592.3388.
De studentenhuisartsen verzorgen voor de studenten (en hun partners en kinderen) een
dienstverlening als die van een huisarts. Zij zijn daarnaast gericht op de specifieke aspecten
van het student-zijn. Bij de inschrijfformulieren treft men de benodigde informatie.
Spreekuren/huisbezoeken: spreekuur is op afspraak, dagelijks tussen 9.00 en 12.00
Open spreekuur: maandag t/m vrijdag van 9.00 tot 9.45 uur.
Deze spreekuren zijn bedoeld voor spoedeisende problemen waarvoor op korte termijn
geen afspraak kan worden gemaakt.
Telefonisch spreekuur: dagelijks van 12.30 tot 13.00 uur
Herhaal recepten: aan te vragen op via internetformulier op de website
Studentenpsychologen
Psychische of studiegerelateerde problemen (zoals faalangst) hebben vaak een nadelig
effect op de studievoortgang. Bij een dergelijk probleem kan men terecht bij de studentenpsychologen.
Zij bieden groepstrainingen en kortdurende individuele gesprekken. In
geval van problemen waarbij langdurige begeleiding nodig is, werkt Bureau Studentenpsychologen
samen met psychotherapeuten van Mentrum. Men kan bij de studentenpsychologen
ook terecht voor voorlichting over andere mogelijkheden van psychotherapeutische
hulp. Voor informatie, aanmelding of advies, kan worden gebeld tijdens het
telefonisch spreekuur van de studentenpsychologen op werkdagen tussen 10.30 en 12.30
uur.
Spreekuur op afspraak
Telefoon: 020-525.2599, ma t/m vr van 10.30 - 12.30 uur
E-mail: studpsy-sts@uva.nl
Website www.cms.uva.nl/studentenservices/Studenten/Studeren en Gezondheid
studiegids09-10.indb 446 9-6-2009 12:22:25

Opleidingstatuut Psychologie
Regiokantoor Studiefinanciering
Met vragen over bijvoorbeeld studiefinanciering kan men terecht bij het Regiokantoor
van de Informatie Beheer Groep (IBG), Anne Frankstraat 31, Amsterdam. Het Regiokantoor
is dagelijks geopend van 09.00-17.00 uur. De IBG is telefonisch bereikbaar op
werkdagen van 09.00-20.00 uur, tel: 020-5997755. Voor het aanvragen van brochures,
formulieren en andere informatie kan men ook de website van de IBG raadplegen: www.
ib-groep.nl Daarnaast kan men met problemen en vragen over studiefinanciering terecht
bij het Service & Informatiecentrum.
Studentensport
Universitair Sportcentrum, De Boelelaan 46, 1082 LR Amsterdam
Telefoon: 020–301.3535
Website: www.usc.uva.nl
e-mail: usc@usc.ucva.nl
Voor studenten van de Universiteit van Amsterdam is er een uitgebreid sportaanbod.
Voor het uitvoeren van het sportprogramma is er een groot aantal gerenommeerde en
bekwame trainers. Een programmaboekje met informatie over voorwaarden kan men
verkrijgen bij het Universitair Sportcentrum en bij het Service & Informatiecentrum.
Crea
Adres: Turfdraagsterspad 17, 1012 XT Amsterdam
Telefoon: 020-525.1400
website: www.crea.uva.nl
e-mail: crea@crea.uva.nl
Crea organiseert activiteiten op het gebied van de amateuristische kunstbeoefening,
kunstzinnige vorming en het Studium Generale (algemene wetenschappelijke vorming).
Eenmaal per jaar verschijnt een programmaboekje dat onder meer verkrijgbaar is bij
CREA. Cursussen beginnen in september en januari.
Studie- en Studentenverenigingen
Er zijn verschillende verenigingen die zich bezighouden met de belangenbehartiging van
studenten, het organiseren van sociale en culturele activiteiten, het beoefenen van sport,
etc. Voor iedere student is er wel wat wils. Alle verenigingen zijn te vinden op: www.
student.uva.nl/psy/Voorzieningen/Verenigingen
3. Onderwijs en studentenzaken
3.1 de Onderwijsbalie
De Onderwijsbalie is het eerste aanspreekpunt voor studenten: hier kan men terecht met
vragen die direct of zijdelings te maken hebben met de studie. De Onderwijsbalie Psychologie
zorgt voor de voorlichting aan studenten, regelt de informatieverschaffing over
alles wat met deze studie te maken heeft, zorgt voor roosters, voor de studiegids, voor
uitdraaien van studieresultaten, voor inzage in de tentamens in de eerste twee studiejaren
én is bovendien het aanspreekpunt voor studenten die informatie of begeleiding willen.
Onderwijsbalie: kamer 218 (tweede etage), telefoon: 525.6770
Openingstijden: dagelijks van 10.00 - 14.00 uur.
Medewerkers
Mw. F. Nijssen-Lebeau
Dhr. L. Polder
studiegids09-10.indb 447 9-6-2009 12:22:25
447

448
Opleidingstatuut Psychologie
Mw. J. Romijn (examens)
Mw. T. Sijbrandij (bachelorexamens)
Dhr. drs. P. van der Waals
3.2 Studieadviseurs en studiebegeleiding
De opleiding kent twee studieadviseurs: drs. Rosemarijn Franses en drs. Jessica van Sluis.
Zij geven studenten adviezen en begeleiden hen tijdens de studie. Zij hebben kennis
van alle mogelijke regelgeving, onderwijsprogramma’s, studieroosters e.d. en kunnen
inhoudelijk adviseren en tevens inspireren en motiveren. Verder hebben zij kennis van
studiekeuzeproblematiek en van studievaardigheden. Zij proberen problemen ‘op maat’
op te lossen.
• Inloopspreekuur: dagelijks van 13.00-15.00 uur in kamer 214 b/c
• Telefonisch spreekuur: dinsdag van 10.00 - 11.00 uur, tel. 525.5855 en donderdag van
10.00-11.00 uur, tel. 525.6884
• Email: studieadviseur-psy@fmg.uva.nl
3.3 Overige medewerkers Onderwijsinstituut Psychologie
Directeur College & Onderwijsinstituut Psychologie
Drs. K.H. Visser, kamer 216, tel. 525.6772/6770/6126.
E-mail: k.h.visser@uva.nl
Secretariaat Directeur
Mw. G. Bekker, kamer 217, tel. 525.6126
E-mail: g.j.bekker@uva.nl
Beleidsmedewerker
Mw. drs. S.G.M. Houtkooper, kamer 214a, tel. 525.6759
E-mail: s.g.m.houtkooper@uva.nl
Blackboard en ICT in het onderwijs ondersteuning
Drs. C. Groeneveld, kamer 210, tel. 525.6912
E-mail: c.m.groeneveld@uva.nl
Coördinator Honourstraject
Drs. M.A. van der Linden, kamer 118
E-mail: m.a.vanderlinden@uva.nl,
Website: www.student.uva.nl/psy/honours.cfm
Coördinator ICT
Drs. M. Teunisse, kamer 215, tel. 525.6846
E-mail: m.teunisse@uva.nl
Coördinator Research Master Psychology
Mw. drs. E.E. Zandvliet, kamer 214 A, tel. 525.6910/6770
E-mail: researchmaster-psychology@fmg.uva.nl
Website: www.studeren.uva.nl/ma-psychology
Coördinator Tentamens Basisopleiding
Mw. drs. M. Over, kamer 214 A, tel. 525.6759/6770.
E-mail: m.i.over@uva.nl
Coördinator Testweek & Proefpersoonschap
P. Brouwer, kamer A. B.24, tel. 525.6769
E-mail: p.brouwer@uva.nl
Medewerker onderwijsvernieuwing
Mw. drs. R. van der Meer, kamer 210
E-mail: r.vandermeer@uva.nl
studiegids09-10.indb 448 9-6-2009 12:22:25

Opleidingstatuut Psychologie
Onderwijscoördinator
B.Sc C.H. Koeleman, kamer 219, tel. 525.6771/6770
E-mail: C.H.Koeleman@uva.nl
Studeren in het buitenland / Coördinatiepunt Internationalisering
Mw. drs. A. Weil, kamer 214 A, tel. 525.6773/6770
Spreekuur: woensdag van 15.00 - 17.00 uur.
E-mail: internationaloffice-psychology@uva.nl
Website: www.fmg.uva.nl/psy_international
3.4 Privacyregeling
Bij de inschrijving als student worden diverse gegevens opgeslagen in computerbestanden.
In de Grondwet is het recht op bescherming van de persoonlijke levenssfeer vastgelegd.
De Afdeling Psychologie kent een eigen privacyregeling, gebaseerd op de Wet bescherming
persoonsgegevens. In deze regeling is bepaald dat iedere student recht heeft op
inzage en recht op correctie van geregistreerde gegevens. Geregistreerde gegevens worden
niet zonder meer aan derden verstrekt. Zie verder hoofdstuk B5 van het Studentenstatuut:
www.uva.nl/studentenhandboek/.
Recht op inzage
Iedere student kan een verzoek indienen bij de Onderwijsbalie voor inzage in of een kopie
van zijn of haar geregistreerde gegevens. Binnen een maand moet aan het verzoek gehoor
worden gegeven. Slechts op zeer bijzondere gronden kan het College van Bestuur het
verzoek afwijzen. Deze afwijzing moet worden gemotiveerd.
Recht op correctie van geregistreerde gegevens
Naast dit inzagerecht is er een recht op correctie. De student kan de administratie schriftelijk
verzoeken gegevens van hem of haar aan te vullen of te verwijderen. Correctie van
gegevens kan alleen op één van de volgende gronden:
• als deze feitelijk onjuist zijn;
• als deze voor het doel van de registratie onvolledig zijn;
• als deze voor het doel van de registratie niet belangrijk zijn;
• als registratie van gegevens in strijd is met een wettelijk voorschrift.
Verstrekking van gegevens aan anderen
De gegevens van de student zijn alleen toegankelijk voor medewerkers van de UvA als
deze voor het uitoefenen van hun functie hierover moeten beschikken. Bij de administratie
geregistreerde gegevens kunnen alleen worden verstrekt aan andere personen als aan
één van de volgende voorwaarden is voldaan:
• als dit voortvloeit uit het doel van de registratie;
• als een wettelijk voorschrift verstrekking van gegevens vereist;
• als de geregistreerde toestemming heeft gegeven.
De privacyregeling van de Afdeling Psychologie ligt voor studenten ter inzage bij de
Onderwijsbalie, kamer 218.
3.5 Vertrouwenspersoon (seksuele) intimidatie, agressie, geweld en discriminatie
De UvA wil seksuele intimidatie, agressie, geweld en discriminatie voorkomen en bestrijden.
Seksuele intimidatie, agressie, geweld en discriminatie horen niet thuis op de
universiteit. Medewerkers en studenten respecteren over het algemeen elkaars grenzen,
maar als dit niet het geval is - als iemand wordt lastiggevallen - doet men er goed aan
direct duidelijk te maken niet gediend te zijn van dit soort gedrag. Soms is dat moeilijk
en dan is het verstandig om de hulp in te roepen van een medestudent, een docent, een
collega of een leidinggevende.
studiegids09-10.indb 449 9-6-2009 12:22:25
449

450
Opleidingstatuut Psychologie
Ook kunt u naar de universitaire vertrouwenspersonen of een contactpersoon van de afdeling
Psychologie om uw klacht te melden. Bij de contact- of vertrouwenspersonen kan
men zijn/haar verhaal kwijt. Men kan altijd rekenen op steun en opvang. In onderling
overleg wordt nagegaan of iets ondernomen moet worden en wat kan worden gedaan om
een einde te maken aan de ongewenste situatie. De vertrouwenspersoon zal uitsluitend
in actie komen op verzoek van en met uitdrukkelijk instemming van betrokkenen. Aan
de UvA bestaat een klachtenregeling voor studenten en personeel en een klachtencommissie.
Website: www.student.uva.nl/psy/voorzieningen/Welzijn&Gezondheid/Vertrouwenspersoon.
Contactpersonen van de Afdeling Psychologie
- Sonja Houtkooper (beleidsmedewerker), kamer 214 a, tel. 525.6759
E-mail: s.g.m.houtkooper@uva.nl
- Ombudsstudent Psychologie, kamer 118, tel. 525.7015,
E-mail: psyombudsstudent@fmg.uva.nl
Ombudsman personeel
- Anneke Vijgeboom, Plantage Muidergracht 14, Amsterdam, tel. 525.5548
E-mail: ombudsman-personeel@uva.nl
Bereikbaar op maandag, dinsdag en woensdag van 09.00-14.00u .
4. Beroepsmogelijkheden
Studenten worden in vier jaar opgeleid tot psycholoog, dus na het afronden van zowel de
bachelor als de master Psychologie. Studenten die stoppen na het behalen van de Bachelor
Psychologie zijn geen psycholoog, maar komen in aanmerking voor beroepen waarbij
academische vaardigheden vereist zijn, zoals bijvoorbeeld beleidsfuncties. De beroepsmogelijkheden
worden sterk bepaald door de gevolgde specialisatie. Meer informatie hierover
is te vinden in het hoofdstuk van de betreffende specialisatie in deze studiegids.
Beroepsperspectieven
De arbeidsmarktpositie van pas afgestudeerde psychologen is redelijk tot goed. Dat blijkt
ook uit recent onderzoek onder studenten die twee jaar geleden zijn afgestudeerd (Alumnimonitor
2009). Uit onderzoek naar de arbeidsmarktpositie van afgestudeerde psychologen
van de UvA blijkt dat studenten gemiddeld 2 maanden na het afstuderen een baan
vonden. Van de werkenden heeft meer dan 80% een baan die qua inhoud in het verlengde
ligt van de studie.
Arbeidsmarktoriëntatie
Er worden op de universiteit verschillende activiteiten ontplooid op het gebied van arbeidsmarktoriëntatie.
Binnen Psychologie organiseren de programmagroepen, de studievereniging
(VSPA) en de studentenfracties regelmatig voorlichtingen waarin afgestudeerden
vertellen over het werk dat zij doen. Het NIP (Nederlands Instituut voor
Psychologen) geeft regelmatig voorlichtingen over postmaster opleidingen en ook over
de arbeidsmarkt.
Daarnaast wordt er o.a. door de VSPA en de studentenfracties een carrièredag georganiseerd.
Op deze dag vertellen afgestudeerden over hun eigen zoekproces naar banen en
over hun werk. Verder zijn er workshops op bijvoorbeeld het gebied van zelfkennis t.a.v.
vaardigheden, netwerken, sollicitatiebrief en c.v. Hierover volgt nog nadere informatie in
het voorjaar van 2009.
Loopbaan Advies Centrum
Welke studie past het beste bij mij? Waar vind ik informatie over interessante bijvakken?
Hoe vind ik een baan na mijn studie? Solliciteren, wat komt daar allemaal bij kijken? Ik
overweeg te gaan promoveren, hoe pak ik dat aan?
studiegids09-10.indb 450 9-6-2009 12:22:26

Opleidingstatuut Psychologie
Met deze vragen kan men terecht bij een (studie)loopbaanadviseur van het Loopbaan
Advies Centrum. Zij kunnen adviseren over studie- en loopbaanoriëntatie: voor, tijdens
én na de studie/promotie. In het documentatiecentrum vindt men informatie over opleidingen
in het hoger onderwijs in Nederland en de (inter)nationale arbeidsmarkt.
Telefonisch spreekuur: di t/m vr van 09.00 - 10.00 uur (020-525.8080)
Inloopspreekuur: di t/m vr van 11.00 - 12.00 uur
Spreekuur op afspraak: afspraak maken via het Service & Informatiecentrum
(020-525.8080)
E-mail: studiekeuze@uva.nl of loopbaan@uva.nl
Documentatiecentrum: zie: Service & Informatiecentrum
Workshops, trainingen en voorlichting
Studenten die meer kennis, zelfinzicht en/of vaardigheden willen verkrijgen kunnen gebruik
maken van een training of workshop. Hierbij kan men denken aan: Studiebegeleiding,
Omgaan met depressieve klachten, Vergroten van zelfvertrouwen, Studiekeuze,
Time-Management, Studeren met dyslexie, Scriptie opstarten, Zelfanalyse, Solliciteren
en Assessment. Het programma staat op internet: www.cms.uva.nl/studentenservices/
Workshops&Trainingen.
Inschrijving gedurende het studiejaar
Verlate inschrijving kan alleen met ingang van de eerste dag van de maand waarin het
(her)inschrijfformulier en het collegegeld bij de Studentenadministratie zijn binnen gekomen.
Ook i8s het alleen mogelijk voor ouderejaarsstudenten. Men dient voor verlate
inschrijving in overleg te treden met een studieadviseur, die bekijkt of inschrijven vanaf
dat moment nog zinvol is. Men wordt ingeschreven vanaf de eerste van de maand waarin
de studielink aanmelding is ontvangen en het collegegeld betaald is. Men betaalt voor
elke maand van inschrijving 1/12 van het collegegeld. In de maanden waarin men niet is
ingeschreven is géén recht op studiefinanciering en/of OV-kaart. Deeltijdstudenten hebben
nooit recht op studiefinanciering
Uitschrijving gedurende het studiejaar
Wanneer een student zich om een bepaalde reden uit wil schrijven bij de Universiteit
moet de student een aantal zaken regelen. Kortweg dient men zich op drie plekken uit te
schrijven: 1) bij de opleiding, 2) bij de UvA en 3) als men geen andere studie gaat volgen
moet men zich tevens uitschrijven bij de Informatie Beheer Groep. Voor meer informatie
kan men terecht bij de Onderwijsbalie psychologie.
Uitschrijven gedurende het studiejaar kan zonder opgaaf van redenen in het eerste jaar
van inschrijving voor de propedeuse. Beëindiging van de inschrijving vindt plaats met
ingang van de tweede hele maand volgend op de maand waarin het College van Bestuur
het verzoek heeft ontvangen. In andere gevallen is uitschrijven gedurende het studiejaar
alleen mogelijk na het indienen van een gemotiveerd verzoek. Voor een dergelijk verzoek
moet contact worden opgenomen met Studentendecanen, dinsdag t/m vrijdag tussen 9.00
en 10.00 uur, telefoonnummer: 525 2595. Bij honorering van het verzoek vindt uitschrijving
plaats met ingang van de tweede maand nadat het verzoek bij de Studentendecanen
is ingediend. Een uitzondering hierop vormt het behalen van het afsluitend examen. In
dat geval kan men zich zonder meer uitschrijven, per de 1ste van de maand volgend op de
maand waarin wordt afgestudeerd. Bij de aanvraag van een afsluitend examen (bachelor,
master of doctoraal) wordt men hier nader over ingelicht. In alle gevallen geldt dat bij
beëindiging van de inschrijving voor elke maand van het resterende studiejaar 1/12 van
het collegegeld wordt gerestitueerd.
studiegids09-10.indb 451 9-6-2009 12:22:26
451

452
Opleidingstatuut Psychologie
5. De uitvoering van het onderwijsprogramma
Deelname aan het onderwijs
Elke student heeft het recht om deel te nemen aan het onderwijs aan de UvA. In beginsel
kan iedere student, ongeacht voor welke opleiding hij of zij is ingeschreven, deelnemen
aan het psychologieonderwijs. Veel specialisatiecursussen kennen echter toelatingsvoorwaarden,
die in de studiegids staan beschreven. Studenten die aan deze cursussen willen
deelnemen, dienen aan de toelatingsvoorwaarden te voldoen. Daarnaast kennen veel
cursussen een beperkte capaciteit. Ook moet men zich uiteraard tijdig hebben gemeld
voor cursussen.
Aanschuifonderwijs
Het is voor niet-studenten mogelijk losse cursussen uit het onderwijsaanbod van Psychologie
te volgen. Men schuift in dit zogenaamde ‘aanschuifonderwijs’ aan bij reguliere
studenten Psychologie in het onderwijs dat zij volgen. Men schrijft zich niet in als student,
maar betaalt per cursus. Een flyer over het aanschuifonderwijs van Psychologie met
nadere infromatie is verkrijgbaar bij de Onderwijsbalie (kamer 218, dagelijks geopend
van 10.00 - 14.00 uur). De mogelijkheden voor aanschuifonderwijs zijn overigens beperkt
omdat psychologie een numerus fixus kent.
Onderwijs in de Nederlandse taal
Het onderwijs aan de Afdeling Psychologie wordt gegeven en de examens worden afgenomen
in het Nederlands, behalve:
• wanneer het onderwijs betreft dat in het kader van een gastcollege door een anderstalige
docent gegeven wordt;
• indien de specifieke aard, de inrichting of de kwaliteit van het onderwijs dan wel de
herkomst van de studenten daartoe noodzaakt.
In een aantal gevallen worden reguliere colleges in de Engelse taal verzorgd in verband
met de herkomst van de betreffende docent. Dit wordt toegestaan omdat er blijkens
onderwijsevaluaties geen sprake is van verlies van kwaliteit.
Contacturen en studielast; normen voor de studielast
De Nederlandse universiteiten hanteren een studiepuntensysteem: het European Credit
Transfer System (ects). De studielast van elke opleiding en elk vak wordt door het instellingsbestuur
uitgedrukt in studiepunten. Een ects-studiepunt, kortweg ec, staat gelijk
aan 28 uren studie. Elk studiejaar bestaat uit 60 ec (= 1680 uur).
Het studieprogramma kent onderdelen van verschillende omvang. De meeste vakken
bestaan uit 168 uur (= 6 ec van 28 uur). In deze studiegids staan bij alle cursussen de
onderwijstijden (contacturen) vermeld. De student wordt geacht van elk vak de totale
onderwijslast - minus het aantal contacturen - aan zelfstudie te besteden. Algemeen: aan
140 bladzijden literatuur van gemiddelde moeilijkheidsgraad én het tentamen wordt 1 ec
toegekend.
Bij de jaarlijkse beoordeling van de onderwijsprogramma’s wordt vastgesteld of de studielast
in overeenstemming is met het toegekende puntenaantal. Dit komt ook aan bod bij
de onderwijsevaluatie. Studenten die vinden dat de feitelijke studielast niet overeenkomt
met het toegekende puntenaantal kunnen hiervan melding maken bij de Opleidingscommissie
waarna de klacht wordt onderzocht.
Aanwezigheidsplicht
In de teksten bij de verschillende studieonderdelen is aangegeven bij welke onderdelen de
student verplicht aanwezig dient te zijn.
studiegids09-10.indb 452 9-6-2009 12:22:26

Opleidingstatuut Psychologie
Examen en Tentamenregeling
De examencommissie heeft een Examen- en Tentamenregeling opgesteld voor de eerste
twee studiejaren. Daarnaast staan er bepalingen omtrent tentamens in de Onderwijs en
Examen Regeling (OER), dat terug te vinden is in de bijlage van deze studiegids.
Inschrijven Tentamens
Voor de eerste twee studiejaren geldt dat de student zich via Studieweb moet aanmelden
voor het tentamen. Voor de tentamens behorende tot het programma van de specialisaties
schrijft men zich, wanneer dit verplicht is, in bij het secretariaat van de programmagroep
die het betreffende onderwijs verzorgt. Dit kan over het algemeen ook telefonisch en per
e-mail.
Herkansen van tentamens
Voor onvoldoende (compenseerbare en niet-compenseerbare) tentamens geldt dat, mét
het herkansen voor een tentamen, het vorige cijfer vervalt. Oók als het vorige cijfer hoger
was dan het herkansingscijfer. Wie om bepaalde redenen (bijvoorbeeld: het judicium
voor het propedeutisch examen als geheel) een voldoende zou willen ‘ophogen’, kan een
verzoek doen bij de examencommissie. Indien toestemming wordt verkregen, blijft de
voldoende behouden wanneer de herkansing slecht uitvalt: lager dan de oorspronkelijke
voldoende, of zelfs onvoldoende. Dit laatste geldt echter niet voor deeltentamens, hierbij
geldt altijd dat bij een herkansing de vorige score vervalt.
Extra herkansingen
In de OER wordt jaarlijks het aantal tentamens per studieonderdeel vastgesteld. Er kunnen
zich echter bijzondere omstandigheden voordoen, waardoor men een extra herkansing
wenst. Wanneer men zo’n extra herkansing wil aanvragen, dient men zich te wenden
tot de Examencommissie.
Inzage van tentamens
Gedurende 20 werkdagen na het bekend worden van de uitslag van een tentamen kan
men, aan de Onderwijsbalie, inzage in het tentamen krijgen. Dit betreft alleen de propedeusetentamens
en het tentamen Grondslagen van de Psychologie. Inzage in de overige
tentamens vindt plaats bij de programmagroepen.
Beoordeling van werkstukken, papers, verslagen, etc
De opleiding heeft regels ingesteld met betrekking tot het geven van cijfers aan individueel
schriftelijk werk zoals papers, scripties, werkstukken, theses, etc.
Schriftelijk werk dat zowel qua totstandkoming als qua inhoud van gemiddelde kwaliteit
is, wordt beoordeeld met het cijfer 7. Indien de student het werk met weinig begeleiding,
in een korte periode en met grote zelfstandigheid heeft verricht wordt een extra punt
toegekend (voor het proces). Dit geldt eveneens als het werk inhoudelijk uitgesproken origineel
of inventief is (voor het product). Men kan dus maximaal een 9 krijgen. Het cijfer
10 wordt uitsluitend gegeven als er sprake is van een uitzonderlijke prestatie.
Het omgekeerde geldt ook: als het proces van totstandkoming moeizaam is geweest wordt
het cijfer 6 gegeven (uiteraard alleen nadat is vastgesteld dat het ingeleverde werk met een
voldoende kan worden beoordeeld).
Klachten over de beoordeling
Nadere informatie hierover treft u aan in paragraaf 7.15: Bezwaar en beroep.
Taalproblemen door buitenlandse achtergrond; gebruik woordenboek tijdens tentamens
en Engelstalige beantwoording essayvragen
Jaarlijks start een groep studenten met de studie Psychologie die een buitenlands middelbare
schooldiploma heeft behaald en een cursus Nederlands op NT-2 niveau heeft afgerond.
De opleiding Psychologie biedt deze studenten de mogelijkheid om hun gedurende
studiegids09-10.indb 453 9-6-2009 12:22:26
453

454
Opleidingstatuut Psychologie
het eerste studiejaar (eerste jaar van inschrijving) gebruik te maken van woordenboeken
tijdens het afleggen van tentamens.
Studenten met een andere moedertaal dan Nederlands kunnen via de Onderwijsbalie bij
de examencommissie een verzoek indienen om bij tentamens gebruik te mogen maken
van woordenboeken. Indien toestemming wordt verkregen mag men maximaal twee
woordenboeken raadplegen tijdens de tentamens, namelijk ‘moedertaal’-Nederlands en
Nederlands-‘moedertaal’. In de woordenboeken mag niet zijn geschreven en er mogen
geen (losse) aantekeningen in worden opgenomen. Andere woordenboeken mag men niet
meenemen (bijvoorbeeld Engels-Duits).
Bij alle tentamens van de propedeuse mag men essayvragen in het Engels beantwoorden,
als men vreest een minder goed antwoord in het Nederlands te kunnen geven.
Fraude & Plagiaat
De Fraude en Plagiaat Regeling Studenten UvA is als bijlage is in deze studiegids opgenomen.
In de OER staan aanvullende bepalingen. Voor de definitie van fraude en plagiaat
wordt naar deze teksten verwezen. Ook de consequenties zijn daarin te vinden. Bij de
opleiding Psychologie is de procedure in de praktijk als volgt:
Bij vermoeden plagiaat/fraude
Veelal zal een vermoeden van fraude/plagiaat voortkomen uit een signalering door een
electronische detectieprogramma Dergelijke detectieprogramma’s functioneren als een
signaleringsinstrument en zijn geen beoordelingsinstrument. Dit wil zeggen dat uit een
signalering van plagiaat/fraude niet geconcludeerd kan worden dat een student heeft geplagieerd/gefraudeerd,
en dat uit het ontbreken van een signalering van plagiaat niet
geconcludeerd kan worden dat een student niet heeft geplagieerd/gefraudeerd.
Indien een electronisch detectieprogramma een signalering geeft, vergelijkt de docent
het werk van de student met de gevonden bron, en beoordeelt de docent vervolgens of er
sprake is van plagiaat/fraude. Het oordeel is dus aan de docent en daarna eventueel aan
de examencommissie.
Uiteraard kan een vermoeden van fraude/plagiaat ook op andere wijze ontstaan.
Wanneer de docent vermoedt dat een student geplagieerd/gefraudeerd heeft, maakt hij
een afspraak met de betreffende student en legt dit vermoeden voor. De student heeft
de mogelijkheid om uitleg te geven, onduidelijkheden toe te lichten en zo mogelijk de
verdenking weg te nemen.
Rapportage aan Examencommissie
Indien de docent na het horen van de student van mening blijft dat er sprake is van plagiaat/fraude,
rapporteert de docent zijn bevinding aan de secretaris van de Examencommissie.
Wanneer de Examencommissie van mening is dat de docent de procedure juist
heeft doorlopen, legt zij een sanctie op. De examencommissie zal de student schriftelijk
in kennis stellen van de melding en de geconstateerde feiten en tevens aangeven welke
sanctie is opgelegd. Bij de vaststelling van de sanctie wordt rekening gehouden met de
ernst van de onregelmatigheid en de gevolgen van de sanctie voor de student en zijn/haar
studievoortgang. De gebruikelijke sanctie is het gedurende de rest van het academische
jaar uitsluiten van de student van het onderdeel waarbinnen geplagieerd/gefraudeerd is.
De examencommissie kan echter ook besluiten studenten uit te sluiten van meer onderdelen
en/of voor een langere periode. Een kopie van de brief zal worden opgenomen in
het dossier van de student.
De student kan dit, indien dit wordt gewenst of indien de student het oordeel van de docent
bestrijdt, bespreken met de examencommissie tijdens een hoorzitting. Indien er een
hoorzitting van de examencommissie plaatsvindt wordt er een verslag gemaakt.
studiegids09-10.indb 454 9-6-2009 12:22:26

Opleidingstatuut Psychologie
Beroepsmogelijkheden student
Wanneer de student de beslissing van de Examencommissie betwist, kan de student beroep
aantekenen bij het College van Beroep voor de Examens (COBEX) binnen 28 dagen
na dagtekening van de kennisgeving van de beslissing van de Examencommissie. Indien
een student het niet eens is met de uitspraak van de COBEX kan de student in beroep
gaan bij de arrondissementsrechtbank sector Bestuursrecht.
Examens
Propedeutisch Examen Psychologie
Als men aan alle onderdelen van de propedeuse voldoet, kan het propedeutisch examen
psychologie aangevraagd worden bij de Onderwijsbalie. De judiciumregeling staat beschreven
in hoofdstuk 2 van de studiegids.
Bachelordiploma psychologie
Het bachelordiploma wordt minstens eenmaal per jaar uitgereikt, in elk geval in oktober.
Alle studenten die voor 1 september aan alle eisen van het bachelorexamen hebben
voldaan kunnen een diploma uitgereikt krijgen in oktober. Aanvraag is mogelijk via de
Onderwijsbalie. De judiciumregeling staat beschreven in hoofdstuk 4 van de studiegids.
Honours bachelordiploma
Het is mogelijk om een “Honours” bachelordiploma te behalen. Dit betreft een door de
Universiteit van Amsterdam vastgesteld programma; de eisen die worden gesteld staan
vermeld in de OER maar ook in hoofdstuk 4 van deze gids.
Master en Doctoraalexamen Psychologie
Met uitzondering van de maanden juli, augustus en december vinden er elke maand master-
en doctoraalbuluitreikingen plaats. Men kan het master- en doctoraalexamen aanvragen
op het moment dat aan de exameneisen is voldaan. De aanvraag kan elke maand
worden ingediend tot en met de laatste vrijdag van de maand bij de Onderwijsbalie. Daar
is tevens een uitgebreide instructie en checklist verkrijgbaar over wat te doen als het examen
voor de deur staat. Aangeraden wordt deze instructie tijdig te bestuderen.
Vermeldingen op bul en cijferlijst
De bul vermeldt naam, geboortedatum, geboorteplaats en datum van het master- en
doctoraalexamen. Het diplomasupplement bestaat uit een Engelstalige cijferlijst. De cijferlijst
bevat naast bovenstaande gegevens de lijst van vakken die met een voldoende zijn
beoordeeld, de afstudeerrichting en eventueel een gevolgde studieroute. Het supplement
omvat ook een algemeen deel over de UvA en over de Afdeling Psychologie (in het Engels).
Daarnaast krijgt men in bepaalde gevallen een aantekening naast de bul. Meer
informatie over de algemene eisen van het master- en doctoraalprogramma, studieroutes
en aantekeningen is te vinden in hoofdstuk 5 en 6 van deze studiegids.
Judiciumregeling voor het master en doctoraalexamen
Het judicium Cum Laude wordt zowel op de bul als op de cijferlijst vermeld, het judicium
Met Genoegen uitsluitend op de cijferlijst. In Hoofdstuk 5 staat de judiciumregeling voor
het masterdiploma. De regeling voor het doctoraaldiploma is te vinden in de studiegids
van 08-09 en eerder.
De Onderwijsbalie voert de berekeningen uit en legt judiciumvoorstellen voor aan de
Examencommissie. Verzoeken om afwijking van de hier omschreven regeling dienen met
redenen omkleed bij deze commissie, via de coördinator examens (de Onderwijsbalie)
vóór de aanvraag te worden ingediend. De Examencommissie beslist.
Bezwaar en beroep
In het Studentenstatuut van de Universiteit van Amsterdam wordt veel aandacht gegeven
aan de rechtsbescherming (zie ook Hoofdstuk 8 van dit opleidingsstatuut of www.
studiegids09-10.indb 455 9-6-2009 12:22:26
455

456
Opleidingstatuut Psychologie
uva.nl/studentenhandboek/rechtsbescherming) van de student. Het Studentenstatuut is
verkrijgbaar aan de Onderwijsbalie (kr. 218) en bij het Service- en Informatiecentrum,
Binnengasthuisstraat 9.
De onderstaande procedure heeft betrekking op de tentamens in de basisopleiding. (Voor
cursussen in de specialisatiefase geldt in feite het zelfde met dien verstande dat men de
docent of programmagroep rechtstreeks benadert, zonder tussenkomst van de Onderwijsbalie.)
1. Direct na het tentamen Een student die commentaar heeft op een tentamen en na
bestudering van de tentamensleutel gegronde redenen heeft om bepaalde vragen en
bijbehorende antwoorden te bekritiseren, kan zijn of haar kritiek schriftelijk kenbaar
maken, de brief inleveren bij de Onderwijsbalie (kamer 218) waarna deze brief
wordt doorgestuurd naar de docent. De docent kan dan eventueel bij de definitieve
beoordeling van het tentamen rekening houden met deze kritiek.
2. Na het bekend worden van de uitslag Een student die naar aanleiding van de uitslag
een herziening van de beoordeling wenst, kan een kopie van het ingeleverde werk
aanvragen bij de Onderwijsbalie en vervolgens een bezwaarschrift schrijven en dit
samen met de kopie van het beoordeelde werk afgeven aan de balie. De Onderwijsbalie
stuurt de klacht dan door naar de docent. Het bezwaarschrift dient een inhoudelijke
motivering te bevatten omdat dit het enige type motivering is op grond waarvan een
docent kan besluiten tot een heroverweging van het gegeven oordeel. Men protesteert
bij voorkeur zo snel mogelijk maar uiterlijk binnen 20 werkdagen na het bekend
worden van de uitslag.
3. Na de heroverweging van de docent Indien de docent de beoordeling heeft
heroverwogen én de student het nog steeds niet eens is met de gegeven beoordeling,
kan de student zich tot de Examencommissie wenden met een schriftelijk verzoek,
waaraan de eerder gevoerde correspondentie dient te worden toegevoegd. Het verzoek
aan de Examencommissie kan worden ingeleverd bij de Onderwijsbalie. Dit bezwaar
dient uiterlijk binnen 20 werkdagen na de heroverweging van de docent te worden
ingediend.
4. Na de heroverweging van de Examencommissie Na het oordeel van de
Examencommissie kan men nogmaals in beroep gaan indien men het niet met het
oordeel eens is. Dan kan men terecht bij de Commissie van Beroep voor de Examens
(Spui 21). De beroepstermijn bedraagt eveneens 20 werkdagen (nadat de student van
de examencommissie bericht heeft gekregen over het daar ingestelde beroep).
Checklist bezwaarschriften
Alvorens u een bezwaarschrift indient, dient men te checken of het bezwaarschrift onderstaande
inhoud bevat. Mocht één van onderstaande aspecten ontbreken dan loopt men
het risico dat het bezwaarschrift niet in behandeling genomen wordt. Er is een bezwaarschriftformulier
te vinden bij de onderwijsbalie-info op http://www.student.uva.nl/psy.
• datum van bezwaarschrift
• tentamennaam en -datum
• naam docent
• vraagnummer (evt. versienummer)
• inhoudelijk (e) bezwa(a)r(en)
inclusief: verwijzingen naar pagina('s)
in boek of reader, of collegestof
• naam student en studentnummer
• handtekening student
• Bezwaarschriften dienen binnen 20 werkdagen na bekendmaken van de uitslag
ingediend te worden. Na het verstrijken van deze termijn worden bezwaarschriften
niet meer behandeld.
studiegids09-10.indb 456 9-6-2009 12:22:26

Opleidingstatuut Psychologie
• Naast inhoudelijke bezwaren kan men nog bezwaar maken tegen de onduidelijke
formulering van een tentamenvraag. Geef in dat geval aan welke verschillende
interpretaties er mogelijk zijn. Andere dan inhoudelijke of fraseringsbezwaren worden
niet door de docent in behandeling genomen.
Antwoord op bezwaarschrift
• De docent aan wie een bezwaarschrift is gericht, dient binnen twee weken na indiening
door de student schriftelijk te reageren.
• De reactie wordt gegeven op een apart vel papier in computerprint of blokletters.
• In de reactie worden duidelijke en inhoudelijke argumenten gegeven voor de
beoordeling van het antwoord op de tentamenvraag waartegen het bezwaarschrift is
ingediend. Er kan niet worden volstaan met alleen een summiere verwijzing naar een
boek of college (aantekeningen).
6. Studiekosten
In totaal bedragen de kosten voor literatuur etc. per studiejaar ongeveer €600,-. Er kunnen
belangrijke verschillen bestaan tussen afstudeerrichtingen, omdat in sommige vakgebieden
noodgedwongen gebruik wordt gemaakt van dure Amerikaanse boeken. In deze
studiegids staan doorgaans bij elke module de kosten vermeld van de verplichte literatuur
behorende bij dat onderdeel. De overige studiekosten worden bepaald door de hoogte van
het collegegeld (zie hieronder).
Inschrijvingsvormen
Men kan zich op verschillende manieren aan de universiteit inschrijven. De rechten die
een student heeft zijn afhankelijk van de gekozen inschrijvingsvorm. Het studentenstatuut
biedt een volledig en helder overzicht over alle regelingen, rechten en voorwaarden:
www.uva.nl/studentenhandboek/.
College en Examengeld
Bij de verschillende inschrijvingsvormen is men voor het collegejaar 2009/2010 de volgende
bedragen aan collegegeld verschuldigd:
•Voltijdstudent tot 30 jaar: € 1620,-
•Deeltijdstudent tot 30 jaar: € 1215,--
•Voltijdstudent 30 jaar én ouder: € 1945,-
•Deeltijdstudent 30 jaar en ouder: € 1458,-
Meer informatie is te vinden in het Studentenstatuut: www.uva.nl/studentenhandboek.
7. De studie en de studiebegeleiding
Studievaardigheden
Het propedeuseonderwijs is zo ingericht dat daarin tevens de studievaardigheden aan
bod komen. Men kan facultatief deelnemen aan een cursus studievaardigheden via de
practicumgroepen in de propedeuse. Voorts kan de individuele student een beroep doen
op een studieadviseur voor overleg en advies met betrekking tot studievaardigheden.
Studievertraging
Het is voor studenten met studievertraging belangrijk tijdig stappen te ondernemen
omdat is gebleken dat studievertraging moeilijk is weg te werken en meestal tijdens de
studie cumuleert. Tijdens het eerste studiejaar ontvangt de student meermalen een overzicht
van de studievoortgang en een daarbij passend advies.
studiegids09-10.indb 457 9-6-2009 12:22:26
457

458
Opleidingstatuut Psychologie
Studenten met studievertraging wordt aangeraden om een planning op te stellen in overleg
met een studieadviseur (eerste twee studiejaren) of een programmagroepstudieadviseur/coördinator
(derde bachelorjaar en masterjaar).
Financiële ondersteuning wegens bijzondere omstandigheden
Loopt men studievertraging op door bepaalde bijzondere omstandigheden, dan is er een
aantal mogelijkheden:
1. Als men door ziekte, zwangerschap of bijzondere familieomstandigheden niet in
staat is te studeren, is het mogelijk zich met toestemming van een studentendecaan
tussentijds uit te schrijven. De studiefinanciering moet dan worden stopgezet. Als men
daardoor onvoldoende middelen heeft om in de bestaanskosten te voorzien, komt men
in beginsel in aanmerking voor een bijstandsuitkering.
2. Wanneer men studievertraging oploopt vanwege bijzondere omstandigheden, zoals
ziekte, zwangerschap of bijzondere familieomstandigheden, kan men een beroep doen
op het zogenaamde Afstudeerfonds. Uitgangspunt om in aanmerking te komen voor
financiële ondersteuning is dat studenten een vertraging zo snel mogelijk melden bij
de studieadviseurs. Deze melding bij de studieadviseurs moet in beginsel plaatsvinden
binnen twee maanden na de aanvang van de bijzondere omstandigheid. Na afloop
van het studiejaar kan in overleg met de studieadviseur een aanvraag Afstudeerfonds
worden ingediend.
Voor studenten met een handicap bestaat bovendien een regeling voor een eenmalige
verlenging van de studiefinanciering van ten hoogste één jaar. Neem hierover contact op
met een studieadviseur.
Studievoortgangsregistratie
Het Onderwijsinstituut Psychologie registreert de studievoortgang van studenten Psychologie.
Via Studieweb is het dagelijks mogelijk om de behaalde studieresultaten in
te zien. De student wordt per mail tevens op de hoogte gesteld met welk resultaat elk
tentamen is gemaakt. Indien het overzicht niet klopt of onvolledig is, kunnen studenten
contact opnemen met de Onderwijsbalie, kamer 218, open dagelijks van 10.00 tot 14.00
uur. Hier kunnen studenten ook terecht met klachten of voor bezwaar/beroep indien
zij het niet eens zijn met de registratie of doorgifte. Tevens kunnen studenten hier, indien
omstandigheden dit noodzakelijk maken, tussentijds een overzicht van de studievoortgang
opvragen.
Studiebegeleiding
Naast de eerder in dit Statuut genoemde medewerkers van het Onderwijsinstituut Psychologie
kent de Afdeling nog meer personeelsleden die betrokken zijn bij een vorm van
studiebegeleiding:
Begeleiders practicumgroepen propedeuse
In het eerste studiejaar worden practicumgroepen Academische Vaardigheden verzorgd
die verplicht zijn voor eerstejaars voltijdstudenten Psychologie. De begeleiders van de
practicumgroepen hebben tevens een mentorfunctie. Alle practicumgroepbegeleiders
delen de werkkamers 514 t/m 518, telefoonnummer 020-525.5845. De afzonderlijke begeleiders
staan tevens op achternaam in de telefoonlijst achter in deze gids.
Studieadviseurs specialisatie
Naast het Onderwijsinstituut kent de Afdeling per programmagroep personen die zijn
belast met de studieadvisering voor studenten uit die specialisatie. In deze gids worden ze
genoemd bij de beschrijving van de specialisatie.
Mentoren Programmagroepen
Alle programmagroepen kennen een mentorsysteem waarover meer informatie is opgenomen
elders in deze gids (hoofdstukken 6 t/m 11).
studiegids09-10.indb 458 9-6-2009 12:22:26

Opleidingstatuut Psychologie
Methodologiewinkel
Alle studenten met vragen van methodologische aard zijn welkom bij de Methodologiewinkel.
Daarbij valt te denken aan problemen met de onderzoeksopzet, dataverzameling,
data-analyse of SPSS. De Methodologiewinkel is bij uitstek geschikt voor mensen die
bezig zijn met het onderzoekspracticum, werkstuk of stage, maar de deur staat open voor
iedereen die bezig is met onderzoek, werkt voor een tentamen of aan een cursusopdracht.
Het is ook mogelijk een oordeel te vragen over een onderzoeksopzet voor het werkelijke
onderzoek start. Dit kan veel werk en ergernis besparen. Als er problemen zijn waar ook
de medewerkers van de Mthodologiewinkel niet uit komen, kunnen deze verwijzen naar
de mensen op de faculteit die waarschijnlijk wel een oplossing weten. In de Methodologiewinkel
staan altijd twee studenten van de programmagroep Psychologische Methodenleer.
De Methodologiewinkel is maandag, woensdag en vrijdag van 11.00 tot 13.00
uur geopend. Methodologiewinkel, Roetersstraat 15, Kamer A.B25, 1018 WB Amsterdam.
Telefoon: 525.6753, e-mail: mlmethodologiewinkel@fmg.uva.nl (alleen voor vragen van
praktische aard).
Bachelorthese, Stage- en Werkstukbegeleiding
Algemene informatie over de bachelorthese, stage en werkstuk staat in deze gids aan het
begin van hoofdstuk 5 vermeld. Voorts geeft elke programmagroep specifieke informatie
over de afstudeeropdracht in het hoofdstuk dat over de betreffende programmagroep/
afstudeerrichting gaat. Vrijwel alle programmagroepen geven daarnaast aanvullende informatie
uit over bachelorthese, stage en werkstuk. Deze brochures kan men verkrijgen
via het desbetreffende programmagroepsecretariaat.
Bereikbaarheid docenten
De namen, telefoonnummers en e-mail adressen van alle docenten zijn zowel per programmagroep,
als voor de gehele Afdeling opgenomen in deze gids. Sommige docenten
kennen vaste spreekuren. Met docenten zonder spreekuur kan men binnen drie weken
een afspraak maken via het programmagroepsecretariaat of rechtstreeks. Indien een docent
voor langere tijd afwezig is, draagt de programmagroep zorg voor vervanging.
8. Studeren in het buitenland/Internationalisering
De opleiding Psychologie van de UvA participeert in diverse uitwisselingsprogramma’s,
zowel binnen Europa (het zogenaamde ‘Socratesprogramma’) als daarbuiten. Daarnaast
zijn er uitwisselingsprogramma’s waar de Universiteit van Amsterdam als geheel aan
deelneemt. Veel studenten Psychologie regelen hun verblijf echter buiten deze bestaande
uitwisselingen om en gaan als een zogenaamde ‘free mover’ naar het buitenland voor
studie, werkstuk of stage.
Coördinatiepunt Internationalisering Psychologie / Studeren in het buitenland
Het coördinatiepunt Internationalisering is het beginpunt voor informatie, voorlichting
en advies voorafgaand aan een studieverblijf in het buitenland. Wil je weten wat de mogelijkheden
zijn en hoe je zaken moet regelen, dan is het coördinatiepunt de aangewezen
plek. Er is een uitgebreide informatiebrochure ‘Psychologie studeren in het buitenland’
verkrijgbaar bij het coördinatiepunt of bij de Onderwijsbalie Psychologie.
• Mw. drs. Anna Weil, kamer 214 A, tel. 525.6773/6770
• Spreekuur: woensdag van 15.00 - 17.00 uur.
• E-mail: internationaloffice-psychology@uva.nl
• Websites: www.fmg.uva.nl/psy_international (coördinatiepunt Psychologie) &
www.uva.nl/internationaal (Bureau Internationale Samenwerking van de UvA)
Erkenning behaalde studiepunten in het buitenland
Bij de coördinator internationalisering is het formulier ‘Erkenning Studieonderdelen
Buitenland’ beschikbaar dat men nodig heeft om de toekenning van studiepunten te
studiegids09-10.indb 459 9-6-2009 12:22:27
459

460
Opleidingstatuut Psychologie
regelen. Om de punten op de cijferlijst te laten zetten, moet men dit formulier invullen en
inleveren tezamen met het transcript, een officieel document van de buitenlandse instelling
waarop de behaalde studieresultaten (naam van de cursus, aantal studiepunten en
beoordeling) zijn vermeld. Als men vakken heeft gevolgd in het buitenland zijn er twee
mogelijkheden: de studiepunten worden tweedejaarskeuzepunten, of de studiepunten
worden erkend als vervanging van cursussen die voor de gekozen specialisatie verplicht
zijn. De in het buitenland behaalde punten tellen in principe als tweedejaarskeuzepunten;
bij de onderwijscoördinator van de specialisatie kan eventuele vervanging dan wel
vrijstelling van derdejaarsbachelorcursussen besproken worden.
Bureau Internationale Samenwerking
Als je belangstelling hebt om tijdelijk in het buitenland te studeren kun je ook even langslopen
bij het Bureau Internationale Samenwerking (BIS) van de UvA, dit is gehuisvest in
Studenten Services, Binnengasthuisstraat 9.
Via de foreign study advisers van BIS kun je er achter komen of je in aanmerking komt
voor de diverse uitwisselingsprogramma’s. In het documentatiecentrum van Studenten
Services kun je studiegidsen van buitenlandse instellingen bekijken en er liggen verslagen
ter inzage van studenten die een periode in het buitenland hebben gestudeerd. Hier kan
je ook de UvA-brochure ‘Studeren in het buitenland’ halen.
• Telefonisch spreekuur: di t/m do van 09.00 - 10.00 uur (020-525.8080)
• Inloopspreekuur: di t/m do van 11.00 - 12.00 uur
• Spreekuur op afspraak: via het Service & Informatiecentrum (020-525.8080)
• E-mail: internationaal-sts@uva.nl
• Vragen over beursbeheer: socrates-sts@uva.nl of 020-525.8080
• Website: www.uva.nl/internationaal
9. Rechtsbescherming
9.1 College van Beroep voor de Examens (COBEX)
Zie paragraaf B 11 van het studentenhandboek. Zie tevens “Bezwaar en Beroep” in dit
opleidingsstatuut. De COBEX is schriftelijk te bereiken. COBEX, postbus 19268, 1000
GG Amsterdam of cobex@uva.nl.
9.2 Interne Klachtenregeling
Zie voor klachten inzake de beoordeling bij tentamens en examens artikel 7.17 Bezwaar
en Beroep in dit opleidingsstatuut. Voor klachten m.b.t. seksuele intimidatie, zie artikel
3.4 Vertrouwenspersoon (seksuele) intimidatie, agressie, geweld en discriminatie. Voorts
kan de student met klachten terecht bij de Owi/Ombudsstudent van de Afdeling Psychologie.
OWI-student / Ombudsstudent
De opleiding Psychologie kent naast de Onderwijsbalie, de studieadviseurs en de onderwijscoördinatoren
ook een onafhankelijk aanspreekpunt voor studenten: de Ombudsstudent.
Wanneer men klachten, ideeën of opmerkingen heeft over onderwijs, docenten
en/of de Afdeling Psychologie in het algemeen kan men terecht bij de Ombudsstudent.
Samen met de melder zal de Ombudsstudent een oplossing zoeken voor het gesignaleerde
probleem. Alle informatie die bij de Ombudsstudent terechtkomt, wordt vertrouwelijk
behandeld. De Ombudsstudent heeft regelmatig overleg met de directeur van het College
Psychologie, onder meer om de door studenten geopperde ideeën te bespreken en om gesignaleerde
tekortkomingen in de opleiding of de randvoorwaarden te verhelpen. Tevens
woont de ombudsstudent de vergaderingen bij van de Opleidingscommissie.
Voor meer informatie: Ombudsstudent, kamer 118, tel. 525.7015, e-mail: psyombudsstudent@fmg.uva.nl.
Daarnaast heeft de Ombudsstudent iedere week een spreekuur. In-
studiegids09-10.indb 460 9-6-2009 12:22:27

Opleidingstatuut Psychologie
formatie over de tijden van het spreekuur is beschikbaar bij kamer 118. Website: www.
student.uva.nl/psy /medezeggenschap.
Facultair Studentenklachtenreglement
Aanvullend op al langer bestaande wettelijke en universitaire klachten-, bezwaar- en beroepsprocedures
(bijv. beroep tegen examenuitslagen of die voor klachten m.b.t. seksuele
intimidatie) is per 1 maart 1999 een studentenklachtenreglement in werking getreden. Dit
reglement biedt studenten de mogelijkheid zich met een klacht te wenden tot het bestuur
van de faculteit. Eveneens hebben studenten, conform de wet, collectief klachtrecht bij
de decaan. Dit impliceert dat men zich als groep studenten tot de decaan kan richten in
geval van bepaalde klachten.
In eerste instantie dient een student met een klacht zich te richten tot de direct
betrokkene(n) met wie het mis is gegaan of tot een bemiddelende derde, bijvoorbeeld
een onderwijsdirecteur, opleidingscoördinator of studieadviseur. Als een klacht niet op
deze wijze informeel kan worden opgelost, kan hij vervolgens mondeling of schriftelijk
worden ingediend bij de decaan. Deze draagt zorg voor een correcte behandeling binnen
zes weken, met een uitstel van ten hoogste vier weken. De decaan kan een of meerdere
personen aanwijzen die met de behandeling en advisering worden belast, maar blijft zelf
verantwoordelijk voor de uiteindelijke beslissing over de klacht en eventueel daaraan verbonden
conclusies. De werkwijze van de facultaire klachtenbehandeling wordt in een
reglement vastgelegd. Dit is verkrijgbaar bij het secretariaat van de decaan, Nieuwe Prinsengracht
130, kamer G.040, e-mail fmg@fmg.uva.nl, of te vinden op de website: www.
student.uva.nl/psy /voorzieningen/welzijn en gezondheid.
9.3 De Ombudsman
Iedere studerende aan de UvA met een klacht over de universiteit, faculteit, instituut of
medewerker daarvan kan terecht bij de ombudsman UvA, mw. mr. Christel Holtrop. De
ombudsman werkt als onafhankelijk persoon binnen de UvA en kan worden ingeschakeld
nadat klachten binnen de eigen faculteit of het instituut, al dan niet via de studentenklachtenregeling,
onoplosbaar zijn gebleken. Klachten kunnen gaan over bijvoorbeeld
de toepassing van het studentenstatuut, over de organisatie of kwaliteit van het onderwijs,
maar ook over de organisatie of toegankelijkheid van universitaire voorzieningen.
De ombudsman is onpartijdig en streeft ernaar problemen via bemiddeling op te lossen,
maar is ook bevoegd een formeel onderzoek in te stellen. Het werk van de ombudsman
is altijd vertrouwelijk.
Een andere belangrijke taak van de ombudsman is het signaleren van structurele problemen
binnen de universiteit. Zij kan verantwoordelijke organen en personen aanbevelingen
en suggesties doen ter voorkoming van problemen of ter verbetering van een bepaalde
situatie. De werkwijze van de ombudsman is in een reglement vastgelegd. Dit reglement
kan worden aangevraagd bij het bureau van de ombudsman.
Meer informatie is te vinden in het Studentenhandboek 2008-2009 en op www.uva.nl/
ombudsman.
Contactinformatie
Mw. mr. M.C. (Christel) Holtrop
Oude Turfmarkt 151
1012 GC Amsterdam
Tel. 525 3798, Fax 525 3797
E-mail: ombudsman@uva.nl
Bereikbaar op maandag, dinsdag en donderdag van 09.00 tot 13.00.
9.4 Overige klachtenregelingen & juridische ondersteuning
Bezwaar/beroep bij College van Beroep voor het Hoger Onderwijs (CvBHO). Zie paragraaf
B 11 van het studentenhandboek. Hier staat de procedure uitgebreid beschreven.
studiegids09-10.indb 461 9-6-2009 12:22:27
461

462
Opleidingstatuut Psychologie
Voor de belangrijkste mogelijkheden voor juridische ondersteuning wordt verwezen naar
de ombudsman en hoofdstuk B11 van het Studentenhandboek.
10. Andere opleidingen Psychologie in Nederland
Studenten die gedurende de opleiding Psychologie van universiteit willen wisselen, worden
er op gewezen dat een overstap soms studievertraging oplevert (door verschillen in
eisen). Overstappen na het propedeutisch examen levert doorgaans de minste moeilijkheden
op, omdat de propedeuse-programma’s grotendeels overeenkomen, hoewel soms
aanvullende eisen worden gesteld.
Adressen zusterstudierichtingen psychologie
Amsterdam (Vrije Universiteit)
Adres: Van der Boechorststraat 1 1081 BT Amsterdam
Studieadviseur: Rutger Meijer, tel 020-5988840
Marieke Schilder tel 020-5982842
E-mail: rwj.meijer@psy.vu.nl
m.schilder@psy.vu.nl
Website www.psy.vu.nl
Utrecht (Universiteit Utrecht)
Adres: Heidelberglaan 1, dienst OSZ, 3584 CS Utrecht
Studieadviseurs: Caroline Smulders tel. 030-2534932
Gusta Bouman
Email: c.m.smulders-steenkamer@uu.nl
g.bouman@uu.nl
Website www.uu.nl/psy/index.htm
Tilburg (Universiteit van Tilburg)
Adres: Postbus 90153, 5000 LE Tilburg
Bezoekadres: Warendelaan 2
Studieadviseur: Daan Oudbier en Renske Helmer tel. 013-4662088
E-mail : studieadviseurs.fsw@uvt.nl
Website www.uvt.nl/faculteiten/fsw/organisatie/departementen
Twente (Universiteit Twente)
Adres: Postbus 217, 7500 AE Enschede
Bezoekadres: Cubicusgebouw
Studieadviseur: Inge ter Schegget (C.102a) tel. 053-4892720
E-mail: I.S.terSchegget@gw.utwente.nl
Website www.psy.utwente.nl/
Leiden (Universiteit Leiden)
Adres: Postbus 9555, 2300 RB Leiden
Bezoekadres: Wassenaarseweg 52
Studieadviseurs: Jan van Rooij, (2.A49A) tel. 071-5273608/06
E-mail: rooij@fsw.leidenuniv.nl
Website www.psychologie.leidenuniv.nl/
studiegids09-10.indb 462 9-6-2009 12:22:27

Opleidingstatuut Psychologie
Groningen (Rijksuniversiteit Groningen)
Adres: Grote Kruisstraat 2-1 9712 TS Groningen
Studieadviseurs: Sietske Weide, tel. 050-3636308
Ton Rooijers, tel. 050-3636773
E-mail: S.Weide@rug.nl
A.J.Rooijers@rug.nl
Website www.rug.nl/psy/
Maastricht (Universiteit Maastricht)
Adres: Universiteitssingel 40 6229 ER Maastricht
Studieadviseurs: Gerda Galenkamp, tel. 043-3881888
Aimee Coenen, tel. 043- 3881936
E-mail: g.galenkamp@maastrichtuniversity.nl
aimee.coenen@maastrichtuniversity.nl
Website www.psychology.unimaas.nl/
Nijmegen (Radboud Universiteit Nijmegen)
Adres: Postbus 9104 6500 HE Nijmegen
Bezoekadres: Montessorilaan 3, Spinozagebouw
Studieadviseurs: Jorijn Verbruggen tel. 024-3616163
E-mail: J.Verbruggen@psych.ru.nl
Website www.ru.nl/psychologie/
Heerlen (Open Universiteit NL)
Adres: Faculteit Sociale Wetenschappen
Postbus 2960, 6401 DL Heerlen
Studieadviseurs: Marjan Specker, tel. 045-5762400
E-mail: Marjan.Specker@ou.nl
Website www.ou.nl
Rotterdam (Erasmus Universiteit Rotterdam)
Adres: Postbus 1738 3000 DR Rotterdam
Studieadviseur: Laurine Ruijten, 010-408 8670, kr. T13-59
E-mail : advies-psy@fsw.eur.nl
Website: http://www.eur.nl/fsw/psy/onderwijs/
studiegids09-10.indb 463 9-6-2009 12:22:27
463

464
Opleidingstatuut Psychologie
studiegids09-10.indb 464 9-6-2009 12:22:27

Bachelor Onderwijs- en Examenregeling
Onderwijs- en examenregeling 2009-2010
Bacheloropleiding Psychologie
Hoofdstuk 1 – Algemene bepalingen
Artikel 1.1 – toepasselijkheid van de regeling
Deze regeling is van toepassing op het onderwijs en de examens van de bacheloropleiding
Psychologie, hierna te noemen: de opleiding. De opleiding wordt verzorgd binnen
het onderwijsinstituut Psychologie, hierna te noemen: het onderwijsinstituut, van de
Faculteit Maatschappij- en Gedragswetenschappen, hierna te noemen: de faculteit.
Artikel 1.2 – begripsbepalingen
In deze regeling wordt verstaan onder:
a. de wet: de wet op het hoger onderwijs en wetenschappelijk onderzoek;
b. de universiteit: de Universiteit van Amsterdam
c. student: hij die is ingeschreven aan de universiteit voor het volgen van het onderwijs
en/of het afleggen van tentamens en examens van de opleiding;
d. postpropedeutische fase: tweede en derde bachelorjaar.
e. examen: het bachelorexamen van de opleiding;
f. programma: het totaal en de samenhang van de onderdelen, de onderwijsvormen, de
contacturen, de toets- en tentamenvormen, de voorgeschreven literatuur;
g. onderdeel: een onderwijseenheid van de opleiding in de zin van de wet;
h. praktische oefening: het deelnemen aan een practicum of andere onderwijsleeractiviteit,
die gericht is op het bereiken van bepaalde (academische) vaardigheden. Voorbeelden
van een praktische oefening:
o het maken van een scriptie
o het uitvoeren van een onderzoekopdracht,
o het deelnemen aan een excursie
o het deelnemen aan een andere onderwijsleeractiviteit die gericht is op het verwerven
van bepaalde vaardigheden
of
o het doorlopen van een stage;
i. portfolio: de verzameling onderwijsproducten (schriftelijk en/of elektronisch) met
betrekking tot de prestaties van de student binnen de door hem gekozen opleiding;
j. werkcollege: college waarbij een probleem- of casusgerichte behandeling van de stof
voorop staat;
k. bachelorthese/scriptie: een onderdeel dat bestaat uit literatuuronderzoek leidend
tot een schriftelijk verslag daarover, afhankelijk van de omvang uitgebreid met een
onderzoeksopzet.
l. tentamen: onderzoek naar de kennis, het inzicht en de vaardigheden van de student
betreffende een onderdeel. De beoordeling wordt uitgedrukt in een eindcijfer.
Een tentamen kan in gedeeltes worden afgenomen met behulp van één of meer
deeltentamens. Een hertentamen bestrijkt altijd dezelfde materie als het tentamen;
m.studielast: de studielast van de onderwijseenheid waarop een tentamen betrekking
heeft, uitgedrukt in studiepunten = EC (European Credits). De studielast van 1 jaar
(1680 uur) is 60 studiepunten/EC;
n. studiepunt: een EC studiepunt met een studielast van 28 uren studie;
o. fraude en plagiaat:het handelen of nalaten van een student waardoor een juist oordeel
over zijn kennis, inzicht en vaardigheden geheel of gedeeltelijk onmogelijk wordt; zie
ook de Fraude & Plagiaatregeling Studenten UvA;
studiegids09-10.indb 465 9-6-2009 12:22:27
465

466
Bachelor Onderwijs- en Examenregeling
p. studiejaar: het tijdvak dat aanvangt op 1 september en eindigt op 31 augustus van het
daarop volgende kalenderjaar;
q. opleidingsstatuut: het opleidingsspecifieke deel van het studentenstatuut conform
artikel 7.59 van de wet. Het opleidingsstatuut wordt verwerkt in de studiegids.
De overige begrippen hebben de betekenis die de wet daaraan toekent.
Hoofdstuk 2 – Toelating tot de opleiding
Artikel 2.1 – Vooropleidingseisen
1. Studenten die in het bezit zijn van een diploma VWO nieuwe stijl (profielen) en
studenten die in het bezit zijn van een propedeuse of einddiploma HBO zijn toelaatbaar
tot de bachelor Psychologie. Studenten met een diploma VWO oude stijl kunnen bij
het onderwijsinstituut Psychologie een toelatingsbeschikking aanvragen.
2. Bezitters van een buitenlands diploma voldoen aan de eis inzake voldoende beheersing
van de Nederlandse taal nadat het staatsexamen Nederlands als tweede taal (NT2),
programma II, met goed gevolg is afgelegd, dan wel door het verkrijgen van een
vrijstelling voor het afleggen van dit examen.
Artikel 2.2 – Nadere Vooropleidingseisen
Deficiënties m.b.t. het vak wiskunde, in de vooropleiding van zowel vwo-abituriënten als
van bezitters van een gelijkwaardig buitenlands diploma als van bezitters van een ander
diploma dat wettelijk recht geeft op toelating tot de studie, worden vervuld door het met
goed gevolg afleggen van de toets wiskunde, afgenomen onder verantwoordelijkheid van
de Examencommissie Psychologie, dan wel door het verkrijgen van een vrijstelling voor
het afleggen van deze toets. De deficiëntie moet worden opgeheven, bij voorkeur voor de
start van de studie.
Artikel 2.3 – Colloquium doctum
Het toelatingsonderzoek, bedoeld in artikel 7.29 van de wet, heeft betrekking op de vakken
wiskunde, biologie en Engels, elk op VWO-niveau.
Hoofdstuk 3 – Inhoud en inrichting van de opleiding
Artikel 3.1 – Doel van de opleiding en eindtermen
De bacheloropleiding heeft een sterke samenhang met de aansluitmaster en de voorgenomen
master gezondheidszorgpsychologie. Samen leiden bachelor en master op tot
Psycholoog. Voor de samenhangende bachelor- en masteropleiding is een algemene doelstelling
geformuleerd. De meest algemene doelstelling is studenten een wetenschappelijke
opleiding aan te bieden als voorbereiding zowel op het beroep van onderzoeker in de
Psychologie, als op een wetenschappelijk gefundeerde psychologische beroepsuitoefening.
Beide beroepsperspectieven vereisen een wetenschappelijke houding. Dat betekent,
behalve het beschikken over kennis en vaardigheden met betrekking tot het vakgebied,
een besef van de achtergronden van die kennis en vaardigheden, in theoretisch zowel als
methodologisch opzicht. Naast de nadruk op het leren verrichten van wetenschappelijk
onderzoek moet de opleiding inzicht verschaffen in de inbedding van psychologische
vraagstukken in een maatschappelijke context en in de complexe vraagstellingen die de
maatschappelijke of individuele realiteit oplevert.Voorts is een doelstelling van de opleiding
om studenten er op voor te bereiden dat in de psychologische beroepsuitoefening
beslissingen over mensen worden genomen die voor de betrokkenen ingrijpende gevolgen
kunnen hebben.
Voor wat betreft het niveau waarop kennis en inzicht, vaardigheden en attitudes verworven
moeten worden heeft de opleiding als doel het opleiden van een afgestudeerde
in de Psychologie die in staat is om waar mogelijk, zelfstandig, doch waar de realiteit dit
vereist: onder leiding/supervisie - op een van tevoren gekozen deelgebied van de Psycho-
studiegids09-10.indb 466 9-6-2009 12:22:27

Bachelor Onderwijs- en Examenregeling
logie als onderzoeker en/of praktijkbeoefenaar werkzaam te zijn, en daarmee bijdragen te
kunnen leveren aan de wetenschap der Psychologie.
De bacheloropleiding leidt niet op tot zelfstandige beroepsuitoefening in de Psychologie
of als onderzoeker. De bacheloropleiding is wel zo ingericht dat deze als zelfstandige
opleiding kan worden afgesloten. De bachelor in de Psychologie leidt op tot zelfstandige
beroepsuitoefening op die gebieden waarvoor academisch werk- en denkniveau wordt
gevraagd.
Psychologie heeft een partiële beta/medische status, hetgeen betekent dat erkend is dat
een deel van het onderzoek sterk lijkt op dat van de beta-faculteiten en dat patiëntenzorg
onderdeel is van de taakstelling. De opleiding is relatief sterk gericht op het (leren) verrichten
van empirisch onderzoek. Dit betekent dat een behoorlijk deel van het onderwijs
wordt besteed aan training in experimentele en empirische vaardigheden en wetenschappelijke
verslaglegging.
De eindtermen van de bacheloropleiding en de aansluitmaster hebben een zekere samenhang
maar zijn onderscheiden per studiefase.
Er worden drie categorieën eindtermen onderscheiden, te weten:
1) Kennis & Inzicht,
2) Vaardigheden en
3) Attitudes.
De eindtermen van de drie masteropleidingen sluiten aan op de eindtermen van de bacheloropleiding
Psychologie en veronderstellen die als (gedeeltelijk) reeds bereikt.
Bij de voltooiing van de bacheloropleiding Psychologie dient de student de volgende
kwaliteiten op het gebied van Kennis & Inzicht, Vaardigheden en Attitudes te hebben
verworven:
Kennis & inzicht (bacheloropleiding)
1. Kennis van de theoretische inzichten en de empirische bevindingen over gedrag en
beleven. Deze kennis heeft betrekking op zowel het menselijk functioneren en de
biologische grondslagen daarvan, als op de relatie tot anderen en de maatschappelijke
omgeving, de individuele levensloop en karakteristieken, en de determinanten en
regelmatigheden van de menselijke ontwikkeling. Inzicht in de algemene concepties
die achter die theoretische inzichten staan.
2. Kennis omtrent de voornaamste toepassingsgebieden van de Psychologie, zoals arbeid,
gezondheid & welzijn, onderwijs en sociale relaties. Inzicht in de wijze waarop men
binnen die probleemvelden tot psychologische vraagstellingen kan komen, of inzicht
in de wijze waarop de Psychologie aan de oplossing van betreffende problemen kan
trachten bij te dragen.
3. Inzicht in de samenhang van en het onderscheid tussen de verschillende deelgebieden
in de Psychologie.
4.Kennisomtrentdehistorische,beschouwelijkeenwetenschapsfilosofischeachtergronden
van de Psychologie.
5. Kennis van methoden van empirisch onderzoek, en inzicht in de aard, de problemen
en de mogelijkheden van het psychologisch onderzoek, alsmede kennis van de
testtheorie.
6. Grondige kennis van theorieën en bevindingen, én methoden en technieken van een
van de psychologische specialisaties, alsmede basale kennis van onderwerpen binnen
of buiten die specialisatie die voor het gebruik van genoemde theorieën en bevindingen
van belang kunnen worden geacht.
Vaardigheden (bacheloropleiding)
7. Vaardigheid in het hanteren van enkele van de voornaamste technieken voor
psychologisch onderzoek, o.a. de testtheorie en de statistiek.
8. Vaardigheid in het opstellen en uitvoeren van een onderzoeksplan in verschillende
fasen, zoals het verzamelen van relevante literatuur en het kritisch verzamelen,
verwerken en interpreteren van de gegevens.
studiegids09-10.indb 467 9-6-2009 12:22:28
467

468
Bachelor Onderwijs- en Examenregeling
9. Vaardigheid in het hanteren van de elementaire regels van de psychologische
gespreksvoering.
10.Vaardigheid in het exploreren van de literatuur over een bepaald onderwerp in een
bepaald deelgebied en in het organiseren en kritisch beoordelen van de inhoud van
publicaties op ten minste dat deelgebied.
11.Vaardigheid in het schriftelijk rapporteren en mondeling presenteren van
bevindingen.
Attitudes (bacheloropleiding)
12.Basaal inzicht in de ethische aspecten van de beroepsmatige omgang met anderen, zowel
cliënten als proefpersonen, of proefdieren, met inbegrip van de bredere consequenties
van eigen onderzoeksresultaten en praktijkbeoefening.
13.Basaal inzicht in eigen beperkingen, d.w.z. op het juiste moment inroepen van
deskundigheid van anderen en het zich op het juiste ogenblik onthouden van
handelen.
14.Basaal inzicht in de consequenties van het eigen handelen voor anderen in de
beroepssituatie.
15. Zelfkritische houding.
Artikel 3.2 – Vorm van de opleiding
De bacheloropleiding is zowel voltijds als deeltijds ingericht met dien verstande dat het
om een deeltijdopleiding gaat met vrijwel uitsluitend dagonderwijs. De deeltijdopleiding
houdt in dat men zich als deeltijdstudent kan inschrijven en een eigen tempo kan aanhouden,
waarbij men gebruik maakt van het bestaande onderwijsaanbod en van het extra
avondonderwijs dat soms wordt aangeboden.
Artikel 3.3 – Taal waarin de opleiding wordt verzorgd
De opleiding wordt in het Nederlands verzorgd, behoudens uitzonderingen die men terugvindt
in de studiegids en in het opleidingsstatuut.
Artikel 3.4 – Omvang van de opleiding
De opleiding bestaat uit een propedeutische fase met een studielast van 60 studiepunten
afgesloten met een propedeutisch examen, gevolgd door een fase met een studielast van
120 studiepunten waaraan het afsluitende bachelorexamen is verbonden. Eén studiepunt
is gelijk aan 28 uren studieactiviteiten.
Artikel 3.5 - Onderwijsprogramma
3.5.1 Propedeuse (eerste studiejaar)
3.5.1.1. Propedeuse in voltijd:
De propedeutische fase omvat in de voltijdstudie de volgende onderdelen met de daarbij
vermelde studielast:
Verplichte onderdelen:
1. Inleiding in de Psychologie 5 ec
2. Psychofysiologie 4 ec
3. Voorbereidende statistiek 0 ec
4. Statistiek 9 ec
5. Methoden van Onderzoek 1 4 ec
6. Sociale psychologie 5 ec
7. Functieleer 4 ec
8. Arbeids- & Organisatiepsychologie 4 ec
9. Persoonlijkheidsleer 4 ec
10.Psychopathologie 4 ec
11. Ontwikkelings- & onderwijspsychologie 5 ec
Alsmede het volgen van de practica:
11. Practicumgroepen Academische Vaardigheden 1 & 2 6 ec
12.Verwerking van en Rapportage over Teksten 1 (VRT-1) 5 ec
studiegids09-10.indb 468 9-6-2009 12:22:28

Bachelor Onderwijs- en Examenregeling
13. Proefpersoonuren & Testweek 1 ec
Totaal: 60 ec
3.5.1.2. Propedeuse in deeltijd
De propedeutische fase omvat in de deeltijdstudie de volgende onderdelen met de daarbij
vermelde studielast:
Verplichte onderdelen:
1. Inleiding in de Psychologie 5 ec
2. Psychofysiologie 4 ec
3. Voorbereidende statistiek 0 ec
4. Statistiek 9 ec
5. Methoden van Onderzoek 1 4 ec
6. Sociale psychologie 5 ec
7. Functieleer 4 ec
8. Arbeids- & Organisatiepsychologie 4 ec
9. Persoonlijkheidsleer 4 ec
10.Psychopathologie 4 ec
11. Ontwikkelings- & onderwijspsychologie 5 ec
Het volgen van de practica:
11. Verwerking van en Rapportage over Teksten I (VRT-1) 11 ec
12.Proefpersoonuren en Testweek 1 ec
Totaal: 60 ec
3.5.2 Bachelorjaar 2
Het tweede studiejaar van de bachelorfase omvat de volgende onderdelen met de daarbij
vermelde studielast
a. verplichte onderdelen: totaal 48 ec
1. Grondslagen van de Psychologie (6 ec)
2. Methoden van Onderzoek 2-A incl. Testtheorie (6 ec)
3. Methoden van Onderzoek 2-B (3 ec)
het volgen van de practica:
4. SPSS (1 ec)
5. Verwerking van en Rapportage over Teksten 2 (6 ec)
6. Gesprekspracticum (6 ec)
7. Onderzoekspracticum basisdeel inclusief analysepracticum (8 ec)
8. Onderzoekspracticum onderzoeksdeel, afgesloten met onderzoeksverslag (12 ec)
b. keuze onderdelen, totaal 12 ec:
keuze uit: kernthema’s, keuzevakken of specialistische onderdelen (12 ec)
(het onderdeel Testconstructie -6 ec- is een verplicht keuzevak voor studenten met een
klinische specialisatie die een basisaantekening diagnostiek willen behalen)
Totaal 60 ec
3.5.3 Bachelorjaar 3
Het derde studiejaar van de bachelorfase is specialistisch, men kiest één van de volgende
specialisaties:
• Arbeids- & Organisatiepsychologie (A&O)
• Klinische Psychologie (KP)
• Klinische Neuropsychologie (KNP)
• Klinische Ontwikkelingspsychologie (KLOP)
• Ontwikkelingspsychologie (OP), inclusief de route Schoolpsychologie
• Psychonomie (PN)
• Psychologische Methodenleer (PML)
• Sociale Psychologie (SP)
studiegids09-10.indb 469 9-6-2009 12:22:28
469

470
Bachelor Onderwijs- en Examenregeling
Algemeen geldt dat veel van de specialistische cursussen elementen hebben van een verplicht
practicum (zie studiegids) en dat men (indien er sprake is van vrije keuze) een
keuzeonderdeel mag invullen met een onderdeel van een andere specialisatie (6 ec).
Men is niet verplicht een specialisatie te kiezen. Indien geen specialisatie wordt gekozen
wordt het derde jaar in elk geval ingevuld volgens de onderstaande driedeling met verplichte
specialistische vakken, keuzeonderdelen & practica en een bachelorthese.
Algemene invulling bachelorjaar 3:
In het algemeen is de invulling van het derde jaar als volgt:
1. per specialisatie: verplichte onderdelen & practica totaal 30-51 ec
2. keuze onderdelen binnen specialiatie & verplichte practica
binnen specialisatie totaal 0-21 ec
3. bachelorthese totaal 9-12 ec
Totaal 60 ec
Specifiek per specialisatie:
Arbeids- & Organisatiepsychologie
• Werving, selectie en arbeidsprestaties 9 ec
• Arbeid, gezondheid en werkstress 9 ec
• Motivatie en arbeidsgedrag 6 ec
• Organisatieonderzoek 1 (DOA) 6 ec
• Werken in groepen 6 ec
• Leiderschap óf Organisatiestructuur & Cultuur (keuze van één uit twee) 6 ec
• Loopb.ontw. óf Org.verand. óf Interventies in de A&G psychologie 9 ec
• Bachelorthese A&O 9 ec
Klinische Psychologie
• Internaliserende stoornissen 9 ec
• DSM 2 ec
• Externaliserende stoornissen 3 ec
• Psychologische interventies 1: evidence based theorie en praktijk 6 ec
• Diagnostiek 1: Psychodiagnostiek 3 ec
• Cognitieve functiestoornissen 3 ec
• Werkgroepen KP 4 ec
• Analyse van onderzoeksgegevens 6 ec
• Gespreksvoering 6 ec
• Keuze uit Psychofarmacologie, Seksuologie, Psychoanalyse, Somatoforme st. 6 ec
• Persoonlijkheidsstoornissen 3 ec
• Bachelorthese KP 9 ec
Ontwikkelingspsychologie (algemene ontwikkelingspsychologie)
• Basisprogramma ontwikkelingspsychologie incl. verplichte werkgroepen 24 ec
• Toegepaste statistiek in de ontwikkelingspsychologie 1 6 ec
• Keuzevakken uit bacheloraanbod Ontwikkelingspsychologie 18-21 ec
• Bachelorthese OP 9-12 ec
Ontwikkelingspsychologie, track Schoolpsychologie
• Basisprogramma ontwikkelingspsychologie incl. verplichte werkgroepen 24 ec
• Diagnostiek 1: Ontwikkelingspsychologie 6 ec
• Psychologische interventies 1: evidence based theorie en praktijk 6 ec
• Toegepaste statistiek in de ontwikkelingspsychologie 1 6 ec
• Verdieping Schoolpsychologie 6 ec
• Klinische gespreksvaardigheden 3 ec
• Bachelorthese OP, gericht op Schoolpsychologie 9 ec
studiegids09-10.indb 470 9-6-2009 12:22:28

Bachelor Onderwijs- en Examenregeling
Klinische Ontwikkelingspsychologie
• Basisprogramma ontwikkelingspsychologie incl. verplichte werkgroepen 24 ec
• Diagnostiek 1: Ontwikkelingspsychologie 6 ec
• Psychologische interventies 1: evidence based theorie en praktijk 6 ec
• Toegepaste statistiek in de ontwikkelingspsychologie 1 6 ec
• Verdieping KLOP 6 ec
• Klinische gespreksvaardigheden 3 ec
• Bachelorthese KLOP 9 ec
Klinische Neuropsychologie
• Basisprogramma Brein en Cognitie, variant klin. neuropsychologie 30 ec
• Psychopathologie voor Klinisch Neuropsychologen 6 ec
• Psychologische interventies 1: evidence based theorie en praktijk 6 ec
• Diagnostiek 1: Psychodiagnostiek 3 ec
• Gespreksvaardigheden voor KNP 3 ec
• Statistiek voor Klinisch Neuropsychologen 3 ec
• Bachelorthese KNP 9 ec
Psychonomie
• Basisprogramma Brein en Cognitie, variant psychonomie 30 ec
• Keuze uit bacheloraanbod specialistische cursussen Psychonomie 18 – 21 ec
• Bachelorthese PN 9 - 12 ec
Psychologische Methodenleer
• Basisprogramma Methodenleer 30 ec
• LISREL 6 ec
• ADMA 3 ec
• Keuze uit bacheloraanbod specialistische cursussen Methodenleer 9 - 12 ec
• Bachelorthese PML 9 - 12 ec
Sociale Psychologie
• Basisprogramma Sociale Psychologie incl. verplichte werkgroepen 30 ec
• Sociaal Psychologisch Onderzoek 6 ec
• Keuze uit bacheloraanbod specialistische cursussen Sociale Psychologie 12 ec
(maximaal 6 ec SSL onderdelen; naar keuze kan voor maximaal 6 ec een
onderdeel van een andere specialisatie gevolgd worden)
• Bachelorthese SP 12 ec
De onderdelen in het derde jaar dienen te worden gekozen met het oog op de onderlinge
samenhang. Alle onderdelen worden jaarlijks beschreven in de studiegids Psychologie.
De samenhang wordt in de studiegids nader omschreven en gedefinieerd per specialisatieprofiel.
Keuzes hebben gevolgen voor de toelating tot onderdelen in de masterfase.
Voorts wordt verwezen naar de beschrijving van elk onderdeel in de studiegids voor de regelingen
omtrent toelatingsvoorwaarden, inhoud, onderwijsvorm, aanwezigheidsplicht,
toetsing, etc.
Artikel 3.6 - Vrij onderwijsprogramma
De student heeft de mogelijkheid om, onder bepaalde voorwaarden, een eigen onderwijsprogramma
samen te stellen dat afwijkt van de onderwijsprogramma’s zoals vermeld
in artikel 3.5. De samenstelling van een dergelijk programma behoeft de voorafgaande
goedkeuring van de daartoe geëigende examencommissie.
Artikel 3.7 – Honoursprogramma
1. De student behaalt een UvA-honoursdiploma indien:
- gedurende de bachelor minimaal 30 ec extra is behaald;
- waarbij de opleiding is afgerond met minimaal een 7 gemiddeld;
- waarbij de opleiding is afgerond binnen de nominale tijd (3 jaar);
studiegids09-10.indb 471 9-6-2009 12:22:28
471

472
Bachelor Onderwijs- en Examenregeling
- waarbinnen bij voorkeur één interdisciplinair onderdeel is gevolgd;
- waarbij de gevolgde extra onderdelen voor de psychologie relevante vakken (ter
beoordeling examencommissie) zijn
- waarbij de opleiding wordt afgesloten met een these van tenminste 12 ec.
Hoofdstuk 4 Onderwijs
Artikel 4.1 – Aanmelding voor het onderwijs en voorrangregels
1. Elke student dient zich voor elk studieonderdeel aan te melden. Voor het deelnemen aan
het onderwijs dient de aanmelding plaats te vinden in de in de studiegids aangegeven
periode en volgens de aldaar aangegeven procedure. Indien de aanmelding niet of niet
tijdig heeft plaatsgevonden, kan deelname aan het onderwijs worden geweigerd.
2. Toelating voor de cursussen met een beperkte capaciteit vindt plaats op basis van vooraf
vastgestelde en gepubliceerde toelatingscriteria en voorrangsregels, met dien verstande
dat voor de opleiding ingeschreven studenten voorrang genieten bij de cursussen die
behoren tot het verplichte deel van hun opleiding.
3. Studenten kunnen zich aanmelden tot een maximum van 30 ec per semester. Studenten
die zich voor meer ec willen aanmelden kunnen een gemotiveerd verzoek doen voor
een verhoogde studielast bij de examencommissie die hierover beslist. De aanvraag
verloopt via de studieadviseurs.
Artikel 4.2 – Volgorde- en ingangseisen
1. Aan de tentamens van de hierna te noemen onderdelen kan niet eerder worden
deelgenomen dan nadat de tentamens van de daarbij vermelde onderdelen zijn
behaald:
Propedeuse, voltijdvariant:
• Statistiek, Methoden van Onderzoek 1 en Practicumgroep 1: na behalen van of te
zijn vrijgesteld van Voorbereidende Statistiek.
• Practicumgroep 2, inclusief Verwerking van en Rapportage over Teksten-1 (5 ec
variant t.b.v. voltijdstudenten): na behalen van Practicumgroep 1.
Propedeuse, deeltijdvariant:
• Verwerking van en Rapportage over Teksten-1 (vrt-1, 11 ec variant t.b.v.
deeltijdstudenten): na behalen van Statistiek, MvOI en minimaal 40 ec aan
propedeuse-onderdelen.
Tweede jaar bachelorfase:
• Verwerking van en Rapportage over Teksten-2: na behalen van Statistiek, MvOI en
Verwerking van en Rapportage over Teksten-1 en ten minste 55 ec van de
propedeuse;
• Methoden van Onderzoek 2: na behalen van propedeuse psychologie;
• Gesprekspracticum: na behalen van ten minste 55 ec van de propedeuse
psychologie;
• SPSS: na behalen propedeuse;
• Onderzoekspracticum basisdeel: na behalen van: propedeuse psychologie;
• Onderzoekspracticum onderzoeksdeel: na behalen van propedeuse psychologie,
basisdeel onderzoekspracticum, SPSS én Methoden van Onderzoek 2-A;
• Kernthema’s: na behalen van propedeuse psychologie.
Derde jaar bachelorfase:
• Verplichte cursussen per specialisatie: na behalen van propedeuse psychologie en
het onderzoekspracticum (beide delen);
• Specialistische keuze-onderdelen en verplichte practica: na behalen van propedeuse
psychologie, verplichte onderdelen van het tweede studiejaar bachelorfase en de
voorbereidende verplichte cursussen;
• Bachelorthese: na behalen van minimaal 30 ec (verplichte) specialistische
onderdelen.
studiegids09-10.indb 472 9-6-2009 12:22:28

Bachelor Onderwijs- en Examenregeling
2. Het voornoemde is niet van toepassing op alle specialistische cursussen en andere
onderdelen waarvoor geen of minder stringente toelatingsvoorwaarden zijn vastgesteld,
zoals blijkt uit de beschrijving van het betreffende onderdeel in de studiegids.
3. Op gemotiveerd verzoek van de student kan de Examencommissie hem/haar toelaten
tot de tentamens van een of meer onderdelen, zonder dat aan een of meer van de
voorgeschreven toelatingsvoorwaarden is voldaan.
Artikel 4.3. - Practicumdeelname
De Examencommissie kan vrijstelling van de verplichting tot het deelnemen aan een
practicum verlenen onder het opleggen van vervangende eisen.
Artikel 4.4. - Studenten met een functiebeperking
1. Studenten met een functiebeperking kunnen op een daartoe strekkend schriftelijk
verzoek in aanmerking komen voor aanpassingen in het onderwijs en de practica. Deze
aanpassingen worden zoveel mogelijk op hun individuele functiebeperking afgestemd,
maar mogen de kwaliteit of moeilijkheidsgraad van een vak niet wijzigen.
2. Het verzoek genoemd in lid 1 wordt vergezeld van een recente verklaring van een arts
of een psycholoog of, indien er sprake is van dyslexie, van een BIG-, NIP-, of NVOgeregistreerd
testbureau.
3. Op verzoeken over aanpassingen die de onderwijsvoorzieningen betreffen beslist de
decaan of namens hem de onderwijsdirecteur.
Hoofdstuk 5 – Toetsing en examinering
Artikel 5.1 – Algemeen
1. Tijdens het studieonderdeel wordt getoetst of de student in voldoende mate de gestelde
leerdoelen heeft bereikt.
2. In de studiegids staat beschreven aan welke prestaties de student moet voldoen om
het studieonderdeel met succes af te ronden en wat de criteria zijn waarop de student
beoordeeld wordt.
3. In het Reglement van de examencommissie ex artikel 7.12 lid 4 van de wet staat de
gang van zaken bij toetsing beschreven.
4. Op verzoek van de student kan de examencommissie toestaan dat een toets op een
andere wijze dan in de studiegids is bepaald, wordt afgenomen.
Artikel 5.2 – Inschrijving tentamens
Elke student dient zich voor elke tentamengelegenheid aan te melden. De aanmeldingsprocedure
wordt beschreven in de studiegids. Indien de aanmelding niet of niet tijdig
heeft plaatsgevonden, kan deelname aan het tentamen worden geweigerd.
Artikel 5.3 – Toetsmomenten
1. Voor elk onderwijsonderdeel geldt dat in de periode van 12 maanden, gerekend vanaf
de aanvang van het onderwijs dat voorbereidt op een bepaald tentamen, de student
minimaal één herkansingsmogelijkheid heeft. De eerste tentamenkans is binnen de
onderwijsperiodewaarinhetonderdeelisaangeboden;deeersteherkansingsmogelijkheid
wordt aangeboden voor het begin van het volgende studiejaar.
2. Indien een student door overmacht verhinderd is geweest om aan een tentamen deel
te nemen bestaat de mogelijkheid om een tweede herkansing aan te vragen, zulks ter
beoordeling van de examencommissie.
3. Tussen de laatste onderwijszitting en het aansluitende tentamen dienen ten minste drie
dagen te zijn gepland.
4. Indien een onderwijsonderdeel start op de eerste of tweede dag van een onderwijsperiode
kunnen geen eisen aan studenten worden gesteld m.b.t. reeds bestudeerde literatuur
van dat onderdeel.
studiegids09-10.indb 473 9-6-2009 12:22:28
473

474
Bachelor Onderwijs- en Examenregeling
5. Binnen een studieroute of specialisatie mag maximaal één tentamen per dag worden
afgenomen om te voorkomen dat studenten twee tentamens op één dag moeten
afleggen. Het gaat hierbij uitsluitend om de eerste tentamengelegenheden; voor
hertentamens van onderdelen binnen een route of specialisatie wordt het in dit lid
gestelde niet gegarandeerd.
6. Indien studenten te maken krijgen met overlappende tentamenmomenten, bijvoorbeeld
wanneer zij keuzevakken volgen bij een andere opleiding, kunnen zij contact opnemen
met de studieadviseurs. In overleg zal geprobeerd worden een oplossing te vinden.
Artikel 5.4 – Studenten met een functiebeperking
1. Studenten met een functiebeperking kunnen op een daartoe strekkend schriftelijk
verzoek in aanmerking komen voor aanpassingen in de tentamens. Deze aanpassingen
worden zoveel mogelijk op hun individuele functiebeperking afgestemd, maar mogen
de kwaliteit of moeilijkheidsgraad van het tentamen niet wijzigen. Dit geldt ook voor
asprirant-studenten die zich voorbereiden middels een coloquium doctum.
2. Het verzoek genoemd in lid 1 wordt vergezeld van een recente verklaring van een arts
of een psycholoog of, indien er sprake is van dyslexie, van een BIG-, NIP-, of NVOgeregistreerd
testbureau.
3. Studenten voor wie het Nederlands niet de moedertaal is kunnen via de Onderwijsbalie
bij de Examencommissie een verzoek indienen om bij tentamens gedurende hun
eerste studiejaar (d.w.z. hun eerste jaar van inschrijving) gebruik te maken van een
woordenboek.
4. Op verzoeken over aanpassingen die de examinering betreffen, beslist de examencommissie.
Artikel 5.5 - Mondelinge tentamens
Het mondeling afnemen van een tentamen is openbaar, tenzij de student daartegen bezwaar
maakt dan wel de examencommissie of de examinator in een bijzonder geval anders
heeft bepaald.
Artikel 5.6 - Vaststelling en bekendmaking uitslag
1. De examinator stelt direct na afloop van een mondeling tentamen de uitslag vast en
maakt deze bekend aan de student.
2. De examinator stelt de uitslag van een schriftelijk of anderszins examenonderdeel zo
snel mogelijk vast, maar in ieder geval binnen 10 werkdagen na de dag waarop het
is afgelegd en voorziet de onderwijsadministratie van de gegevens die nodig zijn om
de uitslag te kunnen registreren. Op verzoek van de examinator kan deze termijn
met tweemaal vijf werkdagen worden verlengd. De decaan kan in bijzondere gevallen
toestaan dat van deze termijn wordt afgeweken. De uitslag moet in geval van een
herkansing minstens 10 werkdagen voor een mogelijke herkansing bekend worden
gemaakt.
3. Een student kan beroep aantekenen tegen de uitslag bij het College van beroep voor de
examens binnen een termijn van 4 weken na bekendmaking van de uitslag. Ook kan
een verzoek tot herbeoordeling worden ingediend bij de examinator. Een verzoek tot
herbeoordeling schort de termijn voor het indienen van een beroepschrift niet op.
Artikel 5.7 - Cijfers
1. Cijfers worden gegeven op een schaal van 1 tot en met 10. Cijfers worden gegeven met
maximaal 1 decimaal achter de komma.
2. De eindbeoordeling van een onderdeel is voldoende bij een 5,5 of hoger. Indien enkel
hele cijfers worden gegeven, geldt een 6,0 of hoger als voldoende.
3. De laatst behaalde uitslag is bepalend voor het eindresultaat.
studiegids09-10.indb 474 9-6-2009 12:22:28

Bachelor Onderwijs- en Examenregeling
Artikel 5.8 - Geldigheidsduur tentamen
1. De geldigheidsduur van met goed gevolg afgelegde tentamens bedraagt 3 jaar voor
tentamensvandepropedeutischefaseen5jaarvoortentamensvandepostpropedeutische
fase.
2. De examencommissie heeft de bevoegdheid in individuele gevallen de geldigheidsduur
van met goed gevolg afgelegde tentamens voor een door haar vast te stellen termijn te
verlengen.
Artikel 5.9 -Inzagerecht
1. Indien een tentamen schriftelijk is afgenomen, verleent de examinator tot 30 dagen
nadat de uitslag is meegedeeld op verzoek inzage aan de geëxamineerde in het
beoordeelde werk. De geëxamineerde kan tegen kostprijs kopieën (doen) maken van
het beoordeelde werk, de opgaven en de bij de beoordeling gehanteerde normen.
2. Gedurende de in het eerste lid genoemde termijn kan elke belanghebbende kennis
nemen van vragen en opdrachten van de desbetreffende toets, alsmede zo mogelijk van
de normen aan de hand waarvan de beoordeling heeft plaatsgevonden.
3. De Examencommissie kan bepalen dat de inzage geschiedt op een vaste plaats en
op ten minste twee vaste tijdstippen. Indien de betrokkene aantoont door overmacht
verhinderd te zijn of te zijn geweest op een aldus vastgestelde plaats en tijdstip te
verschijnen, wordt hem een andere mogelijkheid geboden, zo mogelijk binnen de in
het eerste lid genoemde termijn.
Artikel 5.10 – Vrijstellingen en elders behaalde onderdelen
1. De examencommissie kan n.a.v. een schriftelijk verzoek van een student vrijstelling
verlenen voor het afleggen van een of meer examenonderdelen, indien de student:
a) hetzij een qua inhoud en niveau overeenkomstig onderdeel van een universitaire of
hogere beroepsopleiding heeft voltooid;
b) hetzijaantoontdoorwerk-en/ofberoepservaringovervoldoendekennisenvaardigheden
te beschikken op het desbetreffende onderdeel.
2. Onderdelen die tijdens de opleiding elders worden behaald, kunnen met voorafgaande
toestemming van de examencommissie, worden ingebracht in het examenprogramma
van de student.
3. De examencommissie beslist binnen 28 dagen na ontvangst van het verzoek.
4. Elders behaalde onderdelen en vrijstellingen tellen niet mee bij de berekening van het
judicium.
Artikel 5.11 –Bachelorthese
De Bachelorthese wordt beoordeeld door de begeleider en een tweede beoordelaar. Het
eindcijfer wordt bepaald door de begeleider na overleg met de tweede beoordelaar.
Artikel 5.12 – Fraude en plagiaat
1. Het bepaalde in de Fraude en plagiaat regeling studenten UvA is onverkort van
toepassing en maakt onderdeel uit van de onderwijs en examenregeling. De tekst van
de regeling is als bijlage bijgevoegd.
2. Bij de detectie van plagiaat in teksten kan gebruik worden gemaakt van elektronische
detectieprogramma’s. Met het aanleveren van de tekst geeft de student impliciet
toestemming tot het opnemen van de tekst in de database van het betreffende
detectieprogramma.
3. In aanvulling op de Fraude en Plagiaat Regeling Studenten UvA geldt dat de iedere
student bij aanvang van de studie een “verklaring van eigen werk” tekent en zich
hiermee committeert aan de hierin vastgelegde regels. In de “verklaring van eigen
werk” wordt o.a. nadrukkelijk gesteld dat het beschikbaar stellen, verstrekken, delen
of uitlenen van eigen werk aan anderen leidend tot plagiaat dan wel fraude ook kan
leiden tot bestraffing.
studiegids09-10.indb 475 9-6-2009 12:22:28
475

476
Bachelor Onderwijs- en Examenregeling
Artikel 5.13 -Examen
1. De examencommissie stelt de uitslag en de datum van het afsluitend examen vast,
indien zij heeft geconstateerd dat de student de tentamens van het examen met goed
gevolg heeft afgelegd.
2. De examencommissie kan een judicium toekennen. Indien de student blijk heeft
gegeven van uitzonderlijke bekwaamheid, kan de examencommissie besluiten dat dit
op het getuigschrift wordt vermeld met de kwalificatie ‘cum laude’. Overige judicia
worden vermeld op het diplomasupplement.
3. Er zijn voor het propedeuse en bachelor examen 12 examendata per studiejaar
vastgesteld door het College van Bestuur.
4. Een getuigschrift kan slechts worden uitgereikt nadat is gebleken dat de student aan
alle verplichtingen, waaronder de betaling van het collegegeld, heeft voldaan.
5. De student die aanspraak heeft op uitreiking van een getuigschrift kan een gemotiveerd
verzoek doen aan de examencommissie tot het verlenen van uitstel bij het vaststellen
van de datum van het afsluitend examen.
Artikel 5.14 - Graad
Aan de student die het bachelorexamen met goed gevolg heeft afgelegd, wordt de graad
Bachelor of Science verleend. De verleende graad wordt op het getuigschrift vermeld.
Artikel 5.15 - Honoursdiploma
Indien het honoursprogramma als bedoeld in artikel 3.10 met goed gevolg is afgesloten,
wordt een afzonderlijk certificaat uitgereikt waarop dit is vermeld.
Artikel 5.16 – Getuigschriften en verklaringen
1. Tenbewijzedathetexamenmetgoedgevolgisafgelegd,wordtdoordeexamencommissie
een getuigschrift uitgereikt. Bij het getuigschrift wordt een diplomasupplement in het
Engels uitgereikt, ondertekend door de voorzitter van de examencommissie, waarop
de onderdelen van het examen, de studielast en de beoordeling worden vermeld.
2. Degene die meer dan een tentamen met goed gevolg heeft afgelegd en aan wie
geen getuigschrift kan worden uitgereikt, ontvangt desgevraagd een door de
examencommissie af te geven verklaring waarin in elk geval de tentamens zijn vermeld
die door hem met goed gevolg zijn afgelegd.
Artikel 5.17 – Toegang tot aansluitende masteropleiding
De bezitter van het diploma van de bacheloropleiding Psychologie van de UvA wordt
geacht te beschikken over de kennis, het inzicht en de vaardigheden die vereist zijn voor
toelating tot de masteropleiding Psychologie en wordt uit dien hoofde toegelaten tot die
masteropleiding.
Hoofdstuk 6 – Studiebegeleiding en studievoortgang
Artikel 6.1 – Studievoortgangsadministratie
De decaan van de faculteit c.q. onderwijsdirecteur van de opleiding is verantwoordelijk
voor een goede registratie van de studieresultaten van de studenten. Hij draagt er zorg
voor dat minimaal één keer per studiejaar aan elke student een overzicht verschaft zal
worden van door hem of haar behaalde resultaten. Daarnaast heeft iedere student na
de registratie van de beoordeling van een examenonderdeel via Studieweb inzage in de
uitslag van dat onderdeel.
Artikel 6.2 – Studiebegeleiding
Ingeschreven studenten met uitzondering van extraneï kunnen aanspraak maken op studiebegeleiding.
De vormen van studiebegeleiding worden vermeld in de studiegids.
studiegids09-10.indb 476 9-6-2009 12:22:29

Bachelor Onderwijs- en Examenregeling
Artikel 6.3 – (Bindend) Studieadvies propedeuse
1. Zo spoedig mogelijk na afloop van de tentamens van het eerste semester van het eerste
jaar van inschrijving ontvangt elke voltijdstudent een schriftelijk studieadvies over de
voortzetting van zijn opleiding.
2. De studenten die een negatief advies als bedoeld in lid 1 krijgen, worden uitgenodigd
voor een gesprek met als doel het bespreken van de studiemethoden, een heroverweging
van de studiekeuze, bespreken van mogelijke bijzondere persoonlijke omstandigheden
en een eventuele verwijzing.
3. Aan het einde van het academisch jaar, doorgaans rond half juli, doch uiterlijk op 31
augustus, ontvangt de student een tweede schriftelijk advies over de voortzetting van
zijn opleiding. Aan dit studieadvies wordt een afwijzing met een bindend karakter
verbonden, indien de student ofwel minder dan 35 ec (dat wil zeggen: 0-34 ec) aan
onderdelen van de propedeuse Psychologie heeft behaald, ofwel niet heeft voldaan
aan de aanwezigheidseisen van de propedeuseonderdelen Practicum Academische
Vaardigheden 1 en 2 en derhalve niet geslaagd is voor deze onderdelen.
4. Bij het vaststellen van het aantal behaalde studiepunten als bedoeld in lid 3 tellen de
studiepunten van verworven vrijstellingen niet mee.
5. Aan de student die een verzoek tot uitschrijving vóór 1 februari van het eerste jaar van
inschrijving doet, wordt geen studieadvies als bedoeld in lid 3 uitgebracht. Indien de
student zich in een volgend studiejaar opnieuw inschrijft, zal in dat volgende studiejaar
het studieadvies als bedoeld in lid 3 worden uitgebracht.
6. Zo spoedig mogelijk na afloop van de herkansingstentamens in de zomer van het
eerste jaar van inschrijving, wordt aan de student indien het bepaalde in lid 3 van
toepassing is, schriftelijk medegedeeld dat de decaan voornemens is hem een negatief
bindend studieadvies te geven. Dit advies wordt ook al vooraangekondigd voor de
herkansingen.
7. In de in het vorige lid genoemde mededeling wordt de student er tevens op gewezen
dat hij in de gelegenheid wordt gesteld te worden gehoord door de examencommissie
en op welke wijze hij zich voor de hoorzitting kan aanmelden;
8. Zo spoedig mogelijk na afloop van de hoorzitting wordt, na advies van de examencommissie,
door de decaan bepaald aan welke studenten een negatief bindend
studieadvies zal worden gegeven.
9. Tegen een besluit inzake een negatief bindend studieadvies kan binnen vier weken na
de dag waarop het besluit is bekendgemaakt, beroep worden ingesteld bij het College
van Beroep voor de Examens van de Universiteit van Amsterdam.
10.Een negatief bindend studieadvies heeft tot gevolg dat de betrokken student
zich gedurende de daarop volgende drie studiejaren niet kan inschrijven voor de
bacheloropleiding Psychologie aan de UvA.
Artikel 6.4 – Persoonlijke omstandigheden en hardheidsclausule
1. De decaan verleent geen negatief bindend studieadvies wanneer er sprake is van
persoonlijke omstandigheden en de betrokken student op grond hiervan in redelijkheid
niet geacht kan worden te hebben kunnen voldoen aan de gestelde studievoortgang en/
of de vereiste aanwezigheid bij het Practicum Academische Vaardigheden 1 en 2;
2. De in lid 1 genoemde omstandigheden dienen een duidelijke relatie te hebben met de
vertraagde studievoortgang dan wel de absentie, dat wil zeggen dat aannemelijk moet
worden gemaakt dat de omstandigheid van dien aard is dat de studievoortgang dan
wel mogelijkheid tot het volgen van het Practicum ernstig is gehinderd;
3. Uitsluitend persoonlijke omstandigheden die door de student na intreden zo spoedig
als redelijkerwijs kan worden verlangd bij de studieadviseur zijn gemeld, worden door
de decaan betrokken in zijn afweging;
studiegids09-10.indb 477 9-6-2009 12:22:29
477

478
Bachelor Onderwijs- en Examenregeling
4. In de periode(s) waarin er geen sprake was van persoonlijke omstandigheden die
zouden hebben geleid tot studievertraging dient een goede studievoortgang vertoond
te zijn, blijk gevend van geschiktheid voor de opleiding.
5. Onder persoonlijke omstandigheden wordt verstaan:
• Ziekte van betrokkene. De ziekte moet binnen drie weken na aanvang schriftelijk zijn
gemeld aan een van de studieadviseurs en dient vergezeld te gaan van een verklaring
van een arts waarin de duur en de periode van de ziekte worden vermeld, evenals een
indicatie van de mate waarin de studie gehinderd wordt.
• Bijzondere familieomstandigheden. De familieomstandigheden moeten binnen drie
weken na aanvang schriftelijk zijn gemeld aan een van de studieadviseurs.
• Lichamelijke, zintuiglijke of andere functiestoornis. Studenten met een functiestoornis
dienen bij aanvang van de studie, of zo spoedig mogelijk na het ontstaan van de
stoornis, hiervan schriftelijk melding te maken bij een van de studieadviseurs.
• Zwangerschap. De zwangerschap dient te worden gemeld bij een van de
studieadviseurs. Tevens dient een geboortebewijs, dan wel een doktersverklaring te
worden ingeleverd.
• Bekleden van een bestuursfunctie. De bestuursfunctie wordt vervuld met een volledige
bestuursbeurs vanwege de universiteit.
6. De decaan kan in bijzondere gevallen, waar toepassing van een negatief bindend
studieadvies tot onevenredige benadeling of onbillijkheden van zwaarwegende aard
zou leiden, na advies van de examencommissie, ten gunste van de student hiervan
afwijken.
Hoofdstuk 7 – Overgangs- en slotbepalingen
Artikel 7.1 – Hardheidsclausule
In geval van aantoonbare onredelijkheid of onbillijkheid van overwegende aard kan de
examencommissie toestaan dat ten voordele van de student wordt afgeweken van de bepalingen
in deze regeling.
Artikel 7.2 – Overgangsbepaling
Voor de student die op de datum van de inwerkingtreding van deze regeling een of meer
examenonderdelen met goed gevolg heeft afgelegd, maar het examen nog niet geheel met
goed gevolg heeft afgelegd en die in zijn belangen geschaad wordt door bepalingen in
deze regeling die afwijken van bepalingen in oudere regelingen, wordt door de examencommissie
een overgangsregeling vastgesteld, met inachtneming van hetgeen aangaande
examens en examenonderdelen in de wet bepaald is.
Artikel 7.3 – Wijzigingen
1 Wijzigingenvandezeregelingwordendoordedecaan–gehoorddeopleidingscommissie
en met in achtneming van de bevoegdheden van de medezeggenschapsorganen ter
zake – bij afzonderlijk besluit vastgesteld.
2. Een wijziging van deze regeling heeft geen betrekking op het lopende studiejaar, tenzij
redelijkerwijs kan worden aangenomen dat de belangen van de studenten daardoor
niet worden geschaad.
Artikel 7.4 – Bekendmaking
De decaan draagt zorg voor een passende bekendmaking van deze regeling en van de
regels en richtlijnen van de Examencommissie als bedoeld in artikel 7.12, vierde lid van de
wet. De regeling staat vermeld in studiegids van de opleiding en in de digitale studiegids
(www.studiegids.uva.nl).
Artikel 7.5 - Inwerkingtreding
Deze regeling treedt in werking op 1 september 2009. Aldus vastgesteld door de decaan
van de Faculteit Maatschappij- en Gedragswetenschappen.
studiegids09-10.indb 478 9-6-2009 12:22:29

Aansluitmaster Onderwijs- en Examenregeling
Onderwijs- en examenregeling 2009/2010
Aansluitmaster psychologie
Hoofdstuk 1 – Algemene bepalingen
Artikel 1.1 – toepasselijkheid van de regeling
Deze regeling is van toepassing op het onderwijs en de examens van de masteropleiding
Psychologie, hierna te noemen: de opleiding. De opleiding wordt verzorgd binnen het onderwijsinstituut
Psychologie, hierna te noemen: het onderwijsinstituut, van de Faculteit
Maatschappij- en Gedragswetenschappen, hierna te noemen: de faculteit.
Artikel 1.2 – begripsbepalingen
In deze regeling wordt verstaan onder:
a. de wet: de wet op het hoger onderwijs en wetenschappelijk onderzoek;
b. de universiteit: de Universiteit van Amsterdam
c. student: hij die is ingeschreven aan de universiteit voor het volgen van het onderwijs
en/of het afleggen van tentamens en examens van de opleiding;
d. examen: het masterexamen van de opleiding;
e. programma: het totaal en de samenhang van de onderdelen, de onderwijsvormen, de
contacturen, de toets- en tentamenvormen, de voorgeschreven literatuur;
f. onderdeel: een onderwijseenheid van de opleiding in de zin van de wet;
g. praktische oefening: het deelnemen aan een practicum of andere onderwijsleeractiviteit,
die gericht is op het bereiken van bepaalde (academische) vaardigheden. Voorbeelden
van een praktische oefening:
o het maken van een scriptie
o het uitvoeren van een onderzoekopdracht,
o het deelnemen aan veldwerk of een excursie
o het deelnemen aan een andere onderwijsleeractiviteit die gericht is op het verwerven
van bepaalde vaardigheden
of
o het doorlopen van een stage;
h. portfolio: de verzameling onderwijsproducten (schriftelijk en/of elektronisch) met
betrekking tot de prestaties van de student binnen de door hem gekozen opleiding;
i. werkcollege: college waarbij een probleem- of casusgerichte behandeling van de stof
voorop staat;
j. masterthese: een onderdeel dat bestaat uit een wetenschappelijk onderzoek leidend tot
een schriftelijk verslag daarover;
k. tentamen: onderzoek naar de kennis, het inzicht en de vaardigheden van de student
betreffende een onderdeel. De beoordeling wordt uitgedrukt in een eindcijfer.
Een tentamen kan in gedeeltes worden afgenomen met behulp van één of meer
deeltentamens. Een hertentamen bestrijkt altijd dezelfde materie als het tentamen;
l. studielast: de studielast van de onderwijseenheid waarop een tentamen betrekking
heeft, uitgedrukt in studiepunten = EC (European Credits). De studielast van 1 jaar
(1680 uur) is 60 studiepunten/EC;
m.studiepunt: een EC studiepunt met een studielast van 28 uren studie;
n. fraude en plagiaat: het handelen of nalaten van een student waardoor een juist oordeel
over zijn kennis, inzicht en vaardigheden geheel of gedeeltelijk onmogelijk wordt; zie
ook de Fraude & Plagiaatregeling Studenten UvA;
o. studiejaar: het tijdvak dat aanvangt op 1 september en eindigt op 31 augustus van het
daarop volgende kalenderjaar;
p. opleidingsstatuut: het opleidingsspecifieke deel van het studentenstatuut conform
artikel 7.59 van de wet. Het opleidingsstatuut wordt verwerkt in de studiegids.
studiegids09-10.indb 479 9-6-2009 12:22:29
479

480
Aansluitmaster Onderwijs- en Examenregeling
De overige begrippen hebben de betekenis die de wet daaraan toekent.
Hoofdstuk 2 – Toelating tot de opleiding
Artikel 2.1
Ingangseisen aansluitende masteropleidingen
1. Toelaatbaar tot de (aansluitende) masteropleiding Psychologie is de bezitter van
een bachelordiploma van een Nederlandse of een buitenlandse instelling van hoger
onderwijs, die aantoont te beschikken over kennis, inzicht en vaardigheden op het
niveau van de bacheloropleiding Psychologie van de Universiteit van Amsterdam,
inclusief de benodigde taalvaardigheid, met inachtneming van het gestelde in lid 3.
Meer specifiek betekent dit dat kandidaten aantoonbaar moeten beschikken over:
a) Voldoende kennis van de wetenschappelijke Psychologie en de deelgebieden en
toepassingen;
b) Voldoende kennis van de Geschiedenis van de psychologie en de Wetenschaps
theorie;
c) Voldoende kennis van de Statistiek, onderzoeksmethoden en data-analyse, in
clusief SPSS;
d) Voldoende onderzoeksvaardigheden, gespreksvaardigheden, wetenschappe
lijke schrijfvaardigheden en mondelinge uitdrukkingsvaardigheden;
e) Specialistische kennis met de omvang van een jaar die aansluit bij de speciali
satie in de master en gelijkwaardig is aan de specialistische kennis die in het
derde studiejaar bij de opleiding Psychologie aan de Universiteit van Amster
dam wordt opgedaan.
2. Degene die in het bezit is van het bachelordiploma Psychologie van de Universiteit van
Amsterdam wordt rechtstreeks toegelaten tot de in deze onderwijs- en examenregeling
aangewezen aansluitende masteropleiding, met inachtneming van het gestelde in lid
3.
3. Indien de bedoelde masteropleiding meerdere programma’s kent kan voor toelating tot
verschillende programma’s een bepaalde specialisatie in de bacheloropleiding worden
aangewezen.
4. In geval van aantoonbare onredelijkheid of onbillijkheid van overwegende aard
kan door de desbetreffende examencommissie van het vereiste van een behaald
bachelordiploma voor een te bepalen periode worden afgeweken.
Artikel 2.2 - Schakelprogramma
Voldoet een verzoek om toelating naar het oordeel van de examencommissie niet aan de
gestelde eisen, maar kan daar redelijkerwijs binnen een redelijke termijn wel aan worden
voldaan dan wordt verzoeker in staat gesteld middels een aanvullend schakelprogramma
aan die eisen te voldoen. De maximale omvang van dit schakelprogramma bedraagt 60
studiepunten. Het aanvullende studieprogramma wordt aangepast aan de kandidaat en
diens verworven kennis en vaardigheden.
Artikel 2.3 – Nederlandse taal
Bezitters van een buitenlands diploma voldoen aan de eis inzake voldoende beheersing
van de Nederlandse taal nadat het staatsexamen Nederlands als tweede taal (NT2), programma
II, met goed gevolg is afgelegd, dan wel door het verkrijgen van een vrijstelling
voor het afleggen van dit examen.
Artikel 2.4 - Toelatingsprocedure
1. De toelating tot de opleiding alsmede de toelating tot de onderscheidene programma’s
is opgedragen aan de examencommissie van de opleiding. Als adviserend lid, tevens
secretaris, wordt aangewezen een van de studieadviseurs van de opleiding.
2. Met het oog op de toelating tot de opleiding stelt de commissie een onderzoek in naar
de kennis, het inzicht en de vaardigheden van de kandidaat. De commissie betrekt
studiegids09-10.indb 480 9-6-2009 12:22:29

Aansluitmaster Onderwijs- en Examenregeling
bij haar onderzoek de kennis van de taal waarin het onderwijs wordt verzorgd. In
aanvulling op schriftelijke bewijzen van de gevolgde opleiding(en) kan de commissie
bepaalde kennis, inzicht en vaardigheden laten toetsen door deskundigen in of buiten
de universiteit.
3. Aanvragen kunnen uiterlijk tot 1 juni, voorafgaand aan het studiejaar dat men wil
worden toegelaten, worden ingediend; in bijzondere gevallen kan de commissie een na
deze sluitingsdatum ingediend verzoek in behandeling nemen.
4. De opleiding behoudt zich het recht voor om studenten niet toe te laten, indien er
sprake is van capaciteitsproblemen in het masteronderwijs.
5. De toelating wordt verleend onder de voorwaarde dat de kandidaat uiterlijk op de
betreffende begindatum van de opleiding zal voldoen aan de in artikel 2.1 bedoelde
eisen ten aanzien van kennis en vaardigheden, zoals die blijken uit getuigschriften van
door hem gevolgde opleidingen.
6. De kandidaat ontvangt een toelatingsbewijs dan wel een afwijzende beslissing.
Hiertegen is beroep mogelijk bij het College van beroep voor de examens.
Artikel 2.5 – Instroommoment
1. Aanvang van de opleiding is mogelijk met ingang van het eerste semester van een
studiejaar (‘september’). Voor dit instroommoment geldt dat er sprake is van een
studeerbaar onderwijsprogramma dat in de nominale studieduur volledig kan worden
afgerond. Andere instroommomenten zijn ook mogelijk, waarbij zij aangetekend dat
het in dat geval niet binnen elk studieprogramma (specialisatie) mogelijk is om de
master binnen de nominale studieduur af te ronden.
2. Bij aanvang van de opleiding dient het bachelorprogramma dan wel schakelprogramma
dat toegang geeft tot de opleiding volledig te zijn afgerond. De examencommissie kan,
na gemotiveerd verzoek, een uitzondering op deze voorwaarde geven
3. Indien men instroomt op een ander moment dan de in lid 1 van dit artikel genoemde
instroommomenten kan een studeerbaar onderwijsprogramma niet worden
gegarandeerd.
Hoofdstuk 3 – Inhoud en inrichting van de opleiding
Artikel 3.1 – Doel van de opleiding en eindtermen
Er worden drie categorieën eindtermen onderscheiden, te weten:
1) Kennis & Inzicht,
2) Vaardigheden en
3) Attitudes.
De eindtermen van de aansluitmaster sluiten aan op de eindtermen van de bacheloropleiding
Psychologie en veronderstellen die, ook als men wordt toegelaten tot de master
zonder de voorbereidende bachelor, maar middels een toelatingsbeschikking, als reeds
bereikt.
Bij de voltooiing van de aansluitmaster psychologie dient de student de volgende kwaliteiten
op het gebied van Kennis & Inzicht, Vaardigheden en Attitudes te hebben verworven:
Kennis & inzicht (aansluitmaster)
1. Grondige en specialistische kennis van theorieën en bevindingen, én methoden en
technieken van de gekozen specialisatie, alsmede gedegen kennis van onderwerpen
binnen of buiten die specialisatie die voor het gebruik van genoemde theorieën en
bevindingen van belang kunnen worden geacht.
Vaardigheden (aansluitmaster)
2. Vaardigheid in het hanteren van geavanceerde technieken voor psychologisch
onderzoek.
studiegids09-10.indb 481 9-6-2009 12:22:29
481

482
Aansluitmaster Onderwijs- en Examenregeling
3. Vaardigheid in het zelfstandig opstellen en uitvoeren van een onderzoeks- of
beïnvloedingsplan in verschillende fasen, zoals het verzamelen van relevante literatuur
en het verzamelen, verwerken en interpreteren van de gegevens.
4. Vaardigheid in het omgaan met anderen, het werken in teamverband en in het plannen,
nemen van beslissingen en dragen van verantwoordelijkheden in de beroepssituatie.
Attitudes (aansluitmaster)
5. Besef van de ethische aspecten van de beroepsmatige omgang met anderen, zowel
cliënten als proefpersonen, of proefdieren, met inbegrip van de bredere consequenties
van eigen onderzoeksresultaten en praktijkbeoefening.
6. Besef van eigen beperkingen, d.w.z. op het juiste moment inroepen van deskundigheid
van anderen en het zich op het juiste ogenblik onthouden van handelen.
7. Inzicht in de consequenties van het eigen handelen voor anderen in de
beroepssituatie.
8. Bereidheid tot het herzien van eigen standpunten in de beroepssituatie.
Artikel 3.2 – Vorm van de opleiding
De opleiding wordt voltijds verzorgd.
Artikel 3.3 – Taal waarin de opleiding wordt verzorgd
De opleiding wordt in het Nederlands verzorgd.
Artikel 3.4 – Omvang van de opleiding
De opleiding heeft een studielast van 60 studiepunten en kent een afsluitend examen.
Eén studiepunt is gelijk aan 28 uren studieactiviteiten.
Artikel 3.5 - Onderwijsprogramma
De aansluitmaster betreft een eenjarige opleiding met een studielast van 60 studiepunten
(ec). De aansluitmaster is specialistisch; men kiest één van de volgende specialisaties, in
aansluiting op de specialistische kennis die voorafgaand aan de master is opgedaan (bijvoorbeeld
in de bachelor):
• Arbeids- & Organisatiepsych. (incl. track Psychologie van Arbeid en Gezondheid)
• Klinische Psychologie (incl. track Klinisch Forensische Psychologie)
• Klinische Ontwikkelingspsychologie
• Klinische Neuropsychologie
• Psychonomie
• Psychologische Methodenleer
• Ontwikkelingspsychologie (incl. track Schoolpsychologie)
• Sociale Psychologie (incl. track Training and Development)
In het algemeen is de invulling van de aansluitmaster als volgt:
a. keuze-onderdelen & verplichte practica totaal 21 - 24 ec
én
b. de afstudeeropdracht totaal 36 - 39 ec
bestaande uit:
* het maken van een Werkstuk (minimaal 18 ec) én
* het doorlopen van een Stage (minimaal 10 ec) én
* het volgen van Colloquia (1 ec punt)
Totaal: 60 ec
Specifiek per specialisatie gelden de volgende eisen:
Arbeids- & Organisatiepsychologie
• Practicum data-analyse (PDA) 3 ec
• Organisatieonderzoek 3 (VOO) 6 ec
• Keuze uit masteraanbod specialistische cursussen A&O 15 ec
Afstudeeropdracht op het gebied van A&O bestaande uit: minstens 36 ec
• Stage minstens 10 ec
studiegids09-10.indb 482 9-6-2009 12:22:29

Aansluitmaster Onderwijs- en Examenregeling
• Werkstuk minstens 18 ec
• Colloquia 1 ec
Arbeids- & Organisatiepsychologie, track Psychologie van Arbeid & Gezondheid
• Practicum data-analyse (PDA) 3 ec
• Organisatieonderzoek 3 (VOO) 6 ec
• Angst- en stemmingsstoornissen (KP) 8 ec
• Keuze uit masteraanbod specialistische cursussen A&O 7 ec
Afstudeeropdracht op het gebied van PAG bestaande uit: minstens 36 ec
• Stage minstens 10 ec
• Werkstuk minstens 18 ec
• Colloquia 1 ec
Klinische Psychologie
• Diagnostiek 2: Practicum Klinische Psychodiagnostiek 6 ec
• Psychologische Interventies 2 9 ec
• Keuze uit masteraanbod specialistische cursussen KP 6 ec
Afstudeeropdracht op het gebied van KP bestaande uit: minstens 39 ec
• Stage (incl. casussen en coll. stagebijeenkomsten) minstens 19 ec
• Werkstuk minstens 18 ec
• Colloquia 1 ec
Klinische Psychologie, track Klinisch Forensische Psychologie
• Etiologie 7,5 ec
• Assessment 7,5 ec
• Behandeling 9 ec
Afstudeeropdracht op het gebied van KFP minstens 36 ec
• Stage minstens 19 ec
• Werkstuk minstens 18 ec
• Colloquia 1 ec
Ontwikkelingspsychologie (Algemene ontwikkelingspsychologie)
• Evidence based werken in de klinische praktijk (voorheen TSO2) 4,5 ec
• Keuze uit masteraanbod specialistische cursussen OP 18 ec
Afstudeeropdracht op het gebied van OP bestaande uit: minstens 37,5 ec
• Stage minstens 10 ec
• Werkstuk (incl. collectieve werkstukbesprekingen) minstens 17,5 ec
• Colloquia 1 ec
Ontwikkelingspsychologie, track Schoolpsychologie
• Evidence based werken in de klinische praktijk (voorheen TSO2) 4,5 ec
• Interventiepracticum 2: psychosoc.interventies bij K&J (via OPS) 6 ec
• Keuze uit masteraanbod specialistische cursussen
op het gebied van Schoolpsychologie 12 ec
Afstudeeropdracht op het gebied van Schoolpsychologie
bestaande uit: minstens 37,5 ec
• Stage (incl. casussen en coll. stagebijeenkomsten) minstens 19 ec
• Werkstuk (incl. collectieve werkstukbesprekingen) minstens 17,5 ec
• Colloquia 1 ec
Klinische Ontwikkelingspsychologie
• Evidence based werken in de klinische praktijk (voorheen TSO2) 4,5 ec
• Interventiepract. 2: psychosociale interventies bij kinderen en jeugdigen 6 ec
• Keuze uit masteraanbod specialistische cursussen (KL)OP 12 ec
Afstudeeropdracht op het gebied van KLOP bestaande uit: minstens 37,5 ec
• Stage (incl. casussen en coll. stagebijeenkomsten) minstens 19 ec
• Werkstuk (incl. collectieve werkstukbesprekingen) minstens 17,5 ec
studiegids09-10.indb 483 9-6-2009 12:22:29
483

484
Aansluitmaster Onderwijs- en Examenregeling
• Colloquia 1 ec
Klinische Neuropsychologie
• Diagnostiek 2: Klinische Neuropsychologie 6 ec
• Neuropsychologische revalidatie 6 ec
• Keuze uit masteraanbod specialistische cursussen PN/KNP 9 ec
Afstudeeropdracht op het gebied van KNP bestaande uit: minstens 38 ec
• Stage (incl. casussen en coll. stagebijeenkomsten) minstens 19 ec
• Werkstuk minstens 18 ec
• Colloquia 1 ec
Psychonomie
• Keuze uit masteraanbod specialistische cursussen Psychonomie 24 ec
Afstudeeropdracht op het gebied van Psychonomie bestaande uit: minstens 36 ec
• Stage minstens 10 ec
• Werkstuk minstens 18 ec
• Colloquia 1 ec
Psychologische Methodenleer
• Philosophy of Psychology 6 ec
• Methodological Advice 6 ec
• Keuze uit masteraanbod specialistische cursussen PML 12 ec
Afstudeeropdracht op het gebied van PML bestaande uit: minstens 36 ec
• Stage minstens 10 ec
• Werkstuk minstens 18 ec
• Colloquia 1 ec
Sociale Psychologie
• Keuze uit masteraanbod specialistische cursussen Sociale Psychologie 24 ec
Afstudeeropdracht op het gebied van SP bestaande uit: minstens 36 ec
• Stage minstens 10 ec
• Werkstuk minstens 18 ec
• Colloquia 1 ec
Track Training en Development
• Trainerspracticum + Capita selecta 15 ec
• Keuzeonderdelen (goedgekeurd door SSL) 6 ec
Afstudeeropdracht bestaande uit: minstens 39 ec
• Stage SSL minstens 17 ec
• Werkstuk minstens 18 ec
• Colloquia 1 ec
De onderdelen in de master dienen te worden gekozen met het oog op de onderlinge
samenhang. Alle onderdelen en specialisatieprogramma’s worden jaarlijks beschreven in
de studiegids Psychologie. De samenhang wordt in de studiegids nader omschreven en
gedefinieerd per specialisatieprofiel. Voorts wordt verwezen naar de beschrijving van elk
onderdeel in de studiegids voor de regelingen omtrent toelatingsvoorwaarden, inhoud,
onderwijsvorm, aanwezigheidsplicht, toetsing etc. Soms mag men een keuzeonderdeel
in de master vervangen door een onderdeel van een ander masterprogramma. Dit wordt
nader aangegeven per richting.
artikel 3.6 – onderdelen elders behaald
1. Onderdelen die tijdens de opleiding elders worden behaald, kunnen met voorafgaande
toestemming van de examencommissie, worden ingebracht in het examenprogramma
van de student.
studiegids09-10.indb 484 9-6-2009 12:22:29

Aansluitmaster Onderwijs- en Examenregeling
2. Voor onderdelen die voorafgaand aan de start van de masteropleiding zijn behaald aan
een instelling voor hoger onderwijs, kan slechts op grond van artikel 5.10 vrijstelling
worden verleend.
3. Elders behaalde onderdelen tellen niet mee bij de berekening van het judicium.
Artikel 3.7 - Vrij onderwijsprogramma
1. De student heeft de mogelijkheid om, onder bepaalde voorwaarden, een eigen
onderwijsprogramma samen te stellen dat afwijkt van de onderwijsprogramma’s zoals
vermeld in artikel 3.5. De samenstelling van een dergelijk programma behoeft de
voorafgaande goedkeuring van de daartoe geëigende examencommissie.
Hoofdstuk 4 Onderwijs
Artikel 4.1 - Deelname aan het onderwijs en voorrangregels
1. Elke student dient zich voor elk studieonderdeel aan te melden. Voor het deelnemen aan
het onderwijs dient de aanmelding plaats te vinden in de in de studiegids aangegeven
periode en volgens de aldaar aangegeven procedure. Indien de aanmelding niet of niet
tijdig heeft plaatsgevonden, kan deelname aan het onderwijs worden geweigerd.
2. Toelating voor de cursussen met een beperkte capaciteit vindt plaats op basis van vooraf
vastgestelde en gepubliceerde toelatingscriteria en voorrangsregels, met dien verstande
dat voor de opleiding ingeschreven studenten voorrang genieten bij de cursussen die
behoren tot het verplichte deel van hun opleiding.
3. Studenten kunnen zich aanmelden tot een maximum van 30 ec per semester. Studenten
die zich voor meer ec willen aanmelden kunnen een gemotiveerd verzoek doen voor
een verhoogde studielast bij de examencommissie die hierover beslist. De aanvraag
gaat via de studieadviseurs.
Artikel 4.2 – Volgorde en ingangseisen
1. Aan de tentamens c.q. praktische oefeningen van de hierna te noemen onderdelen
kan slechts worden deelgenomen indien de tentamens van de hierna vermelde
examenonderdelen met goed gevolg zijn afgelegd:
* Specialistische (keuze)onderdelen en verplichte practica: na behalen van het aan de
aansluitmaster voorafgaande bachelordiploma of een toelatingsbeschikking (waarbij
in beide gevallen de gekozen specialisatie bepalend is voor het vervolgonderwijs in de
masterfase).
* Onderdelen van de afstudeeropdracht: na behalen van bachelordiploma of een
toelatingsbeschikking tot de aansluitmaster
2. Het voornoemde is niet van toepassing op alle specialistische masteronderdelen
en andere onderdelen waarvoor geen of minder stringente toelatingsvoorwaarden
zijn vastgesteld, zoals blijkt uit de beschrijving van het betreffende onderdeel in de
studiegids.
3. In bijzondere gevallen kan de examencommissie op gemotiveerd verzoek van de
student al dan niet onder voorwaarden afwijken van de in het eerste lid genoemde
volgorde.
Artikel 4.3. - Studenten met een functiebeperking
1. Studenten met een functiebeperking kunnen op een daartoe strekkend schriftelijk
verzoek in aanmerking komen voor aanpassingen in het onderwijs en de practica. Deze
aanpassingen worden zoveel mogelijk op hun individuele functiebeperking afgestemd,
maar mogen de kwaliteit of moeilijkheidsgraad van een vak niet wijzigen.
2. Het verzoek genoemd in lid 1 wordt vergezeld van een recente verklaring van een arts
of een psycholoog of, indien er sprake is van dyslexie, van een BIG-, NIP-, of NVOgeregistreerd
testbureau. Zo mogelijk geeft deze verklaring een schatting van de mate
waarin de studievoortgang wordt belemmerd.
studiegids09-10.indb 485 9-6-2009 12:22:30
485

486
Aansluitmaster Onderwijs- en Examenregeling
3. Op verzoeken over aanpassingen die de onderwijsvoorzieningen betreffen beslist de
decaan of namens hem de onderwijsdirecteur.
Hoofdstuk 5 – Toetsing en examinering
Artikel 5.1 – Algemeen
1. Tijdens het studieonderdeel wordt de student op academische vaardigheden getoetst
en wordt getoetst of de student in voldoende mate de gestelde leerdoelen bereikt.
2. In de studiegids staat beschreven aan welke prestaties de student moet voldoen om
het studieonderdeel met succes af te ronden en wat de criteria zijn waarop de student
beoordeeld wordt.
3. In het Reglement van de examencommissie ex artikel 7.12 lid 4 van de wet staat de
gang van zaken bij toetsing beschreven.
4. Op verzoek van de student kan de examencommissie toestaan dat een toets op een
andere wijze dan in de studiegids is bepaald, wordt afgenomen.
Artikel 5.2 – Inschrijving tentamens
Elke student dient zich voor elke tentamengelegenheid aan te melden. De aanmeldingsprocedure
wordt beschreven in de studiegids. Indien de aanmelding niet of niet tijdig
heeft plaatsgevonden, kan deelname aan het tentamen worden geweigerd.
Artikel 5.3 – Toetsmomenten
1. Voor elk onderwijsonderdeel geldt dat in de periode van 12 maanden, gerekend vanaf
de aanvang van het onderwijs dat voorbereidt op een bepaald tentamen, de student één
herkansingsmogelijkheid heeft. De eerste tentamenkans is binnen de onderwijsperiode
waarin het onderdeel is aangeboden; de eerste herkansingsmogelijkheid wordt
aangeboden voor het begin van het volgende studiejaar.
2. Indien een student door overmacht verhinderd is geweest om aan een tentamen deel
te nemen bestaat de mogelijkheid om een tweede herkansing aan te vragen, zulks ter
beoordeling van de examencommissie.
3. Tussen de laatste onderwijszitting en het aansluitende tentamen dienen ten minste drie
werkdagen te zijn gepland.
4. Indien een onderwijsonderdeel start op de eerste of tweede dag van een onderwijsperiode
kunnen geen eisen aan studenten worden gesteld m.b.t. reeds bestudeerde literatuur
van dat onderdeel.
5. Binnen een studieroute of specialisatie mag maximaal één tentamen per dag worden
afgenomen om te voorkomen dat studenten twee tentamens op één dag moeten
afleggen. Het gaat hierbij uitsluitend om de eerste tentamengelegenheden; voor
hertentamens van onderdelen binnen een route of specialisatie wordt het in dit lid
gestelde niet gegarandeerd.
6. Indien studenten te maken krijgen met overlappende tentamenmomenten, bijvoorbeeld
wanneer zij keuzevakken volgen bij een andere opleiding, kunnen zij contact opnemen
met de studieadviseurs. In overleg zal geprobeerd worden een oplossing te vinden.
Artikel 5.4 – Studenten met een functiebeperking
1. Studenten met een functiebeperking kunnen op een daartoe strekkend schriftelijk
verzoek in aanmerking komen voor aanpassingen in de tentamens. Deze aanpassingen
worden zoveel mogelijk op hun individuele functiebeperking afgestemd, maar mogen
de kwaliteit of moeilijkheidsgraad van het tentamen niet wijzigen.
2. Het verzoek genoemd in lid 1 wordt vergezeld van een recente verklaring van een arts
of een psycholoog of, indien er sprake is van dyslexie, van een BIG-, NIP-, of NVOgeregistreerd
testbureau. Zo mogelijk geeft deze verklaring een schatting van de mate
waarin de studievoortgang wordt belemmerd.
3. Studenten voor wie het Nederlands niet de moedertaal is kunnen via de Onderwijsbalie
bij de Examencommissie een verzoek indienen om bij tentamens gedurende hun
studiegids09-10.indb 486 9-6-2009 12:22:30

Aansluitmaster Onderwijs- en Examenregeling
eerste studiejaar (d.w.z. hun eerste jaar van inschrijving) gebruik te maken van een
woordenboek.
4. Op verzoeken over aanpassingen die de examinering betreffen, beslist de examencommissie.
Artikel 5.5 - Mondelinge tentamens
Het mondeling afnemen van een tentamen is openbaar, tenzij de student daartegen bezwaar
maakt dan wel de examencommissie of de examinator in een bijzonder geval anders
heeft bepaald.
Artikel 5.6 - Vaststelling en bekendmaking uitslag
1. De examinator stelt direct na afloop van een mondeling tentamen de uitslag vast en
maakt deze bekend aan de student.
2. De examinator stelt de uitslag van een schriftelijk of anderszins examenonderdeel zo
snel mogelijk vast, maar in ieder geval binnen 10 werkdagen na de dag waarop het
is afgelegd en voorziet de onderwijsadministratie van de gegevens die nodig zijn om
de uitslag te kunnen registreren. Op verzoek van de examinator kan deze termijn
met tweemaal vijf werkdagen worden verlengd. De decaan kan in bijzondere gevallen
toestaan dat van deze termijn wordt afgeweken. De uitslag moet in geval van een
herkansing minstens 10 werkdagen voor een mogelijke herkansing bekend worden
gemaakt.
3. Een student kan beroep aantekenen tegen de uitslag bij het College van beroep voor de
examens binnen een termijn van 4 weken na bekendmaking van de uitslag. Ook kan
een verzoek tot herbeoordeling worden ingediend bij de examinator. Een verzoek tot
herbeoordeling schort de termijn voor het indienen van een beroepschrift niet op.
Artikel 5.7 - Cijfers
1. Cijfers worden gegeven op een schaal van 1 tot en met 10. Cijfers worden gegeven met
maximaal 1 decimaal achter de komma.
2. De eindbeoordeling van een onderdeel is voldoende bij een 5,5 of hoger. Indien enkel
hele cijfers worden gegeven, geldt een 6,0 of hoger als voldoende.
3. De laatst behaalde uitslag is bepalend voor het eindresultaat.
Artikel 5.8 - Geldigheidsduur tentamen
1. De geldigheidsduur van met goed gevolg afgelegde tentamens bedraagt 3 jaar.
2. De examencommissie heeft de bevoegdheid in individuele gevallen de geldigheidsduur
van met goed gevolg afgelegde tentamens voor een door haar vast te stellen termijn te
verlengen.
Artikel 5.9 -Inzagerecht
1. Indien een tentamen schriftelijk is afgenomen, verleent de examinator tot 30 dagen
nadat de uitslag is meegedeeld op verzoek inzage aan de geëxamineerde in het
beoordeelde werk.
2. De Examencommissie kan bepalen dat de inzage geschiedt op een vaste plaats en
op ten minste twee vaste tijdstippen. Indien de betrokkene aantoont door overmacht
verhinderd te zijn of te zijn geweest op een aldus vastgestelde plaats en tijdstip te
verschijnen, wordt hem een andere mogelijkheid geboden, zo mogelijk binnen de in
het eerste lid genoemde termijn.
Artikel 5.10 - Vrijstelling
De examencommissie kan n.a.v. een schriftelijk verzoek van een student vrijstelling verlenen
voor het afleggen van een of meer examenonderdelen, indien de student:
a) hetzij een qua inhoud en niveau overeenkomstig onderdeel van een universi
taire of hogere beroepsopleiding heeft voltooid;
b) hetzij aantoont door werk- en/of beroepservaring over voldoende kennis en
vaardigheden te beschikken op het desbetreffende onderdeel.
studiegids09-10.indb 487 9-6-2009 12:22:30
487

488
Aansluitmaster Onderwijs- en Examenregeling
De examencommissie beslist binnen 28 dagen na ontvangst van het verzoek.
Artikel 5.11 – Masterthese (“werkstuk”)
Het afstudeeronderzoek wordt beoordeeld door de begeleider en een tweede beoordelaar.
Het eindcijfer wordt bepaald door de begeleider na overleg met de tweede beoordelaar.
Artikel 5.12 – Fraude en plagiaat
1. Het bepaalde in de Fraude en plagiaat regeling studenten UvA is onverkort van
toepassing en maakt onderdeel uit van de onderwijs en examenregeling. De tekst van
de regeling is als bijlage bijgevoegd.
2. Bij de detectie van plagiaat in teksten kan gebruik worden gemaakt van elektronische
detectieprogramma’s. Met het aanleveren van de tekst geeft de student impliciet
toestemming tot het opnemen van de tekst in de database van het betreffende
detectieprogramma.
3. In aanvulling op de Fraude en Plagiaat Regeling Studenten UvA geldt dat de iedere
student bij aanvang van de studie een “verklaring van eigen werk” tekent en zich
hiermee committeert aan de hierin vastgelegde regels. In de “verklaring van eigen
werk” wordt o.a. nadrukkelijk gesteld dat het beschikbaar stellen, verstrekken, delen
of uitlenen van eigen werk aan anderen leidend tot plagiaat dan wel fraude ook kan
leiden tot bestraffing.
Artikel 5.13 -Examen
1. De examencommissie stelt de uitslag en de datum van het afsluitend examen vast,
indien zij heeft geconstateerd dat de student de tentamens van het examen met goed
gevolg heeft afgelegd.
2. De examencommissie kan een judicium toekennen. Indien de student blijk heeft
gegeven van uitzonderlijke bekwaamheid, kan de examencommissie besluiten dat dit
op het getuigschrift wordt vermeld met de kwalificatie ‘cum laude’. Overige judicia
worden vermeld op het diplomasupplement.
3. Er zijn voor het master examen 12 examendata per studiejaar vastgesteld door het
College van Bestuur.
4. Een getuigschrift kan slechts worden uitgereikt nadat is gebleken dat de student aan
alle verplichtingen, waaronder de betaling van het collegegeld, heeft voldaan.
5. De student die aanspraak heeft op uitreiking van een getuigschrift kan een gemotiveerd
verzoek doen aan de examencommissie tot het verlenen van uitstel bij het vaststellen
van de datum van het afsluitend examen.
Artikel 5.14 - Graad
Aan de student die het masterexamen met goed gevolg heeft afgelegd, wordt de graad
Master of Science verleend. De verleende graad wordt op het getuigschrift vermeld.
Artikel 5.15 – Getuigschriften en verklaringen
1. Tenbewijzedathetexamenmetgoedgevolgisafgelegd,wordtdoordeexamencommissie
een getuigschrift uitgereikt. Bij het getuigschrift wordt een diplomasupplement in het
Engels uitgereikt, ondertekend door de voorzitter van de examencommissie, waarop
de onderdelen van het examen, de studielast en de beoordeling worden vermeld.
2. Degene die meer dan een tentamen met goed gevolg heeft afgelegd en aan wie
geen getuigschrift kan worden uitgereikt, ontvangt desgevraagd een door de
examencommissie af te geven verklaring waarin in elk geval de tentamens zijn vermeld
die door hem met goed gevolg zijn afgelegd.
Hoofdstuk 6 – Studiebegeleiding en studievoortgang
Artikel 6.1 – studievoortgangsadministratie
De decaan van de faculteit c.q. onderwijsdirecteur van de opleiding is verantwoordelijk
voor een goede registratie van de studieresultaten van de studenten. Hij draagt zorg voor
studiegids09-10.indb 488 9-6-2009 12:22:30

Aansluitmaster Onderwijs- en Examenregeling
een zodanige registratie van de studieresultaten dat minimaal één keer per studiejaar
aan elke student een overzicht verschaft kan worden van door hem of haar behaalde
resultaten. Daarnaast heeft iedere student na de registratie van de beoordeling van een
examenonderdeel via Studieweb inzage in de uitslag van dat onderdeel.
Artikel 6.2 – studiebegeleiding
Ingeschreven studenten kunnen aanspraak maken op studiebegeleiding. De vormen van
studiebegeleiding worden vermeld in de studiegids.
Hoofdstuk 7 – Overgangs- en slotbepalingen
Artikel 7.1 – hardheidsclausule
In geval van aantoonbare onredelijkheid of onbillijkheid van overwegende aard kan de
examencommissie toestaan dat ten voordele van de student wordt afgeweken van de bepalingen
in deze regeling.
Artikel 7.2 – overgangsbepaling
Voor de student die op de datum van de inwerkingtreding van deze regeling een of meer
examenonderdelen met goed gevolg heeft afgelegd, maar het examen nog niet geheel met
goed gevolg heeft afgelegd en die in zijn belangen geschaad wordt door bepalingen in
deze regeling die afwijken van bepalingen in oudere regelingen, wordt door de examencommissie
een overgangsregeling vastgesteld, met inachtneming van hetgeen aangaande
examens en examenonderdelen in de wet bepaald is.
Artikel 7.3 – wijzigingen
1. Wijzigingenvandezeregelingwordendoordedecaan–gehoorddeopleidingscommissie
en met in achtneming van de bevoegdheden van de medezeggenschapsorganen ter
zake – bij afzonderlijk besluit vastgesteld.
2. Een wijziging van deze regeling heeft geen betrekking op het lopende studiejaar, tenzij
redelijkerwijs kan worden aangenomen dat de belangen van de studenten daardoor
niet worden geschaad.
Artikel 7.4 – bekendmaking
De decaan draagt zorg voor een passende bekendmaking van deze regeling en van de
regels en richtlijnen als bedoeld in artikel 7.12, vierde lid van de wet. De regeling staat
vermeld in studiegids van de opleiding en in de digitale studiegids (www.studiegids.uva.
nl).
Artikel 7.5 - inwerkingtreding
Deze regeling treedt in werking op 1 september 2009.
Aldus vastgesteld door de decaan van de Faculteit Maatschappij- en Gedragswetenschappen.
studiegids09-10.indb 489 9-6-2009 12:22:30
489

490
Master Gezondheidszorgpsychologie Onderwijs- en Examenregeling
Onderwijs- en examenregeling 2009/2010
Master Gezondheidszorgpsychologie
Voor de Onderwijs- en examenregeling van de Master Gezondheidszorgpsychologie
wordt verwezen naar de Onderwijs- en examenregeling van de aansluitmaster Psychologie,
met uitzondering van de onderstaand vermelde artikelen, nl. artikel 2.1, 2.4, 2.5, 3.1,
3.4, 3.5 en 7.5.
Artikel 2.1 Ingangseisen master Gezondheidszorgpsychologie
1. Toelaatbaar tot de master Gezondheidszorgpsychologie is de bezitter van een
bachelordiploma van een Nederlandse of een buitenlandse instelling van hoger
onderwijs, die aantoont te beschikken over kennis, inzicht en vaardigheden op het
niveau van de bacheloropleiding Psychologie van de Universiteit van Amsterdam
met specialisatie Klinische Psychologie, Klinische Neuropsychologie of Klinische
Ontwikkelingspsychologie, inclusief de benodigde taalvaardigheid, met inachtneming
van het gestelde in lid 3.
Meer specifiek betekent dit dat kandidaten aantoonbaar moeten beschikken over:
a) Voldoende kennis van de wetenschappelijke Psychologie en de deelgebieden en
toepassingen;
b) Voldoende kennis van de Geschiedenis van de psychologie en de Wetenschapstheorie;
c) Voldoende kennis van de Statistiek, onderzoeksmethoden en data-analyse, inclusief
SPSS;
d) Voldoende onderzoeksvaardigheden, gespreksvaardigheden, wetenschappelijk schrijfvaardigheden
en mondelinge uitdrukkingsvaardigheden;
e) Specialistische kennis met de omvang van een jaar die aansluit bij de specialisatie
in de master Gezondheidszorgpsychologie en gelijkwaardig is aan de specialistische
kennis die in het derde studiejaar bij de opleiding Psychologie aan de Universiteit van
Amsterdam wordt opgedaan, met name op het gebied van stoornissen, diagnostiek en
interventie.
f) Afgerond bachelordiploma Psychologie behaald in bij voorkeur 3 maar ten hoogste 4
jaar;
g) Cijfergemiddelde in de bachelor van minimaal 7;
h) Behaalde cijfers voor de bacheloronderdelen op het gebied van de diagnostiek en
interventie minimaal 7,5;
i) Een goed onderbouwd en gemotiveerd studieplan voor de master zowel inhoudelijk als
planmatig, dit ter beoordeling van de toelatingscommissie;
2. Degene die in het bezit is van het bachelordiploma Psychologie van de
Universiteit van Amsterdam met specialisatie Klinische Psychologie, Klinische
Neuropsychologie of Klinische Ontwikkelingspsychologie is toelaatbaar tot de master
Gezondheidszorgpsychologie, mits voldaan wordt aan bovengenoemde criteria f t/m
i.
3. Indien de bedoelde masteropleiding meerdere programma’s (specialisaties) kent kan
voor toelating tot verschillende programma’s een bepaalde afstudeerrichting in de
bacheloropleiding worden aangewezen.
4. In geval van aantoonbare onredelijkheid of onbillijkheid van overwegende aard kan
door de examencommissie van de vereiste van een behaald bachelordiploma voor een
te bepalen periode worden afgeweken.
studiegids09-10.indb 490 9-6-2009 12:22:30

Master Gezondheidszorgpsychologie Onderwijs- en Examenregeling
Artikel 2.4 - Toelatingsprocedure
1. De master Gezondheidszorgpsychologie is een selectieve master; maximaal 50
studenten worden jaarlijks geselecteerd.
2. De selectie tot de master Gezondheidszorgpsychologie is opgedragen aan de
toelatingscommissie onder verantwoordelijkheid van de examencommissie van de
opleiding. Als adviserend lid, tevens secretaris, wordt aangewezen de coördinator van
de opleiding.
3. Een toelatingsverzoek wordt schriftelijk ingediend en bevat in elk geval de volgende
bescheiden:
• volledig ingevuld aanmeldingsformulier
• goed gemotiveerd en onderbouwd studieplan, inclusief planning
• overzicht behaalde resultaten bachelorprogramma
• curriculum vitae
2. Met het oog op de selectie stelt de commissie een onderzoek in naar de kennis, het inzicht
en de vaardigheden van de kandidaat. De commissie betrekt bij haar onderzoek de
kennis van de taal waarin het onderwijs wordt verzorgd. In aanvulling op schriftelijke
bewijzen van de gevolgde opleiding(en) kan de commissie bepaalde kennis, inzicht en
vaardigheden laten toetsen door deskundigen in of buiten de universiteit.
3. De toelatingscommissie is gerechtigd uitzonderingen te maken op de toelatingscriteria
indien zij daar zwaarwegende redenen toe ziet.
4. De toelatingscommissie selecteert diegenen die voldoen aan de eisen van
toelaatbaarheid (voor toelaatbaarheid, zie artikel 2.1) . Indien er meer dan 50 aanvragen
zijn van toelaatbare studenten, worden degenen die het beste voldoen aan de criteria
geselecteerd.
5. Toelatingsverzoeken kunnen uiterlijk tot 1 juni, voorafgaand aan het studiejaar dat
men wil worden toegelaten, worden ingediend.
6. De toelating wordt verleend onder de voorwaarde dat de kandidaat uiterlijk op de
betreffende begindatum van de opleiding zal voldoen aan de in artikel 2.1 bedoelde
eisen ten aanzien van kennis en vaardigheden, zoals die blijken uit getuigschriften van
door hem gevolgde opleidingen.
7. De kandidaat ontvangt een toelatingsbewijs dan wel een afwijzende beslissing.
Hiertegen is beroep mogelijk bij het College van beroep voor de examens.
Artikel 2.5 – Instroommoment
1. Aanvang van de opleiding is alleen mogelijk met ingang van het eerste semester van
een studiejaar (‘september’). Voor dit instroommoment geldt dat er sprake is van een
studeerbaar onderwijsprogramma dat in de nominale studieduur volledig kan worden
afgerond. Andere instroommomenten zijn niet mogelijk.
2. Bij aanvang van de opleiding dient het bachelorprogramma dan wel schakelprogramma
dat toegang geeft tot de opleiding volledig te zijn afgerond. De examencommissie kan,
na gemotiveerd verzoek, een uitzondering op deze voorwaarde geven.
Artikel 3.1 – Doel van de opleiding en eindtermen
Er worden drie categorieën eindtermen onderscheiden, te weten:
1) Kennis & Inzicht,
2) Vaardigheden en
3) Attitudes.
De eindtermen van de master Gezondheidszorgpsychologie sluiten aan op de eindtermen
van de bacheloropleiding Psychologie en veronderstellen die, ook als men wordt toegelaten
tot de master zonder de voorbereidende bachelor, maar middels een toelatingsbeschikking,
als reeds bereikt.
studiegids09-10.indb 491 9-6-2009 12:22:30
491

492
Master Gezondheidszorgpsychologie Onderwijs- en Examenregeling
Bij de voltooiing van de master Gezondheidszorgpsychologie dient de student de volgende
kwaliteiten op het gebied van Kennis & Inzicht, Vaardigheden en Attitudes te
hebben verworven:
Kennis & inzicht (aansluitmaster)
1. Grondige en specialistische kennis van theorieën en bevindingen, én methoden en
technieken op het gebied van de klinische psychologie (meer specifiek: de klinische
psychologieofdeklinischeontwikkelingspsychologie ofdeklinischeneuropsychologie),
alsmede gedegen kennis van onder¬werpen binnen of buiten die specialisatie die voor
het gebruik van genoemde theorieën en bevindingen van belang kunnen worden
geacht.
2. Specialistische kennis op het gebied van de psychodiagnostiek, de psychopathologie,
psychologische interventies en de juridische en ethische aspecten van de hulpverlening
en de organisatie van de gezondheidszorg.
3. Specialistische kennis op het gebied van indicatiestelling, behandelingsmodellen en
-strategieën.
4. Specialistische kennis op het gebied van de psychofarmacologie.
Vaardigheden (aansluitmaster)
5. Vaardigheid in het hanteren van geavanceerde technieken voor psychologisch
onderzoek.
6. Vaardigheid in het zelfstandig opstellen en uitvoeren van een onderzoeks- of
beïnvloedingsplan in verschillende fasen, zoals het verzamelen van relevante literatuur
en het verzamelen, verwerken en interpreteren van de gegevens.
7. Vaardigheid in het omgaan met anderen, het werken in teamverband en in het plannen,
nemen van beslissingen en dragen van verantwoordelijkheden in de beroepssituatie.
8. Specialistische vaardigheid op het gebied van de Psychodiagnostiek.
9. Specialistische vaardigheid op het gebied van gespreksvoering, observatie, behandeling
en rapportage.
10.Vaardigheid in het als scientist-practitioner handelen in de praktijk op basis van
evidence-based uitgangspunten.
Attitudes (aansluitmaster)
11. Besef van de ethische aspecten van de beroepsmatige omgang met anderen, zowel
cliënten als proefpersonen, of proefdieren, met inbegrip van de bredere consequenties
van eigen onderzoeksresultaten en praktijkbeoefening.
12.Besef van eigen beperkingen, d.w.z. op het juiste moment inroepen van deskundigheid
van anderen en het zich op het juiste ogenblik onthouden van handelen.
13. Inzicht in de consequenties van het eigen handelen voor anderen in de
beroepssituatie.
14.Bereidheid tot het herzien van eigen standpunten in de beroepssituatie.
Artikel 3.4 – Omvang van de opleiding
De opleiding heeft een studielast van 60 ec en kent een honoursprogramma van 30 ec,
samen 90 ec. Er is een afsluitend examen. Eén studiepunt is gelijk aan 28 uren studieactiviteiten.
Artikel 3.5 - Onderwijsprogramma
De master Gezondheidszorgpsychologie is specialistisch; men kiest één van de volgende
klinische specialisaties, in aansluiting op de specialistische kennis die voorafgaand aan de
master is opgedaan (bijvoorbeeld in de bachelor):
• Klinische Psychologie
• Klinische Ontwikkelingspsychologie
studiegids09-10.indb 492 9-6-2009 12:22:30

Master Gezondheidszorgpsychologie Onderwijs- en Examenregeling
• Klinische Neuropsychologie
Het masterprogramma wordt hieronder per specialisatie beschreven, inclusief het honoursprogramma.
Het Honoursprogramma behelst een extra studieprogramma van 30 ec
bestaande uit twee verplichte onderdelen (Evidence based werken in de klinische praktijk,
6 ec, en Psychofarmacologie, 6 ec), een keuzevak op het gebied van de gekozen klinische
specialisatie van 6 ec en 12 ec voor een langere stage.
Specifiek per specialisatie gelden de volgende eisen:
Klinische Psychologie:
• Diagnostiek 2: Practicum klinische psychodiagnostiek (6 ec)
• Psychologische Interventies 2: variant volwassenen of variant relatie- en gezinstherapie
(9 ec)
• Evidence based werken in de klinische praktijk (6 ec)
• Psychofarmacologie (6 ec)
• Keuzevakken op masterniveau van de specialisaties KP, KNP of KLOP, bij voorkeur
binnen KP (12 ec)
• Werkstuk (20 ec)
• Stage, inclusief casussen en collectieve stagebijeenkomsten (30 ec)
• Colloquia (1 ec)
Klinische Ontwikkelingspsychologie:
• Interventiepracticum 2 (6 ec)
• Evidence based werken in de klinische praktijk (6 ec)
• Psychofarmacologie (6 ec)
• Keuzevakken op masterniveau van de specialisaties KP, KNP of KLOP, bij voorkeur
binnen KLOP (21 ec)
• Werkstuk, inclusief collectieve werkstukbijeenkomsten (20 ec)
• Stage, inclusief casussen en collectieve stagebijeenkomsten (30 ec)
• Colloquia (1 ec)
Klinische Neuropsychologie:
• Neuropsychologische Revalidatie (6 ec)
• Diagnostiek 2: Klinische Neuropsychologie (6 ec)
• Evidence based werken in de klinische praktijk (6 ec)
• Psychofarmacologie (6 ec)
• Keuzevakken op masterniveau van de specialisaties KP, KNP of KLOP, bij voorkeur
binnen KNP (sterk aanbevolen: Neurologie) (15 ec)
• Werkstuk (20 ec)
• Stage, inclusief casussen en collectieve stagebijeenkomsten (30 ec)
• Colloquia (1 ec)
Artikel 7.5 - inwerkingtreding
Deze regeling treedt in werking op 1 september 2009.
Aldus vastgesteld door de decaan van de Faculteit Maatschappij- en Gedragswetenschappen.
studiegids09-10.indb 493 9-6-2009 12:22:31
493

494
Fraude- en plagiaatregeling UvA
FRAUDE EN PLAGIAAT REGELING STUDENTEN UvA
Artikel 1 Definities
1. Onder fraude en plagiaat wordt verstaan het handelen of nalaten van een student waardoor
een juist oordeel over zijn kennis, inzicht en vaardigheden geheel of gedeeltelijk
onmogelijk wordt.
2. Onder fraude wordt in ieder geval verstaan:
a. tijdens het tentamen in het bezit zijn van hulpmiddelen (voorgeprogrammeerde
rekenmachine, mobiele telefoon, boeken, syllabi, aantekeningen etc), waarvan
de raadpleging niet uitdrukkelijk is toegestaan;
b. tijdens het tentamen afkijken of, binnen of buiten de tentamenruimte uitwis
selen van informatie;
c. zich tijdens het tentamen uitgeven voor iemand anders;
d. zich tijdens het tentamen door iemand anders laten vertegenwoordigen;
e. zich voor de datum of het tijdstip waarop het tentamen zal plaatsvinden, in
het bezit stellen van de opgaven van het desbetreffende tentamen;
f. fingeren en/of vervalsen van enquête- of interviewantwoorden of onderzoekge
gevens.
3. Onder plagiaat wordt in ieder geval verstaan:
a. het gebruik maken dan wel overnemen van andermans teksten, gegevens of
ideeën zonder volledige en correcte bronvermelding;
b. het presenteren als eigen werk of eigen gedachten van de structuur dan wel
het centrale gedachtegoed uit bronnen van derden, zelfs indien een verwijzing
naar andere auteurs is opgenomen;
c. het niet duidelijk aangeven in de tekst, bijvoorbeeld via aanhalingstekens of
een bepaalde vormgeving, dat letterlijke of bijna letterlijke citaten in het werk
werden overgenomen, zelfs indien met een correcte bronvermelding;
d. het parafraseren van de inhoud van andermans teksten zonder voldoende
bronverwijzingen;
e. het overnemen van beeld-, geluids- of testmateriaal, software en programma
codes van anderen zonder verwijzing en zodoende laten doorgaan voor eigen
werk;
f. het indienen van een eerder ingediende of daarmee vergelijkbare tekst voor
opdrachten van andere opleidingsonderdelen;
g. het overnemen van werk van medestudenten en dit laten doorgaan voor eigen
werk;
h. het indienen van werkstukken die verworven zijn van een commerciële instel
ling of die (al dan niet tegen betaling) door iemand anders zijn geschreven.
4. Met examencommissie is bedoeld de examencommissie van de opleiding die
verantwoordelijk is voor het desbetreffende studieonderdeel.
5. Met tentamen is bedoeld een onderzoek per onderdeel naar de kennis, het inzicht en de
vaardigheden van de student, waaraan een beoordeling is verbonden.
Artikel 2 Medeplichtigheid
1. Zowel de pleger als de medepleger van fraude en plagiaat (kunnen) worden bestraft.
2. Indien het overnemen van werk van medestudenten gebeurt met toestemming en/of
medewerking van de medestudent is deze laatste medeplichtig aan plagiaat.
3. Wanneer in een gezamenlijk werkstuk door een van de auteurs plagiaat wordt gepleegd,
zijn de andere auteurs medeplichtig aan plagiaat, indien zij hadden kunnen of moeten
weten dat de ander plagiaat pleegde.
studiegids09-10.indb 494 9-6-2009 12:22:31

Fraude- en plagiaatregeling UvA
Artikel 3 Plagiaatdetectie
Bij de detectie van plagiaat in teksten kan gebruik worden gemaakt van elektronische
detectieprogramma’s. Met het aanleveren van de tekst geeft de student impliciet toestemming
tot het opnemen van de tekst in de database van het betreffende detectieprogramma.
Artikel 4 Procedure
1. Wanneer fraude en/of plagiaat wordt geconstateerd deelt de examinator dit terstond
mee aan de student en tevens schriftelijk aan de examencommissie onder overlegging
van de schriftelijke stukken en bevindingen.
2. De examencommissie stelt de student binnen een termijn van 2 weken in de gelegenheid
te worden gehoord.
3. De examencommissie stelt vast of er sprake is van fraude of plagiaat en deelt de student
schriftelijk haar besluit en de sancties conform het bepaalde in artikel 4 jo. artikel 5
mede binnen een termijn van 4 weken, onder vermelding van de beroepsmogelijkheid
bij het College van beroep voor de examens.
4. Indien plagiaat wordt geconstateerd of vermoed in een bepaald werkstuk, kan de
examencommissie besluiten eerder door dezelfde student(en) ingeleverde werkstukken
te onderzoeken op plagiaat. De student is verplicht aan zo’n onderzoek mee te werken
en kan worden verplicht digitale versies van eerdere werkstukken aan te leveren.
5. De opgelegde sancties worden vastgelegd in het studentendossier.
Artikel 5 Sancties bij fraude
Fraude wordt door de examencommissie als volgt bestraft:
1. Bij gedragingen zoals omschreven in artikel 1, tweede lid onder a volgt ongeldig
verklaring van het ingeleverde tentamen en uitsluiting van deelname aan de
eerstkomende tentamengelegenheid van het desbetreffende vak.
2. Bij gedragingen zoals omschreven in artikel 1, tweede lid onder b volgt ongeldig
verklaring van het ingeleverde tentamen en uitsluiting van deelname aan de
eerstkomende en eventueel tweede tentamengelegenheid van het desbetreffende vak.
3. Bij gedragingen zoals omschreven in artikel 1, tweede lid onder c tot en met f volgt
ongeldig verklaring van het werk dat tot stand is gekomen met behulp van fraude
en volledige uitsluiting van deelname aan alle tentamens, examens of andere vormen
van toetsing van de opleiding dan wel van de gehele instelling voor een periode van
maximaal 12 maanden.
4. Bij gedragingen waarin deze regeling niet voorziet, kan de examencommissie
afhankelijk van de ernst van de gepleegde fraude een sanctie opleggen inhoudende
ongeldig verklaring van het ingeleverde tentamen, uitsluiting van het desbetreffende
tentamen voor ten hoogste 12 maanden, dan wel volledige uitsluiting van deelname
aan alle tentamens, examens of andere vormen van toetsing van de opleiding dan wel
van de gehele instelling voor een periode van ten hoogste 12 maanden.
5. Indien de student reeds eerder een sanctie heeft gekregen in verband met geconstateerde
fraude dan wel plagiaat volgt volledige uitsluiting van deelname aan alle tentamens,
examens of andere vormen van toetsing van de opleiding dan wel van de gehele
instelling voor een periode van maximaal 12 maanden en het advies de opleiding te
verlaten.
6. De examencommissie verleent geen vrijstellingen op grond van elders behaalde
resultaten, behaald in de periode waarvoor de student, krachtens dit artikel, was
uitgesloten van deelname aan tentamens bij de opleiding.
7. Indien de student staat ingeschreven voor meer dan een opleiding, dan treedt de
examencommissie in overleg met de examencommissies van de desbetreffende
opleidingen alvorens een sanctie toe te passen.
studiegids09-10.indb 495 9-6-2009 12:22:31
495

496
Fraude- en plagiaatregeling UvA
8. Indien de geconstateerde gedraging betrekking heeft op een module van het
honoursprogramma kan de examencommissie bepalen dat verdere deelname aan het
programma wordt ontzegd.
Artikel 6 Sancties bij plagiaat
Plagiaat wordt door de examencommissie als volgt bestraft:
1. Bij gedragingen zoals omschreven in artikel 1, derde lid, waarbij bepaalde gedeeltes uit
bestaande teksten zijn overgenomen maar de student nog wel eigen onderzoek heeft
verricht, volgt ongeldig verklaring van het ingeleverde werkstuk en uitsluiting van
deelname aan het tentamen van het desbetreffende vak dan wel volledige uitsluiting
van deelname aan alle tentamens, examens of andere vormen van toetsing van de
opleiding voor een periode van maximaal 6 maanden. Indien het werkstuk betrekking
heeft op een bachelor- dan wel masterscriptie worden de begeleidingswerkzaamheden
van de scriptiebegeleider voor duur van deze periode opgeschort.
2. Bij gedragingen zoals omschreven in artikel 1, derde lid, waarbij het hele werkstuk dan
wel aanzienlijke delen daarvan, inclusief het als eigen werk gepresenteerde onderzoek,
afkomstig is van bestaand materiaal en elders gepubliceerd onderzoek dan wel
literatuur, volgt ongeldig verklaring van het ingeleverde werkstuk en uitsluiting van
deelname aan het tentamen van het desbetreffende vak dan wel volledige uitsluiting
van deelname aan alle tentamens, examens of andere vormen van toetsing van de
opleiding dan wel van de gehele instelling voor een periode van maximaal 12 maanden.
Indien het werkstuk betrekking heeft op een bachelor- dan wel masterscriptie worden
de begeleidingswerkzaamheden van de scriptiebegeleider voor duur van deze periode
opgeschort.
3. Indien na onderzoek ex artikel 3, zesde lid,blijkt dat eerder plagiaat is gepleegd kan
de examencommissie besluiten eerder behaalde resultaten van onderdelen waarbij
plagiaat is vastgesteld, ongeldig te verklaren.
4. Bij gedragingen waarin deze regeling niet voorziet, kan de examencommissieafhankelijk
van de ernst van het gepleegde plagiaat een sanctie opleggen inhoudende
ongeldig verklaring van het ingeleverde werkstuk en uitsluiting van deelname aan
het tentamen van het desbetreffende vak dan wel volledige uitsluiting van deelname
aan alle tentamens, examens of andere vormen van toetsing van de opleiding dan
wel van de gehele instelling voor een periode van ten hoogste 12 maanden. Indien
het werkstuk betrekking heeft op een bachelor- dan wel masterscriptie worden de
begeleidingswerkzaamheden van de scriptiebegeleider voor de duur van deze periode
opgeschort.
5. Indien de student reeds eerder een sanctie heeft gekregen in verband met geconstateerde
fraude dan wel plagiaat volgt volledige uitsluiting van deelname aan alle tentamens,
examens of andere vormen van toetsing van de opleiding dan wel van de gehele
instelling voor een periode van maximaal 12 maanden en het advies de opleiding te
verlaten.
6. De examencommissie verleent geen vrijstellingen op grond van elders behaalde
resultaten, behaald in de periode waarvoor de student, krachtens dit artikel was
uitgesloten van deelname aan tentamens bij de opleiding.
7. Indien de student staat ingeschreven voor meer dan een opleiding, dan treedt de
examencommissie in overleg met de examencommissies van de desbetreffende
opleidingen alvorens een sanctie toe te passen.
8. Indien de geconstateerde gedraging betrekking heeft op een module van het
honoursprogramma kan de examencommissie bepalen dat verdere deelname aan het
programma wordt ontzegd.
Artikel 7 Inwerkingtreding, citeertitel
Deze regeling treedt in werking uiterlijk op 1 september 2009 en kan worden aangehaald
als ‘Regeling Fraude en Plagiaat Studenten UvA’.
studiegids09-10.indb 496 9-6-2009 12:22:31

Trefwoordenlijst
Aandacht, Actie en Controle, Basisprogramma Brein en Cognitie PSN 312
Aanmelding cursussen tweede bachelorjaar Bach. 2e jaar 40
Aanmelding specialisatiecursussen Bach. 3e jaar 79
Aanmelding voor cursussen Algemeen iii
Aanschuifonderwijs Opl. Statuut 433
Aansluitmaster Masters 85
Aansluitmaster Arbeids- en Organisatiepsychologie A&O 103
Aansluitmaster Klinische Neuropsychologie PSN 307
Aansluitmaster Klinische Psychologie KPS 143
Aansluitmaster Ontwikkelingspsychologie OPS 197
Aansluitmaster Psychologische Methodenleer PML 257
Aansluitmaster Psychonomie PSN 307
Aansluitmaster Sociale Psychologie SPS 356
Aansluitmaster, Opzet Masters 85
Aantekening Schoolpsychologie Bach. 3e jaar 78
Aantekening Sportpsychologie Bach. 3e jaar 74
Aantekening voorbereiding GZ-psycholoog Bach. 3e jaar 76
Aantekeningen Bach. 3e jaar 74
Aanwezigheidsplicht Opl. Statuut 434
Adressen tentamenzalen Propedeuse 34
Adressen zusterstudierichtingen Psychologie Opl. Statuut 444
Advanced Neuroimaging Analysis OPS 241
Advanced Topics in Cognitive Development OPS 242
Advanced Topics in Cognitive Neuroscience PSN 340
Advanced Topics in Language and Memory PSN 341
Adviesvaardigheden A&O 120
Advisering in propedeuse Propedeuse 8
Afdeling Psychologie Opl. Statuut 408
Afdelingen FMG Opl. Statuut 410
Afstudeeropdracht Arbeids- en Organisatiepsychologie A&O 104
Afstudeeropdracht in Aansluitmaster Masters 90
Afstudeeropdracht Klinische Psychologie KPS 145
Afstudeeropdracht Ontwikkelingspsychologie OPS 199
Afstudeeropdracht Psychologische Methodenleer PML 259
Afstudeeropdracht Psychonomie PSN 308
Afstudeeropdracht Sociale Psychologie SPS 359
Afstudeerplechtigheid Arbeids- en Organisatiepsychologie A&O 104
Afstudeerplechtigheid Klinische Psychologie KPS 146
Afstudeerplechtigheid Ontwikkelingspsychologie OPS 200
Afstudeerplechtigheid Psychologische Methodenleer PML 259
Afstudeerplechtigheid Psychonomie PSN 309
Afstudeerplechtigheid Sociale Psychologie SPS 360
Afstuderen en specialiseren Bach. 3e jaar 71
Agora, Mensa Opl. Statuut 421
Agressie, Kernthema Bach. 2e jaar 57
Algemene Emotieleer SPS 362
Algemene Ontwikkelingspsychologie (AOP) OPS 192
Analyse van Onderzoeksgegevens KPS 149
Angststoornissen KPS 152
Antisociaal Gedrag bij Kinderen en Jeugdigen OPS 219
AOP (Algemene Ontwikkelingspsychologie) OPS 192
Applied Continuous Multivariate Analysis (ACMA) PML 281
Applied Discrete Multivariate Analysis (ADMA) PML 267
Arbeid, Gezondheid en Werkstress A&O 107
Arbeids- en Organisatiepsychologie Propedeuse 23
Arbeids- en Organisatiepsychologie, Programmagroep A&O 95
Arbeidsmarktoriëntatie Opl. Statuut 431
Attitude- en Surveytechnieken SPS 378
Attitudes and Persuasion SPS 393
Attitudes en Beïnvloeding SPS 363
Authorware and Presentation, Programming Skills PML 293
Automaticity in Cognition and Behaviour SPS 379
Bachelor Propedeuse Propedeuse 5
Bachelor Propedeuse, Functies van Propedeuse 6
Bachelor specialisatie Klinische Psychologie KPS 142
Bachelor/Masterstructuur Algemeen 2
studiegids09-10.indb 497 9-6-2009 12:22:31
497

498
Trefwoordenlijst
Bachelordiploma Opl. Statuut 436
Bachelordiploma en Judicia Bach. 3e jaar 80
Bachelorexamen, Vrij Bach. 3e jaar 72
Bachelorthese Bach. 3e jaar 78
Bachelorthese Arbeids- en Organisatiepsychologie A&O 108
Bachelorthese Klinische Psychologie KPS 151
Bachelorthese Ontwikkelingspsychologie OPS 202
Bachelorthese Psychologische Methodenleer PML 268
Bachelorthese Psychonomie PSN 323
Bachelorthese Sociale Psychologie SPS 369
Bachelorthesebegeleiding Opl. Statuut 441
BAPD -aantekening Bach. 3e jaar 74
Basic Affective Processes PSN 342
Basisaantekening Psychodiagnostiek Bach. 3e jaar 74
Basisprogramma Brein en Cognitie 1: Inleiding PSN 311
Basisprogramma Brein en Cognitie 4: Leren en geheugen PSN 313
Basisprogramma Ontwikkelingspsychologie OPS 203
Basisprogramma Psychologische Methodenleer PML 261
Basisvaardigheden Wiskunde en Programmeren PML 262
Bayesian Graphical Modeling PML 292
Begeleiders Practicumgroepen Opl. Statuut 440
Begripsbepalingen OER OER Bachelor 447
Beleidsmedewerker onderwijs en Examencommissie OWI iv
Beoordelen en Beslissen in Organisaties A&O 121
Beoordeling afstudeeropdracht Aansluitmaster Masters 93
Beroepsmogelijkheden Arbeids- en Organisatiepsychologie A&O 101
Beroepsmogelijkheden Klinische Psychologie KPS 141
Beroepsmogelijkheden Ontwikkelingspsychologie OPS 192
Beroepsmogelijkheden Psychologische Methodenleer PML 255
Beroepsmogelijkheden Psychonomie PSN 305
Beroepsmogelijkheden Sociale Psychologie SPS 355
Beroepsperspectieven Opl. Statuut 431
Beslissen en Beoordelen PML 269
Bestuurlijke organisatie Faculteit Opl. Statuut 409
Bestuursteam Opl. Statuut 411
Bezwaar en beroep Opl. Statuut 438
Bezwaarschriften tentamens Opl. Statuut 438
Bibliotheek Algemeen v
Bibliotheek Psychologie Opl. Statuut 417
Bibliotheek, Digitale Opl. Statuut 417
BIG (Wet ‘Beroepen in de Individuele Gezondheidszorg’) Bach. 3e jaar 76
BIG (Wet ‘Beroepen in de Individuele Gezondheidszorg’) KPS 142
Bindend Studie advies (BSA) Propedeuse 8
Bindend Studieadvies OER Bachelor 458
Biologie aanvullende colleges Propedeuse 10
BIS (Bureau Internationale Samenwerking) Opl. Statuut 442
Blackboard Opl. Statuut 419
Blackboard ondersteuning OWI iv
Boekenbalie VSPA Opl. Statuut 422
Boekenlijst propedeuse Propedeuse 26
Brain Development, Plasticity and Repair OPS 244
Brain/Behavior Interactions & Adolescent Maturation OPS 243
Bureau Internationale Samenwerking (BIS) Opl. Statuut 442
Calamiteitenpsychologie, Kernthema Bach. 2e jaar 54
Calculus PML 282
Career Management, Planning and Development A&O 109
Casussen Psychodiagnostiek Bach. 3e jaar 75
Causality PML 270
COBEX (Commissie van beroep voor de examens) Opl. Statuut 438
Cognitie en Gedrag, Vergelijkingsprocessen in SPS 377
Cognitie van Meertaligen PSN 329
Cognitieve Functiestoornissen en Psychosen (CFP) KPS 153
Cognitieve Ontwikkeling OPS 203
Cognitive Neuroscience, Advanced Topics PSN 340
Cognitive Science master Masters 89
Cogntive behavioural processes (EPP) KPS 181
studiegids09-10.indb 498 9-6-2009 12:22:31

Trefwoordenlijst
Collectieve Stagebijeenkomsten Klinische Neuropsychologie PSN 330
Collectieve stagebijeenkomsten KPS KPS 168
Collectieve Stagebijeenkomsten Ontwikkelingspsychologie OPS 221
Collectieve Werkstukbijeenkomsten Ontwikkelingspsychologie OPS 223
Collegegeld Opl. Statuut 439
Collegerooster propedeuse Propedeuse 27
Collegerooster tweede bachelorjaar Bach. 2e jaar 61
Colloquia Bach. 3e jaar 79
Colloquia en werkstukbesprekingen Opl. Statuut 435
Colloquia in Aansluitmaster Masters 92
Colloquium Doctum OER Bachelor 448
Combineren van masters Masters 87
Combineren van specialisaties Bach. 3e jaar 73
Commissie Ethiek Opl. Statuut 416
Commissie van beroep voor de examens (COBEX) Opl. Statuut 438
Commissies VSPA Opl. Statuut 423
Communicatie, Non-verbale SPS 381
Computerfaciliteiten Opl. Statuut 418
Computergebruik in propedeuse Propedeuse 8
Conflict en Coöperatie A&O 122
Connectionistische Modellen PSN 332
Consciousness and Unconscious Processes PSN 343
Contacturen Opl. Statuut 433
Controverses Psychologische Methodenleer PML 266
Coördinatoren programmagroepen (overzicht) Algemeen v
Crea Opl. Statuut 428
Creating Internet Tests PML 283
Creativiteit, Kernthema Bach. 2e jaar 58
Creativity and Innovation (ResMas) A&O 129
Cross-Cultural Psychology SPS 371
Cultuur- en Gezondheid KPS 157
Curriculum GZ-master Masters 88
Curriculum Research Master Masters 87
Cursusinformatie A&O A&O 99
Cursusinschrijving programmagroep Klinische Psychologie KPS 139
Cursussen GZ master Masters 88
Cursussen, Aanmelding voor Algemeen iii
Deeltijdopleiding Deeltijd 397
Deeltijdopleiding Bachelor, Overzicht Deeltijd 398
Deficiënties OER Bachelor 448
Derde bachelorjaar Arbeids- en Organisatiepsychologie A&O 101
Derde bachelorjaar Klinische Psychologie KPS 142
Derde bachelorjaar Ontwikkelingspsychologie OPS 193
Derde bachelorjaar Psychologische Methodenleer PML 256
Derde bachelorjaar Psychonomie PSN 305
Derde bachelorjaar Sociale Psychologie SPS 355
Derde bachelorjaar, Algemene informatie Bach. 3e jaar 69
Derde bachelorjaar, Keuzemogelijkheden Bach. 3e jaar 72
Derde bachelorjaar, Opzet Bach. 3e jaar 71
Designing Interview and Survey Schedules PML 284
Designing Tests and Psychometric Questionnaires PML 276
Development of the Self-System OPS 224
Developmental Psychopathology OPS 245
Diagnostiek 1: Psychodiagnostiek KPS 159
Diagnostiek 2: Klinische Neuropsychologie PSN 333
Diagnostiek 2: Practicum Klinische Psychodiagnostiek KPS 169
Diagnostiekpracticum Ontwikkelingspsychologie OPS 211
Digitale bibliotheek Opl. Statuut 417
Directeur Onderwijsinstituut OWI iv
DOA: Design, Operationalisatie en Analyse (Organisatieonderzoek 1) A&O 114
Doctoraal Programma Oude Stijl Deeltijd Deeltijd 403
Doctoraalexamen Opl. Statuut 437
Doelstellingen opleiding OER Bachelor 448
Doelstellingen van het programma Algemeen 3
EC studiepunten Algemeen 3
ECTS (European Credit Transfer System) Opl. Statuut 433
studiegids09-10.indb 499 9-6-2009 12:22:32
499

500
Trefwoordenlijst
Eerstejaarsweekend VSPA Opl. Statuut 422
Eindtermen Master OER Master 448
Eindtermen master OER Master 463
E-mail voor studenten Opl. Statuut 419
Emotieleer, Algemene SPS 362
Emoties, Basisprogramma Brein en Cognitie 7 PSN 322
Emotionele Ontwikkeling OPS 204
EPOS (Experimenteel Psychologische Onderzoeksschool) Opl. Statuut 416
EPP (Experimentele Psychopathologie) Opl. Statuut 416
Ethiek, Commissie Opl. Statuut 416
Evaluatiecommissie Opl. Statuut 413
Evidence-based theorie en praktijk (Psychologische Interventies I) KPS 164
Evidence-based tussen wetenschap en praktijk OPS 225
Evolutionaire Psychologie, Kernthema Bach. 2e jaar 60
Examen aansluitmaster OER Master 470
Examen- en Tentamenregeling Opl. Statuut 434
Examencommissie Opl. Statuut 413
Examencoördinatie OWI iv
Examenregeling propedeuse Propedeuse 7
Examens Opl. Statuut 436
Experimental Design, Basisprogramma Brein en Cognitie 9 PSN 314
Experimental psychopathology: Cogntive behavioural processes KPS 181
Experimental psychopathology: the use of experimental models KPS 182
Experimentatie, Basisprogramma Brein en Cognitie 8.1 PSN 315
Experimenteel Psychologische Onderzoeksschool (EPOS) Opl. Statuut 416
Experimentele Klinische Psychologie KPS 139
Experimentele Psychopathologie (EPP) Opl. Statuut 416
Experimentele Sociale Psychologie SPS 358
Experimenteren 1 SPS 372
Experimenteren 2 SPS 380
Faciliteiten Opl. Statuut 417
Faculteitsreglement Opl. Statuut 409
Folia Opl. Statuut 426
Forensische Psychologie KPS 171
Fraude Opl. Statuut 435
Functieleer Propedeuse 22
Functieleer, Toegepaste PSN 339
Gedragsregels voor Psychologen Opl. Statuut 416
Gegeneraliseerde Lineaire Modellen PML 265
Gehandicapten, Voorzieningen Opl. Statuut 421
Gekwetste Zelf, het OPS 226
Geldigheidsduur tentamens OER Bachelor 456
Geldigheidsduur tentamens OER Master 469
Gele kaart Bach. 3e jaar 80
Gesprekspracticum Bach. 2e jaar 53
Getuigschriften aansluitmaster OER Master 470
Gezondheidszorgpsycholoog (vereiste vooropleiding) Bach. 3e jaar 76
Grensgebieden van de klinische psychologie KPS 161
Grondslagen van de Methodologie PML 263
Grondslagen van de Psychologie Bach. 2e jaar 49
Group Life SPS 394
GZ -aantekening Bach. 3e jaar 76
GZ-psychologie, selectieve master Masters 88
Handicaps en tentamens OER Master 468
Helpdesk Algemeen v
HelpDesk ICT Opl. Statuut 420
Herkansen van tentamens Opl. Statuut 434
Herkansingen propedeuse Propedeuse 32
Hogere Mentale Processen, Basisprogramma Brein en Cognitie 5 PSN 320
Honours Bachelordiploma Bach. 3e jaar 81
Honours Bachelordiploma Opl. Statuut 436
Honoursbachelor A&O A&O 102
Honoursprogramma Klinische Psychologie KPS 143
Honoursprogramma Ontwikkelingspsychologie OPS 196
Honoursprogramma propedeuse Propedeuse 8
Honoursprogramma Psychologische Methodenleer PML 257
studiegids09-10.indb 500 9-6-2009 12:22:32

Trefwoordenlijst
Honoursprogramma Psychonomie PSN 306
Honoursprogramma Sociale Psychologie SPS 356
IC (Informatiseringscentrum) Opl. Statuut 418
ICT coördinator in het onderwijs OWI iv
Informatie afstudeeropdracht psychonomie PSN 303
Informatie Beheer Groep Algemeen iii
Informatievoorziening Opl. Statuut 425
Informatiseringscentrum (IC) Opl. Statuut 418
Inhoudsopgave Algemeen ii
Inleiding in de Psychologie Propedeuse 11
Inleiding Programmeren PSN 324
Inschrijfvormen en studiefinanciering Algemeen 3
Inschrijven vakken Psychonomie PSN 303
Inschrijving gedurende het studiejaar Opl. Statuut 432
Inschrijving UvA en Psychologie Algemeen iii
Inschrijving voor tentamens Propedeuse 33
Inschrijvingsvormen Opl. Statuut 439
Instromen in de aansluitmaster OER Master 463
Intelligence PML 285
Interessegebieden medewerkers Arbeids- en Organisatiepsychologie A&O 97
Interessegebieden medewerkers Ontwikkelingspsychologie OPS 187
Interessegebieden medewerkers Psychologische Methodenleer PML 251
Interessegebieden medewerkers Psychonomie PSN 301
Interessegebieden medewerkers Sociale Psychologie SPS 351
Internationalisering OWI iv
Internationalisering OWI vi
Internationalisering Bach. 3e jaar 78
Internet-adressen OWI iv
Interpersoonlijke, Intra- en Intergroepsprocessen SPS 364
Interuniversitaire Onderzoeksschool Psychometrie en Sociometrie (IOPS) Opl. Statuut 416
Interventiepracticum 2 (KPS) Interv. Kinderen & Jongeren KPS 229
Interventiepracticum 2 (OPS) Interv. Kinderen & Jongeren OPS 227
Interventiepracticum 2 (OPS) Neuropsychologische Interv. i/d School OPS 228
Interventies in de Arbeids- en Gezondheidspsychologie A&O 110
Interventies in de Sportpsychologie OPS 230
Interventies in de Toegepaste Sociale Psychologie SPS 392
Interviewpracticum, Social Skills Lab SPS 375
Introductie eerstejaarsstudenten Propedeuse 9
Inzage tentamens Opl. Statuut 434
Inzagerecht tentamens OER Bachelor 456
Inzagerecht tentamens OER Master 469
IOPS (Interuniversitaire Onderzoeksschool Psychometrie en Sociometrie) Opl. Statuut 416
Judicia en Bachelordiploma Bach. 3e jaar 80
Judicia en Masterexamen Masters 93
Judicium Doctoraal Opl. Statuut 437
Judicium Propedeutisch examen Opl. Statuut 436
Kantine Gebouw A Opl. Statuut 421
Kernthema’s Bach. 2e jaar 41
Kernthema’s Bach. 2e jaar 54
Keuzemogelijkheden derde bachelorjaar Bach. 3e jaar 72
Keuzeruimte binnen specialisatie Bach. 3e jaar 73
Keuzeruimte en voorbereiding specialisatie Bach. 2e jaar 40
Keuzevakken buiten Psychologie Bach. 2e jaar 41
Klachten over beoordelingen Opl. Statuut 435
KLI (Kurt Lewin Instituut) Opl. Statuut 416
Klinisch Psycholoog, voorbereidingen tot opleiding postdoctoraal KPS 142
Klinische kinder- en jeugdpsychologie/Ontwikkelingspsychopathologie KPS 140
Klinische Neuropsychologie PSN 306
Klinische Neuropsychologie 1 t/m 7, Basisprogramma Brein en Cognitie PSN 316
Klinische Neuropsychologie, Diagnostiek 2 PSN 333
Klinische Ontwikkelingspsychologie OPS 205
Klinische Ontwikkelingspsychologie (KLOP) OPS 196
Klinische Psychologie, Programmagroep KPS 133
KLOP (Klinische Ontwikkelingspsychologie) OPS 196
Kopiëren Opl. Statuut 421
Kosten Opl. Statuut 439
studiegids09-10.indb 501 9-6-2009 12:22:32
501

502
Trefwoordenlijst
Kurt Lewin Instituut (KLI) Opl. Statuut 416
Kwalitatief Onderzoek PML 271
LAC (Loopbaanadviescentrum) Bach. 3e jaar 82
LAC (Loopbaanadviescentrum) Opl. Statuut 432
Language and Memory, Advanced Topics PSN 341
Latente Variabele Modellen PML 264
Leadership (ResMas) A&O 130
Leenpas bibliotheek Opl. Statuut 418
Leertheorie en Psychopathologie KPS 162
Leiderschap A&O 111
Leren en geheugen, Basisprogramma Brein en Cognitie 4 PSN 313
LISREL PML 286
Literatuur propedeuse Propedeuse 26
Literatuurtentamen Arbeids- en Organisatiepsychologie A&O 112
Literatuurtentamen Psychologische Methodenleer PML 277
Literatuurtentamen Psychonomie PSN 325
Locatie Psychologie Opl. Statuut 408
Loopbaanadviescentrum (LAC) Bach. 3e jaar 82
Loopbaanadviescentrum (LAC) Opl. Statuut 432
LOVO (Landelijk Overleg GZ Opleidingen) Bach. 3e jaar 77
Major/Minorprogramma’s Bach. 3e jaar 73
Managementassistente directeur onderwijs OWI iv
Masterdiploma Opl. Statuut 437
Masterexamen en Judicia Masters 93
Masters Psychologie, Algemeen Masters 83
Mathematical Statistics PML 287
Medewerkers Arbeids- & Organisatiepsychologie, Interessegebieden A&O 97
Medewerkers Klinische Psychologie, Interessegebieden KPS 136
Medewerkers Onderwijsinstituut Opl. Statuut 429
Medewerkers Ontwikkelingspsychologie, Interessegebieden OPS 187
Medewerkers programmagroep Arbeids- & Organisatiepsychologie A&O 96
Medewerkers programmagroep Klinische Psychologie KPS 134
Medewerkers programmagroep Ontwikkelingspsychologie OPS 186
Medewerkers programmagroep Psychologische Methodenleer PML 250
Medewerkers programmagroep Psychonomie PSN 300
Medewerkers programmagroep Sociale Psychologie SPS 350
Medewerkers Psychologische Methodenleer, Interessegebieden PML 251
Medewerkers Psychonomie, Interessegebieden PSN 301
Medewerkers Sociale Psychologie, Interessegebieden SPS 351
Medezeggenschap Opl. Statuut 409
Medische Psychologie: Kinderen en Jongeren KPS 172
Medische Psychologie: Kinderen en Jongeren OPS 231
Medische Psychologie: Volwassenen en Ouderen KPS 174
Meetinvariantie PML 278
Mensa Agora Opl. Statuut 421
Mentoraat Arbeids- en Organisatiepsychologie A&O 99
Mentoraat Klinische Psychologie KPS 138
Mentoraat Ontwikkelingspsychologie OPS 190
Mentoraat propedeuse Propedeuse 8
Mentoraat Psychologische Methodenleer PML 253
Mentoraat Psychonomie PSN 303
Meta-analysis PML 288
Methoden van Onderzoek 1 Propedeuse 13
Methoden van Onderzoek 2A Bach. 2e jaar 44
Methoden van Onderzoek 2B Bach. 2e jaar 45
Methodological Advice PML 289
Methodologie Winkel Opl. Statuut 441
Methodologiewinkel Algemeen v
Methodologisch Forum PML 272
Mijn UvA Opl. Statuut 419
Minors bij andere opleidingen Bach. 3e jaar 73
Model Evaluation PSN 344
Modern Testtheory PML 290
Mondelinge tentamens OER Bachelor 456
Mondelinge tentamens OER Master 468
Motivatie SPS 373
studiegids09-10.indb 502 9-6-2009 12:22:33

Trefwoordenlijst
Motivatie en Arbeidsgedrag A&O 113
Multilevel and Meta-analysis OPS 246
Nederlands Instituut van Psychologen (NIP) Opl. Statuut 424
Nederlandse opleidingen Psychologie Opl. Statuut 444
Neurocognitive Aging OPS 247
Neuroimaging Advanced Analysis OPS 241
Neuroimaging and Psychopathology KPS 183
NeuroImaging I PSN 345
NeuroImaging II PSN 347
Neuropsychologie in de school OPS 213
Neuropsychologische Revalidatie PSN 334
Neuropsychologische tests, practicum PSN 317
Neurowetenschappen PSN 326
Niet-wetenschappelijk personeel Opl. Statuut 411
NIP (Nederlands Instituut van Psychologen) Opl. Statuut 424
NIP (Psychodiagnostiek Basisaantekening) Bach. 3e jaar 74
NIP-Sectie Psychologiestudenten (SPS) Opl. Statuut 424
Non-verbale Communicatie SPS 381
OC (Opleidingscommissie) Opl. Statuut 412
OER (Onderwijs- en Examenregeling): Bachelor OER Bachelor 447
OER (Onderwijs- en Examenregeling): Master OER Master 461
Ombudsman Opl. Statuut 443
Ombudsstudent Opl. Statuut 442
Omgevingspsychologie en Ontwerpen PSN 335
Onderwijs- en Examen Regeling (OER): Bachelor OER Bachelor 447
Onderwijs- en Examen Regeling (OER): Master OER Master 461
Onderwijs- en studentenzaken Opl. Statuut 428
Onderwijs en toetsing in tweede studiejaar Bach. 2e jaar 39
Onderwijs programmagroep Arbeids- en Organisatiepsychologie A&O 100
Onderwijs programmagroep Klinische Psychologie KPS 141
Onderwijs programmagroep Ontwikkelingspsychologie OPS 192
Onderwijs programmagroep Psychologische Methodenleer PML 254
Onderwijs programmagroep Psychonomie PSN 304
Onderwijs programmagroep Sociale Psychologie SPS 354
Onderwijs, toetsing en inschrijving in propedeuse Propedeuse 6
Onderwijsbalie OWI iv
Onderwijsbalie Opl. Statuut 425
Onderwijsbalie Opl. Statuut 428
Onderwijscoördinator OWI iv
Onderwijsinstituten FMG Opl. Statuut 410
Onderwijsinstituut, Medewerkers Opl. Statuut 429
Onderwijsprogramma, algemene informatie Algemeen 1
Onderwijsruimtes Opl. Statuut 406
Onderzoek programmagroep Arbeids- en Organisatiepsychologie A&O 100
Onderzoek programmagroep Klinische Psychologie KPS 139
Onderzoek programmagroep Ontwikkelingspsychologie OPS 191
Onderzoek programmagroep Psychologische Methodenleer PML 254
Onderzoek programmagroep Psychonomie PSN 304
Onderzoek programmagroep Sociale Psychologie SPS 354
Onderzoeksinstituten FMG Opl. Statuut 410
Onderzoeksinstituut Psychologie Opl. Statuut 414
Onderzoekspracticum Algemeen v
Onderzoekspracticum Bach. 2e jaar 50
Onderzoeksscholen Opl. Statuut 416
Onderzoeksschool Psychometrie en Sociometrie, Interuniversitaire (IOPS) Opl. Statuut 416
Onderzoeksschool voor Experimentele Psychopathologie (EPP) Opl. Statuut 416
Onderzoeksschool, Experimenteel Psychologische (EPOS) Opl. Statuut 416
Ontwerpen, Omgevingspsychologie en PSN 335
Ontwikkelingspsychologie Propedeuse 21
Ontwikkelingspsychologie, Programmagroep OPS 185
Ontwikkelingspsychologie, Studentenfractie OPS 187
Opbouw en Inhoud Master (inclusief studielast) OER Master 461
Openingstijden Gebouw A Opl. Statuut 408
Opleidingscommissie (OC) Opl. Statuut 413
Opleidingsstatuut Opl. Statuut 405
Opzet derde bachelorjaar Bach. 3e jaar 71
studiegids09-10.indb 503 9-6-2009 12:22:33
503

504
Trefwoordenlijst
Organisatie Afdeling Psychologie Opl. Statuut 410
Organisatie Faculteit Opl. Statuut 409
Organisatieonderzoek 1 (DOA) A&O 114
Organisatieonderzoek 2: Practicum Data-Analyse (PDA) A&O 123
Organistatieonderzoek 3: Vraagstelling en Ontwerp van Organisatieonderzoek (VOO) A&O 124
Organizational Change A&O 117
Organizational Structure and Organizational Culture A&O 116
Oude Stijl, Programma voor Deeltijders Deeltijd 403
Oude tentamens Propedeuse 34
Overzicht Deeltijdopleiding Bachelor Deeltijd 398
Overzicht propedeuse Propedeuse 7
Overzicht specialisatiecursussen Arbeids- en Organisatiepsychologie A&O 106
Overzicht specialisatiecursussen Klinische Psychologie KPS 147
Overzicht specialisatiecursussen Ontwikkelingspsychologie OPS 201
Overzicht specialisatiecursussen Psychologische Methodenleer PML 260
Overzicht specialisatiecursussen Psychonomie PSN 310
Overzicht specialisatiecursussen Sociale Psychologie SPS 361
Overzicht studieprogramma per studiejaar Algemeen 4
Overzicht studieresultaten OER Bachelor 458
Overzicht tweede bachelorjaar Bach. 2e jaar 36
Overzicht verplichte/aanbevolen vakken 2e jaar Bach. 2e jaar 43
PAG (Psychologie van Arbeid en Gezondheid) A&O 102
Paginanormen Opl. Statuut 434
Panelgesprekken Opl. Statuut 413
PDA: Practicum Data-Analyse (Organisatieonderzoek 2) A&O 123
Perceptie en Bewustzijn PSN 311
Person and Organization (ResMas) A&O 131
Personality in the Next Century PML 273
Personeelsselectie A&O 126
Persoon en Organisatie A&O 127
Persoonlijkheidsleer Propedeuse 24
Persoonlijkheidsstoornissen, Praktijk van KPS 177
Persoonlijkheidsstoornissen, Theorie van KPS 167
Philosophy of Psychology PML 291
Pierson Révész bibliotheek Opl. Statuut 417
Plagiaat, Protocol Opl. Statuut 435
Planning tweede studiejaar Bach. 2e jaar 38
Plattegrond Opl. Statuut 406
Portier Gebouw A Algemeen v
Postdoctorale opleiding Gezondheidszorgpsycholoog Bach. 3e jaar 76
Postmaster onderwijs Masters 94
Postmaster/postdoctorale opleidingen Klinische Psychologie KPS 142
Postmaster/postdoctorale opleidingen Ontwikkelingspsychologie OPS 193
Post-traumatic Stress Disorder: Aetiology and treatment KPS 176
Practica propedeuse Propedeuse 8
Practica propedeuse Propedeuse 18
Practicum Klinische Psychodiagnostiek (Diagnostiek 2) KPS 169
Practicum Neuropsychologische Tests, Basisprogr. Brein en Cognitie 8.2 PSN 317
Practicum Schoolgerelateerde Identiteitsproblemen OPS 233
Practicum Sociale Cognitie OPS 234
Practicumdeelname OER Bachelor 454
Practicumgroepbegeleiders Opl. Statuut 440
Practicumgroepen Academische Vaardigheden / VRT-1 Propedeuse 18
Practicumgroepen propedeuse Algemeen v
Praktijk van Persoonlijkheidsstoornissen KPS 177
Presentatie van de Sociale Psychologie SPS 365
Privacyregeling Opl. Statuut 430
Proefpersoonschap en Testweek Propedeuse 15
Programma Deeltijd Bachelor Deeltijd 400
Programmagroep Arbeids- en Organisatiepsychologie A&O 96
Programmagroep Klinische Psychologie KPS 134
Programmagroep Ontwikkelingspsychologie OPS 185
Programmagroep Psychologische Methodenleer PML 249
Programmagroep Psychonomie PSN 299
Programmagroep Sociale Psychologie SPS 349
Programmagroepcoördinatoren Algemeen v
studiegids09-10.indb 504 9-6-2009 12:22:33

Trefwoordenlijst
Programmagroepen Opl. Statuut 411
Programming Skills: Authorware and Presentation PML 293
Programming Skills: Authorware and Presentation PML 293
Programming Skills: R PML 295
Propedeuse Bachelor Propedeuse 5
Propedeuse Bachelor Deeltijd Deeltijd 401
Propedeuse examen Propedeuse 9
Propedeuse Examenregeling Propedeuse 7
Propedeuse Planning Propedeuse 6
Propedeuse rooster Propedeuse 27
Propedeuse schema Propedeuse 7
Propedeuse volgordeverplichting Propedeuse 7
Propedeusepractica Propedeuse 18
Propedeutisch examen Opl. Statuut 436
Prosociaal gedrag in de HRM-praktijk A&O 128
Pro-social Behaviour and Altruism SPS 382
Protocol Plagiaat Opl. Statuut 435
Psychoanalyse: de stand van zaken KPS 163
Psychodiagnostiek Basisaantekening Bach. 3e jaar 74
Psychodiagnostiek, Casussen Bach. 3e jaar 75
Psychodiagnostiek, Diagnostiek I KPS 159
Psychofarmacologie PSN 336
Psychofysiologie Propedeuse 12
Psychologieopleidingen in Nederland Opl. Statuut 444
Psychologische Interventies 1: Evidence-based theorie en praktijk KPS 164
Psychologische Interventies 2: Relatie- en Gezinstherapie KPS 179
Psychologische Interventies 2: Volwassenen KPS 178
Psychologische Methodenleer, Programmagroep PML 249
Psychologische Methodenleer, Studentenfractie PML 251
Psycholoog Trainer, Registratieregeling Bach. 3e jaar 74
Psycholoog Trainer, Route (Master) SPS 358
Psychometrics PML 297
Psychonomie en Klinische Neuropsychologie, Studentenfractie PSN 301
Psychonomie, Programmagroep PSN 299
Psychopathologie Propedeuse 17
Psychopathologie en psychiatrische classificatie KPS 154
Psychopathologie voor Klinisch Neuropsychologen PSN 327
Psychophysiological Experimentation PSN 337
PTSS: Aetiology and treatment KPS 176
Puntenwaardering (studiepunten) Opl. Statuut 434
Rechtsbescherming Opl. Statuut 442
Recruitment, Selection and Workperformance A&O 119
Registratieregeling Psycholoog-trainer Bach. 3e jaar 74
Relatie- en Gezinstherapie, Psychologische Interventies 2 KPS 179
Research Master Masters 85
Research Master Psychology OWI iv
RINO Masters 94
Roeterseilandcomplex, Zalen Opl. Statuut 407
Rooster propedeuse Propedeuse 27
Route Psycholoog Trainer (Master) SPS 358
Route Sociale Psychologie (Master) SPS 357
Routebeschrijving Opl. Statuut 408
Schakelprogramma toelating aansluitmaster OER Master 462
Schema propedeuse Propedeuse 7
Schoolpsychologie OPS 195
Schoolpsychologie OPS 206
Schoolpsychologie, Aantekening Bach. 3e jaar 78
Schoolpsychologie, Kernthema Bach. 2e jaar 56
Scientific Writing and Presenting PML 298
Secretariaat Arbeids- en Organisatiepsychologie A&O 96
Secretariaat Klinische Psychologie KPS 134
Secretariaat Ontwikkelingspsychologie OPS 186
Secretariaat Psychologische Methodenleer PML 250
Secretariaat Psychonomie PSN 300
Secretariaat Sociale Psychologie SPS 350
Secretariaten programmagroepen (overzicht) Algemeen v
studiegids09-10.indb 505 9-6-2009 12:22:34
505

506
Trefwoordenlijst
Sectie Psychologiestudenten (SPS) - NIP Opl. Statuut 424
Seksuologie KPS 166
Selectie Cognitive Science Masters 89
Selectie Research Master Masters 86
Selectieve master Cognitive Science Masters 89
Selectieve master GZ -psychologie Masters 88
Selectieve Research Master Masters 85
Self-regulation SPS 383
Semesteraanmelding Algemeen iii
Service- & Informatiecentrum (SIC) UvA Opl. Statuut 426
SIC (Service- & Informatiecentrum UvA) Opl. Statuut 426
Slaap/Waak Stoornissen PSN 338
Sleutel tentamen Propedeuse 34
Sociaal-psychologisch Onderzoek SPS 366
Social Cognitive Development OPS 235
Social Neuroscience SPS 395
Social Skills Lab, Interviewpracticum SPS 375
Social Skills Lab, Teamwerk SPS 376
Social Skills Lab, Trainersopleiding SPS 384
Sociale Beïnvloeding SPS 374
Sociale Cognitie SPS 367
Sociale Ontwikkeling OPS 207
Sociale Psychologie Propedeuse 20
Sociale Psychologie van Emoties SPS 387
Sociale Psychologie van het Zelf SPS 388
Sociale Psychologie, Programmagroep SPS 349
Sociale Psychologie, Studentenfractie SPS 351
Somatoforme stoornissen KPS 155
Specialisatie, Toelating tot en voorlichting over Bach. 2e jaar 42
Specialisatiecursussen Arbeids- en Organisatiepsychologie, Overzicht A&O 106
Specialisatiecursussen Klinische Psychologie, Overzicht KPS 147
Specialisatiecursussen Ontwikkelingspsychologie, Overzicht OPS 201
Specialisatiecursussen Psychologische Methodenleer, Overzicht PML 260
Specialisatiecursussen Psychonomie, Overzicht PSN 310
Specialisatiecursussen Sociale Psychologie, Overzicht SPS 361
Specialisatiecursussen, Aanmelding Bach. 3e jaar 79
Specialisatiekeuze, Studeren zonder Bach. 3e jaar 72
Specialisaties Bach. 3e jaar 70
Specialisaties aansluitmaster Masters 85
Specialisaties combineren Bach. 3e jaar 73
Specialisatievakken tweede bachelorjaar Bach. 2e jaar 41
Spiegeloog Opl. Statuut 426
SPON (Postdoctorale Opleidingen) Bach. 3e jaar 77
Sportpsychologie, Aantekening Bach. 3e jaar 74
Sportpsychologie, Interventies in de OPS 230
Sportpsychologie, Kernthema Bach. 2e jaar 59
Sportpsychologie, Verdieping OPS 236
SPS Sectie Psychologiestudenten - NIP Opl. Statuut 424
SPSS Bach. 2e jaar 46
Stage Opl. Statuut 441
Stagebegeleiding Opl. Statuut 441
Stagebijeenkomsten Klinische Neuropsychologie, Collectieve PSN 330
Stagebijeenkomsten Ontwikkelingspsychologie, Collectieve OPS 221
Stages in aansluitmaster Masters 91
Stages Ontwikkelingspsychologie OPS 199
Statistiek Propedeuse 14
Statistiek voor Klinisch Neuropsychologen PSN 328
Statuut Opleiding Opl. Statuut 405
Stemmingsstoornissen KPS 156
Stereotypen 2: Toepassingen SPS 390
Stereotypes 1: Basic Principles SPS 389
STOP (Studenten Overleg Psychologie) Opl. Statuut 413
Stroom 1 Bach. 2e jaar 38
Stroom 1: collegerooster eerste semester Bach. 2e jaar 61
Stroom 1: collegerooster tweede semester Bach. 2e jaar 63
Stroom 2 Bach. 2e jaar 39
studiegids09-10.indb 506 9-6-2009 12:22:34

Trefwoordenlijst
Stroom 2: collegerooster eerste semester Bach. 2e jaar 64
Stroom 2: collegerooster tweede semester Bach. 2e jaar 65
Stroom 3 Bach. 2e jaar 39
Stroomschema’s tweede studiejaar Bach. 2e jaar 38
Studenten Overleg Psychologie (STOP) Opl. Statuut 413
Studentenartsen Opl. Statuut 427
Studentendecanen Opl. Statuut 427
Studentenfractie Arbeids- en Organisatiepsychologie A&O 97
Studentenfractie Klinische Psychologie KPS 135
Studentenfractie Ontwikkelingspsychologie OPS 187
Studentenfractie Psychologische Methodenleer PML 251
Studentenfractie Psychonomie en Klinische Neuropsychologie PSN 301
Studentenfractie Sociale Psychologie SPS 351
Studentenmail Opl. Statuut 419
Studentenpsychologen Opl. Statuut 427
Studentenraad Opl. Statuut 412
Studentensport Opl. Statuut 428
Studeren in het buitenland Bach. 3e jaar 78
Studeren in het buitenland Opl. Statuut 441
Studeren in het buitenland - Internationalisering OWI vi
Studieadvies propedeuse Propedeuse 8
Studieadvisering Arbeids- en Organisatiepsychologie A&O 98
Studieadvisering Klinische Psychologie KPS 138
Studieadvisering Ontwikkelingspsychologie OPS 190
Studieadvisering Psychologische Methodenleer PML 253
Studieadvisering Psychonomie PSN 303
Studieadvisering Sociale Psychologie SPS 353
Studieadviseurs OWI iv
Studieadviseurs Opl. Statuut 429
Studiebegeleiding Opl. Statuut 429
Studiebegeleiding aansluitmaster OER Master 470
Studiebegeleiding en -advisering in propedeuse Propedeuse 8
Studiebelasting Deeltijd Deeltijd 399
Studiecentra Opl. Statuut 418
Studieduur Deeltijd Deeltijd 399
Studiefinanciering Opl. Statuut 440
Studiefinanciering en inschrijfvormen Algemeen 3
Studiefinanciering, Regiokantoor Opl. Statuut 428
Studiekosten Opl. Statuut 439
Studielast Opl. Statuut 434
Studieprogramma Deeltijd Deeltijd 400
Studieprogramma overzicht per studiejaar Algemeen 4
Studiepunten Opl. Statuut 434
Studiepunten (EC) Algemeen 3
Studieruimten Opl. Statuut 418
Studievaardigheden Opl. Statuut 439
Studievereniging VSPA Algemeen v
Studievereniging VSPA Opl. Statuut 421
Studievertraging Opl. Statuut 439
Studievoortgangsrapportage Propedeuse 8
Studievoortgangsregistratie Opl. Statuut 440
Studieweb Opl. Statuut 420
Studying Psychology at the UvA Algemeen vi
Syllabiverkoop Opl. Statuut 426
Symposium, Basisprogramma Brein en Cognitie 8.3 PSN 319
Taal van de opleiding Opl. Statuut 433
Taal, Basisprogramma Brein en Cognitie 6 PSN 321
Teamwerk, Social Skills Lab SPS 376
Telefoonnummers programmagroepen Algemeen v
Temperamentsontwikkeling en Psychopathologie OPS 216
Tentamenbundel Propedeuse 34
Tentamencoördinator propedeuse en algemeen doctoraal OWI iv
Tentameninschrijving Propedeuse 33
Tentameninschrijving A&O A&O 100
Tentameninschrijving Klinische Psychologie KPS 139
Tentameninschrijving Ontwikkelingspsychologie OPS 190
studiegids09-10.indb 507 9-6-2009 12:22:34
507

508
Trefwoordenlijst
Tentameninschrijving Psychonomie PSN 303
Tentameninschrijving Sociale Psychologie SPS 354
Tentamenlocaties Propedeuse 34
Tentamenprocedure Propedeuse 33
Tentamenrooster Propedeuse Propedeuse 32
Tentamenrooster tweede bachelorjaar Bach. 2e jaar 67
Tentamens en beoordelingen Opl. Statuut 434
Tentamens en beoordelingen OER Bachelor 455
Tentamens en beoordelingen OER Master 467
Tentamens en handicaps OER Bachelor 455
Tentamens, Bezwaarschriften Opl. Statuut 438
Tentamens, herkansingen en examens OER Bachelor 455
Tentamens, herkansingen en examens OER Master 468
Tentamens, Uitslagtermijn OER Bachelor 456
Tentamens, Uitslagtermijn OER Master 468
Tentamensleutel Propedeuse 34
Tentamenuitslagen Propedeuse 34
Tentamenvormen Opl. Statuut 434
Testconstructie PML 274
Testsiteconstructie PML 279
Testverkorting PML 275
Testweek Propedeuse 15
Testweekcoördinatie & Proefpersoonuren Algemeen v
Theorie van Persoonlijkheidsstoornissen KPS 167
Toegang masters en mastercursussen Masters 90
Toegepaste Functieleer PSN 339
Toegepaste Klinische Psychologie KPS 141
Toegepaste Sociale Psychologie SPS 358
Toegepaste Statistiek in de Ontwikkelingspsychologie 1 OPS 217
Toegepaste Statistiek in de Ontwikkelingspsychologie 2 OPS 237
Toelating tot Aansluitmaster OER Master 462
Toelating tot Bachelor OER Bachelor 448
Toelating tot en voorlichting over specialisatie Bach. 2e jaar 42
Toelating tot masterprogramma’s Masters 84
Toelating tot onderdelen tweede bachelorjaar Bach. 2e jaar 37
Toelating tweede studiejaar Propedeuse 9
Toelatingsonderzoek (Colloquium Doctum) OER Bachelor 448
Toelatingsvoorwaarden specialisatie Bach. 3e jaar 79
Toetalingsvoorwaarden afstudeeropdracht aansluitmaster Masters 92
Trainersaantekening Bach. 3e jaar 74
Trainersopleiding (Practicum en Capita Selecta) SPS 384
Tweede bachelorjaar Bach. 2e jaar 35
Tweede bachelorjaar, Collegerooster Bach. 2e jaar 61
Tweede bachelorjaar, Overzicht Bach. 2e jaar 36
Tweede bachelorjaar, Tentamenrooster Bach. 2e jaar 67
Tweede bachelorjaar: Aanbevolen vakken per specialisatie Bach. 2e jaar 43
Uitschrijving gedurende het studiejaar Opl. Statuut 432
Uitslagen tentamens propedeuse Propedeuse 34
Uitslagtermijn tentamens OER Bachelor 456
Uitslagtermijn tentamens OER Master 468
Universiteitsbibliotheek Opl. Statuut 417
Use of experimental models (EPP) KPS 182
Vakantie en vrije dagen Algemeen iii
Vakken GZ-master Masters 88
Vakken Research Master Masters 87
Validiteit van Meetinstrumenten PML 280
Vergelijkingsprocessen in Cognitie en Gedrag SPS 377
Verplichte vakken 2e jaar per specialisatie Bach. 2e jaar 43
Verslaving: Theorie en behandeling KPS 180
Vertrouwenspersoon Opl. Statuut 431
Verwerking van & Rapportage over Teksten 1 (deeltijd) Propedeuse 25
Verwerking van & Rapportage over Teksten 1 (VRT-1) Propedeuse 18
Verwerking van & Rapportage over Teksten 2 (VRT-2) Bach. 2e jaar 47
Volgordeverplichting OER Bachelor 454
Volgordeverplichting OER Master 467
Volgordeverplichting propedeuse Propedeuse 7
studiegids09-10.indb 508 9-6-2009 12:22:35

Trefwoordenlijst
Volwassenen, Psychologische Interventies 2 KPS 178
VOO: Vraagstelling en Ontwerp van Organisatieonderzoek (Organisatieonderzoek 3) A&O 124
Voorbereiding specialisatie en keuzeruimte Bach. 2e jaar 40
Voorlichting specialisatie Bach. 2e jaar 42
Voorlichting Testgebruik OPS 239
Voorlichting, Reclame en Beinvloeding SPS 391
Voorzieningen Gehandicapten Opl. Statuut 421
Vrij bachelorexamen Bach. 3e jaar 72
Vrij programma aansluitmaster OER Master 466
Vrije dagen en vakantie Algemeen iii
Vrije keuzeruimte algemeen Bach. 3e jaar 73
Vrijstellingen Propedeuse 9
Vrijstellingen OER Bachelor 457
Vrijstellingen OER Master 469
Vrouwelijke Identiteit, Kernthema Bach. 2e jaar 55
VRT 1: Deeltijd Propedeuse 25
VRT 1: Voltijd Propedeuse 18
VRT 2 Bach. 2e jaar 47
VSPA Opl. Statuut 421
VSPA Boekenbalie Opl. Statuut 422
VSPA Commissies Opl. Statuut 423
VSPA Studievereniging Algemeen v
Website Psychologie Opl. Statuut 425
Werkgroepen Ontwikkelingspsychologie OPS 208
Werkgroepen Sociale Psychologie SPS 368
Werkstuk in aansluitmaster Masters 91
Werkstukbegeleiding Opl. Statuut 441
Werkstukbijeenkomsten Ontwikkelingspsychologie, Collectieve OPS 223
Werkstukken Ontwikkelingspsychologie OPS 200
Wetenschappelijk personeel Opl. Statuut 411
Wiskunde cursus en toets Propedeuse 10
Woordenboeken Opl. Statuut 435
Working in Groups A&O 118
Zalen Roeterseilandcomplex Opl. Statuut 407
Zelf, Sociale Psychologie van het SPS 388
Vakken Gz-master Masters 91
Vakken Research Master Masters 87
Validiteit van Meetinstrumenten PML 278
Vergelijkingsprocessen in Cognitie en Gedrag SPS 391
Verplichte vakken 2e jaar per specialisatie Bach. 2e jaar 43
Verslaving: Theorie en evidence-based behandelingen KPS 174
Vertrouwenspersoon Opl. Statuut 430
Verwerking van & Rapportage over Teksten 1 (deeltijd) Propedeuse 25
Verwerking van & Rapportage over Teksten 1 (VRT-1) Propedeuse 18
Verwerking van & Rapportage over Teksten 2 (VRT-2) Bach. 2e jaar 47
Visitatiecommissie Opl. Statuut 441
Volgordeverplichting OER Bachelor 458
Volgordeverplichting OER Master 466
Volgordeverplichting propedeuse Propedeuse 7
Volwassenen, Psychologische Interventies 2 KPS 185
VOO: Vraagstelling en Ontwerp van Organisatieonderzoek (Organisatieonderzoek 3) A&O 131
Voorbereiding afstudeeropdracht Doctoraal 98
Voorbereiding specialisatie Bach. 2e jaar 40
Voorlichting specialisatie Bach. 2e jaar 42
Voorlichting Testgebruik OPS 240
Voorlichting, Reclame en Consumentengedrag SPS 392
Voorwaarden afstudeeropdracht Doctoraal 98
Voorzieningen Gehandicapten Opl. Statuut 420
Vrij bachelorexamen Bach. 3e jaar 72
Vrije dagen en vakantie Algemeen iii
Vrije keuzeruimte algemeen Bach. 3e jaar 73
Vrijstellingen Propedeuse 9
Vrijstellingen OER Bachelor 458
Vrijstellingen OER Master 465
Vrouwelijke Identiteit, Kernthema Bach. 2e jaar 55
VRT 1: Deeltijd Propedeuse 25
studiegids09-10.indb 509 9-6-2009 12:22:35
509

510
Trefwoordenlijst
VRT 1: Voltijd Propedeuse 18
VRT 2 Bach. 2e jaar 47
VSPA Opl. Statuut 421
VSPA Boekenbalie Opl. Statuut 422
VSPA Commissies Opl. Statuut 422
VSPA Studievereniging Algemeen v
Website Psychologie Opl. Statuut 424
Werken in Groepen A&O 125
Werkgroepen Sociale Psychologie SPS 368
Werkstuk Doctoraal 98
Werkstuk in aansluitmaster Masters 92
Werkstukbegeleiding Opl. Statuut 439
Werkstukbijeenkomsten Ontwikkelingspsychologie, Collectieve OPS 222
Werkstukken Ontwikkelingspsychologie OPS 204
Werving, Selectie en Arbeidsprestaties A&O 126
Wetenschappelijk personeel Opl. Statuut 411
Wiskunde cursus en toets Propedeuse 10
Woordenboeken Opl. Statuut 443
Zalen Roeterseilandcomplex Opl. Statuut 405
Zelf, Sociale Psychologie van het SPS 376
studiegids09-10.indb 510 9-6-2009 12:22:35

Telefoonlijst
Naam Vakgroep Kamer Tel
Aaronson, prof. dr. N.K. KP 828 6810
Abels Reguera, mw drs. M.L.M.T. KP A - B19 6809
Ast, mw. V.A. van, M.Sc. KP 804 6039
Baas, drs. M. A&O 1009 7093
Bakker, BSc. B.A. WABO 515 5845
Bakker, mw. drs. M. PML 525 6763
Beckers, dr. T.R.J. KP 825 8602
Beek, dr. E. van OPs 725 6829
Beersma, mw dr. B. A&O 1016 6754
Bekker, mw. G.J. OWI 217 6126
Belt, R. van de AVD/TOP A - B28 6805
Bers, mw.drs. B.M.W.C. van OPs 706 6832
Bexkens, mw. A., M.Sc. OPs 720 8772
Bibliotheek, Uitleenbureau BIB Roetersstraat 11 4273
Bllois, mw.drs. Van A&O 1006 8670
Blokdijk, MSc. mw. B. WABO 515 5845
Boeck, prof. dr. P. de PML 519 6870
Boeschoten, mw. R.E. WABO 515 5845
Bogerd-Schaefers, mw. A.M.H.W. PN 620 6840
Boo, mw dr. G.M. de KP 809 6817
Borsboom, dr. D. PML 521 6882
Bos, mw. M.G.N., M.Sc. KP 806 8608
Bos, mw.drs. R. SP 907 6658
Both, mw. drs. L. WABO 512 6783
Bouwmeester, mw. J. den FMG 913 4040
Brouwer, P. OZI A - B24 6769
Brugman, mw.drs. E. KP 822 6825
Buijn, mw E. OPs 729 6830
Bullens, mw.drs. L. SP 904 6942
Bulte, G. TOP A - B28 7396
Campen, mw. D. van, M.Sc. OPs 720 8772
Centraal Magazijn REC B03 6627
Colizoli, mw. drs. O. PN 605 8865
Collot d’Escury-Koenigs, mw dr. A.L. OPs 711 6779
Conradi, dr. H.J. KP 824 8606
Counihan, mw. M. OPs 701 6082
Cousijn, mw. J., M.Sc. OPs 728 6830
Couvret, mw K. SP 919 6890
Cramer, mw.drs.A.O.J. PML 502 8850
Dam, mw. drs. D. van KP 820 6818
Dannenberg, mw. L.A. SP 904 6942
Degner, mw. drs. J. SP 905 6756
Denzler, dr. M. SP 923 6116
Deursen, mw. D. van OPs 728 6212
Diets, mw S. KP 828 6506
Dijk, mw.dr. K.F.L. KP 827 6113
Dijkstra, drs. K.A. SP 912 6886
Dolan, dr. C.V. PML 516 6775
Donner, dr. T. PN 620 6840
Dooremalen, dr. A.J.P.W. PML 527 6677
Doorn, drs. E.A. van SP 904 6942
Doosje, dr. E.J. SP 911 6885
Dovis, drs. S. KP 823 6298
Dreu, prof. dr. C.K.W. de A&O 1018 6865
Drosopoulos, drs. S. PN 629 6123
studiegids09-10.indb 511 9-6-2009 12:22:35
511

512
Telefoonlijst
Naam Vakgroep Kamer Tel
Dudink, dr. A.C.M. OPs 704 6834
Duijvenvoorde, mw. A.C.K. van, M.Sc. OPs 706 6832
Dutilh, drs. G. PML 529 6629
Duyx, B. A&O 1001 6633
Effting, mw drs. M. KP 813 6647
Ehring, dr. T.W.A. KP 824 6858
Eleonora, H. PN 620 6840
Elsenburg, MSc. mw. F. WABO 512 6783
Emmelkamp, prof. dr. P.M.G. KP 807 6718
Emmerik, dr. A.A.P. van KP 827 8604
Engels-Freeke, mw drs. M. PML 528 6877
EPOS onderzoekschool OzS 630 6737
Evers, dr. A.V.A.M. A&O 1008 6751
Evers, mw drs. A.K. OzS 1005 6747
Facilitheek REC P.Muidergr. 14 7575
Fischer, mw prof. dr. A.H. SP 917 6893
Förster, prof. dr. J.A. SP 925 6869
Forstmann, mw.dr. B.U. OPs 710 6281
Franses, mw.drs. R.M.L. OWI 214B 6884
Gaal, drs. S. van PN 621 6838
Gazendam, mw. F., M.Sc. KP 804 8601
Gebbink-Vinke, mw.drs. I. A&O 1002 7095
Gemen, MSc. mw. C. L. WABO 512 6783
Geuke, mw. drs. M.E.H. OZI 726 6761
Geurts, mw dr. H.M. PN 612 6843
Ghane, drs. S. KP 813 6815
Gillebaart, mw.drs. M. SP 906 6292
Goede, mw.drs. M. de A&O 1001 6968
Gomperts, dr. W.J. KP 829 8610
Grasman, dr. R.P.P.P. PML 518 6738
Greer, mw. dr. L.L. A&O 1010 8773
Groot, mw. drs. R. de OWI 214A 6911
Groot, mw. prof. dr. A.M.B. de PN 627 6844
Gunther Moor, mw.drs. B. OPs 713 6909
Hageman, M. TOP A - B28 6805
Hamel, dr. R. PN 615 6854
Handgraaf, dr. M.J.J. A&O 1012 6862
Harreveld, dr. F. van SP 921 7263
Harsay, mw.drs. H.A. OPs 713 6909
Hawk, drs. S.T. SP 914 6895
Heerebout, drs. B.T. PN 629 6123
Helpdesk ICT ICT Roetersstraat 11 2200
Hemert, mw. dr. D.A. van SP 912 6886
Hofman, mw dr. W.F. PN 609 6848
Hofmann, dr. W. OPs 727 6209
Hohnen, mw. drs. K. KP 823 6317
Hooff, mw.dr. M.L.M. van A&O 1010 8774
Hoogh, mw.dr. A.H.B. de A&O 1004 6866
Houtkooper, mw drs. S. OWI 214A 6759
Huizenga, mw.dr. H.M. OPs 712 6826
Huizinga, mw.dr. M. OPs 716 6776
Hulstijn, drs. K. WABO 515 5845
ICT Helpdesk ICT Roetersstraat 11 2200
International Office OWI 214A 6773
Jahfari, mw. S., M.Sc. OPs 724 8664
studiegids09-10.indb 512 9-6-2009 12:22:36

Telefoonlijst
Naam Vakgroep Kamer Tel
Jakab, mw drs. E. PN 611 6012
Jansen, mw.dr. B.R.J. OPs 707 6735
Janson, M.L. OWI 217 6126
Janssen, T., M.Sc. OPs 728 6729
Jonas, dr. K.J. SP 916 6888
Jostmann, dr. N.B. SP 922 6889
Kamphuis, dr. J.H. KP 826 6785
Kan, drs. K.J. PML 525 7096
Kantine gebouw A REC Gebouw A 5609
Kateman, mw drs. S. SP 908 6120
Kerkhof, prof. dr. G.A. PN/OZI 619/727 6739
Kievit, drs. R.A. PML 525 6688
Kindt, mw prof.dr. M. KP 808 6044
Kleef, dr. G.A. van SP 918 6894
Klehe, mw dr. U.-C. A&O 1015 6745
KLI - Kurt Lewin Instituut OzS 1005 6747
Klinkenberg, drs. S PML 522 6721
Knight, A.G.P. TOP A - B28 5993
Knol, mw.drs. M.H. PML 527 8709
Koele, dr. P. PML 513 6881
Koeleman, C.H. OWI 219 6771
Koen, mw.drs. J. A&O 1001 6444
Kolk, mw dr. A.M.M. KP 810 6812
Koomen, dr. W. SP 917 6893
Korucuoglu, mw. Ö., M.Sc. OPs 728 6212
Kouwenhoven, mw dr. K. PML 526 6873
Kraanen, mw.drs. F.L. KP 820 6728
Laar, mw.drs. M.C. van de OPs 713 6909
Labreserveringen OZI A - B28 6805
Lamme, prof. dr. V.A.F. PN 626 6675
Lange, prof. dr. A. KP 819 6822
Leij, drs. A.R. van der PN 614 6804
Liber, mw.dr. J.M. KP 809 6272
Linden, drs. M. van der OWI 118 7015
Linden, mw. dr. S. van KP 803 8603
Lith, mw. drs. E.A. KP 811 6107
Lobach, mw. drs. E OWI 118 7015
Loon, drs. A.M. van PN 614 6808
Lürken, mw.drs. K. A&O 1006 6734
Maas, MSc. mw. L. van der WABO 515 5845
Maas, prof. dr. H.L.J. van der PML 520 6678
Mandell, mw.dr. D.J. OPs 703 5648
Marguc, mw.drs. J. SP 914 6895
Maris, prof. dr. G.K.J. PML 527 6677
McNeill, mw.drs. I.M. A&O 1003 6859
Meer, Drs. J.J.W. van der OzS 630 6737
Meer, mw.drs. R. van der OWI 210 6912
Meertens, prof. dr. R.W. SP 901 6714
Mehra, drs. S. WABO 515 5845
Meldkamer AFD lifthal Geb. A 6260
Mellenbergh, prof. dr. G.J. PML 516 6757
Mensa Agora REC Roetersstraat 11 5270
Mertens, G.J. TOP A - B28 6760
Methodologiewinkel PML A - B25 6753
Meuwese, drs. J.D.I. PN 614 6808
studiegids09-10.indb 513 9-6-2009 12:22:36
513

514
Telefoonlijst
Naam Vakgroep Kamer Tel
Meyerbröker, mw.drs. K. KP 820 7084
Molen, drs. M.J.W. van der OPs 724 6828
Molen, mw. Dr. M. OPs 726 6857
Molen, prof. dr. M.W. van der OPs 719 6835
Molenaar, drs. D. PML 502 6584
Molenkamp, B. TOP A - B28 6760
Morina, dr. N. KP 821 8607
Mulder, mw H.J. SP 919 6890
Murre, prof. dr. J.M.J. PN 628 6722
Nauta, mw. prof.dr. A. A&O 1009 5446
Nevicka, mw.drs. B. A&O 1001 6047
Neville, drs. D. PN 611 6012
Nijenhuis, dr. J. te A&O 1009 5446
Nijssen-Lebeau, mw. F. OWI 218 6770
Nikijuluw, mw. C.F.E. KP 828 6810
Noordhof, dr. A. KP 812 7028
Notebaart, N. AVD/TOP A - B28 6805
Oberink, mw drs. H.H. KP 818 6717
Ombudsstudent AFD 118 7015
Onderwijsbalie OWI 218 6770
Oord, mw dr. S. van der KP 818 6687
Oosterwijk, mw drs. S. SP 906 6292
OP-assistenten OP 212 6851
Oppenheimer, prof. dr. L.J.T. OPs 721 6831
Osch, mw W.H.M. van PML 524 6870
Over, mw. M.I. OWI 214A 6759
Pater, mw. dr. ing. I.E. de A&O 1017 6733
Personeelsadministratie FMG 913 4040
Phaf, dr. R.H. PN 624 6841
Pligt, prof. dr. J. van der SP 920 6891
Ploeger, mw.dr. A. OPs 701 6082
Polder, L.R. OWI 218 6770
Practicumgroepbegeleiders/VRT-1 WABO 515 5845
Preenen, drs. P.T.Y. A&O 1003 8851
Prevosth, MSc. mw. M. WABO 515 5845
Prins, drs. B. OPs 729 7086
Prins, prof. dr. P.J.M. KP 816 6821
Putten, mw.drs. M. A&O 1003 7069
Raabe, mw drs. S. KP 814 6811
Raaijmakers, prof. dr. J.G.W. PN 622 6839
Raijmakers, mw.dr. M.E.J. OPs 723 7014
Ramakers, dr. G.J.A. OPs 714 6608
Ravenzwaaij, drs. D. van PML 502 8870
Receptie gebouw A AFD hal Geb. A 6228
Repro REC REC Gebouw B 6033
Researchmaster OWI 214A 6773
Ridderinkhof, prof. dr. K.R. OPs 715 6119
Ridderinkhof, prof. dr. K.R. PN 715 6119
Rienstra, mw. drs. A. PN 629 6123
Rietveld, dr. S. KP 801 6823
Rolf, mw drs. C.R. KP 815 6820
Romijn, mw J. OWI 218 7071
Roskes, mw. M. A&O 1006 8878
Rotteveel, dr. M. SP 915 6713
Rouw, mw dr. R. PN 607 6921
studiegids09-10.indb 514 9-6-2009 12:22:37

Telefoonlijst
Naam Vakgroep Kamer Tel
Ruiter, MSc. mw. E. de KP 811 6107
Rutjens, drs. B.T. SP 914 6895
Salemink, mw.dr. E. OPs 708 8663
Schalk, drs. J. van der SP 910 6744
Schijndel, mw.drs. T.J.P. van OPs 706 6832
Schilt, mw. dr. T. PN 604 8864
Schmand, prof. dr. B.A. PN 610 6849
Schmittmann, mw.drs. V.D. PML 514 8383
Schneider, mw. drs. I.K. SP 912 7098
Scholing, mw dr. H. A. KP 828 6810
Scholte, dr. H.S. PN 625 6781
Schoonmaakdienst AFD A - B05 6939
Seip, mw. drs. E.C. SP 906 6292
Sevenster, M.Sc., mw. D. KP 806 7065
Shalvi, drs. S. A&O 1001 7294
Sijbrandij, mw. T.C. OWI 217 6126
Slagter, mw. dr. H.A. PN 620 6840
Slierendrecht, mw. drs. M.E.S. SP 901 6714
Sligte, drs. D. A&O 1006 6715
Sluis, mw.drs. J.S. van OWI 214C 5855
Smid, mw. drs. W. KP 829 6716
Smit-Voskuijl, mw dr. O.F. A&O 1007 6748
Snellings, dr. P. OPs 708 7321
Soeter, mw.dr. A.C. KP 805 6874
Somsen, mw.dr. R.J.M. OPs 704 6827
Spaan, M. TOP A - B28 6559
Spaan, mw. dr. P.E.J. PN 623 6644
Spaan, mw. M.M.T. TOP A - B28 6766
Spiegeloog redactie AFD 903 6758
Spiering, dr. M. KP 814 6816
Spits, mw. drs. M.E. WABO 515 5845
Starreveld, dr. P.A. PN 616 6855
Stegeren, mw dr. A.H. van KP 812 6799
Straatemeier, mw.drs. M. PML 522 6876
Studentenfractie Opleidingscommissie AFD 118 7015
Studie-adviseur 1 OWI 214C 5855
Studie-adviseur 2 OWI 214B 6884
Studiecentrum IC Roeterseiland ICT Roetersstraat 11 5564
Taal, mw dr. M.H. OPs 718 6676
Talamini, mw.dr. L.M. PN 628 6845
Tentamencoördinator OWI 214A 6759
Testweek en Proefpersoonuren OZI A - B24 6769
Teunisse, drs. M. OWI 215 6846
Valk, drs. G.H. OP 211 6850
Vandenbroucke, mw. drs. A.R.E. PN 621 6838
Veen, drs. J.N.P. van KP 829 6716
Veen, mw. S. van OPs nnb nnb
Velden, mw. dr. F.S. ten A&O 1009 6755
Verbrugge, MSc. J. WABO 515 5845
Verduijn, mw H. AFD 913 6780
Verheul, prof. dr. R. KP 828 6810
Vermeulen, mw J.H. A&O 1002 6860
Vervliet, dr. B. KP 825 6768
Vervoort, mw. drs. L. KP 813 6814
Vianen, mw prof. dr. A.E.M. van A&O 1013 6856
studiegids09-10.indb 515 9-6-2009 12:22:37
515

516
Telefoonlijst
Naam Vakgroep Kamer Tel
Vinckers, H.H. KP 828 6810
Visser, dr. I. OPs 709 6723
Visser, drs. K.H. OWI 216 6772
Visser, prof.dr. S. KP 829 6716
Vliek, drs. M.L.W. SP 909 6897
Vliet, mw drs. P. van PML 527 6603
Vorst, drs. H.C.M. PML 530 6875
Voskens, drs. R.A. WABO 515 5845
VRT-2 Secretariaat OWI 219 6771
VSPA - Boekenbalie AFD A - B40a 1969
VSPA - studievereniging AFD 105 6774
Waals, P.K. van der OWI 218 6770
Wagenmakers, dr. E.M. PML 523 6420
Waldorp, dr. L.J. PML 523 6420
Weeda, Drs. W.D. OPs 705 6908
Weil, mw. drs. A.S. OWI 214A 6773
Well, mw.dr. S.M. van KP 805 7082
Weltevreden, drs. G.M. OPs 704 6834
Werf, dr. S.P. van der PN 603 6845
Wetzels, drs. R.M. PML 502 8871
Wicherts, dr. J.M. PML 518 7067
Wiers, prof.dr. R. OPs 722 6842
Wiersema, mw dr. D.V. SP 910 6744
Wildenberg, dr. W.P.M. van den OPs 710 6686
Winkel, J., M.Sc. OPs 724 6653
Wirtz, drs. C. SP 901 6714
Wit, mw.dr. S. de OPs 703 5648
Witteveen, mw. drs. S.C. PsBio 604 6853
Wokke, drs. M. PN 614 6804
Zand Scholten, mw drs. A. PML 529 8869
Zandvliet, mw. drs. E. OWI 214A 6910
Zeguers, mw. M., M.Sc. OPs 705 6908
Zult, D.B. PML 529 6880
Zuuren, mw dr. F.J. van KP 829 6716
studiegids09-10.indb 516 9-6-2009 12:22:37