Studiegids - Universiteit van Amsterdam

Studiegids 2012/2013 

Opleidingen Psychologie 

Universiteit van Amsterdam 

Ψ

Inhoudsopgave 

Algemene informatie iii 

Hoofdstuk 1: Onderwijsprogramma Algemeen 1 

Hoofdstuk 2: Bachelor Propedeuse 7 

• Overzicht van de propedeuse 9 

• Studie-onderdelen 16 

• Literatuurlijst 32 

• Onderwijsrooster 33 

• Tentamenrooster 37 

Hoofdstuk 3: Tweede bachelorjaar 39 

• Overzicht tweede studiejaar 40 

• Planning tweede studiejaar 42 

• Afzonderlijke Studie-onderdelen 50 

• Tentamenrooster verplichte tweedejaars onderdelen 77 

Hoofdstuk 4: Derde bachelorjaar, algemene informatie 79 

• Opzet derde bachelorjaar 81 

• Keuzemogelijkheden 82 

• Combineren van specialisaties 83 

• Aantekeningen 83 

• Colloquia 88 

• Toelatingsvoorwaarden 89 

• Bachelordiploma en judicia 90 

• Honoursdiploma 91 

Hoofdstuk 5: Derde bachelorjaar, specialisatie mogelijkheden 95 

• Specialisatie Arbeids- en Organisatiepsychologie 97 

• Specialisatie Brein en Cognitie 117 

• Specialisatie Klinische Neuropsychologie 135 

• Specialisatie Klinische Ontwikkelingspsychologie 153 

• Specialisatie Klinische Psychologie 173 

• Specialisatie Psychologische Methodenleer 197 

• Specialisatie Sociale Psychologie 215 

III

IV 

Inhoudsopgave 

Hoofdstuk 6: Masters Psychologie en Gezondheidszorgpsychologie, 

algemene informatie 237 

Hoofdstuk 7: Aansluitmaster Psychologie 245 

• Specialisatie Arbeids- en Organisatiepsychologie 247 

• Specialisatie Brein en Cognitie 271 

• Specialisatie Psychologische Methodenleer 291 

• Specialisatie Sociale Psychologie 309 

• Track Gedrag en Gezondheid 325 

• Track Sport- en Prestatiepsychologie 347 

• Track Training en Development 361 

Hoofdstuk 8: Aansluitmaster Gezondheidszorgpsychologie 369 

• Specialisatie Klinische Neuropsychologie 371 

• Specialisatie Klinische Ontwikkelingspsychologie 385 

• Specialisatie Klinische Psychologie 407 

• Track Klinische Forensische Psychologie 431 

Hoofdstuk 9: Research Masters 435 

• Psychology 436 

• Brain & Cognitive Sciences 438 

Hoofdstuk 10: Docenten en interessegebieden 443 

Bijlage: Het opleidingsstatuut 467 

• Onderwijs- en examenreglementen Bachelor 505 

• Onderwijs- en examenreglementen Master Psychologie 521 

• Onderwijs- en examenreglementen Master Gezondheidszorgpsychologie 533 

• Fraude- en Plagiaatregeling UvA 545 

• Regels en Richtlijnen Examencommissie 549 

Registers 

• Trefwoordenregister/cursuslijst 553 

• Telefoonlijst 571 

Zoeken kan gemakkelijk met behulp van het trefwoordenregister achterin deze gids. 

Algemene Informatie 

Inschrijving bij de UvA en bij de Opleiding Psychologie 

Elke nieuwe student psychologie meldt zich voor 15 mei aan via de website van de Informatie 

Beheer Groep: www.ib-groep.nl. Daar wordt men automatisch doorverwezen naar 

Studielink. De opleiding kent een numerus fixus en werkt met decentrale selectie. 

Aanmelding voor cursussen 

Vanaf het tweede studiejaar moet men zich aanmelden voor alle cursussen. De aanmeldingsperiodes 

zijn als volgt: 

Aanmeldperiode Semesterperiode 

1e semester 18 juni 2012 - 10 augustus 2012 3 sept. 2012- 1 februari 2013 

2e semester 17 dec. 2012 - 11 januari 2013 4 februari 2013 - 28 juni 2013 

Aanmelding voor cursussen geschiedt vanaf het tweede jaar per semester via de website van SIS: 

http://student.uva.nl/sis. Ruim voor de aanvang van een semester worden studenten hierover gemaild. 

Voor de meeste cursussen is de capaciteit beperkt. Er wordt gecontroleerd en geselec teerd op 

toelatingsvoorwaarden. Zonder tijdige aanmelding is deelname niet mogelijk. 

Vakantie en vrije dagen 

Kerstvakantie: 24 december - 4 januari (de tweede week van de kerstvakantie 

is alleen collegevrij; er kunnen wel tentamens worden gepland) 

Paasvakantie: 29 maart t/m 1 april 

Koninginnedag: 30 april 

Dag van de Arbeid: 1 mei 

Bevrijdingsdag: 5 mei 

Hemelvaartsdag: 9 mei 

Pinksteren: 20 mei 

Wijzigingen en aanvullende informatie 

Wijzigingen in deze studiegids worden voorbehouden, vooral met betrekking tot de opgenomen 

roostergegevens, omdat niet alle zalen tijdig kunnen worden geboekt. Zie voor de 

meest recente roosterinformatie www.rooster.uva.nl. Aanvullende informatie krijgt men 

doorgaans via e-mail, via Blackboard of via vermeldingen op een van de vele prikborden. 

De eventueel aangegeven prijzen van boeken zijn geschatte prijzen. 

Studeren in het buitenland/internationalisering 

Om te helpen bij de voorbereidingen op een studie in het buitenland, heeft de opleiding 

Psychologie een “International Office Psychology”. Het “International Office Psychology” 

is het beginpunt voor informatie, voorlichting en alle formele procedures voorafgaand aan 

een studieverblijf in het buitenland. Zie voor meer informatie: www.fmg.uva.nl/psy_international 

or www.studeren.uva.nl./english, or www.studeren.uva.nl/ma-psychology/. 

Studying Psychology at the Universiteit van Amsterdam 

The psychology courses offered in English are listed in the brochure “Studying Psychology 

at the Universiteit van Amsterdam”. A minimum of two foreign students is required for 

conducting a course in English. 

The department offers a two year research master in English. The research master is described 

in the study guide, Research Master Psychology or check: http://www.student. 

uva.nl/msc-psychology. 

More information about studying psychology in English can be found at: www.fmg.uva. 

nl/psy_international or www.studeren.uva.nl./english, or www.studeren.uva.nl/ma-psychology/. 

V

Onderwijsbalie 

Piet v.d. Waals 

Miro Dekker 

Belangrijke namen en Telefoonnummers Belangrijke namen en Telefoonnummers 

Dagelijks van 10.00-14.00 uur open 

voor vragen en informatie over 

studiegerelateerde zaken. Eveneens 

administratie aanschuifonderwijs. 

Onderwijsinstituut Psychologie 

525 6770 104 onderwijsbalie@psy.uva.nl 

“De Diamantbeurs” 

Weesperplein 4 

1018 XA Amsterdam 

Directeur Onderwijsinstituut en College Psychology 

Klaas Visser Voor het maken van afspraken kan men 525 6772 107 k.h.visser@uva.nl 

terecht bij Gerda Bekker. 

525 6126 

Managementassistente directeur Onderwijsinstituut 

Gerda Bekker 525 6126 

525 6770 

Studieadviseurs Psychologie 

106 g.j.bekker@uva.nl 

Rosemarijn Franses en Maartje Prevosth 

105 en studieadviseur-psy@fmg. 

Dagelijks inloopspreekuur van 10.00-14.00 uur 

Telefonisch spreekuur dinsdag tussen 10.00-11.00 uur (020 - 525 5855) 

Telefonisch spreekuur donderdag tussen 10.00-11.00 uur (020 - 525 6884) 

115 uva.nl 

Internationalisering / Studeren in het buitenland 

Sarah Plunkett Woensdag van 14.00-16.00 uur. 525 6773 102 internationaloffice-psychology 

525 6770 @uva.nl 

Onderwijscoördinator 

Cok Koeleman Aanwezig van maandag t/m donderdag. 525 6771 

525 6770 

109 c.h.koeleman@uva.nl 

Coördinator Tentamens Propedeuse en tweede jaar 

Coördinator Honoursprogramma 

Max v.d. Linden Afspraak maken per e-mail. 525 7015 101 m.a.vanderlinden@uva.nl 

Internet-adressen 

Homepage UvA: www.uva.nl Homepage Research Master: www.student.uva.nl/mscpsychology 

Homepage Psychologie: www.student.uva.nl/psy 

Webmail: webmail.student.uva.nl SIS: http://student.uva.nl/sis 

Roosters: www.rooster.uva.nl Blackboard: blackboard.uva.nl 

Algemeen 

Onderzoeks- Guido Valk 

525 6850 204 g.h.valk@uva.nl 

practicum Spreekuur: wo 12.30-13.30 uur 

Testweek Nihayra Leona 525 6769 D207a n.l.leona@uva.nl 

VSPA 

Openingstijden Boekenbalie dagelijks 

(studievereniging) 12.30-14.00 uur 

525 6790 202 info@vspa.nl 

Methodologie- Voor openingstijden: zie website 502 http://methodologiewinkel. 

winkel 

uva.nl 

Practicumgroepen 525 5845 303 

Portier Gebouw A 525 6228 

Myrna Over Afspraak maken per e-mail. m.i.over@uva.nl 

Portier 

Diamantbeurs 

525 1562 

Coördinator Research Master Psychology 

Bibliotheek 525 4273 Geb E info-fee@uva.nl 

Eveline Zandvliet Inloopspreekuur: dinsdags van 14.00- 525 6910 114 researchmaster-psychology@ 

Helpdesk Studiecentrum Roetersstraat 11, 3 

16.00 uur of afspraak maken per e-mail. 525 6770 

Coördinator ICT in het onderwijs 

Caspar Groeneveld Afspraak maken per e-mail. 525 6904 

525 6770 

103 

uva.nl 

c.groeneveld@uva.nl 

Blackboard Ondersteuning 

Paul Lodder Afspraak maken per e-mail. 525 6907 103 p.lodder@uva.nl 

525 6770 

SIS Ondersteuning (Lokaal Functioneel Beheerder) 

Thomas Petri Afspraak maken per e-mail. 525 5868 

525 6770 

Coördinator Digitaal Werkboek 

103 t.petri@uva.nl 

Maartje Prevosth Afspraak maken per e-mail 525 5855 105 m.m.prevosth@uva.nl 

Medewerker Onderwijsvernieuwing 

Rifka van der Afspraak maken per e-mail. 525 6912 102 r.vanderMeer@uva.nl 

Meer 

525 6770 

Beleidsmedewerker onderwijs en examencommissie 

Sonja Houtkooper Afspraak maken per e-mail. 525 6759 114 s.g.m.houtkooper@uva.nl 

VI VII 

e etage callcenter-ic@uva.nl 

Coördinatoren en Secretariaten programmagroepen 

Arbeids- & Organisatiepsychologie 

Secretariaat Joke Vermeulen 525 6860 405 aosecretariaat@fmg.uva.nl 

Coördinatie/ Edwin van Hooft 525 6863 408 e.a.j. vanhooft@uva.nl 

Advies 

Brein en Cognitie 

Secretariaat Hubert Eleonora 

Anna Bogerd-Schaefers 

525 6840 316 pnsecretariaat@fmg.uva.nl 

Coördinatie/ 

Advies Brein en 

Cognitie 

Coördinatie/ 

vacature 

Ien van den Berg 

525 6118 322 c.l.vandenberg@uva.nl 

Advies KNP Spreekuur: ma 14.00 - 15.00 uur 

Psychologische Methodenleer 

Secretariaat Ineke van Osch (ma-do 9.00-16.00 uur) 

Coördinatie/ Pieter Koele 

Advies 

Ontwikkelingspsychologie 

Secretariaat Ellen Buijn 

525 6870 

525 6881 

525 6830 

525 7086 

205 

218 

608 

mlsecretariaat@fmg.uva.nl 

p.koele@uva.nl 

opsecretariaat@fmg.uva.nl 

Coördinatie/ 

Advies 

Tjitske Sijbrandij 525 6796 605 t.c.sijbrandij@uva.nl

VIII 

Belangrijke namen en Telefoonnummers 

Stages Annemat Collot d’Escury 

525 6779 623 a.l.collotdescury-koenigs@ 

Inloopspreekuur: wo 9.15-11.00 uur 

uva.nl 

Klinische Psychologie 

Secretariaat Sandra Diets, Herman Vinckers 525 6810 507 kpsecretariaat-fmg@uva.nl 

Coördinatie/ Kitty Rolf 

525 6820 505 c.r.rolf@uva.nl 

Advies 

di, wo, do. 10.30-12.00 uur en 13.30- 

14.30 uur op afspraak via het secretariaat 

Stageadviseur Jeninke de Jong 

Inloopspreekuur: do 11.00-12.00 uur 

525 6824 522 j.m.dejong@uva.nl 

Sociale Psychologie 

Secretariaat Karin Couvret, Ho Jung Mulder 525 6890 410 spsecretariaat@fmg.uva.nl 

Coördinatie/ Michael Vliek 

525 6892 416 sponderwijscoordinator-fmg@ 

Advies 

Spreekuur: vr 12.00-13.00 uur 

uva.nl 

Voorlichtingsbijeenkomsten 

Kalender introductie- en voorlichtingsactiviteiten 

Wat? Voor wie? Wanneer? 

Augustus 

Introductiedag 

September 

Nieuwe voltijdstudenten maandag 27 augustus 2012 

Buitenland Manifestatie UvA Alle studenten die wellicht woensdag 10 oktober 2012 

(brede voorlichting) 

November 

willen studeren in het 

buitenland 

(15.00 - 19.00 uur) 

Voorlichting Studeren in het 1e, 2e en 3e jaarsstudenten dinsdag 6 november 2012 

buitenland (alleen gericht op die wellicht willen 

psychologie) 

studeren in het buitenland 

Voorlichting Research Master 2e en 3e jaarsstudenten 

met interesse in de ResMas 

December 

Voorlichting Stroom 1 

(voorlichtingsbijeenkomst voor 

studenten in Stroom 1 over het 2e 

semester) 

Maart 

2e jaarsstudenten die het 

OP volgen 

Voorlichting Research Master 2e en 3e jaarsstudenten 

met interesse in de ResMas 

Mei 

Voorlichting Specialisaties 

(voorlichtingen over de 

verschillende specialisaties en 

masters) 

2e jaars studenten die hun 

specialisatie gaan kiezen 

dinsdag 6 november 2013, 

13.00 - 14.00 uur, JK1.90 

woensdag 12 december 

2012 

maandag 4 maart 2013, 

15.00 - 16.00 uur, JK1.18 

vrijdag 17 mei, vrijdag 24 

mei en vrijdag 31 mei 2013 

IX

Algemene Informatie Algemene Informatie 

X XI

Hoofdstuk 1 

Onderwijsprogramma Algemeen 

Studieprogramma

Onderwijsprogramma Algemeen Onderwijsprogramma Algemeen 

1. Inleiding 

Het onderwijs in de Psychologie wordt verzorgd door twee scholen: het bachelorprogramma 

wordt verzorgd door het College Psychology en alle masteropleidingen vallen net 

als de promovendi-opleiding onder de verantwoordelijkheid van de Amsterdam Graduate 

School of Psychology. Beide scholen worden ondersteund door het Onderwijsinstituut Psychologie 

met de Onderwijsbalie als ankerpunt. 

1.1 Bachelor/masterstructuur 

Vrijwel alle Europese landen kennen nu de bachelor master structuur met driejarige bachelorprogramma’s 

en masterprogramma’s die één, twee of soms zelfs drie jaar duren. 

In Nederland is de bachelor/masterstructuur inmiddels breed ingevoerd. De bachelorfase 

duurt drie jaar, waarbij men in het geval van Psychologie een disciplinaire opleiding volgt 

die leidt tot een diploma Bachelor of Science in Psychologie. De bacheloropleiding is 

gericht op wetenschappelijke vorming en het verkrijgen van een brede kennis van de psychologie. 

Men kan na een Bachelor stoppen, maar dan is er geen sprake van een afgeronde 

opleiding tot psycholoog. Men komt met een bachelordiploma wel in aanmerking voor 

algemene beroepen waar academisch werken denkniveau wordt verwacht. Om als psycholoog 

aan de slag te kunnen moet worden doorgestroomd naar een Masterprogramma 

in de Psychologie. 

In het eerste jaar, de propedeuse, ligt de nadruk op oriëntatie, zodanig dat men een 

representatief beeld krijgt van de Psychologie. Er wordt een overzicht geboden van de Psychologie 

en haar deelgebieden, de hulpvakken statistiek en onderzoeksmethoden nemen 

een belangrijke plaats in, men ontwikkelt academische vaardigheden en leert schriftelijk 

en mondeling te presenteren. Het eerste jaar wordt afgesloten met een wetenschappelijk 

eindpaper in de vorm van een literatuuronderzoek. 

In het tweede jaar ligt de nadruk op reflectie, op onderzoeksmethoden en het onderzoekspracticum, 

op gespreksvaardigheden en op verbreding middels keuzevakken. Ook 

komen de wetenschappelijke schrijfvaardigheden opnieuw aan de orde. Het onderzoekspracticum 

wordt afgesloten met een onderzoeksverslag. 

Het derde jaar is een specialisatiejaar met de nadruk op het leren van specialistische 

kennis en het opdoen van basisvaardigheden. Men kan kiezen tussen zeven specialisaties; 

een vrij porgramma is uiteraard ook mogelijk. Het derde jaar wordt afgesloten met een 

bachelorthese. 

De Opleiding biedt twee eenjarige masteropleidingen (aansluitmasters): de master 

Psychologie en de master Gezondheidszorgpsychologie. De laatste master is speciaal 

ingericht voor de klinisch georiënteerde specialisaties. In de masterprogramma’s wordt de 

in de bachelor gekozen specialisatie voortgezet, maar men kan ook voor meer selectieve, 

specialistische tracks kiezen (bijvoorbeeld de trainersopleiding of een track zoals sporten 

prestatiepsychologie of gedrag en gezondheid). In de masterfase volgt men gevorderde 

specialistische cursussen en leert men specialistische vaardigheden. De meeste tijd wordt 

besteed aan een stage en aan zelfstandig verricht wetenschappelijk onderzoek, uitmondend 

in een afstudeeronderzoek dat men voor een publiek presenteert en verdedigt (de 

masterthese). Na afloop kan men als basispsycholoog (scientist practitioner) aan de slag 

of kiezen voor doorgaans zeer selectieve postacademische opleidingen. 

Om toegelaten te worden tot een tweejarige, engelstalige, Research Master Psychology 

moet men worden geselecteerd. Deze master kenmerkt zich door een grotere breedte 

(men moet minstens bij twee specialisaties onderdelen volgen), door een grotere nadruk 

op kleinschalig, interactief onderwijs en door de aandacht voor specialistische onderzoeksmethoden. 

Beide jaren worden afgesloten met een thesis waarin verslag wordt gedaan 

van zelfstandig verricht onderzoek. Studenten sluiten de master af met een artikel 

dat kan worden gepubliceerd in een internationaal wetenschappelijk tijdschrift. Deze 

tweejarige master kent een eigen studiegids. Zie voor meer informatie Hoofdstuk 9. 

1.2. Tarieven collegegeld & studiefinanciering 

Informatie over collegegeldtarieven en studiefinanciering is te vinden op de websites: 

www.uva.nl/onderwijs en www.ib-groep.nl. 

2. Eindtermen en doelstellingen van het programma 

In het laatste hoofdstuk is de Onderwijs- en Examen Regeling (OER) opgenomen, 

waarin tevens de doelstellingen en eindtermen van de programma’s vermeld zijn. Deze 

doelstellingen hebben betrekking op datgene wat de student moet kennen en kunnen na 

het afronden van de studie(s). De onderwijsprogramma’s zijn in opzet en inhoud direct 

gerelateerd aan de doelstellingen en eindtermen. 

3. Onderdelen en studiepunten 

Aan studieonderdelen worden studiepunten toegekend. Elk studiejaar bestaat uit 60 european 

credits (ec). Een studiepunt is equivalent aan 28 uur studie (volgen van onderwijs, 

bestuderen van leerstof, lopen van stage, verrichten van onderzoek, etc). Bij het bestuderen 

van literatuur wordt voor het bestuderen van 140 bladzijden leerstof van gemiddelde 

moeilijkheidsgraad inclusief het tentamen 28 uur gerekend. 

2 3

Onderwijsprogramma Algemeen Onderwijsprogramma Algemeen 

4. Overzicht van het studieprogramma per studiejaar 

Bachelorpropedeuse 60 ec 

• Voorbereidende statistiek 

• Inleiding in de Psychologie & Cognitieve Psychologie 

• Onderzoeksmethoden en Statistiek 1 

• Ontwikkelingspsychologie 

• Sociale Psychologie & Arbeids- & Organisatiepsychologie 

• Klinische Psychologie & Biologische Psychologie 

• Practicumgroep Wetenschappelijk Denken 1 1 

• Practicumgroep Wetenschappelijk Denken 2 1 

• Testtheorie en -praktijk incl. Onderzoeksoriëntatie door Participatie 

• Propedeusethese 

Tweede bachelorjaar 60 ec 

algemeen deel, verplichte onderdelen: 

• Onderzoeksmethoden en Statistiek 2 & SPSS 

• Controverses in Psychologisch Onderzoek 

• Onderzoekspracticum basisdeel en onderzoeksdeel 

• Verwerking van en Rapportage over Teksten 2 

• Grondslagen van de Psychologie 

• Gesprekspracticum 

onderdelen naar eigen keuze: 

• Voorbereiding specialisatie, verbreding en keuze 

(keuzevakken en/of specialistisch onderdelen) 

Derde bachelorjaar, specialisatie 60 ec 

• Verplichte specialisatieonderdelen 2 

• Specialisatieonderdelen naar keuze 2 

• Bachelorthese 

0 

12 

12 

6 

12 

12 

0 

0 

3 

3 

6 

3 

21 

6 

6 

6 

12 

30 à 51 

0 à 21 

9 à 12 

Mastermogelijkheden: 

Aansluitmaster Psychologie 60 ec 

• Specialistische onderdelen 

24 

• Stage en masterthese 

36 

Aansluitmaster Gezondheidzorgpsychologie 60 ec 

• Specialistische onderdelen 

12 à 18 

• Stage en masterthese 

42 à 48 

Research Master Psychology 120 ec3 • Specialized courses minor (12 ec) & major (24 ec) 

36 

• Methodological courses 

18 

• Writing and Presenting Skills & Programming Skills 

12 

• Internship & Thesis 

54 

4 1 De punten van de practicumgroepen zijn opgenomen in de diverse vakken en het schrijfonderwijs in de practicumgroepen. 

5 

2 Sommige specialisaties kennen uitsluitend verplichte vakken omdat ze leiden tot erkende aantekeningen op het gebied van 

diagnostiek en gezondheidszorgpsychologie. 

3 De research master Psychology wordt in hoofdstuk 9 beschreven, evenals de research master Brain & Cognitive Sciences. 

5. Overzicht specialisatiemogelijkheden 

Propedeuse Bachelor 2 

Bachelorjaar 3 

specialisaties (60 ec) 

Specialisatie Klinische 

Psychologie 


Neuropsychologie 



Bachelorjaar 3 

specialisaties (60 ec) 

Specialisatie Arbeids- & 

Organisatiepsychologie 

Specialisatie Brein & 

Cognitie 

Specialisatie 

Psychologische 

Methodenleer 

Specialisatie Sociale 

Psychologie 

Algemene Psychologie of 

Vrij programma 

Met iedere bachelorspecialisatie is het mogelijk om de volgende selectieve tracks te volgen: 

* Track: Gedrag & Gezondheid 

* Track: Sport & Prestatiepsychologie 

* Track: Training & Development 

Aansluitmaster Gezondheidszorgpsychologie 

(60 ec) 

* Specialisatie Klinische Psychologie 

* Track: Klinisch Forensische Psychologie 

* Specialisatie Klinische Neuropsychologie 

* Track: Klinisch Forensische Psychologie 

* Specialisatie Klinische Ontwikkelingspsychologie 

Aansluitmaster Psychologie 

(60 ec) 

* Specialisatie Arbeids- & Organisatiepsychologie 

* Specialisatie Brein & Cognitie 

* Specialisatie Psychologische Methodenleer 

* Specialisatie Sociale Psychologie 

* Algemene Psychologie of Vrij Programma 

Met iedere bachelorspecialisatie is het mogelijk om de volgende selectieve Research Masters te volgen: 

* Research Master Psychology (120 ec) 

* Research Master Brain & Cognitive Sciences (120 ec) 

Met iedere bachelorspecialisatie is het mogelijk om binnen de Master Psychologie zelf een vrij programma samen te stellen en 

dat voor te leggen aan de examencommissie.

Hoofdstuk 2 

Bachelor Propedeuse

1. Functies van de bachelor-propedeuse 

Bachelor propedeuse Bachelor propedeuse 

De propedeuse heeft een oriënterende, een selecterende en een verwijzende functie. 

Aan de oriënterende functie wordt inhoud gegeven door een zo representatief en breed 

mogelijk propedeuseprogramma aan te bieden. In de propedeuse krijgt men een zodanig 

overzicht van de psychologie dat op grond daarvan kan worden beslist of inhoudelijk de 

juiste keuze is gemaakt. 

De selecterende functie houdt in dat studenten bij tentamens en opdrachten worden 

getoetst op kennis, inzicht en vaardigheden. Indien men de propedeuse behaalt in een redelijk 

studietempo, impliceert dat men qua niveau geschikt voor de volgende fase van de 

studie. Indien men te weinig voortgang boekt of onvoldoende deelneemt aan verplichte 

onderdelen krijgt men een negatief bindend studieadvies. 

Aan de verwijzende functie wordt inhoud gegeven door het geregeld (tijdens en na ieder 

semester) uitbrengen van studieadviezen, waarna men persoonlijk advies kan inwinnen 

bij een studieadviseur. Daarnaast worden individuele mentorgesprekken georganiseerd in 

de propedeuse (in de Practicumgroepen Wetenschappelijk Denken). 

2. Doelstellingen/eindtermen van de propedeuse 

De opleiding kent doelstellingen en eindtermen voor iedere studiefase. Voor een overzicht 

kan men de Opleidings- en Examenregeling (OER) raadplegen achterin de gids. 

3. Onderwijs, planning en inschrijving in de propedeuse 

De propedeuse is in twee semesters verdeeld waarbij in elk semester twee periodes van 

acht weken worden gevolgd door een periode van vier weken (8-8-4). Doorgaans volgt 

men twee vakken tegelijk, naast de ondersteunende practicumgroepen. 

De European Credits (ec) of studiepunten geven een indicatie van de zwaarte van een onderdeel. 

Elke ec vertegenwoordigt 28 uur (onderwijs, zelfstudie, tentamenvoorbereiding, 

papers schrijven, etc.). 

Men volgt onderwijs in de vorm van hoorcolleges die bedoeld zijn ter ondersteuning van 

de leerstof en de tentamenvoorbereiding. In hoorcolleges legt de docent eigen accenten, 

wordt de stof verlevendigd met voorbeelden en worden hoofden bijzaken onderscheiden. 

De leerstof, in de vorm van studieboeken, staat centraal. Lang niet alle leerstof wordt 

behandeld in de colleges; de docent beperkt zich tot de hoofdlijnen. De colleges zijn niet 

verplicht, maar de collegestof maakt deel uit van de verplichte tentamenstof. 

Naast de colleges volgt men kleinschalig onderwijs in de vorm van verplichte practica 

in groepsverband die gedurende de hele propedeuse tweemaal per week worden georganiseerd. 

In de practicumgroepen worden onderwerpen uit alle vakken uitgediept en 

toegelicht. De nadruk ligt op de samenhang van alle onderdelen en op wetenschappelijk 

leren denken. Daarnaast is er veel aandacht voor academische vaardigheden. De practica 

zijn verplicht en men is tevens verplicht opdrachten te maken, presentaties te houden en 

papers te schrijven in het kader van de practica. 

Voor het volgen van kleinschalig onderwijs is inschrijving verplicht. Deze inschrijving 

vindt voor de cursussen die in september starten plaats tijdens de verplichte introductiedag. 

Bij de beschrijving van de verschillende studieonderdelen is – indien nodig - de wijze 

van aanmelding vermeld. Ook voor tentamens moet men zich aanmelden. 

Overzicht Propedeuse Psychologie 2012/2013 

Propedeuse: eerste semester (3 september - 1 februari) 

Blok 1 en 2 Blok 3 

Psychologie: reikwijdte, basis en methode 

Inleiding in de Psychologie & Cognitieve Psychologie 

(12 ec inclusief practicumgroepen) 

Onderzoeksmethoden en Statistiek 1 


Practicumgroep Wetenschappelijk Denken 1 + Onderzoeksoriëntatie door Participatie 

Propedeuse: tweede semester (4 februari - 28 juni) 

De mens in ontwikkeling 


(6 ec incl. pract.groepen) 

Blok 1 Blok 2 Blok 3 

De sociale mens 

Sociale Psychologie & 

Arbeids & Organisatiepsychologie 


Problematisch gedrag, 

individuele verschillen en 

biologische basis 

Klinische Psychologie & 

Biologische Psychologie 


Verslaglegging 

van psychologisch 

onderzoek 

Verwerking van en Rapportage 

over Teksten 1 

(propedeusethese, 3 ec) 

& 

Testtheorie en -Praktijk 

(3 ec) 

Practicumgroep Wetenschappelijk Denken 2 + Onderzoeksoriëntatie door Participatie 

In bovenstaand schema ziet men de verdeling van de onderdelen van de propedeuse over 

het studiejaar en de semesters. De propedeuse kent een duidelijke opbouw waarbij voor 

de kerst de nadruk ligt op inleiding en overzicht. Daarnaast wordt men ingeleid in de 

onderzoeksmethoden en statistiek. Daarna volgen specifieke invalshoeken van de psychologie 

en worden vakgebieden uitgewerkt die voor de kerst al in de Inleiding aan bod 

zijn geweest. De vakken worden ondersteund in de Practicumgroepen Wetenschappelijk 

Denken. 

4. Toetsing en herkansingen in de propedeuse 

Bij de toetsing geldt als uitgangspunt dat de studenten worden gestimuleerd om de stof 

wekelijks bij te houden zodat men zeer regelmatig studeert. De toetsing bestaat uit drie 

delen: men heeft aanwezigheidsplicht bij de practicumgroepen die ondersteunend zijn 

voor de vakken, men maakt tentamenopgaven in het digitale werkboek en men heeft 

iedere vier weken een (deel)toets over de stof. De toetsen bestaan uit een combinatie van 

multiple choice vragen en open vragen. Inschrijving voor (deel)toetsen is verplicht en 

uitsluitend mogelijk via internet (zie einde van dit hoofdstuk). De tentamens worden 

inhoudelijk beoordeeld en gecoördineerd door de tentamencoördinator, drs. M. Over. 

Digitale werkboek 

Een belangrijk onderdeel van de toetsing betreft het digitale werkboek. Het digitale 

werkboek is een ondersteunend onderwijsonderdeel naast de colleges en practicumgroepen, 

met het doel dat studenten up-to-date blijven met studeren en actief met de stof 

8 9


omgaan. Het digitale werkboek biedt tevens door het interactieve, digitale karakter een 

aanvullende leerdimensie. De opdrachten binnen dit werkboek sluiten aan bij de colleges, 

de tentamens en de practicumgroepen. Elke opdracht bevat een combinatie van 

activerende werkvormen. Zo bestaat een opdracht altijd uit een demonstratie of simulatie 

die de stof illustreert en verlevendigt. Voorts bevat een opdracht altijd een interactief 

onderdeel. Tot slot bevat een opdracht een aantal toetsvragen. De opdrachten worden 

wekelijks via Blackboard aangeboden. 

Herkansingen in de propedeuse 

De toetsing is zo opgezet dat elke student die regelmatig studeert de tentamens in één 

keer kan halen. Er worden geen herkansingen georganiseerd gedurende het eerste jaar 

omdat deze uitstelgedrag bevorderen en de voorbereiding van nieuwe onderdelen hinderen. 

De herkansingen vinden uitsluitend plaats in de zomervakantie en kennen geen deeltoetsen 

meer. De opleiding wil bevorderen dat studenten de deeltoetsen en het digitale 

werkboek optimaal benutten en voor alle onderdelen slagen gedurende de propedeuse. 

De examenregeling propedeuse waarin de normering en becijfering van elk tentamen is weergegeven 

verschijnt begin september en is verkrijgbaar bij de Onderwijsbalie. Deze wordt ook 

gepubliceerd op de website. 

5. Volgordeverplichting in de propedeuse 

Men kan alleen deelnemen aan practicumgroep 2 en VRT-1 na practicumgroep 1 succesvol 

te hebben doorlopen. Studenten die niet zijn vrijgesteld voor de toets voorbereidende 

statistiek kunnen niet deelnemen aan Onderzoeksmethoden & Statistiek 1, de 

Practicumgroepen en VRT-1. Een vrijstelling van deze toets verkrijgt men automatisch 

als men in het bezit is van een VWO-diploma met daarin wiskunde als examenvak, een 

universitaire toets wiskunde heeft afgelegd of zodra een voldoende is behaald voor de 

toets voorbereidende statistiek. 

6. Mentoraat, studiebegeleiding en -advisering in de propedeuse 

Naast de colleges worden in de propedeuse verplichte practicumgroepen georganiseerd 

die tweemaal per week bijeen komen onder leiding van een docentbegeleider. In de practica 

staan de academische vaardigheden centraal (o.a. presentatie en schriftelijke verslaggeving), 

maakt men opdrachten en schrijft men papers. De practica hebben steeds 

betrekking op de stof die voor die week op het programma staat. 

De practicumbegeleider heeft tevens een functie als mentor. Twee of drie verplichte 

mentorgesprekken maken deel uit van het programma. 

Men krijgt na het eerste semester een voorlopig studieadvies thuisgestuurd dat wordt gebaseerd 

op de tot dan toe behaalde studieresultaten. Aan het einde van het eerste studiejaar 

krijgt men een advies m.b.t. de voortzetting van de studie. Dit advies is bindend. Men 

kan de studie niet voortzetten indien minder dan 35 van de 60 ec zijn behaald. Omdat 

men alleen een tentamencijfer krijgt als men de practicumgroepen voldoende afrondt, 

moet men in elk geval aan de aanwezigheidseisen van de practicumgroepen voldoen. 

Indien tussen de 35 en de 42 ec wordt behaald moet voortzetting van de studie worden 

verantwoord bij de examencommissie. Meer informatie hierover is opgenomen in het 

laatste hoofdstuk van deze gids. 

Voor individueel advies en voor begeleiding bij de planning en de aanpak van de studie 

kan men terecht bij een van de studieadviseurs op de tweede etage: 

• inloopspreekuur dagelijks van 10.00-14.00 uur in kamer 105 of 115, telefonisch 

spreekuur dinsdag en donderdag van 10.00-11.00 uur, tel. 020-5255855 (dinsdags) of 

5256884 (donderdags). 

• e-mail: studieadviseur-psy@fmg.uva.nl 

Meer informatie over begeleiding en advisering treft men aan in het laatste hoofdstuk van 

deze studiegids (het opleidingsstatuut). 

7. Studievaardigheden in de propedeuse 

Voor studenten die hun studievaardigheden willen verbeteren wordt een facultatieve 

cursus aangeboden vanaf november, in aansluiting op het eerste mentorgesprek. Deze 

training heeft zowel betrekking op planning en zelfdiscipline als op studietechnieken. 

Daarnaast is het ook mogelijk om al vroeg in het eerste jaar aan een studievaardigheidstraining 

van de UvA (bij het LoopbaanAdviesCentrum)deel te nemen. 

8. Blackboard en computergebruik in de propedeuse 

In de propedeuse wordt o.a. gebruik gemaakt van computerondersteund onderwijs bij 

de practicumgroepen en VRT-1. Daarnaast wordt bij alle vakken gebruik gemaakt van 

Blackboard. Op Blackboard kan men meer informatie vinden over de cursus, vaak worden 

de collegepresentaties (slides) er opgezet zodat men die kan bekijken en/of downloaden, 

soms staat er aanvullende informatie op over bijvoorbeeld tentamens, etc. Het 

gebruik van Blackboard varieert per cursus en is verplicht voor alle studenten. Op Blackboard 

worden ook opdrachten en tentamenvragen geplaatst die studenten maken tijdens 

cursussen en die deels meetellen bij het eindcijfer van een tentamen. Meer informatie kan 

men vinden via http://Blackboard.ic.uva.nl. 

9. Honoursprogramma in de propedeuse 

Voor propedeusestudenten die meer willen naast het huidige onderwijsprogramma is 

het Honoursprogramma Psychologie Propedeuse ontwikkeld. In een kleine werkgroep 

komen studenten gedurende de propedeuse één keer per week samen. Dit Honoursprogramma 

kan worden voortgezet in jaar 2 en 3. Bij een succesvolle afronding leidt dit tot 

een Honoursbachelor. Meer informatie hierover is opgenomen in het hoofdstuk over het 

derde studiejaar. 

In het eerste semester staan de thema’s reductionisme, het zelf en rationaliteit en beslissen 

centraal. In het tweede semester vinden er discussies plaats met wetenschappelijke experts 

over kwesties die de wetenschappelijke psychologie in de kern raken, zoals evolutie, ontwikkeling, 

vrije wil, intelligentie, sociaal gedrag en bewustzijn. In het tweede deel van het 

tweede semester volgen studenten bovendien een korte collegereeks met enkele practica 

over leren, conditioneren en het simuleren van leerprocessen. Het onderdeel wordt apart 

beschreven bij de cursusomschrijvingen van de propedeuseonderdelen. 

Bij voltooiing van het propedeusehonourstraject krijgen deelnemers een certificaat en 

studiepunten. Hiervoor dient de propedeuse in één jaar behaald te zijn, moet de student 

voldoende aanwezig zijn geweest en een actieve houding hebben getoond tijdens de zittingen 

en moeten alle opdrachten voldoende beoordeeld zijn. 

In het Honoursprogramma Psychologie Propedeuse is plaats voor maximaal 36 voltijdstudenten. 

De selectie begint direct na de eerste deeltentamens. De studenten die zich bij 

beide deeltentamens bij de beste 20% bevinden worden uitgenodigd te solliciteren voor 

het Honoursprogramma. Men kan zich – na uitnodiging per mail - kandidaat stellen met 

een brief, waarna een selectiegesprek plaatsvindt. In september 2012 komt een uitgebreidere 

folder uit, die wordt verspreid via de practicumgroepen. Meer informatie is te vinden 

op de website van het Onderwijsinstituut Psychologie. 

10. Onderwijsevaluatie in de propedeuse 

Alle studieonderdelen in de propedeuse worden geëvalueerd met een vragenlijst. Jaarlijks 

wordt een Focusgroep gevormd van eerstejaarsstudenten. Tijdens de bijeenkomsten van 

deze Focusgroep worden de resultaten van die evaluaties besproken. Studenten kunnen in 

10 11


deze Focusgroep meedenken en meepraten over het onderwijs en het studieprogramma. 

Men kan gesprekken voeren met docenten over hun onderwijs, feedback geven over wat 

men van de studie vindt, commentaar leveren op tentamens, etc. 

Naast studenten maken ook Klaas Visser (onderwijsdirecteur), Peter Starreveld (coördinator 

basisopleiding) en Cok Koeleman (onderwijscoördinator) deel uit van de Focusgroep. 

Indien nodig worden andere revelante medewerkers uitgenodigd om een bijeenkomst 

van de Focusgroep bij te wonen. 

11. Vrijstellingen 

Studenten die menen in aanmerking te komen voor vrijstelling van onderdelen van de 

propedeuse kunnen een vrijstellingenaanvraagformulier afhalen bij de Onderwijsbalie 

(dagelijks geopend van 10.00-14.00 uur). Op dit formulier, dat men kan gebruiken om de 

aanvraag in te dienen, zijn zowel de aanvraagprocedure als de eisen waaraan de aanvraag 

dient te voldoen, weergegeven. 

12. Propedeuse-examen 

Zodra men aan alle eisen van de propedeuse heeft voldaan kan men het propedeuseexamen 

aanvragen bij de Onderwijsbalie. Het propedeuse-examen betreft een formaliteit: 

men krijgt de bul overhandigd. Na de aanvraag en de controle op eisen en andere 

verplichtingen, krijgt men een uitnodiging om de bul af te halen bij de Onderwijsbalie. 

Eens per jaar, in oktober, vindt er een feestelijke uitreiking plaats. 

De judiciumregels zijn als volgt: “Met Genoegen”: cijfergemiddelde > 7,5, “Cum Laude”: 

cijfergemiddelde >8,5. Het judicium is een gewogen gemiddelde (weging vindt plaats op 

grond van het aantal ec per onderdeel). Voor een judiciumbepaling is beoordeling van 

individueel geleverde prestaties vereist en tellen alle tentamencijfers en het cijfer voor de 

propedeusethese mee. Om een judicium toe te kennen moeten alle onderdelen beoordeeld 

zijn; hoogstens 1 onderdeel mag hoogstens twee keer zijn beoordeeld. Als er voor 

meer dan 12 ec aan vrijstellingen zijn verleend, wordt er geen judicium gegeven. 

13. Toelating tot het tweede studiejaar 

Studenten die de propedeuse niet binnen een jaar weten af te ronden moeten eerst de propedeuse 

afronden en kunnen pas daarna doorgaan met het tweede studiejaar. Studenten 

met een beperkte achterstand kunnen wel aan enkele tweedejaarsonderdelen deelnemen 

en - mits de propedeuse voorafgaand aan het tweede semester is behaald - vanaf het 

tweede semester volledig aan het tweede jaar deelnemen. Meer informatie hierover treft 

men ook aan bij de beschrijving van het tweede jaar. 

14. Introductie van eerstejaarsstudenten 

Studenten die zijn geplaatst voor de studie krijgen automatisch een uitnodiging voor de 

introductie en een informatiepakket, alsmede een uitnodiging om deel te nemen aan een 

inschrijf/intake-procedure. 

De introductie van eerstejaarsstudenten Psychologie vindt plaats in de intreeweek van de 

Universiteit van Amsterdam, op maandag 27 augustus. Op dinsdag 28 augustus verzorgt 

de Vereniging van Studenten Psychologie te Amsterdam (VSPA) een aparte studentenintroductie, 

eveneens in het kader van de universitaire intreeweek (VSPAanvang). 

Tijdens de verplichte introductie van de opleiding Psychologie zal men nader worden 

geïnformeerd over met name de propedeuse, kennis kunnen maken met ouderejaarsstudenten 

en medestudenten, vragen kunnen stellen over het programma en wordt er een 

rondleiding georganiseerd. Daarnaast is de inschrijving voor de practicumgroepen en de 

Testweek gepland (onderdeel van onderzoeksparticipatie). 

15. Wiskunde 

Studenten die niet in het bezit zijn van een VWO-diploma of -profiel met wiskunde, 

moeten voorafgaand aan de studie een aanvullende toets wiskunde afleggen. Indien men 

niet voor 1 september voor deze toets slaagt, is starten met de studie en inschrijving 

bij de universiteit onverstandig. Een cursus aanvullende wiskunde wordt verzorgd in de 

zomer voorafgaand aan de start van de studie. De zomercursus wordt afgesloten met een 

toets. Men kan tevens een zelfstudietoets afleggen. Zie voor informatie: www.student. 

uva.nl/psy/psytonderwijsbalie.cfm. Men kan uitsluitend deelnemen aan de cursus indien 

men aan alle lessen deelneemt. Dagelijks zal de presentie worden bijgehouden. De cursus 

wordt afgesloten met een toets. De toets bestaat deels uit driekeuzevragen en deels uit 

open vragen. Men kan ook aan de toets deelnemen zonder voorbereidende cursus en 

zich zelfstandig voorbereiden, maar dan is aparte inschrijving voor de toets verplicht. 

De propedeuse kent in de eerste week een toets voorbereidende statistiek waarvoor alle 

studenten worden vrijgesteld die in het bezit zijn van een VWO-diploma met wiskunde 

als examenvak (ongeacht het eindcijfer), ofwel de wiskundetoets hebben behaald, danwel 

daarvoor zijn vrijgesteld. Als men niet van deze toets is vrijgesteld en/of de toets niet 

behaalt, kan men voor geen van de propedeuseonderdelen slagen en loopt men dus automatisch 

een negatief bindend studieadvies op. 

16. Biologie 

Studenten die geen biologie hebben gekozen in hun VWO profiel blijken soms problemen 

te hebben met het vak Biologische Psychologie. Men kan eventueel een pakket zelfstudie 

biologie aanschaffen bij de Onderwijsbalie om de deficiëntie weg te werken. 

17. Aanmelding voor tentamens 

Voor alle (deel-)tentamens moet men zich aanmelden via SIS: student.uva.nl/sis. Om 

toegang te krijgen tot SIS dient men zich te identificeren met de UvA-gebruikersnaam 

(= collegekaartnummer) en het persoonlijke wachtwoord. Verwar dit wachtwoord niet 

met dat voor het gebruik van de studiecentra. Problemen met wachtwoorden zijn uitsluitend 

oplosbaar via een van de studiecentra (dichtstbijzijnde: Roetersstraat 11, derde etage, 

boven de mensa Agora). 

Grote tentamens worden meestal ondergebracht in de IWO tentamenzalen (locatie 

AMC). Na aanmelding via SIS krijgt men een e-mail met een bevestiging. Zonder aanmelding 

kan niet worden deelgenomen en alleen door aan te melden weet men tijdstip 

en plaats. Aanmelden kan ongeveer vanaf 4 weken voor het tentamen en uiterlijk tot 3 

werkdagen voor het tentamen. Aanmelding impliceert deelname. Men kan de aanmelding 

annuleren via hetzelfde internetadres. 

Neem eventueel de bevestigingsmail, maar in elk geval collegekaart, identiteitsbewijs, pen, potlood, 

puntenslijper en vlakgom mee naar het tentamen. 

17.1 Tijdens het tentamen 

De toegang wordt geweigerd als men een kwartier (of meer) te laat is, ook als dit het gevolg 

is van overmacht (treinstaking etc.) Men is in dat geval aangewezen op de reguliere 

herkansing in de zomer. Het is bij elk tentamen verplicht minstens twintig minuten te 

blijven en tassen (met daarin attributen zoals de mobiele telefoon) op de grond te plaatsen. 

Toiletbezoek tijdens de tentamens is niet toegestaan. Studenten die deelnemen aan 

een tentamen zijn altijd verplicht het tentamen en de antwoorden in te leveren. 

Op het tentamen treft men doorgaans een boekje met multiple choice en essayvragen aan, 

en een multiple choice antwoordformulier. Op het multiple choice formulier worden met 

potlood alle gegevens ingevuld. In de rechterbovenhoek wordt het collegekaartnummer 

met een streepjescode ingevuld 

12 13


Onderaan vult men het versienummer in: Doorgaans zijn er twee versies, 1 of 2. Vul de 

juiste versie in die overeenkomt met het tentamenboekje! Als de hoofdsurveillant heeft 

aangegeven dat het tentamen begint slaat men het tentamenboekje open en vult men de 

antwoorden in waarbij men zelf de tijd in de gaten houdt. Neem daarna de antwoorden 

over op het antwoordformulier. De essayvraag beantwoordt men op het speciale 

antwoordformulier voor essayvragen. Meestal wordt men ook gevraagd het onderwijs te 

evalueren. Let op: 

• multiple choice formulier altijd met potlood invullen (potlood meenemen) 

• collegekaartnummer goed invullen én aanstrepen (met potlood) 

• versie invullen 

• één alternatief per vraag en geen niet-bestaande alternatieven aanstrepen 

• geen vragen overslaan 

• correcties goed uitgummen (gum meenemen) 

• essayvragenformulier goed invullen (met pen) en altijd inleveren 

• (eventueel) evaluatieformulieren invullen 

Als men klaar is geeft men een teken aan de surveillant die het tentamenboekje met 

daarin de antwoordformulieren inneemt. 

17.2 Uitslagen van tentamens 

Na de officiële eindtijd van het tentamen wordt de m.c. sleutel met de goede alternatieven 

op Blackboard gepubliceerd. Men kan dan controleren hoeveel vragen goed zijn beantwoord. 

Eventuele open vragen moeten dan nog worden nagekeken. Voorts kan na analyse 

van de multiple choice gegevens blijken dat bepaalde vragen of alternatieven minder geschikt 

waren, omdat die niet bijdragen aan de betrouwbaarheid van het tentamen, zodat 

er bijvoorbeeld een vraag uitvalt. Uiterlijk 20 werkdagen na afname van het tentamen 

wordt de uitslag gepubliceerd. Zodra de resultaten worden ingevoerd in de studentenadministratie 

ontvangt men een e-mail. Verwerkte uitslagen kan men zelf online checken 

via SIS: http://student.uva.nl/sis. Tegen de uitslag van een tentamen kan men in eerste 

instantie, via de Onderwijsbalie, in beroep gaan bij de docent of de examencommissie. 

Daarna kan men nog in beroep gaan bij de Commissie van Beroep voor de Examens, 

Spui 21, 1012 WX Amsterdam. Zie ook de bijlage van deze gids, trefwoord: Bezwaar & 

Beroep. 

17.3 Tentamenregeling 

Er is vanaf half september een zogenaamde examenregeling propedeuse beschikbaar 

waarin staat welke tentamenscore tot welk tentamencijfer leidt. Deze wordt ook gepubliceerd 

op internet (bij Onderwijsbalie psychologie). 

17.4 Tentamenzalen 

Grote tentamens vinden meestal plaats in de IWO tentamenzalen naast het academisch 

medisch centrum (AMC), Meibergdreef 29. De zaal is bereikbaar met het openbaar vervoer. 

Metrostation Holendrecht, uitgang AMC-zijde, linksaf het voetpad volgen richting 

Hogeschool van Amsterdam. Brug over, links aanhouden, rechtsaf over parkeerterreinen 

(P4) naar IWO gebouw. Met de fiets rijdt men vanuit Amsterdam richting Zuid-Oost 

en volgt men de borden AMC. Op het AMC terrein wordt het IWO gebouw duidelijk 

aangegeven. Zie ook: www.student.uva.nl. 

18. De afzonderlijke propedeusevakken (studieonderdelen) 

Op www.studiegids.uva.nl staan de vakomschrijvingen van alle propedeuseonderdelen, 

inclusief roosters, tentamendata en benodigde literatuur. Voor meer informatie kan men 

in de regel terecht bij de Onderwijsbalie (dagelijks 10.00-14.00 uur), voor meer specialistische 

informatie is er vanaf enkele dagen voordat de cursus start een Blackboardsite 

beschikbaar. 

Hierna volgen: 

• de vakomschrijvingen, de roosters en het tentamenrooster van de propedeuseonderdelen 

• een overzicht van de benodigde literatuur voor alle propedeuseonderdelen 

14 15


Inleiding en Cognitie deel A: Inleiding in de Psychologie 

Periode Semester 1, periode 1 (eerste 8 weken) 

Punten 6 ec 

SIS-code 7201601PXY (deel A) en 7201602PXY (Inleiding en Cogn.) 

Programmagroep Brein en Cognitie 

Docent dr. P.A. Starreveld 

Leerdoel 

Het verwerven van basiskennis van de psychologie: onderzoeksresultaten en de daarop 

gebaseerde theoretische inzichten en basisbegrippen. 

Inhoud 

Psychologie als wetenschap, basisaannamen psychologische methoden, de genetische en 

evolutionaire basis van gedrag, leren, motivatie en emotie, visuele waarneming, geheugen, 

bewustzijn, intelligentie en redeneren, ontwikkelingsprocessen, sociale ontwikkeling, 

sociale perceptie en attitudes, sociale beïnvloeding, persoonlijkheid, mentale stoornissen 

en psychotherapie. 

Tentamenstof 

• Gray, P. (2011). Psychology (6th ed.) met cd rom. New York: Worth. ISBN 9780230282414. 

Circa € 54,-. 

• Collegestof van de hoorcolleges. 

Onderwijsvorm 

Hoorcolleges waarbij gebruik wordt gemaakt van audiovisueel materiaal. Daarnaast volgt 

men verplichte practicumgroepen waarin opdrachten over de leerstof worden gemaakt en 

maakt men opdrachten in het digitaal werkboek via Blackboard. 

Beoordelingsvorm 

Er wordt om de vier weken een deeltentamen afgenomen. Daarnaast is een actieve deelname 

aan alle onderdelen van de practicumgroepen en het digitaal werkboek verplicht. 

Eventuele bijvak- en aanschuifstudenten doen zowel het digitaal werkboek, als vervangend 

werk voor de practicumgroepen dat als voldoende beoordeeld moet zijn. Voor de 

precieze regeling wordt verwezen naar de examenregeling. 

Bijzonderheden 

Voor psychologiestudenten vormt deel A van Inleiding en Cognitie een geheel met deel B 

in die zin dat beide delen samen beoordeeld worden middels een compensatoir deeltoetsensysteem 

in combinatie met Blackboardtoetsen. Bij de herkansingen vervallen de deeltoetsscores 

en de resultaten op de Blackboardtoetsen. Bovendien legt men dan tentamen 

af over deel A en B gezamenlijk. Zie verder de Examenregeling propedeuse. Alleen nietpsychologiestudenten 

en deeltijdstudenten kunnen deel A en/of deel B losstaand volgen. 

Inleiding en Cognitie deel B: Cognitieve Psychologie 

Periode Semester 1, periode 2 (tweede periode van 8 weken) 

Punten 6 ec 

SIS-code 7201603PXY (deel B) en 7201602PXY (Inleiding en Cognitie) 


Docenten prof. dr. J. Murre, dr. R. Rouw, dr. P.A. Starreveld 

Leerdoel 

Introductie in de cognitieve psychologie. Deelonderwerpen: waarneming, aandacht, geheugen, 

leren, taal, denken en probleem oplossen. 

Inhoud 

In deze cursus wordt een inleiding gegeven in de psychologische functieleer. In de eerste 

plaats komt aan de orde de waarneming: de wijze waarop de hersens een beeld van de 

omgeving construeren op basis van informatie die via de zintuigen binnenkomt. Het 

geconstrueerde beeld is selectief: veel informatie die wel in de omgeving aanwezig is, 

wordt niet in de waarneming gerepresenteerd. Daarom komt als tweede onderwerp de 

(selectieve) aandacht aan bod, dat is de wijze waarop de scheiding tussen wel en niet 

verwerkte informatie tot stand komt. Vervolgens wordt aandacht besteed aan de werking 

van het geheugen: de wijze waarop informatie wordt verworven, in het geheugen wordt 

opgeslagen, en op een later tijdstip kan worden teruggehaald. Bij alle processen van informatieverwerking 

in het brein speelt taal een belangrijke rol. Daarom wordt ruim aandacht 

besteed aan de wijze waarop taal (gesproken en geschreven) wordt verwerkt. Maar 

ervaringen worden niet alleen als expliciete herinneringen in het geheugen opgeslagen, ze 

hebben ook gevolgen voor het latere gedrag. De rol van leren en impliciet geheugen worden 

in de cursus besproken. Tot slot krijgen de typisch menselijke capaciteiten in ‘hogere’ 

functies ruim aandacht. Zoals het vermogen tot redeneren, het nemen van beslissingen 

en het oplossen van complexe problemen. 

Tentamenstof 

• Willingham, D. T. (2007). Cognition: The thinking animal (3e, internationale, editie). 

Upper Saddle River: Pearson Prentice Hall. ISBN: 0131789287. 

• Collegestof van de hoorcolleges. 

Onderwijsvorm 











Zie Inleiding en Cognitie deel A. 

16 17


Onderzoeksmethoden en Statistiek I 

Periode Semester 1, periode 1 en 2 (16 weken) 

Punten 12 ec inclusief verplichte practicumgroepen 

SIS-code 7201604PXY 

Programmagroep Psychologische Methodenleer 

Ingangseis VWO Wiskunde of voorbereidende statistiek 

Docenten dr. D. Borsboom, dr. L. Waldorp 

Leerdoel 

Inzicht in de mogelijkheden, beperkingen en problemen van het wetenschappelijk onderzoek 

in de psychologie en leren omgaan met beschrijvende statistiek, kansrekening en 

hypothesetoetsen. 

Inhoud 

In de psychologie worden we vaak geconfronteerd met grote hoeveelheden data waaruit 

we een conclusie moeten trekken. Maar hoe moet men van die enorme hoeveelheid data 

nu komen tot een zinnige uitspraak erover? Men wil graag op een of andere manier alle 

data ‘samenvatten’ zodat overzicht wordt verkregen. Zo is het mogelijk om een conclusie 

te trekken over hoe een en ander in elkaar zit. Ook krijgt men in de psychologie te maken 

met onderzoek van anderen, bijvoorbeeld in de vakliteratuur. Men moet dan kunnen 

begrijpen wat er is gedaan en of dat zinnig was. De wetenschappelijke psychologie kent 

spelregels die in dit vak kritisch onder de loep worden genomen. Wat zijn de methoden en 

technieken van onderzoek in de psychologie? Waarom en hoe worden deze methoden en 

technieken gebruikt? Wat zijn veel voorkomende redeneerfouten in de psychologie? Wat 

zijn constructen als intelligentie en hoe kunnen deze gemeten worden? De presentatie 

van de praktische, technische en filosofische aspecten van onderzoek wordt gecombineerd 

met een nadruk op de mogelijkheden en beperkingen van empirisch onderzoek in de psychologie. 

Men leert hier onder andere hoe men in de psychologische literatuur statistische 

begrippen moet interpreteren, hoe overzicht wordt verkregen over grote hoeveelheden 

data en hoe statistische conclusies kunnen worden getrokken over de aanwezigheid van 

effecten van psychologische interventies. 

Tentamenstof 

• Mook, D. G. (2001). Psychological research: The ideas behind the methods (1st ed.) New 

York: Norton. ISBN: 9780393976205. Circa € 39.- 

• Agresti, A., & Franklin, C. (2009). Statistics: The art and science of learning from data 

(2nd ed.). Upper Saddle River, New Jersey: Pearson Education. ISBN: 9781408207970 

Circa € 75.-. 

• Collegestof. 

Onderwijsvorm 










Practicumgroepen Wetenschappelijk Denken/VRT-I 

Periode Semester 1 & 2 (het gehele collegejaar) 

Punten 9 ec (5 + 4) + 3 EC voor de propedeusethese. De 9 ec worden 

toegekend binnen de reguliere vakken die op dat moment wor 

den onderwezen 

SIS-code 7201617PXY, voor de propedeusethese van 3 ec 

Docenten Practicumbegeleiders 

Inlichtingen Begeleiderskamer, kamer Diamantbeurs 3.04, tel. 020-5255845 

Ingangseisen VWO Wiskunde of Voorbereidende Statistiek 

Leerdoel 

Gedurende de gehele propedeuse vindt onderwijs plaats in practicumgroepen. Deze 

groepen dienen ter ondersteuning en structurering van de studieactiviteiten en om de 

betrokkenheid bij de opleiding te vergroten. Binnen de practicumgroepen staat het ontwikkelen 

van vaardigheden die nodig zijn om op een wetenschappelijke manier te denken 

centraal. Hieronder vallen het in eigen woorden navertellen van wetenschappelijke 

informatie (parafraseren), het analyseren en evalueren ervan, het zelf opzetten van een 

wetenschappelijke redenering, de reflectie op de eigen vaardigheden en het mondeling 

dan wel schriftelijk communiceren van de resultaten die met de overige vaardigheden zijn 

bereikt. Schriftelijke rapportage van de resultaten van een wetenschappelijk denkproces 

speelt een belangrijke rol binnen de opleiding en de training hierin begint in de practicumgroepen. 

Daartoe wordt binnen de practicumgroepen een aantal VRT opdrachten 

uitgevoerd en de propedeusethese geschreven. VRT is de afkorting van Verwerking van 

en Rapportage over Teksten. Doel van dit onderdeel is het leren wetenschappelijk te denken 

bij het vinden van een antwoord op een psychologische onderzoeksvraag aan de hand 

van bestaande onderzoeksliteratuur. Men leert: het bedenken van een psychologische 

onderzoeksvraag; het zoeken naar literatuur door het gebruiken van verscheidene zoekmachines 

en zoekstrategieën; het kritisch selecteren, lezen en beschrijven van relevante 

onderzoeksartikelen (door toepassing van de vaardigheden parafraseren, analyseren en 

evalueren) en het integreren van de gevonden informatie in een eigen betoog (vaardigheden 

opzetten van een wetenschappelijke redenering en zelfreflectie). Het zo ontstane 

verslag wordt een literatuuroverzicht genoemd. Het schrijven van literatuuroverzichten 

(vaardigheid schriftelijke communicatie) is een terugkerend element in de opleiding. 

De cursus VRT-1 vormt de voorbereiding op de cursus VRT-2 in het tweede jaar, die 

weer voorbereidt op het schrijven van de bachelorthese. De bachelorthese is een groot, 

wetenschappelijk verantwoord, literatuuroverzicht dat men schrijft ter afsluiting van de 

bachelor. 

Inhoud 

De activiteiten in de practicumgroepen zijn erop gericht om op een wetenschappelijke 

manier te leren denken. Daarbij wordt onder andere gebruik gemaakt van activiteiten 

die leiden tot verbreding en verdieping van de collegestof. De hierboven bij Leerdoel genoemde 

vaardigheden (zoals analyseren en mondelinge communicatie) komen uitgebreid 

aan bod. De practicumactiviteiten omvatten activiteiten op het gebied van studie- en 

beroepsoriëntatie en allerlei soorten oefeningen voor de ontwikkeling van wetenschappelijk 

denken: 

• Diverse opdrachten (aan de hand van de actualiteit, praktische toepassingen en 

videofragmenten) gericht op de verwerking en verdieping van de collegestof; 

• Onderzoeksopdrachten; 

• Presentatieopdrachten; 

18 19


• In groepsverband werken aan een aantal projecten (zoals bijvoorbeeld het uitvoeren 

van een onderzoek). 

Bij het onderdeel VRT-I leren studenten wetenschappelijke publicaties kritisch te lezen en 

te verwerken door het maken van schriftelijke opdrachten. Studenten maken een aantal 

opdrachten die oplopen in moeilijkheidsgraad. De laatste opdracht is het schrijven van de 

propedeusethese die bestaat uit een literatuuroverzicht over een zelfgekozen onderwerp. 

In de propedeusethese kan de student laten zien wat er tot dan toe is geleerd. De propedeusethese 

vormt de afsluiting van de propedeuse. Alle VRT-opdrachten, inclusief de 

propedeusethese, dienen in het Nederlands te worden geschreven. 

Onderwijsvorm 

De practicumgroepen zijn werkgroepen waarbij de begeleider fungeert als leerprocesbegeleider. 

Studenten komen (in groepen van ongeveer 16 studenten) twee keer per week 

bijeen en werken gezamenlijk aan ter plekke uitgedeelde opdrachten. Ter voorbereiding 

op de werkgroepen maken studenten thuis voorbereidende opdrachten. Van studenten 

wordt een actieve houding verwacht. De VRT-opdrachten zijn geïntegreerd in de practicumgroepen. 

Sommige practicumzittingen worden besteed aan het VRT-onderdeel. 

Tijdens deze zittingen worden de uitgevoerde schrijfopdrachten besproken en nieuwe 

opdrachten behandeld. Thuis uitgevoerde schriftelijke opdrachten moeten tijdig worden 

ingeleverd. De begeleiding bij het schrijven van de propedeusethese vindt plaats in 

de bijeenkomsten van de practicumgroepen en op individuele afspraak. Er zijn (in het 

tweede semester) enkele extra (verplichte) bijeenkomsten in de computerruimte waarin 

studenten begeleid worden bij het zoeken naar onderzoeksliteratuur over hun zelfgekozen 

onderwerp. 


Actieve deelname aan de practicumgroepen is verplicht voor alle voltijdstudenten psychologie. 

Alle bijeenkomsten dienen te worden bijgewoond. Gedurende het studiejaar maken 

de practicumgroepen voor in totaal 9 EC (5 EC in semester 1, 4 EC in semester 2) deel uit 

van de reguliere vakken die op dat moment lopen. Daarom is men pas geslaagd voor die 

vakken als men, naast de reguliere toetsing die hoort bij het betreffende vak, ook geslaagd 

is voor het onderdeel practicumgroepen. Men is geslaagd voor de practicumgroepen indien 

men alle betreffende bijeenkomsten actief heeft bijgewoond, alle thuis uitgevoerde 

opdrachten tijdig heeft ingeleverd én als deze opdrachten beoordeeld zijn als voldoende. 

Daarnaast schrijft men aan het einde van het tweede semester de propedeusethese. Deze 

these vertegenwoordigt een studielast van 3 EC en wordt apart beoordeeld met een cijfer. 

Literatuur 

• Studentensyllabi behorend bij Propedeuse Psychologie 

• Starreveld, P. A. (Ed.). (2009). Verslaglegging van psychologisch onderzoek, 2de druk. 

Amsterdam: Boom Onderwijs. ISBN 9789047301240, (circa € 23,-.) 


Inschrijving voor de practicumgroepen is verplicht en vindt plaats op de introductiedag,. 

Voor het tweede semester is opnieuw inschrijving nodig. Hiertoe worden in januari formulieren 

uitgereikt in de practicumgroepen. Na inschrijving wordt men ingedeeld in 

een groep van ± 16 deelnemers, die tweemaal per week onder begeleiding bijeen komt. 

De practicumbegeleider is tevens mentor en deze voert verplichte mentorgesprekken met 

de studenten, zowel in het eerste als in het tweede semester. De studiepunten voor de 

practicumgroepen en de schrijfopdrachten zijn verwerkt in de studiepunten van de inhoudelijke 

onderdelen, met uitzondering van de 3 ec voor de propedeusethese. Men kan 

alleen voor tentamens slagen als men voldoet aan de aanwezigheidseisen van de practicumgroepen 

en actief deelneemt. 

Onderzoeksoriëntatie door Participatie 

Periode Semester 1 

Punten 1 ec, vormt een geheel met Testtheorie en Praktijk 


Coördinatie N.L. Leona 

Inlichtingen Testweekcoördinatie, gebouw D kamer 207A, tel. 5256769 

Email: n.l.leona@uva.nl 

Leerdoel 

Ervaring opdoen met betrekking tot de rol van proefpersoon in een brede variëteit van 

psychologische onderzoekssituaties en kennismaking met het feitelijk verloop van allerlei 

soorten empirisch onderzoek. Een bijdrage leveren aan de onderzoeksmogelijkheden van 

ouderejaars studenten (voor practicum, stage of masterthese) en wetenschappelijk personeel, 

en aan het efficiënt verzamelen van grote hoeveelheden gegevens. 

N.B. Indien men op principiële gronden deze doelstellingen niet kan onderschrijven, kan 

men bij de coördinator een schriftelijk verzoek indienen om het vervangende tentamen 

Testleer te mogen doen. Men dient dit vóór 7 september 2012 te doen, met argumentatie 

omtrent de principiële bezwaren. 

Onderwijsvorm 

• Testzittingen: vijf zittingen van twee uur en 15 minuten waarin tests en vragenlijsten 

worden voorgelegd 

• Participatie aan afzonderlijke onderzoeken (voor 20 uur): intekenen via www. 

proefpersonen.net. 


A) Testzittingen 

Men dient zich voor dit onderdeel in te schrijven tijdens de introductiedag (voltijders) in 

de week voorafgaand aan de start van de studie. De uiterlijke inschrijfdatum is vrijdag 

7 september 2012. De testdata zijn afhankelijk van de groepsindeling. Men kan bij het 

inschrijven aangeven naar welke groep de voorkeur gaat. 

Groep 1 Groep 2 

di 18 sept, 2, 9, 16 en 30 okt 

18.00 - 20.15 uur 

do 20 sept, 4, 11, 18 okt en 1 nov 

18.00 - 20.15 uur 

Een uitnodiging met bekendmaking van de indeling wordt ongeveer een week voor aanvang 

van de eerste zitting via e-mail verstuurd. Bij deze uitnodiging zit een informatieblad 

over de testzittingen. Aanwezigheid is verplicht voor alle vijf zittingen. Het is 

belangrijk dat men bij elke zitting op tijd aanwezig is. 

Indien men, onverhoopt, een testzitting zou moeten missen, dient men de coördinator 

daar per e-mail van op de hoogte te stellen (n.l.leona@uva.nl). Zodra aan de verplichting 

tot deelname aan de testzittingen is voldaan, wordt het resultaat doorgegeven aan de 

Onderwijsbalie. De resultaten van de verschillende onderzoeken en de individuele (én 

anonieme) scores op persoonlijkheids- en intelligentietests liggen vanaf mei 2013 ter inzage 

in de bibliotheek. 

20 21


B) Participatie aan afzonderlijke onderzoeken (20 participatie-uren) 

Om het onderdeel Testtheorie en Praktijk succesvol af te kunnen ronden, moet men naast 

de testzittingenverplichting ook 20 participatie-uren halen. Per uur deelname aan een 

onderzoek krijgt men doorgaans 1 participatie-uur. 

Reglement omtrent participatie aan onderzoeken 

• De onderzoeken waarmee men participatie-uren kan verdienen, worden bekend 

gemaakt op www.proefpersonen.net. Intekening voor onderzoek kan na inloggen 

met het UvAnetID en bijbehorende wachtwoord op genoemde internetpagina. 

• Het is ook mogelijk dat men op basis van data uit de testzittingen genoemd onder punt 

A) per email wordt benaderd voor een onderzoek. Bij de laatste testzitting kan men 

aangegeven of men al dan niet op deze wijze benaderd wil worden. 

• Er geldt: inschrijven = participeren. Wanneer men zonder tijdige, geldige afmelding 

niet komt opdagen, wordt het aantal aangekondigde participatie-uren als strafuren in 

mindering gebracht. 

• De verantwoordelijkheid voor het noteren van tijd, plaats, telefoonnummer van de 

contactpersoon en andere relevante gegevens van het onderzoek ligt bij de student. 

• Eventueel afmelden voor een onderzoek waarvoor men zich ingetekend heeft, dient 

rechtstreeks én op tijd, minimaal 1 uur voor aanvang van het onderzoek te geschieden 

bij de contactpersoon voor dat onderzoek. Op www.proefpersonen.net kan men zich 

ook voor een onderzoek uitschrijven. 

• Wanneer men volgens afspraak als participant aan een onderzoek verschijnt en het 

onderzoek gaat niet door, krijgt men het aantal aangekondigde participatie-uren 

bijgeschreven. 

• Het bijschrijven van participatie-uren is alleen mogelijk als men reeds één maal 

ingelogd is geweest op www.proefpersonen.net. 

• Bijgeschreven participatie-uren blijven geldig gedurende het collegejaar dat ze 

behaald zijn; daarna vervallen ze. Het is daarom belangrijk om in het propedeusejaar 

alle 20 uren te behalen. 

• Het is mogelijk dat een onderzoeker wenst om een koppeling te maken tussen zijn/haar 

onderzoeksgegevens en data verkregen tijdens de testzittingen genoemd onder punt A). 

Dit kan echter alleen als men door middel van een zogenaamd “koppelingsformulier” 

toestemming heeft gegeven. 

• Aan het einde van het studiejaar (in de zomer na het bekend worden van 

de resultaten van Testtheorie en Praktijk) wordt door de onderwijsbalie 

gecontroleerd of alle 20 participatie-punten behaald zijn. Indien alle punten 

(inclusief eventuele strafpunten voor het missen van Testzittingen) behaald zijn, dan 

wordt het onderdeel Onderzoeksoriëntatie door Participatie bijgeschreven. Het is niet 

nodig om hiervoor zelf langs te gaan bij de Onderwijsbalie. 

Honoursprogramma: Reductionisme en Psychologie 

Periode Semester 1 en 2 (vanaf november) 

Punten 9 ec 

SIS-code 7201HO01XY 

Aantal deelnemers Max. 36 

Docenten drs. M. van der Linden, dr. I. Visser, drs. R. Voskens & 

gastsprekers 

Leerdoel 

De wetenschappelijke psychologie vanuit een bredere context leren kennen. Hiervoor 

wordt reductionisme als leidend thema genomen. Veel aandacht is er voor de relatie van 

de psychologie met de evolutionaire- en neurobiologie, de filosofie (philosophy of mind) 

en de artificiëleintelligentie. Het is de bedoeling dat de student een eigen visie ontwikkelt 

op de mogelijkheden en beperkingen van de wetenschappelijke psychologie en haar 

grensdisciplines. 

Inhoud 

In het eerste semester staan de thema’s reductionisme, subjectiviteit, het zelf en evolutie 

centraal. In het tweede semester vinden er discussies plaats met gastsprekers over kwesties 

die de wetenschappelijke psychologie in de kern raken, zoals evolutionaire psychologie, 

ontwikkeling, vrije wil, rationaliteit, emotie, sociaal gedrag en bewustzijn. In het tweede 

deel van het tweede semester volgen studenten een korte collegereeks met een programmeerpracticum 

over leren, conditioneren en het simuleren van leerprocessen. Gedurende 

het hele jaar werken de studenten aan een essay over reductionisme en een eindpaper met 

een zelfgekozen onderwerp. De eindpapers worden aan het eind van het jaar eerst individueel 

gepresenteerd in de werkgroep en vervolgens in de vorm van een posterpresentatie 

tijdens de afsluitende borrel eind juni. 

Onderwijsvorm 

Bijeenkomsten (werkgroepen, practica en presentaties) van vrijdag 9 november tot en 

met vrijdag 21 juni van 15-17 uur. 

Studiemateriaal 

• Looren de Jong, H. & Bem, S. (2008). Kernthema’s in de psychologische wetenschap, 

Amsterdam: Boom Academic. 

• Artikelen via Blackboard 

Toelating 

Het Honoursprogramma is selectief en uitsluitend bestemd voor voltijdstudenten. 

Studenten die na de eerste deeltoetsen bij de beste 20% horen, worden uitgenodigd te 

solliciteren naar een plaats in het Honoursprogramma. De verdere procedure wordt 

toegelicht in deze mail. 


Essays en presentaties. 

Meer informatie 

http://www.student.uva.nl/psychologie/onderwijsbalie/honoursprogramma.cfm 

22 23



Periode Semester 1, periode 3 (4 weken) 

Punten 6 ec inclusief practicumgroepen 


Programmagroep Ontwikkelingspsychologie 

Docenten prof. dr. R. Wiers, prof. dr. M.W. van der Molen, 

dr. M.E.J. Raijmakers, dr. P. Snellings, prof. dr. P.J.M. Prins 

Leerdoel 

Het introduceren van het vakgebied van de ontwikkelingspsychologie. Ontwikkelingspsychologie 

bestudeert psychologische processen vanuit een ontwikkelingsbenadering. 

Dat kan gebeuren vanwege verschillende redenen. Ten eerste is het op zichzelf interessant 

om ontwikkeling in psychologische functies te onderzoeken. Denk aan vragen als: Hoe 

zou een baby denken? En hoe kunnen we dat onderzoeken? Waarom ontwikkelt het ene 

kind zich probleemloos en raakt een ander kind steeds in de knel? Hoe zouden ouders 

en school moeten inspelen op het zich ontwikkelende brein van hun kind/leeerling? Wat 

drijft adolescenten en hoe wijkt dit af van gesettelde vijftigers? Ten tweede kan een ontwikkelingsbenadering 

inzicht geven bij diverse complexe fenomenen door hun ontstaan 

te bestuderen, denk aan redeneren, bewustzijn en probleemgedrag. Deze benadering kan 

toegepast worden op normale ontwikkeling bij kinderen (klassieke ontwikkelingspsychologie), 

maar ook bij abnormale ontwikkeling (ontwikkelingspsychopathologie), en bij 

andere leeftijdsgroepen, zoals adolescenten en ouderen (“lifespan” benadering). 

Inhoud 

In de cursus wordt een aantal belangrijke theorieën uit de ontwikkelingspsychologie behandeld, 

waarbij ook aandacht is voor de historische context van de ideeën en hun bedenkers. 

Verder wordt een aantal belangrijke thema’s behandeld en methoden waarmee 

het onderzoek verricht wordt. Er is aandacht voor klassiek en recent onderzoek uit de ontwikkelingspsychologie 

op diverse terreinen, zoals biologische, cognitieve, emotionele en 

sociale ontwikkeling. Naast theorie wordt er ook een link gelegd met de praktijk, zowel 

wat betreft toepassingen in het onderwijsdomein (school) als in de klinische ontwikkelingspsychologie. 

In de colleges zal in veel gevallen het onderwerp geïntroduceerd worden 

aan de hand van de ideeën en experimenten van een historische voorganger, gevolgd door 

recent werk op dit terrein en waar mogelijk toepassingen. 

Tentamenstof 

• Keenan, T., & Evans, S. (2009). An introduction to child development. London: Sage. 

ISBN: 9781412911153. Circa € 35,-. 

• Theories of development. Selectected Chapters from Green & Piel and from Crain 

(2011) Pierson. ISBN: 9781780160009. Circa € 33,-. 

• Aanvullende teksten in een reader. 

Onderwijsvorm 





Schriftelijk tentamen. Daarnaast is een actieve deelname aan alle onderdelen van de practicumgroepen 

en het digitaal werkboek verplicht. Eventuele bijvak- en aanschuifstudenten 

doen zowel het digitaal werkboek, als vervangend werk voor de practicumgroepen 

dat als voldoende beoordeeld moet zijn. Voor de precieze regeling wordt verwezen naar 

de examenregeling. 

Sociale en Arbeids & Organisatiepsychologie 

deel A Sociale Psychologie 


Punten 6 ec (12 ec voor Sociale en A&O psychologie + pract.gr) 

Tentamencode 606P (607P voor Sociale en A&O psychologie) 

SIS-code 7201606PXY (7201607PXY voor Soc. en A&O psychologie) 

Programmagroep Sociale Psychologie 

Docenten prof. dr. A. Fischer, prof.dr. J. Förster, drs. M. Vliek 

Leerdoel 

De sociale psychologie wordt in dit onderdeel geïntroduceerd. Sociale psychologie bestudeert 

sociale factoren die gedrag en opvattingen van mensen bepalen, alsmede het 

functioneren van mensen in sociaal opzicht. In deze cursus wordt eveneens de culturele 

context van het menselijk functioneren geïntroduceerd. Het te behandelen boek hanteert 

een integratieve benadering waarin cognitieve, motivationele en sociale factoren 

evenveel aandacht krijgen. Na een algemene introductie wordt ingegaan op verschillende 

onderzoeksbenaderingen in de sociale psychologie. Daarna volgt een reeks hoofdstukken 

die alle facetten van sociaal psychologisch gedrag behandelen. Ook is er ruime aandacht 

voor toepassingen in de sociale psychologie. 

Inhoud 

Onderzoeksmethodologie, sociale cognitie, sociale perceptie, en stereotypering, het ‘zelf’, 

groepsprocessen, rechtvaardigheid, attitudes en attitudeverandering, conformiteit, interpersoonlijke 

relaties, vooroordelen, agressie en pro-sociaal gedrag. 

Tentamenstof 

• Smith, E. R., & Mackie, D. M. (2007). Social psychology (3th ed.). Hove & New York: 

Psychology Press. ISBN: 9781841694092. Circa € 45,-. 

• Collegestof 

Onderwijsvorm 











Het vak Sociale Psychologie vormt een geheel met het vak Arbeids- & Organisatiesychol- 

Het vak Sociale Psychologie vormt een geheel met het vak Arbeids- & Organisatiepsychologie 

in die zin dat beide vakken samen beoordeeld worden middels een compensatoir 

deeltoetsensysteem. Daarbij tellen ook de practicumgroepen mee. Bij de herkansingen 

vervallen de deeltoetsscores en legt men tentamen af over de beide vakken gezamenlijk. 

Zie verder de Examenregeling propedeuse. Alleen aanschuif- en bijvakstudenten kunnen 

deel B en/of deel A losstaand volgen. 

24 25


Sociale en Arbeids & Organisatiepsychologie 

deel B: Arbeids- & Organisatiepsychologie 


Punten 6 ec (12 ec voor Sociale en A&O psychologie + pract.gr) 

SIS-code 7201608PXY (7201607PXY voor Soc. en A&O psychologie) 

Programmagroep Arbeids- & Organisatiepsychologie 

Docenten Dr. B. Beersma, prof.dr. A. van Vianen 

Leerdoel 

Deze cursus biedt een inleiding in de voornaamste theorieën en modellen die ons in staat 

stellen de selectie en begeleiding van individuen, alsmede de sociale processen in organisaties 

beter te begrijpen en, waar wenselijk, te verbeteren. 

Inhoud 

Mensen brengen een groot deel van hun tijd door in organisaties. De meesten van ons 

werken dertig tot veertig jaar in een organisatie. Dit kunnen kleine organisaties zijn, zoals 

een familiebedrijf of een eenmanszaak, maar ook grote multinationals, zoals Unilever en 

Shell. De organisatie is een belangrijk, integraal onderdeel van het menselijk bestaan en 

vervult materiële en immateriële behoeften. 

Arbeids- en organisatiepsychologie is het vakgebied dat zich bezig houdt met het functioneren 

van individuen en groepen in de context van organisaties. Het begint met vragen 

als: Waarom voelt iemand zich aangetrokken tot een bepaalde baan of organisatie? Hoe 

selecteren organisaties de beste mensen uit een veelheid van sollicitanten; op welke zaken 

letten ze, en welke psychologische tests gebruiken ze daarbij? Vervolgens stellen arbeidsen 

organisatiepsychologen zich vragen zoals: Wat motiveert iemand om elke dag weer 

opnieuw goed werk af te leveren? Wat bepaalt dat iemand tevreden of juist ontevreden 

is met zijn of haar werk? Hangt dat alleen maar van salaris en carrièremogelijkheden af, 

of spelen andere zaken eveneens een rol? Dat laatste brengt ons bij het laatste soort vragen 

waarmee arbeidsen organisatiepsychologen zich bezighouden: Hoe werken mensen 

samen? Presteren mensen beter als ze in groepen of als aparte individuen werk verrichten? 

Hoe moet je leiding geven aan een groep ondergeschikten? Wat voor soort conflicten 

ontstaan er op het werk en hoe gaan mensen daarmee om? 

Tentamenstof 

• McShane, S. L., & Von Glinow, M. A. (2009). Organizational behavior (5th ed.). New 

York: McGraw-Hill. ISBN 9780071101042. Circa € 60,-. 


Onderwijsvorm 











Zie de vorige bladzijde bij de omschrijving van deel A van dit onderdeel. 

Klinische en Biologische Psychologie 

deel A: Klinische Psychologie 


Punten 6 ec (12 ec voor Klinische en Biologische psychologie + pract.gr) 

Tentamencode 609P (610P voor Klinische en Biologische psychologie) 

SIS-code 7201609PXY (7201610PXY voor Klinische en Biologische 

psychologie) 

Programmagroep Klinische Psychologie 

Docent dr. W.J. Gomperts en anderen 

Leerdoel 

Het bieden van een introductie in de “Abnormal Psychology”. Kernbegrippen, theorieën 

en onderzoeksbenaderingen worden geïllustreerd die voor het betreffende gebied belangrijk 

zijn. Het gaat daarbij om psychopathologie en individuele verschillen. 

Inhoud 

Een overzicht van de psychopathologie, geordend volgens DSM-IV categorieën. De studie 

van het boek wordt begeleid door colleges waarin de systematiek van het boek en een 

aantal van de belangrijkste psychopathologische beelden vanuit verschillende theorieën, 

empirisch onderzoek en klinische ervaringen worden toegelicht. 

Tentamenstof 

• Comer, R. J. (2011 ). Fundamentals of abnormal psychology with cd rom (6th ed.). New 

York: Worth. ISBN: 9781429216333. Circa € 54.95 

• Nader bekend te maken extra literatuur 


Onderwijsvorm 











Het vak Biologische Psychologie vormt een geheel met het vak Klinische Psychologie 

in die zin dat beide vakken samen beoordeeld worden middels een compensatoir deeltoetsensysteem. 

Bij de herkansingen vervallen de deeltoetsscores en legt men tentamen 

af over de beide vakken gezamenlijk. Zie verder de Examenregeling propedeuse. Alleen 

niet-psychologie en deeltijdstudenten kunnen deel B en/of deel A losstaand volgen 

26 27



deel B: Biologische Psychologie 


Punten 6 ec (12 ec voor Klinische en Biologische psych + pract.gr) 

Tentamencode 611P (610P voor Klinische en Biologische psychologie) 

SIS-code 7201611PXY (7201610PXY voor Klin. en Biologische psy.) 


Docenten dr. L. M. Talamini, drs. I. Sligte & dr. H. Slagter 

Leerdoel 

Het verwerven van basiskennis over fysiologische processen die aan emotie, cognitie en 

gedrag ten grondslag liggen. Tevens het bekend worden met enige onderwerpen uit de 

natuurkunde, scheikunde en biologie, die voor het begrijpen van de stof benodigd zijn. 

Inhoud 

Tijdens het eerste deel van de cursus wordt kennis verworven over de anatomie en ontwikkeling 

van het zenuwstelsel, en over de elektrochemische principes van neurale transmissie. 

Vervolgens wordt behandeld hoe verschillende functies worden gereguleerd door 

het zenuwstelsel, inclusief waarneming, motoriek, interne regulatie, circadiane ritmiek, 

motivatie, emotie, leren, geheugen en cognitie. Ten slotte worden de belangrijkste psychopathologieën 

behandeld. 

Om de stof te kunnen begrijpen is enige basiskennis nodig van elektrofysica, organische 

chemie en biologie. Omdat deze vakken niet tot de ingangseisen voor Psychologie gelden 

wordt de benodigde kennis behandeld in een aantal ‘voorbereidingscolleges’ tijdens de 

eerste helft van de cursus. Deze zijn vermeld in het rooster en vallen ‘s avonds. 

Tentamenstof 

• Kalat, J. W. (2013). Biological psychology (11th ed.). Belmont: Wadsworth/Thomson. 

ISBN: 9781111831004. Circa € 55,-. (m.u.v. de hoofdstukken één en elf en de 

Appendices). 

• Collegestof van de hoorcolleges 

Onderwijsvorm 











Het vak Biologische Psychologie vormt een geheel met het vak Klinische Psychologie 

in die zin dat beide vakken samen beoordeeld worden middels een compensatoir deeltoetsensysteem. 

Bij de herkansingen vervallen de deeltoetsscores en legt men tentamen 

af over de beide vakken gezamenlijk. Zie verder de Examenregeling propedeuse. Alleen 

niet-psychologie en deeltijdstudenten kunnen deel B en/of deel A losstaand volgen. 

Testtheorie en -Praktijk 

Periode Semester 2, periode 3 (laatste 4 weken) 

Punten 3 ec inclusief Onderzoeksoriëntatie door Participatie 



Docenten drs. M. Engels-Freeke 

Leerdoel 

Het leren van de basisbeginselen van de klassieke testtheorie, de betrouwbaarheid van 

psychologische meetinstrumenten. 

Inhoud 

Bij de behandeling van de klassieke testtheorie staat de betrouwbaarheid van psychologische 

meetinstrumenten centraal: hoe deze te berekenen en eventueel te verbeteren. Zowel 

theoretische aspecten als toepassingen met behulp van SPSS komen aan bod. In de cursus 

moet een opdracht worden uitgevoerd, waarin de student zelf een vragenlijst construeert 

en afneemt. De data worden handmatig en met behulp van SPSS geanalyseerd. Tenslotte 

wordt door middel van een itemanalyse het slechtste item opgespoord en een inhoudelijke 

verklaring voor deze lage kwaliteit gezocht. 

Tentamenstof 

• Klassieke testtheorie: syllabus “Testtheorie en praktijk” (VSPA-boekenbalie, € 6,-); 

• SPSS via www.surfspot.nl aanschaffen (tevens te gebruiken in de rest van de studie) 

Onderwijsvorm 

Hoorcolleges die bedoeld zijn voor uitleg en instructie waarna een individuele opdracht 

moet worden uitgevoerd. Facultatieve werkgroepen en opdrachten via het digitale werkboek. 

Computerzittingen voor het SPSS gedeelte. 


Tentamen en opdracht. Beide moeten voldoende worden beoordeeld. Zie verder de Examenregeling 

propedeuse. 

28 29

30 

Literatuur Propedeuse 2012- 2013 

Verwerking van & Rapportage over Teksten I 

(deeltijd/herkansing) 

Periode Semester 1 & 2 

Punten 3 ec (zie bijzonderheden!) 


Docenten Verscheidene docenten. Coördinatie: Rosemarijn Franses 

(R.M.L.Franses@uva.nl) 

Ingangseisen Onderzoeksmethoden & Statistiek 1 en > 39 ec propedeuse 

tentamens 

Leerdoel 

Doel van dit onderdeel is het leren wetenschappelijk te denken bij het vinden van een 

antwoord op een psychologische onderzoeksvraag aan de hand van bestaande onderzoeksliteratuur. 

Men leert: het bedenken van een psychologische onderzoeksvraag; het 

zoeken naar literatuur door het gebruiken van verscheidene zoekmachines en zoekstrategieën; 

het kritisch selecteren, lezen en beschrijven van relevante onderzoeksartikelen 

(door toepassing van de vaardigheden parafraseren, analyseren en evalueren) en het integreren 

van de gevonden informatie in een eigen betoog (vaardigheden: opzetten van een 

wetenschappelijke redenering en zelfreflectie). Het zo ontstane verslag wordt een literatuuroverzicht 

genoemd. Het schrijven van literatuuroverzichten (vaardigheid schriftelijke 

communicatie) is een terugkerend element in de opleiding. De cursus VRT-1 vormt de 

voorbereiding op de cursus VRT-2 in het tweede jaar, die weer voorbereidt op het schrijven 

van de bachelorthese. De bachelorthese is een groot, wetenschappelijk verantwoord, 

literatuuroverzicht dat men schrijft ter afsluiting van de bachelor. 

Inhoud 

Bij het onderdeel VRT-I leren studenten wetenschappelijke publicaties kritisch te lezen 

en te verwerken door het maken van schriftelijke opdrachten. Tevens wordt kennis gemaakt 

met verschillende methoden om literatuur te zoeken. Studenten maken een aantal 

opdrachten die oplopen in moeilijkheidsgraad. De laatste opdracht is het schrijven van 

de propedeusethese die bestaat uit een klein literatuuroverzicht over een zelfgekozen onderwerp. 

In de propedeusethese kan de student laten zien wat er tot dan toe is geleerd. De 

propedeusethese vormt de afsluiting van de propedeuse. Alle VRT-opdrachten, inclusief 

de propedeusethese, dienen in het Nederlands te worden geschreven. 

Onderwijsvorm 

De uitgevoerde en beoordeelde opdrachten worden groepsgewijs besproken. Hiervoor 

wordt elke deelnemer ingedeeld in een groep die wekelijks gedurende 2 uur bijeenkomt. 

Literatuur 

• Starreveld, P. A. (Ed.). (2009). Verslaglegging van psychologisch onderzoek (2de druk). 

Amsterdam: Boom Onderwijs. ISBN 9789047301240, prijs € 23,-. 


Het uitvoeren van de opdrachten en het bijwonen van de bijeenkomsten is verplicht. Alle 

opdrachten moeten beoordeeld zijn als voldoende om verder te mogen binnen de cursus 

en uiteindelijk te slagen. 


De omvang van de cursus is groter dan de vermelde 3 ec omdat het schrijfonderwijs 

regulier is opgenomen in de practicumgroepen die meetellen voor de tentamenvakken. 

Aanmelding via inschrijfformulieren bij de Onderwijsbalie, van 18 juni - 10 aug. 2012 

Collegerooster Propedeuse Eerste Semester 2012- 2013 

(voor sem. 1, cursus start in de week van 10/9); 17 december 2012 - 11 januari 2013 (voor 

sem. 2, cursus start in de week van 11/2). De groepen worden gepland op donderdagmiddag 

en vrijdagochtend. Men kan een voorkeur voor een van beide tijden opgeven. 

Herkansers dienen voor de uiterste inschrijfdatum een reflectieverslag in te leveren bij de 

coördinator van deze cursus. Plaatsing voor de cursus is afhankelijk van de beoordeling 

van dit verslag. 

31

32 

Collegerooster Propedeuse Eerste Semester 2012 - 2013 

LITERATUURLIJST PROPEDEUSEONDERDELEN 2012-2013 

Inleiding in de Psychologie 

• Gray, P. (2011). Psychology (6th ed.) met cd rom. New York: Worth. ISBN 9780230282414. 

Circa € 54,-. 

Cognitieve Psychologie 

• Willingham, D. T. (2007). Cognition: The thinking animal (3e, internationale, editie). 

Upper Saddle River: Pearson Prentice Hall. ISBN: 0131789287. 


• Mook, D. G. (2001) Psychological research: The ideas behind the methods (1st ed.) New 

York: Norton. ISBN:9780393976205. Circa € 39.-. 

• Agresti, A., & Franklin, C. (2009). Statistics: The art and science of learning from data 

(2nd ed.). Upper Saddle River, New Jersey: Pearson Education. ISBN: 9781408207970 

Circa € 75.-. 


• Keenan, T., & Evans, S. (2009). An introduction to child development. London: Sage. 

ISBN: 9781412911153 Circa € 35,-. 

• Theories of development. Selectected Chapters from Green & Piel and from Crain 

(2011) Pierson. ISBN: 9781780160009. Circa € 33,-.. 


• Smith, E. R., & Mackie, D. M. (2007). Social psychology (3th ed.). Hove & New York: 

Psychology Press. ISBN: 9781841694092. Circa € 45,-. 


• McShane, S. L., & Von Glinow, M. A. (2009). Organizational behavior (5th ed.). New 

York: McGraw-Hill. ISBN 9780071101042. Circa € 60,-. 


• Kalat, J. W. (2013). Biological psychology (11th ed.). Belmont: Wadsworth/Thomson. 

ISBN: 9781111831004. Circa € 55,-. (m.u.v. de hoofdstukken één en elf en de Appendices). 

NIEUW 


• Comer, R. J. (2011 ). Fundamentals of abnormal psychology with cd rom (6th ed.). New 

York: Worth. ISBN: 9781429216333. Circa € 54.95 

• Nader te bepalen aanvullende literatuur (wordt later bekend gemaakt) 

Testtheorie en -praktijk 

• Klassieke testtheorie: syllabus “Testtheorie en praktijk” (VSPA-boekenbalie, € 6,-); 

• SPSS via www.surfspot.nl aanschaffen (tevens te gebruiken in de rest van de studie) 

Practicumgroepen 1 & 2 / Verwerking van en Rapportage over Teksten 1 

• Werkboek practicumgroepen 



NB: De genoemde boeken en syllabi kan men verkrijgen bij de boekenbalie van de VSPA 

in kamer 2.02, Diamantbeurs, Weesperplein 4. De VSPA (Vereniging van Studenten 

Psychologie te Amsterdam) verkoopt aan VSPA-leden de boeken met een korting van 

10% (onder voorbehoud). De boekenbalie is dagelijks geopend van 12.30 - 14.00 uur en 

elke laatste maandag van de maand van 18.15 - 19.00 uur. Tijdens de openingstijden van 

de boekenbalie ook telefonisch te bereiken op tel. (020) 525 1969. 

Collegerooster Propedeuse Tweede Semester 2012 - 2013 

Inleiding in de Psychologie 

dr. P. A. Starreveld 

Datum Tijd Zaal Hfdstk Datum Tijd Zaal Hfdstk 

ma 3 sept 10.00-13.00 nnb 1 ma 1 okt 11.00-13.00 nnb 10 

wo 5 sept 11.00-13.00 nnb 2 wo 3 okt 11.00-13.00 nnb 11 







hierna deeltoets 1 (28 september) hierna deeltoets 2 (26 oktober) 

Alle colleges Inleiding van de Psychologie worden herhaald op alle bovenstaande data van 

19.00 - 21.00 uur. Let op: het eerste college van 3 september is van 19.00 - 22.00. 


dr. D. Borsboom, dr. L. Waldorp 


di 4 sept 11.00-13.00 nnb 

di 30 okt 11.00-13.00 nnb 

do 6 sept 11.00-13.00 nnb do 1nov 11.00-13.00 nnb 

vr 7 sept 11.00-13.00 nnb vr 2 nov 11.00-13.00 nnb 

di 11 sept 

do 13 sept 

11.00-13.00 

11.00-13.00 

nnb 

nnb 

Indeling 

volgt op 

Blackboard 

di 6 nov 

do 8 nov 

11.00-13.00 

11.00-13.00 

nnb 

nnb 

Indeling 

volgt op 

Blackboard 

vr 14 sept 11.00-13.00 nnb vr 9 nov 11.00-13.00 nnb 

di 18 sept 11.00-13.00 nnb di 13 nov 11.00-13.00 nnb 

do 20 sept 11.00-13.00 nnb do 15 nov 11.00-13.00 nnb 

hierna deeltoets 1 (28 september) hierna deeltoets 3 (23 november) 

di 2 okt 11.00-13.00 nnb 

di 27 nov 11.00-13.00 nnb 

do 4 okt 11.00-13.00 nnb do 29 nov 11.00-13.00 nnb 

vr 5 okt 11.00-13.00 nnb vr 30 nov 11.00-13.00 nnb 

di 9 okt 

do 11 okt 

11.00-13.00 

11.00-13.00 

nnb 

nnb 

Indeling 

volgt op 

Blackboard 

di 4 dec 

do 6 dec 

11.00-13.00 

11.00-13.00 

nnb 

nnb 

Indeling 

volgt op 

Blackboard 

vr 12 okt 11.00-13.00 nnb vr 7 dec 11.00-13.00 nnb 

di 16 okt 11.00-13.00 nnb di 11 dec 11.00-13.00 nnb 

do 18 okt 11.00-13.00 nnb do 13 dec 11.00-13.00 nnb 

hierna deeltoets 2 (26 oktober) hierna deeltoets 4 (20 december) 

Slim Studeren (eenmalig college) 

drs M. Knol 

vr 21 sept. 11.00-13.00 (zaal nog niet bekend) 

33

34 

Collegerooster Propedeuse Tweede Semester 2012- 2013 

Cognitieve Psychologie 

prof. dr. J. Murre, dr. R. Rouw, dr. P. Starreveld 


ma 29 okt 11.00-13.00 nnb 1 + 2 ma 26 nov 11.00-13.00 nnb 9 + 10 

wo 31 okt 11.00-13.00 nnb 3 wo 28 nov 11.00-13.00 nnb Geen college 

ma 5 nov 11.00-13.00 nnb 4 ma 3 dec 11.00-13.00 nnb 11 

wo 7 nov 11.00-13.00 nnb 5 wo 5 dec 11.00-13.00 nnb 12 

ma 12 nov 11.00-13.00 nnb 6 ma 10 dec 11.00-13.00 nnb 13 

wo 14 nov 11.00-13.00 nnb 7 wo 12 dec 11.00-13.00 nnb 14 

ma 19 nov 11.00-13.00 nnb 8 ma 17 dec 11.00-13.00 nnb vragen 

wo 21 nov 11.00-13.00 nnb Vragen 

hierna deeltoets 1 (23 november) hierna deeltoets 2 (20 december) 

Practicumgroepen Wetenschappelijk Denken/VRT-I Semester 1 

div. begeleiders 

Naast de colleges volgt men 2x per week een verplichte practicumgroep van twee uur. 

Er zijn verschillende tijden mogelijk. Men wordt ingedeeld na inschrijving tijdens de 

introductiedag op 27 augustus. 

Ontwikkelingspsychologie (incl. opvoeding en onderwijs) 

prof. dr. R. Wiers, dr. P. Snellings, prof. dr. M. v.d. Molen e.a. 


ma 7 jan 11.00-13.00 nnb 

do 17 jan 11.00-13.00 nnb 

di 8 jan 11.00-13.00 nnb ma 21 jan 11.00-13.00 nnb 

wo 9 jan 11.00-13.00 nnb Indeling di 22 jan 11.00-13.00 nnb 

do 10 jan 

ma 14jan 

11.00-13.00 

11.00-13.00 

nnb 

nnb 

volgt op 

Blackboard 

wo 23 jan 

do 24 jan 

11.00-13.00 

11.00-13.00 

nnb 

nnb 

di 15 jan 11.00-13.00 nnb ma 28 jan 11.00-13.00 nnb 

wo 16 jan 11.00-13.00 nnb di 29 jan 11.00-13.00 nnb 

hierna (deel)toets (1 februari) 

Indeling 

volgt op 

Blackboard 

Onderzoeksoriëntatie door Participatie (verplichte bijeenkomsten) 

Coördinatie: N. Leona 

Er zijn vijf testzittingen. Men wordt in een van de twee groepen ingedeeld: 

• Groep 1: dinsdagavond (18 september en 2, 9, 16 en 30 oktober, telkens van 18.00 - 

20.15 uur) 

• Groep 2: donderdagavond (20 september, 4, 11, 18 oktober en 1 november, telkens van 

18.00 - 20.15 uur) 

Men dient alle vijf zittingen aanwezig te zijn. Inschrijving kan tot uiterlijk 7 september, 

waarna men wordt ingedeeld. Er zijn geen zittingen in weken met deeltentamens. Voor 

participatie aan onderzoek: zie de informatie bij de beschrijving van het onderdeel eerder 

in dit hoofdstuk. 


Tentamenrooster Propedeuse 2012 - 2013 

prof. dr. A. Fischer, prof. dr. J. Förster, drs. M. Vliek 


ma 4 feb 11.00-13.00 nnb 

ma 4 maart 11.00-13.00 nnb 

wo 6 feb 11.00-13.00 nnb wo 6 maart 11.00-13.00 nnb 

ma 11 feb 

wo 13 feb 

ma 18 feb 

wo 20 feb 

11.00-13.00 

11.00-13.00 

11.00-13.00 

11.00-13.00 

nnb 

nnb 

nnb 

nnb 

Indeling 

volgt op 

Blackboard 

ma 11 maart 

wo 13 maart 

ma 18 maart 

wo 20 maart 

11.00-13.00 

11.00-13.00 

11.00-13.00 

11.00-13.00 

nnb 

nnb 

nnb 

nnb 

Indeling 

volgt op 

Blackboard 

ma 25 feb 11.00-13.00 nnb vr 22 maart 11.00-13.00 nnb 

wo 27 feb 11.00-13.00 nnb ma 25 maart 11.00-13.00 nnb 

hierna deeltoets 1 (1 maart) hierna deeltoets 2 (28 maart) 


prof.dr. A. van Vianen, dr. B. Beersma 


di 5 feb 11.00-13.00 nnb 

di 5 maart 11.00-13.00 nnb 

do 7 feb 11.00-13.00 nnb do 7 maart 11.00-13.00 nnb 

di 12 feb 

do 14f eb 

11.00-13.00 

11.00-13.00 

nnb 

nnb 

Indeling 

volgt op 

di 12 maart 

do 14 maart 

11.00-13.00 

11.00-13.00 

nnb 

nnb 

di 19 feb 11.00-13.00 nnb Blackboard di 19 maart 11.00-13.00 nnb 

do 21 feb 11.00-13.00 nnb do 21 maart 11.00-13.00 nnb 

di 26 feb 11.00-13.00 nnb di 26 maart 11.00-13.00 nnb 

hierna deeltoets 1 (1 maart) hierna deeltoets 2 (28 maart) 


dr. W. Gomperts, e.a. 

Indeling 

volgt op 

Blackboard 


wo 3 april 11.00-13.00 nnb 

ma 29 april 11.00-13.00 nnb 

ma 8 april 11.00-13.00 nnb vr 3 mei 11.00-13.00 nnb 

wo 10 april 11.00-13.00 nnb ma 6 mei 11.00-13.00 nnb 

ma 15 april 11.00-13.00 nnb Indeling volgt wo 8 mei 11.00-13.00 nnb Indeling volgt op 

wo 17 april 11.00-13.00 nnb op Blackboard ma 13 mei 11.00-13.00 nnb Blackboard 

vr 19 april 11.00-13.00 nnb wo 15 mei 11.00-13.00 nnb 

ma 22 april 11.00-13.00 nnb wo 22 mei 11.00-13.00 nnb 

wo 24 april 11.00-13.00 nnb ma 27 mei 11.00-13.00 nnb 

hierna deeltoets 1 (26 april) hierna deeltoets 2 (31 mei) 

35

36 

Collegerooster Propedeuse Tweede Semester 2012- 2013 


dr. L. M. Talamini & dr. I. Sligte en dr. H. Slagter 


di 2 april 11.00-13.00 nnb 

do 2mei 11.00-13.00 nnb 

do 4 april 11.00-13.00 nnb di 7 mei 11.00-13.00 nnb 

vr 5 april 11.00-13.00 nnb do 16 mei 11.00-13.00 nnb 

di 9 april 

do 11 april 

vr 12 april 

11.00-13.00 

11.00-13.00 

11.00-13.00 

nnb 

nnb 

nnb 

Indeling 

volgt op 

Blackboard 

di 14 mei 

vr 17 mei 

di 21 mei 

11.00-13.00 

11.00-13.00 

11.00-13.00 

nnb 

nnb 

nnb 

Indeling 

volgt op 

Blackboard 

di 16 april 11.00-13.00 nnb do 23 mei 11.00-13.00 nnb 

do 18 april 11.00-13.00 nnb vr 24 mei 11.00-13.00 nnb 

di 23 april 11.00-13.00 nnb di 28 mei 11.00-13.00 nnb 

hierna deeltoets 1 (26 april) hierna deeltoets 2 (31 mei) 

Practicumgroepen Wetenschappelijk Denken/VRT-I Semester 2 

Diverse begeleiders 

Men volgt in het tweede semester tweemaal per week een verplichte practicumgroep 

van twee uur. Aanmelding is verplicht! Het onderdeel VRT-1 is geïntegreerd in de practicumgroepen. 

In het tweede semester schrijft men miniliteratuuroverzichten en als 

eindopdracht een uitgebreider literatuuroverzicht met de deadline in juni. Men volgt 

tevens verplichte COO en bibliotheekzittingen. 

Testtheorie & Praktijk 

drs. M. Engels - Freeke 


ma 3 juni 11.00-13.00 nnb Indeling ma 17 juni 10.00-13.00 nnb 

ma 10 juni 10.00-13.00 nnb 

volgt op 

Black- 

di 18 juni 11.00-13.00 nnb 

di 11 juni 11.00-13.00 nnb board wo 19 juni 11.00-13.00 nnb 

in juni worden de opdrachten bij dit vak gemaakt, afsluiting 28 juni 

Er zijn daarnaast facultatieve werkgroepen gepland. 

Indeling 

volgt op 

Blackboard 

NB: roostergegevens kunnen gewijzigd worden; de tentamendata staan pas vast 

zodra de inschrijving voor de deeltoetsen wordt opengezet. Dit als gevolg van afhankelijkheid 

van de beschikbaarheid van grote tentamenzalen. 

Tentamenrooster Propedeuse 2012 - 2013 

1. Toetsen Propedeuse 2012/2013 (wijzigingen voorbehouden) 

di 04-09-2012 

vr 28-09-2012 

vr 26-10-2012 

vr 23-11-2012 

do 20-12-2012 

vr 01-02-2013 

vr 01-03-2013 

do 28-03-2013 

vr 26-04-2013 

vr 31-05-2013 

ma 24-06-2013 

Voorbereidende statistiek voor deficiënte studenten * 

Inleiding en Onderzoeksmethoden/stat. deeltoets 1 

Inleiding en Onderzoeksmethoden/stat. deeltoets 2 

Cogn. psy en Onderzoeksmethoden/stat. deeltoets 3 

Cogn. psy en Onderzoeksmethoden/stat. deeltoets 4 

Ontwikkelingspsychologie, deeltoets 5 

Sociale en A&O psychologie, deeltoets 6 

Sociale en A&O psychologie, deeltoets 7 

Klinische en Biologische psychologie, deeltoets 8 

Klinische en Biologische psychologie, deeltoets 9 

Testtheorie en Praktijk, deeltoets 10 

18.00 - 21.00 uur 

13.00 - 16.00 uur 

09.00 - 12.00 uur 

13.00 - 16.00 uur 

14.00 - 17.00 uur 

09.00 - 12.00 uur 

13.00 - 16.00 uur 

13.00 - 16.00 uur 

13.00 - 16.00 uur 

13.00 - 16.00 uur 

13,00 - 16.00 uur 

* Van het tentamen Voorbereidende statistiek worden alle studenten vrijgesteld die in het bezit 

zijn van een VWO diploma waarin wiskunde deel heeft uitgemaakt van het examenpakket (A, 

B, A1, A2, B1 of B2), alsmede alle studenten die de toets wiskunde voorafgaand aan de studie 

hebben behaald. 

2. Herkansingen Propedeuse 2012/2013 

15-07-2013 

17-07-2013 

19-07-2013 

22-07-2013 

24-07-2013 

26-07-2013 

Inleiding en Cognitieve Psychologie 



Sociale en A&O Psychologie 


Testtheorie en Praktijk 

13.00 - 16.00 uur 

13.00 - 16.00 uur 

13.00 - 16.00 uur 

13.00 - 16.00 uur 

13.00 - 16.00 uur 

13.00 - 16.00 uur 

3. Herkansingen Propedeuse (Leerstof 11/12) 2e semester vakken 

vr 07-12-2012 

vr 11-01-2013 

Sociale en A&O Psychologie 


13.00 - 16.00 uur 

13.00 - 16.00 uur 

Voor herkansingen van andere oude propedeuseonderdelen is men aangewezen op de tentamens 

die voor de eerstejaarsstudenten worden georganiseerd in het eerste semester. Dit betreft dan wel 

de eventueel nieuwe leerstof en soms ook meer leerstof! 

Tentamendata en tijden staan pas definitief vast zodra (1 maand voor het tentamen) de 

zaalruimte definitief is bevestigd. Tentamens worden meestal in meerdere zalen tegelijk 

afgenomen. Men krijgt (uitsluitend) precieze informatie bij de aanmelding voor het tentamen 

via SIS. Aanmelding is verplicht en noodzakelijk omdat men anders geen plaats in 

een zaal krijgt toegewezen en niet weet waar men moet zijn. 

37

Tweede Bachelorjaar 

Hoofdstuk 3 

Tweede Bachelorjaar

1. Overzicht van het tweede bachelorjaar 

Tweede Bachelorjaar Tweede Bachelorjaar 

Het tweede studiejaar vormt samen met de propedeuse de basisopleiding psychologie. 

Het derde jaar is meer specialistisch ingevuld. Het tweede jaar heeft een ander karakter 

dan de propedeuse: er is een volledig onderzoeksemester in opgenomen met veel verplicht 

kleinschalig onderwijs waarbij de student fulltime beschikbaar moet zijn. Het andere 

semester bevat onder andere keuzevakken. 

Alle onderdelen worden twee keer gegeven, één keer voor studenten die de propedeuse af 

hebben (stroom 1a en 1b) en één keer voor studenten met een (beperkte) studievertraging 

(stroom 2). De laatste groep heeft en houdt studievertraging! Dit wordt later toegelicht. 

Semester Onderdeel 

Onderdelen van het onderzoeksemester 

Ec 

1 of 2 Onderzoeksmethoden en Statistiek 2 5 

1 of 2 Controverses in Psychologisch Onderzoek 3 

1 of 2 Onderzoekspracticum basisdeel 9 

1 of 2 Onderzoekspracticum onderzoeksdeel 12 

1 of 2 SPSS 

Onderdelen van het andere semester 

1 

1 of 2 Grondslagen van de Psychologie 6 

1 of 2 Verwerking van en Rapportage over Teksten 2 6 

1 of 2 Gesprekspracticum 6 

1 of 2 Keuzeruimte (div. cursusmogelijkheden) 12 

Totaal 60 

• De cursus Onderzoeksmethoden en Statistiek 2 is een vervolg op Onderzoeksmethoden 

en Statistiek 1. Samen met SPSS is deze cursus een belangrijke voorbereiding op het 

onderzoeksdeel van het Onderzoekspracticum (OP). In het derde jaar volgt opnieuw 

een statistisch methodologisch onderdeel maar dit wordt per specialisatie ingevuld. 

• Het Onderzoekspracticum is het grootste onderdeel van het tweede studiejaar en 

neemt (wanneer men voltijd studeert) een volledig semester in beslag, waarin men 

gedurende de eerste 10 weken het basisdeel volgt samen met Onderzoeksmethoden en 

Statistiek 2 en SPSS. In de laatste 10 weken voert men met een groep van vier studenten 

vrijwel fulltime een onderzoek uit en worden de verplichte colleges Controverses in 

Psychologisch Onderzoek gevolgd. Men doorloopt de hele empirische cyclus en schrijft 

een eindverslag. Er bestaat ook een deeltijdvariant (half time) waarbij het onderwijs is 

uitgesmeerd over het gehele studiejaar. 

• Verwerking van en Rapportage over Teksten 2 (VRT-2) is een vervolg op VRT-1 

(de propedeusethese). Men verricht literatuurstudie over een onderwerp naar keuze 

waarbij men kan kiezen uit een groot aanbod van onderwerpen. Dit mondt uit in een 

literatuuroverzicht (paper). In het derde jaar wordt het schrijfonderwijs in de bachelor 

afgerond met een Bachelorthese. 

• Grondslagen van de Psychologie is een cursus waarin zowel een aantal belangrijke 

denkers uit de Geschiedenis van de Psychologie worden gepresenteerd als een overzicht 

wordt gegeven van de wetenschapstheorie en –filosofie. 

• Het Gesprekspracticum is een training waarin aandacht wordt besteed aan het 

verwerven van kennis en zelfinzicht. Er wordt geoefend met en gereflecteerd op het 

eigen sociaal gedrag in alledaagse situaties. Hiermee wordt een basis gelegd voor het 

voeren van de veel voorkomende dyadische gespreksvoering in de beroepsuitoefening 

als psycholoog. Het Gesprekspracticum duurt zes weken, waarbij er elke week 

gedurende twee hele dagen verplichte bijeenkomsten zijn en wordt afgesloten met een 

tentamen. 

• In de keuzeruimte in het tweede jaar kunnen studenten kiezen voor onderdelen 

binnen of buiten de opleiding Psychologie en zich daarmee verder oriënteren op de 

specialisatiekeuze. 

2. Toelating tot onderdelen van het tweede bachelorjaar 

2.1 Stromen in het tweede jaar 

Studenten worden na het eerste jaar in stromen verdeeld op basis van het aantal behaalde 

punten. We onderscheiden vier groepen: 

1. 60 ec (= propedeuse) behaald op 31 augustus 

Stroom 1a 

Deze groep studenten start in het eerste semester met het onderzoeksemester dat 

bestaat uit Onderzoeksmethoden en Statistiek 2, SPSS, het Onderzoekspracticum en 

Controverses in Psychologisch Onderzoek. Deze onderdelen zijn op elkaar afgestemd, 

men kan alleen het hele pakket tegelijk volgen. In het tweede semester volgt men het 

Gesprekspracticum, VRT-2, Grondslagen van de Psychologie en keuzevakken. 

Stroom 1b 

Deze groep studenten volgt in het eerste semester het Gesprekspracticum, VRT-2, 

Grondslagen van de Psychologie en keuzevakken. In het tweede semester volgt deze 

groep Onderzoeksmethoden en Statistiek 2, SPSS, het Onderzoekspracticum en 

Controverses in Psychologisch Onderzoek. 

Keuze voor stroom 1 a of 1 b 

De keuze om stroom 1a of stroom 1b te volgen hangt af van de keuzevakken die men 

wil volgen. Worden de gewenste keuzevakken in het eerste semester aangeboden, 

dan is stroom 1b een logische keuze. Worden de gewenste keuzevakken in het tweede 

semester aangeboden, dan dient men stroom 1a te kiezen. De invulling van de 

keuzeruimte kan afgestemd worden op de specialisatiekeuze, maar dat hoeft niet. Zie 

verder in dit hoofdstuk voor meer informatie over de keuzeruimte, alwaar ook een 

overzicht met aanbevolen vakken te vinden is. 

2. 45 - 59 ec behaald op 31 augustus 

Stroom 2 

Voor Stroom 2 studenten ligt de prioriteit bij het afronden van de propedeuse vóór de 

start van het tweede semester 2012-2013. Deze studenten hebben studievertraging, en 

mogen in het eerste semester beperkt aan onderdelen van het tweede jaar meedoen. Zij 

kunnen zich echter nog kwalificeren voor een start met de specialisatie in hun derde 

jaar mits de propedeuse voor de start van het tweede semester 2012-2013 wordt behaald 

én ze in het eerste semester VRT-2 hebben behaald. Stroom 2 studenten blijven wel een 

vertraging houden en kunnen de bachelor doorgaans pas in het vierde jaar afronden. 

Deze studenten starten in het tweede semester met het onderzoeksemester en 

benutten het eerste semester om de propedeuse af te ronden. In het eerste semester kan 

deelgenomen worden aan het tweedejaarsonderdeel Grondslagen van de Psychologie. 

Deelname aan VRT-2 is mogelijk als men tijdig 48 ec heeft behaald. Dit geldt ook voor 

het Gesprekspracticum. Uiteraard hangt alles af van de herkansingen die men moet 

doen en van het aantal punten dat men al heeft bij de start van het tweede studiejaar. 

Studenten die de propedeuse niet voor februari afronden lopen minimaal een jaar 

vertraging op. 

3. 35 - 44 ec behaald op 31 augustus 

Deze groep studenten heeft weliswaar voldaan aan de norm van het bindend 

studieadvies (BSA), maar bevindt zich in de gevarenzone. Men kan deelnemen aan 

40 41


Stroom 2, maar moet eerst een planning met uitleg indienen bij de examencommissie 

en deze laten goedkeuren. 

4. minder dan 35 ec ec behaald op 31 augustus 

Studenten die minder dan 35 ec hebben behaald krijgen een negatief bindend 

studieadvies. 

2.2 Herkansingen van propedeuse-onderdelen in het tweede bachelorjaar 

In het eerste semester van het tweede studiejaar kan men alle propedeuse-tentamens herkansen. 

De ene helft van de vakken kan men opnieuw volgen, waarna men tentamen 

aflegt met de nieuwe lichting eerstejaarsstudenten. De andere vakken kennen een herkansing 

in het eerste semester. De herkansing betreft uiteraard de leerstof van het voorafgaande 

studiejaar, maar dat geldt niet voor de vakken die men met de nieuwe eerstejaarsstudenten 

mee volgt. Verdere informatie treft men aan in het propedeusedeel van de gids. 

2.3 Toelatingsvoorwaarden voor tweedejaars onderdelen 

Voor deelname aan de meeste cursussen in het tweede jaar gelden studievoortgangseisen 

en inhoudelijke toelatingsvoorwaarden: 

Onderdeel Voorwaarden 

Onderzoeksmethoden en Statistiek 2; Controverses Propedeuse Psychologie behaald 

in Psychologisch Onderzoek & SPSS 

Onderzoekspracticum Basisdeel Propedeuse Psychologie behaald 

Onderzoekspracticum Onderzoeksdeel Basisdeel OP, Onderzoeksmethoden en 

Statistiek 2 en SPSS 

Grondslagen van de Psychologie minstens 35 ec van de propedeuse Psy. 

VRT-2 48 ec inclusief VRT-1 

Gesprekspracticum 48 ec van de propedeuse Psychologie 

Keuzevak bij Psychologie (specialisatievak, 35 ec van de propedeuse Psychologie 

keuzevakken 2e jaars) 

Keuzevak buiten Psychologie Te bepalen door betreffende opleiding 

Per groep studenten wordt in de volgende paragrafen een planningsadvies gegeven. Voor 

advies en overleg kan men verder contact opnemen met een studieadviseur (zie voorin de 

studiegids). In mei 2013 wordt aan propedeusestudenten extra uitleg over het tweede jaar 

en het stromenbeleid gegeven in een zitting van de practicumgroep. 

3. Planning van het tweede studiejaar 

Stroom 1: 60 ec behaald (= propedeuse) per 31 augustus. Studenten in Stroom 1 zijn 

precies op schema en kunnen dus alle tweedejaarsonderdelen volgen. Als zij op schema 

blijven, kunnen ze zonder vertraging worden toegelaten tot het derde specialistische jaar 

en na drie jaar doorstromen in de master, mits ook het derde jaar zonder vertraging wordt 

doorlopen. Dit is van groot belang omdat men de bachelor moet hebben afgerond voordat 

met de master kan worden begonnen. Vooral om aan selectieve masterprogramma’s deel 

te nemen is het erg aan te bevelen de bachelor in drie jaar te halen. 

Stroom 1a start in het eerste semester van het tweede studiejaar met de onderdelen Onderzoeksmethoden 

en Statistiek 2, SPSS, het Onderzoekspracticum en Controverses in 

Psychologisch Onderzoek. In het tweede semester volgt men het Gesprekspracticum, 

VRT-2, Grondslagen van de Psychologie en vult men de keuzeruimte. 

Stroom 1a 60 ec behaald per 31 augustus 

Semester 1 Semester 2 

10 weken 10 weken 8 weken 12 weken 

OMS 2 (5 ec) + 

SPSS (1 ec) 

Controverses in 

Psychologisch 

Onderzoek (3 ec) 

Grondslagen van 

de Psychologie 

(6 ec) 

VRT-2 (6 ec) 

Onderzoekspracticum Onderzoekspracticum 

Gesprekspracticum (3 startdata) 

(6 ec) 

– Basisdeel – 

(9 ec) 

– Onderzoeksdeel – 

(12 ec) 

Keuzevakken (12 ec): 

binnen (2ejaarskeuzevak of specialisatievak) 

of buiten Psychologie 

15 ec 15 ec 12 ec 18 ec 

Stroom 1b volgt in het eerste semester Grondslagen van de Psychologie, het Gesprekspracticum, 

VRT-2, en vult de keuzeruimte. De planning voor het eerste semester hangt samen 

met wanneer de vakken worden gegeven die gekozen worden voor de keuzeruimte. Men 

start in het tweede semester met de onderdelen Onderzoeksmethoden en Statistiek 2, 

SPSS, het Onderzoekspracticum en Controverses in Psychologisch Onderzoek. 

Stroom 1b 60 ec behaald per 31 augustus 


8 weken 12 weken 10 weken 10 weken 

Gesprekspracticum ( 3 startdata) 

(6 ec) 

OMS 2 (5 ec) + 

SPSS (1 ec) 


Psychologisch 


Keuzevakken (12 ec): 

binnen (2ejaarskeuzevak of specialisatievak) 

of buiten Psychologie 

Grondslagen van 

de Psychologie 

(6 ec) 

VRT-2 (6 ec) 

Onderzoekspracticum 

– Basisdeel – 

(9 ec) 


- onderzoeksdeel - 

(12 ec) 

maximaal 30 ec 15 ec 15 ec 

42 43

Stroom 2: 45-59 ec behaald per 31 augustus 



20 weken 10 weken 10 weken 

Herkansingen propedeuse 

Grondslagen van de Psychologie (6 ec) 

evt. keuzevakken buiten Psychologie 

Gesprekspracticum 

(6 ec) 

OMS 2 (5 ec) + 

SPSS (1 ec) 


VRT-2 (6 ec) en/of 

– basisdeel – 

Gesprekspracticum (6 ec) 

(9 ec) 


Psychologisch 



– onderzoeksdeel – 

(12 ec) 

maximaal 30 ec 15 ec 15 ec 

VRT-2 kan alleen gevolgd worden zodra 48 ec en VRT-1 uit de propedeuse behaald zijn. 

De 48 ec eis geldt ook voor Gesprekspracticum. 

Stroom 3: minder dan 45 ec behaald per 31 augustus 

Studenten die minder dan 45 ec hebben behaald en besluiten de studie toch voort te 

zetten, moeten voor 1 september reageren op het advies (schriftelijk, gericht aan de examencommissie). 

4. Het tweede jaar in deeltijd 

Het is voor deeltijders van belang te weten dat de propedeuse moet zijn afgerond voordat 

gestart kan worden met Onderzoeksmethoden en Statistiek 2 (OMS 2) en SPSS. Bovendien 

vormen OMS 2 en SPSS een toelatingsvoorwaarde voor het Onderzoekspracticum. 

Omdat het deeltijd-onderzoekspracticum (basisdeel plus onderzoeksdeel) samen drie 

kwart studiejaar vergt start dit onderdeel slechts eenmaal per jaar. Een zorgvuldige planning 

is dus van belang. In schema ziet het tweede jaar voor deeltijdstudenten er zo uit: 


10 weken 10 weken 20 weken 

OMS 2 (5 ec) + 

SPSS (1 ec) 

Ingangseis: 

Propedeuse 


– basisdeel – 

Deeltijd 

Ingangseis: 

OMS 2 & SPSS 

Controverses in Psychologisch 


& 


– onderzoeksdeel – 

(12 ec) 

Ingangseis: 

Basisdeel OP 

6 ec 9 ec 15 ec 

De overige verplichte tweedejaarsonderdelen (VRT-2, het Gesprekspracticum en Grondslagen 

van de Psychologie) worden meerdere malen per jaar gegeven. Deze laten zich dan 

ook makkelijker plannen. Zoals duidelijk wordt in de cursusomschrijving vergt het Gesprekspracticum 

twee volle dagen per week; dit maakt voor de meeste deeltijdstudenten 

een zorgvuldige planning noodzakelijk. Overleg tijdig (d.w.z. uiterlijk in de aanmeldingsperiode 

voorafgaand aan het semester waarin u het Gesprekspracticum wilt volgen) met 

de studieadviseur zodat deze u kan helpen bij de indeling. 

5. Onderwijs en toetsing in het tweede studiejaar 

Bij de onderdelen Onderzoeksmethoden en Statistiek 2 en Grondslagen van de Psychologie 

volgt men onderwijs in de vorm van hoorcolleges die bedoeld zijn ter ondersteuning 

van de leerstof en de tentamenvoorbereiding. Onderzoeksmethoden en Statistiek 2 kent 

naast de colleges facultatieve werkgroepen en instructiecolleges. Controverses in Psychologisch 

Onderzoek bestaat geheel uit verplichte colleges zonder aanvullende literatuur. 

SPSS kent colleges waarin wekelijks opdrachten worden verstrekt met daarnaast facultatieve 

werkgroepen. Men kan beslissen de wekelijkse opdrachten zelfstandig te maken. 

VRT-2 wordt georganiseerd in de vorm van werkgroepen die per onderwerp worden samengesteld. 

Het Onderzoekspracticum wordt ook in de vorm van kleine groepen verzorgd, 

waarbij bovendien strikte aanwezigheidseisen en inleverdata gelden. Gedurende 

het gehele semester dient men fulltime beschikbaar te zijn. Het Gesprekspracticum kent 

per semester drie startdata. Een gesprekspracticum beslaat gedurende zes weken twee 

dagen onderwijs dat verplicht is, ofwel op maandag en dinsdag, ofwel op woensdag en 

donderdag. 

De tentamens bestaan doorgaans uit een combinatie van multiple choice vragen en open 

vragen. Aanmelding voor tentamens is verplicht via SIS: http://student.uva.nl/sis. 

6. Aanmelding cursussen tweede bachelorjaar 


1e semester 18 juni -10 augustus 2012 3 september - 1 februari 2013 

2e semester 17 december - 11 januari 2013 4 februari - 28 juni 2013 

Voor alle onderdelen na de propedeuse is aanmelding noodzakelijk. Aanmelding is mogelijk 

tot uiterlijk drie weken voor de start van het semester. De aanmelding geschiedt via 

SIS: http://student.uva.nl/sis. 

Eerste semester: 

Studenten in stroom 1a melden zich aan voor Onderzoeksmethoden en Statistiek 2, 

SPSS, het Onderzoekspracticum (beide delen) en Controverses in Psychologisch Onderzoek, 

ook als nog op uitslagen wordt gewacht(!). Men wordt zodanig ingedeeld dat de 

verschillende groepen niet overlappen en men kan aangeven of men wel of niet de facultatieve 

werkgroepen Onderzoeksmethoden en Statistiek 2 en/of SPSS wil volgen. Houd 

rekening met een zeer intensief programma dat full time beschikbaarheid vereist. Tevens 

kan men aangeven de deeltijdvariant te verkiezen. 

Studenten in stroom 1b melden zich aan Grondslagen van de Psychologie, het Gesprekspracticum, 

VRT-2, en 12 ec aan keuzevakken. 

Studenten uit stroom 2 maken de propedeuse af. Daarnaast kunnen zij zich aanmelden 

voor Grondslagen van de Psychologie, en eventueel voor VRT-2 en/of het Gesprekspracticum, 

mits tijdig aan de voorwaarden wordt voldaan (= minstens 48 propedeusepunten). 

Tweede semester: 

Studenten uit stroom 1a, die het Onderzoekspracticum hebben gevolgd melden zich aan 

voor VRT-2, Gesprekspracticum, Grondslagen en 12 ec aan keuzevakken. Men wordt 

zodanig ingedeeld dat er geen overlap tussen de cursussen is. 

Studenten in stroom 1b melden zich aan voor Onderzoeksmethoden en Statistiek 2, 

SPSS, het Onderzoekspracticum (beide delen) en Controverses in Psychologisch Onderzoek. 

Men wordt zodanig ingedeeld dat de verschillende groepen niet overlappen en men 

44 45


kan aangeven of men wel of niet de facultatieve werkgroepen Onderzoeksmethoden en 

Statistiek 2 en/of SPSS wil volgen. 

Studenten uit stroom 2 melden zich (mits de propedeuse is afgerond vóór de start van 

het tweede semester) aan voor Onderzoeksmethoden en Statistiek 2, SPSS, het Onderzoekspracticum 

(beide delen) en Controverses in Psychologisch Onderzoek, ook als nog 

op uitslagen wordt gewacht(!). Men wordt zodanig ingedeeld dat de verschillende groepen 

niet overlappen en men kan aangeven of men wel of niet de facultatieve werkgroepen 

Methoden van Onderzoek 2 en SPSS wil volgen. 

Na aanmelding wordt men al dan niet geplaatst. Deze plaatsing wordt een week voor de 

start van het semester afgerond en aan de studenten gemeld via de studentenmail. 

7. Voorbereiding specialisatie; keuzeruimte 

In de propedeuse is gericht kennis gemaakt met de verschillende deelgebieden van de 

psychologie. In het eerste of tweede semester van het tweede jaar kan door het volgen van 

keuzevakken verdere oriëntatie plaatsvinden op deze specialisatiemogelijkheden. Stroom 

1 studenten die keuzevakken willen volgen die in het eerste semester worden aangeboden, 

kunnen hun rooster geheel omdraaien en van het tweede semester het onderzoeksemester 

maken. Sommige onderdelen zoals Testconstructie en Cross Cultural Psychology worden 

in beide semesters aangeboden. 

De keuzeruimte omvat 12 ec en kan op drie manieren worden ingevuld: met een tweedejaarskeuzevak 

(binnen Psychologie), met een specialistisch onderdeel (binnen Psychologie, 

alvast vooruitlopend op de specialisatie) en/of met een keuzevak buiten Psychologie. 

In het derde jaar kiest men een specialisatie en de keuzeruimte in het tweede jaar kan 

gebruikt worden om het maken van die keuze te vergemakkelijken. 

Wie al precies weet welke specialisatie het wordt, kan de keuze daarop afstemmen en in 

de keuzeruimte vakken van de betreffende specialisatie kiezen. Studenten die een van de 

klinische richtingen (Klinische Psychologie, Klinische Ontwikkelingspsychologie, Klinische 

Neuropsychologie, Klinische Forensische Psychologie) willen volgen kiezen in elk 

geval het vak Testconstructie, dat in beide semesters wordt aangeboden en verplicht is 

voor de basisaantekening Psychodiagnostiek. 

Wie nog niet weet welke specialisatie in het derde jaar gekozen zal worden, kan de keuzeruimte 

gebruiken om door het volgen van keuzevakken na te gaan welke specialisatie 

de voorkeur heeft. Ook is het mogelijk alvast te starten met een vak van de specialisatie 

waarnaar de meeste interesse uitgaat om te kijken of deze specialisatie bevalt. Wie twijfelt 

tussen twee specialisaties, kan de keuzeruimte benutten door twee vakken van 6 ec bij de 

verschillende specialisaties te volgen. 

Voor verdere oriëntatie op diverse speciale onderwerpen zijn speciale tweedejaarskeuzevakken 

ontwikkeld. Bij veel van deze speciale vakken staat een onderwerp centraal dat 

later in de studie nauwelijks meer aan bod komt, zoals Calamiteitenpsychologie, of dat 

alleen aan bod komt als een specifieke specialisatie wordt gekozen (bijvoorbeeld Sportpsychologie, 

dat alleen nog aan bod komt voor studenten die in de masterfase de track 

Sport- en prestatiepsychologie gaan doen). 

Studenten kunnen ook beslissen een keuzevak buiten de opleiding psychologie op te 

nemen in het programma. Men mag daar maximaal 12 ec aan besteden in de bachelorfase. 

Onder bepaalde voorwaarden kan men ook 30 ec besteden aan een minor buiten de 

psychologie. Zie de Onderwijs- en Examenregeling in de bijlage van deze gids. 

Hieronder volgt een overzicht van de mogelijkheden om de keuzeruimte van 12 ec te 

besteden: 

A. Tweedejaarskeuzevakken binnen Psychologie 

Titel Aantal ec Semester / blok 

Animal Cognition 6 1/1 

Calamiteitenpsychologie 6 2/1 

Evolutie van de Mens 6 2/1 

Intellectuele Zelfverdediging voor Psychologen 6 2/2 

Psychologie en Nieuwe Media 6 1/1 

Schoolpsychologie 6 2/2 

Inleiding in de Sportpsychologie 6 2/1 

Sportpsychologie: focus op deelgebieden 6 gehele jaar 

Krtisch denken in de Sportpsychologie 6 gehele jaar 

Honours: de Neuromaatschappij 6 2/2 

B. Specialisatievakken die men in jaar 2 als keuzevak kan kiezen 

Titel Specialisatie Aantal ec Semester/blok 

Cross-Cultural Psychology Sociale Psych. 6 

2x: in 1/1 en in 

2/1 

Seksuologie Klinische Psych. 6 


2/1 

Testconstructie Methodenleer 6 


2/2 

Working in Groups A&O 6 2/1 

Organisatiestructuur en -cultuur A&O 6 2/1 

Psychofarmacologie Brein en Cognitie / KNP 6 2/2 

Informatie over de specialisatievakken kan men vinden in hoofdstuk 5 (of zoek op de titel van 

het vak in de index achterin de gids). 

C. Keuzevakken buiten Psychologie 

Naast de mogelijkheid om de vrije ruimte in het tweede jaar op te vullen met een keuzevak 

en/of een specialistisch vak van psychologie bestaat de mogelijkheid om keuzevakken 

buiten psychologie te volgen. De keuze is in feite heel breed omdat elk vak uit een andere 

academische opleiding kan tellen als een keuzevak. Voor vakken binnen de UvA is de 

website www.studiegids.uva.nl geschikt om te zoeken. Het Instituut voor Interdisciplinaire 

studies (IIS; zie www.iis.uva.nl) biedt interessante interdisciplinaire keuzevakken 

aan. 

8. Voorlichting over de specialisatie in het derde jaar en toelatingsvoorwaarden 

Het derde jaar bestaat geheel uit specialisatieonderwijs met voor iedereen een verplicht 

basisprogramma in het eerste semester en in elk geval een bachelorthese in het tweede 

semester. Men wordt toegelaten tot het derde jaar mits minimaal de propedeuse, VRT-2 

en het volledige Onderzoekspracticum zijn afgerond. Er wordt op aangedrongen alle onderdelen 

van het tweede jaar af te ronden voordat men start met de specialisatie. De 

specialisatie bestaat uit onderdelen met intensief onderwijs en er wordt gewerkt met vaste 

groepen studenten. Bovendien zijn er veel onderdelen waarbij de eis wordt gesteld dat 

men ook het volledige tweedejaarsprogramma heeft afgerond. 

46 47


Op 12 december 2012 worden studenten uit Stroom 1a en 1b verder voorgelicht over het 

tweede semester. Voor alle studenten die aan de specialisatie mogen beginnen in september 

2013 worden op vrijdag 17 mei, 24 en 31 mei 2013 voorlichtingsbijeenkomsten belegd 

over de verschillende specialisaties en de keuze daarvan. Het precieze programma volgt 

te zijner tijd. 

9. Afzonderlijke onderdelen in het tweede studiejaar 

Op www.studiegids.uva.nl staan de vakomschrijvingen van alle tweedejaarsonderdelen, 

inclusief roosters, tentamendata en benodigde literatuur. Voor meer informatie kan men 

in de regel terecht bij de Onderwijsbalie (dagelijks 10.00-14.00 uur), voor meer specialistische 

informatie is er vanaf enkele weken voordat de cursus start een Blackboardsite 

beschikbaar. 

Hierna volgt: 

• een overzicht van de aanbevolen/verplichte keuzeonderdelen; 

• een overzicht van de verplichte tweedejaarsonderdelen en de tweedejaarskeuzevakken 

binnen Psychologie; voor de specialisatievakken, zie hoofdstuk 5, bij de betreffende 

specialisatie. 

Let op: Wie een klinische richting wil volgen (klop, kp, knp) zal vrijwel altijd een diagnostische 

aantekening willen halen. Daarin is het vak Testconstructie verplicht. Dit vak is bovendien een 

ingangseis bij veel diagnostiek- en interventievakken bij de richtingen Klinische Psychologie, 

Klinische Neuropsychologie en Klinische Ontwikkelings psychologie. Het vak is ook verplicht voor 

studenten Arbeids- en Organisatie psychologie die een diagnostiekaantekening willen halen. De 

helft van de keuzeruimte wordt in dat geval besteed aan het verplichte vak Testconstructie. Zie 

voorts het schema op de volgende pagina. 

Specialisatie / verplichte vakken Aanbevolen vakken 


Verplicht: 

Testconstructie (6 ec) 

Klinische Ontwikkelingspsychologie 

(KLOP) 

Verplicht: 


Klinische Neuropsychologie (KNP) 

Verplicht: 


Arbeids- en Organisatiepsychologie 

Brein en Cognitie 



Aanbevolen: 

Alle tweedejaarskeuzevakken binnen 

Psychologie, met name Intellectuele 

zelfverdediging voor psychologen (6 ec) en 

Seksuologie (6 ec) 

Psychofarmacologie (6 ec) 

Aanbevolen: 


Psychologie, met name Schoolpsychologie 

(6ec) en Intellectuele zelfverdediging voor 

psychologen (6 ec) 

Cross-cultural Psychology (6 ec) 


Aanbevolen: 



zelfverdediging voor psychologen (6 ec) 



Seksuologie (6ec) 

Aanbevolen: 




Working in groups (6 ec) 

Organizational Structure and Culture (6 ec) 


Aanbevolen: 


Psychologie, met name Evolutie van de mens 

(6 ec), Calamiteitenpsychologie (6 ec) en 

Intellectuele zelfverdediging voor psychologen 

(6 ec) 



Aanbevolen: 


Psychologie, met name en Intellectuele 

zelfverdediging voor psychologen (6 ec) en 

Psychologie & Nieuwe Media (6 ec) 


Calamiteitenpsychologie (6 ec) 

Aanbevolen: 


Psychologie, met namen Intellectuele 



48 49


Onderzoeksmethoden en Statistiek 2 

Punten 5 ec 

SIS code 7202A600XY 

Plaats in het rooster Semester 1 en Semester 2 

Toelatingsvoorwaarden Propedeuse Psychologie 


Docenten drs. M.Engels-Freeke en assistenten 

Inhoud 

De cursus is gericht op een aantal statistische analyse technieken. De statistische analyses 

vormen een uitbreiding van de statistiek in het eerste jaar, zodat de student bij het 

afsluiten van de bachelorfase alle belangrijke technieken beheerst. Van alle analyses wordt 

behandeld: theorie (o.a. aannamen), achtergrond (begrip) en berekeningen (handmatig 

en met SPSS). Door middel van een opdracht kan een deel van de stof in praktijk worden 

gebracht. 

Studiemateriaal en kosten 

• Field, A. (2009). Discovering statistics using SPSS (3rd ed.) London: Sage. ISBN 978- 

1-84787-907-3 (circa € 45,-). 

• Facultatief: syllabus met werkgroepopgaven (VSPA) en formuleblad (VSPA) 

Onderwijsvorm 

Colleges (3x per week), trainingen (3 keer) en facultatieve werkgroepen, waarin onder 

begeleiding van student-assistenten opgaven worden gemaakt en facultatieve trainingen 

van essentiële (voor-)kennis. De werkgroepen zijn twee keer per week 2 uur, aanmelding 

via SIS. 

Beoordelingsvorm: 

Schriftelijk tentamen bestaande uit 8 open vragen, zowel berekeningen als kennis en 

begripsvragen komen aan de orde. Het goed uitvoeren van een niet verplichte opdracht 

kan de tentamenscore met 1 punt verhogen op de schaal 1-10. 

Onderwijstijden 

Semester 1: 

Colleges: 

di 04-09-2012 t/m 16-10-2012 van 11.00 - 13.00 uur, nog niet bekend 

do 06-09-2012 t/m 18-10-2012 van 11.00 - 13.00 uur, Doopsgezinde Kerk 

vr 07-09-2012 t/m 19-10-2012 van 11.00 - 13.00 uur, Zuiderkerk 

Trainingen: 

Vr 07-09; vr 14-09; vr 19-10; van 11.00 - 12.00 uur, Zuiderkerk 

Werkgroepen: 

Na aanmelding wordt men ingedeeld in een van de vier werkgroepen 

Semester 2: 

Colleges: 

di 05-02-2013 t/m 19-03-2013 van 11.00 - 13.00 uur, Zuiderkerk 

do 07-02-2013 t/m 21-03-2013 van 11.00 - 13.00 uur, Zuiderkerk 


Trainingen: 

Vr 08-02; vr 15-02; vr 22-03; van 11.00 - 12.00 uur, Zuiderkerk 

Werkgroepen: 

Na aanmelding wordt men ingedeeld in een van de vier werkgroepen. 

Tentamendata 

Eerste semester: dinsdag 23-10-2012 tentamen 

dinsdag 06-11-2012 herkansing 

Tweede semester: dinsdag 23-03-2013 tentamen 

dinsdag 9-04-2013 herkansing 


De cursus wordt zowel in het eerste als in het tweede semester gegeven. Dit onderdeel kan men 

alleen volgen als de propedeuse is voltooid. Men volgt het onderdeel gelijk met het basisdeel van 

het Onderzoekspracticum en SPSS. Men moet slagen voor Onderzoeksmethoden en Statistiek 2 

om te worden toegelaten tot het onderzoeksdeel van het Onderzoekspracticum. 

NB: Deeltijdstudenten volgen Onderzoeksmethoden en Statistiek 2 naast SPSS, voorafgaand 

aan het avond OP. 

50 51


Controverses in Psychologisch Onderzoek 

Punten 3 ec 

SIS-code 7202A601XY 




Docenten docenten Methodenleer 

Coördinatie: mw. W.H.M. van Osch, ControversesinPsy@gmailcom 

Inhoud 

Controverses in Psychologisch Onderzoek is een collegereeks met als thema de structuur 

van individuele verschillen. In een beroemd artikel van Cronbach (1957) wordt onderscheid 

gemaakt in twee disciplines van de psychologie. Enerzijds bestaat er de experimentele 

psychologie waarin de onderzoeker condities manipuleert, de gevolgen observeert 

en conclusies over causale verbanden kan trekken. Anderzijds is er de correlationele of 

differentiële psychologie waarin onderzoekers bestaande variaties tussen individuen bestuderen 

waarbij conclusies over causale relaties vrijwel uitgesloten zijn. De psychologie is 

om praktische en ethische redenen grotendeels afhankelijk van correlationeel onderzoek. 

Heel veel vragen in de psychologie kunnen alleen maar correlationeel onderzocht worden. 

In deze collegereeks wordt ingegaan op de moderne methoden van correlationeel onderzoek. 

In de eerste twee colleges wordt het latente variabele model besproken dat ten 

grondslag ligt aan het meeste correlationele onderzoek. Cruciaal is de definitie van validiteit 

zoals besproken in het tweede college. In de volgende colleges wordt differentieel 

onderzoek besproken in domeinen als persoonlijkheid, leren en intelligentie. De laatste 

colleges behandelen de nieuwste ontwikkelingen in het onderzoek naar de structuur van 

individuele verschillen. 


Er wordt voor dit onderdeel geen literatuur voorgeschreven. De tentamenstof bestaat uit 

de collegestof. De powerpoints van de colleges worden op Blackboard gezet. Aangeraden 

wordt om deze voor het college te printen. Ter ondersteuning, aanvulling en verdieping 

zijn een aantal Wiki’s beschikbaar, die via Blackboard toegankelijk zijn. 

Onderwijsvorm 

Verplichte colleges. 


Schriftelijk tentamen bestaande uit 8 essayvragen. 



Ma. 12-11-2012 t/m 31-12-2012 09.00-11.00 uur zaal nog niet bekend 

Do. 15-11-2012 t/m 06-12-2012 09.00-11.00 uur zaal nog niet bekend 


Ma. 15-04-2013 t/m 13-05-2013 09.00-11.00 uur zaal nog niet bekend 

Do. 18-04-2013 t/m 02-05-2013 09.00-11.00 uur zaal nog niet bekend 

Tentamendata 

Semester 1 17-12-2012 

Semester 2 27-05-2013 

Herkansing 23-08-2013 


De cursus wordt zowel in het eerste als in het tweede semester gegeven. Dit onderdeel kan 

men alleen volgen als de propedeuse is voltooid. Men volgt het onderdeel gelijk met het 

onderzoeksdeel van het Onderzoekspracticum. De colleges zijn verplicht. Dat betekent 

dat van de 8 colleges er 1 gemist mag worden. Als meer dan 1 college is gemist wordt men 

uitgesloten van het tentamen in het betreffende semester. 

52 53


SPSS 

Punten 1 ec 




Docenten drs. S. Klinkenberg 

Inhoud 

Dit onderwijs wil vaardigheid en inzicht verschaffen in het gebruik van SPSS, het binnen 

de Sociale Wetenschappen meest gebruikte computerprogramma voor statistische dataanalyse. 

Aan bod komen: toetskeuze, interpreteren van SPSS output en het bewerken en 

analyseren van data. De toetsen die worden behandeld zijn: chi kwadraat, (partiële)correlatie, 

(multipele) regressie, t-toetsen, f-toetsen (t/m mixed ANOVA), MANOVA en PCA. 

Waar mogelijk worden ook de non-parametrische alternatieven behandeld. De cursus is 

een voorbereiding op het onderzoeksdeel van het onderzoekspracticum. 

Studiematerialen en kosten 

• Field, A. (2009). Discovering statistics using SPSS (3rd ed.) London: Sage. ISBN 978-1- 

84787-907-3 (circa € 45,-). 

Onderwijsvorm 

Colleges en daarnaast begeleiding in de vorm van facultatieve werkgroepen. Opgeven 

voor de werkgroepen gaat via SIS. In de zes weken durende cursus worden er wekelijks 

voorgeschreven opdrachten uitgevoerd. De verplichte wekelijkse opdrachten starten meteen 

in de eerste week. Studenten moeten op tijd in het bezit zijn van SPSS 20. Deze is 

via www.surfspot.nl voor ongeveer € 25,- te bestellen. Leveringstijd is ongeveer een week. 


De verplichte wekelijkse opdrachten tellen voor 20% van het eindcijfer. Deze opdrachten 

zijn een voorwaarde voor deelname aan het tentamen. Het afsluitende tentamen telt voor 

80% mee. 



Colleges: 

ma 10-09-2012 t/m 15-10-2012 van 09.00 - 11.00 uur in zaal M3.01 

Werkgroepen: 

Na aanmelding wordt men ingedeeld in een van de werkgroepen. 


Colleges: 

ma 11-02-2013 t/m 18-03-2013 van 09.00 - 11.00 uur in zaal A 

Werkgroepen: 

Na aanmelding wordt men ingedeeld in een van de werkgroepen. 


De cursus wordt zowel in het eerste als het tweede semester gegeven. Dit onderdeel kan 

men alleen volgen als de propedeuse is voltooid. Men volgt het onderdeel tegelijkertijd 

met het basisdeel van het onderzoekspracticum en Onderzoeksmethoden en Statistiek 2. 

Men moet de cursus hebben voltooid om deel te kunnen nemen aan het onderzoeksdeel 

van het Onderzoekspracticum. 

NB: Deeltijdstudenten volgen SPSS naast Onderzoeksmethoden en Statistiek 2, voorafgaand 

aan het deeltijd-OP. 

Tentamendata 

Eerste semester: donderdag 25-10 tentamen 

donderdag 08-11 herkansing 

Tweede semester: donderdag 28-03 tentamen 

donderdag 11-04 herkansing 

54 55


Verwerking van & Rapportage over Teksten 2 

Periode Semester 1 en twee keer in Semester 2 

Punten 6 ec 


Toelatingsvoorwaarden 48 ec uit de propedeuse Psychologie; VRT-1 moet zijn behaald 

Docenten dr. P.A. Starreveld e.a. 

Coördinatie indeling: C.H. Koeleman, BSc. 

Doelstelling 

Doel van dit onderdeel is het verder ontwikkelen van het eigen wetenschappelijke denkvermogen 

door het vinden van een antwoord op een psychologische onderzoeksvraag 

aan de hand van bestaande onderzoeksliteratuur. Men schrijft een veel groter literatuuroverzicht 

dan het VRT-1 eindpaper en bouwt daarbij voort op de bereikte leerdoelen 

bij VRT-1, te weten: het bedenken van een psychologische onderzoeksvraag; het zoeken 

naar literatuur door het gebruiken van verscheidene zoekmachines en zoekstrategieën; 

het kritisch selecteren, lezen en beschrijven van relevante onderzoeksartikelen (door toepassing 

van de vaardigheden parafraseren, analyseren en evalueren) en het integreren 

van de gevonden informatie in een eigen betoog (vaardigheden: opzetten van een wetenschappelijke 

redenering en zelfreflectie). Het schrijven van literatuuroverzichten (vaardigheid: 

schriftelijke communicatie) is een terugkerend element in de opleiding. Bij VRT-2 

worden de betrokken vaardigheden verder ontwikkeld waarbij vooral aandacht wordt 

besteed aan het analyseren en kritisch evalueren van wetenschappelijke informatie en het 

integreren van informatie uit meerdere studies in een coherent betoog. De cursus VRT-2 

in het tweede jaar bereidt voor op het schrijven van de bachelorthese. De bachelorthese is 

een groot, wetenschappelijk verantwoord, literatuuroverzicht dat men schrijft ter afsluiting 

van de bachelor. 

Inhoud 

De cursus VRT-2 bestaat uit het schrijven van een literatuuroverzicht op basis van eigen 

literatuuronderzoek. Hiervoor worden diverse onderwerpen aangeboden. Deze onderwerpen 

worden beschreven in de Onderwerpencatalogus. 

Onderwijsvorm 

De eerste bijeenkomst vindt per onderwerp groepsgewijs plaats. Hierin wordt het onderwerp 

toegelicht en besproken wat voor soort verslag geschreven kan worden, wat goede 

zoektermen zijn, etc. De verdere begeleiding is individueel, er worden afspraken vastgelegd 

voor het bespreken van de gevonden literatuur, de opzet van het literatuuroverzicht, 

de eerste versie en de eindversie. 


Het literatuuroverzicht dient tijdig afgerond en als voldoende beoordeeld te zijn (zie tijdschema). 

Is dit niet het geval dan heeft men niet voldaan aan de verplichtingen voor deze 

cursus en dient men de cursus opnieuw te volgen. 




• Studenthandleiding VRT-2. Te vinden op Blackboard bij de cursus VRT-2. 


De cursus VRT-2 wordt driemaal per jaar aangeboden, één keer in de tweede helft van 

het eerste semester en twee keer in het tweede semester. In beide semesters worden onderwerpen 

aangeboden door alle specialisaties. Men dient zich voor deze cursus in te schrijven 

op SIS tijdens de in het onderstaande tijdschema vermelde perioden. Studenten die 

niet voldoen aan de toelatingsvoorwaarden en studenten die zich niet tijdig inschrijven 

worden niet geplaatst. De meeste eerste bijeenkomsten zullen plaatsvinden op vrijdag; 

enkele eerste bijeenkomsten zullen in de avonduren plaatsvinden. Stoppen tijdens de cursus 

leidt tot een onvoldoende. 

Tijdschema VRT-2 eerste en tweede semester 

Eerste Semester Tweede Semester Tweede Semester 

Aanmelding 

18 juni t/m 10 aug. 

2012 

17 dec. 2012 t/m 11 jan. 2013 

deel 1 deel 2 

Eerste Bijeenkomst Week 46 (v.a. 12/11) Week 6 (v.a. 6/2) Week 16 (v.a.15/4) 

Bespreken Literatuur Op afspraak Op afspraak Op afspraak 

Inleveren opzet 1e 

opzet 

Week 50 Week 9 Week 20 

Bespreken opzet Einde week 50 Einde week 9 Einde week 20 

Inleveren 1e versie Week 2 Week 13 Week 24 

Bespreken 1e versie Einde week 2 Einde week 13 Einde week 24 

Inleveren eindversie Week 4 Week 15 Week 26 

Bespreken eindversie Einde week 4 Einde week 15 Einde week 26 

NB: Bovenstaand schema is een richtlijn, de docent kan ervan afwijken. In het tweede semester 

zijn er twee startdata; afhankelijk van de plaatsing in het Gesprekspracticum en de verdere roostering 

wordt iedere student ingedeeld. 

56 57


Grondslagen van de Psychologie 

Punten 6 ec 

Tentamencode A510 




Docenten dr. D. van Eck 

Onderwijsdoel 

Het doel is om kennis en inzicht te verwerven van algemene kennistheoretische en wetenschapsfilosofische 

kwesties die belangrijk zijn voor de evaluatie van de wetenschappelijke 

status van psychologie, alsmede het verwerven van kennis van en inzicht in de 

specifiek voor de psychologie relevante philosophy of mind and cognition. De volgende 

vragen staan centraal: wat is wetenschap en wat is de wetenschappelijke status van de 

psychologie, en wat is de psyche/geest, één van de belangrijkste onderzoeksobjecten van 

de psychologie? 

Inhoud 

Het eerste deel van de collegereeks (acht colleges) wordt aandacht besteed aan wetenschapsfilosofie 

voor de psychologie. De relevante thema’s zullen vanuit een historisch 

perspectief besproken worden. We beginnen met de vraag wat de bron van kennis is, en 

eindigen met een state-of-the-art discussie met betrekking tot de vraag wat wetenschap 

is, doet en zou moeten zijn. Dit alles mede om de vraag te kunnen beantwoorden of psychologie 

een wetenschap is en zo ja, waarom psychologie als wetenschap te karakteriseren 

valt. 

In het tweede deel (acht colleges) staat datgene wat de psychologie bestudeert centraal. 

Hoe verhoudt de psyche/geest zich tot de (rest van de) fysische wereld? Is daar wel een 

wetenschappelijk antwoord op geven? Zo ja, wat kan de wetenschap ons over deze kwestie 

leren? Ook hier is de aanpak historisch, beginnend met de opvatting dat de psyche/ 

geest immaterieel is en eindigend met de hedendaagse discussie over of en in hoeverre de 

psyche/geest zich over de wereld uitstrekt. 

Voor beide gedeelten geldt dat de te bespreken thema’s in een historische context geplaatst 

worden. 

Studiematerialen 

• Dooremalen, H., De Regt, H., & Schouten, M. (2008). Exploring humans. An 

introduction to the philosophy of the social sciences. Amsterdam: Boom. ISBN: 

9789085062264 (circa € 36,95). 

• Dooremalen. H., De Regt, H., & Schouten, M. (2010). Stof tot denken, filosofische 

aspecten van brein en bewustzijn. Amsterdam: Boom. ISBN: 9789085068495 (circa € 

22,90). 

Onderwijsvorm 

Hoorcolleges. 


Toetsing via Blackboard en eindtentamen met open vragen. 



do 06-09-2012 t/m 25-10-2012 van 09.00 - 11.00 uur in zaal A 

vr 07-09-2012 t/m 19-10-2012 van 13.00 - 15.00 uur in zaal A 


do 07-02-2013 t/m 28-03-2013 van 09.00 - 11.00 uur, Zuiderkerk 


Tentamendata 

Eerste semester: vrijdag 02-11-2012 tentamen 

Tweede semester: donderdag 04-04-2013 tentamen 

maandag 19-08-2013 herkansing 

58 59



Punten 21 ec (basisdeel 9 ec, onderzoeksdeel 12 ec) 

Tentamencode basisdeel: A603, onderzoeksdeel: A604 

SIS-code basisdeel: 7202A603XY, onderzoeksdeel: 7202A604XY 



Docenten Drs. G. Valk en OP-begeleiders 

Inlichtingen OP-coördinatie, kr. 512, tel: 525.6850 

OP-begeleiders, kr. 515, tel. 525.6851 

Het Onderzoekspracticum kent twee delen. Het eerste deel, het basisdeel onderzoekspracticum, 

wordt parallel gegeven aan Onderzoeksmethoden en Statistiek 2 in de 

eerste 10 weken van het semester. In die periode wordt men ingedeeld in een groep van 12 

studenten en wordt aan opdrachten gewerkt. Men heeft in deze periode bijeenkomsten 

op maandagen, woensdagen en vrijdagen, met een aantal colleges op dinsdagen en donderdagen. 

In de tweede helft van het semester volgt men full-time een onderzoeksdeel 

waarbij men in groepen van vier studenten werkt. Dit combineert men met Controverses 

in Psychologisch Onderzoek. 

Deeltijdstudenten hebben tijdens het basisdeel in de tweede helft van het eerste semester bijeenkomsten 

op maandagen woensdagavond. Daarna volgen zij een half-time onderzoeksdeel 

gedurende het hele tweede semester. 

Het Onderzoekspracticum wordt elk semester aangeboden. Men kan het Onderzoekspracticum 

alleen volgen als men tegelijkertijd Onderzoeksmethoden en Statistiek 2 

en SPSS volgt. Samen vullen deze cursussen fulltime één semester. Slagen voor Onderzoeksmethoden 

en Statistiek 2, het basisdeel van het Onderzoekspracticum en SPSS is 

voorwaarde voor deelname aan het onderzoeksdeel van het Onderzoekspracticum in de 

tweede helft van het semester. 

Indien men het deeltijdpracticum volgt moet voorafgaand het basisdeel Onderzoeksmethoden 

en Statistiek 2 zijn behaald, alsmede SPSS. 

Aanmelding voor deelname 

Men dient zich voor het OP aan te melden via SIS: 

• OP-64 (voltijd) eerste semester: aanmelding: ma. 18-06-12 t/m vr. 10-08-12 

• AOP-64 (deeltijd): aanmelding ma. 18-06-12 t/m vr. 10-08-12 

• OP-65 (voltijd) tweede semester: aanmelding ma. 17-12-12– vr. 11-01-13 

De plaatsing gebeurt door de studieadviseurs in verband met de gelijktijdige indeling 

in OMS2- en SPSS groepen. Ongeveer een week voor aanvang krijgt men per 

studentenmail bericht over de plaatsing. Vervolgens ontvangt men van de coördinator 

een definitief rooster van het OP. 

• Men moet zich ook aanmelden indien men nog op tentamenuitslagen wacht. 

Aanmeldingen na de sluitingsdatum worden i.v.m. de plaatsingsprocedure niet meer 

behandeld. 

• Men dient zich alleen aan te melden wanneer men de gehele practicumperiode 

beschikbaar is. Vanwege de aard van dit studie-onderdeel is het niet mogelijk 

bijeenkomsten te missen en is het niet toegestaan tijdens het practicum enige dagen 

“met vakantie” te gaan (plan dus geen vakantie wanneer kans op plaatsing bestaat, 

uitgezonderd in de verderop aangegeven kerstvakantie). Bij het missen van de eerste 

practicumdag wordt men van deelname uitgesloten. 

• Incidentele verhindering wegens overmacht dient men van te voren te bespreken met 

de docent en de coördinator. 

• Bij de voltijdpractica hebben voltijdstudenten voorrang boven deeltijdstudenten; 

het omgekeerde is het geval bij het deeltijdpracticum. Bij de plaatsing voor de 

voltijdpractica krijgen studenten die op schema studeren voorrang als er sprake is van 

capaciteitsproblemen. 

A. Basisdeel (9 ec) 

Docenten 

OP-coördinator en OP-begeleiders 

Inhoud 

Een op integratie van kennis, inzicht en toepassing gerichte behandeling van algemeenpsychologische 

onderwerpen met de daarbij behorende karakteristieke onderzoeksmethoden 

en -technieken. De onderwerpen worden zo veel mogelijk gekozen uit 

onderzoeksprojecten van de afdeling; de methoden en technieken sluiten aan bij de stof 

van de cursus Methoden van Onderzoek en SPSS. Deze exemplarische behandeling is 

gericht op het verwerven van elementaire vaardigheden in het uitvoeren en rapporteren 

van psychologisch onderzoek en daarbij relevante gedragsregels. Leren schrijven van onderzoeksverslagen 

is een belangrijk onderdeel van dit basisdeel. 

Literatuur 

• Starreveld, P.A. (Ed). (2009). Verslaglegging van psychologisch onderzoek. 2e druk. 

Amsterdam: Boom Onderwijs. ISBN: 9789047301240 (circa € 23,-). 

• Werkboek basisdeel en informatie per oefening 

Bij het introductiecollege betaalt men eenmalig €20,- voor werkboek en alle losbladig 

materiaal tijdens basisdeel en onderzoeksdeel. 

Onderwijsbegeleiding 

Het basisdeel omvat het praktisch doorwerken van een serie oefeningen voor de verschillende 

fasen van het onderzoek en het leren schrijven van een verslag. Het is een halftijds 

programma van 10 weken in de voltijdvariant die parallel loopt aan Onderzoeksmethoden 

en Statistiek 2 en SPSS. In het practicum wordt ongeveer 10 uur besteed aan collectieve 

hoorcolleges, werkgroepbijeenkomsten met 12-14 practicanten en praktische oefeningen. 

Deze vinden plaats op maandag, woensdag en vrijdag, de colleges op dinsdagen 

en donderdagen. De overige 10 uur dienen te worden besteed aan het voorbereiden van de 

oefeningen, het individueel uitvoeren van de opdrachten en het individueel schrijven van 

verslagen. Het rooster wordt in de week voor aanvang van het OP via mail toegestuurd. 

Beoordeling van het basisdeel 

Men is voor het basisdeel geslaagd wanneer: 

• men bij alle bijeenkomsten aanwezig is geweest; 

• drie verslagen en eventuele herschrijfopdrachten op de afgesproken tijdstippen zijn 

ingeleverd; 

• men voor het totaal van de onderdelen van de drie verslagen gemiddeld een voldoende 

beoordeling heeft behaald. De gemiddelde eindbeoordeling voor de onderdelen van de 

drie verslagen wordt berekend in de verhouding 20:20:60. 

60 61


• men voor alle onderdelen van het derde verslag minimaal een voldoende beoordeling 

heeft behaald. 

Onderdelen van verslagen die onvoldoende zijn beoordeeld moet men verplicht herschrijven, 

en worden vervolgens maximaal met een 6 beoordeeld. Ieder verslag kan maximaal 

één keer herschreven worden. Bij de eerste twee schrijfopdrachten kunnen ook onderdelen 

die voldoende zijn beoordeeld herschreven worden; de beoordeling van die onderdelen 

kan daarmee maximaal een punt hoger beoordeeld worden. 

Indien men niet is geslaagd voor het basisdeel, wordt men niet toegelaten tot het onderzoeksdeel. 

Verslagen dienen individueel te worden geschreven, en zowel op papier 

als digitaal te worden ingeleverd. In geval van plagiaat - het overnemen van tekst uit 

andermans werk of uit de opdrachten, waardoor het ingeleverde niet als eigen werk kan 

worden beoordeeld - wordt melding gemaakt bij de Examencommissie, en wordt men 

voor maximaal een jaar uitgesloten van deelname aan dit studieonderdeel. 

B. Onderzoeksdeel (12 ec) 

Docenten 

Docenten en aio’s/oio’s uit alle programmagroepen. 

Inhoud 

Verdieping en uitbreiding van kennis, inzicht en vaardigheden door het opzetten, uitvoeren 

en schriftelijk en mondeling rapporteren van een psychologisch onderzoek. Het 

gaat om het doorlopen van het gehele proces van een empirisch onderzoek, waarvan het 

onderwerp overwegend zal aansluiten bij onderzoeksprogramma’s van de afdeling. 

Literatuur 

Afhankelijk van het onderwerp. Tijdens het basisdeel ontvangt men een onderwerpencatalogus 

waaruit men voorkeursonderwerpen kan kiezen. 

Onderwijsbegeleiding 

Er wordt gewerkt in onderzoeksgroepjes van 4 à 5 practicanten, voltijd (!) in het voltijd- 

OP en halftijd in het deeltijd-OP. De begeleider besteedt gemiddeld 6 uur per week aan 

groepsbesprekingen, correctie van concepten, e.d., overwegend op afspraak en gespreid 

naar het stadium waarin het onderzoek zich bevindt. In het voltijdpracticum werkt men 

20 uur per week op een kamer op de afdeling en de overige 20 uur op eigen gelegenheid. 

In het deeltijdpracticum heeft men 5 avonden per week een kamer ter beschikking. 

Beoordeling van het onderzoeksdeel 

De kwaliteit en kwantiteit van het geleverde werk tijdens het doorlopen van het onderzoeksproces 

wordt in principe beoordeeld met een groepscijfer. Een individuele beoordeling 

kan worden gegeven als de supervisor dat aan het eind van het onderzoeksdeel nodig 

acht. 

De te beoordelen aspecten zijn onder meer: de mate van zelfstandigheid, het ethisch 

handelen, de academische werkhouding en de kwaliteit van het onderzoeksvoorstel, het 

onderzoeksverslag en de mondelinge presentaties. Een onvoldoende wordt gegeven als 

iemands inbreng blijvend onder de maat is, bijv. doordat afspraken niet worden nagekomen, 

niet volgens de Richtlijn Ethiek gewerkt wordt of schriftelijk werk onder de maat 

blijft. Dit houdt in dat men niet langer aan het practicum mag deelnemen. Men kan zich 

dan eventueel inschrijven voor het onderzoeksdeel van een volgend OP. 

Eindbeoordeling van het onderzoekspracticum 

Voor het onderzoekspracticum ontvangt men twee beoordelingen: één voor het basisdeel 

en één voor het onderzoeksdeel. 


Voltijd Deeltijd 

OP-64 Avond OP-64 

Basisdeel: ma. 03-09-12 t/m 12-11-12 Basisdeel: ma. 12-11-12 t/m 04-02-13 

Bijeenkomsten op wisselende dagen van Bijeenkomsten op maandagen woens- 

de week 

dagavond. 

Onderzoeksdeel: 13-11-12 t/m 01-02-13 Onderzoeksdeel: 06-02-13 t/m 28-06-13 

Voltijd! Contactmomenten worden inge- Halftijd. Contactmomenten worden ingepland 

in samenspraak met groep en superpland in samenspraak met groep en supervisor.visor. 

(Kerstvakantie: 22-12-12 t/m 06-01-13) (Kerstvakantie: 22-12-12 t/m 06-01-13) 

Voltijd 

OP-65 

Basisdeel: wo. 04-02-13 t/m 15-04-13 

Bijeenkomsten op wisselende dagen van de 

week. 

Onderzoeksdeel: 16-04-13 t/m 28-06-13 

62 63


Social Skills Lab: Gesprekspracticum 

Punten 6 ec 


Plaats in het rooster Eerste en tweede semester (6 verschillende periodes) 

Toelatingsvoorwaarden Minimaal 48 ec van de Propedeuse psychologie 

Programmagroep Sociale Psychologie 

Docenten Mw. drs. R. Bos, Mw. drs. S. Kateman, Mw. drs. B. Rosenhart 

Inhoud 

In het Gesprekspracticum komt zowel persoonlijke als professionele gespreksvoering aan 

bod. Het betreft een training waarin aandacht besteed wordt aan het verwerven van 

professionele gespreksvaardigheden, kennis en zelfinzicht. Bovendien wordt er geoefend 

met en gereflecteerd op eigen sociaal gedrag in alledaagse situaties. Hiermee wordt een 

basis gelegd voor het voeren van de veel voorkomende dyadische gespreksvoering in de 

beroepsuitoefening als psycholoog. Het Gesprekspracticum is een intensieve training, 

die plaatsvindt in groepen van maximaal 10 deelnemers. Aan bod komt een combinatie 

van oefeningen en de benodigde theoretische ondersteuning, zowel op het gebied van de 

professionele als op het gebied van de persoonlijke gespreksvoering. Kernwoorden zijn: de 

communicatiekanalen, aandacht tonen, luisteren, samenvatten, interpretatie en evaluatie 

van communicatieve boodschappen, inhoud en relatie, dominantie, affiniteit en autonomie, 

(zelf-)analyse, gedragsverandering en het leren ontvangen en geven van feedback. 

Onderwijsvorm 

Intensief werkgroeponderwijs, 6 weken, twee hele dagen per week (training). 


Aanwezigheidsverplichting, eindreflectie, interviewverslag, schriftelijk tentamen. Alle 

onderdelen moeten voldoende zijn beoordeeld. 


• Lang, G., & Molen, H. T. van der (2007). Psychologische gespreksvoering: Een basis voor 

hulpverlening. Soest: Uitgeverij Nelissen. ISBN 9789024409617 met educatieve dvd ( ± 

€33,-, 230 blz) 

• Handouts. 


Je schrijft je voorafgaand aan een semester in en wordt ingedeeld bij een groep die gedurende 

zes weken twee dagen per week (10.00-17.00 uur!) aanwezigheid vergt. Houd 

rekening met eventuele uitloop. Wanneer je bent geplaatst voor het Gesprekspracticum, 

ben je automatisch ingeschreven voor het tentamen. 

Er zijn in het eerste en het tweede semester drie startdata. De indeling is afhankelijk van 

plaatsing bij andere cursussen in het semester. Je wordt ingedeeld bij ofwel een maandag/ 

dinsdag ofwel een woensdag/donderdaggroep. Aanwezigheid bij álle zittingen is een absolute 

vereiste. Indien je in een wo/do groep wordt geplaatst aan het begin van het eerste 

en tweede semester, starten de bijeenkomsten op donderdag om 11.00 uur vanwege de colleges 

Grondslagen van de Psychologie. Indien je in een wo/do groep wordt geplaatst aan 

het eind van het eerste en tweede semester, dan starten de bijeenkomsten op woensdag 

om 11.00 in verband met de colleges van Testconstructie. 


Semester 1 

Groep 1: 10-09-2012 t/m 18-10-2012 van 10.00 tot 17.00 uur (behalve op donderdagen: 

van 11.00 tot 18.00 uur) 

Groep 2: 29-10-2012 t/m 06-12-2012 van 10.00 tot 17.00 uur 

Groep 3: 10-12-2012 t/m 31-01-2013 van 10.00 tot 17.00 uur (behalve op woensdagen: 

van 11.00 tot 18.00 uur) Voor de woensdag/donderdag groep valt 20-12 uit. 

Semester 2 

Groep 1: van 11-02-2013 t/m 21-03-2013 van 10.00 tot 17.00 uur (behalve op donderdagen: 


Groep 2: maandag/dinsdag groep van 08-04-2013 t/m 14-05-2013 van 10.00 tot 17.00 

uur. Woensdag/donderdag groep van 10-04-2013 t/m 16-05-2013 en een inhaaldag op 

vrijdag 03-05-2013 

Groep 3: van 21-05-2013 t/m 27-06-2013 van 10.00 tot 17.00 uur (behalve op woensdagen: 


Tentamendata 

Semester 1 

Groep 1: 19-10-2012 van 09.00 tot 10.00 uur. Herkansing 07-12-2012 van 09.00 tot 

10.00 uur. 

Groep 2: 07-12-2012 van 09.00 tot 10.00 uur. Herkansing 01-02-2013 van 11.30 tot 13.30 

uur. 

Groep 3: 01-02-2013 van 11.30 tot 13.30 uur. Herkansing 22-03-2013 van 09.00 tot 10.00 

uur. 

Semester 2 


10.00 uur. 


10.00 uur. 


10.00 uur. 

De zaal voor het tentamen wordt bekend gemaakt tijdens het Gesprekspracticum. Voor 

de herkansing van het tentamen dien je je aan te melden bij de coördinatoren van het 

Social Skills Lab. 

64 65


Calamiteitenpsychologie 

Punten 6 ec 

SIS-code 7202AK20XY 

Plaats in het rooster Semester 2, blok 1 

Toelatingsvoorwaarden ≥ 35 ec propedeuse Psychologie 


Docent Drs. H.C.M. Vorst 

Inhoud 

Calamiteiten zijn onverwachte gebeurtenissendie, direct of indirect, een dramatisch effect 

hebben op het leven van een mens. Het gedrag van mensen voor, tijdens en na catastrofale 

gebeurtenissen is ongewoon en de gevolgen voor slachtoffers zijn zeer heftig. Ook 

‘toeschouwers’ van rampen vertonen uitzonderlijk gedrag. Er zijn op diverse deelgebieden, 

zoals rampbestrijding, veiligheid en traumabehandeling, bijdragen van de psychologie 

te vinden. Systematisch onderzoek naar soorten calamiteiten enerzijds en soorten 

gedragingen van mensen anderzijds is schaars, ondanks het feit dat unieke menselijke 

gedragingen in het geding zijn. 

Catastrofen vallen naar oorzaak of gevolg in diverse categorieën onder te brengen: natuurrampen, 

oorlogen, terroristische aanvallen, verkeersongelukken, ongelukken in werkomgeving 

en in huiselijke omgeving. Het menselijk gedrag voor, tijdens en na calamiteiten 

is eveneens in diverse categorieën onder te brengen: voorbereidingen op of voorkoming 

van rampen, waarnemingen van getuigen en slachtoffers van gebeurtenissen, ervaringen 

van slachtoffers, communicatie tijdens en na een ramp, fysiek en psychisch herstel, hulpverlening, 

evaluaties achteraf. 

Onderwijsvorm 

Hoorcolleges en werkgroepen. Tijdens het college worden enkele thema’s besproken door 

gastdocenten, experts op een deelgebied. In werkgroepen wordt een dossier samengesteld 

van een ramp, met de klemtoon op rampbeschrijving, relevant menselijk gedrag, toegepaste 

methoden van onderzoek en ethiek van het onderzoek naar calamiteiten. 

Ter voorbereiding wordt elke week een deelopdracht uitgevoerd. 


Tussententamen met open vragen over het boek (1/3), eindtentamen met open vragen over 

boek, syllabus en artikelen (1/3) en eindopdracht (1/3). 

Aanwezigheid tijdens hoorcolleges en werkgroepen is verplicht. 


• Leach, J. (1994). Survival psychology. Palgrave MacMillan. ISBN 9780333518557, (pp. 

231) ±€ 40,-. 

• Syllabus Rampen in Nederland en psychologische veerkracht. (pp. 125) Boekenbalie 

VSPA, € 10,-. 

• Keuze van 200 pagina’s uit 1000 pagina’s aan artikelen op Blackboard. 


Di. 05-02-2013 t/m 26-03-2013 13.00-17.00 uur zaal JK1.18 

Tentamen 

Vr. 15-02-2013 16.00-17.00 uur Blackboard 

Do. 28-03-2013 16.00-17.00 uur Blackboard 

Intellectuele Zelfverdediging voor Psychologen 

Punten: 6 ec 





Docent: drs. R.A.Voskens 

Inhoud 

Kritisch denken is een set vaardigheden die elke psycholoog zou moeten beheersen. Maar 

enige intellectuele weerbaarheid is op meerdere vlakken een noodzaak: als consument 

word je overspoeld door overredingspogingen, als kiezer ben je blootgesteld aan verleidelijk 

ingekaderde uitspraken van politici, als student moet je je een weg banen door 

tegenstrijdige theorieën en concurrerende paradigma’s en als afgestudeerd psycholoog 

zul je dagelijks moeten omgaan met tegenstrijdige informatie en complexe problemen. 

Vaardigheid in het herkennen en analyseren van een argumentatie en inzicht in het fundament 

onder je eigen aannames is daarbij onmisbaar. 

Het doel van deze cursus is om je kritische blik op alledaagse situaties en op je eigen 

vakgebied aan te scherpen. Enerzijds wordt er aandacht besteed aan kritisch wetenschappelijk 

denken: op welke manieren kun je argumenten herkennen en analyseren? Hoe herken 

je verborgen aannames, hoe ontcijfer je onduidelijke statistieken en vaag taalgebruik? 

Deze kennis zal worden toegepast op voorbeelden uit de media en uit wetenschappelijke 

publicaties. Anderzijds zal er kritisch worden gekeken naar de psychologie zelf. Fundamentele 

aannames die centraal staan bij de verschillende subdisciplines van deze opleiding 

zullen worden geanalyseerd. Verder zal ook aandacht worden besteed aan huidige 

controverses binnen de psychologie en aan hoe deze ontleed kunnen worden. 

Onderwijsvorm 

Hoor– en werkcolleges 


Ma. 08-04-2013 t/m 17-06-2013 13.00-17.00 uur Geb. J/K-zaal B22. 


Wordt later bekend gemaakt via Blackboard. 

Toetsvorm 

Tentamen en opdracht(en) 

Toetsdata 

24-06-2013 13.00 - 17.00 JKB21 

66 67


Schoolpsychologie 

Punten 6 ec 

Tentamencode AK10 





Docenten dr. M. Taal en gastdocenten 

Inhoud 

De schoolpsycholoog is een eerstelijnshulpverlener. Een allrounder met een brede kennisbasis, 

vergelijkbaar met een huisarts. In het reguliere onderwijs neemt een schoolpsycholoog 

het van leerkracht en intern begeleider over als zij problemen van leerlingen zelf niet 

kunnen oplossen. In het speciaal onderwijs staat de schoolpsycholoog tussen de kinderen, 

en ziet hen in hun dagelijkse doen en laten. 

Taken van de schoolpsycholoog zijn de gedrags-, leer- of sociaal-emotionele problemen 

zo nauwkeurig mogelijk te diagnosticeren. De schoolpsycholoog geeft vervolgens advies 

en hulp aan het kind, de ouders en de leerkracht of intern begeleider zodat het kind 

optimaal kan functioneren op school. Het tweedejaarskeuzevak Schoolpsychologie biedt 

een waaier aan voorbeelden van nuttige kennis en vaardigheden voor een toekomstige 

schoolpsycholoog. 

Leerdoelen 

Kennis van en inzicht in de volgende onderwerpen: 

Geschiedenis van de schoolpsychologie, intelligentieonderzoek en dynamisch testen, 

leerlingen met gedragsproblemen en psychopathologie, handelingsgerichte diagnostiek 

op school, relaties met leerlingen en leraren, het speciaal onderwijs in Nederland. 

Onderwijsvorm 

Hoorcolleges (aanwezigheidsplicht), opdrachten (verplicht) 


Beoordeling individuele opdrachten (20%) en tentamen (80%). 


• Taal, M. & Dudink, A. (Red.). (2006). Schoolpsychologie. De school als context voor 

ontwikkeling. Amsterdam: Boom. ISBN: 9789085061632 (circa € 23,-). 


Wo. 8-5-2013 t/m 19-6-2013 van 11.00-13.00 uur zaal JK1.90. 

Tentamendata 

Inleveren opdrachten bij de 4e bijeenkomst. Tentamen bijeenkomst 8, 26-6 van 11.00- 

13.00 uur, hertentamen na half augustus. 

Psychologie en (nieuwe) Media 

Punten 6 ec 



Toelatingsvoorwaarden ≥ 35 ec propedeuse Psychologie 


Docenten drs. R. A. Voskens en gastdocenten 

Inhoud 

Internet is in zeer korte tijd uitgegroeid tot een belangrijk medium voor kennisoverdracht, 

sociale interactie, marketing en entertainment. Het is aannemelijk dat het gebruik hiervan 

grote gevolgen heeft omdat we dagelijks te maken hebben met de toepassingen van 

deze technologie; van email en sociale netwerk sites tot online dating, van lotgenoten 

contact tot thuiswinkelen. Zijn consumenten beter in staat om zelf goede aankoopbeslissingen 

te maken en/of zijn ze juist makkelijker te beïnvloeden? Wat zijn de gevolgen van 

het gebruik van sociale netwerk sites voor de zelfperceptie? Kunnen mensen compenseren 

met vele facebook-vrienden voor gebrekkig sociaal contact in de ‘echte’ wereld? Op het 

raakvlak van psychologie en nieuwe media spelen deze vragen een rol, maar er zijn (nog) 

geen eenduidige antwoorden mogelijk. 

Deze cursus heeft een brede insteek. Door in te gaan op recent onderzoek en door bestaande 

theorieën en modellen toe te passen is het mogelijk om de psychologische aspecten 

van het gebruik van oude en nieuwe media te verkennen. Allereerst zal er ingegaan 

worden op welke psychologische factoren een rol spelen bij mediaconsumptie in brede 

zin (radio, televisie, print). Vervolgens zal er aandacht worden besteed aan de relevante 

determinanten van verschillende vormen van internetgebruik en de psychologische gevolgen 

daarvan. Er zal worden ingegaan op de vraag in hoeverre internet verschilt van 

meer traditionele media zoals krant en televisie; of het medium een invloed heeft op 

verschillende aspecten van psychologisch functioneren. Verder zal worden ingegaan op 

de cognitieve en sociale gevolgen van het gebruik van internet en social media. Daarbij 

zal aandacht worden besteed aan toegepaste domeinen als gezondheidszorg, romantische 

relaties en consumentengedrag. 

Onderwijsvorm 

Hoorcolleges. 


Tentamen (50%) en opdrachten (50%). 


Wordt later bekend gemaakt via Blackboard. 


Ma. 03-09-2012 t/m 24-09-2012 13.00-16.00 uur INIT2. 

Ma. 01-10-2012 t/m 22-10-2012 13.00-15.00 uur INIT2. 

Tentamendatum 

Di. 05-02-2013 t/m 19-02-2013 van 11.00-13.00 uur zaal nog niet bekend. 

68 69


Inleiding in de Sportpsychologie 

Punten 6 ec 





Docenten Drs. G.M. Weltevreden 

Inhoud 

Sportpsychologie heeft zich internationaal ontwikkeld als een subdiscipline in de psychologie 

die zich richt op sport en beweging. Het toepassingsveld van de sportpsychologie 

heeft niet alleen betrekking op gedragsdeterminanten van sportprestaties in wedstrijden, 

maar omvat eveneens het onderzoeksgebied van sport en gezondheid. Binnen de Nederlandse 

opleidingen psychologie vindt een verdieping in de sportpsychologie slechts 

marginaal plaats. Er bestaat in ons land geen sportspecifieke programmagroep. Aan de 

inleidende module in sportpsychologie werd in de voorafgaande jaren deelgenomen door 

belangstellende studenten uit alle programmagroepen. Daaruit kan men afleiden dat de 

sportpsychologie een programmagroepoverstijgend karakter heeft. In dit tweedejaarskeuzevak 

is dan ook doelbewust gekozen om sport en beweging vanuit de bestaande 

perspectieven te belichten. Naast de ontwikkelingspsychologische invalshoek wordt aandacht 

besteed aan sociale, klinische, organisatorische, psychonomische en natuurlijk methodologische 

aspecten. 

Het tweedejaarskeuzevak sportpsychologie richt zich op twee doelgroepen. Enerzijds 

biedt het programma aan geïnteresseerde studenten een kennismaking met de meest 

gangbare theorieën, concepten en toepassingsgebieden van dit vakgebied. Anderzijds is 

het programma bedoeld voor studenten die zich in hun studie verder willen specialiseren 

in de sportpsychologie en mogelijk een basisaantekening voor dit vak willen halen of de 

mastertrack Sport- en prestatiepsychologie willen gaan volgen. (Zie hoofdstuk 7 voor 

meer informatie over deze track.) 

Onderwijsvorm 

Hoorcolleges, presentaties en opdrachten. 


Tentamen (40%), presentaties (20%) en opdrachten (40%). 


• Cox, R.H. (2007). Sport psychology: Concepts and applications, 6th ed. New York, NY: 

McGraw-Hill. ISBN 978-0-07-110642-9 (circa € 52,-). (hoofdstukken 2 t/m 16) 


Di. 05-02-2013 t/m 19-02-2013 van 11.00-13.00 uur in zaal INIT2 

Vr. 08-02-2013 t/m 22-03-2013 van 11.00-13.00 uur in zaal INIT2 

Tentamendatum 

Het tentamen vindt plaats tijdens het 6e college, op vrijdag 25 mei 2013. De opdrachten en 

presentaties later in de cursus veronderstellen beheersing van de tentamenstof. 

Sportpsychologie: focus op deelgebieden 

(bachelor- en mastervariant) 

Punten 6 ec 

SIS-code ba-variant: 7203BO38XY; ma-variant: 7204MO37XY 

Plaats in het rooster Semester 1 en 2 

Toelatingsvoorwaarden Bachelor psychologie 

Docent & Inlichtingen Drs. G.M. Weltevreden 

Inhoud 

Voor deze cursus kiest de student één van de onderwerpen uit onderstaande lijst. De literatuur 

bij elk onderwerp dient zelfstandig bestudeerd te worden. Er zijn dus geen colleges. 

Er zijn acht tentamenmogelijkheden verspreid over het studiejaar. Studenten kunnen zelf 

kiezen op welk moment zij tentamen doen. 

Een voorwaarde is dat de student een inleidend vak heeft gevolgd op het gebied van 

sportpsychologie, bijvoorbeeld het tweedejaarsvak ‘Inleiding in de Sportpsychologie’. 

Studenten die geen inleidend vak over sportpsychologie hebben gevolgd kunnen dit vak 

ook volgen. Zij bestuderen dan het basisboek (zie onder). 

Onderwerpen: 

• Groepsdynamica, teamprocessen en leiderschap 

• Motivatie in Sport- en prestatiepsychologie 

• Talent en Expertise in sport 

• Aandacht, concentratie, flow en optimale prestatietoestand 

• Zelfvertrouwen, zelfbeeld en sportidentiteit 

• Verbeelding in sport (Imagery in sport) 

• Psychologie van het bewegen (Exercise psychology) 

Onderwijsvorm 

Bij deze cursussen hoort geen onderwijs. Studenten dienen de lesstof zelfstandig te bestuderen. 

Er kan gedurende het gehele jaar gestart worden met dit vak. De datum voor het 

tentamen kan door de student zelf gekozen worden. 

Literatuur 

De literatuur bestaat uit een combinatie van boekhoofdstukken en artikelen. De omvang 

voor elk van de onderwerpen is circa 600 bladzijden. 

De literatuurlijst is aan te vragen bij de docent. De literatuur die voor elk onderwerp 

bestudeerd moet worden, wordt voortdurend aangepast bij het verschijnen van nieuwe 

edities van boeken of nieuwe relevante artikelen. 

Studenten die nog niet het vak Inleiding in de Sportpsychologie of een vergelijkbaar vak 

hebben gevolgd kunnen óók deelnemen aan dit vak. Zij doen dan tentamen over hoofdstuk 

2 t/m 19 uit: 

• Cox, R. H. (2011) Sport Psychology: concepts and applications (7th edition). New York, 

NY: McGraw-Hill. ISBN 9780071086226 (ca. € 62,-) (ca. 500 blz.). 

Toetsvorm 

Het tentamen bestaat uit 30 meerkeuzevragen met drie antwoordalternatieven (100%). 

Hiervan moeten 20 vragen goed beantwoord worden voor een voldoende. 

Toetsdata 

Vrij. 09-11-2012 

Vrij. 01-02-2013 

70 71

Vrij. 05-04-2013 

Vrij. 28-06-2013 

Vrij. 30-08-2013 



Deze cursus kan zowel op bachelor- als op masterniveau gevolgd worden. Voor de mastervariant 

gelden andere leerdoelen en eindtermen. 

Deze cursus vervangt het vak Sportpsychologie Verdieping deel 1. 

Kritisch denken in de sportpsychologie 

(bachelor- en mastervariant) 

Punten 6 ec 

SIS-code ba-variant: 7203BO39XY, ma-variant: 7204MO38XY 

Plaats in het rooster Semester 1 & 2 

Toelatingsvoorwaarden Propedeuse, VRT-2 en een inleidend vak over sportpsychologie 


Inhoud 

De invulling van deze cursus bestaat uit het schrijven van vier papers van elk ca. 2000 

woorden over verschillende sportpsychologische thema’s op basis van een algemeen inleidend 

sportpsychologieboek en minimaal vijf aanvullende bronnen per paper. Hiervoor 

worden verschillende thema’s aangereikt door de docent. De student dient voor elk paper 

een kritische gedachte te formuleren die leidt tot een bijbehorende vraagstelling die de 

basis vormt voor het paper. 

Onderwerpen 

Studenten kunnen een keuze maken uit een lijst van onderwerpen die via de docent 

te verkrijgen is. Hierop staan bijvoorbeeld de thema’s: Wedstrijdvoorbereiding, Stoppen 

met topsport, Concentratietraining, Communicatie, Persoonlijkheid, Beslisprocessen, 

Blessures, Jeugdsport, Ouders in sport, Coaching, Mentale factoren en het team. 

Ook is het mogelijk om zelf een onderwerp te kiezen. In het laatste geval is het de bedoeling 

dat de student het onderwerp en de bijbehorende vraagstelling vooraf aan de docent 

voorlegt, ter goedkeuring. 

Onderwijsvorm 

Bij deze cursussen hoort geen onderwijs. Studenten kunnen gedurende het gehele jaar 

starten. De datum voor het inleveren van de papers wordt in overleg vastgesteld. 

De papers dienen geschreven te worden volgens de richtlijnen voor de bachelorthese en 

worden beoordeeld volgens de criteria voor de bachelorthese. Zie Blackboard voor de 

actuele bachelorthesehandleiding. 

Toetsvorm 

Schrijven van papers. Vier papers (elk 25%) 

Studenten die nog geen inleidend vak over sportpsychologie gevolgd hebben 

Studenten die nog niet het vak ‘Inleiding in de Sportpsychologie’ of een vergelijkbaar 

vak hebben gevolgd, dienen eerst de cursus ‘Sportpsychologie: focus op deelgebieden’ te 

volgen. Zie de beschrijving daarvan voor verdere details. 


Deze cursus kan zowel op bachelor- als op masterniveau gevolgd worden. Voor de mastervariant 

gelden andere leerdoelen en eindtermen. 

Deze cursus vervangt het vak Sportpsychologie Verdieping deel 2. 

72 73


Animal Cognition 

Punten 6 ec 





Voertaal Nederlands 


Docenten Mw. dr. A. Ploeger 

Inhoud 

Kanzi is een bekende aap die goed met taal lijkt te kunnen omgaan. Filmpjes over kraaien 

die allerhande vindingrijke oplossingen bedenken zijn in overvloed te vinden op YouTube. 

Zijn dit aangeleerde trucjes of hebben deze dieren inzicht in wat zij doen? In deze cursus 

zullen studenten op zoek gaan naar het antwoord op deze vraag. Wat kunnen dieren 

eigenlijk? Wat weten ze en wat kunnen ze leren? Verschillendeonderwerpenzullenaan bod komen. Er zal worden ingegaan op de vraag hoe dieren categorieën leren, hoe en wat 

dieren kunnen onthouden (korte- en lange-termijngeheugen), hoe zij omgaan met tijd en 

getallen, hoe zij navigeren, wat zij leren van soortgenoten (imitatie, theory-of-mind), hoe 

dieren communiceren en of dit taal genoemd kan worden, en hoe intelligentie gemeten 

kan worden bij dieren. Daarnaast zullen de principes van de evolutionaire psychologie 

wordn besproken, waarbij een link zal worden gelegd tussen het gedrag van mens en dier. 

Onderwijsvorm 

Werkcolleges en take home opdrachten. 


Take home opdrachten 20% 

Tentamen 80% 

Studie-materiaal 

• Wynne, C.D.L. (2001). Animal cognition: The mental lives of animals. Palgrave 

Macmillan (kosten ongeveer € 40,-) 

• Artikelen (printkosten ongeveer € 20,-) 


Ma. 03-09-2012 t/m 15-10-2012 van 11.00-13.00 uur zaal JK1.18 

Vr. 07-09-2012 t/m 12-10-2012 van 09.00-11.00 uur zaal JK1.18 

Tentamendatum 

Vr. 19-10-2012 9.00-11.00 M1.02 

Evolutie van de Mens 

Punten 6 ec 






Docenten Mw. dr. A. Ploeger en gastsprekers 

Inhoud 

De mens is een opmerkelijke verschijning in de evolutionaire geschiedenis. De mens heeft 

een groot brein, een uitzonderlijk vermogen om te leren in nieuwe omgevingen en een 

zeer omvangrijke cultuur. In deze cursus zal uitgebreid stil worden gestaan bij de evolutie 

van het brein en de menselijke psyche die daaruit voortkomt. Veel aandacht zal worden 

besteed aan de principes en onderzoeken van de evolutionaire psychologie, een wetenschappelijke 

benadering die ervan uit gaat dat de menselijke psyche, net als het menselijk 

lichaam, is geëvolueerd door natuurlijke en seksuele selectie. Kennis over de evolutie van 

de menselijke psyche kan bijdragen aan het begrijpen van de menselijke psyche heden 

ten dage. 

De cursus begint met een korte introductie in de evolutionaire biologie, waarna zal worden 

overgegaan tot de principes van de evolutionaire psychologie. Daarna zullen verschillende 

onderzoeken die zijn uitgevoerd door evolutionair psychologen kritisch tegen het 

licht worden gehouden. Het gaat hierbij met name om onderzoek naar de evolutie van 

sekseverschillen, taal, sociale uitwisseling en psychische stoornissen. Vragen die hierbij 

centraal staan, zijn: Hoe wordt een evolutionaire hypothese getoetst? Hoe bepaal je of een 

psychologische eigenschap een adaptatie is? De cursus wordt afgesloten met drie gastcolleges 

over de evolutie van het brein. 

Onderwijsvorm 

Werkcolleges en take home opdrachten. 


Take home opdrachten. 

Studie-materiaal 

Artikelen (kopieerkosten ongeveer € 20,-) 


Di. 5-2-2013 t/m 26-3-2013 11.00-13.00 uur zaal JKB.25 

Vr. 8-2-2013 t/m 29-3-2013 11.00-13.00 uur zaal JK1.18 

74 75


Honoursprogramma: De Neuromaatschappij 

Punten 6 ec 

Tentamencode HO02 

SIS-code 7201HO02XY 




Docenten Drs. M. v.d. Linden e.a. 

Inhoud 

Het onderzoek naar hersenen en gedrag is de laatste twintig jaar in een stroomversnelling 

gekomen. Door nieuwe methoden om het actieve brein in beeld te brengen en een 

intensievere samenwerking tussen verschillende relevante disciplines is de zogenaamde 

cognitieve neurowetenschap als zelfstandige discipline ontstaan. Sommigen noemen de 

eenentwintigste eeuw al de eeuw van het brein. 

Welke gevolgen hebben deze wetenschappelijke ontwikkelingen voor de maatschappij? 

Wat betekent het bijvoorbeeld als we in staat zullen zijn om bepaalde cognitieve en emotionele 

functies te verbeteren? Moeten we het onderwijs aanpassen op basis van de laatste 

kennis over het brein? Komt er een andere (voorspellende) diagnostiek van psychische 

aandoeningen op basis van neurogenetische kennis? Wat betekenen nieuwe neurobiologische 

inzichten in crimineel gedrag, vrije wil en verantwoordelijkheid voor de rechtspraak 

en veiligheid? 

In deze cursus zal gekeken worden naar recente theorieën, methoden en technieken uit de 

cognitieve neurowetenschap om vervolgens (potentiële) toepassingen kritisch te kunnen 

beoordelen. Bovendien zullen we kijken naar de manier waarop de maatschappij deze 

kennis absorbeert. 

Aan bod komen onder andere: (1) Beelden van het brein, (2) Posthumanity en de menselijke 

waardigheid, (3) Persoon of geen persoon – genen, brein en machine, (4) The risk of 

‘being at risk’ - voorspellende geneeskunde, (5) Psychochirurgie, (6) Enhancement - slimmer 

en gelukkiger?, (7) Onderwijs - brain based learning en (8) Veiligheid – het criminele 

brein en national security. 

Onderwijsvorm 

Werkgroepen, presentaties en opdrachten. 


Essay, presentaties en opdrachten. 


Teksten op Blackboard 


Di. 02-04-2013 t/m 21-05-2013 13.00-15.00 uur Zaal JK1.27 

Di. 04-06-2013 t/m 18-06-2013 13.00-15.00 uur Zaal JKB26 


Het vak is voor alle studenten toegankelijk. Honoursstudenten hebben voorrang bij de 

inschrijving. 

Tentamenrooster verplichte tweedejaarsonderdelen 

Onderzoeksmethoden en Statistiek 2, Controverses in Psychologisch Onderzoek 

en SPSS 

Eerste semester 

23-10-2012 

6-11-2012 

17-12-2012 

Tweede semester 

26-3-2013 

9-4-2013 

27-5-2013 

23-8-2013 

OMS 2 

OMS 2 (herkansing) 

Controverses in Psych. Onderzoek 

OMS 2 

OMS 2 (herkansing) 

Controverses in Psych. Onderzoek 

Controverses (herkansing) 

76 77 

dinsdag 

dinsdag 

maandag 

dinsdag 

dinsdag 

maandag 

vrijdag 

De tentamens SPSS worden steeds in de zevende week van het semester afgenomen in 

de computerzaal op een van de werkgroeptijden. In de negende week kan men eventueel 

herkansen indien nodig. 


Eerste semester 

2-11-2012 

Tweede semester 

4-4-2013 

19-8-2013 



Grondslagen (herkansing) 

vrijdag 

donderdag 

maandag 

Tentamendata en tijden staan pas definitief vast zodra de zaalruimte is gere serveerd. De 

data zijn doorgaans betrouwbaar maar of het tentamen ‘s middag of ‘s avond valt is pas een 

maand van te voren bekend in verband met het reser veren van zaalruimte. Precieze informatie 

daarover krijgt men zodra men zich inschrijft voor het tentamen. Inschrijving is verplicht 

en mogelijk via SIS! Voor meer informatie over inschrijving: zie eerder in deze studiegids 

(trefwoord tentamens).

78 

Tweede Bachelorjaar

Hoofdstuk 4 

Derde bachelorjaar 

Algemene Informatie

80 

1. Inleiding 

Derde Bachelorjaar, Algemene Informatie Derde Bachelorjaar, Algemene Informatie 

De bacheloropleiding psychologie is zo opgezet dat men na het volgen van een voor alle 

studenten verplichte propedeuse en tweede studiejaar aan het einde van het tweede jaar 

een specialisatie kiest. Deze specialisatie omvat het hele derde studiejaar. Na afronding 

van de bachelor kan de specialisatie worden voortgezet in de masterfase. In het derde 

studiejaar krijgt men een basisprogramma van de gekozen specialisatie en ligt de nadruk 

op academische vorming, specialistische basiskennis en basisvaardigheden. De lijnen uit 

het eerste en tweede jaar worden in het derde jaar voortgezet. De inhoudelijke lijn wordt 

specialistisch voortgezet, de onderzoekslijn krijgt bij elke richting een specialistisch vervolg 

met een eigen statistisch/methodologisch onderdeel en de wetenschappelijke schrijfvaardighedenlijn 

heeft als vervolg de bachelorthese met uniforme richtlijnen voor alle 

richtingen. Deze these vormt tevens de afsluiting van de bachelorfase. 

Door de opzet van de eerste twee studiejaren is men op de keuze in het derde jaar voorbereid. 

Men heeft kennis kunnen maken met alle belangrijke basisvakken in de Psychologie 

en is daarnaast uitgerust met kennis en vaardigheden op het gebied van het opzetten 

en uitvoeren van onderzoek. Ook heeft men bij VRT-1, VRT-2 en het Onderzoekspracticum 

een onderwerp kunnen kiezen op het gebied van één van de specialisaties. 

In het Onderzoekspracticum is de volledige empirische cyclus doorlopen en zijn onderzoeksverslagen 

geschreven. Ten slotte staat het tweede studiejaar deels in het kader van de 

voorbereiding van de specialisatie. Men heeft kunnen kiezen tussen keuzevakken en specialistische 

onderdelen. Daarmee wordt de ruimte voor keuzevakken benut (12 ec). In 

het derde jaar starten studenten in september met een specialisatie. Starten is uitsluitend 

mogelijk mits minimaal de propedeuse, Onderzoeksmethoden en Statistiek 2, SPSS en 

het Onderzoekspracticum, samen minimaal 87 ec (anderhalf jaar) zijn afgerond. Sinds 

2010 is daarnaast ook het hebben afgerond van VRT-2 een voorwaarde. 

In het eerste semester wordt op 12 december 2012 een voorlichting over specialisaties 

verzorgd voor tweedejaarsstudenten die dan het OP volgen en in stroom 1 studeren. Deze 

studenten kunnen in het tweede semester al hun keuzeruimte vullen en krijgen advies en 

begeleiding bij deze keuze. Eerder in deze gids (het hoofdstuk over het tweede jaar) is al 

een overzicht van alle keuzes opgenomen. Op vrijdag 17 mei, vrijdag 24 mei en vrijdag 

31 mei 2013 worden voorlichtingsbijeenkomsten van specialisatierichtingen georganiseerd 

voor alle tweedejaarsstudenten. Precieze informatie hierover wordt via de studentenmail 

verstuurd en op de website gepubliceerd. 

De Opleiding Psychologie kent in de bachelor zeven specialisaties, te weten: 

• Arbeids- en Organisatiepsychologie; 

• Brein & Cognitie; 

• Klinische Psychologie; 

• Klinische Ontwikkelingspsychologie (KLOP); 

• Klinische Neuropsychologie (KNP); 

• Psychologische Methodenleer; 

• Sociale Psychologie. 

In het volgende hoofdstuk in deze studiegids wordt elke specialisatie apart belicht. In dit 

hoofdstuk worden onderwerpen belicht die van toepassing zijn op alle bachelorstudenten, 

onafhankelijk van de gewenste specialisatie. 

2. Afstuderen en specialiseren; Bachelor en Master 

In het bachelorprogramma kiest men in het derde jaar een specialisatie. Men “studeert 

af” als Bachelor of Science. De specialisatie en de gevolgde vakken worden op een bijlage 

bij het bachelordiploma vermeld (het diploma-supplement). Dat programma bestaat inclusief 

de propedeuse uit precies 180 ec1 . Men kan beslissen de studie te beëindigen na het 

behalen van het bachelordiploma. Men is dan afgestudeerd bachelor. Het hebben behaald 

van een bachelordiploma is voorwaarde voor toelating tot de master. In de master kan 

men opnieuw veel keuzes maken. Deze zijn echter deels al bepaald door de keuze van de 

specialisatie in de bachelor. 

Om de specialisatie af te ronden en psycholoog te worden moet tevens een aansluitende 

master worden gevolgd. De master wordt afgesloten met een diploma Master of Science. 

Er zijn meerdere masterprogramma’s mogelijk zoals in het hoofdstuk over de mastermogelijkheden 

te lezen is (hoofdstuk 6). Omdat meestal een eenjarige aansluitmaster wordt 

gevolgd, wordt daar in de tekst vanuit gegaan. Men volgt na het bachelorprogramma in 

de master nog een aantal vakken, loopt een stage en schrijft een afstudeeronderzoek (de 

masterthese). Al deze onderdelen liggen op het terrein van de gekozen specialisatie. In 

de master wordt meestal de gekozen derdejaarsspecialisatie voortgezet. De vakken in het 

derde jaar vormen de basis van een specialisatie en de vakken in de master bouwen daarop 

voort. De vakken in de master kennen ingangseisen die er meestal op neerkomen dat 

wordt geëist dat men een aantal bachelorvakken van dezelfde specialisatie heeft gevolgd. 

Bovendien bestaat de master grotendeels uit een masterthese en een stage bij de gekozen 

specialisatie. Op beide onderdelen wordt de student grondig voorbereid in de bachelor. 

Er zijn uitzonderingen op de regel dat de bachelorkeuze de masterkeuze impliceert. Een 

voorbeeld daarvan vormt de trainersopleiding (track Training & Development) die in 

principe open staat voor elke student met een afgeronde Bachelor of Science in de Psychologie. 

Er worden meer mastertracks aangeboden die voor studenten van verschillende 

signatuur zijn opengesteld. Zie Hoofdstuk 6 waarin alle mastermogelijkheden worden 

behandeld. 

Specialisaties kennen vaak meerdere keuzemogelijkheden, waarmee men accenten kan 

leggen in het programma. In het vervolg van een specialisatie kan men in de master soms 

ook voor specifieke routes kiezen. Dat zijn combinaties van studieonderdelen die samen 

een zekere eenheid vormen. Per specialisatie worden die beschreven in het vervolg van 

deze studiegids. 

4. Eisen en mogelijkheden in het derde bachelorjaar 

4.1. Opzet derde bachelorjaar 

Om een bachelordiploma te behalen moet men naast de propedeuse en het tweede studiejaar 

psychologie (inclusief 12 ec keuzepunten) eveneens het hele derde studiejaar hebben 

afgerond inclusief een bachelorthese. Doorgaans doet men dat door het programma van 

één van de specialisaties te volgen. Elk specialisatieprogramma bevat 60 ec verdeeld over 

drie soorten onderdelen: 

1. Verplichte cursussen (30 – 51 ec) 2 Dit zijn onderdelen die verplicht zijn als men de 

betreffende specialisatie kiest; deze onderdelen bevatten de basis van het vakgebied en 

bestrijken de belangrijke onderwerpen en thema’s van die specialisatie. Dat bestaat 

in elk geval uit het basisprogramma van 30 ec dat bij elke specialisatie in het eerste 

semester wordt aangeboden en daarnaast uit een tweede semester waarin men vaak 

ook keuzemogelijkheden heeft. 

2. Keuze-onderdelen per specialisatie (0 – 21 ec) Dit betreft meestal een aanbod van 

meerdere onderdelen van één bepaalde richting waarbij men enkele moet of mag 

kiezen, soms is de keuze gebonden (twee uit vier), soms vrijer. Vaak zijn deze vakken 

onderdeel van een studieroute. 

3. Bachelorthese (9-12 ec) De bachelorthese vormt de afsluiting van de bachelor en 

de schrijflijn daarin. Men heeft in het tweede studiejaar al een verslag van verricht 

onderzoek geschreven (Onderzoekspracticum); het derde jaar wordt afgesloten met 

een verslag van een literatuuronderzoek, zoals eerder al op kleinere schaal is geschied 

bij VRT-1 en -2. De 12 puntsvariant bevat tevens een onderzoeksvoorstel. 

1 Tenzij men het Honoursprogramma van de bacheloropleiding volgt, zie elders in deze gids 

2 Sommige specialisaties (KLOP en KNP) hebben veel verplichte vakken die nodig zijn om te voldoen aan diagnostiek en 

Gz-eisen. Bij deze specialisaties bestaat het hele derde jaar uit verplichte vakken. Meer informatie over diagnostiek en Gz 

vooropleidingseisen treft men later in dit hoofdstuk aan. 

81

82 


4.2. Verder studeren zonder specialisatiekeuze 

Sommige studenten stellen liever een eigen programma binnen de psychologie samen, 

omdat men richtingen wil combineren, zich in een bepaald thema wil verdiepen, of alleen 

een (algemeen) bachelordiploma wil halen en in het algemeen meer vrijheid wil. Er zijn 

ruime mogelijkheden voor het zelf samenstellen van een pakket. Men kan in dat geval 

kiezen uit diverse vakken op specialistisch niveau (48-51 ec) en schrijft een bachelorthese 

(9-12 ec). Ook is het mogelijk een pakket samen te stellen uit het aanbod van meerdere 

programmagroepen. Ook op basis van een meer algemeen bachelorprogramma kan men 

worden toegelaten tot een master in de Psychologie. Men zal in de master soms minder 

keuze hebben omdat de meeste onderdelen ingangseisen kennen. 

Voor het samenstellen van een vrijer pakket kan men het beste contact opnemen met een 

studieadviseur. Zie voorts ook “het combineren van meerdere richtingen”, “keuzemogelijkheden” 

en “major/minor programma’s” later in dit hoofdstuk. 

4.3. Keuzemogelijkheden en keuzevrijheid in de bachelorfase 

In deze paragraaf wordt een overzicht gegeven van de keuzevrijheid die men heeft in de 

bachelorfase. De keuzevrijheid is het grootst als men een vrij bachelor-examen kiest en 

het kleinst als men wil voldoen aan eisen voor post-master trajecten. Later in dit hoofdstuk 

wordt ook nog aandacht besteed aan de mogelijkheid om een Honoursbachelor te 

halen. Een Honoursbachelor bevat 15% extra onderdelen (= 30 extra ec). 

‘Vrij’ Bachelorexamen 

De wet bepaalt dat een student een vrij bachelorprogramma kan samenstellen en kan 

voorleggen aan de meest passende examencommissie. Dat impliceert dat een student 

een programma kan samenstellen uit onderdelen van verschillende opleidingen waarmee 

een bachelordiploma kan worden behaald. Omdat een passende examencommissie moet 

worden gevonden moet het programma een zeker zwaartepunt hebben of een major en 

die examencommissie moet het programma goed willen keuren. 

Het programma moet daarom wel een zekere eenheid en logica hebben. Ook moet het 

programma van voldoende niveau zijn en er een goed evenwicht zijn tussen theoretische 

vakken en praktische vaardigheden. Een student die een vrij bachelorexamen Psychologie 

wil afleggen legt een programma voor aan de examencommissie Psychologie dat in elk 

geval voldoet aan de volgende eisen: 

• De propedeuse Psychologie is behaald; 

• Het programma bestaat uit 180 ec; 

• Het programma vormt een coherent geheel dat goed kan worden gemotiveerd en 

onderbouwd door de aanvrager; 

• Minstens 120 ec worden besteed aan onderdelen van de opleiding Psychologie; 

• Alle onderdelen betreffen onderdelen van een universitaire studie; 

• Het programma bevat een onderzoekspracticum; 

• De bachelorthese wordt (ook) bij Psychologie gesuperviseerd. 

Let op: studenten die kiezen voor deze optie (en toestemming hebben van de examencommissie) 

dienen zich in Studielink in te schrijven voor de vrije opleiding Psychologie. 

Major/minorprogramma’s 

In een major/minor bachelorprogramma worden 150 van de 180 ec besteed aan de major 

(Psychologie) en 30 aan een minor. Er is formeel toestemming vereist van de examencommissie 

maar deze wordt altijd gegeven mits men een erkende minor volgt en rekening 

houdt met het volgende. De 30 ec gaan ‘ten koste van’ de reguliere keuzeruimte (12 ec), 

specialistische onderdelen (6-9 ec) en de bachelorthese (9-12 ec). De bachelorthese schrijft 

men op het grensgebied van de gekozen minor en Psychologie en dient (ook) te worden 

gesuperviseerd door een docent van de opleiding Psychologie. 

In wezen lijkt het major/minorprogramma op de vrije bachelorvariant en zou men ook 

van het vrije bachelorexamen een major/minor in de verhouding 120/60 kunnen maken. 

In een vrije variant kunnen echter onderdelen van meerdere opleidingen worden opgenomen; 

een minor moet bij één opleiding worden gevolgd. 

Indien een student Psychologie een minor bij een andere opleiding wil volgen zijn er veel 

mogelijkheden. Er worden o.a. minoren aangeboden op terreinen zoals Interactie- en Mediatechnologie, 

Bedrijfseconomie, Milieu, Wijsbegeerte, Jeugdhulpverlening en Leer- en 

Gedragsmoeilijkheden, Opleidingen in Arbeidsorganisaties, Communicatiewetenschap, 

Internationale betrekkingen, Antropologie, Rechtsgeleerdheid, Recht en filosofie, Artificiële 

Intelligentie, Gezondheidsrecht en ethiek. De meeste minors betreffen programma’s 

van 30 ec, maar er zijn ook 60 ec minors. Zie verder: www.student.uva.nl/minor. 

Het is ook mogelijk om een minor te volgen naast de volledige bachelor Psychologie en 

deze te laten tellen als de vrije variant van het Honoursprogramma. 

Vrije keuzeruimte in het tweede bachelorjaar 

Het bachelorprogramma psychologie kent 12 ec vrije ruimte voor alle studenten. Deze 12 

ec kan men besteden aan onderdelen binnen en buiten de Psychologie. Keuzes hoeven 

niet te worden voorgelegd aan de examencommissie, men is volledig vrij in de keuze, zo 

lang het onderdelen van academisch niveau betreft. 

Veel studenten zullen de ruimte gebruiken om extra onderdelen van de eigen of een andere 

specialisatie te volgen. De keuzeruimte is opgenomen in het tweede studiejaar om 

studenten daar de mogelijkheid te bieden al specialistische onderdelen te kiezen of de 

studie te verbreden. Ook kan de keuzeruimte worden benut als voorbereiding op de specialisatiekeuze. 

Studenten die aan de eisen van de basisaantekening Psychodiagnostiek willen 

voldoen volgen het vak Testconstructie (6 ec) in de keuzeruimte van het tweede jaar. 

Keuzeruimte binnen een specialisatie 

Binnen een specialisatie bestaat de mogelijkheid om een vak van een andere specialisatie 

op te nemen (6 ec). Soms is hiervoor geen ruimte omdat men wil voldoen aan bijvoorbeeld 

de diagnostiek en gz-eisen en er daardoor helemaal geen keuzevrijheid meer over is 

binnen het derdejaarsprogramma. 

4.4. Het combineren van meerdere specialisaties 

Bij de ontwikkeling van het bachelorprogramma is de keuze gemaakt dat studenten na 

twee jaar een brede studie te hebben gevolgd, in het derde jaar hun specialisatie kiezen. 

Daarbij heeft men een ruime keuze tussen zeven richtingen waarbinnen nog vaak keuzemogelijkheden 

bestaan. 

Als men meerdere richtingen wil combineren (bijvoorbeeld Sociale Psychologie en Arbeids- 

en Organisatiepsychologie) kan men de ene specialisatie als hoofdrichting kiezen 

en van de andere richting een of enkele vakken volgen als keuzevak. 

Voor studenten die twee specialisaties willen kiezen geldt het volgende: Het is niet mogelijk 

een tweede bachelor te halen in een tweede richting omdat men wettelijk slechts 

eenmaal het bachelordiploma Psychologie kan behalen. 

5. Aantekeningen 

Men kan, overigens alleen indien na de bachelor ook de aansluitende master wordt gevolgd, 

verschillende aantekeningen behalen. 

De betekenis daarvan is dat de beroepsgroep (al dan niet in samenwerking met de beroepsvereniging 

NIP, het Nederlands Instituut voor Psychologen) heeft bepaald aan 

welke eisen men moet hebben voldaan om in de praktijk aan de slag te kunnen als trainer, 

sportpsycholoog of diagnosticus. In het geval van de vooropleidingseisen voor de postmaster 

opleiding tot Gezondheidszorgpsycholoog gaat het om een landelijke commissie 

83

84 


die centraal heeft vastgesteld aan welke eisen men moet voldoen om te mogen solliciteren 

naar een postmaster opleidingsplaats. Het gaat om de volgende aantekeningen: 

1. Aantekening Sportpsychologie 

2. Basisaantekening Psychodiagnostiek 

3. Aantekening Vereisten Postacademische Opleiding Gezondheidszorgpsycholoog 

4. Vereisten voor de postacademische opleiding tot Psychotherapeut 

5. Aantekening Schoolpsychologie 

5.1. Aantekening Sportpsychologie 

Wie een aantekening wil halen in de Sportpsychologie dient een speciaal programma op 

te stellen van tenminste 30 ec. Voorwaarde is dat dit studieprogramma wordt goedgekeurd 

door een vertegenwoordiger van de VSPN, de Vereniging van Sportpsychologie 

in Nederland. Drs. G.M. Weltevreden is coördinator van het studieprogramma Sportpsychologie. 

Wie zich binnen of buiten de UvA in de sportpsychologie wil verdiepen of 

wie meer wil weten over de beroepsmogelijkheden als sportpsycholoog kan een afspraak 

maken met: Gerald Weltevreden, telefoon 5256834, e-mail: G.M.Weltevreden@uva.nl. In 

2010 is de mastertrack sporten prestatiepsychologie gestart. Wanneer studenten enkele 

keuzes binnen deze mastertrack richten op sport dan behalen zij na het afronden ervan 

de basisaantekening Sportpsychologie. Het blijft echter ook mogelijk om buiten deze 

mastertrack om de basisaantekening te behalen. 

5.2. Basisaantekening Psychodiagnostiek - NIP 

De psychodiagnostiek is één van de pijlers van de hedendaagse psychologie die niet alleen 

van belang is in het kader van klinische onderwerpen die betrekking hebben op de 

geestelijke gezondheid van de mens, maar ook bij onderwerpen zoals schoolpsychologie 

en personeelsselectie. De psychodiagnostiek wordt beoefend in uiteenlopende toepassingsgebieden 

zoals onderwijs, kinderbescherming, psychiatrie, neuropsychologie, revalidatie, 

personeelsselectie, loopbaanbegeleiding en in de forensische psychologie waar 

vragen omtrent toerekeningsvatbaarheid aan de orde komen. Het Nederlands Instituut 

van Psychologen (NIP) heeft in overleg met de opleidingen Psychologie een eisenpakket 

vastgesteld. 

De eisen zoals vastgesteld door het NIP 

Voor de Basisaantekening Psychodiagnostiek worden 6 eisen gesteld met daarbij het aantal 

punten dat gemiddeld vereist wordt, te weten: 

A Theorie (12) 

1. Basiscursus Psychodiagnostiek (6 ec) 

2. Psychometrie en Besliskunde (6 ec) 

B Vaardigheden (18) 

3. Kennis en Vaardigheid met diagnostische 

instrumenten en werkwijzen (6 ec) 

4. Praktijkvaardigheid met betrekking tot tests, 

gespreksvoering, observatie en beslissen (9 ec) 

5. Communicatievaardigheden (3 ec) 

C Praktijkervaring (6) 

6. Casussen, bijvoorbeeld in het kader 

van een diagnostiekstage (6 ec) 

Deze eisen zijn vertaald in het onderwijsprogramma, wat betekent dat alle studenten die 

een klinisch georiënteerde bachelor en master volgen in principe aan deze eisen kunnen 

voldoen mits ook een stage wordt afgerond waarin men diagnostiek verricht en minstens 

3 casussen afrondt. De vertaling in het programma ziet er als volgt uit: 

Voor allen: 

1. Propedeuse Psychologie (o.a. vanwege statistiek) 

2. Alle verplichte onderdelen tweede studiejaar + Testconstructie (PML) 

(o.a. vanwege het Gesprekspracticum en Methoden van Onderzoek 2 - dit onderdeel 

heet per 2011/2012: OMS2- waarin testtheorie is opgenomen) 

Per specialisatie: 

1. Psychodiagnostiek 1 (bachelor) en 2 (master) 

2. Stage (diagnostiek) 

3. Drie casussen onder supervisie 

Men moet de volledige specialisatie volgen, dus zowel het bachelordiploma behalen als de 

master voltooien. Bij de uitreiking van het masterdiploma ontvangt men dan de ‘Basisaantekening 

Psychodiagnostiek’. Specialisaties die in principe standaard een basisaantekening 

psychodiagnostiek hebben opgenomen in het programma zijn: 

• Ontwikkelingspsychologie, route Schoolpsychologie 

• Klinische Ontwikkelingspsychologie 

• Klinische Neuropsychologie 

• Klinische Psychologie 

De regeling wordt weergegeven in de beschrijving van de betreffende specialisatie. Men 

kan de basisaantekening ook behalen in de Arbeids- en Organisatiepsychologie (voor 

meer informatie: zie de beschrijving van de specialisatie Arbeids- en Organisatiepsychologie 

in hoofdstuk 5). Het NIP heeft de pakketten in 2006 opnieuw getoetst en geaccrediteerd. 

Casussen Psychodiagnostiek 

Om aan de eisen te kunnen voldoen, dient men o.a. drie casussen psychodiagnostiek te 

laten beoordelen door één van de verantwoordelijke docenten. De casussen dienen voldoende 

divers te zijn, zowel qua patiënt, vraagstelling als testselectie. Dr. J.H. Kamphuis 

en dr. S. Raabe, Klinische Psychologie, beoordelen in de regel de casussen van studenten 

Klinische Psychologie. De individuele stagebegeleiders van Ontwikkelingspsychologie 

beoordelen de casussen van studenten Klinische Ontwikkelingspsychologie. De stagecoÖrdinator 

van Klinische Neuropsychologie beoordeelt in de regel de casussen van de 

studenten Klinische Neuropsychologie. Dr. A. de Hoogh beoordeelt de casussen van studenten 

Arbeids- en Organisatiepsychologie. De casus-eisen en richtlijnen staan in de verschillende 

brochures over de afstudeeropdracht. Er is voor studenten een speciale BAPDbrochure 

beschikbaar met daarin een checklist t.a.v. de casusbeschrijvingen. Zie verder 

bijvoorbeeld de brochure afstudeeropdracht van Klinische Psychologie, verkrijgbaar bij 

het betreffende secretariaat. Zie ook de website van het NIP: www.psynip.nl. 

5.3. Aantekening Vereisten Postmaster Opleiding GZ-psycholoog 

Conform de wet Beroepen in de Individuele Gezondheidszorg (BIG) zijn veel functies 

in de ‘officiële’ hulpverleningsinstellingen (RIAGG’s, algemene en psychiatrische ziekenhuizen) 

slechts toegankelijk voor afgestudeerden die na hun master de beroepsopleiding 

tot Gezondheidszorgpsycholoog (verder aangeduid met ‘GZ-psycholoog’) hebben gevolgd. 

Dit is een tweejarige postacademische opleiding (of vierjarige part-time opleiding), 

waarin men vier dagen per week in een praktijkinstelling relevante werkervaring opdoet 

(aangesteld en betaald als ‘juniorpsycholoog’) en één dag per week binnen een opleidingsinstituut 

cursorisch onderwijs volgt. In Nederland zijn zes van deze opleidingsinstituten, 

verdeeld over het hele land en allemaal gekoppeld aan universiteiten. De Universiteit van 

Amsterdam participeert in de Amsterdamse postacademische opleiding (zie bijvoorbeeld 

www.rino.nl) die is ondergebracht bij de RINO (Regionaal Instituut voor Nascholing en 

Opleiding). Daar worden jaarlijks 15 opleidingen (groepen) Gezondheidszorgpsychologie 

verzorgd, waarvan sommige met een differentiatie (bijvoorbeeld Kinderen en jeugdigen, 

Ouderen of Kortdurende Zorg), naast een aantal opleidingen tot Psychotherapeut en 

85

86 


vervolgopleidingen tot Klinisch Psycholoog (vervolgopleiding na de Gz-opleiding). Ook 

worden er opleidingen Seksuologie verzorgd. De opleidingskosten voor een Gz-opleiding 

bedragen circa € 8500 per jaar. Het aantal opleidingsplaatsen voor de opleiding tot GZpsycholoog 

bedraagt voor heel Nederland momenteel ongeveer 900 per jaar, hetgeen 

minder is dan het totale aantal mensen dat jaarlijks afstudeert in een richting die op de 

GZ-opleiding voorbereidt. Men kan zich aanmelden voor de postmaster GZ-opleiding 

als men aan de gestelde vooropleidingseisen voldoet. Daarna vindt de selectie plaats. Men 

kan zich twee maal per jaar aanmelden, vóór 1 juli en vóór 1 maart. Aanmelding is uitsluitend 

mogelijk ná het behalen van het masterdiploma. 

Vooropleidingseisen om te mogen solliciteren naar een postmaster opleidingsplaats Gezondheidszorgpsychologie: 

• Klinische psychologie/orthopedagogiek 6 ec 

• Persoonlijkheidsleer 6 ec 

• Ontwikkelingspsychologie 6 ec 

• Psychopathologie 9 ec 

• Neuropsychologie 6 ec 

• Diagnostische modellen en -strategieën 11 ec 

• Behandelingsmodellen en –strategieën 11 ec 

• Juridische aspecten van de hulpverlening 1 ec 

• Organisatie v. d. gezondh.zorg, gehandicaptenzorg en Jeugdhulpverlening 1 ec 

• Gespreksvoering, observatie en rapportage 11 ec 

• Uitvoeren van wetenschappelijk onderzoek 23 ec 

• Stage van tenminste 520 uur (= 19 ec), bestaande uit diagnostiek, 20 ec 

indicatiestelling en behandeling (inclusief 3 diagn. casussen) 

Men moet in totaal minstens 110 ec besteden aan vakken die staan voor deze eisen én aan 

alle inhoudelijke eisen moet zijn voldaan. De puntenaantallen zijn behalve bij de stage 

niet doorslaggevend, de onderwerpen wel evenals het totaal aantal punten. Daarnaast 

moet men ofwel een Basisaantekening Psychodiagnostiek hebben behaald of minstens 

drie casussen onder supervisie hebben afgerond. 

Deze eisen zijn als volgt vertaald in het programma van de opleiding Psychologie: 

Voor allen: 

1. Propedeuse psychologie 

(o.a. vanwege psychopathologie en ontwikkelingspsychologie) 

2. Verplichte onderdelen tweede studiejaar (o.a. vanwege het Gesprekspracticum) + 

Testconstructie 

3. Specialisatiefase 

• Psychodiagnostiek 1 (bachelor) en 2 (master) 

• Psychologische Interventies 1 (bachelor) en 2 (master) 

• Juridische en ethische aspecten van de (jeugd-)gezondheidszorg en organisatie van 

de gezondheidszorg (opgenomen in collectieve stage-bijeenkomsten bij de klinische 

richtingen) 

• Klinische gespreksvoering (bachelorprogramma vanaf 2009) 

• Specialistische cursussen (onderwijs op het gebied van stoornissen, diagnostiek, 

psychopathologie, revalidatie en/of interventies; zie invulling per klinische 

specialisatie; zowel bachelor als master) 

• Stage van minstens 520 uur waarin diagnostiek, indicatiestelling en behandeling 

centraal staan (master) 

• Drie casussen onder supervisie (master) 

• Masterthese (verslag van zelfstandig verricht empirisch onderzoek; master) 

Men moet de volledige specialisatie volgen, dus zowel het bachelordiploma behalen als de 

master voltooien. Bij de uitreiking van het masterdiploma ontvangt men een verklaring 

dat aan de vooropleidingseisen van een GZ-opleiding is voldaan. 

Het programma van de master Gezondheidszorgpsychologie (waarbinnen alle klinisch 

georiënteerde specialisaties vallen) biedt standaard het pakket vooropleidingseisen GZopleiding. 

De betreffende specialisaties (te weten: Klinische Ontwikkelingspsychologie, 

Klinische Neuropsychologie en Klinische Psychologie en de track Klinisch Forensische 

Psychologie) beschrijven de vereisten voor dit pakket in de paragrafen van de desbetreffende 

specialisatie/track. 

De controle op de eisen en de centrale inschrijving voor postmasteropleidingen wordt 

in Nederland uitgevoerd door het Landelijk Overleg van GGZ-opleidingsintellingen 

(LOVO) dat ondergebracht is bij de SPON te Nijmegen (zie www.spon-opleidingen.nl). 

5.4. Postmaster opleiding Psychotherapeut 

In 2005 is het register voor Psychotherapeuten heropend door het ministerie. Dit impliceert 

dat afgestudeerden ook kunnen solliciteren naar een plaats in een postacademische 

of postmasteropleiding tot Psychotherapeut (bij de Amsterdamse RINO heet dat de Bvariant). 

Men moet wel werkzaam zijn in de hulpverlening. De opleiding betreft een 

part-time opleiding van vier jaar die leidt tot opname in het BIG-register. De kosten voor 

het cursorisch gedeelte van de opleiding bedragen €20.000. Men moet deels aan vergelijkbare 

eisen voldoen die ook bij de GZ-opleiding zijn vastgesteld. Men moet echter ook 

onderdelen op het gebied van de seksuologie, psychofarmacologie en cultuurgebonden 

psychische problematiek hebben gevolgd. Deze onderdelen kunnen worden gevolgd in de 

opleiding Psychologie. Voor meer informatie: zie www.rino.nl. 

5.5. Aantekening Schoolpsychologie 

De programmagroep Ontwikkelingspsychologie biedt de mogelijkheid voor studenten 

om een studieroute te volgen te volgen op het gebied van de Schoolpsychologie. De studieroute 

is breed en allround, met specifieke kennis van hulpverlening aan leerlingen en 

studenten. De studieroute biedt een goede basis voor postacademisch onderwijs zoals GZ 

en K&J psycholoog-NIP. Ze biedt met name een goede start voor de postacademische 

opleiding Schoolpsycholoog (NIP-registratie en NVO-accreditatie in voorbereiding), die 

in een tekort voorziet aan postacademische experts op het terrein van de schoolzorg. 

Per 1 januari 2009 is de eerste postacademische opleiding Schoolpsycholoog in Nederland 

van start gegaan, aan de RINO-NH. Dat is de instelling die ook voor de regio 

Noord-Holland de GZ-opleiding verzorgt, en andere postacademische opleidingen (zie 

ook www.rino.nl). 

De schoolpsycholoog is werkzaam in het primair en speciaal onderwijs, voortgezet onderwijs 

en in MBO, HBO en WO. Tot de doelgroepen behoren leerlingen, ouders, leerkrachten, 

management en bovenschoolse organisaties en netwerken. De kern van het 

beroepsprofiel van de postacademische schoolpsycholoog is dat deze in staat is oplossingen 

te bieden voor zorgproblemen in het onderwijs. Dat betekent dat de postacademische 

schoolpsycholoog over kennis en vaardigheden moet beschikken op het gebied van zowel 

schoolzorg als geestelijke gezondheidszorg. 

Aan de studieroute Schoolpsychologie (binnen de masterspecialisatie KLOP) is een certificaat 

Schoolpsychologie verbonden, als toevoeging op het diplomasupplement behorende 

bij het masterdiploma. 

6. Opbouw en tijdsplanning 

Elke specialisatie kent naast een verplicht basisprogramma in het eerste semester specialistische 

onderdelen waaruit men kan kiezen. De cursussen zijn verdeeld over de twee 

87

88 


semesters waarbij geldt dat het semester vaak ook in verschillende perioden uiteenvalt. In 

een semester plant men in principe 30 ec. 

De specialisaties geven duidelijke richtlijnen voor de keuze van cursussen waarbij vrij 

veel vakken vastliggen. Studenten die nog vakken moeten inhalen uit het tweede jaar 

kunnen dat vaak het beste plannen in het tweede semester (of zelfs in hun vierde jaar) 

omdat er dan meestal meer keuzeruimte in het programma is. Men kan dan bijvoorbeeld 

enkele specialistische vakken en/of de bachelorthese verplaatsen naar het volgende jaar. 

Bij inschrijving voor een specialisatie krijgt men een mail met een gericht planningsadvies. 

Daarnaast is het altijd mogelijk om te overleggen over de beste planning met een 

van de studieadviseurs. 

7. De Bachelorthese 

Het derde studiejaar wordt afgesloten met een bachelorthese van 9-12 ec. Deze is gepland 

aan het einde van het derde bachelorjaar in de laatste 12 weken, waarin men 50-65% van 

de tijd aan de these werkt. Soms volgt men in de laatste periode van het derde jaar een vak 

van 6 ec en een bachelorthese van 12 ec, soms gaat het om de verhouding 9:9. 

De bachelorthese is de schriftelijke rapportage van literatuuronderzoek over een bepaald 

psychologisch onderwerp. De bachelorthese moet voldoen aan de eis dat op heldere, duidelijke 

wijze een wetenschappelijke vraagstelling aan de hand van wetenschappelijke literatuur 

wordt behandeld. 

Elke specialisatie beschrijft de organisatie van de bachelorthese in een vakomschrijving 

later in deze gids. Daarnaast is meer informatie beschikbaar op de bijbehorende Blackboardsite. 

8. Studeren in het buitenland/Internationalisering 

Tijdens de studie Psychologie zijn er veel mogelijkheden om een periode in het buitenland 

te studeren. De meeste studenten zullen in de masterfase voor een buitenlands verblijf 

kiezen, bijvoorbeeld om een buitenlandse stage te lopen of onderzoek te doen bij een 

onderzoeker aan een instelling in een ander land. Soms zijn er ook mogelijkheden om in 

het derde bachelorjaar een buitenlands verblijf te plannen, bijvoorbeeld voor het volgen 

van vakken in het buitenland. Er is een brochure ‘Psychologie studeren in het buitenland’ 

verkrijgbaar bij de Onderwijsbalie. Voor meer informatie zie ook de website: www.student.uva.nl/psy/psytbuitenland.cfm. 

9. Colloquia 

In de bachelor dient elke student te voldoen aan de colloquium-eis: er moeten 10 colloquia 

waaronder tenminste twee masterthesebesprekingen worden bijgewoond. Deze 

lezingen hebben tot doel de kennis van studenten te verbreden dan wel te verdiepen; 

studenten hebben door het brede scala aan onderwerpen de mogelijkheid om naar eigen 

inzicht en interesse een keuze te maken. Daarnaast wordt het volgen van masterthesebesprekingen 

expliciet aangemoedigd om studenten voor te bereiden op het eigen afstudeeronderzoek 

in de master; in deze lezingen kan men zien wat andere studenten onderzocht 

hebben (en welke problemen ze daarbij tegen zijn gekomen). Op deze manier draagt het 

volgen van masterthesebesprekingen direct bij aan de kennis over de masterfase (bijdragend 

aan een bewuste keus om al dan niet de master te gaan doen) en het t.z.t. verhogen 

van de kwaliteit van het eigen afstudeeronderzoek. De overige punten kunnen behalve 

via het bijwonen van masterthesebesprekingen ook worden behaald met andersoortige 

lezingen en congresbezoek binnen de opleiding. Het gaat daarbij om alle lezingen die 

door de opleiding worden georganiseerd met een inhoudelijk voor de psychologie als 

wetenschapsterrein relevant onderwerp en van voldoende wetenschappelijk niveau. Voor 

al deze lezingen geldt: een lezing van een uur levert een punt op. 

Een overzicht van binnen de opleiding te volgen lezingen is te vinden via de link “colloquia” 

op http://www.student.uva.nl/psy. Aankondigingen van colloquia en masterthesebesprekingen 

vindt men verder op de mededelingenborden op de begane grond tegenover 

de liften. Verder treft men regelmatig aankondigingen aan in Folia, Spiegeloog en op de 

prikborden van de diverse programmagroepen. Elke programmagroep heeft tevens een 

eigen website die bereikbaar is via de psychologie-site. Bekijk ook de VSPA-lezingenladder. 

Na afloop van elke lezing krijgt iedere student die de lezing heeft bijgewoond een punt 

van de verantwoordelijk docent. De punten worden bijgeschreven met behulp van (de 

streepjescode op) de collegekaart. Het is dus noodzakelijk de collegekaart mee te nemen 

naar elke lezing. De hoeveelheid behaalde punten kan ingezien worden op http://www. 

student.uva.nl/psychologie/onderwijsbalie/colloquiumpunten.cfm. Als de vereiste punten 

behaald zijn, kan bij de Onderwijsbalie het onderdeel worden afgesloten. (Voor september 

2009 werden de punten bijgehouden met een “strippenkaart”. Wie nog in het 

bezit is van een dergelijke kaart kan de daarop behaalde stempels laten omzetten bij de 

Onderwijsbalie.) 

Studenten die buiten de opleiding zinvolle lezingen volgen of deelnemen aan congressen 

kunnen die onder bepaalde voorwaarden laten meetellen voor de colloquium-eis. 

Men dient hiervoor per brief een verzoek in bij de examencommissie met daarbij een 

bewijsstuk van het feit dat de lezing is bijgewoond. Een bewijsstuk kan bestaan uit een 

bewijs van deelname, een entreekaart, of iets dergelijks. Daarnaast dient een officiële, 

inhoudelijke beschrijving van de gevolgde lezing(-en) bijgevoegd te worden. Een eigen 

beschrijving voldoet niet; een programma-overzicht wel. De examencommissie beoordeelt 

vervolgens of de gevolgde lezing van voldoende wetenschappelijk niveau is en of het 

onderwerp inhoudelijk relevant is, dat wil zeggen, gerelateerd aan psychologie. Zo ja, dan 

wordt per twee uur lezing een colloquiumpunt toegekend, met een maximum van twee 

punten per evenement. Voor een congres kunnen dus bijvoorbeeld maximaal twee punten 

worden toegekend. Bovendien stelt de examencommissie een maximum van 5 punten 

aan het aantal dat buiten de opleiding behaald mag worden. (NB: lezingen die worden 

bijgewoond tijdens de stage vallen onder de studiepunten die verkregen worden voor de 

stage en geven dus geen recht op colloquiumpunten.) 

De colloquiumeis is onderdeel van de bachelorthese; in de administratie wordt het onderdeel 

bachelorthese pas verwerkt als ook voldaan is aan de colloquiumeis. 

10. Toelatingsvoorwaarden en aanmelding voor de specialisatie 

Om bij een specialisatie of onderdelen daarvan te worden toegelaten moet de propedeuse 

zijn behaald. Daarnaast moet van het tweede jaar minimaal OMS2, SPSS, VRT-2 en 

het volledige Onderzoekspracticum zijn voltooid. Bij voorkeur moeten ook alle andere 

vakken van het tweede jaar zijn afgerond. Bij een aantal specialisatiecursussen krijgen 

studenten voorrang die het volledige tweede jaar af hebben. Voor uitzonderingen neemt 

men contact op met een studieadviseur waarmee men de planning bespreekt. Daarnaast 

moet tijdig worden aangemeld voor cursussen. 

10.1 Aanmelding voor specialisatiecursussen 

Aanmelding is alleen mogelijk indien men een keuze heeft gemaakt voor een specialisatie 

of toestemming heeft voor een vrij programma. De keuze wordt gemaakt in juni tijdens 

of na de voorlichtingsdagen voor specialisaties. Ook gedurende de zomer kan de keuze 

worden aangegeven in SIS. De specialisatie wordt vermeld in het studieplan in SIS zodat 

studenten zelf kunnen controleren of het klopt. 

De aanmelding voor cursussen gebeurt twee maal per jaar via SIS: http://student.uva.nl/ 

sis. Tot drie weken vóór de start van een nieuw semester is er een aanmeldperiode van een 

maand. In deze periode kan men zich aanmelden voor de cursussen die in het volgende 

89

90 


semester worden aangeboden. De aanmeldperiode eindigt drie weken voordat het semester 

aanvangt. Hierna worden de aanmeldingen door het Onderwijsinstituut verwerkt 

en is aanmelden niet meer mogelijk. Dit heeft te maken met de organisatie en met de 

toelating van bijzondere categorieën studenten zoals aanschuifstudenten. De zaalruimte 

wordt dan definitief vastgesteld en er wordt gecheckt of er voldoende boeken en syllabi 

beschikbaar zijn. De eventueel open gebleven plaatsen worden opgevuld met bijvak- en 

aanschuifstudenten. 

De aanmelding heeft betrekking op alle specialisatiecursussen die men in het betreffende 

semester kan volgen. Via SIS is het mogelijk om voor maximaal 30 ec per semester 

aan te melden. Studenten die zich voor meer studiepunten willen aanmelden moeten 

(gedurende de aanmeldperiode) hun planning bespreken met een studieadviseur. Bij het 

bespreken van de planning wordt vooral gelet op haalbaarheid. Hou er wel rekening mee 

dat de toelatingsvoorwaarden altijd gelden, dat veel cursussen een beperkte capaciteit 

hebben en dat het roostertechnisch mogelijk moet zijn. Naast het Onderzoekspracticum, 

dat fulltime is gepland, is het niet mogelijk nog andere onderdelen te plannen. 

Voor cursussen met een beperkte capaciteit wordt de volgende procedure gevolgd: 

Studenten die aan alle toelatingsvoorwaarden voldoen hebben voorrang. Vervolgens 

wordt gekeken welke studenten een alternatief aangeboden kan worden. Bij capaciteitsproblemen 

gaan studenten die het tweede jaar af hebben voor! 

Voor de start van het betreffende semester krijgen studenten bericht over plaatsing, uitsluitend 

via hun UvA mail-adres. Soms overtreft het aantal aanmeldingen het aantal 

beschikbare plaatsen. Om die reden zijn we gedwongen streng om te gaan met aanmeldperiodes 

en het gebruik van de toegewezen plaatsen in cursussen. Dit leidt tot de volgende 

regels: 

Studenten die zich zonder geldige redenen te laat aanmelden, ontvangen een gele kaart en 

een aantekening in hun persoonlijk dossier. Bij de eerste te late aanmelding wordt men, 

indien er plaats is, nog nageplaatst in de gewenste cursus(sen). Bij een volgende te late 

aanmelding zal men voor dat semester niet meer worden ingedeeld. 

Studenten die zich hebben aangemeld voor een cursus met een maximum aantal deelnemers 

en daarin zijn geplaatst, moeten de eerste bijeenkomst aanwezig zijn. Indien dat 

niet het geval is en er geen geldige reden voor de afwezigheid is, verliest men de plaats. 

Indien men is geplaatst voor een cursus met een maximum aantal deelnemers, kan men 

zich tot enkele dagen voor aanvang van het betreffende semester zonder consequenties 

afmelden. Het niet komen opdagen en/of te laat afmelden levert een gele kaart op en een 

aantekening in het persoonlijk dossier. Consequentie hiervan is dat men niet meer wordt 

geplaatst in een cursus met een maximum aantal deelnemers. 

Voor meer informatie over SIS, zie http://student.uva.nl/sis. 


1e semester 18 juni 2012 - 10 augustus 2012 3 sept. 2012- 1 februari 2013 

2e semester 17 dec. 2012 - 11 januari 2013 4 februari 2013 - 28 juni 2013 

Let op: Aanmelding voor een cursus betekent niet dat men ook geplaatst is. Pas na aanmelding 

krijgt men via de mail bericht of men geplaatst is. 

11. Bachelordiploma & Judicia 

Het bachelordiploma wordt eens per jaar uitgereikt, in oktober. Alle studenten die voor 

1 september aan alle eisen van het bachelorexamen hebben voldaan kunnen een diploma 

uitgereikt krijgen in oktober. De uitreiking geschiedt op feestelijke wijze in zaal A voor 

alle geslaagden tegelijk. Studenten die na 1 september een diploma behalen kunnen hun 

diploma later afhalen aan de balie of deelnemen aan de diploma uitreiking die een jaar 

later is gepland. Men kan het examen aanvragen via de Onderwijsbalie. Zie ook www. 

student.uva.nl/psy/psyTonderwijsbalie.cfm. 

Voor de bepaling van het judicium in de bacheloropleiding telt ook de propedeuse mee. 

De judiciumregels bij het bachelorexamen zijn als volgt: 

Met genoegen: 

• gewogen cijfergemiddelde > 7,5; 

• cijfer bachelorthese minimaal 7,5 

• max. 2 onvoldoendes behaald of herkansingen afgelegd waarvan max. 1 onvoldoende 

behaald of herkansing afgelegd in de propedeuse en max. 1 onvoldoende behaald of 

herkansing afgelegd na de propedeuse 

Cum Laude: 

• gewogen cijfergemiddelde > 8; 

• cijfer bachelorthese minimaal 8 

• max. 1 onvoldoende behaald of herkansing afgelegd in de propedeuse en geen 

onvoldoendes behaald of herkansingen afgelegd na de propedeuse 

N.B. Keuzeonderdelen behaald buiten de opleiding Psychologie tellen niet mee bij de judiciumbepaling, 

evenmin als het onderzoeksdeel van het Onderzoekspracticum. Bij meer dan 12 ec 

aan keuzevakken worden de keuzevakken meegewogen die het eerst gevolgd zijn. Indien meer 

dan 10% van het studieprogramma door vrijstellingen is ingevuld of indien de bachelorthese 

is vrijgesteld wordt geen judicium verleend. In geval van twijfel beslist de examencommissie. 

11.1 Honoursdiploma 

Eisen Honoursprogramma 

Er bestaat de mogelijkheid een Honoursbachelordiploma te behalen. Dit betreft een 

programma dat voldoet aan de volgende centraal door de Universiteit van Amsterdam 

vastgestelde eisen: 

Indien men aan alle eisen van het bachelorprogramma voldoet binnen drie jaar na aanvang 

van de studie, 30 extra punten heeft behaald met een cijfergemiddelde van minstens 

een 7 en een Honoursthese (3 ec groter dan de reguliere these, beoordeling minimaal een 

7) heeft geschreven, dan komt men in aanmerking voor een Honoursbachelordiploma. 

Van de 30 extra studiepunten dienen er 6 besteed te worden aan een interdisciplinair 

(Honours-)vak bij het Instituut voor Interdisciplinaire Studies of de Vrije Universiteit. 

Vrijstellingen tellen niet mee. Deze dienen gecompenseerd te worden. 

Varianten 

Er bestaat een volledig uitgewerkte variant van het Honoursprogramma Psychologie die 

hierna wordt toegelicht. Daarnaast kan men een vrije variant kiezen. 

De uitgewerkte variant kent een programma dat zich overwegend binnen de opleiding 

Psychologie afspeelt. In het eerste jaar wordt het Honoursprogramma Psychologie Propedeuse 

(9 ec) gevolgd. In het tweede en derde jaar volgt men de onderdelen Monopolie 

van het Materialisme (6 ec), de Neuromaatschappij (6 ec) en een onderdeel van het 

Instituut voor Interdisciplinaire Studies (6 ec). Daarnaast wordt in het derde jaar een 

Honoursthese geschreven. 

In de vrije variant mag men tot op zekere hoogte de extra vakken vrij invullen. Dit 

kunnen zowel extra psychologie-onderdelen als extra onderdelen van andere opleidingen 

zijn. De extra vakken die bij andere opleidingen gevolgd zijn dienen voor de psychologie 

relevant te zijn. Dit ter beoordeling van de Examencommissie. Voorbeelden zijn onderdelen 

van vakgebieden die aan de psychologie grenzen, zoals taalwetenschap, criminologie, 

biologie, artificiële intelligentie, pedagogiek of sociologie. Elke student moet ook in de 

vrije variant een vak van minimaal 6 ec volgen bij het Instituut voor Interdisciplinaire 

opleidingen (IIS) en in het derde studiejaar een Honoursthese schrijven. In de vrije vari- 

91

92 


ant kan men ook de mathematisch psychologische route kiezen. Deze start in het tweede 

jaar en richt zich op de mathematische en logische aspecten van onderzoek naar mentale 

processen en gedrag. De extra vakken worden gevolgd bij wiskunde, het IIS en de programmagroep 

Methodenleer. 

Combinaties van bovenstaande routes zijn mogelijk. Het is raadzaam contact op te 

nemen met de coördinator van het Honoursprogramma Psychologie, drs. Max van der 

Linden (m.a.vanderlinden@uva.nl). 

Honoursthese 

In beide varianten (zie bovenstaande) van het Honoursprogramma wordt een Honoursthese 

geschreven in het derde jaar met een omvang van 3 ec meer dan de reguliere 

these; meestal komt dat neer op een these van 15 ec. De Honoursthese is een literatuuroverzicht 

met een omvang van 5000-6000 woorden (als de these voor 15 ec wordt geschreven). 

Als richtlijn geldt dat er 25 tot 30 recente onderzoeksartikelen in worden verwerkt. 

Het literatuuroverzicht wordt gevolgd door een 3 ec onderzoeksvoorstel van 1500 woorden. 

De totale these moet met minimaal een 7 worden beoordeeld. Zie voor meer informatie 

over het schrijven van de these en het onderzoeksvoorstel de studentenhandleiding 

van de Blackboardcursus Bachelorthese psychologie. 

Later instromen in het Honoursprogramma 

Het is ook mogelijk om – als de propedeuse in 1 jaar is afgerond met minimaal een 7 

gemiddeld – in het tweede studiejaar te beginnen aan de Honoursbachelor. De eisen zijn 

hetzelfde als wanneer in het eerste jaar is begonnen. Dit betekent dat de 30 punten extra 

in twee jaar tijd behaald dienen te worden. In plaats van gemiddeld 10 punten per jaar 

extra dienen dan dus gemiddeld 15 punten per jaar extra behaald te worden. Honourstudenten 

die aan het derde jaar willen beginnen dienen in principe aan het eind van het 

tweede jaar in totaal minstens 135 punten te hebben gehaald. 

Aanvraag Honoursbachelor 

De aanvraag voor een Honoursaantekening wordt gedaan tegelijk met het aanvragen 

van het bachelorexamen. De examencommissie beoordeelt eventuele afwijkingen van de 

regels, met name waar het de duur van het examen betreft (drie jaar). Voor het aanvragen 

van een Honoursbachelordiploma via de vrije variant dient een aanvraag ingediend te 

worden in de vorm van een opstel waarin wordt gereflecteerd (in 700 - 1000 woorden) op 

het gevolgde programma en de vakkeuze wordt verantwoord. Omdat alle vakken bij de 

uitgewerkte variant binnen Psychologie gevolgd worden, hoeft er geen verantwoording 

van de gevolgde vakken ingediend te worden. 

Zie de site van het Onderwijsinstituut Psychologie voor meer informatie. 

12. Na het bachelordiploma 

Doorgaans zal men na het behalen van het bachelordiploma de studie voortzetten in een 

master om de studie psychologie af te ronden. Zie voor meer informatie het hoofdstuk 

over de mastermogelijkheden in deze gids. Een aantal studenten zal evenwel verkiezen de 

studie af te sluiten na het behalen van een bachelordiploma. Men komt dan in aanmerking 

voor algemene beroepen voor mensen met een academische opleiding. 

In dit verband wordt er op gewezen dat de Universiteit van Amsterdam samenwerkt met 

het Loopbaan Advies Centrum (LAC) dat o.a. trainingen verzorgt voor pas gediplomeerden 

en op andere manieren onlangs gediplomeerde studenten behulpzaam is bij het vinden 

van een baan. Informatie over de activiteiten van het LAC is verkrijgbaar op het 

volgende internetadres: www.student.uva.nl. 

14. Introductie van nieuwe bachelor specialisatiestudenten 

Aan het begin van het eerste semester organiseren alle specialisaties een introductie voor 

nieuwe bachelorstudenten. 

15. Studentenfracties 

Elke specialisatie heeft een studentenfractie die bestaat uit studenten die het onderwijs 

evalueren met docenten van de betreffende specialisatievakken. Daarnaast organiseren de 

fracties studiegerelateerde activiteiten, waaronder lezingen, workshops en Masterdagen 

om studenten meer inzicht te geven in de toekomstperspectieven van een afgestudeerd 

Psycholoog. Verder onderhouden de fracties contact met andere studentenorganen die 

zich bezighouden met onderwijsgerelateerde zaken en nemen de fracties zitting in het 

Studenten Overleg Psychologie (STOP). Heb je vragen of ideeën voor activiteiten of andere 

op- of aanmerkingen met betrekking tot je specialisatie? Neem dan contact op met 

de betreffende fractie. De e-mailadressen van de fracties zijn: 

• aostudentenfractie@gmail.com 

• breinencognitiefractie@gmail.com 

• klinischefractie@hotmail.com 

• fractieontwikkelingspsy@gmail.com 

• fractiesociale@gmail.com 

Studenten die in de fractie zitten ervaren dit als leerzaam en als een verrijking van hun 

studie. Heb je interesse om een keer een vergadering van een studentenfractie bij te wonen 

of om actief lid te worden? Mail dan naar de fractie van de betreffende specialisatie voor 

meer informatie. 

16. De verschillende specialisaties in de bachelor 

Hierna volgt een hoofdstuk over de verschillende specialisatiemogelijkheden in de bachelorfase. 

Per specialisatie komt het onderwijsprogramma aan de orde, de inrichting van 

het derde bachelorjaar en de beroepsmogelijkheden. Daarnaast komen eventuele bijzonderheden 

van de specialisatie aan de orde, bijvoorbeeld de mogelijkheden om aantekeningen 

te behalen. Vervolgens wordt vermeld waar men terecht kan voor meer inlichtingen 

over de specialisatie en volgt een overzicht van contactgegevens. Tot slot volgt een overzicht 

van de cursussen behorend bij de betreffende specialisatie. 

93

Hoofdstuk 5 

De specialisatiemogelijkheden in de 

bachelor: 

• Arbeids - & Organisatiepsychologie 

• Brein & Cognitie 

• Klinische Neurosychologie 



• Psychologische Methodenleer 

• Sociale Psychologie

96 

Derde Bachelorjaar, Algemene Informatie 

1. De verschillende specialisaties in de bachelor 

In hoofdstuk 4 staat algemene informatie over de bachelorspecialisaties, over de globale 

opzet van het derde jaar, de keuze- en combinatiemogelijkheden en bestaande aantekeningen. 

Daarnaast wordt in hoofdstuk 4 ingegaan op de bachelothese als afsluiting van 

de bachelorfase, de mogelijkheden een deel van de studie in het buitenland te doen en de 

toelatingseisen tot de specialisatiefase. Ook wordt daar uitleg gegeven over het onderdeel 

“colloquia” en hoe de aanmelding voor cursussen in deze fase verloopt. Tot slot worden 

in hoofdstuk 4 de judiciaregels vermeld en komen de mogelijkheden voor een honoursbachelor 

aan de orde. Bij al deze onderwerpen gaat het om informatie die voor alle (derdejaars) 

bachelorstudenten geldt, onafhankelijk van de gewenste specialisatie. 

In dit hoofdstuk wordt informatie gegeven specifiek gericht op de verschillende specialisatiemogelijkheden 

in de bachelorfase. Per specialisatie komt de doelstelling van het onderwijsprogramma 

aan de orde, de beroepsmogelijkheden en de inrichting van het derde 

bachelorjaar. Daarnaast komen eventuele bijzonderheden van de specialisatie aan de orde, 

bijvoorbeeld de mogelijkheden om aantekeningen te behalen. Vervolgens wordt vermeld 

waar men terecht kan voor meer inlichtingen over de specialisatie en volgt een overzicht 

van contactgegevens. Tot slot volgt telkens een overzicht van de bachelorcursussen voor 

de betreffende specialisatie. Aan de orde komen achtereenvolgens de specialisaties: 

• Arbeids- & Organisatiepsychologie 






• Sociale Psychologie

Derde Bachelorjaar, Arbeids- en Organisatiepsychologie 

2. Arbeids- en Organisatiepsychologie 

2.1 Doelstelling van het onderwijsprogramma van A&O 

Algemeen geformuleerd heeft de specialisatie Arbeids- en Organisatiepsychologie als 

doelstelling het ontwikkelen van: 

• kennis van de voornaamste onderwerpen uit de A&O-psychologie; 

• vaardigheid in het hanteren van de belangrijkste methoden en technieken die in de 

A&O-psychologie worden gebruikt; 

• vaardigheid in het onderkennen en analyseren van A&O-psychologische problemen 

in de praktijk, en in het formuleren van en (mede) uitvoeren van wetenschappelijk 

gefundeerde oplossingen; 

• vaardigheid als onderzoeker van theoretische en praktische problemen op het terrein 

van de A&O-psychologie. 

• professionele vaardigheden (zoals samenwerken, overtuigen, argumenteren, 

presenteren, adviseren) van belang voor A&O-psychologen in de praktijk. 

Een belangrijke doelstelling van het studieprogramma A&O is het streven om studenten 

een relatief brede opleiding in het vakgebied te geven. Hiertoe is in het derde bachelorjaar 

een aantal vakken verplicht gesteld. Daarnaast kan men zich met behulp van de keuzeruimte 

in het derde bachelorjaar ‘specialiseren’ in een van de volgende drie richtingen: 

Personeelsselectie en -ontwikkeling (P), Sociale processen in organisaties (O), Arbeid en 

Gezondheid (A&G). 

2.2 Beroepsmogelijkheden A&O 

Het is mogelijk om na afronden van een bachelor Arbeids- en Organisatiepsychologie 

de arbeidsmarkt op te gaan; in dat geval zal men in aanmerking komen voor functies 

waar een academische opleiding gevraagd wordt. Voor functies in het veld van Arbeidsen 

Organisatiepsychologie zal echter over het algemeen ook een afgeronde master in de 

Arbeids- en Organisatiepsychologie worden gevraagd. Bij de beschrijving van de beroepsmogelijkheden 

wordt daarom uitgegaan van een afgerond masterprogramma. 

Arbeids- en Organisatiepsychologen kunnen in veel organisaties en instituten terecht 

als organisatiedeskundige, HRM-adviseur, organisatieconsultant, selectiepsycholoog, of 

bedrijfspsycholoog. Daarnaast komen A&O psychologen terecht in functies op onderzoeksgebied. 

Enkele voorbeelden van functies waarin afgestudeerden werkzaam zijn: 

• organisatieadviseur/consultant bij een organisatieadviesbureau; 

• zelfstandige vestiging als beleidsadviseur en onderzoeker; 

• hoofd opleiding, training en development 

• hoofd of medewerker van een afdeling Personeel en Organisatie; 

• psycholoog op een bureau voor personeelsselectie; 

• medewerker bij een arbodienst; 

• beleidsmedewerker bij een overheidsinstantie; 

• docent, supervisor, trainer op een instelling voor HBO; 

• beleidsondersteunend onderzoeker bij grote bedrijven en de overheid; 

• onderzoeker/docent aan een universiteit. 

2.3 Onderwijsprogramma derde bachelorjaar A&O 

In dit laatste bachelorjaar worden vakken aangeboden die een uitgebreide basis vormen 

voor de A&O-psychologie. Dit zijn vakken op het gebied van de Personeelsselectie en 

-ontwikkeling, Sociale processen in organisaties en Psychologie van Arbeid en Gezondheid. 

Daarnaast is er een methodologisch vak (DOA) en zal ter afsluiting van de bachelor 

een bachelorthese worden geschreven. Aanwezigheid tijdens de bijeenkomsten is bij alle 

vakken verplicht. 

97

98 

Derde Bachelorjaar, Arbeids- en Organisatiepsychologie Derde Bachelorjaar, Arbeids- en Organisatiepsychologie 

Alle vakken in het hierna volgende schema zijn verplicht, behalve: 

• Leiderschap en Organisatiestructuur & organisatiecultuur: verplichte keuze uit één 

van deze twee. Bij deze keuze moet men er rekening mee houden dat DOA moet 

worden gevolgd òf in het eerste blok van het eerste semester, òf in het eerste blok 

van het tweede semester, afhankelijk van de keuze die men uit Leiderschap of 

Organisatiestructuur & organisatiecultuur heeft gemaakt. 

• Career management, planning & development (CMP&D), Organisatieverandering 

en Interventies in de A&G-psychologie: verplichte keuze uit één van deze drie. Het 

vak CMP&D is vooral van belang voor studenten die zich willen specialiseren in 

Personeelsselectie en -ontwikkeling, Organisatieverandering vooral voor studenten 

die zich willen specialiseren in Sociale processen in organisaties, en Interventies in de 

A&G-psychologie is vooral bedoeld voor studenten die de studieroute Psychologie van 

Arbeid en Gezondheid volgen. 

Bachelorprogramma Arbeids- en Organisatiepsychologie 

Blok 1 

12 ec 

Recruitment, 

selection and 

workperformance 

(6) 

* DOA (6) 

Leiderschap (6) 


Blok 2 + 3 

18 ec 

Motivatie & 

arbeidsgedrag (9) 

Arbeid, gezondheid & 

werkstress (9) 

Blok 1 

12 ec 

Working in 

groups (6) 

* DOA (6) 

Organisatie 

structuur en 

-cultuur (6) 

Blok 2 + 3 

18 ec 

Career management, 

planning & development 

(9) 

Organizational change 

(9) 

Interventies in de A&Gpsychologie 

(9) 

*Bachelorthese (9) *Bachelorthese (9) 

Noot: Studenten volgen in elk blok 2 cursussen. Verplichte cursussen zijn grijsgekaderd en 

vetgedrukt 

* Deze cursussen worden tweemaal per studiejaar aangeboden. Afhankelijk van de studieplanning 

kan de cursus in het eerste danwel tweede semester gevolgd worden. 

Samenvattend: Om te voldoen aan de eisen van het bachelordiploma, specialisatie Arbeids- 

en Organisatiepsychologie zijn de volgende onderdelen vereist: 

• Recruitment, selection & workperformance (6 ec) 

• Design, operationalisatie en analyse (DOA) (6 ec) 

• Motivatie & arbeidsgedrag (9 ec) 

• Arbeid, gezondheid & werkstress (9 ec) 

• Working in groups (6 ec) 

• Keuze uit: Leiderschap (6 ec) en Organisatiestructuur & organisatiecultuur (6 ec) 

• Keuze uit: Career management, planning & development (9 ec), Interventies in de 

A&G-psychologie (9 ec) en Organizational change (9 ec). 

• Bachelorthese (9 ec; inclusief 10 colloquia) 

Totaal: 60 ec 

Voor studenten die studievertraging hebben opgelopen wordt ook in blok 2 + 3 van het 

1e semester (van het 4e jaar) de mogelijkheid gegeven om de bachelorthese te schrijven. 

Indien men door veranderingen in het studieprogramma enkele studiepunten tekort 

komt, bestaat de mogelijkheid van een literatuurtentamen; overleg hierover eerst met de 

onderwijscoördinator van A&O (zie 2.6 voor contactgegevens). 

Honoursprogramma 

Voor informatie over de mogelijkheden voor een honoursbachelorprogramma wordt verwezen 

naar hoofdstuk 3. Voor een specifieke invulling van het honourtraject bij A&O 

kan men contact opnemen met de coördinator van het A&O-honoursprogramma (zie 2.6 

voor contactgegevens). 

2.4 Bijzonderheden van de specialisatie A&O 

Psychologie van Arbeid en Gezondheid (PAG) 

Wie na het afronden van de bachelor met specialisatie A&O ook een masterspecialisatie 

A&O gaat doen, heeft de mogelijkheid om de aantekening Psychologie van Arbeid en- 

Gezondheid (PAG) te behalen. Om te voldoen aan de eisen voor deze aantekening moet 

in de bachelor al rekening gehouden worden met het kiezen van het programma. Dat wil 

zeggen, om in de master aan de vereisten voor de PAG-aantekening te voldoen dient men 

het volgende programma te volgen in de bachelor: 

• Voldoen aan de standaard vereisten voor de bachelor A&O. 

• Behaald hebben van het vak Interventies in de A&G psychologie (9 ec). 

• De bachelorthese schrijven over een onderwerp op het terrein van de psychologie van 

arbeid en gezondheid. 

Zie voor meer informatie over de PAG-route het hoofdstuk over de masterspecialisatie 

A&O-psychologie. Voor meer informatie kan met terecht bij de PAG-coördinator (zie 

2.6 voor contactgegevens. 

Basisaantekening Psychodiagnostiek (BAPD) 

Voor studenten die na de bachelorspecialisatie A&O ook de masterspecialisatie A&O 

doen, bestaat de mogelijkheid om de basisaantekening psychodiagnostiek in de Arbeidsen 

Organisatiepsychologie te behalen. De BAPD kan vooral relevant zijn voor studenten 

die zich willen specialiseren in Personeelsselectie en -ontwikkeling of Psychologie van 

Arbeid en Gezondheid. Om te voldoen aan de eisen van de BAPD moet in de bachelor 

al rekening gehouden worden met het kiezen van het programma. Dat wil zeggen, om in 

de master aan de vereisten voor de BAPD te voldoen dient men het volgende programma 

te volgen in de bachelor: 

• Behaald hebben van het vak Testconstructie (6 ec). Dit vak kan men plannen in de 

keuzeruimte in het tweede jaar. 


• Behaald hebben van het vak Diagnostiek I: Psychodiagnostiek (3 ec; bij Klinische 

Psychologie). Dit vak mag worden ingevuld in plaats van het keuzevak Leiderschap 

of Organisatiestructuur & Organisatiecultuur in het bachelorjaar van A&O. De 

resterende 3 ec kan opgevuld worden met een Literatuurtentamen (3 ec). 

Zie voor meer informatie over de BAPD hoofdstuk 4 van deze gids en het hoofdstuk over 

de masterspecialisatie A&O-psychologie. Voor meer informatie kan men terecht bij de 

coördinator BAPD van A&O (zie 2.6 voor contactgegevens). 

2.5 Nadere inlichtingen en mentoraat 

Studieadvisering Arbeids- & Organisatiepsychologie 

Voor inlichtingen met betrekking tot de specialisatie A&O-psychologie kan men zich 

wenden tot de onderwijscoördinator van de programmagroep A&O (zie 2.6 voor contactgegevens). 

Mentoraat Arbeids- & Organisatiepsychologie 

Bij aanvang van het specialisatiejaar A&O krijgen alle bachelorstudenten een medewerker 

bij A&O als mentor toegewezen. In eerste collegeweek van september krijgen de 

99

100 

Derde Bachelorjaar, Arbeids- en Organisatiepsychologie 

studenten bericht wie als mentor is toegewezen. Onderwerp van gesprek met een mentor 

kan zijn: de voortgang van de studie, de studieplanning, verwijzing en beroepsmogelijkheden, 

en eventuele problemen die kunnen optreden tijdens de studie. Het doel van 

het mentoraat is studenten te helpen bij de keuze van een optimaal studietraject en het 

voorkomen van studievertraging. 

2.6 Contactgegevens secretariaat en coördinatoren A&O 

Secretariaat: 

Mw. Joke Vermeulen kamer 4.05 telefoon: 525.6860 

email: aosecretariaat-fmg@uva.n 

Openingstijden: ma t/m do.: 9.00 - 16.30 

Onderwijscoördinator: 

Dr. Edwin van Hooft kamer 4.08 telefoon: 525.6863 

email: E.A.J.vanHooft@uva.nl 

Coördinatie Bachelorthese: 

Dr. Annebel de Hoogh kamer 4.04 telefoon: 525.6866 

email: A.H.B.deHoogh@uva.nl 

Coördinatie Honoursprogramma: 

Dr. Bianca Beersma kamer 4.08 telefoon 525.6754 

email: B.Beersma@uva.nl 

Coördinatie PAG-route: 

Vacature 

Coördinatie BAPD: 

Dr. Annebel de Hoogh kamer 4.04 telefoon 525.6866 


Website: 

http://www.student.uva.nl/psychologie/home.cfm 

http://www.fmg.uva.nl/workandorganizationalpsychology/ourpeople_ao.cfm 

Voorzitter van de programmagroep: 

Prof. dr. Annelies van Vianen 

Docenten: 

In Hoofdstuk 10 vindt u een overzicht van alle docenten, hun contactgegevens plus hun 

interessegebieden. 

Op de volgende pagina’s staat een alfabetisch overzicht van de bacheloronderdelen 

die gevolgd kunnen worden binnen de specialisatie Arbeids- en Organisatiepsychologie.

Bacheloronderdelen, Arbeids- en Organisatiepsychologie 

Arbeid, gezondheid & werkstress 

Punten 9 ec 

SIS-code 7203BA01VY 

Plaats in het rooster Semester 1, blok 2 + 3 

Toelatingsvoorwaarden Propedeuse, Onderzoekspracticum en VRT-2 

Docenten Mw. dr. S. Koch 

Inhoud en leerdoelen 

In de cursus Arbeid, gezondheid en werkstress wordt een globaal overzicht gegeven van 

de stand van theorievorming, onderzoek en toepassingsgebieden op het terrein van de arbeids- 

en gezondheidspsychologie. Allereerst wordt ingegaan op de vraag wat werkstress 

is en wat de gevolgen ervan zijn voor het welzijn en de gezondheid van werknemers. Ook 

komen verschillende theorieën aan bod die deze negatieve invloed kunnen verklaren. 

Vervolgens wordt dieper ingegaan op de verschillende kenmerken van het werk die tot 

stress kunnen leiden. Tevens wordt aandacht besteed aan interventies die deze negatieve 

gevolgen kunnen helpen voorkomen. 

Onderwijsvorm 

De wekelijkse bijeenkomsten bestaan uit hoorcolleges en presentatie/discussiesessies. 

Aanwezigheid is verplicht. 

Toetsvorm 

Schriftelijk tentamen bestaande uit meerkeuzevragen en open vragen over de literatuur 

en de collegestof (80% van het eindcijfer) en groepsopdracht (20% van het eindcijfer). Het 

schriftelijke tentamen bestaat uit twee deeltentamens, die samen moeten worden opgevat 

als één tentamen. Het tentamencijfer wordt dan ook bepaald aan de hand van de totaal 

behaalde score op de twee deeltentamens. Bij de groepsopdracht wordt in groepjes een 

presentatie/discussie voorbereid, en schriftelijk verslag gedaan van de uitkomsten. Men 

dient voor zowel het tentamen als voor de groepsopdracht minstens een voldoende te 

behalen. Wanneer men zakt moet men altijd de gehele stof herkansen. Opgave voor het 

tentamen en voor de eventuele herkansing via SIS minimaal één week voor de tentamendatum, 

is verplicht. 


• Barling, J., Kelloway, E. K., Frone, M. R. (Eds) (2004). Handbook of workstress. 

Thousand Oaks: Sage. ISBN 9780761929499 (± € 136,00), bij Studystore Roetersstraat: 

€ 67,00. (circa 650 blz.) 

• Artikelen en hoofdstukken van andere boeken, informatie secr. A&O psychologie. 

(circa 350 blz.) 


Do. 01-11-2012 t/m 29-11-2012 13.00-1600 uur Gebouw M, zaal 1.02 

Do. 13-12-2012 t/m 24-01-2013 13.00-1600 uur Gebouw M, zaal 1.02 

Toetsdata 

Do. 06-12-2012 13.00-16.00 uur Toets A 

Do. 31-01-2013 13.00-16.00 uur Toets B 

Vr. 03-05-2013 14.00-17.00 uur Herk. (A+B) 


Verplicht voor de bachelorspecialisatie Arbeids- en Organisatiepsychologie. 

101

Bacheloronderdelen, Arbeids- en Organisatiepsychologie Bacheloronderdelen, Arbeids- en Organisatiepsychologie 

Bachelorthese Arbeids- en Organisatiepsychologie 

Punten 9 ec 

SIS-code 7203BAT9XY 

Plaats in het rooster Semester 1, blok 2 + 3 & semester 2, blok 2 + 3 

Toelatingsvoorwaarden Propedeuse, tweede jaar + minimaal 12 ec aan vakken van de 

specialisatie A&O 

Docenten Alle docenten van de programmagroep 

Inlichtingen Mw. dr. A.H.B.de Hoogh 

Leerdoel 

Het kunnen maken van een literatuuroverzicht op een specialistisch terrein. Deelleerdoelen: 

het kunnen formuleren van een heldere vraagstelling; het kunnen zoeken naar 

en selecteren van de belangrijkste wetenschappelijke literatuur over die vraagstelling; het 

kunnen integreren en evalueren van de gevonden literatuur in een eigen betoog waarin de 

vraagstelling wordt beantwoord; het kunnen toepassen van de APA richtlijnen. 

Onderwerpkeuze 

Studenten schrijven zich in voor een of meer onderwerp/docentcombinaties. Na plaatsing 

bij een onderwerp/docent kiest elke student een deelonderwerp waarover de bachelorthese 

geschreven wordt. 

Werkwijze, eisen en beoordeling 

Werkwijze, eisen en beoordelingscriteria staan uitgebreid beschreven in het stuk “De 

bachelorthese bij de opleiding Psychologie aan de UvA”, studentenhandleiding. De student 

levert tijdens het traject de volgende producten op: vraagstelling en gevonden literatuur, 

opzet, eindversie, verbeterde eindversie. Bij elk product, behalve het eerste, geeft 

de student schriftelijk aan hoe de feedback van de docent op het voorgaande product is 

verwerkt. De betreffende opleverdata worden direct na de introductiebijeenkomst schriftelijk 

vastgelegd in een thesecontract. Na ondertekening van het thesecontract volgt altijd 

een beoordeling, die dus ook onvoldoende kan zijn. De cursus wordt afgesloten met een 

presentatie van de these aan medestudenten. 

Omvang 

De bachelorthese (9 ec) bestaat uit een literatuuroverzicht van tussen de 5000 en 6000 

woorden. Het literatuuroverzicht moet gebaseerd zijn op circa 15 empirische onderzoeksartikelen. 

Onderwijsvorm en onderwijstijden 

Er is een verplichte startbijeenkomst op maandag 29 oktober 2012 van 13.00 - 15.00 in 

gebouw INIT, zaal 2 en op dinsdag 2 april 2013 van 13.00-15.00 in gebouw M, zaal 3.01 

met alle studenten die geplaatst zijn voor de bachelorthese. Verder is de begeleiding individueel. 

Literatuur 

• Starreveld, P. A. (Ed.). (2009). Verslaglegging van psychologisch onderzoek (2e ed). 

Amsterdam: Boom. ISBN 9789047301240 (± € 25,00) 

• De bachelorthese bij de Opleiding Psychologie aan de UvA, studentenhandleiding. 

Blackboard. 

• Zelfgezochte literatuur 

Aanmelden 

Aanmeldingsprocedure SIS. De geplaatste studenten krijgen begin oktober resp. begin 

maart via de studentenmail het verzoek om op de Bachelorthese Blackboard site de onderwerpen 

en supervisoren te bekijken. Via Blackboard zal ook het intekenen voor onderwerp 

en supervisor plaatsvinden. Voor het eerste semester kan dat vanaf maandag 15 

oktober 2012 en voor het tweede semester vanaf maandag 18 maart 2013. De intekening is 

gebaseerd op het principe “wie het eerst komt, wie het eerst maalt”. 

102 103


Career management, planning and development 

Credits 9 ec 

SIS-code 7203BA11XY 

Semester Semester 2, period 2 + 3 

Maximum participants 27 

Prerequisites All first and second year courses and Recruitment, Selection and 

Workperformance and Motivatie en Arbeidsgedrag should be 

completed 

Lecturers Mw. dr. ing. I. E. de Pater 

Content and goals 

Careers usually are an important part of individuals’ lives, which makes career development 

an important topic in Work and Organizational psychology. The focus of this 

course is on career planning, career management and career advancement during life 

span. Based on theory and research, we will address topics such as career decision making, 

job search behaviors, job insecurity and job loss, career success, mentoring, the 

aging workforce, and work-home interference. 

Teaching format 

The literature will be addressed during lectures and workshops that will be given in English. 

Students are expected to make a large contribution during the workshops in the 

form of presentations on specific subthemes. In view of the interactive character of the 

course and the input that is expected from the participants, attendence at all lectures 

is required. 

Assessment 

The grading will be based on two literature exams and a presentation: exam part A: 30%, 

exam part B: 30%, theoretical part presentation 20%, practical part presentation 20%. 

Students need to reach a minimum grade of 5.5 per component in order to pass the course. 

Please register via SIS one week before the examdate. 

Study materials and costs 

• Chapters and articles, will be announced. (approx. 1032 pages) 

Lesson dates 

Tue. 02-04-2013 through 07-05-2013 10.00 - 13.00 uur Building J/K, room 1.18 

Tue. 21-05-2013 through 18-06-2013 10.00 - 13.00 uur Building J/K, room 1.18 

Exam dates 

Tue. 14-05-2013 13.30-15.30 hour Exam A 

Tue. 26-06-2013 10.30-12.30 hour Exam B 

Tue. 20-08-2013 10.00-13.00 hour Resit (A+B) 

Extra information 

This course will be taught in English and is an elective course in the bachelor program for 

Work & Organizational Psychology. It is relevant for all W&O study tracks (Personnel 

Psychology, Work & Health Psychology, Social Processes in Organizations). 

Design, operationalisatie en analyse (DOA) 

Punten 6 ec 

SIS-code 7203BA06VY 

Plaats in het rooster Semester 1, blok 1; Semester 2, blok 1 

Aantal deelnemers Maximaal 40 

Toelatingsvoorwaarden Propedeuse, onderzoekspracticum en VRT-2 

Docent Dr. M. Baas en Mw. dr. S. Koch 

Inlichtingen Dr. M. Baas 


De cursus geeft een overzicht van de verschillende methoden en onderzoeksopzetten voor 

organisatieonderzoek. Hierbij wordt speciale aandacht besteed aan de soort onderzoeksvragen 

die in organisatieonderzoek aan de orde komen en aan de beperkingen van de 

meest gebruikte vorm van onderzoek, de cross-sectionele survey. Daarnaast wordt de 

waarde besproken van het combineren van verschillende onderzoeksmethoden en wordt 

aandacht besteed aan de mogelijkheden en beperkingen van quasi-experimentele designs. 

Centraal hierbij staan het validiteitvraagstuk en de vraag welk onderzoeksdesign bij 

welke onderzoeksvraag hoort. In dit onderdeel zal men zelf methodologisch commentaar 

geven op een bestaand empirisch artikel. Als tweede richt de cursus zich op de operationalisatie 

van theoretische concepten, testconstructie, en vragenlijstontwerp, oftewel op 

het meetbaar maken van hetgeen men wil onderzoeken. In dit onderdeel zal men zelf een 

korte vragenlijst ontwerpen. 

Onderwijsvorm 

Eén dagdeel per week een bijeenkomst (college of werkgroep). In verband met het uitdelen 

en bespreken van opdrachten is aanwezigheid bij de bijeenkomsten verplicht. 

Toetsvorm 

Schriftelijk tentamen bestaande uit open vragen en meerkeuzevragen over de literatuur 

en de collegestof (76.9% van het eindcijfer), plus beoordeling van twee opdrachten. Elk 

van de opdrachten moet minimaal voldoende worden gemaakt. De opdrachten tellen ook 

mee voor het cijfer (voor respectievelijk het equivalent van één (7.7% van het eindcijfer) en 

twee open vragen (15.4% van het eindcijfer); voor exacte regeling zie Blackboard. Opgave 

voor het tentamen en de herkansing via SIS minimaal één week voor het tentamen, is 

verplicht. 

Studiematerialen (circa 430 pagina’s) en kosten 

• Robson, C. (2011). Real world research (3rd ed). Oxford: Blackwell Publishers. ISBN 

9781405182409 (± €36,00). 

• Ten Brink, T. (1992). Het schrijven van vragen. Amsterdam: UvA, Scriptie Methodenleer 

(kopieerexemplaar te leen bij Secretariaat A&O, kr. 10.02). 

• Frese, M., & Zapf, D. (1988). Methodological issues in the study of work stress: 

Objective vs. subjective measurement of work stress and the question of longitudinal 

studies. In C. L. Cooper & R. Payne (Eds.), Causes, coping and consequences of stress at 

work (pp. 375-411). Chicester: Wiley. 

• Spector, P. E. (2006). Method variance in organizational research. Organizational 

Research Methods, 9, 221–232. 

• Oosterveld, P., & Vorst, H. C. M. (1998). Hoofdstuk 9: Constructie van 

meetinstrumenten. In W. P. v.d. Brink & G. J. Mellenbergh, Testleer en testconstructie 

(pp. 304 - 332). Amsterdam: Boom. 

104 105


• Schmidt, F.L., & Hunter,J.E. (2001). Meta-analysis. In N. Anderson, D.S. Ones, H. 

Sinangil, & C. Viswesvaran (Eds). Handbook of industrial, work and organizational 

psychology: Personnel psychology (pp 51-70). Thousand Oaks, CA: Sage. 

• Spencer, S.J., Zanna, M.P., & Fong, G.T. (2005). Establishing a causal chain: 

why experiments are often more effective than mediational analyses in examining 

psychological processes. Journal of Personality and Social Psychology, 89, 845–851. 

• Stouthard, M. E. A. (1998). Hoofdstuk 10. Analyse van tests. In W. P. v.d. Brink & G. 

J. Mellenbergh, Testleer en testconstructie (pp. 341-357). Amsterdam: Boom. 


Semester 1 

Wo. 05-09-2012 t/m 19-09-2012 10.00-13.00 uur Gebouw J/K, zaal 1.90 

Wo. 26-09-2012 09.00-13.00 uur Gebouw J/K, zaal 1.90 

(Voor elke subgroep geldt een ander tijdstip op deze ochtend) 


Wo. 17-10-2012 09.00-17.00 uur Zaal: zie Black Board 

(Voor elke subgroep geldt een ander tijdstip op deze dag) 

Semester 2 



(Voor elke subgroep geldt een ander tijdstip op deze ochtend 



(Voor elke subgroep geldt een ander tijdstip op deze dag) 

Toetsdata 

Semester 1 

Wo. 24-10-2012 10.30-12.30 uur 

Wo. 27-03-2013 

Semester 2 

10.30-12.30 uur Herkansing 

Wo. 27-03-2013 10.30-12.30 uur 

Wo. 03-07-2013 




Interventies in de Arbeids en Gezondheidspsychologie 

Punten 9 ec 




Toelatingsvoorwaarden Propedeuse, tweede studiejaar; Arb., Gezondh. en Werkstress 

Docent vacature 


In deze cursus wordt aan de hand van literatuur ingegaan op interventies binnen A&O 

Psychologie. In het eerste deel van de cursus komen diverse typen interventies aan bod 

die het welzijn en de gezondheid van werknemers kunnen behouden of verbeteren en 

wordt ingegaan op de effectiviteit ervan. Ook wordt aandacht besteed aan de kenmerken 

van goed interventie-onderzoek. In het tweede deel van de cursus wordt de opzet van een 

interventie aan de hand van een stappenplan verder uitgewerkt. 

Onderwijsvorm 

Een dagdeel per week een bijeenkomst, waarin de literatuur en opdrachten besproken 

worden. Aanwezigheid bij alle zittingen is verplicht evenals het maken van een aantal 

opdrachten. 

Toetsvorm 

Twee deeltentamens (meerkeuze- en open vragen), die samen moeten worden opgevat als 

één tentamen. Het eindcijfer wordt dan ook bepaald op basis van de totaal behaalde score 

op de twee deeltentamens. Wanneer men zakt, moet men altijd de gehele stof herkansen. 

Opgave voor de tentamens en voor de eventuele herkansing via SIS minimaal één week 

voor het tentamen, is verplicht. 


• Onder voorbehoud: Bartholomew, L., Parcel, G., Kok, G., Gottlieb, N., & Fernandez, 

E. (2011). Planning health promotion programs: An intervention mapping approach (3rd 

edition). San Fransisco: Jossey-Bass. ISBN 9780470528518 (± € 75,60) 

• Artikelen en hoofdstukken van andere boeken, informatie secretariaat A&O 

psychologie. 


Woe. 03-04-2013 t/m 08-05-2013 10.00-13.00 uur Gebouw G, zaal S01A 

Woe. 22-05-2013 t/m 19-06-2013 10.00-13.00 uur Gebouw G, zaal S01A 

Toetsdata 

Woe. 15-05-2013 10.30-12.30 uur Toets A 

Woe. 26-06-2013 10.30-12.30 uur Toets B 

Woe. 21-08-2013 10.00-13.00 uur Herkansing (A+B) 


Deze cursus is een keuzevak binnen de bachelor Arbeids- & Organisatiepsychologie en 

wordt aanbevolen voor studenten die zich willen specialiseren in de Arbeidsgezondheidspsychologische 

richting. De cursus is verplicht voor degenen die de aantekening Psychologie 

van Arbeid en Gezondheid willen behalen. 

106 107


Leiderschap 

Punten 6 ec 





Docent Mw. dr. A. de Hoogh 


Leiderschap is een onderwerp dat wetenschappers sinds decennia weet te boeien. Talrijke 

boeken en artikelen zijn verschenen over verschillende aspecten van leiderschap en de 

effecten ervan op organisaties en medewerkers. Inzicht in factoren die de effectiviteit van 

leiders beïnvloeden is dan ook van groot belang vanuit zowel theoretisch als praktisch 

oogpunt. In deze cursus worden de belangrijkste en meest recente inzichten uit leiderschapsonderzoek 

behandeld. Onderwerpen die onder meer aan de orde komen zijn: de 

mogelijkheden en beperkingen van charismatisch leiderschap, de betekenis van ethisch 

leiderschap, persoonskenmerken van effectieve leiders en leiderschap in verschillende culturen. 

Onderwijsvorm 

Eén dagdeel per week een bijeenkomst. Studenten voeren individuele èn groepsopdrachten 

uit. De aanwezigheid bij de colleges is verplicht. 

Toetsvorm 

De toetsing van dit onderdeel bestaat uit een tentamen over de literatuur en de collegestof 

(meerkeuze- en essayvragen), beoordeling van twee gezamenlijke papers (in drie- of 

viertallen) en opdrachten. Voor de eindbeoordeling van de cursus telt het cijfer voor het 

tentamen voor 60%, en beide papers elk voor 20%. De eindbeoordeling wordt pas geldig 

nadat voor zowel het tentamen als beide papers een voldoende is behaald. Daarnaast 

moeten alle opdrachten voldaan zijn. Opgave voor het tentamen en voor de eventuele 

herkansing via SIS minimaal één week voor de tentamendatum, is verplicht. 


• Yukl, G. (2012). Leadership in organizations (8th ed.). Upper Saddle River, NJ: Pearson/ 

Prentice Hall. ISBN 13:9780273765660(± € 85,00). (circa 500 blz.) 

• Aanvullende artikelen. Deze worden nog bekend gemaakt. (circa 50 blz.) 


Ma. 03-09-2012 t/m 15-10-2012 13.00-15.00 uur Gebouw M, zaal 1.02 

Toetsdata 

Ma. 22-10-2012 12.30-14.30 uur 

Do. 03-01-2013 10.30-12.30 uur Herkansing 


Deze cursus is een keuzevak binnen de bachelor Arbeids- & Organisatiepsychologie, en 

is relevant voor alle richtingen (Personeelspsychologie, Arbeids- en Gezondheidspsychologie 

en Sociale processen in organisaties) binnen A&O. 

Motivatie & Arbeidsgedrag 

Punten 9 ec 




Docenten Mw. dr. ing. I. E. de Pater en werkgroepbegeleiders 


Voor medewerkers zelf en de organisaties waarin zij werken is het van groot belang dat zij 

gemotiveerd zijn hun werk optimaal uit te voeren. Deze cursus richt zich op theorieën en 

wetenschappelijk onderzoek met betrekking tot werkmotivatie en arbeidsgedrag. Ook zal 

worden ingegaan op de praktische toepassingen van de diverse theorieën. Onderwerpen 

die tijdens de cursus aan de orde komen zijn onder andere goalsetting, rechtvaardigheid, 

prestatie en wanprestatie, straffen en belonen, werkontwerp en zelfregulatie. 

Onderwijsvorm 

De cursus bestaat uit 10 colleges en 4 werkgroepbijeenkomsten. Aanwezigheid bij alle 

colleges is verplicht, omdat tijdens de colleges verdieping en uitbreiding van de stof wordt 

geboden. Bovendien worden ook over de collegestof tentamenvragen gesteld. Tijdens de 

werkgroepbijeenkomsten worden cases besproken, presenteren studenten hun groepsopdrachten 

en worden discussies gevoerd over opdrachten en de daarvoor relevante literatuur. 

Aanwezigheid bij alle werkgroepsbijeenkomsten is verplicht. 

Toetsvorm 

De toetsing van kennis en vaardigheden opgedaan in de cursus bestaat uit drie elementen: 

(a) twee schriftelijke tentamens over de literatuur en de collegestof (meerkeuze- en 

essayvragen), (b) de groepsopdracht, en (c) de inbreng tijdens de presentaties/discussies. 

Het tentamen en de groepsopdracht worden beoordeeld met een cijfer. De cursus is behaald, 

en de 9 ec worden toegekend indien voldaan is aan de volgende voorwaarden: (a) 

een cijfer van minimaal 5,5 voor beide tentamens, (b) een cijfer van minimaal 5,5 voor de 

groepsopdracht, (c) een voldoende beoordeling van de inbreng tijdens de werkgroepbijeenkomsten, 

en (d) voldaan aan de aanwezigheidsverplichting. Het eindcijfer wordt voor 

60% bepaald door het gemiddelde van de twee tentamens en voor 30% door het cijfer voor 

de groepsopdracht, en voor 10% door de inbreng tijdens de werkgroepbijeenkomsten. 

Opgave voor het tentamen en voor de eventuele herkansing via SIS minimaal één week 

voor de tentamendatum, is verplicht. 


• Artikelen en enkele hoofdstukken. Deze worden nog bekend gemaakt. (circa 800 blz.) 


College: 



Werkgroepbijeenkomsten: 

Di. 06-11-2012 t/m 13-11-2012 15.00-17.00 uur Zalen: zie Black Board 

Di. 11-12-2012 15.00-17.00 uur Zalen: zie Black Board 

Di. 08-01-2013 15.00-17.00 uur Zalen: zie Black Board 

108 109


Toetsdata 

Ma. 26-11-2012 15.30-17.30 uur deel A 

Ma. 28-01-2013 13.30-15.30 uur deel B 

Ma. 29-04-2013 


15.00-18.00 uur Herkansing beide delen 


Organisatiestructuur en organisatiecultuur 

Punten 6 ec 




Prerequisites Propedeuse en Onderzoekspracticum 

Docent Mw. dr. A. Homan 


De bouwstenen van een organisatie, de structuur en cultuur, worden in deze cursus aan 

de orde gesteld. Het goed functioneren van een organisatie is afhankelijk van de wijze 

waarop het werk is georganiseerd, maar ook van de wijze waarop mensen binnen die 

structuur met elkaar omgaan en gezamenlijk een cultuur creëren. De cultuur van een 

organisatie kan veranderingsprocessen maken of juist breken. Diverse modellen van organisatiecultuur 

worden besproken en relaties worden gelegd met cultuur in het algemeen. 

Het cultuuronderzoek zal kritisch onder de loep worden genomen. Er zal eveneens 

aandacht worden besteed aan onderwerpen als diversiteit, emotie-culturen, en machtsstructuren. 

De doelstellingen van deze cursus zijn: 

• kennis en inzicht verwerven van de wetenschappelijke (theoretische en empirische) 

literatuur op het gebied organisatiestructuur en organisatiecultuur 

• kunnen presenteren en kritisch beschouwen van empirische onderzoek op het gebied 

van organisatiestructuur en organisatiecultuur en 

• de theoretische en empirische literatuur, en de eigen kritische beschouwing daarvan, 

kunnen toepassen op praktijksituaties. 

Onderwijsvorm 

De cursus is opgebouwd uit een drietal activiteiten: 

• colleges, 

• presentatie/discussiesessies waarin steeds een empirisch artikel wordt gepresenteerd en 

kritisch bediscussieerd, en 

• een paper waarin de literatuur op een zelfgekozen praktijksituatie wordt toegepast. 

De opdrachten zijn individueel. Bij het paper wordt samengewerkt in kleine groepjes. Gedurende 

de cursus werken deze groepjes intensief samen aan een casus, de voorbereiding 

van een presentatie, en het paper. Elke week is er een bijeenkomst (college, presentatie/ 

discussie) van 3 uur. Aanwezigheid tijdens deze bijeenkomsten is verplicht. Houd daarnaast 

rekening met minimaal 15-20 uur per week die je nodig hebt voor zelfstudie en 

voorbereiding van de opdrachten. 

Toetsvorm 

De toetsing van kennis en vaardigheden opgedaan in de cursus bestaat uit drie elementen: 

een tentamen, het groepspaper, en de opdrachten. Het tentamen (60%) en het groepspaper 

(40%) worden beoordeeld met een cijfer. De cursus is behaald, en de 6 ec worden 

toegekend indien voldaan is aan de volgende voorwaarden: (a) een cijfer van minimaal 

5,5 voor het tentamen, (b) een cijfer van minimaal 5,5 voor het groepspaper, (c) een voldoende 

beoordeling van de opdrachten, en (d) voldaan aan de aanwezigheidsverplichting. 

Inschrijving voor het tentamen en voor de eventuele herkansing via SIS minimaal één 

week voor de tentamendatum, is verplicht. 

110 111



• Schein, E.H. (2010). Organizational culture and leadership (4 th ed). San Francisco, CA: 

Jossey-Bass. ISBN 9780470190609 paperback (± € 44,00). (circa 230 blz.) 

• Artikelen: zie Blackboard en informatie A&O secretariaat (circa 500 blz.) 

• Zie de studiehandleiding op Blackboard voor meer informatie 


Do. 07-02-2013 t/m 21-03-2013 

Toetsdata 

15.00-18.00 uur Gebouw J/K, zaal 1.90 

Do. 28-03-2013 15.30-17.30 uur 

Do. 04-07-2013 



Deze cursus is een keuzevak binnen de bachelor Arbeids- & Organisatiepsychologie, en 

is relevant voor alle richtingen (Personeelspsychologie, Arbeids- en Gezondheidspsychologie 

en Sociale Processen in Organisaties) binnen A&O. 

Organizational change 

Credits 9 ec 


Semester Semester 2, period 2 + 3 

Number of participants Max. 40 

Prerequisites Propedeuse and second study year, Motivation and Workplace 

Behavior, Working in Groups 

Lecturer Ms. dr. A. Homan 

Content and Goals 

Organizations are changing at an ever increasing rate. In this course, we will delve into 

different theories and tools that can be used to facilitate change processes. We will discuss 

the psychological underpinnings of change management and apply research in this area 

to concrete situations in organizations through the discussion of business cases in small 

groups in class and in discussion with multiple guest speakers who are practitioners in 

different fields relating to organizational change. 

Teaching Format 

Highly participative lecture format. Attendance is required. 

Assessment 

Grading will be determined based on a group assignment (30%) and the exam (70%). The 

group assignment consists of identifying an organization going through a change, interview 

key individuals there, and giving a presentation in class analyzing the change in that 

organization in light of the theories and frameworks in the course. The exam consists of 8 

open ended questions about the material from the required readings and lectures and 2 essay 

questions about a business case. To pass the course, students must achieve minimally a 

5.5 for the group assignment and a 5.5 for the exam. Registration for the exam at least one 

week before the exam date on SIS is required. 

Study Materials and Costs 

• Complete literature list will be made available later. Most readings can be obtained 

from the library (Approx. 700 pages) 

• Korter, J. & Rathgeber, H. (2005). Our iceberg is melting. London: Macmillan 

(available in Dutch or English). Dutch: ISBN: 9789047000921. English: ISBN 

9780230014206. 

Lesson dates 

Wed. 03-04-2013 through 19-06-2013 15.00-18.00 hrs Building J/K, room 1.90 

No lecture on 01-05-2013 

Exam dates 

Wed.26-06-2013 15.00-18.00 hour 

Wed.21-08-2013 15.00-18.00 hour Resit 

Extra information 

This course is an elective course in the bachelor study Work and Organizational Psychology 

and is recommended for students who want to specialize in the direction of Social 

Processes in Organizations. This course is taught in English. 

112 113


Recruitment, selection and workperformance 

Credits 6 ec 


Semester Semester 1, period 2 

Prerequisites Propedeuse, research training (OP) and VRT-2 

Lecturer Mrs. dr. B. Nevicka 


This course will focus on the process of human resource management from an applied 

psychological perspective, including topics such as: job analysis, recruitment and selection 

of personnel, training and job performance. 


This course combines a classic lecture with working groups. Working groups will include 

active discussions of various issues relevant to the topic of that week and practical exercises 

that help tie the theory from the lecture to practice. Attendance is required. 

Assessment 

Grading depends on the performance in the final closed-book exam (70%) and on a 

group project (30%). Each component (exam and group project) needs to reach a minimum 

grade of 5.5. You have to sign up for the exam (and the resit) via SIS at least one 

week before the exam. 


• Cascio, W.F., & Aguinis, H. (2010). Applied psychology in human resource management 

(7th ed.). Upper Saddle River, NJ: Pearson Prentice Hall. ISBN: 9780135125663 (± € 

70,00). (Approx. 315 pages) 

• Articles will be made available later. (Approx. 100 pages) 

Lecture times 

Lectures: 

Tue. 04-09-2012 through 23-10-2012 15.00-18.00 hrs Building M, room 1.01 

Working Groups: 

Th. 06-09-2012 through 18-10-2012 10.00-13.00 hrs Building J/K, rooms: 1.90, B.25 

and 1.83 

Exam dates 

Fr. 26-10-2012 09.30-12.30 hour 

Fr. 04-01-2013 10.30-13.30 hour Resit 

Special Conditions 

The course is compulsory for the bachelors specialization Work and Organizational Psychology. 

The course will be taught in English. Please read the detailed course-syllabus 

(available via the lecturer’s uva-website) before the first session of the course. 

Working in groups 

Credits 6 ec 

SIS-code 7203BA05V 


Prerequisites Propedeuse and research training (OP) 

Lecturer Mrs. dr. L. Greer 


Working in groups is a very common form of social interaction. Whether it is a sportteam, 

a student association, or a department in an organization; most people have had 

the experience of working together with others to accomplish a goal. In this course, we 

will discuss the different psychological aspects of group interaction and their impact on 

the individuals working within these groups. The aim of the course is to gain insight into 

the dynamics of working in groups. 


Highly participative lecture format. Attendance is required as part of the group assignment 

will take place in class. 

Assessment 

The grade will be determined by a group assignment (20%) and exam (80%). The group 

assignment involves identifying a video clip which clearly illustrates concepts from the 

course and providing a thorough written analysis of the dynamics in the video clip. The 

exam will consist of 40 multiple choice and 4 open questions. To pass the course, students 

must achieve minimally a 5.5 for the group assignment and the exam. Registration for the 

exam must be done at least one week ahead via SIS. (The exam may be done in Dutch.) 


• Nijstad, B. A. (2009). Group performance. New York: Psychology Press, ISBN 

9781841696690, (±€ 24,00), (Approx. 235 pages) 

• Articles will be announced, (Approx. 304 pages) 

Lecture times 

Mon. 04-02-2013 through 18-03-2013 15.00-17.00 uur Building M, room 1.02 

Exam dates 

Mon.25-03-2013 13.30-15.30 hour 

Mon.08-07-2013 15.30-17.30 hour Resit 


The course is obligatory for students who want to specialize in Work and Organizational 

psychology. The course is taught in English. 

114 115

116 

Bacheloronderdelen, Arbeids- en Organisatiepsychologie

Derde Bachelorjaar, Brein en Cognitie 

3. Brein en Cognitie 

3.1 Doelstelling van het onderwijsprogramma van Brein en Cognitie 

Het onderwijsprogramma van de programmagroep Brein en Cognitie sluit aan bij het 

onderzoek dat er wordt verricht. Dat onderzoek omvat een breed scala aan onderwerpen 

(variërend van elementaire perceptuele processen tot bewustzijn) met een breed scala aan 

onderzoeksmethoden (van reactietijdmetingen tot neuro-imagingstudies en computersimulaties). 

Het vakgebied Brein en Cognitie heeft ook duidelijke verbanden met meer 

praktijkgerichte onderwerpen zoals de (cognitieve) ergonomie en ontwerpprocessen. Het 

onderzoek binnen de programmagroep Brein en Cognitie concentreert zich op drie centrale 

thema’s: ‘de Perceptie-Actie Cyclus’, ‘Geheugen’ en ‘Bewustzijn’. 

Het thema Perceptie-Actie Cyclus richt zich vooral op onderwerpen als perceptie en aandacht. 

Doel van het onderzoek is om dat soort processen te ontrafelen en zoveel mogelijk 

te reduceren tot de meest elementaire bouwstenen. Het koppelen van die bouwstenen aan 

neurale mechanismen is daarbij een belangrijke doelstelling. 

Bij het thema Geheugen ligt de nadruk op het ophalen van informatie uit het langetermijn-geheugen 

en hoe dat wordt beïnvloed door factoren zoals context, eerder geactiveerde 

informatie en de mentale en affectieve toestand van de persoon. Dergelijke 

retrievalprocessen en factoren liggen ten grondslag aan veel cognitieve functies, niet alleen 

het ophalen van herinneringen maar ook het activeren van lexicale en linguïstische 

informatie bij het begrijpen en produceren van taal. Het onderzoek richt zich niet alleen 

op leren en vergeetprocessen bij ‘gezonde’ personen, maar ook op leer- en geheugenproblemen 

bij patiënten. Ook wordt de rol van slaap hierbij onderzocht. Daarnaast richt het 

onderzoek zich op opslag en ophalen van informatie in meer complexe taken zoals het 

verwerken van zinnen en verhalen, gezichten en emotionele stimuli. 

Bij het thema Bewustzijn staat centraal wat het verschil is tussen bewuste en onbewuste 

informatieverwerking, in het bijzonder met betrekking tot visuele perceptie en emotie, 

en wat het neurale substraat van dit onderscheid is. Daarnaast wordt onderzocht hoe de 

kwaliteit of het stadium van slaap, en meer algemeen bioritmische verschijnselen, maar 

ook al dan niet geïnduceerde wisselingen van arousal, een invloed hebben op informatieverwerking. 

In de specialisatie Brein en Cognitie kan de studieroute Cognitieve Neurowetenschap 

worden gekozen. Cognitieve Neurowetenschap richt zich op de belangrijkste functies 

van menselijk gedrag (perceptie, geheugen, taal etc.) inclusief de biologische basis van 

die functies. Kennis over en ervaring met experimenteel-psychologisch onderzoek zijn 

daarbij belangrijk. Daarom kan de specialisatie ook gezien worden als een meer algemene 

opleiding tot psychologisch onderzoeker. 

3.2 Beroepsmogelijkheden Brein en Cognitie 

Het is mogelijk om na het afronden van een bachelor Brein en Cognitie de arbeidsmarkt 

op te gaan; in dat geval zal men in aanmerking komen voor functies waar een academische 

opleiding wordt gevraagd. Voor functies in het veld van Brein en Cognitie zal echter 

over het algemeen ook een afgeronde master worden gevraagd. Bij de beschrijving van 

de beroepsmogelijkheden wordt daarom uitgegaan van een afgerond masterprogramma. 

Dat hoeft overigens niet een master Brein en Cognitie te zijn, ook doorstromen naar de 

Research Master Psychology of Research Master Brain and Cognitive Sciences is een 

logisch vervolg. 

Afgestudeerden in de specialisatie Brein en Cognitie kunnen terechtkomen in settings 

waarin onderzoek en onderzoeksvaardigheden een belangrijke rol spelen. Dat kan bij een 

universiteit zijn maar ook bij een instituut voor toegepast onderzoek, bij een farmaceutisch 

bedrijf, een onderzoeksafdeling van een ministerie, bij een reclamebureau of bij een 

117

118 

Derde Bachelorjaar, Brein en Cognitie Derde Bachelorjaar, Brein en Cognitie 

onderzoeks- en adviesbureau. Een deel van de studenten met een afgeronde bachelor in de 

specialisatie Brein en Cognitie kan via de aansluitmaster Psychologie, specialisatie Brein 

en Cognitie, de Research Master Psychology of de Research Master Brain and Cognitive 

Sciences doorstromen naar een promotieplaats. Dat hoeft overigens lang niet altijd bij 

een afdeling Brein en Cognitie, Experimentele Psychologie, Psychonomie, Functieleer of 

Cognitieve Psychologie te zijn, maar kan ook bij een afdeling Ontwikkelingspsychologie, 

Sociale Psychologie, Communicatiewetenschap of zelfs bij een andere faculteit zoals de 

Faculteit Geneeskunde. 

3.3 Onderwijsprogramma derde bachelorjaar Brein en Cognitie 

In het derde bachelorjaar worden vakken aangeboden die een uitgebreide basis vormen 

voor de specialisatie Brein en Cognitie. Daarnaast zijn er methodologische vakken (Experimental 

Design en Experimentatie) en zal ter afsluiting van de bachelor een bachelorthese 

worden geschreven. Na het Basisprogramma Brein en Cognitie te hebben gevolgd in 

het eerste semester besteden alle studenten Brein en Cognitie in het tweede semester 18-21 

ec aan het volgen van specialistische cursussen, waarbij zij een zekere keuzevrijheid hebben. 

Er is één studieroute: Cognitieve Neurowetenschap. Het is niet verplicht om die te 

kiezen; de route is wel een samenhangend programma gericht op de betreffende interesse. 

Specialisatie Brein en Cognitie 

In het eerste semester volgt iedere student Brein en Cognitie het Basisprogramma Brein 

en Cognitie. Schematisch ziet dat er als volgt uit. 

Semester 1 (30 ec) 

Blok 1 (12 ec) Blok 2 (12 ec) Blok 3 (6 ec) 

Perceptie, Aandacht en Bewustzijn 

(6 ec) 

Actie, Controle, Leren en 

Geheugen (6 ec) 

Individuele Verschillen en Taal 

(6 ec) 

Experimental 

Design (3 ec) 

Noot: verplichte cursussen zijn grijsgekaderd en vetgedrukt. 

Experimentatie (6 ec) 

Emoties (3 ec) 

Specialisatie Brein en Cognitie, route Cognitieve Neurowetenschap 

In het tweede semester kan een student Brein en Cognitie de route Cognitieve Neurowetenschap 

volgen (Inleiding Programmeren en Signaalanalyse, Psychophysiological Experimentation 

en Neurowetenschappen en een keuzevak) of zelf vakken kiezen. Daarnaast 

wordt in het tweede semester de these geschreven. Afhankelijk van de gekozen specialisatievakken 

kan de bachelorthese in het eerste, tweede of derde blok worden geschreven. 

Inleiding 

Programmeren 

(3 ec) 



Psychophysiol. 

Experimentation 

(3 ec) 

Neurowetenschappen (6 ec) 

Cognitie van Meertaligen (6 ec) Psychofarmacologie (6 ec) 

Slaap/Waak Stoornissen (6 ec) 

Bachelorthese (12 ec) 


Tentamens en herkansingen 

De tentamens zijn zo veel mogelijk aan het eind van een blok; de herkansingen zijn geroosterd 

in vakantieperiodes om interferentie met nieuwe vakken te voorkomen. 



naar Hoofdstuk 3. Voor een specifieke invulling van het honoursprogramma bij 

Brein en Cognitie kan men contact opnemen met de onderwijscoördinator van Brein en 

Cognitie. 

Colloquia 

De programmagroep Brein en Cognitie organiseert colloquia en presentaties van mastertheses. 

Deze worden aangekondigd op de derde verdieping en op de website: http:// 

www.student.uva.nl/psychologie/agenda.cfm. In het kader van de Bachelorthese is het 

verplicht om 10 colloquia bij te wonen (zie Hoofdstuk 4). 

3.5 Nadere inlichtingen, mentoraat en studentenfractie 

Studieadvies Brein en Cognitie 

Voor studieadvies en inlichtingen over de specialisatie Brein en Cognitie kan men zich 

wenden tot de onderwijscoördinator van de programmagroep. 

Mentoraat 

Studenten die Brein en Cognitie als specialisatie kiezen, worden aan het eind van elk 

semester uitgenodigd om hun studieplanning te bespreken. Wie daar behoefte aan heeft, 

kan een staflid als mentor krijgen. 

Studentenfractie 

Er is een studentenfractie Brein en Cognitie en Klinische Neuropsychologie, die lezingen, 

excursies en borrels organiseert en fungeert als informatiepunt. De fractie is altijd op 

zoek naar enthousiaste nieuwe leden. Inlichtingen: secretariaat Brein en Cognitie, kamer 

3.16, telefoon 525.6840, e-mail: bcstudentenfractie-fmg@uva.nl. 

3.6 Contactgegevens secretariaat en coördinator Brein en Cognitie 

Secretariaat: 

Anna Bogerd-Schaefers en Hubert Eleonora, kamer 3.16, telefoonnummer: 525.6840 

email: pnsecretariaat-fmg@uva.nl 

Onderwijscoördinator en studieadviseur Brein en Cognitie: 

Wordt nader bekend gemaakt. 

Thesecoördinator Brein en Cognitie: 


Websites: 

http://www.student.uva.nl/psy; http://www.fmg.uva.nl/psychonomics 


Prof. dr. A.M.B de Groot, kr. 627, tel. 525.6844 

Docenten 



Op de volgende pagina’s staat een overzicht van de bacheloronderdelen die gevolgd 

kunnen worden binnen de specialisatie Brein en Cognitie. De vakken van het 

basisprogramma eerst, in de volgorde waarin ze worden aangeboden, en daarna de 

overige vakken in alfabetische volgorde. 

119

120 

Derde Bachelorjaar, Brein en Cognitie

Bacheloronderdelen, Brein en Cognitie 

Basisprogramma Brein en Cognitie 


Punten 6 ec 

Tentamencode 7203BP25XY 


Toelatingsvoorwaarden Propedeuse psychologie, Onderzoekspracticum en VRT-2 

Docent, Inlichtingen Introductiecollege: Prof. dr. A.M.B. de Groot, 

Perceptie, Aandacht en Bewustzijn: Prof. dr. V.A.F. Lamme 

Leerdoel en Inhoud 

Perceptie, Aandacht en Bewustzijn biedt een cognitief neurowetenschappelijk perspectief 

op de vraag hoe wij in staat zijn onze omgeving waar te nemen en wat bepaalt dat we ons 

van sommige dingen bewust zijn en van andere niet. Hierbij komen de volgende onderwerpen 

aan bod: hogere en lagere perceptuele processen, selectieve aandacht, lateralisatie 

en bewuste versus onbewuste waarneming. Bij elk onderwerp wordt zowel behandeld 

welke cognitieve functies hier onderscheiden kunnen worden, als hoe deze cognitieve 

functies in verband gebracht kunnen worden met hersenlocaties en hersenfuncties. Om 

daar een goed beeld van te krijgen is het noodzakelijk resultaten van verschillende onderzoeksmethoden 

(o.a. uit de neuropsychologie, cognitieve psychologie en neuroscience) te 

integreren. Bij de genoemde onderwerpen wordt niet enkel ingegaan op de belangrijke 

theorieën en onderzoeksresultaten, maar ook op wat de controverses hierbij zijn. Na afloop 

heeft de student een coherente visie op deze problematiek, die aansluit bij de meest 

moderne theorieën en gegevens, zodat hij/zij makkelijk een artikel over deze onderwerpen 

kan lezen op reviewniveau. Ook zou hij/zij zich zelfstandig moeten kunnen verdiepen 

in een van deze onderwerpen door literatuuronderzoek (bachelorthese). 

Onderwijsvorm 

Hoorcolleges. Collegeslides en andere informatie zijn beschikbaar op Blackboard. 

Toetsvorm 

Schriftelijke toets met multiple choice vragen over opgefriste voorkennis: Gazzaniga 

hoofdstuk 1-4 (20% van het eindcijfer); schriftelijk tentamen met multiple choice vragen 

over de inhoud van het boek en de colleges (80% van het eindcijfer). 


• Gazzaniga, M. S., Ivry, R. B., & Mangun, G. R. (2009). Cognitive neuroscience, the 

biology of the mind (3rd ed.). New York: Norton. ISBN 9780393111361. (700 pagina’s). 

Hoofdstuk 1-4 voor de opstarttoets, en 5, 6, 11 (p. 445-477), 12, 14 (p. 606-610, fig. 

14.17). Kosten: circa € 45,-. Dit boek wordt gebruikt in het hele basisprogramma. 

(In totaal 257 pagina’s). 

• Hoofdstuk 16 van de 2e editie van Gazzaniga, staat op Blackboard (26 pagina’s). 



Ma. 03-09-2012 09.00-10.00 uur Geb JK-zaal 1.05 Introductie 

Ma. 10-09-2012 t/m 15-10-2012 09.00-11.00 uur Geb JK-zaal 1.05 

Wo. 12-09-2012 t/m 17-10-2012 13.00-15.00 uur Geb JK-zaal 1.05 

Toetsdata 

Ma. 10-09-2012 09.00 uur bij aanvang college toets Gazzaniga hoofdstuk 1-4, 

zie Blackboard 

Wo. 24-10-2012 09.00-11.00 uur Geb USC-zaal 2 

Wo. 02-01-2013 11.00-13.00 uur wordt nader bekend gemaakt herkansing 

121

Bacheloronderdelen, Brein en Cognitie Bacheloronderdelen, Brein en Cognitie 


Actie, Controle, Leren en Geheugen 

Punten 6 ec 




Docent, Inlichtingen Actie en Controle: Prof. dr. K.R. Ridderinkhof 

Leren en Geheugen: Dr. M. de Rover 


Actie en Controle: een cognitief neurowetenschappelijk perspectief op de vraag hoe wij in 

staat zijn om te gaan met de grote hoeveelheid informatie die vanuit onze omgeving op 

ons afkomt. Onderwerpen: actie, motoriek en executieve functies. Bij elk onderwerp worden 

de cognitieve functies hersenlocaties en hersenfuncties behandeld en de resultaten 

van verschillende onderzoeksmethoden (o.a. uit de neuropsychologie, cognitieve psychologie 

en neuroscience) en er wordt ingegaan belangrijke theorieën, onderzoeksresultaten 

en mogelijke controverses. Na afloop heeft de student een coherente visie, die aansluit bij 

de meest moderne theorieën en gegevens, zodat hij/zij makkelijk een artikel over deze 

onderwerpen kan lezen op reviewniveau. Ook zou hij/zij zich zelfstandig moeten kunnen 

verdiepen in een van deze onderwerpen door literatuuronderzoek (bachelorthese). 

Leren en Geheugen: de student vertrouwd maken met theorieën en onderzoeksmethoden 

op het terrein van de geheugenpsychologie via een overzicht van de verschillende 

benaderingen en de theoretische achtergronden, en de biologische grondslagen van leren 

en geheugen. Aan de orde komen: interferentie en vergeten; aandacht en geheugen; semantisch 

en episodisch geheugen; impliciete en expliciete geheugentaken; herkenning en 

herinnering; amnesie; associatieve netwerkmodellen. 

Onderwijsvorm 


Toetsvorm 

Schriftelijk tentamen met multiple choice vragen en open vragen: 1/3 A&C, 2/3 L&G. 




Kosten: circa € 45,-. Dit boek wordt gebruikt in het hele basisprogramma. 

Actie en Controle: Hoofdstuk 7, 13. (In totaal 99 pagina’s). 

Leren en Geheugen: Hoofdstuk 8. (In totaal 52 pagina’s). 

• Leren en Geheugen: Radvansky, G. (2011). Human memory. London: Allyn & Bacon. 

(434 pagina’s). ISBN: 9780205024520. Kosten: circa € 45,-. 



Ma. 03-09-2012 t/m 17-09-2012 11.00-13.00 uur Geb JK-zaal 1.05 A&C 

Wo. 05-09-2012 t/m 12-09-2012 15.00-17.00 uur Geb JK-zaal 1.05 A&C 

Ma. 24-09-2012 t/m 15-10-2012 11.00-13.00 uur Geb JK-zaal 1.05 L&G 

Wo. 19-09-2012 t/m 17-10-2012 15.00-17.00 uur Geb JK-zaal 1.05 L&G 

Toetsdata 

Vr. 26-10-2012 11.00-13.00 uur Geb WFC-zaal West 

D0. 04-01-2013 11.00-13.00 uur wordt nader bekend gemaakt herkansing 



Punten 6 ec 

Tentamencode 7203BP34VY 



Docent, Inlichtingen Individuele Verschillen: Prof. dr. J.M.J. Murre, Dr. R. Rouw 

Taal: Prof. dr. A.M.B. de Groot 


Individuele Verschillen: waarom verdwaalt de een, terwijl de ander feilloos de weg weet 

te vinden? Waarom kunnen sommige mensen geen gezichten herkennen? In deze cursus 

behandelen we individuele verschillen in cognitieve functies. Naast verschillen tussen individuen, 

komen ook intra-individuele verschillen aan bod: wat gebeurt er als iemand expertise 

op een bepaald gebied ontwikkelt? Wat verandert er in het gedrag en wat in de 

hersenen? Vroeger werden verschillen tussen personen als ‘ruis’ van de groepsmeting gezien. 

Hier worden recente ontwikkelingen in de cognitieve neurowetenschap besproken, waarbij 

verschillen tussen individuen ons meer leren over cognitieve functies en hun neurologische 

basis. Onderwerpen zijn: intelligentie, expertise, cognitieve extremen (mensen die ergens 

heel goed of juist heel slecht in zijn), synesthesie en cognitieve stijl. 

Taal: kennisnemen en begrijpen van belangrijke taalpsychologische kwesties, theorieën, 

en bevindingen, alsmede van de belangrijkste onderzoeksmethoden via een overzicht van 

de taalpsychologie. Aan de orde komen taalkennis, de architectuur van het taalsysteem 

en diens relatie met de rest van het cognitieve systeem, taalverwerving, het herkennen 

van gesproken en geschreven woorden, ontleden en interpreteren van zinnen, tekstbegrip, 

taalproductie, taalstoornissen, biologische factoren, meertaligheid en een breed assortiment 

van taalpsychologische onderzoeksmethoden. 

Onderwijsvorm 

Hoorcolleges. 

Toetsvorm 

Schriftelijk tentamen, open vragen. 


• Individuele Verschillen: Artikelen via Blackboard, circa 150 pagina’s. 




Taal: Hoofdstuk 10, (In totaal 57 pagina’s). 

• Taal: Aanvullende literatuur wordt nader bekendgemaakt (circa 225 pagina’s). 



Ma. 29-10-2012 t/m 12-11-2012 09.00-11.00 uur Geb JK-zaal 1.05 I V 

Wo. 31-10-2012 t/m 14-11-2012 13.00-15.00 uur Geb JK-zaal 1.05 I V 

Ma. 19-11-2012 t/m 10-12-2012 09.00-11.00 uur Geb JK-zaal 1.05 T 

Wo. 21-11-2012 t/m 05-12-2012 13.00-15.00 uur Geb JK-zaal 1.05 T 

Toetsdata 

Ma. 17-12-2012 11.00-13.00 uur Geb M-zaal 3.01 

Di. 02-04-2013 11.00-13.00 uur wordt nader bekend gemaakt herkansing 

122 123



Emoties 

Punten 3 ec 




Docent, Inlichtingen Dr. R.H. Phaf 


Het rijke en zeer gevarieerde veld van emotie-onderzoek zal in de cursus, noodzakelijkerwijs 

slechts deels, worden bestreken. Het spectrum van emotiebenaderingen reikt van 

fenomenologische, fysiologische, biologische tot cognitieve en ‘affective neuroscience’ 

benaderingen. De op het eerste gezicht niet-samenhangende emotietheorieën en -modellen 

zijn juist sterk met elkaar verbonden door discussies en door veelal op experimenteel 

werk gebaseerde redeneringen. De nadruk in de cursus (en bij de toetsing) zal dan ook 

niet zozeer liggen op passieve opslag van kennis en ‘feiten’, maar op het actief kunnen 

verantwoorden, motiveren en met elkaar in verband brengen van de verschillende posities. 

De cursus bestaat uit een bespreking van de belangrijkste historische en hedendaagse 

theorieën en modellen over emotie. Vanuit een psychonomische invalshoek zal er relatief 

veel aandacht worden besteed aan experimenteel onderzoek naar affectieve processen. 

Onderwijsvorm 

Na ieder hoorcollege zal het bijbehorende deel van de syllabus op Blackboard verschijnen. 

Ter recapitulatie van de collegestof dient dit deel in ieder geval voor het volgende college 

gelezen te worden. Het is van het grootste belang dat studenten vanaf het eerste college 

actief studeren en bijblijven met de collegestof. Iedere week zullen bovendien oefenvragen 

op Blackboard verschijnen die voor een deel als tentamenvragen terugkomen. 

Toetsvorm 

Schriftelijk tentamen met open vragen over de literatuur en college. 


• Phaf, R. H. (2012). Emotie: Activatie of constructie? Deze syllabus wordt iedere keer dat 

de cursus wordt gegeven, aangepast. Oudere versies zijn niet bruikbaar! Syllabus is te 

downloaden via Blackboard (circa 230 pagina’s). 

• Artikelen (ook te downloaden via Blackboard, circa 30 pagina’s). 





Toetsdata 

Ma. 28-01-2013 11.00-13.00 uur wordt nader bekend gemaakt 

W0. 03-04-2013 11.00-13.00 uur wordt nader bekend gemaakt herkansing 


Experimental Design 

Punten 3 ec 




Docent, Inlichtingen Docent wordt nader bekend gemaakt 

Analyseopdrachten Docent wordt nader bekend gemaakt 

Leerdoel 

Het geven van een overzicht van verschillende experimentele proefopzetten (en de bijbehorende 

analyses) die beogen met zo weinig mogelijk proefpersonen toch scherpe toetsen 

van de onderzoekshypothese mogelijk te maken. 

Inhoud 

In deze cursus over variantie-analyse worden de belangrijkste experimentele designs behandeld 

en de erbij behorende analyse van data. Deze designs worden niet alleen vanuit 

statistisch oogpunt besproken, maar vooral ook in termen van experimentele voor- en 

nadelen. Aan de orde komen de volgende onderwerpen. 

1 Factoriële designs: hoofden interactie-effecten, simpele effecten, contrasten, post hoc 

vergelijkingen, fixed and random factors (generaliseerbaarheid), manipulation and 

classification factors (causaliteit); 

2 Factoriële designs met herhaalde metingen: trendanalyse (orthogonale contrasten), 

post-hoc vergelijkingen; 

3 Randomised block designs en covariantie-analyse; 

4 Geneste designs en split-plot designs; 

5 Latijnse vierkanten. 

Onderwijsvorm 

Hoorcolleges. Na de collegeweken voeren studenten in groepjes analyse-opdrachten uit 

en rapporteren de resultaten. Instructies staan op Blackboard. Feedback over de analyseopdrachten 

komt ook op Blackboard. Zie voor deze werkwijze het vak Experimentatie. 

Toetsvorm 

Schriftelijk tentamen met open vragen. De opdrachten moeten voldoende zijn (AVV). 


• Syllabus Experimental Design (verkrijgbaar via Blackboard, circa 120 pagina’s). 





Toetsdata 

Wo. 19-12-2012 11.00-13.00 uur wordt nader bekend gemaakt 


124 125



Experimentatie 

Punten 6 ec 


Plaats in het rooster Semester 1, blok 2 en 3 


Docent, inlichtingen Docent wordt nader bekend gemaakt 

Leerdoel 

Het verkrijgen van inzicht in de keuze van een experimenteel paradigma in het licht van 

een specifieke vraagstelling. 

Inhoud 

In dit practicum komen experimentele paradigma’s aan de orde die relevant zijn voor 

het onderwerp van de colleges: perceptie, bewustzijn, aandacht, actie, controle, leren, 

geheugen, individuele verschillen, taal en emoties. Men maakt ‘hands on’ kennis met 

paradigma’s en men oefent met de bijbehorende experimentele opstellingen. 

Onderwijsvorm 

Per onderdeel voeren studenten in groepjes experimenten en een analyse-opdracht uit en 

rapporteren de resultaten. De groepen worden samengesteld na het eerste college van het 

Experimental Design, en bekendgemaakt via Blackboard. De experimentatie-opdrachten 

van Perceptie, Aandacht en Bewustzijn en van Actie en Controle kan men individueel 

maken. De overige experimentatie-opdrachten maakt men als groep; per groep wordt 

één verslag ingeleverd met op de titelpagina de namen van de groepsleden die hebben 

meegewerkt. 

Toetsvorm 

Verslagen van experimenten en analyse-opdrachten. Als beoordeling zijn twee kwalificaties 

mogelijk: voldoende en niet voldoende. Alle opdrachten moeten voldoende zijn. Er is 

geen herkansing. Bij uitzondering is het mogelijk om een vervangende opdracht te doen, 

als iemand een opdracht niet heeft ingeleverd dan wel niet heeft deelgenomen aan het 

maken van een opdracht. 


• Op Blackboard staan de opdrachten en de benodigde uitleg en gegevens. 


De opdrachten bij de eerste onderdelen kunnen individueel worden gedaan; daarna gaat 

het in groepen en in de experimenteerruimte: ma. 19-11-2012 t/m vr. 01-02-2013, 9.00- 

21.00 uur, Diamantbeurs, kamer 3.24. Gedurende die gehele periode is deze kamer beschikbaar 

voor de groepen om de experimenten uit te voeren. De gang van zaken wordt 

tijdig via Blackboard bekend gemaakt. 

Inroductie van experimentatie-opdrachten en analyse-opdrachten 

Perceptie, Aandacht, Bewustzijn 

Ma. 19-11-2012 11.00-12.00 Geb JK-zaal 1.27 

Actie, Controle, Leren, Geheugen 

Ma. 26-11-2012 11.00-12.00 Geb JK-zaal 1.27 

Individuele Verschillen, Taal 

Ma. 03-12-2012 11.00-12.00 Geb JK-zaal 1.27 

Emoties 

Ma. 07-01-2013 12.00-13.00 Geb G-zaal S.01A 

Bachelorthese Brein en Cognitie 

Punten 12 ec 

Tentamencode 7203BPT12Y (12 ec) 

Plaats in het rooster Eerste en tweede Semester 

Toelatingsvoorwaarden VRT-2 en Basisprogramma Brein en Cognitie 

Docent, Inlichtingen Alle docenten van de programmagroep 

Leerdoel 

1. Het kunnen maken van een literatuuroverzicht op een specialistisch terrein. Deelleerdoelen: 

het kunnen formuleren van een heldere vraagstelling op het terrein van de specialisatie. 

Het kunnen zoeken naar en selecteren van de belangrijkste wetenschappelijke 

literatuur over die vraagstelling. Het kunnen integreren en evalueren van de gevonden 

literatuur in een eigen betoog waarin de vraagstelling wordt verantwoord en beargumenteerd 

beantwoord. Het kunnen toepassen van relevante APA normen. 

2. Het kunnen formuleren van een onderzoeksvoorstel gebaseerd op een vraagstelling die 

aansluit bij het literatuuroverzicht. 

Aanmelding en onderwerpkeuze 

Studenten melden zich voor het begin van het semester aan via SIS. Aangemelde studenten 

krijgen bericht. Ze schrijven zich in voor één of meer onderwerpen. Na plaatsing 

bij een onderwerp kiest de student een deelonderwerp waarover de bachelorthese wordt 

geschreven. 


De werkwijze bij het tot stand komen van de bachelorthese, de eisen waaraan de these 

moet voldoen en de beoordelingscriteria staan uitgebreid beschreven in het stuk De bachelorthese 

bij de opleiding Psychologie aan de UvA, dat te vinden is op Blackboard bij 

het vak Bachelorthese. De student levert tijdens het traject de volgende producten op: 

vraagstelling en gevonden literatuur, opzet, eerste versie en eindversie. Bij elk product, 

behalve het eerste, geeft de student schriftelijk aan hoe de feedback van de docent op het 

voorgaande product is verwerkt. De betreffende inleverdata worden direct na de introductiebijeenkomst 

schriftelijk vastgelegd in een thesecontract. Na ondertekening van het 

thesecontract volgt altijd een beoordeling, die dus ook onvoldoende kan zijn. De cursus 

wordt afgesloten met een presentatie van de these aan medestudenten. 


De Bachelorthese is een literatuuroverzicht van tussen de 5000 en 6000 woorden. Het 

literatuuroverzicht moet gebaseerd zijn op circa 15 empirische onderzoeksartikelen. Het 

wordt gevolgd door een zelfstandig leesbaar onderzoeksvoorstel van rond de 1500 woorden 

(exclusief literatuurlijst). 

Ook dienen 10 colloquia te worden bijgewoond (zie Hoofdstuk 4 voor meer informatie). 

Literatuur 

• Starreveld, P. A. (Ed.). (2009). Verslaglegging van psychologisch onderzoek (2e ed.). 

Amsterdam: Boom. ISBN 9789047301240. Kosten: circa € 25,-. (Eerder gebruikt bij 

VRT-1 en 2 en OP.) 

• Syllabus: De bachelorthese bij de Opleiding Psychologie aan de UvA. Op Blackboard 

staat altijd de meest recente versie. 

126 127


Cognitie van Meertaligen 

Punten 6 ec 



Toelatingsvoorwaarden Basisprogramma Brein en Cognitie (in ieder geval het onderdeel 

Individuele verschillen en Taal (BP34V) 

Aantal deelnemers max. 16 

Docent, Inlichtingen Prof. dr. A.M.B. de Groot 

Leerdoel 

Het verwerven van kennis over en inzichten in de cognitieve aspecten van twee- en meertaligheid 

en de bijbehorende methoden van onderzoek. 

Inhoud 

Aan bod komen: vroege simultane en sequentiële tweetaligheid; late twee- en meertaligheid; 

vreemdetaal-verwerving; taalbegrip en taalproductie bij twee- en meertaligen; 

controle-aspecten van twee- en meertaligheid; cognitieve processen bij simultaan vertalen; 

cognitieve consequenties van twee- en meertaligheid; twee- en meertaligheid en het 

brein. 

Onderwijsvorm 

Werkcolleges. 

Toetsvorm 

Beoordeling van vragen die voorafgaand aan elk college worden ingediend, en een paper. 

Alle vragen bij elkaar tellen voor 50% en de paper telt voor 50%. Voor beide onderdelen 

moet een voldoende gehaald worden. 



• De Groot, A. M. B. (2011). Language and cognition in bilinguals and multilinguals; 

An introduction. New York: Psychology Press. ISBN 9781848729018. (528 pagina’s). 

Kosten circa € 50,-. 

• Aanvullende literatuur: 4 onderzoeksartikelen, circa 60 pagina’s. Op Blackboard staan 

de referenties van de artikelen. 




Aanwezigheid verplicht. 

Bijvakstudenten 

Bijvakstudenten moeten contact opnemen met de docent voor schriftelijke toestemming, 

daarna kunnen zij zich met die toestemming bij de onderwijsbalie melden als bijvakstudent. 

Inleiding Programmeren 

Punten 3 ec 





Docent, Inlichtingen Docent wordt nader bekend gemaakt 

Leerdoel 

Na de cursus beheerst men de basisbegrippen en programmeertechnieken die voor elke 

gespecialiseerde cursus programmeren noodzakelijk zijn. Daarnaast leert men de basisbegrippen 

van de signaalanalyse en krijgt men ervaring in de wijze waarop men data kan 

selecteren, bewerken en visualiseren in Matlab. 

Inhoud 

Er wordt een inleiding in standaard programmeertechnieken gegeven aan de hand van 

gesimuleerde data en gegevens uit psychologisch onderzoek. Met name de algemene basisbegrippen 

van het programmeren worden behandeld, zoals loops en if-then statements, 

het gebruik van standaardfuncties en het schrijven van eigen functies. De cursus wordt 

gegeven in Matlab, het in de neurowetenschappen meest gangbare databewerkingspakket 

voor signaalanalyse. Er worden ook enkele Matlab-specifieke vaardigheden aangeleerd 

die handig zijn in de signaalanalyse, zoals matrixbewerkingen. In de cursus is een 

apart college annex practicum van drie uur opgenomen over concepten in de signaalanalyse. 

De cursus vormt een uitstekende basis voor het vergaren van praktisch bruikbare 

kennis van methoden en technieken in de neurowetenschappen. 

Onderwijsvorm 

Werkcollege programmeren: gecombineerde college/practicumblokken van 3 uur in de 

computerzaal. 

Toetsvorm 

Schriftelijk tentamen, 50% multiple choice en 50% open vragen. Beide onderdelen tellen 

voor 50% mee in het eindcijfer. Let op: het tentamen is een werkcollege als de andere, 

maar dan zonder instructie; het toetst vaardigheden en kennis opgedaan in de afgelopen 

weken. 


• Collegestof en collegeslides. 


Di. 05-02-2013 t/m 19-02-2013 12.00-15.00 uur Geb G-zaal 1.188 

Do. 07-02-2013 t/m 21-02-2013 15.00-18.00 uur Geb G-zaal 1.18 

Toetsdata 

Di. 26-02-2013 12.00-14.00 uur Geb G-zaal 1.18 

Di. 27-08-2013 12.00-14.00 uur Geb G-zaal 1.18 herkansing 


Aanwezigheid verplicht. Wie zonder bericht niet komt opdagen bij het eerste werkcollege, 

wordt niet ingedeeld in het practicum. 

128 129


Literatuurtentamen Brein en Cognitie 

Punten 3 of 6 ec 

Tentamencode 7203LP00XY (3), 7203LP01XY (6) 

Plaats in het rooster Eerste en tweede semester 

Toelatingsvoorwaarden Basisprogramma Brein en Cognitie 


Leerdoel 

Verbreding en verdieping van kennis en inzicht door bestudering van literatuur. 

Inhoud 

Het onderwerp van het literatuurtentamen wordt nader bepaald in overleg met de docent. 

Naar keuze kan voor 3 ec of voor 6 ec een paper worden geschreven. Voor 1 ec moeten 140 

pagina’s van gemiddelde moeilijkheidsgraad worden bestudeerd. 

Onderwijsvorm en toetsvorm 

Tijdens een eerste afspraak wordt het onderwerp vastgesteld. Vervolgens gaat de student 

zelfstandig relevante literatuur zoeken, om zo tot een afgebakende vraagstelling en een 

eerste opzet te komen. Als de docent probleemstelling en opzet heeft goedgekeurd, gaat 

men het paper schrijven. Dat stuurt men aan de docent en dan volgt een reactie (met 

eventueel commentaar en vragen). Naast het schrijven van de paper wordt tijdens de laatste 

bespreking ook een mondeling tentamen van ongeveer een half uur afgenomen waarin 

de student wordt ondervraagd over de beschreven literatuur. Het cijfer wordt voor 70% 

bepaald door de paper en voor 30% door het mondelinge tentamen. Aan het eind van de 

laatste bespreking krijgt de student het cijfer voor de paper en het eindcijfer. 

Aanmelden 

Aanmelding via e-mail van een van de docenten. 


• De literatuur kan online worden gevonden of in de bibliotheek worden geleend. 


Het literatuurtentamen kan gebruikt worden om gaten in de studieplanning op te vullen. 

In principe kan men dan ook op elk gewenst moment beginnen. 


Contact met de docent bij voorkeur via e-mail. 

Neurowetenschappen 

Credits 6 ec 

Code 7203BP22XY 

Semester Semester 2, blok 2 

Prerequisites Basisprogramma Brein en Cognitie 

Lecturers, Information Dr. L.M. Talamini, Dr. T.H. Donner 

Objectives and Contents 

The course offers an introduction into neuroscience, building on the first year Biological 

Psychology course and the third year Brain and Cognition program. We will elaborate on 

the molecular, cellular and systems-level mechanisms underlying behavior. You will also 

be introduced to the most common research techniques used to study brain function at 

these different levels of analysis. The course includes hands-on lab sessions regarding the 

neuroanatomy (microscopic and macroscopic) of the rat brain. 


Lectures and labs. 

Assessment 

Written exam consisting of multiple-choice and essay-questions. 

Textbooks 

• Literature to be announced (approximately 150 pages compulsary and approximately 

70 pages non-compulsary). 

• Content of lectures. 

Lesson Dates 

Lectures (for all) 

Tue. 09-04-2013 - 23-04-2013 11.00-13.00 uur Geb JK-zaal 1.90 

Tue. 07-05-2013 - 21-05-2013 11.00-13.00 uur Geb JK-zaal 1.90 

Thu. 11-04-2013 15.00-17.00 uur Geb JK-zaal 1.90 

Labs 

Thu. 18-04-2013 - 02-05-2013 13.00-17.00 uur location to be announced 

Examination Dates 

Tue. 28-05-2013 11.00-13.00 uur Bldg-room 

Tue. 27-08-2013 09.00-11.00 uur Bldg-room Resit Exam 


The course will be taught in English. 

130 131


Psychofarmacologie 

Punten 6 ec 



Toelatingsvoorwaarden Propedeuse Psychologie en Onderzoekspracticum 

Docent, Inlichtingen Dr. T. Schilt 

Leerdoel 

Het verwerven van kennis over de werkingsmechanismen van psychofarmaca bij veel 

voorkomende psychiatrische aandoeningen. 

Inhoud 

Verdieping van de kennis over elektrochemische neurotransmissie in de hersenen. Aandacht 

voor neurotransmitters, type receptoren, enzymen, signaaltransductie, mechanismen 

waarop psychofarmaca ingrijpen, toediening, bloed-hersenbarrière, halfwaardetijd, 

maximale plasmaconcentratie. 

Aan de hand van veel voorkomende psychische aandoeningen (psychosen/schizofrenie, 

depressie, angst, bipolaire stoornis, ADHD, dementie, verslaving en daarnaast ook pijn 

en slaap/waakstoornissen) wordt het werkingsmechanisme (en mogelijke bijwerkingen) 

van verschillende psychofarmaca behandeld. 

Onderwijsvorm 

Hoorcolleges en literatuurstudie. Let op: voor dit vak moet veel stof worden gelezen! 

Toetsvorm 

Schriftelijk tentamen bestaande uit meerkeuzevragen en open vragen. 


• Stahl, S. M. (2008). Essential psychopharmacology (3rd ed.). Cambridge: Cambridge 

University Press. ISBN 9780521673761. (circa 960 pagina’s stof). Kosten: circa € 57,-. 

• Kalat, J. W. (2009). Biological psychology (10th ed.). Belmont: Wadsworth. ISBN 

9780495790815. (9th ed. uit 2006 volstaat ook, ISBN 9780495806165). Kosten: circa 

€ 55,-. Hoofdstukken 2 en 3. Dit boek is ook gebruikt in de propedeusecursus 

Biologische Psychologie. Dit is opfrisstof. 



Do. 11-04-2013 t/m 02-05-2013 11.00-13.00 uur Geb M-zaal 3.01 


Vr. 03-05-2013 11.00-13.00 uur Geb M-zaal 3.01 

Toetsdata 

Do. 30-05-2013 11.00-13.00 uur wordt nader bekend gemaakt 

Do. 29-08-2013 13.00-15.00 uur wordt nader bekend gemaakt herkansing 


Van deze cursus bestaat ook een mastervariant. Deze is gebaseerd op dezelfde colleges, 

maar er moet meer literatuur worden bestudeerd en het kent andere leerdoelen en eindtermen. 

Psychophysiological Experimentation 

Credits 3 ec 

Code 7203BP28XY 



Number of Participants maximum of 24 

Lecturers, Information Dr. W.F. Hofman, Dr. H.S. Scholte, Drs. M. Vissers, 

Drs. J. van Driel 

Objectives 

To learn the principles underlying the measurement and analysis of EEG, ERP, EMG, 

heart rate, EDA, EOG, and cardio-vascular and respiratory measures in psychological 

research. 

Contents 

Topics will include (a) the relationship between what is measured with these methods and 

neural activity (b) principles of psychophysiological data acquisition, filtering and signal 

analysis (c) a short overview of the use of these methods in psychological research. The 

course will also deal with the procedures used in the Psychology laboratories (‘wet’ labs) 

and is mandatory for everyone who wants to use these facilities. The course will consist of 

lectures, labs, and a demonstration of some of the most used techniques. 


The course consists of lectures, labs, and visits to the facilities. 

Assessment 

Written exam, open questions. 

Textbooks 

• Commission for Research Hygiene. Guidelines for hygienic testing. (20 pages, VSPA 

book counter, free). 

• Syllabus (252 pages) available at secretariat, room 3.16. Costs: aproximately € 10,- 

Lesson Dates 


Mon.04-03-2013 - 18-03-2013 11.00-13.00 hrs. Bldg JK-room 1.22 

Labs 

Tue. 05-03-2013 - 19-03-2013 09.00-13.00 hrs. Bldg DB-room 3.02 

Visits 

Fri. 08-03-2013 - 22-03-2013 12.00-17.00 hrs. facilities in Bldg D 


Tue. 26-03-2013 11.00-13.00 hrs. to be announced 

Fri. 30-08-2013 11.00-13.00 hrs. to be announced Resit Exam 


Attendance is compulsory. If all participants master the Dutch language, the course will 

be taught in Dutch. 

The course is also taught for masterstudents. It is based on the same lectures, but with a 

higher standard of requirements. 

132 133

134 

Bacheloronderdelen, Brein en Cognitie 

Slaap/Waak Stoornissen 

Punten 6 ec 



Toelatingsvoorwaarden Basisprogramma Brein en Cognitie 

Aantal deelnemers maximaal 20 

Docent, Inlichtingen Dr. W.F. Hofman 


Goed slapen is belangrijk om overdag te kunnen functioneren. Toch is de laatste 50 jaar 

in de westelijke wereld de gemiddelde slaapduur met een uur afgenomen. Chronische 

slaapklachten, vooral in samenhang met klachten over verslechtering van het dagelijks 

cognitief en emotioneel functioneren, vormen voor ongeveer vijftien procent van de volwassen 

bevolking een ernstig probleem. In deze cursus wordt een overzicht gegeven van 

de regeling en ontregeling van de normale slaap en slaap/waak ritmiek, van de diagnostiek 

en van de behandeling van primaire en secundaire slaapstoornissen. Ook wordt de 

relatie belicht tussen slaapproblemen en psychopathologie. 

Tijdens deze cursus wordt behandeld hoe het slaappatroon eruit ziet, de evolutie en ontwikkeling 

van de slaap, wat er gebeurt als de slaap wordt verstoord, en wat voor neurofysiologische 

mechanismen hieraan ten grondslag liggen. Het ‘lezen’ van het slaap-EEG zal 

worden geoefend. Tevens zal aandacht worden besteed aan de diagnostiek van slaapstoornissen; 

bij dit onderwerp hoort een diagnostiekpracticum. 

Onderwijsvorm 

Werkcolleges met referaten, diagnostiekpracticum, polysomnografiepracticum, het 

schrijven van een paper. De literatuur is moeilijk. Aanwezigheid verplicht. 

Toetsvorm 

Elk werkcollege begint met een minitentamen van twee vragen. Het eindcijfer wordt 

bepaald door het totaalcijfer van de minitentamens plus het cijfer voor referaat en paper. 

De minitentamens tellen voor 50% mee, de paper voor 45% en het referaat voor 5%. Verder 

moeten de practica gevolgd zijn. De opdrachten die daarbij horen dienen ingeleverd te 

zijn (en voldoende, hoewel men er geen cijfer voor krijgt). 


• Bemmel, A. L. van, Beersma, D. G. M., Groen, J. H. M. de, & Hofman, W. F. 

(2001). Handboek slaap en slaapstoornissen. Maarssen: Elsevier Gezondheidszorg. ISBN 

9789035224100. (244 pagina’s). Kosten: circa € 57,-. 

• Verdiepingsliteratuur wordt nader bekendgemaakt (circa 170 pagina’s). 

• Circa 10 artikelen voor paper, voordracht en assignments. 




Wo. 22-05-2013 11.00-13.00 uur Geb DB-zaal 3.02 practicum 

Wo. 29-05-2013 11.00-15.00 uur Geb JK-zaal 1.18 symposium 


Van deze cursus bestaat ook een mastervariant. Deze is gebaseerd op dezelfde colleges, 

maar er is een verschil in het aantal artikelen en de omvang van de opdrachten.

Derde Bachelorjaar, Klinische Neuropsychologie 

4. Klinische Neuropsychologie 

4.1 Doelstelling van het onderwijsprogramma van Klinische Neuropsychologie 

De specialisatie Klinische Neuropsychologie richt zich op de belangrijkste functies van 

menselijk gedrag inclusief de biologische basis van die functies en daarnaast op kennis 

en vaardigheden die nodig zijn om in de klinische omgeving werkzaam te kunnen zijn 

als neuropsycholoog. Centraal in deze specialisatie staat de kennis over diagnostiek en de 

mogelijkheden voor revalidatie en therapie bij cognitieve functiestoornissen. 

4.2. Beroepsmogelijkheden Klinische Neuropsychologie 

Het is mogelijk om na het afronden van een bachelor Klinische Neuropsychologie de 

arbeidsmarkt op te gaan; in dat geval zal men in aanmerking komen voor functies waar 

een academische opleiding gevraagd wordt. Voor functies in het veld van de Klinische 

Neuropsychologie zal echter over het algemeen ook een afgeronde master in de Klinische 

Neurospsychologie worden gevraagd. Bij de beschrijving van de beroepsmogelijkheden 

wordt daarom uitgegaan van een afgerond masterprogramma. 

Klinisch Neuropsychologen kunnen werken in een ziekenhuis, psychiatrische inrichting, 

verpleeghuis of revalidatiecentrum. Maar zij kunnen ook de kant van het onderzoek op 

gaan, als promovendus of als researchmedewerker bij een farmaceutisch bedrijf of een 

medisch gerichte onderzoeksinstelling. 

Post-academische opleidingen 

Veel functies in de officiële hulpverleningsinstellingen (instellingen voor de geestelijke 

gezondheidszorg, algemene en psychiatrische ziekenhuizen, revalidatiecentra, verpleeghuizen) 

zijn slechts toegankelijk voor afgestudeerden die na hun master de beroepsopleiding 

tot Gezondheidszorgpsycholoog (verder aangeduid als ‘GZ-psycholoog’) hebben 

gevolgd. Meer informatie over de postacademische opleidingen is te vinden bij de Master 

Gezondheidszorgpsychologie. 

4.3 Onderwijsprogramma derde bachelorjaar Klinische Neuropsychologie 


voor de specialisatie Klinische Neuropsychologie (KNP). In het eerste semester volgen 

studenten het Basisprogramma Brein en Cognitie, variant Klinische Neuropsychologie. 

In het tweede semester volgt men vakken op het gebied van psychopathologie, gespreksvaardigheden, 

diagnostiek en interventie. Daarnaast is er een methodologisch vak (Statistiek 

voor KNP) en wordt ter afsluiting de bachelorthese geschreven. Schematisch ziet 

het er als volgt uit. 

Blok 1 (12 ec) 


Blok 2 (12 ec) Blok 3 (6 ec) 

Perceptie, Aandacht en Bewustzijn Individuele Verschillen en Taal Emoties (3 ec) 

(6 ec) 

(6 ec) 

Actie, Controle, Leren en 

Geheugen (6 ec) 

Klinische 

Neuropsychologie (5 ec) 


Practicum Neuropsychologische 

Tests (4 ec) 

135

136 

Diagnostiek 1 

v. KNP (3 ec) 

Derde Bachelorjaar, Klinische Neuropsychologie Derde Bachelorjaar, Klinische Neuropsychologie 



Gespreksvaardigheden 

voor 

KNP (3 ec) 

Psychologische Interventies 1 voor 

KNP (6 ec) 

Psychopathologie voor KNP 

(6 ec) 

Bachelorthese (9 ec) 

Statistiek voor KNP 

(3 ec) 


Gespreksvaardigheden voor KNP (3 ec) 

Tentamens en herkansingen 

De tentamens zijn zo veel mogelijk aan het eind van een blok; de herkansingen zijn geroosterd 

in vakantieperiodes om interferentie met nieuwe vakken te voorkomen. 



naar hoofdstuk 3. Voor een specifieke invulling van het honoursprogramma bij 

Klinische Neuropsychologie kan men contact opnemen met de onderwijscoördinator van 

Klinische Neuropsychologie, drs. C.L. van den Berg. 

4.4 Bijzonderheden 

Basisaantekening Psychodiagnostiek-NIP en GZ-aantekening 

Samen met de verplichte vakken in het eerste en tweede jaar en het vak Testconstructie 

(verplicht keuzevak voor studenten in de klinische richtingen) vormen de vakken in de 

specialisatie Klinische Neuropsychologie een voorbereiding voor de Basisaantekening 

Psychodiagnostiek-NIP en de GZ-aantekening. Wie ook de master Klinische Neuropsychologie 

voltooit, komt in principe in aanmerking voor deze aantekeningen. Voor 

meer informatie over de Basisaantekening Psychodiagnostiek-NIP (BAPD) en de GZaantekening 

zie Hoofdstuk 4. 

Colloquia 


Deze worden aangekondigd op de derde verdieping en op de website: http:// 

www.student.uva.nl/psychologie/agenda.cfm. In het kader van de Bachelorthese is het 

verplicht om 10 colloquia bij te wonen (zie Hoofdstuk 4). 


Studieadvies Klinische Neuropsychologie 

Voor studieadvies en inlichtingen over de specialisatie Klinische Neuropsychologie kan 

men zich wenden tot de studieadviseur Klinische Neuropsychologie, drs. C.L. van den 

Berg, spreekuur: maandag van 14.00 tot 15.00 uur. 

Mentoraat 

Studenten die Klinische Neuropsychologie als specialisatie kiezen, worden aan het eind 

van elk semester uitgenodigd om hun studieplanning te bespreken. Wie daar behoefte 

aan heeft, kan een staflid als mentor krijgen. 






4.6 Contactgegevens secretariaat en coördinator Klinische Neuropsychologie 

Secretariaat: 



Studieadviseur Klinische Neuropsychologie: 

Mw. drs. C.L. van den Berg, spreekuur: ma. 14.00-15.00 uur, kr. 3.22, tel. 525.6118 

Thesecoördinator Klinische Neuropsychologie: 


Websites: 



Prof. dr. A.M.B de Groot, kr. 3.08, tel. 525.6844 

Docenten 



Op de volgende pagina’s staat een overzicht van de bacheloronderdelen die gevolgd 

kunnen worden binnen de specialisatie Klinische Neuropsychologie. De vakken 

van het basisprogramma eerst, in de volgorde waarin ze worden aangeboden, en 

daarna de overige vakken in alfabetische volgorde. 

137

Bacheloronderdelen, Klinische Neuropsychologie 



Punten 6 ec 




Docent, Inlichtingen Introductiecollege: Prof. dr. A.M.B. de Groot, 

Perceptie, Aandacht en Bewustzijn: Prof. dr. V.A.F. Lamme 


Perceptie, Aandacht en Bewustzijn biedt een cognitief neurowetenschappelijk perspectief 

op de vraag hoe wij in staat zijn onze omgeving waar te nemen en wat bepaalt dat we ons 

van sommige dingen bewust zijn en van andere niet. Hierbij komen de volgende onderwerpen 

aan bod: hogere en lagere perceptuele processen, selectieve aandacht, lateralisatie 

en bewuste versus onbewuste waarneming. Bij elk onderwerp wordt zowel behandeld 

welke cognitieve functies hier onderscheiden kunnen worden, als hoe deze cognitieve 

functies in verband gebracht kunnen worden met hersenlocaties en hersenfuncties. Om 

daar een goed beeld van te krijgen is het noodzakelijk resultaten van verschillende onderzoeksmethoden 

(o.a. uit de neuropsychologie, cognitieve psychologie en neuroscience) te 

integreren. Bij de genoemde onderwerpen wordt niet enkel ingegaan op de belangrijke 

theorieën en onderzoeksresultaten, maar ook op wat de controverses hierbij zijn. Na afloop 

heeft de student een coherente visie op deze problematiek, die aansluit bij de meest 

moderne theorieën en gegevens, zodat hij/zij makkelijk een artikel over deze onderwerpen 

kan lezen op reviewniveau. Ook zou hij/zij zich zelfstandig moeten kunnen verdiepen 

in een van deze onderwerpen door literatuuronderzoek (bachelorthese). 

Onderwijsvorm 


Toetsvorm 

Schriftelijke toets met multiple choice vragen over opgefriste voorkennis: Gazzaniga 

hoofdstuk 1-4 (20% van het eindcijfer); schriftelijk tentamen met multiple choice vragen 

over de inhoud van het boek en de colleges (80% van het eindcijfer). 




Hoofdstuk 1-4 voor de opstarttoets, en 5, 6, 11 (p. 445-477), 12, 14 (p. 606-610, fig. 

14.17). Kosten: circa € 45,-. Dit boek wordt gebruikt in het hele basisprogramma. 

(In totaal 257 pagina’s). 

• Hoofdstuk 16 van de 2e editie van Gazzaniga, staat op Blackboard (26 pagina’s). 



Ma. 03-09-2012 09.00-10.00 uur Geb JK-zaal 1.05 Introductie 



Toetsdata 

Ma. 10-09-2012 09.00 uur bij aanvang college toets Gazzaniga hoofdstuk 1-4, 

zie Blackboard 

Wo. 24-10-2012 09.00-11.00 uur Geb USC-zaal 2 


139

Bacheloronderdelen, Klinische Neuropsychologie Bacheloronderdelen, Klinische Neuropsychologie 


Actie, Controle, Leren en Geheugen 

Punten 6 ec 




Docent, Inlichtingen Actie en Controle: Prof. dr. K.R. Ridderinkhof 

Leren en Geheugen: Dr. M. de Rover 


Actie en Controle: een cognitief neurowetenschappelijk perspectief op de vraag hoe wij in 

staat zijn om te gaan met de grote hoeveelheid informatie die vanuit onze omgeving op 

ons afkomt. Onderwerpen: actie, motoriek en executieve functies. Bij elk onderwerp worden 

de cognitieve functies hersenlocaties en hersenfuncties behandeld en de resultaten 

van verschillende onderzoeksmethoden (o.a. uit de neuropsychologie, cognitieve psychologie 

en neuroscience) en er wordt ingegaan belangrijke theorieën, onderzoeksresultaten 

en mogelijke controverses. Na afloop heeft de student een coherente visie, die aansluit bij 

de meest moderne theorieën en gegevens, zodat hij/zij makkelijk een artikel over deze 

onderwerpen kan lezen op reviewniveau. Ook zou hij/zij zich zelfstandig moeten kunnen 

verdiepen in een van deze onderwerpen door literatuuronderzoek (bachelorthese). 

Leren en Geheugen: de student vertrouwd maken met theorieën en onderzoeksmethoden 

op het terrein van de geheugenpsychologie via een overzicht van de verschillende 

benaderingen en de theoretische achtergronden, en de biologische grondslagen van leren 

en geheugen. Aan de orde komen: interferentie en vergeten; aandacht en geheugen; semantisch 

en episodisch geheugen; impliciete en expliciete geheugentaken; herkenning en 

herinnering; amnesie; associatieve netwerkmodellen. 

Onderwijsvorm 


Toetsvorm 

Schriftelijk tentamen met multiple choice vragen en open vragen: 1/3 A&C, 2/3 L&G. 





Actie en Controle: Hoofdstuk 7, 13. (In totaal 99 pagina’s). 

Leren en geheugen: Hoofdstuk 8. (In totaal 52 pagina’s). 

• Leren en Geheugen: Radvansky, G. (2011). Human memory. London: Allyn & Bacon. 

(434 pagina’s). ISBN: 9780205024520. Kosten: circa € 45,-. 



Ma. 03-09-2012 t/m 17-09-2012 11.00-13.00 uur Geb JK-zaal 1.05 A&C 

Wo. 05-09-2012 t/m 12-09-2012 15.00-17.00 uur Geb JK-zaal 1.05 A&C 

Ma. 24-09-2012 t/m 15-10-2012 11.00-13.00 uur Geb JK-zaal 1.05 L&G 

Wo. 19-09-2012 t/m 17-10-2012 15.00-17.00 uur Geb JK-zaal 1.05 L&G 

Toetsdata 

Vr. 26-10-2012 11.00-13.00 uur Geb WFC-zaal West 

D0. 04-01-2013 11.00-13.00 uur wordt nader bekend gemaakt herkansing 



Punten 6 ec 




Docent, Inlichtingen Individuele Verschillen: Prof. dr. J.M.J. Murre, Dr. R. Rouw 

Taal: Prof. dr. A.M.B. de Groot 


Individuele Verschillen: waarom verdwaalt de een, terwijl de ander feilloos de weg weet 

te vinden? Waarom kunnen sommige mensen geen gezichten herkennen? In deze cursus 

behandelen we individuele verschillen in cognitieve functies. Naast verschillen tussen individuen, 

komen ook intra-individuele verschillen aan bod: wat gebeurt er als iemand expertise 

op een bepaald gebied ontwikkelt? Wat verandert er in het gedrag en wat in de 

hersenen? Vroeger werden verschillen tussen personen als ‘ruis’ van de groepsmeting gezien. 

Hier worden recente ontwikkelingen in de cognitieve neurowetenschap besproken, waarbij 

verschillen tussen individuen ons meer leren over cognitieve functies en hun neurologische 

basis. Onderwerpen zijn: intelligentie, expertise, cognitieve extremen (mensen die ergens 

heel goed of juist heel slecht in zijn), synesthesie en cognitieve stijl. 

Taal: kennisnemen en begrijpen van belangrijke taalpsychologische kwesties, theorieën, 

en bevindingen, alsmede van de belangrijkste onderzoeksmethoden via een overzicht van 

de taalpsychologie. Aan de orde komen taalkennis, de architectuur van het taalsysteem 

en diens relatie met de rest van het cognitieve systeem, taalverwerving, het herkennen 

van gesproken en geschreven woorden, ontleden en interpreteren van zinnen, tekstbegrip, 

taalproductie, taalstoornissen, biologische factoren, meertaligheid en een breed assortiment 

van taalpsychologische onderzoeksmethoden. 

Onderwijsvorm 

Hoorcolleges. 

Toetsvorm 



• Individuele Verschillen: Artikelen via Blackboard, circa 150 pagina’s. 




Taal: Hoofdstuk 10, (In totaal 57 pagina’s). 

• Taal: Aanvullende literatuur wordt nader bekendgemaakt (circa 225 pagina’s). 



Ma. 29-10-2012 t/m 12-11-2012 09.00-11.00 uur Geb JK-zaal 1.05 I V 

Wo. 31-10-2012 t/m 14-11-2012 13.00-15.00 uur Geb JK-zaal 1.05 I V 

Ma. 19-11-2012 t/m 10-12-2012 09.00-11.00 uur Geb JK-zaal 1.05 T 

Wo. 21-11-2012 t/m 05-12-2012 13.00-15.00 uur Geb JK-zaal 1.05 T 

Toetsdata 

Ma. 17-12-2012 11.00-13.00 uur Geb M-zaal 3.01 

Di. 02-04-2013 11.00-13.00 uur wordt nader bekend gemaakt herkansing 

140 141



Emoties 

Punten 3 ec 




Docent, Inlichtingen Dr. R.H. Phaf 


Het rijke en zeer gevarieerde veld van emotie-onderzoek zal in de cursus, noodzakelijkerwijs 

slechts deels, worden bestreken. Het spectrum van emotiebenaderingen reikt van 

fenomenologische, fysiologische, biologische tot cognitieve en ‘affective neuroscience’ 

benaderingen. De op het eerste gezicht niet-samenhangende emotietheorieën en -modellen 

zijn juist sterk met elkaar verbonden door discussies en door veelal op experimenteel 

werk gebaseerde redeneringen. De nadruk in de cursus (en bij de toetsing) zal dan ook 

niet zozeer liggen op passieve opslag van kennis en ‘feiten’, maar op het actief kunnen 

verantwoorden, motiveren en met elkaar in verband brengen van de verschillende posities. 

De cursus bestaat uit een bespreking van de belangrijkste historische en hedendaagse 

theorieën en modellen over emotie. Vanuit een psychonomische invalshoek zal er relatief 

veel aandacht worden besteed aan experimenteel onderzoek naar affectieve processen. 

Onderwijsvorm 

Na ieder hoorcollege zal het bijbehorende deel van de syllabus op Blackboard verschijnen. 

Ter recapitulatie van de collegestof dient dit deel in ieder geval voor het volgende college 

gelezen te worden. Het is van het grootste belang dat studenten vanaf het eerste college 

actief studeren en bijblijven met de collegestof. Iedere week zullen bovendien oefenvragen 

op Blackboard verschijnen die voor een deel als tentamenvragen terugkomen. 

Toetsvorm 

Schriftelijk tentamen met open vragen over de literatuur en college. 


• Phaf, R. H. (2012). Emotie: Activatie of constructie? Deze syllabus wordt iedere keer dat 

de cursus wordt gegeven, aangepast. Oudere versies zijn niet bruikbaar! Syllabus is te 

downloaden via Blackboard (230 pagina’s). 

• Artikelen (ook te downloaden via Blackboard, circa 30 pagina’s). 





Toetsdata 

Ma. 28-01-2013 11.00-13.00 uur wordt nader bekend gemaakt 

W0. 03-04-2013 11.00-13.00 uur wordt nader bekend gemaakt herkansing 


Klinische Neuropsychologie 

Punten 5 ec 




Docent, Inlichtingen 

Leerdoel 

Prof. dr. B.A. Schmand 

Overzicht krijgen van de verschillende klinische syndromen uit de neuropsychologie. 

Inhoud 

Inhoudelijk parallel aan de onderwerpen van het Basisprogramma Brein en Cognitie 

worden in de colleges Klinische Neuropsychologie basisbegrippen en klinische syndromen 

uit de neuropsychologie behandeld. Deze cursus is bedoeld als algemene oriëntatie 

op het onderwerp en op de verscheidenheid van klinische toepassingen. 

Onderwijsvorm 

Hoorcolleges. 

Toetsvorm 

Schriftelijk tentamen, korte opstelvragen. 


• Kessels, R., Eling, P., Ponds, R., Spikman, J., & van Zandvoort, M. (Eds.). (2012). 

Klinische neuropsychologie. Amsterdam: Boom. ISBN: 9789461054449. (560 pagina’s). 

Kosten: circa € 57, -. 

• Artikelen worden verstrekt (circa 90 pagina’s). 


Inleiding en Neurologische Ziekten 

Wo. 31-10-2012 15.00-18.00 uur Geb M-zaal 1.03 

Aandachts- en Executieve Stoornissen 


Motoriekstoornissen 


Geheugenstoornissen en Dementie 


Verstandelijke Beperkingen 

Wo. 28-11-2012 

Taalstoornissen 

15.00-18.00 uur Geb M-zaal 1.03 


Emotionele Stoornissen 

Wo. 12-12-2012 

Toetsdata 

15.00-18.00 uur Geb M-zaal 1.03 


Vr. 05-04-2013 11.00-13.00 uur wordt nader bekend gemaakt herkansing 

142 143



Practicum Neuropsychologische Tests 

Punten 4 ec 




Docenten Dr. S.P. van der Werf, Dr. T. Schilt, Prof. dr. B.A. Schmand 

Inlichtingen Dr. S.P. van der Werf, Dr. T. Schilt 

Leerdoel 

Het kennismaken met en leren afnemen van neuropsychologische tests, het kritisch beoordelen 

van het instrumentarium en het leren interpreteren van testresultaten. 

Inhoud 

Parallel aan de colleges van het basisprogramma en de colleges Klinische Neuropsychologie 

komen in dit practicum neuropsychologische tests aan de orde die relevant zijn voor 

het onderwerp dat in de colleges wordt behandeld en de met dat onderwerp gerelateerde 

syndromen. Men maakt kennis met een groot aantal tests en men oefent met het afnemen 

ervan en met het uitwerken van de resultaten. 

Onderwijsvorm 

De studenten worden verdeeld in groepen en oefenen zes keer (dus per onderdeel één 

keer) een hele dag een aantal tests. Zij krijgen hierbij enkele praktische opdrachten. 

Toetsvorm 

• Schriftelijke toets met open en meerkeuzevragen over de bestudeerde literatuur na 

afloop van elke practicumdag. Elke toets telt mee voor 1/6 van het eindcijfer. Het 

gemiddelde over de verschillende toetsonderdelen moet een voldoende zijn. Bij een 

onvoldoende kan herkanst worden middels een tentamen over al de zes onderdelen. 

• Opdrachten tijdens elke practicumdag in kleinere groepen. Beoordelingen moeten 

voldoende zijn. 


• Bouma, A., Mulder, J., Lindeboom, J. & Schmand, B. (Eds.). (2012). Handboek 

neuropsychologische diagnostiek. Amsterdam: Pearson. ISBN: 9789026517976. (circa 

800 pagina’s). Kosten circa € 120,-. Uit dit handboek moeten circa 560 pagina’s worden 

bestudeerd. 


De groepen krijgen per onderdeel elk één dag practicum van 10.00-17.00 uur in Geb JKzaal 

1.90. Indeling wordt nader bekendgemaakt. 

Waarnemings- en Motoriektests (Dr. T. Schilt) 

Do. 01-11-2012 Vr. 02-11-2012 Do. 08-11-2012 Vr. 09-11-2012 

Aandachts- en Executieve Tests (Dr. S. P. van der Werf, Dr. T. Schilt) 

Do. 15-11-2012 Vr. 16-11-2012 Do. 22-11-2012 Vr. 23-11-2012 

Geheugentests en Dementiescreeners (Prof. dr. B.A. Schmand) 

Do. 29-11-2012 Vr. 30-10-2012 Do. 06-12-2012 Vr. 07-12-2012 

Intelligentietests (Dr. S. P. van der Werf) 

Do. 13-12-2012 Vr. 14-12-2012 Do. 20-12-2012 Vr. 21-12-2012 

Taaltests (Dr. T. Schilt) 

Do. 10-01-2013 Vr. 11-01-2013 Do. 17-01-2013 Vr. 18-01-2013 

Persoonlijkheidstests en Klachtenvragenlijsten (Dr. S.P. van der Werf) 

Do. 24-01-2013 Vr. 25-01-2013 Do. 31-01-2013 Vr. 01-02-2013 

Toetsdata 

Op elke practicumdag een schriftelijke toets. 

Vr. 04-04-2013 

alle delen) 


10.00-13.00 uur wordt nader bekend gemaakt herkansing (over 

Aanwezigheid is verplicht. De indeling van de practica wordt twee weken voor aanvang 

van de cursus via Blackboard bekendgemaakt. 

144 145


Bachelorthese Klinische Neuropsychologie 

Punten 9 ec 

Tentamencode 7203BNT9XY (9 ec) 

Plaats in het rooster Eerste en tweede Semester 

Toelatingsvoorwaarden VRT-2 en Basisprogramma Brein en Cognitie 


Leerdoel 









krijgen bericht. Ze schrijven zich in voor één of meer onderwerpen. Na plaatsing 

bij een onderwerp kiest de student een deelonderwerp waarover de bachelorthese wordt 

geschreven. 



moet voldoen en de beoordelingscriteria staan uitgebreid beschreven in het stuk De bachelorthese 

bij de opleiding Psychologie aan de UvA, dat te vinden is op Blackboard bij 

het vak Bachelorthese. De student levert tijdens het traject de volgende producten op: 



voorgaande product is verwerkt. De betreffende inleverdata worden direct na de introductiebijeenkomst 





De Bachelorthese is een literatuuroverzicht van tussen de 5000 en 6000 woorden. Het 

literatuuroverzicht moet gebaseerd zijn op circa 15 empirische onderzoeksartikelen. 

Ook dienen 10 colloquia te worden bijgewoond (zie Hoofdstuk 4 voor meer informatie). 

Literatuur 


Amsterdam: Boom. ISBN 9789047301240. Kosten: circa € 25,-. (Eerder gebruikt bij 

VRT-1 en 2 en OP.) 

• Syllabus: De bachelorthese bij de Opleiding Psychologie aan de UvA. Op Blackboard 

staat altijd de meest recente versie. 

Diagnostiek 1 voor Klinisch Neuropsychologen 

Punten 3 ec 



Toelatingsvoorwaarden Propedeuse en verplichte cursussen tweede jaar 

Docenten Prof. dr. J.H. Kamphuis en anderen 

Inlichtingen S.M. Poorthuis, MSc. 

Inhoud en Leerdoelen 

Deze cursus omvat een brede, representatieve introductie tot de psychodiagnostiek. Psychodiagnostiek 

wordt geïntroduceerd als een bij uitstek scientist-practitioner-activiteit 

die vele werkvelden betreft. In de reeks van audiovisueel ondersteunde colleges komt 

onder andere aan bod: de diagnostische cyclus, veelgebruikte instrumenten (gespreksvoering, 

zelfrapportage, observatie), de meest gangbare vraagstellingen en werkwijzen, 

patroonherkenning en rapportage. Qua casuïstiek zal de nadruk in deze cursus liggen op 

de klinische psychodiagnostiek en de neuropsychologische diagnostiek. 

Onderwijsvorm 

Serie hoorcolleges, met aanvullende opdrachten naar aanleiding van case-presentaties. 

Cases zullen deels via cd-rom dan wel Blackboard worden aangeboden. 

Toetsvorm 

Schriftelijk tentamen over collegestof en literatuur, bestaande uit een combinatie van 

meerkeuzevragen en open vragen. Twee opdrachten n.a.v. case-presentaties worden in 

kleine groepen uitgevoerd. Deze krijgen een voldaan of niet-voldaan. Het eindcijfer is 

voor 100% gebaseerd op het tentamen. Het vak is afgerond als er een voldoende voor 

het tentamen is gehaald en als de twee opdrachten zijn gemaakt (en beoordeeld als voldoende). 


• Luteijn, F., Arindell, W. A., Deelman, B. G., Kamphuis, J. H., & Vertommen, H. 

(2008). Psychologische diagnostiek in de gezondheidszorg. Utrecht: Lemma. ISBN 


• Aanvullende literatuur (circa 55 pagina’s). 


Do. 07-02-2013 t/m 28-02-2013 11.00-13.00 uur Geb INIT-zaal 2 

Vr. 08-02-2013 t/m 22-02-2013 11.00-13.00 uur Geb INIT-zaal 1 

Toetsdata: 


Ma. 26-08-2013 10.00-12.00 uur wordt nader bekend gemaakt herkansing 


Colleges zijn verplicht! 

146 147


Gespreksvaardigheden voor Klinisch Neuropsychologen 

Punten 3 ec 





Docenten, Inlichtingen Dr. T. Schilt, Dr. S.P. van der Werf 


De anamnese is de centrale pijler van het klinisch neuropsychologisch onderzoek. Behalve 

voor een goede analyse van de problematiek is informatie over de klacht en de context 

van de klacht nodig om de patiënt juist te kunnen informeren over vervolgonderzoek, 

diagnose en eventueel beleid. De anamnese is dus meer dan het louter uitvragen van een 

aantal symptomen en vormt samen met de hiervoor bedoelde communicatieve vaardigheden 

onderdeel van het professioneel handelen. 

In het tweede bachelorjaar zijn communicatievaardigheden getraind. Begrippen als 

(non-)verbale communicatie, volgen, sturen en toetsen worden als bekend verondersteld. 

Gespreksvaardigheden voor Klinisch Neuropsychologen is bedoeld als eerste kennismaking 

en oefening met o.a. het anamnesegesprek en de heteroanamnese. Specifieke aandachtspunten 

daarbij zijn: 1) de introductie van het consult/onderzoek, 2) vraag- c.q. 

klachtverheldering, 3) specifieke c.q. speciële anamnese, 4) het inwinnen van relevante 

psychosociale achtergrondgegevens en 5) het notuleren en uitwerken van gespreksgegevens. 

De klachten worden eerst geïnventariseerd vanuit het perspectief van de patiënt 

(emoties, opvattingen en reacties vanuit de sociale omgeving) en vervolgens vanuit de 

specifieke vakkennis van de klinisch neuropsycholoog. 

Het stellen van een diagnose heeft in deze fase van de training geen prioriteit. Het accent 

ligt op goede uitleg en het verzamelen van relevante informatie. Dit onderdeel biedt dus 

vooral handvatten om de gesprekken met patiënten die zijn verwezen voor neuropsychologisch 

onderzoek vorm te geven. 

Onderwijsvorm 

Een gemeenschappelijk introductiecollege van drie uur. Vaardigheidstraining in kleinere 

groepen, waarin onder andere wordt geoefend met simulatiepatiënten. Een afsluitend 

interactief responsiecollege van drie uur. Aan de hand van casusmateriaal moet een aantal 

zelfstudie- en video-observatieopdrachten worden uitgevoerd. Bij alle onderdelen is 

aanwezigheid verplicht. 

Toetsvorm 

Actieve participatie in de gesprekspractica. Een deel van de zelfstudieopdrachten wordt 

op inhoud getoetst. Eindbeoordeling: aan voorwaarden voldaan of niet aan voorwaarden 

voldaan. 

Studiematerialen (onder voorbehoud) 

• Hoofdstuk 3 (met uitzondering van 3.5 en 3.8) en 4.2 uit Luteijn, F., Arindell, W. A., 

Deelman, B. G., Kamphuis, J. H., & Vertommen, H. (2008). Psychologische diagnostiek 

in de gezondheidszorg. Utrecht: Lemma. ISBN 9789059312500. Kosten: circa € 52,-. Dit 

boek wordt ook gebruikt voor de cursus Diagnostiek 1. 

• Syllabus (40 pagina’s, verkrijgbaar bij het secretariaat (kamer 3.16). Kosten circa € 5,- 

• Aanvullende literatuur wordt via Blackboard bekend gemaakt (circa 150 pagina’s). 


Colleges 

Do. 07-03-2013 10.00-13.00 uur Geb INIT-zaal 2 Introductiecollege 

Do. 28-03-2013 10.00-13.00 uur Geb INIT-zaal 2 Responsiecollege 

Practica 

Voor de drie practica worden groepen samengesteld. De indeling van de groepen wordt 

een week voor aanvang van de cursus via Blackboard bekend gemaakt. 

Practicum 1 

Vr. 08-03-2013 10.00-13.00 uur Geb JK-zaal 1.90/1.13/1.93/3.07/3.09/3.33’3.43/3.48 

Vr. 08-03-2013 14.00-17.00 uur Geb JK-zaal 1.90/1.13/1.93/3.07/3.09/3.33’3.43/3.48 

Practicum 2 

Wo. 13-03-2013 10.00-17.00 uur Geb D-kamer 0.22/0.11/0.13/0.14/0.23/0.24/0.26 

Do. 14-03-2013 10.00-17.00 uur Geb D-kamer 0.22/0.11/0.13/0.14/0.23/0.24/0.26 

Vr. 15-03-2013 10.00-17.00 uur Geb D-kamer 0.22/0.11/0.13/0.14/0.23/0.24/0.26 

Practicum 3 

Do. 21-03-2013 10.00-17.00 uur Geb D-kamer 0.22/0.11/0.13/0.14/0.15/0.23/0.24/0.26 

Vr. 22-03-2013 10.00-17.00 uur Geb D-kamer 0.22/0.11/0.13/0.14/0.15/0.23/0.24/0.26 


Aanwezigheid is absoluut vereist. Het aantal practicumdagen is beperkt. Studenten kunnen 

niet slagen voor dit vak als zij één van de practicumdagen missen. 

148 149


Psychologische Interventies 1 voor Klinisch Neuropsychologen 

Punten 6 ec 




Docenten Drs. C.L. van den Berg en anderen 

Inlichtingen Drs. C.L. van den Berg 

Inhoud en Leerdoelen 

Deze cursus belicht de belangrijkste theorieën en toepassingen van de hoofdstromingen 

binnen de psychotherapie. Het omvat colleges over verschillende settings binnen de psychotherapie. 

Bovendien geeft de cursus een inleiding in het onderzoek naar psychotherapie 

en evalueert de werkzaamheid van de therapeutische aanpak en common factors in 

psychotherapie. De hoofddoelen van deze cursus zijn: kennis van 1) de hoofdstromingen 

in de psychotherapie, 2) de klinische toepassingen van psychotherapie en 3) specifieke en 

algemene aspecten van de psychotherapie. 

Onderwijsvorm 

Hoorcolleges, casuspresentaties en discussies. De meeste colleges worden in het Nederlands 

gehouden, sommige in het Engels. 

Toetsvorm 

Schriftelijk tentamen met open vragen over het boek, de reader, de artikelen en de colleges. 


• Corsini, R. J., & Wedding, D. (2010). Current psychotherapies (9th ed.). Belmont, CA: 

Thomson Brooks/Cole. ISBN: 9780840032614. (216 pagina’s). Kosten: circa € 47,-. 

• Aanvullende literatuur middels een reader en diverse artikelen, die bekend worden 

gemaakt voor aanvang van de cursus. (circa 170 pagina’s). Kosten circa € 23,-. Dit is 

moeilijke literatuur. 




Di. 05-02-2013 t/m 19-03-2013 09.00-11.00 uur Geb JK-zaal 1.05 

Toetsdata 

Di. 26-03-2013 09.00-11.00 uur wordt nader bekend gemaakt 



Colleges zijn verplicht. 

Psychopathologie voor Klinisch Neuropsychologen 

Punten 6 ec 




Docent, Inlichtingen Prof. dr. H.M. Geurts, Dr. S.P. van der Werf 

Leerdoel 

Het verwerven van inzicht in diagnostiek en behandeling van stoornissen in kinderen 

volwassenenleeftijd zodanig dat op professioneel niveau communicatie mogelijk is binnen 

een multidisciplinaire setting. 

Inhoud 

Diagnostiek en behandeling van stemmingsstoornissen, angststoornissen, slaapstoornissen, 

psychotische stoornissen en schizofrenie, verslaving, eetstoornissen, seksuele stoornissen, 

persoonlijkheidsstoornissen, ADHD, leer- en taalstoornissen en autisme. De 

overeenkomsten en verschillen tussen kinderen en volwassenen van deze stoornissen zullen 

eveneens aan bod komen. 

Onderwijsvorm 

Hoorcolleges en literatuurstudie. 

Toetsvorm 



• Vandereycken, W., Hoogduin, C. A. L., & Emmelkamp, P. M. G. (2008). Handboek 

psychopathologie. Deel 1: basisbegrippen (4e druk). Houten: Bohn Stafleu Van Loghum. 

ISBN: 9789031353095. (654 pagina’s). Kosten: circa € 73,-. 

• Aanvullende literatuur wordt nader bekendgemaakt. (circa 140 pagina’s). 


Do. 11-04-2013 t/m 02-05-2013 14.00-17.00 uur Geb JK-zaal 1.05 

Do. 16-05-2013 t/m 23-05-2013 14.00-17.00 uur Geb JK-zaal 1.05 


Toetsdata 

Vr. 31-05-2013 11.00-13.00 uur wordt nader bekend gemaakt 

Vr. 30-08-2013 13.00-15.00 uur wordt nader bekend gemaakt herkansing 

150 151

152 

Bacheloronderdelen, Klinische Neuropsychologie 

Statistiek voor Klinisch Neuropsychologen 

Punten 3 ec 



Toelatingsvoorwaarden Propedeuse Psychologie, Onderzoekspracticum en VRT-2 

Docent, Inlichtingen Prof. dr. B.A. Schmand 

Leerdoel 

Het verkrijgen van inzicht in de statistische en methodologische achtergronden van diagnostiek 

en designs bij n=1 onderzoek. 

Inhoud 

Diagnostische besliskunde, statistische versus klinische significantie, profielanalyse. Single 

case designs met bijbehorende statistiek. 

Onderwijsvorm 

Hoor- en werkcolleges. 

Toetsvorm 

Huiswerkopdrachten, korte toetsen tijdens werkcolleges, eindtoetsing met schriftelijk 

(open boek) tentamen. Huiswerk en korte toetsen bepalen 50% van het eindcijfer, het 

tentamen de andere 50%. Voor beide onderdelen van het eindcijfer moeten voldoendes 

gehaald zijn. 


• Opfrissen van kennis uit eerder bestudeerde literatuur. 

• Hoofdstukken (circa 50 pagina’s) uit Hendriks, M., Kessels, R., Gorissen, M., & 

Schmand, B. (2006). Neuropsychologische diagnostiek. Amsterdam: Boom. ISBN 


• Achtergrondartikelen. (circa 30 pagina’s). 


Wo. 05-06-2013 t/m 19-06-2013 09.00-11.00 uur Geb JK-zaal B.25 

Do. 06-06-2013 t/m 20-06-2013 09.00-11.00 uur Geb JK-zaal B.25 

Toetsdata 

Wo. 26-06-2013 09.00-11.00 uur Geb-zaal 

Di. 27-08-2013 15.00-17.00 uur Geb-zaal herkansing 


Colleges zijn verplicht.

Derde Bachelorjaar, Klinische Ontwikkelingspsychologie 

5. Klinische Ontwikkelingspsychologie 

5.1 Doelstelling van het onderwijsprogramma 

In het onderwijsprogramma van de specialisatie Klinische Ontwikkelingspsychologie 

ligt de nadruk op een gedegen inzicht in de klinische ontwikkelingspsychologie, waarin 

zowel de belangrijke theoretische modellen als de huidige stand van zaken in het onderzoek 

naar de cognitieve, sociale, emotionele en deviante ontwikkeling aan bod komen. 

Hierbij gaat het niet alleen om de ontwikkeling in de kinderen jeugdjaren, maar ook om 

baby-ontwikkeling en veroudering. Klinische Ontwikkelingspsychologie (KLOP) richt 

zich op het gebied van de individuele jeugdzorg en jeugdgezondheidszorg. De specialisatie 

KLOP betreft het onderwijs en onderzoek dat is gericht op afwijkende ontwikkeling. 

In de klinische ontwikkelingspsychologie probeert men te begrijpen op welke wijze 

afwijkend gedrag ontstaat en hoe dit gedrag in stand wordt gehouden. Daarnaast zijn 

diagnostiek en interventie van belang. In deze specialisatie volgt men o.a. cursussen op 

het gebied van diagnostiek en interventie; in de masterfase doet men een praktijkstage en 

een afstudeeronderzoek. Deze cursussen maken deel uit van de toelatingsvoorwaarden 

voor postacademische opleidingen voor de K&J-registratie, registratie Gezondheidszorgpsycholoog 

en registratie Schoolpsycholoog. 

Het volgen van het bachelorprogramma Klinische Ontwikkelingspsychologie, gevolgd 

door de master Gezondheidszorgpsychologie specialisatie Klinische Ontwikkelingspsychologie 

(variant GGZ of variant Schoolpsychologie) levert zowel de Basisaantekening 

Psychodiagnostiek- NIP (BAPD) als de GZ-aantekening op en biedt een allround basis 

voor verdere specialisatie in de postmasteropleidingen Gezondheidszorgpsycholoog of 

Schoolpsycholoog. 

De BAPD- en GZ-aantekening kennen veel vereisten. Daarom is er binnen het bachelorprogramma 

Klinische Ontwikkelingspsychologie geen keuzevrijheid. Een nauwkeurige 

studieplanning en een sterke studiediscipline zijn daarom vereist. (NB. Zie hoofdstuk 4 

voor meer informatie over de BAPD en GZ-aantekening.) 

5.2 Beroepsmogelijkheden 

Het is mogelijk om na afronden van een bachelor Klinische Ontwikkelingspsychologie 

de arbeidsmarkt op te gaan; in dat geval zal men in aanmerking komen voor functies 

waar een academische opleiding gevraagd wordt. Voor functies in het veld van klinische 

ontwikkelingspsychologie zal echter over het algemeen ook een afgeronde master in de 

Klinische Ontwikkelingspsychologie worden gevraagd of zelfs een post-masteropleiding. 

Bij de beschrijving van de beroepsmogelijkheden wordt daarom uitgegaan van een afgerond 

masterprogramma. 

Klinisch ontwikkelingspsychologen zijn vooral werkzaam als diagnosticus, behandelaar 

of beleidsmedewerker bij instellingen op het gebied van ontwikkelingsproblematiek, kinderbescherming, 

adoptie, criminaliteit of gerontologie. Naast oriëntatie op deze beroepsactiviteiten 

biedt de master Gezondheidszorgpsychologie met specialisatie Klinische 

Ontwikkelingspsychologie mogelijkheden tot diagnostische specialisatie, bijvoorbeeld 

experimentele diagnostiek van functiestoornissen of cognitieve tekorten gerelateerd aan 

specifieke klinische stoornissen (ADHD, autisme) en specialisatie op het gebied van klinische 

diagnostiek en interventie bij kinderen en ouders. Niet in de laatste plaats biedt 

de opleiding ruime mogelijkheden voor een loopbaanperspectief als wetenschappelijk 

onderzoeker. 


Veel functies in de ‘officiële’ hulpverleningsinstellingen (instellingen voor de geestelijke 

gezondheidszorg, algemene en psychiatrische ziekenhuizen) zijn slechts toegankelijk voor 

afgestudeerden die na hun master de beroepsopleiding tot Gezondheidszorgpsycholoog 

153

154 

Derde Bachelorjaar, Klinische Ontwikkelingspsychologie Derde Bachelorjaar, Klinische Ontwikkelingspsychologie 

(verder aangeduid met ‘GZ-psycholoog’) hebben gevolgd. Ook veel functies in de Jeugdzorg, 

Leerlingen- en Onderwijszorg vragen van kandidaten een postacademische registratie. 

Behalve de GZ-opleiding kan het ook gaan om de K&J-registratie (NIP) of de 

registratie als Schoolpsycholoog. Meer informatie over de postacademische opleidingen 

is te vinden bij de Master Gezondheidszorgpsychologie. 

5.3 Onderwijsprogramma derde bachelorjaar Klinische Ontwikkelingspsychologie 


voor de Klinische Ontwikkelingspsychologie. Daarnaast is er een methodologisch vak 

(Evidence-based werken in de klinische praktijk) en wordt ter afsluiting van de bachelor 

de bachelorthese geschreven. 

Om een bachelor Klinische Ontwikkelingspsychologie te behalen moeten de volgende 

verplichte cursussen met succes worden afgerond: 

- Basisprogramma Ontwikkelingspsychologie: 

- Cognitieve ontwikkeling 

- Social & Emotional Development 

- Klinische ontwikkelingspsychologie (KLOP) 

- Schoolpsychologie 

- Bovenstaande cursussen worden ondersteund door verplichte werkgroepen 

- Diagnostiek 1: ontwikkelingspsychologie 

- Evidence-based werken in de klinische praktijk 

- Interventiepracticum 1: kinderen & jongeren 

- Oriëntatie op het werkveld van de ontwikkelingspsycholoog 

- Klinische gespreksvaardigheden 

- Bachelorthese Klinische Ontwikkelingspsychologie 

Schematisch ziet e.e.a. er als volgt uit: 

Blok 1 (12 ec, 8 weken) 

Semester 1 

Blok 2 (12 ec, 8 weken) Blok 3 (6 ec, 4 

weken) 

Cognitieve ontw. (6) KLOP (6) Diagnostiek 1: 

Social & Emotional Dev. (6) Schoolpsychologie (6) 

ontw.psy (6) 

Blok 1 (12 ec, 8 weken) 

Semester 2 

Blok 2 (12 ec, 8 weken) Blok 3 (6 ec, 4 

weken) 

Evidence-based werken i.d. klin. 

praktijk (6) 

Bachelorthese (9) 

Interventiepract. 1: 

kinderen & jongeren (6) 

Noot: Alle onderdelen zijn verplicht. 

Oriëntatie werkveld (6) Klin. gespreksvaardigheden 

(3) 


Voor informatie over de mogelijkheden voor een honoursbachelorprogramma wordt verwezen naar 

hoofdstuk 3. Voor een specifieke invulling van het honoursprogramma bij Klinische Ontwikkelingspsychologie 

kan men contact opnemen met de coördinator van het Klinische Ontwikkelingspsychologie-honourstraject, 

Tjitske Sijbrandij, MSc. 


Basisaantekening Psychodiagnostiek-NIP (BAPD) en GZ-aantekening 

Samen met de verplichte vakken in het eerste en tweede jaar en het vak Testconstructie (verplicht 

keuzevak voor studenten in de klinische richtingen) vormen de vakken in de specialisatie Ontwikkelingspychologie 

een voorbereiding voor de Basisaantekening Psychodiagnostiek-NIP en de GZ-aantekening. 

Wie ook de master gezondheidszorgpsychologie met specialisatie Klinische Ontwikkelingspsychologie 

voltooit komt in principe in aanmerking voor deze aantekeningen. Voor meer informatie 

over de Basisaantekening Psychodiagnostiek-NIP (BAPD) en de GZ-aantekening zie Hoofdstuk 5. 

5.5 Nadere inlichtingen en mentoraat Klinische Ontwikkelingspsychologie 

Studieadvies 

Tjitske Sijbrandij is studieadviseur Klinische Ontwikkelingspsychologie. Men kan bij haar terecht 

met vragen en problemen rond het onderwijs- en studieprogramma. 

Mentoraat Klinische Ontwikkelingspsychologie 

Studenten kunnen gebruikmaken van het mentoraat Ontwikkelingspsychologie. Studenten kunnen 

indien gewenst contact opnemen met de studieadviseur. In overleg wordt er dan een mentor 

aangewezen. 

5.6 Contactgegevens secretariaat en coördinatoren 

Secretariaat: 

E. Buijn 6.08 525 6830 secretariaatpsyop-fmg@uva.nl 

E. Koopmans 6.08 525 6830 secretariaatpsyop-fmg@uva.nl 

Studieadvies en onderwijscoördinatie: 

T.C. Sijbrandij, MSc 6.05 525 6796 T.C.Sijbrandij@uva.nl 

Spreekuur dinsdag van 14.00 - 15.00 uur (inloop) 

Masterthesecoördinatie: 

Dr. A. Ploeger 6.20 525 6082 A.Ploeger@uva.nl 

Stagecoördinatie: 

Dr. A.L. Collot d’Escury 6.23 525 6779 A.L.CollotDEscury-Koenigs@uva.nl 

Spreekuur woensdag 09.15-11.00 uur (inloop) 

Coördinatie Mastertrack Sport- en prestatiepsychologie: 

Drs. G. Weltevreden 6.16 525 6834 G.M.Weltevreden@uva.nl 

Websites 

Onderzoek: www.fmg.uva.nl/developmentalpsychology/ 

Onderwijs: www.student.uva.nl/psy 

Voorzitter van de programmagroep 

Prof. dr. K.R. Ridderinkhof 

Docenten 

In hoofdstuk 10 vindt u een overzicht van alle docenten, hun contactgegevens plus hun interessegebieden. 

Op de volgende pagina’s staat een overzicht van de bacheloronderdelen die gevolgd kunnen 

worden binnen de specialisatie Klinische Ontwikkelingspsychologie. De vakken van het basisprogramma 

eerst, in de volgorde waarin ze worden aangeboden, en daarna de overige vakken 

in alfabetische volgorde. 

155

Bacheloronderdelen, Klinische Ontwikkelingspsychologie 

Bachelorthese Klinische Ontwikkelingspsychologie 

Punten 9 ec 

SIS-code 7203BKO9XY/ 7203BKO12Y 


Toelatingsvoorwaarden VRT-2 en minimaal 30 ec verplichte specialistische vakken 

Docent Diverse docenten 

Inlichtingen T.C. Sijbrandij, MSc & Blackboard 

Leerdoel 

9 ec: het kunnen maken van een literatuuroverzicht op een specialistisch terrein. Deelleerdoelen: 

het kunnen formuleren van een heldere vraagstelling op het terrein van de 

specialisatie. Het kunnen zoeken naar en selecteren van de belangrijkste wetenschappelijke 



beantwoord. Het kunnen toepassen van de APA normen. 


Studenten maken hun voorkeur voor bepaalde thema’s kenbaar via Blackboard en worden 

vervolgens toegewezen aan een thesebegeleider, waar mogelijk overeenkomend met 

de aangegeven voorkeur. In overleg met de begeleider wordt een onderwerp gekozen en 

een vraagstelling geformuleerd welke binnen het onderzoeksgebied van de begeleider vallen. 



moet voldoen en de beoordelingscriteria staan uitgebreid beschreven in het stuk “De 

bachelorthese bij de opleiding Psychologie aan de UvA”, dat te vinden is op Blackboard 

bij het vak bachelorthese. De student levert tijdens het traject de volgende producten in: 



voorgaande product is verwerkt. Tijdens de eerste afspraak worden betreffende inleverdata 

schriftelijk vastgelegd in een thesecontract, ondertekend door student en docent. 

Na ondertekening van het thesecontract volgt altijd een eindbeoordeling, die dus ook 

onvoldoende kan zijn. De cursus wordt afgesloten met een presentatie van de these aan 

medestudenten. 


De basisvariant (9 ec) van de Bachelorthese is een literatuuroverzicht van 5000 tot 6000 

woorden. Het literatuuroverzicht moet gebaseerd zijn op circa 15 empirische onderzoeksartikelen. 

Let op: ook dienen 10 colloquia te worden bijgewoond (zie ‘‘colloquia” voor meer informatie). 

Hiermee kan men op elk gewenst moment in de bachelor beginnen. 

Onderwijsvorm en onderwijstijden 

De begeleiding is individueel. De cursus wordt afgesloten met een eindpresentatie, deze 

moet met een voldoende beoordeeld worden. 

Literatuur 


Amsterdam: Boom. ISBN 9789047301240 (€ 25,-) (ca. 100 blz.). 

• De bachelorthese bij de Opleiding Psychologie aan de UvA. (2007), (ca. 14 blz.). 

Blackboard. 

Aanmelden 

Aanmeldingsprocedure SIS. Eind maart wordt de indeling bekendgemaakt. 

157

Bacheloronderdelen, Klinische Ontwikkelingspsychologie Bacheloronderdelen, Klinische Ontwikkelingspsychologie 

Basisprogramma OP 

Cognitieve ontwikkeling 

Punten 6 ec 

SIS-code 7203BO20XY 



Docent & Inlichtingen Dr. D.J. Mandell 

Inhoud 

Deze cursus biedt een overzicht van de huidige kennis op het gebied van de cognitieve 

ontwikkeling, inclusief de perceptuele ontwikkeling (bijv. hoe ontwikkelt de diepte perceptie 

bij een baby?), de taalontwikkeling (bijv. wanneer en hoe maakt een kind zich de 

grammaticale regels van de moedertaal eigen?), de ontwikkeling van het geheugen (is een 

kind van 3 een betrouwbare getuige?). Deze onderwerpen vormen een belangrijke basis 

voor met name de klinische ontwikkelingspsychologie en de schoolpsychologie. Om de 

onderzoeksresultaten in een groter geheel te plaatsen besteden we aandacht aan de diverse 

theorieën van de cognitieve ontwikkeling. Verder wordt er veel tijd besteed aan de 

methoden van ontwikkelingspsychologisch onderzoek. De volgende vragen staan daarbij 

centraal: Wat zijn deze methoden en empirische paradigma’s (in bv. het babyonderzoek)? 

Hoe kies je uit die methoden (bv. cross-sectioneel of longitudinaal)? Wat valt wel en niet 

te onderzoeken (bv. m.b.t. de ethiek)? Wat zijn de belangrijkste valkuilen in het ontwikkelingspsychologisch 

onderzoek (bijv. m.b.t. correlationeel onderzoek)? De student moet 

uiteindelijk de kwaliteit van onderzoek kunnen beoordelen en de resultaten in een groter 

kader kunnen plaatsen. 

Leerdoelen 

Een gedegen feitelijke kennis van de cognitieve ontwikkeling en de daarvoor geldende 

verklaringsmodellen, waarmee de basis wordt gelegd voor professionele toepassingen en 

onderzoek. Kennis van methoden van onderzoek in de ontwikkelingspsychologie met 

name ook gericht op het afstudeeronderzoek. 

Onderwijsvorm 

Hoorcolleges en opdrachten. Voor studenten die het basisprogramma voltijds volgen zijn 

er verplichte werkgroepen waarin de praktische opdrachten over de stof begeleid worden 

(zie beschrijving Basisprogramma OP: werkgroepen). Andere studenten krijgen extra opdrachten 

binnen deze cursus die zij zelfstandig maken (neem hiervoor contact op met de 

werkgroepdocenten; zie Blackboard van de basisprogramma: werkgroepen). 

Toetsvorm 

Tentamen (60%), wekelijkse multiple-choice vragen op Blackboard (10%), opdrachten 

(30%), aanwezigheid bij de werkgroepen (voldaan*). Het tentamen bestaat uit reproductievragen, 

toepassingsvragen en inzichtvragen. Voor het tentamen en de opdrachten 

moeten afzonderlijk minimaal een voldoende gehaald worden. 

* Aanwezigheidsplicht geldt alleen voor de studenten die het BP voltijds volgen. 


• Goswami, U. (Ed.) (2010). Blackwell Handbook of Childhood Cognitive Development. 

2nd. Revised edition. Wiley-Blackwell. (selectie uit 816 blz.). Gratis beschikbaar op 

internet via UvA-netwerk. 

• Artikelen die tijdens de colleges en via Blackboard bekend worden gemaakt. 


Ma. 03-09-2012 t/m 22-10-2012 11.00-13.00 uur Kriterion 

NB: na de eerste bijeenkomst zal er een introductie van de programmagroep Ontwikkelingspsychologie 

zijn, in de Diamantbeurs. 

Toetsdata 

Wekelijkse multiple choice opgaven op een zelf te kiezen tijdstip. 

Vr. 26-10-2012 10.00-12.00 uur 

Wo. 14-11-2012 11.00-13.00 uur (herkansing) 


Cijfers voor de vakken van het Basisprogramma OP worden pas toegekend op het moment 

dat aan de aanwezigheidsplicht van de werkgroepen in het bijbehorende blok is 

voldaan. 

Beschrijving van de werkgroepen staat op een aparte pagina in de studiegids. Studenten 

die niet het volledige basisprogramma volgen (en dus geen werkgroepen volgen) moeten 

contact opnemen met de werkgroepdocenten (zie Blackboard van het basisprogramma: 

werkgroepen). 

158 159



Social (Part A) and Emotional (Part B) Development 

Credits 6 ec 


Semester Semester 1, period 1 (Part A) and period 2 (Part B) 

Prerequisites Propedeuse, Onderzoekspracticum and VRT-2 

Language English 

Lectures & information Dr. H. Larsen (Part A) & Prof. dr. M.W. van der Molen (Part B) 

Contents 

Part A, Social Development: 

Main theoretical models in social and social-cognitive development will be addressed 

as well as the current state of affairs with regard to a number of themes such as family, 

education, the Self (self-concept, self-esteem, gender identity), social relationships 

(friendships, social status) and cultural influences. This course focuses on the interaction 

between the child/youth and the social environment. Central themes include awareness 

of the self, interaction patterns within the family and peer group, as well as pro-social and 

anti-social development. In particular, the reciprocity of interaction processes and the resulting 

positive and negative consequences play an important role in social development. 

Also, methods to study aspects of this development will be discussed. By emphasizing 

normal development and individual differences, abnormal development is put in a normative 

framework. 

Part B, Emotion Development: 

The focus of the course is on the co-development of emotional and cognitive processes. 

The core literature consists of an edited volume from the APA Human Brain Development 

Series, entitled ‘Child Development at the intersection of Emotion and Cognition’. 

Topics that will be addressed include the co-dependence of emotional and cognitive processes 

vis-à-vis the (self-) regulation of thought and behavior; the neural and genetic 

mechanisms involved in the emotion-cognition link; and clinical and educational implications. 

Education 

Lectures, all in English, and assignments. Students who participate in the fulltime basic 

programme are obliged to take part in the workgroups, where students will be supervised 

in making assignments related to the courses (consult Basisprogramma OP: werkgroepen, 

further on in this study guide). Students who do no participate in the fulltime basic 

programme of Clinical Developmental Psychology do not participate in workgroups. 

They will receive individual home assignments, which they should make independently. 

(contact the teacher on Blackboard of the course Basisprogramma: werkgroepen). 

Examination 

Exams (2 partial exams which combined account for 60%; possible in English and 

Dutch), weekly multiple-choice questions on Blackboard (10%), assignments (30%), 

workgroup participation (sufficient*). Partial exams consist of questions based on information 

reproduction, application and insight. Both exams, separately, need to be successfully 

completed (minimum grade of 5,5). 

* Compulsary attendance only accounts for students fulltime following the basic programme. 

Literature 

Part A: 

• Killen, M. & Coplan, R. J. (2011). Social Development in Childhood and Adolescence: A 

Contemporary Reader. Blackwell Publishing Ltd. ISBN 9781405197571 (ca. € 34,-) (608 

pages). 

Part B: 

• Calkins, S. D. & Bell, M. A. (Eds.). (2010). Child development at the intersection of 

emotion and cognition. Washington: APA. ISBN 9781433806865 (ca. € 80,-) (261 pages). 

• Additional articles will be announced. 

Lectures 

Di. 04-09-2012 t/m 23-10-2012 13.00-15.00 uur INIT 2 

Exams 

Weekly multiple choice questions on Blackboard. 

Part A: 

Fri. 28-09-2012 13.00-15.00 uur 

Fri. 19-10-2012 11.00-13.00 uur (resit, re-examination) 

Part B: 

Wed.31-10-2012 09.00-11.00 uur 

Wed.21-11-2012 13.00-15.00 uur (resit, re-examination) 

Additionally 

Grades will be granted after attendance of the corresponding workinggroups is met. 

Workgroup course descriptions are separately described within this study guide. Students 

who do not participate in the fulltime programme of Clinical Developmental Psychology, 

and therefore do not take part in the workgroups, are asked to contact the workgroup 

teacher (contact the teacher on Blackboard of the course Basisprogramma: werkgroepen). 

160 161



Klinische ontwikkelingspsychologie 

Punten 6 ec 




Docent & Inlichtingen Prof. dr. P.J.M. Prins 

Inhoud 

Het doel van deze cursus is om kennis te verwerven van theoretische modellen, recente 

onderzoeken, assessment en behandeling van afwijkende ontwikkeling bij kinderen en 

jongeren. De belangrijkste modellen van normale ontwikkeling komen aan de orde en 

in het bijzonder wordt aandacht besteed aan het ontwikkelingspsychopathologische perspectief 

op afwijkende ontwikkeling. De cursus is opgebouwd rond veel voorkomende 

problemen bij kinderen en jongeren: (pervasieve) ontwikkelingsproblemen (o.a. autisme 

en aan autisme verwante problemen), emotionele stoornissen (angst- en stemmingsproblemen), 

en gedragsstoornissen (ADHD, agressief en antisociaal gedrag). Ook komen 

in deze cursus zaken als verslaving, eetstoornissen en kindermishandeling aan bod. 

Aandacht zal hierbij vooral worden besteed aan etiologische kwesties (welke factoren 

bij kind en omgeving dragen bij aan de ontwikkeling van problematisch functioneren), 

aan kwesties rond het classificeren van stoornissen (de DSM-IV), en aan de belangrijkste 

behandelstrategieën. 

Onderwijsvorm 

Hoorcolleges en opdrachten. Voor studenten die het basisprogramma voltijds volgen zijn 

er verplichte werkgroepen waarin de praktische opdrachten over de stof begeleid worden 

(zie beschrijving Basisprogramma OP: werkgroepen). Andere studenten krijgen extra opdrachten 

binnen deze cursus die zij zelfstandig maken (neem hiervoor contact op met de 

werkgroepdocenten; zie Blackboard van de basisprogramma: werkgroepen). 

Toetsvorm 





• Aanwezigheidsplicht geldt alleen voor de studenten die het BP voltijds volgen. 


• Prins, P. J. M. & Braet, C. (2008). Handboek klinische ontwikkelingspsychologie. 

Over aanleg, omgeving en verandering. Houten: Bohn Stafleu Van Loghum. ISBN 

9789031352067 (ca. € 67,-) (ca. 500 blz.). 

• Artikelen in totaal ca. 50 blz. 


Di. 30-10-2012 t/m 18-12-2012 13.00-15.00 uur Geb M-1.03 

Toetsdata 


Vr. 21-12-2012 15.00-17.00 uur 

Ma. 21-01-2013 15.00-17.00 uur (herkansing) 




voldaan. 




werkgroepen). 

162 163



Schoolpsychologie: individuele verschillen en de school 

Punten 6 ec 


Plaats in het rooster semester 1, blok 2 

Toelatingsvoorwaarden Propedeuse; Onderzoekspracticum; VRT-2; Cognitieve 

ontwikkeling 

Docent & Inlichtingen Dr. P.J.F. Snellings 

Inhoud 

Er wordt aandacht besteed aan theorie en empirisch onderzoek naar de cognitieve en 

sociaal-emotionele aspecten van leermoeilijkheden (bijv. dyslexie en dyscalculie). Daarbij 

worden verbanden gelegd met schoolgebonden interventies gericht op leerlingen, docenten 

en ouders. Ook wordt er aandacht besteed aan de invloed van individuele verschillen 

in aanleg en begaafdheid op cognitief en sociaal-emotioneel gebied (bijvoorbeeld 

ADHD, zelfbeeld, pestgedrag en taalachtergrond). 

Om een goed beeld te krijgen van de schoolpraktijk voeren studenten binnen de werkgroepen 

een opdracht uit op scholen. 

Leerdoelen 

Kennis van de inrichting van het onderwijssysteem en de rol van de schoolpsycholoog. 

Kennis van de vertaling van ontwikkelingspsychologische inzichten in een ‘pedagogisch 

klimaat’ en een onderwijsvisie. Kennis van het belang daarvan voor het leren en functioneren 

van individuele leerlingen in de klas en op school. Een gedegen kennis van het 

verband tussen leerprocessen, leerproblemen en -stoornissen en het sociaal- emotionele 

functioneren van leerlingen, bijvoorbeeld in de omgang met medeleerlingen en met de 

leerkracht. Kennis van didactische werkvormen (bijv. samenwerkend leren, strategie instructie) 

en kennis over leerlingbegeleiding bij het verbeteren van prestaties en het optimaliseren 

van de onderlinge verhoudingen. 

Onderwijsvorm 

Hoorcolleges. Voor studenten die het basisprogramma voltijds volgen zijn er parralel lopende 

werkgroepen (zie beschrijving Basisprogramma OP: werkgroepen). Andere studenten 

krijgen extra opdrachten binnen deze cursus. Zij behalen daarmee 6 ec voor dit vak. 

Toetsvorm 





* Aanwezigheidsplicht geldt alleen voor de studenten die het BP voltijds volgen. 


• Taal, M. & Snellings, P. (2009). Interventies in het onderwijs: Leerproblemen. Boom. 

ISBN 9789047301080 (ca. € 23,50) (ca. 164 blz.). 

• Artikelen. (ca. 340 blz.). 



Ma. 29-10-2012 t/m 17-12-2012 11.00-13.00 uur INIT 2 

Toetsdata 


Wo. 19-12-2012 09.00-11.00 uur 

Do. 17-01-2013 15.00-17.00 uur (herkansing) 

Bijzonderheden: 

Vereist voor Schoolpsychologie aantekening. 



voldaan. 




werkgroepen). 

164 165


Basisprogramma KLOP 

Werkgroepen 

Punten Punten worden toegekend in de bijbehorende cursussen in het 

basisprogramma 


Plaats in het rooster Semester 1, blok 1&2 


Docent & inlichtingen H.M.J. de Haas, M.Sc 

Inhoud 

De vier inhoudelijke cursussen in het basisprogramma Ontwikkelingspsychologie 

(Cognitieve ontwikkeling, Sociale-Emotionele ontwikkeling, Klinische ontwikkeling 

en Schoolpsychologie) hebben intensief werkgroeponderwijs. Belangrijkste doel van de 

werkgroepen is het verdiepen van de thema’s uit de colleges. Daarbij wordt zowel een theoretische 

benadering (bijvoorbeeld, controverses in de ontwikkelingspsychologie) als een 

praktijkbenadering gekozen (bijvoorbeeld, hoe wordt de theoretische kennis toegepast in 

een concrete casus). De studenten zullen zelf actief met de stof bezig zijn en daarvoor de 

benodigde academische vaardigheden verder ontwikkelen. 

Leerdoelen 

Verdieping van de ontwikkelingspsychologische kennis uit de bijbehorende colleges. Verbeteren 

van de academische vaardigheden die van belang zijn voor het zelfstandig nadenken 

over ontwikkelingspsychologische kennis. 

Onderwijsvorm 

Wekelijkse bijeenkomsten in kleine groepen gedurende het gehele semester. 

Toetsvorm 

Aanwezigheidsplicht, de opdrachten maken 40% uit van het eindcijfer van de bijbehorende 

cursus (daarvan is presentatie 30% en zijn de schriftelijke opdrachten 70%). 


Zie theoretische cursussen basisprogramma ontwikkelingspsychologie. Daarbij een syllabus 

(ca. € 15,00) en artikelen op Blackboard. 


Iedere student volgt eenmaal per week een werkgroep. Men wordt geplaatst. 

Werkgroep 1: Do. 06-09-2012 t/m 20-12-2012 09.00 - 12.00 uur, Geb JK-B.88 




Toetsdata 

Wekelijkse opdrachten in de werkgroepen. 

Bijzonderheden: 

De werkgroepen kunnen alleen worden gevolgd door studenten die het basisprogramma 

voltijds volgen. Deze studenten zijn ook verplicht de werkgroepen te volgen. Andere studenten 

krijgen opdrachten die zij zelfstandig dienen te maken. 

Het cijfer van de bijbehorende vakken uit het Basisprogamma OP worden pas toegekend 

wanneer aan de aanwezigheidsplicht van de werkgroepen is voldaan . Dit wordt per blok 

bekeken. 

Diagnostiek 1: ontwikkelingspsychologie 

Punten 6 ec 



Toelatingsvoorwaarden Basisprogramma Ontwikkelingspsychologie 

Docenten Dr. B.R.J. Jansen & Dr. W.P.M. van den Wildenberg 

Inhoud 

Deze cursus biedt een brede introductie tot de (klinische) psychodiagnostiek in zowel een 

schoolse als een GGZ setting vanuit een ontwikkelingspsychologisch perspectief. Aan de 

hand van hoorcolleges en werkgroepen worden onderwerpen behandeld zoals de diagnostische 

cyclus, selectie van testmateriaal, het volgen van testprotocollen, veelgebruikte 

diagnostische instrumenten, observatie, het uitwerken van testresultaten en rapportage. 

Onderwijsvorm 

Serie van zeven hoorcolleges (ma en vr) en vier werkgroepen (groep A: dinsdagochtend / 

groep B: dinsdagmiddag) met individuele en groepsopdrachten. 

Toetsvorm 

Het eindcijfer wordt gebaseerd op een schriftelijk tentamen over collegestof en literatuur 

(70%), een individueel uitgewerkte testrapportage (30%) en groepsopdrachten (AVV). De 

groepsopdrachten dienen te zijn beoordeeld als voldoende. 


• Pameijer, N. & Draaisma, N. (2011). Handelingsgerichte diagnostiek in de jeugdzorg: Een 

kader voor besluitvorming (1e druk). Leuven: Acco. ISBN 9789033485718 (ca. € 28,-) (ca. 

96 blz.). 

• Kievit, Th., Tak, J. A., & Bosch, J. D. (2008). Psychodiagnostiek voor de hulpverlening 

aan kinderen (7e druk). Utrecht: De Tijdstroom. ISBN 9789058980328 (ca. € 66,- ) (ca. 

259 blz.). 


Hoorcolleges 

Ma. 07-01-2013 t/m 28-01-2013 09.00-11.00 uur Geb JK-B.25 

Vr. 11-01-2013 t/m 25-01-2013 11.00-13.00 uur Geb JK-B.25 

Werkgroepen 

Di. 08-01-2013 t/m 29-01-2013 09.00-12.00 uur Geb G-S0.1A of 

13.00-16.00 uur Geb G-S0.1A 

Di. 08-01-2013 t/m 29-01-2013 09.00-12.00 uur Div. zalen Geb D. zie BB 

13.00-16.00 uur Div. zalen Geb D. zie BB 

Toetsdata 

Vr. 01-02-2013 09.00-11.00 uur 

Herkansing in overleg met de docent. 


Aanwezigheid bij alle bijeenkomsten is verplicht. Actuele cursusinformatie is beschikbaar 

op Blackboard. 

166 167


Evidence-based werken in de klinische praktijk 

Punten 6 ec 



Toelatingsvoorwaarden Propedeuse en Onderzoekspracticum 

Docent, Inlichtingen Dr. H.M. Huizenga 

Leerdoel 

• Het versterken van de relatie tussen klinisch onderzoek en de klinische praktijk. 

• Kritisch kunnen evalueren van gepubliceerde data analyses. 

• Conceptueel inzicht hebben in statistische methoden. 

• Het kunnen kiezen van een statistische methode bij een dataset. 

• Data analyses kunnen uitvoeren in SPSS en de resultaten kunnen interpreteren en 

rapporteren. 

Inhoud 

In deze cursus worden statistische methoden behandeld die van belang zijn voor het 

werken in de klinische praktijk. De cursus is bedoeld voor zowel klinisch psychologen 

als voor klinisch ontwikkelingspsychologen en klinisch neuropsychologen. Onderwerpen 

die aan de orde komen zijn: 1) maten voor klinische relevantie (effect groottes); 2) 

methoden om een betrouwbaar overzicht te krijgen van de literatuur (meta-regressie); 3) 

methoden om te bepalen hoeveel proefpersonen nodig zijn in een studie (power-analyse); 

4) methoden om te bepalen welke mechanismen ten grondslag liggen aan behandel succes 

(moderatie, mediatie); 5) methoden om te bepalen wat goede voorspellers zijn van 

genezing (logistische regressie); 6) methoden om grootschalig interventie onderzoek te 

analyseren (multilevel analyse); 7) methoden om een onderscheid te maken tussen categorische 

en dimensionele diagnostiek (latente groep analyse); methoden voor betrouwbare 

diagnostiek (normatieve vergelijkingen) en methoden voor het volgen van individuele 

cliënten (N=1 analyse). 

Bij iedere methode komen de volgende zaken aan de orde: voor welk type data en voor 

welk type vraagstelling is de methode geschikt; hoe werkt de methode (uitleg op conceptueel 

niveau met weinig formules); wat zijn de assumpties van de methode en wat is 

het effect van schending van deze assumpties; hoe voer je de techniek uit in SPSS, hoe 

interpreteer je de uitkomsten en hoe rapporteer je de resultaten? In wekelijkse opdrachten 

worden de behandelde methoden geoefend. 

Onderwijsvorm 

Colleges, opdrachten en practicum. Het is een intensieve cursus: het duurt 8 weken, 

reserveer 20 uur per week! 

Toetsvorm 

Wekelijkse opdrachten (30%) openboek-tentamen (70%). Voor zowel de wekelijkse opdrachten 

als het tentamen moet minimaal een voldoende behaald worden. 


• Artikelen te downloaden via Blackboard. 


Colleges: 

Ma. 04-02-2013 t/m 25-03-2013 15.00-17.00 uur Geb JK-B.25 

Practica: 

Do. 07-02-2013 t/m 21-03-2013 09.00-11.00 uur Geb G-zaal 1.18 

Do. 07-02-2012 t/m 21-03-2013 

Toetsdata 

11.00-13.00 uur Geb G-zaal 1.18 

Do. 28-03-2013 09.00-11.00 uur 



Practicum: tijdens de practicumtijden zijn er computers gereserveerd voor het maken van 

de opdrachten, bovendien is er dan ook assistentie. De opdrachten kunnen ook op andere 

tijden gemaakt worden, er zijn dan echter geen computers gereserveerd en er is dan geen 

assistentie. 

168 169


Interventiepracticum 1: 

kinderen en jongeren 

Punten 6 ec 


Plaats in het rooster semester 2, blok 1 

Toelatingsvoorwaarden Propedeuse en verplichte cursussen tweede jaar; Basisprogramma 


Docent & Inlichtingen Dr. M. Maric 

Inhoud 

Deze cursus is gericht op psychologische preventie- en interventiemethoden bij kinderen 

en jongeren in de jeugdzorg en in de school. Aandacht zal worden besteed aan de theoretische 

modellen die ten grondslag liggen aan de belangrijkste preventie- en interventiemethoden, 

de empirische onderbouwing ervan, het ‘evidence-based’ werken, en recente 

innovatieve interventies. Aan het einde van de cursus wordt er verwacht dat de student: 

• De verschillende psychotherapeutische stromingen kent voor kind en jeugd 

problematiek. 

• De verschillende toepassingen kent van preventie- en interventiemethoden in de 

jeugdzorg en op school. 

• Kennis heeft van verschillende criteria waarop de effectiviteit van deze interventies 

getoetst worden. 

• Kennis heeft van de meest ‘evidence-based’ interventies voor kind en adolescent 

problematiek. 

Onderwijsvorm 

Er zijn 10 hoorcolleges en 5 werkgroepen. Hoorcolleges en werkgroepen zijn verplicht. 

Tijdens de werkgroepen zullen verschillende thema’s in meer detail besproken worden 

aan de hand van discussies rondom wetenschappelijke artikelen, casussen, het maken 

van opdrachten, bekijken en analyseren van videomateriaal, en het geven van korte presentaties. 

Toetsvorm 

Schriftelijk tentamen over boek en artikelen (80%), werkgroepopdrachten (10%), participatie 

in werkgroepen (10%). Alle onderdelen dienen te worden afgerond met een voldoende. 


• Weisz, J. R. (2004). Psychotherapy for children and adolescents: Evidence-based treatments 

and case examples. Cambridge University Press. ISBN 9780521576727 (paperback) (ca. 

€ 44,-) (ca. 544 blz.). 

• Aanvullende literatuur van diverse artikelen, die bekend worden gemaakt voor 

aanvang van de cursus. (ca. 150 blz.). 


Hoorcolleges 

Wo. 06-02-2013 t/m 20-03-2013 11.00-13.00 uur Geb JK-B.25 

Vr. 08-02-2013 t/m 15-02-2013 09.00-11.00 uur Geb JK-B.25 

Vr. 22-03-2013 09.00-11.00 uur Geb JK-B.25 

Werkgroepen 

Vr. 15-02-2013 t/m 15-03-2013 11.00-13.00 uur Geb JK-B.88, B.58, 3.50, of 1.77 

Toetsdata 

Wo. 27-03-2013 09.00-11.00 uur 

Klinische gespreksvaardigheden 

Punten 3 ec 



Toelatingsvoorwaarden Gesprekspracticum, Basisprogramma Ontwikkelingspsychologie 

Aantal deelnemers 60 

Docenten, Inlichtingen Dr. M. Maric 

Inhoud 

Het doel van deze cursus is om inzicht en vaardigheden te ontwikkelen die nodig zijn 

voor het voeren van professionele gesprekken in de klinische setting. 

De cursus bestaat uit een theoretisch en een praktijkgericht deel. Na het opfrissen van 

de eerder geleerde vaardigheden (Gesprekspracticum), zal aandacht worden besteed aan 

meer gevorderde gespreksvoeringstechnieken. Hiertoe behoren vaardigheden die nodig 

zijn om intakes af te nemen, om cliënten te motiveren en om veranderingsprocessen te 

faciliteren. Daarnaast wordt aandacht besteed aan culturele, ethische en professionele 

aspecten van het werk van psychologen. 

Middels rollenspelen, oefeningen en opdrachten, worden kennis, vaardigheden en attitude 

geïntegreerd. Studenten doorlopen een persoonlijk leerproces en maken op basis van 

feedback en analyses van eigen beeldmateriaal procesverslagen. Observeren, feed-back 

geven en reflecteren zijn vaardigheden die hierbij specifiek aandacht zullen krijgen. 

Hoewel de cursus een voorbereiding is op de beroepsuitoefening van de psycholoog in 

brede zin, is deze ook een voorbereiding voor de ontwikkeling van therapeutische en 

diagnostische vaardigheden (Interventies II, Diagnostiek II, mastervakken met een klinisch 

praktijkdeel en de stage). 

Onderwijsvorm 

Literatuurstudie, gemeenschappelijke hoorcolleges, vaardigheidstrainingen in groepen 

van 15 studenten. 

Toetsvorm 

Deeltoetsen (50%) en reflectieverslag (50%). Voor zowel het reflectieverslag als het gemiddelde 

van de deeltoetsen moet minimaal een voldoende gehaald worden. 


• Delfos, M. F. (2011). Luister je wel naar mij: gespreksvoering met kinderen tussen 4 en 12 

jaar. Amsterdam: SWP. ISBN 978906665940 (ca. € 24,-) (ca. 250 blz.). 

• Lang, G. & Van der Molen, H. T. (meest recente editie). Psychologische gespreksvoering: 

Een basis voor hulpverlening. Baarn: Nelissen. ISBN 9789024418114 (ca. € 34,50) (ca.237 

blz.). 


Elke student volgt per week 1 werkcollege van 4 uur (op maandag OF dinsdag) en 2 werkgroepen 

van 2 uur (op dinsdag EN vrijdag). 

Hoorcollege 

Ma. 03-06-2013 11.00-13.00 uur Geb M1.02 

Werkcolleges (Indeling zie Blackboard) 

Ma. 03-06-2013 t/m 24-06-2013 13.00-17.00 uur Geb JK-1.18 of M1.02 

Di. 04-06-2013 t/m 25-06-2013 09.00-13.00 uur Geb JK-B.18 of JK-B.25 

Werkgroepen (Indeling zie Blackboard) 

Di. 04-06-2013 t/m 25-06-2013 09.00-19.00 uur div. zalen, zie Blackboard 

170 171

172 

Bacheloronderdelen, Klinische Ontwikkelingspsychologie 

Oriëntatie op het werkveld van de ontwikkelingspsycholoog 

Punten 6 ec 



Toelatingsvoorwaarden Basisprogramma Ontwikkelingspsychologie 

Docent & Inlichtingen H.M.J. de Haas, M.Sc 

Inhoud 

De ontwikkelingspsychologie kent tradioneel twee werkvelden: de jeugdzorg en het onderwijs. 

Het doel van de cursus is om de student in contact te brengen met beide werkvelden 

zodat een helder beeld verkregen kan worden van de beroepsuitoefening van de 

academisch geschoolde ontwikkelingspsycholoog. Hiertoe zal de aard van beide werkvelden 

worden geschetst waarbij de vraag naar uniciteit en overlap aan de orde wordt 

gesteld met het oog op de professionele eisen die aan de ontwikkelingspsycholoog worden 

gesteld. Daarnaast zal de kennis die in het Basisprogramma Ontwikkelingspsychologie is 

verkregen worden geïllustreerd aan de hand van karakteristieke voorbeelden uit de praktijk 

van de ontwikkelingspsychologische beroepsuitoefening. Hierbij spelen ook ethische 

aspecten een nadrukkelijke rol. Hierbij komen beroepsethische kwesties ook aan bod. 

Onderwijsvorm 

Colleges en werkgroepen (beide zijn verplicht) 

Toetsvorm 

Vragen op Blackboard (20%), opdrachten (30%) en tentamen (50%). 


Wetenschappelijke artikelen en hoofdstukken uit boeken (ca. 350 blz.). 


Wo. 03-04-2013 t/m 22-05-2013 09.00-11.00 uur Geb M-1.02 

Do. 04-04-2013 t/m 23-05-2013 11.00-13.00 uur Geb JK-1.90 

13.00-15.00 uur Geb JK-1.90 

Let op: 09-05-2013 valt uit vanwege Hemelvaartsdag 

Toetsdata 

Wo. 29-05-2013 09.00-11.00 uur 

Wo. 21-08-2012 11.00-13.00 uur (herkansing)

Derde Bachelorjaar, Klinische Psychologie 

6. Klinische Psychologie (KP) 

6.1 Doelstelling van het onderwijsprogramma van KP 

De programmagroep Klinische Psychologie verzorgt het onderwijs van de specialisatie 

Klinische Psychologie. De onderwijsdoelstellingen van de programmagroep behelzen: 

a. inzicht verschaffen in de individuele repertoires van gedragsmogelijkheden en 

methoden om deze te onderkennen. 

b. inzicht verschaffen in de fenomenologie van psychopathologie en methoden om deze 

te onderkennen. 

c. inzicht verschaffen in de experimentele designs waarmee klinische fenomenen 

onderzocht kunnen worden. 

d. kennis en vaardigheden leren met betrekking tot de methoden om veranderingen aan 

te brengen in de diverse vormen van psychopathologie. 

e. inzicht verschaffen in de vigerende theorieën over ontstaan, instandhouden van en 

interventies voor deze stoornisssen. 

Om de specialisatie Klinische Psychologie af te ronden is een aantal vakken verplicht (zie 

paragraaf 6.3 en 6.4). Door middel van de keuzevakken kan men de studie een eigen accent 

geven, bijvoorbeeld omdat men zich al vroeg wil voorbereiden op een specifiek werkterrein. 

NB: voor studenten die geïnteresseerd zijn in klinische psychologie bij kinderen 

en jeugdigen, zie de specialisatie Klinische Ontwikkelingspsychologie. 


Het is mogelijk om na afronden van een bachelor Klinische Psychologie de arbeidsmarkt 

op te gaan; in dat geval zal men in aanmerking komen voor functies waar een academische 

opleiding gevraagd wordt. Voor functies in het veld van Klinische Psychologie zal 

echter over het algemeen ook een afgeronde master in de Klinische Psychologie worden 

gevraagd. Bij de beschrijving van de beroepsmogelijkheden wordt daarom uitgegaan van 

een afgerond masterprogramma. 

Er is voor afgestudeerden met Klinische Psychologie als specialisatie een breed scala aan 

beroepsmogelijkheden. Zij kunnen werkzaam zijn als onderzoeker, diagnosticus, hulpverlener, 

docent, preventie- of beleidsmedewerker, of een combinatie daarvan, in tal van 

instellingen. Voor de functies in de hulpverlening (diagnostiek en behandeling van patiënten) 

zijn postmaster behaalde registraties steeds vaker vereist (zie hoofdstuk 4 van 

deze gids of paragraaf 7). Voorbeelden van instellingen waar afgestudeerden terecht kunnen 

komen zijn: 

• universiteiten, onderzoeksinstituten en opleidingsinstituten; 

• de algemene gezondheidszorg, d.w.z. afdelingen en poliklinieken van algemene 

ziekenhuizen, verpleeghuizen en revalidatiecentra; 

• de intramurale geestelijke gezondheidszorg, bijv. psychiatrische ziekenhuizen, PAAZafdelingen 

van algemene ziekenhuizen, crisiscentra en afkickcentra; 

• de ambulante geestelijke gezondheidszorg, bijv. instellingen voor de geestelijke 

gezondheidszorg, zelfstandige psychologenpraktijken, dagcentra, Rutgers Nisso 

Groep, paedologische instituten en bureaus voor studentenpsychologen; 

• personeelsdiensten van bedrijven en organisatie- en adviesbureaus; 

• instellingen van de ministeries van Justitie of Defensie. 

6.3 Onderwijsprogramma derde bachelorjaar KP 


voor Klinische Psychologie. Daarnaast is er een methodologisch vak (Analyse van onderzoeksgegevens) 

en wordt ter afsluiting van de bachelor de bachelorthese geschreven. 

173

174 

Derde Bachelorjaar, Klinische Psychologie Derde Bachelorjaar, Klinische Psychologie 

Om te voldoen aan de eisen van het bachelordiploma, specialisatie Klinische Psychologie, 

zijn de volgende vakken vereist: 

• Basisprogramma Klinische Psychologie, bestaande uit: 

Psychopathologie en psychiatrische classificatie, Internaliserende 

stoornissen: Angststoornissen en Stemmingsstoornissen, 

Persoonlijkheidsstoornissen, Psychologische interventies 1, 

Diagnostiek 1: Psychodiagnostiek, Cognitieve functiestoornisssen 

en psychosen en Werkgroepen Klinische Psychologie 30 ec 

Verder zijn verplicht: 

• Klinische Gespreksvoering 6 ec 

• Analyse van onderzoeksgegevens 6 ec 

• Bacheloronderdeel KP naar keuze 6 ec 

• Bachelorthese 12 ec 

Totaal: 60 ec 

Schematisch ziet een en ander er als volgt uit: 

Psychopathologie en psychiatrische 

classificatie (3) 

Diagnostiek 1: Psychodiagnost. (3) 

Internaliserende stoornissen: 

Angststoornissen (6) 

Semester 1 

Basisprogramma Klinische Psychologie (30 ec) 

Psychologische interventies 1: theorie 

en praktijk (6) 

Internaliserende stoornissen: 

Stemmingsstoornissen (6) 

Werkgroepen Klinische Psychologie 

Cogn. functie 

stoornissen & 

psychosen (3) 

Persoonlijkh. 

stoornissen 

(3) 

Semester 2 

12 ec 18 ec 

1 verplicht vak en 1 keuzevak 1 verplicht vak of keuzevak en bachelorthese 

Analyse v. onderzoeksgegevens (6) of 

Klinische Gespreksvoering (6) 

Psychoanalyse (6) 

Seksuologie (6) 

Somatoforme stoornissen en medische 

psychologie (6) 

Verslaving (6) 

Analyse v. onderzoeksgegevens (6) of 

Klinische Gespreksvoering (6)) 

Psychofarmacologie (6, Brein en Cognitie) 


N.B.: De verplichte vakken zijn dikgedrukt. Studenten die vertraging oplopen tijdens het derde 

jaar kunnen hun bachelorthese schrijven en/of Analyse van onderzoeksgegevens volgen in het 

eerste semester van het jaar daarop. 


Voor informatie over de mogelijkheden voor een honoursbachelorprogramma wordt 

verwezen naar hoofdstuk 3. Voor een specifieke invulling van het honoursprogramma 

bij Klinische Psychologie kan men contact opnemen met de coördinator van het KPhonourstraject, 

dr. M. van der Linden. 


Basisaantekening Psychodiagnostiek-NIP en GZ-aantekening 

Samen met de verplichte vakken in het eerste en tweede jaar en het vak Testconstructie 

(verplicht keuzevak voor studenten in de klinische richtingen) vormen de vakken in de 

specialisatie Klinische Psychologie een voorbereiding voor de Basisaantekening Psychodiagnostiek-NIP 

en de GZ-aantekening. Wie ook de master Klinische Psychologie voltooit, 

komt in principe in aanmerking voor deze aantekeningen. Voor meer informatie 

over de Basisaantekening Psychodiagnostiek-NIP (BAPD) en de GZ-aantekening, zie 

Hoofdstuk 5. 

Accenten binnen Klinische Psychologie 

Binnen de afstudeerrichting Klinische Psychologie is het mogelijk om zelf verschillende 

accenten te leggen. Ben je bijvoorbeeld geïnteresseerd in de verslavingszorg, dan is het 

raadzaam het vak Verslaving in de bachelor te volgen. Let op: indien je het accent op 

de medische psychologie wilt leggen, dan zijn de vakken Somatoforme stoornissen en 

medische psychologie (bachelorvak) en Psychologische interventies 2: variant medische 

psychologie (mastervak) verplicht. 

6.5 Nadere inlichtingen en mentoraat Klinische Psychologie 

Voor inlichtingen over het onderwijs, het plannen van de studie en daaraan verwante 

zaken, en voor algemene inlichtingen over postmaster opleidingen kan men terecht bij 

Kitty Rolf, studieadviseur, kamer 5.05. 

Naast de mogelijkheid om zaken aangaande het onderwijs te bespreken, staat de deur ook 

open voor problemen van meer persoonlijke aard. Kitty Rolf heeft dinsdag, woensdag en 

donderdag spreekuur van 10.30-12.00 en 13.30-14.30 uur. Afspraken voor het spreekuur 

(een kwartier per persoon) kunnen gemaakt worden via het secretariaat van Klinische 

Psychologie (020-525.6810 of per e-mail: kpsecretariaat-fmg@uva.nl). 

6.6 Contactgegevens secretariaat en coördinatoren KP 

Secretariaat: 

Herman Vinckers 5.07 525.6810 H.H.Vinckers@uva.nl 

Sandra Diets 5.07 525.6810 S.Diets@uva.nl 

kpsecretariaat-fmg@uva.nl 

Mentoraat/studieadviseur: 

Drs. Kitty Rolf 5.05 525.6820 C.R.Rolf@uva.nl 

Spreekuren: di-wo-do 10.30-12.00 en 13.30-14.30 uur 

Afspraken verlopen via het secretariaat. 


Dr. Mark Spiering 5.04 525.6816 M.Spiering@uva.nl 

Bachelorthesecoördinator: 

Dr. Marieke Soeter 5.17 525.6874 A.C.Soeter@uva.nl 

Volgens afspraak. 

175

176 

Derde Bachelorjaar, Klinische Psychologie 

Websites: 

http://www.fmg.uva.nl/clinicalpsychology (onderzoek) 

http://www.student.uva.nl/psy (onderwijs) 


Prof. dr. Merel Kindt 

Docenten 




die gevolgd kunnen worden binnen de specialisatie Klinische Psychologie.

Bacheloronderdelen, Klinische Psychologie 

Analyse van onderzoeksgegevens 

Punten 6 ec 

SIS-code 7203BK13VY 

Plaats in het rooster Semester 1, blok 1, semester 2, blok 1 en 2 

Toelatingsvoorwaarden Propedeuse, verplichte cursussen tweede jaar behaald en basisprogramma 

Klinische Psychologie gevolgd 

Docenten dr. K.F.L. Dijk, dr. M. Effting, dr. M. Spiering 

Inlichtingen dr. M. Spiering 

Inhoud 

De cursus heeft twee leerdoelen. (1) Het zelfstandig kunnen opzetten, uitvoeren, analyseren 

en rapporteren van onderzoek. (2) Meer vertrouwd raken met SPSS. Ten aanzien van 

het eerste leerdoel is er lesstof over de verschillende typen van onderzoek, bijvoorbeeld 

kwalitatief/kwantitatief, (quasi-)experimenteel/case control design, fundamenteel/toegepast. 

Sterke en zwakke punten van bepaalde onderzoeksstrategieën worden besproken, 

alsmede concepten als betrouwbaarheid, validiteit, significantie, effectgrootteen power. 

Er is aandacht voor interpretatie van resultaten en de (APA-)vorm van rapportage van 

empirisch onderzoek. Ten aanzien van het tweede leerdoel zullen alle stadia van dataverwerking 

worden toegelicht en geoefend: het maken van een analyseplan, het omzetten 

van ruwe data naar een datafile, controles over de data en manipulaties, het omgaan met 

uitbijters en missende gegevens, het berekenen van onderzoeksresultaten, toetsingsprocedures 

en rapportage van analysen. Er is onder meer aandacht voor variantieanalyse, nietparametrische 

technieken, factoranalyse, regressieanalyse, het omgaan met fysiologische 

data, betrouwbaarheidsanalyse en validiteitsonderzoek. De cursus heeft een praktisch 

karakter. Er zal gewerkt worden met casussen gerelateerd aan klinisch onderzoek en afkomstig 

van huidig onderzoek binnen de programmagroep Klinische Psychologie. 

Onderwijsvorm 

Er zijn zeven colleges en drie analysepractica van twee uur. In de colleges wordt theorie 

afgewisseld met praktijkvoorbeelden en worden opdrachten besproken. Er is wekelijks 

een opdracht, totaal zeven. Twee opdrachten hebben een meer methodologisch karakter, 

vijf opdrachten hebben betrekking op SPSS. 

Toetsvorm 

Toetsing geschiedt door de beoordeling van de zeven opdrachten (70% van het eindcijfer) 

en een multiplechoice tentamen over het boek Analyse van Onderzoeksgegevens 

(30% van het eindcijfer). Voor alle afzonderlijke onderdelen moet een voldoende behaald 

worden. 


• Starreveld, P. A. (Red.). (2009). Verslaglegging van psychologisch onderzoek. Amsterdam: 

Boom. ISBN: 9789047301240 (€25,-). 

• Field, A. (2009). Discovering statistics using SPSS (3rd ed.). London: Sage. ISBN: 

9781847879073 (€54,55). 

• Analyse van Onderzoeksgegevens, samengesteld door (compiled by) Mark Spiering, 

uitgegeven door Pearson Custom Publishing, ISBN: 9781846582509 (€35,50). 

• Totaal aantal te bestuderen bladzijden literatuur: ± 338. 

177

Bacheloronderdelen, Klinische Psychologie Bacheloronderdelen, Klinische Psychologie 


Semester 1 (alleen voor studenten Klinische Psychologie met achterstand) 

Semester 1, blok 1 


Analysepracticum: 

Di. 04-09, 19-09 en 02-10-2012 13.00-15.00 uur zaal G-1.18 

Semester 2 


Groep 1: 

Wo. 06-02-2013 t/m 13-03-2013 11.00-13.00 uur zaal JK1.83 

Di. 19-03-2013 15.00-17.00 uur INIT auditorium 2 


Wo. 06-02-2013 13.00-15.00 uur zaal JK3.91 

Wo. 20-02-2013 09.00-11.00 uur zaal G-1.18 

Wo. 06-03-2013 

Groep 2: 

13.00-15.00 uur zaal JK3.91 

Do. 07-02-2013 t/m 14-03-2013 11.00-13.00 uur zaal JK1.83 

Di. 19-03-2013 15.00-17.00 uur INIT auditorium 2 


Do. 07-02-2013 13.00-15.00 uur zaal DB3.02 

Do. 21-02-2013 13.00-15.00 uur zaal DB3.02 

Do. 07-03-2013 


Groep 1: 

13.00-15.00 uur zaal DB3.02 

Ma. 06-05-2013 t/m 10-06-2013 13.00-15.00 uur zaal GS01A 

M.u.v. di. 21-05-2013 13.00-15.00 uur zaal JKB.25 

Di. 18-06-2013 13.00-15.00 uur zaal JKB.25 


Ma. 06-05-2013 en 03-06-2013 15.00-17.00 uur zaal G-1.18 

M.u.v. di. 21-05-2013 

Groep 2: 

15.00-17.00 uur zaal G-1.18 

Di. 07-05-2013 t/m 11-06-2013 13.00-15.00 uur zaal GS01A 

M.u.v. di. 21-05-2013 13.00-15.00 uur zaal JKB.25 

Di. 18-06-2013 13.00-15.00 uur zaal JKB.25 


Di. 07-05, 21-05 en 04-06-2013 15.00-17.00 uur zaal G-1.18 

Toetsdata 

Di. 23-10-2012 

Wo. 27-03-2013 

Do. 28-03-2013 

Ma. 24-06-2013 

Di. 25-06-2013 

Tijdstippen worden later bekendgemaakt. 


Gedetailleerde instructies volgen in het eerste college. Bij de plaatsingsbrief zit een antwoordstrook 

waarop je je voorkeur voor een groep kunt aangeven. Indeling wordt een 

aantal dagen voor aanvang van de cursus bekendgemaakt. 

Bachelorthese Klinische Psychologie 

Punten 12 ec 

SIS-code 7203BKT12Y 

Plaats in het rooster Semester 1, blok 1, semester 2, blok 2 

Toelatingsvoorwaarden Propedeuse, verplichte cursussen tweede jaar behaald en basisprogramma 


Docenten Diverse docenten 

Inlichtingen dr. A.C. Soeter 

Leerdoel 

Het kunnen maken van een literatuuroverzicht op een specialistisch terrein en het kunnen 

formuleren van een onderzoeksvoorstel gebaseerd op een vraagstelling die aansluit 

bij het literatuuroverzicht. Deelleerdoelen: het kunnen formuleren van een heldere vraagstelling 

op het terrein van de specialisatie. Het kunnen zoeken naar en selecteren van de 

belangrijkste wetenschappelijke literatuur over die vraagstelling. Het kunnen integreren 

en evalueren van de gevonden literatuur in een eigen betoog waarin de vraagstelling 

wordt verantwoord en beargumenteerd beantwoord. Het kunnen toepassen van relevante 

APA-normen. 


De studenten worden door de thesecoördinator bij een begeleider geplaatst en kiezen 

in overleg met de begeleider een onderwerp dat binnen het onderzoeksgebied van de 

begeleider valt. 



moet voldoen en de beoordelingscriteria staan uitgebreid beschreven in het stuk “De 


bij het vak Bachelorthese. De student levert tijdens het traject de volgende producten 

aan: vraagstelling en gevonden literatuur, opzet, eerste versie, eindversie. Bij elk product, 


voorgaande product is verwerkt. De betreffende opleverdata worden direct na de introductiebijeenkomst 





De bachelorthese bestaat uit een literatuuroverzicht gevolgd door een onderzoeksvoorstel. 

Het literatuuroverzicht bevat tussen de 5000 en 6000 woorden en moet gebaseerd 

zijn op circa 15 empirische onderzoeksartikelen. Het literatuuroverzicht wordt gevolgd 

door een zelfstandig leesbaar onderzoeksvoorstel van rond de 1500 woorden (exclusief literatuurlijst). 

Honoursstudenten schrijven een honoursthese van 15 ec, zie de beschrijving 

van het honoursprogramma. 

Onderwijsvorm 

Er is een startbijeenkomst (tweemaal per jaar) met alle studenten die geplaatst zijn voor 

een these. Verder is de begeleiding individueel. Aan het einde is er een presentatie van de 

these aan medestudenten. 

178 179



• Starreveld, P. A. (Red.). (2009). Verslaglegging van psychologisch onderzoek. Amsterdam: 

Boom. ISBN 9789047301240 (€25,-). 

• Handleidingen op Blackboard. 


Ma. 03-09-2012 13.00-15.00 uur zaal JK1.18 

Di. 02-04-2013 11.00-13.00 uur zaal M3.01 

Basisprogramma Klinische Psychologie 

Cognitieve functiestoornissen en psychosen (CFP) 

Punten 3 ec 

SIS-code 7203BK02XY 


Toelatingsvoorwaarden Propedeuse, Onderzoekspracticum en VRT2 

Docent/Inlichtingen dr. S. de Wit 

Inhoud 

De cursus beoogt een grondige kennisverwerving van een belangrijk terrein binnen de 

psychopathologie, de cognitieve functiestoornissen, te bewerkstelligen. Schizofrenie is 

een belangrijk onderwerp: er wordt een overzicht gegeven van de positieve, negatieve en 

‘disorganized’ symptomen die bij deze stoornis horen. Geschiedenis, definiëring, maar 

ook de heden ten dage gehanteerde visie op schizofrenie worden besproken. Ook de neuroanatomie 

en de neurobiologische veranderingen die met schizofrenie gepaard gaan behoren 

hiertoe. De therapeutische mogelijkheden zullen ten slotte ook worden besproken. 

De overige colleges gaan over cognitieve stoornissen die gerelateerd zijn aan de klinische 

neuropsychologie: functionele anatomie en symptomatologie na een CVA. Ook zal er 

aandacht zijn voor onderwerpen als dementie, contusio cerebri en herstelprocessen na 

trauma. 

Onderwijsvorm 

Er zijn twee keer per week colleges met een deels interactief karakter en parallel lopende 

werkgroepen. In deze bijeenkomsten wordt theorie afgewisseld met praktijkvoorbeelden. 

Ook zullen er videodemonstraties zijn. De stof van de bijeenkomsten is, naast de literatuur, 

ook tentamenstof. 

Toetsvorm 

Schriftelijk tentamen over collegestof en literatuur zal bestaan uit open vragen en enkele 

meerkeuze vragen. Zie Blackboard voor meer informatie. Het cijfer wordt pas toegekend 

op het moment dat aan de aanwezigheidsplicht van de werkgroepen in het bijbehorende 

blok is voldaan. 


• Deelman, B., Eling, P., Haan, E. de, Jennekens-Schinkel, A., & Zomeren, E. van 

(Red.). (2004). Klinische neuropsychologie (derde druk). Amsterdam: Boom. ISBN: 

9789053529751 (€57,50 - ± 350 blz). 

• Aanvullende literatuur (± 30 blz.) wordt later bekendgemaakt. 


Ma. 07-01-2013 t/m 28-01-2013 09.00-11.00 uur zaal M3.01 

Di. 08-01-2013 t/m 22-01-2013 09.00-11.00 uur zaal M3.01 

Toetsdatum 

Vr. 01-02-2013 09.00-11.00 uur 

Vr. 26-07-2013 10.00-12.00 uur (herkansing) 


Een week voor aanvang van de cursus is op Blackboard een draaiboek beschikbaar met 

daarin een gedetailleerd programma. 

180 181



Diagnostiek 1: Psychodiagnostiek 

Punten 3 ec 




Docenten dr. T. Schilt, prof. dr. J.H. Kamphuis, drs. L. Boyette 

Inlichtingen drs. L. Boyette 

Inhoud 

Deze cursus omvat een brede, representatieve introductie tot de psychodiagnostiek. Psychodiagnostiek 

wordt geïntroduceerd als een bij uitstek scientist practitioner activiteit die 

vele werkvelden betreft. In de reeks van audiovisueel ondersteunde colleges komt onder 

andere aan bod: de diagnostische cyclus, veelgebruikte instrumenten (bv. gespreksvoering, 

zelfrapportage, observatie), de meest gangbare vraagstellingen en werkwijzen, patroonherkenning, 

rapportage. Qua casuïstiek zal de nadruk in deze cursus liggen op de 

klinische psychodiagnostiek en de neuropsychologische diagnostiek. 

Onderwijsvorm 

Serie hoorcolleges, met aanvullend individuele opdrachten naar aanleiding van casepresentaties; 

tevens een werkgroep. Cases zullen deels via cd-rom dan wel Blackboard 

worden aangeboden. Parallel aan de colleges zijn er werkgroepen. 

Toetsvorm 

Schriftelijk tentamen over collegestof en literatuur, en opdrachten n.a.v. case-presentaties. 

Tentamen (100% van eindbeoordeling) op basis van een combinatie van meerkeuzevragen 

en open vragen. Studenten zullen tevens opdrachten in kleine groepen uitvoeren. 

Voor alle afzonderlijke onderdelen moet een voldoende behaald worden. Het cijfer wordt 

pas toegekend op het moment dat aan de aanwezigheidsplicht van de werkgroepen in het 

bijbehorende blok is voldaan. 


• Luteijn, F., Arrindell, W. A., Deelman, B. G., Kamphuis, J. H., & Vertommen, H. 

(Red.). (2008). Psychologische diagnostiek in de gezondheidszorg. Utrecht: Lemma. 

ISBN: 9789059312500 (€52,50 - ± 200 blz.). 

• Klapper met aanvullende literatuur (± 50 blz.). 


Ma. 24-09-2012 t/m 15-10-2012 13.00-15.00 uur INIT auditorium 1 

Di. 25-09-2012 t/m 16-10-2012 13.00-15.00 uur INIT auditorium 1 

Toetsdatum 

Vr. 26-10-2012 10.00-12.00 uur 



Colleges en werkgroepen zijn verplicht! 


Internaliserende stoornissen: Angststoornissen 

Punten 6 ec 




Docent prof. dr. M. Kindt 

Inlichtingen drs. E. Lith 

Inhoud 

Internaliserende stoornissen (angst- en stemmingsstoornissen) zijn stoornissen waarbij 

vooral het lijden van de persoon zelf centraal staat, dit in tegenstelling tot externaliserende 

stoornissen, waarbij het verstorende effect van het gedrag op de sociale omgeving 

kenmerkend is. Angststoornissen behoren tot de meest voorkomende stoornissen in de 

geestelijke gezondheidszorg. Op het terrein van angst is veel empirisch onderzoek verricht. 

De cursus biedt een overzicht van de vigerende theorieën en onderzoeksmethoden. 

Het raamwerk van de cursus wordt gevormd door de belangrijkste angststoornissen: paniekstoornis, 

agorafobie, sociale fobie, specifieke fobieën, posttraumatische stress-stoornis, 

dwangstoornis en gegeneraliseerde angststoornis. Verder komen de volgende onderwerpen 

aan de orde: fenomenologie, diagnostiek en evidence-based behandelingen. De 

nadruk zal echter liggen op de biologische, leertheoretische en cognitieve verklaringsmodellen 

van de diverse angststoornissen en de experimentele toetsing van deze modellen. 

Onderwijsvorm 

Hoorcolleges (tweemaal per week 2 uur) en parallel lopende werkgroepen. 

Toetsvorm 

Een schriftelijk tentamen met open vragen over collegestof en literatuur. Zie Blackboard 

voor meer informatie. Het cijfer wordt pas toegekend op het moment dat aan de aanwezigheidsplicht 

van de werkgroepen in het bijbehorende blok is voldaan. 


• Literatuurklapper, voor aanvang van de cursus verkijgbaar via de VSPA boekenbalie. 

• Aanvullende literatuur wordt later bekendgemaakt via Blackboard voor aanvang van 

de cursus. 



Di. 04-09-2012 t/m 02-10-2012 09.00-11.00 uur Zuiderkerk 

Let op: het eerste college is op dinsdag 4 september! 

Toetsdatum 

Wo. 10-10-2012 10.00-12.00 uur 


182 183



Internaliserende stoornissen: Stemmingsstoornissen 

Punten 6 ec 




Docent/Inlichtingen dr. K.F.L. Dijk 

Inhoud 

De cursus Stemmingsstoornissen heeft als doel kennis te nemen van de etiologie van 

stemmingsstoornissen en van de factoren die de stoornis in stand houden. Studenten 

leren tijdens de cursus het psychopathologische beeld kennen van onder andere een bipolaire 

stoornis, een depressie en dysthymie. Tijdens de colleges zullen de sociale, cognitieve 

en biologische determinanten aan bod komen en is er aandacht voor bewezen effectieve 

interventies. Naast de focus op stemmingsstoornissen is er in de cursus ruimte voor een 

zogenaamde transdiagnostische benadering waarbij stoornisoverkoepelende processen en 

mechanismen nader worden bestudeerd. 

Onderwijsvorm 

Hoorcolleges (tweemaal per week 2 uur) en parallel lopende werkgroepen. 

Toetsvorm 

Schriftelijk tentamen over collegestof en literatuur. Zie Blackboard voor meer informatie. 

Het cijfer wordt pas toegekend op het moment dat aan de aanwezigheidsplicht van de 

werkgroepen in het bijbehorende blok is voldaan. 


De literatuur bestaat voor 50% uit Depression (Hammen & Watkins, 2008) en voor 50% 

uit andere artikelen en hoofdstukken. Informatie over de referenties van deze artikelen 

en/of een syllabus staat voor aanvang van de cursus op Blackboard. 

• Hammen, C., & Watkins, E. (2008). Depression, (2nd ed.). New York: Psychology 

Press. ISBN 9780415419734 (€24,49 - ± 260 blz.). 

• Artikelen: ± 25 artikelen van gemiddeld 10 pagina’s. 


Ma. 29-10-2012 t/m 26-11-2012 09.00-11.00 uur zaal M3.01 


Toetsdatum 

Di. 04-12-2012 10.00-12.00 uur 



Indeling werkgroepen wordt later bekendgemaakt. Voor informatie over de cursus, zie 

Blackboard. 


Persoonlijkheidsstoornissen 

Punten 3 ec 




Docenten prof. dr. R. Verheul, dr. S. van Linden 

Inlichtingen dr. S. van Linden 

Inhoud 

Met prevalenties van 10-15% in de algemene bevolking en 40-60% in de geestelijke gezondheidszorg 

en verslavingszorg behoren persoonlijkheidsstoornissen tot de meest voorkomende 

psychische stoornissen. Persoonlijkheidsstoornissen gaan gepaard met een hoge 

individuele, maatschappelijke en economische ziektelast. Persoonlijkheidsstoornissen 

mogen zich sinds enkele decennia in een sterk toenemende belangstelling onder wetenschappers 

en behandelaars verheugen. Het wetenschappelijk onderzoek heeft belangwekkende 

nieuwe inzichten opgeleverd in de pathogenese, taxonomie en veranderbaarheid 

van persoonlijkheidsstoornissen. Op basis daarvan verdwijnt het klinisch pessimisme 

omtrent deze doelgroep langzamerhand naar de achtergrond om meer en meer plaats te 

maken voor een visie waarin de behandelmogelijkheden op de voorgrond staan. De cursus 

beoogt een grondige en brede kennisverwerving van de stand van zaken in het wetenschappelijk 

onderzoek naar persoonlijkheidsstoornissen te bewerkstelligen. De volgende 

thema’s staan centraal: fenomenologie, classificatie, pathogenese, veranderbaarheid, en de 

noodzakelijkheid, werkzaamheid en doelmatigheid van behandeling. 

Onderwijsvorm 

Wekelijkse hoorcolleges (vijf colleges van 4 uur en drie colleges van 2 uur), bestaande uit 

powerpointpresentaties en videomateriaal. Plenaire discussie n.a.v. fragmenten uit enkele 

speelfilms. De collegestof is ook tentamenstof, naast de literatuur. Parallel aan de colleges 

zijn er werkgroepen. 

Toetsvorm 

Schriftelijk tentamen over de collegestof en literatuur. Het tentamen bestaat uit multiplechoicevragen 

en open vragen. Het cijfer wordt pas toegekend op het moment dat aan de 

aanwezigheidsplicht van de werkgroepen in het bijbehorende blok is voldaan. 


• Eurelings-Bontekoe, E.H.M., Verheul, R., & Snellen, W. (2009). Handboek persoonlijkheidspathologie. 

Houten: Bohn Stafleu van Loghum. 9789031361120 (€65,95 - ± 400 p.). 


Di. 08-01-2013 t/m 22-01-2013 13.00-17.00 uur zaal M3.01 

Ma. 21-01-2013 15.00-17.00 uur zaal wordt later bekend gemaakt 

Wo. 09-01-2013 09.00-13.00 uur INIT auditorium 1 

Wo. 16-01-2013 en 23-01-2013 11.00-13.00 uur INIT auditorium 1 

Toetsdata 

Wo. 30-01-2013 10.00-12.00 uur 



Aanwezigheid tijdens colleges is verplicht. 

184 185



Psychologische interventies 1: theorie en praktijk 

Punten 6 ec 




Docenten dr. N. Morina en andere docenten 

Inlichtingen dr. N. Morina 

Inhoud 

Deze cursus belicht de belangrijkste theorieën en toepassingen van de hoofdstromingen 

binnen de psychotherapie. Het programma omvat colleges over verschillende settings 

binnen de psychotherapie. Bovendien geeft de cursus een inleiding in het onderzoek naar 

psychotherapie en evalueert de werkzaamheid van de therapeutische aanpak en common 

factors in psychotherapie. De hoofddoelen van deze cursus zijn: 1) kennis van de 

hoofdstromingen in de psychotherapie, 2) klinische toepassingen van psychotherapie en 

3) kennis van specifieke en algemene aspecten van de psychotherapie. 

Onderwijsvorm 

Hoorcolleges, casuspresentaties en discussies. De meeste colleges worden in het Engels 

gehouden, sommige in het Nederlands. Parallel aan de colleges zijn er werkgroepen. 

Toetsvorm 

Schriftelijk tentamen over het boek, de reader en diverse artikelen. Het cijfer wordt pas 

toegekend op het moment dat aan de aanwezigheidsplicht van de werkgroepen in het 

bijbehorende blok is voldaan. 


• Corsini, R. J., & Wedding, D. (2010). Current psychotherapies (9th ed.). Belmont, CA: 

Thomson Brooks/Cole. ISBN: 0840032617 (€50,36 - ± 222 blz.). 

• Aanvullende literatuur middels een reader (± 81 blz.) en diverse artikelen (± 182 blz.), 

die bekend worden gemaakt voor aanvang van de cursus. 



Wo. 31-10-2012 t/m 12-12-2012 11.00-13.00 uur zaal M3.01 

Toetsdatum 

Vr. 21-12-2012 09.00-11.00 uur 



Psychopathologie en psychiatrische classificatie 

Punten 3 ec 




Docent/Inlichtingen dr. A. Noordhof 

Inhoud 

Er wordt een overzicht geboden van de structuur van het vigerende systeem van psychiatrische 

classificatie, de Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders (DSM- 

IV). Aan de hand van casuïstiek zal de praktische toepassing van de DSM worden geillustreerd 

en geoefend. Studenten leren welke kenmerken bij welke syndromen horen 

en oefenen met het herkennen van criteria en het toepassen van DSM-diagnostiek op 

specifieke casusbeschrijvingen. Aan de orde komt verder de historische achtergrond en 

ontwikkeling van de achtereenvolgende versies van de DSM en de ontwikkeling van 

DSM-5. Tot slot wordt er kritisch stilgestaan bij tekortkomingen en maatschappelijke 

consequenties van het classificatiesysteem. 

Onderwijsvorm 

In week 1, 2 en 3 worden vijf hoorcolleges gegeven. Aan de hand van casuïstiek worden de 

studenten vertrouwd gemaakt met de praktische toepassing van de DSM. Parallel aan de 

colleges zijn er werkgroepen. 

Toetsvorm 

Schriftelijk tentamen over collegestof en literatuur (meerkeuzevragen en open vragen). 

Het cijfer wordt pas toegekend op het moment dat aan de aanwezigheidsplicht van de 

werkgroepen in het bijbehorende blok is voldaan. 


• Frances, A. J. (2000). Quick reference to the diagnostic criteria from DSM-IV-TR. 

Washington, DC: American Psychiatric Association. ISBN: 9780890420263 (€32,99 - 

naslagwerk, geen leerstof). 

• Vandereycken, W., Hoogduin, C. A. L., & Emmelkamp, P. M. G. (2008). Handboek 

psychopathologie, deel 1 basisbegrippen, 4e herziene versie. Houten: Bohn Stafleu van 

Loghum. ISBN 9789031353095 (€68,95 - ± 250 blz.). 



Wo. 05-09-2012 en 12-09-2012 11.00-13.00 uur INIT auditorium 1 

Toetsdatum 

Wo. 26-09-2012 12.00-14.00 uur 


186 187



Werkgroepen Klinische Psychologie 



Docent/Inlichtingen drs. E. Lith 

Inhoud 

Parallel aan de verplichte vakken van het basisprogramma van de bachelor Klinische 

Psychologie vindt intensief werkgroeponderwijs plaats, met als zwaartepunt het verdiepen 

van thema’s uit deze basisvakken. Door het gebruik van uiteenlopende werkvormen 

zullen academische vaardigheden als presenteren, discussiëren en kritisch kijken naar 

onderzoek verder worden ontwikkeld. 

Onderwijsvorm 

Wekelijkse bijeenkomsten van drie uur in kleine groepen gedurende het gehele eerste 

semester. Deelnemers leveren zowel gezamenlijk als individueel een actieve bijdrage bij 

uiteenlopende opdrachten. De docent fungeert daarbij als leerprocesbegeleider. 

Toetsvorm 

Je krijgt ‘aan voorwaarden voldaan’ voor de werkgroepen, indien je alle werkgroepen 

aanwezig bent geweest en alle opdrachten hebt ingeleverd. De cijfers van de bijbehorende 

vakken worden pas toegekend wanneer aan de aanwezigheidsplicht voor de werkgroepen 

is voldaan. Dit wordt per blok bekeken. 


Deelnemers van elke groep komen eenmaal per week bijeen, men wordt op woensdagmiddag, 

donderdagochtend of -middag of vrijdagochtend of -middag geplaatst. 


Studiemateriaal van de verplichte vakken. 


Het volgen van dit onderdeel is verplicht voor specialisatiestudenten Klinische Psychologie 

(voltijd). Deeltijd- en aanschuifstudenten kunnen contact opnemen met Kitty Rolf. 

De verplichte vakken die behandeld zullen worden in de werkgroepen zijn: Psychiatrische 

classificatie en psychopathologie, Diagnostiek I: Psychodiagnostiek, Angststoornissen, 

Stemmingsstoornissen, Psychologische interventies I, Cognitieve functiestoornissen en 

psychosen en Persoonlijkheidsstoornissen. Al deze vakken worden gegeven in het eerste 

semester. 

Klinische Gespreksvoering 

Punten 6 ec 


Plaats in het rooster Semester 1, blok 1 en semester 2, blok 1 en 2 

Toelatingsvoorwaarden Propedeuse, tweede studiejaar behaald en basisprogramma Klinische 

Psychologie gevolgd 

Aantal deelnemers max. 12 per groep, er zijn meerdere groepen per blok 

Docent/Inlichtingen drs. H.H. Oberink 

Inhoud 

Het doel van deze cursus is om kennis, inzicht en vaardigheden op te doen die nodig zijn 

voor het voeren van professionele gesprekken in de klinische setting. De cursus bestaat 

uit een theoretisch en een praktijkgericht deel. Steeds zullen wetenschap en praktijk aan 

elkaar gekoppeld worden. Tijdens de vaardigheidstraining worden eerst de reeds geleerde 

vaardigheden (Gesprekspracticum) opgefrist, vervolgens zal aandacht worden besteed 

aan meer gevorderde gespreksvoering. Hiertoe behoren vaardigheden die nodig zijn om 

intakes af te nemen, om cliënten te motiveren en om veranderingsprocessen te faciliteren. 

Daarnaast wordt aandacht besteed aan culturele, ethische en professionele aspecten 

van het werk van psychologen. Middels rollenspelen, oefeningen en opdrachten worden 

kennis, vaardigheden en attitude geïntegreerd. Studenten doorlopen een persoonlijk leerproces 

en maken op basis van feedback en analyses van eigen beeldmateriaal procesverslagen. 

Observeren, feedback geven en reflecteren zijn vaardigheden die hierbij specifiek 

aandacht zullen krijgen. De cursus is een voorbereiding op de beroepsuitoefening van de 

psycholoog in brede zin. De ontwikkelde vaardigheden zijn tevens nodig voor verdere 

ontwikkeling van therapeutische en diagnostische vaardigheden (o.a. Psychologische 

interventies 2, Practicum klinische psychodiagnostiek, mastervakken met een klinisch 

praktijkdeel en de stage). 

Onderwijsvorm 

Literatuurstudie. Gemeenschappelijke hoorcolleges en vaardigheidstrainingen in kleine 

groepen. 

Toetsvorm 

Beoordeeld worden de theoretische kennis (35% van het eindcijfer), communicatieve 

vaardigheden (50% van het eindcijfer), reflectieverslag (15% van het eindcijfer). Professioneel 

gedrag en attitude worden ook beoordeeld, maar hiervoor wordt geen cijfer gegeven. 

Meer informatie hierover is te vinden in de cursusmap. Behalve een voldoende beoordeling 

voor de theorie en de vaardigheden zijn aanwezigheid bij alle vaardigheidstrainingen 

en een voldoende voor professionaliteit en attitude nodig om te kunnen slagen voor de 

cursus. 


• Geldard, K., & Geldard, D. (2005). Practical counselling skills. Basingstoke: Palgrave. 

ISBN: 9781403945136 (€32,17 - ± 150 blz.). 

• Lang, G., & Molen, H. T. van der (2008). Psychologische gespreksvoering. (14de of 

overeenkomstige druk, inclusief DVD). Barneveld: Nelissen. ISBN: 9789024418114 

(€33,50 - ook gebruikt bij het Gesprekspracticum, ± 40 blz., overig naslagwerk). 

• Artikelen (± 140 blz.. 

• Voordat de cursus begint, wordt de cursusmap (± 60 blz.) op Blackboard geplaatst. In 

deze cursusmap zijn opgenomen het rooster van de cursus en alle informatie over de 

toetsing en de organisatie. 

188 189



Semester 1 (alleen voor studenten Klinische Psychologie met achterstand) 


Ma. 03-09-2012 09.00-12.00 uur zaal GS01A (hoorcollege) 



Wo. 05-09-2012 t/m 24-10-2012 09.00-17.00 uur zaal JKB.18 (werkgroep 1) 

Vr. 07-09-2012 t/m 26-10-2012 09.00-17.00 uur zaal JKB.18 (werkgroep 2) 

Semester 2 


Ma. 04-02, 25-02 en 18-03-2013 09.00-11.00 uur zaal JKB.25 (hoorcollege) 

Wo. 06-02-2013 t/m 20-03-2013 09.00-17.00 uur zaal JK1.27(werkgroep 1) 

Do. 07-02-2013 t/m 21-03-2013 09.00-17.00 uur zaal JK1.27 (werkgroep 2) 

Do. 07-02-2013 t/m 21-03-2013 09.00-17.00 uur zaal JKB.22 (werkgroep 3) 

Vr. 08-02-2013 t/m 22-03-2013 09.00-17.00 uur zaal JK1.27 (werkgroep 4) 



Ma. 29-04, 27-05 en 17-06-2013 09.00-11.00 uur zaal JKB.25 (hoorcollege) 

Wo. 08-05-2013 t/m 19-06-2013 09.00-17.00 uur zaal JKB.22 (werkgroep 1) 

Wo. 08-05-2013 t/m 19-06-2013 09.00-17.00 uur zaal JK1.27 (werkgroep 2) 

Do. 02-05-2013 t/m 20-06-2013 09.00-17.00 uur zaal JKB.22 (werkgroep 3) 





Klinische gespreksvoering is een intensieve cursus. Er zijn tweemaal hoorcolleges en vaardigheidstoetsen 

op maandag. Voor de vaardigheidstrainingen kunnen studenten na ontvangst 

van de plaatsingsmail middels een antwoordstrook hun voorkeur aangeven voor 

een van de dagen waarop de vaardigheidstrainingen plaatsvinden. De indeling wordt in 

de week voor aanvang van de cursus bekendgemaakt. 

Psychoanalyse: De stand van zaken 

Punten 6 ec 




Toelatingsvoorwaarden Propedeuse, tweede studiejaar behaald en basisprogramma Klinische 

Psychologie 

Docent/Inlichtingen dr. W.J. Gomperts 

Inhoud 

Psychoanalyse gaat eigenlijk iedereen aan, want mensen begrijpen betekent een idee hebben 

van wat jezelf en anderen vanbinnen drijft en bezielt. Maar mensen zijn vaak vreemdeling 

in de eigen binnenwereld en dat kan het moeilijk maken om een bevredigende plek 

in de buitenwereld in te nemen. 

Op de universiteit hoor je nogal eens 1) psychoanalyse is een pseudowetenschap, 2) op 

grond van deze pseudowetenschap zijn behandelingen ontwikkeld die niet werkzaam zijn 

en 3) voor psychoanalyse komen alleen de ‘worried well’ in aanmerking, dat wil zeggen 

patiënten die in feite niets mankeren. Als je het met deze drie uitspraken niet eens bent, 

dan is deze cursus een aanrader. En mochten deze uitspraken precies weergeven wat je 

toch al dacht, dan is deze cursus bijna een verplichting. 

In de cursus worden de verschillende psychoanalytische persoonlijkheidstheorieën en 

behandelvormen in historisch perspectief belicht. De literatuur is eerst op inleidend niveau. 

Daarna wordt over dezelfde onderwerpen verdiepende literatuur bestudeerd. Op 

die manier raakt de cursist gaandeweg meer vertrouwd met de psychoanalytische concepten, 

theorieën en behandelvormen. Vervolgens gaat de aandacht uit naar speciale actuele 

onderwerpen: gehechtheid, emotieregulatie en mentaliseren, persoonlijkheidsorganisaties 

(neurose, borderline, narcisme), indicatiestelling, psychoanalyse en wetenschap, en 

transculturele psychoanalyse. De literatuur wordt in twee deeltentamens getoetst en er 

wordt ook een paper geschreven. De cursus wordt geïllustreerd met personen uit twee 

speelfilms. 

Onderwijsvorm 

Werkgroep. 

Toetsvorm 

Deeltentamens tijdens cursus: twee toetsen (tellen beide voor 33%) en paper (33%). Voor 

alle afzonderlijke onderdelen moet een voldoende behaald worden. 



Diverse hoofdstukken uit Nederlandse en Engelstalige (hand)boeken en artikelen uit 

wetenschappelijke en vaktijdschriften (± 640 blz.). De literatuurlijst wordt kort voor het 

begin van de cursus onder de cursisten verspreid. 


Ma. 04-02-2013 t/m 25-03-2013 11.00-13.00 uur zaal JK1.90 



Aanwezigheid tijdens de werkgroep is verplicht. 

190 191


Seksuologie 

Punten 6 ec 


Plaats in het rooster Semester 1, blok 2 en semester 2, blok 1 


Docent/inlichtingen dr. M. Spiering 

Inhoud 

Zou het keuzevak Seksuologie niet verplicht moeten zijn voor iedere psycholoog? Seks 

heeft namelijk voor veel mensen een hoge prioriteit en is vaak van grote invloed op de 

kwaliteit van leven. Seksuologie wordt gedefinieerd als de wetenschappelijke interdisciplinaire 

studie van seksualiteit (seksualiteit is alles wat het geslachtsverkeer betreft). Seks 

is een emotie waarin denken, voelen en handelen verweven zijn en wordt beschouwd 

vanuit een biopsychosociaal perspectief. In deze interdisciplinaire cursus wordt een overzicht 

geboden van de seksuologie. De nadruk zal liggen op somatische en psychologische 

aspecten van seksuele problemen, maar ook seksuele gezondheid. Het interdisciplinaire 

karakter van de seksuologie wordt tot uitdrukking gebracht door een maximale integratie 

van medische en psychologische kennis. Hierdoor kan wederzijds begrip bevorderd 

worden; er kan inzicht en begrip ontstaan voor mogelijkheden en grenzen van de afzonderlijke 

disciplines. Ten aanzien van de hulpverlening kan een optimaal model van 

diagnostiek, behandeling en preventie worden aangeboden. Leerdoelen: kennis van de 

somatische, psychologische, relationele, maatschappelijke en culturele aspecten van seksueel 

functioneren en disfunctioneren; kennis over de invloed van ziekte, medisch en 

psychologisch handelen op seksueel functioneren; inzicht in eigen normen, waarden en 

attitudes en het effect daarvan op beroepsgedrag; kennis en elementaire vaardigheden op 

het gebied van de epidemiologie van seksuele stoornissen/problemen en de seksuologische 

hulpverlening. 

Onderwijsvorm 

Hoorcolleges (14 x 2 uur). Er zijn zeven verplichte gastcolleges, onder voorbehoud: 1) 

seksuele anatomie en fysiologie, 2) seksuele ontwikkeling van kinderen en jongeren, 3) 

vrouwelijke disfuncties, 4) mannelijke disfuncties, 5) transseksualiteit, 6) fMRI van de 

seksuele respons, 7) daders van seksueel geweld. De overige zeven colleges zijn niet verplicht. 

Hiervan zijn er vijf interactief en over het boek. In één college, door studenten 

georganiseerd, wordt de stof actief toegepast middels een debat, film plus discussie of anders. 

In het laatste college worden vragen met betrekking tot het tentamen beantwoord. 

Toetsvorm 

Schriftelijk tentamen met zeven vragen over de collegestof (de zeven verplichte gastcolleges) 

en dertien vragen over het boek. 


• Gijs, L., Gianotten, W., Vanwesenbeeck, I., & Weijenborg, P. (2009). Seksuologie. 

Tweede, herziene druk. Houten: Bohn Stafleu van Loghum. IBSN: 9789031351879 

(€ 91,95 - ± 584 blz.). 



Wo. 31-10-2012 t/m 12-12-2012 11.00-13.00 uur zaal M1.03 

Do. 01-11-2012 t/m 13-12-2012 11.00-13.00 uur zaal M1.03 


Ma. 04-02-2013 t/m 18-03-2013 15.00-17.00 uur Kriterion 


Toetsdata 

D0. 20-12-2012 10.00-12.00 uur 

Do. 28-03-2013 19.00-21.00 uur 

Di. 08-07-2013 10.00-12.00 uur (herkansing) 


Er wordt gebruik gemaakt van Blackboard. Informatie over aparte inschrijving voor het 

tentamen volgt bij aanvang van de cursus. Alleen ingeschrevenen voor de cursus kunnen 

deelnemen aan het (her)tentamen. Studenten van andere universiteiten moeten een 

UvA-collegekaartnummer hebben; de aanmelding als bijvakstudent bachelor Psychologie 

loopt via Studielink. Aanmelden voor de cursus verloopt voor hen via de Onderwijsbalie 

Psychologie. Inschrijven is mogelijk tot en met 10 augustus voor semester 1, blok 2 en tot 

en met 11 januari 2013 voor semester 2, blok 1. 

192 193


Somatoforme stoornissen en medische psychologie 

Punten 6 ec 



Toelatingsvoorwaarden Propedeuse, tweede studiejaar behaald en basisprogramma 


Aantal deelnemers min. 8, max. 25 

Docenten dr. J.A. Bosch, drs. H.H. Oberink, dr. G.M. de Boo, 

dr. S. van Linden 

Inlichtingen dr. J.A. Bosch 

Inhoud 

De cursus beoogt een grondige en brede kennisverwerving over de bijdragen van de psycholoog 

aan de somatische gezondheidszorg in de eerste lijn, de transmurale zorg en 

de ziekenhuizen. Patiënten met somatische klachten, waar psychologen veelvuldig mee 

werken, kunnen grofweg in twee groepen worden ingedeeld: patiënten met chronische 

ziekten en patiënten met ‘functionele’ klachten, d.w.z. klachten waar geen medische verklaring 

voor wordt gevonden. Onder deze laatste categorie valt ook een belangrijke groep 

As-I stoornissen: de somatoforme stoornissen. 

Het eerste deel van de cursus zal zich richten op de psychologische factoren die een rol 

spelen bij chronische somatische aandoeningen zoals cardiovasculaire ziekten, kanker, diabetes 

mellitus (suikerziekte) en auto-immuunziekten. Hierbij zal onder andere basiskennis 

worden bijgebracht over de somatische pathologie van deze aandoeningen. Chronisch 

zieke mensen hebben een verhoogde kans op psychische problemen, wat in de hand kan 

worden gewerkt door zowel biologische, sociale als psychologische factoren die samenhangen 

met de ziekte en de medische behandeling. De patiënt wordt geconfronteerd met 

veel situaties die algemeen gelden als zeer stressvol, zoals het krijgen van een diagnose, 

het leren omgaan met lichamelijke beperkingen en pijn, het verlies van autonomie en een 

gedwongen aanpassing aan nieuwe leefomstandigheden, en soms ook het voorbereiden 

op een levenseinde. Het tweede deel van de cursus zal ingaan op de diagnostiek, verklaringen 

en behandelwijzen van medisch onverklaarde syndromen, zoals het chronisch vermoeidheidssyndroom 

en fybromyalgie, en van As-I stoornissen, zoals hypochondrie en 

de conversiestoornis. Verder zullen de studenten gedurende vier gesprekspractica oefenen 

met gesprekstechnieken gericht op de diagnostiek en behandeling van de somatoforme 

symptomen en psychische problematiek in de somatische gezondheidszorg. Deelnemers 

dienen een casusbeschrijving van een somatoforme stoornis te schrijven. 

Onderwijsvorm 

Hoorcolleges, literatuurstudie, gespreksvaardigheidstraining, het schrijven van een casus 

en paper. De voorgeschreven literatuur en hoorcolleges zullen slechts deels overlappen; 

dit is omdat de hoorcolleges vooral tot doel hebben inzicht te verwerven in de dagelijkse 

klinische praktijk en het lopende onderzoek op het gebied van de medische psychologie. 

Hiervoor zullen een aantal vooraanstaande gastsprekers worden uitgenodigd. Een 

consequentie is dat literatuurstudie deels autonoom zal worden uitgevoerd. De hoorcolleges 

zullen worden afgewisseld met werkgroepcolleges die een sterk interactief karakter 

hebben en waarbij gesprekstechnieken worden getraind. Elke student dient een paper te 

schrijven over een onderwerp dat nauw verband houdt met de behandeling van somatoforme 

aandoeningen. Het onderwerp van de paper moet vooraf worden goedgekeurd 

door de docent. 

Toetsvorm 

Een schriftelijk tentamen over collegestof en literatuur vindt in de zevende week van de 

cursus plaats. Het tentamen bestaat uit meerkeuze- en open vragen. De module wordt 

afgesloten met het schrijven van een paper. Het eindcijfer voor de cursus bestaat voor 70% 

uit het cijfer behaald voor het tentamen en voor 30% uit het cijfer dat behaald is voor de 

paper. Voor alle afzonderlijke onderdelen moet een voldoende behaald worden. Aanwezigheid 

tijdens de bijeenkomsten is noodzakelijk om te kunnen slagen voor de cursus. 


Worden bekendgemaakt bij aanvang van de cursus. 



Do. 07-02-2013 t/m 07-03-2013 11.00-13.00 uur zaal GS01A 

Do. 14-03-2013 t/m 28-03-2013 11.00-15.00 uur zaal GS01A 

Toetsdata 

Di. 19-03-2013 09.00-11.00 uur 



Het onderdeel Somatoforme stoornissen is verplicht voor studenten die in de masterfase 

het accent willen leggen op Medische Psychologie, tevens is het een verplichte ingangseis 

voor Psychologische interventies 2: variant medische psychologie. 

194 195

196 

Bacheloronderdelen, Klinische Psychologie 

Verslaving: Theorie en behandeling 

Punten 6 ec 



Toelatingsvoorwaarden Propedeuse, tweede studiejaar en basisprogramma Klinische 

Psychologie 


Docent/Inlichtingen dr. B.J. Verschuere 

Inhoud 

Deze cursus biedt 1) een staalkaart van onderzoek en theorieën met betrekking tot verslaving, 

en 2) een inleiding tot de behandeling van verslaving. De cursus beoogt bewustwording 

van de individuele en maatschappelijke impact van verslavingsproblemen en wil 

inzicht bijbrengen in de belangrijkste neurobiologische, leertheoretische en cognitieve 

modellen met betrekking tot etiologie en instandhouding van verslaving. Aan het eind 

van deze cursus zul je tevens kennis hebben van kwetsbaarheidsfactoren en zicht hebben 

op de organisatie van de verslavingszorg, de beschikbare behandelingen en het empirisch 

gehalte van deze behandelingen. In het kader van een opdracht zul je inzichten met betrekking 

tot alcohol- en drugsmisbruik zelf toepassen op andere vormen van verslaving. 

Onderwijsvorm 

Theorie: hoorcolleges, gastcolleges, eigen presentaties van studenten. 

Behandeling: gastcolleges, oefensessies. 

Toetsvorm 

Schriftelijk tentamen (essayvragen, 65%), paper (20%), groepspresentatie (15%). Voor alle 

afzonderlijke onderdelen moet een voldoende behaald worden. 


• Selectie van hoofdstukken uit: Franken, I., & Brink, W. van den (2009). Handboek 

Verslaving. Utrecht: De Tijdstroom (€55). 

• Aanvullende literatuur (artikelen en boekhoofdstukken), beschikbaar gesteld via 

Blackboard. 

• Inhoud van de hoorcolleges, beschikbaar gesteld via Blackboard. 

• Totaal aantal te bestuderen bladzijden literatuur: ± 500. 


Ma. 04-02-2013 t/m 18-03-2013 13.00-15.00 uur zaal GS01A 


Toetsdatum 

Di. 26-03-2013 11.00-13.00 uur 

Herkansing zomer 2013, datum wordt later bekendgemaakt. 


Aanwezigheid tijdens de hoorcolleges is verplicht.

Derde Bachelorjaar, Psychologische Methodenleer 

7. Psychologische Methodenleer 


Zowel psychologisch onderzoek als de toepassing van wetenschappelijke kennis in de 

psychologische praktijk berusten op methodologische overwegingen en overtuigingen. 

Het is dan ook onmogelijk om wetenschappelijk onderzoek op waarde te kunnen schatten 

zonder een gedegen methodologische kennis. Iedere student die afstudeert aan een 

wetenschappelijke opleiding moet daarom bekend zijn met basisconcepten uit de methodologie. 

De programmagroep Psychologische Methodenleer verzorgt het methodologisch 

onderwijs dat verplicht is voor alle studenten Psychologie (Statistiek, Grondslagen van de 

Psychologie, Methoden van Onderzoek). Voor studenten die bijzonder geïnteresseerd zijn 

in methodologische problemen en voor studenten die een inhoudelijke studie willen aanvullen 

met een meer gedegen methodologische opleiding, verzorgt de programmagroep 

de specialisatie Psychologische Methodenleer. 

De algemene doelstelling van het onderwijs is het aanleren van een kritische en analytische 

houding ten opzichte van psychologisch onderzoek. Dit komt op verschillende manieren 

tot uiting. Door het blootleggen van veel gemaakte fouten in empirisch onderzoek 

en het aantonen van inconsistenties in theoretische redeneringen proberen methodologen 

onderzoekers attent te maken op de vele valkuilen van psychologisch onderzoek. Deze 

houding is gericht op de verbetering van het psychologisch onderzoek en de praktijkvoering. 

In de tweede plaats ontwikkelen methodologen nieuwe methoden, technieken 

en bewijsvoeringen. Zo worden bijvoorbeeld modellen ontwikkeld voor de simultane 

analyse van responsen en reactietijden en modellen voor de analyse van strategieën die 

kinderen gebruiken op rekentaken. Ook wordt onderzocht aan welke criteria psychologische 

tests moeten voldoen om gemiddelden tussen groepen te kunnen vergelijken (denk 

bijvoorbeeld aan verschillen tussen etnische groepen op IQ-tests). Een andere nieuwe 

techniek waaraan aandacht wordt besteed is testafname via de computer, waarbij de inhoud 

van de test adaptief is en wordt afgestemd op het antwoordpatroon van degene die 

de test maakt. In de derde plaats zijn er theoretische problemen die zo algemeen zijn dat 

zij in andere onderdelen van de psychologie nauwelijks aan de orde komen, maar wel door 

methodologen worden bestudeerd. Bijvoorbeeld: wat is de status van psychologische begrippen 

zoals algemene intelligentie, extraversie of attitudes? Bestaan die eigenschappen 

echt of moeten ze beschouwd worden als theoretische constructies, die weliswaar nuttig 

zijn voor het voorspellen van studiesucces en het selecteren van sollicitanten, maar verder 

geen enkele aanspraak kunnen maken op de werkelijkheid? Zulke algemene vragen bevinden 

zich op het snijvlak van psychologie en filosofie en worden in de empirisch georienteerde 

psychologie enigszins verwaarloosd. In de methodologie worden zij diepgaand 

behandeld. 

In het onderwijs dat verplicht is voor alle studenten wordt methodologie behandeld op 

inleidend niveau. In de specialisatie wordt dieper ingegaan op de verschillende aspecten 

van de methodenleer. Wanneer het derde jaar met succes is afgerond zijn er twee 

mogelijkheden voor verdere specialisatie in de Methodenleer: òf men volgt de éénjarige 

aansluitmaster, òf men kiest voor de tweejarige Research Master. 


Het is mogelijk om na afronden van een bachelor met specialisatie Psychologische Methodenleer 

de arbeidsmarkt op te gaan. In dat geval zal men in aanmerking komen voor 

functies waarvoor een academische opleiding gevraagd wordt. Met een bachelor PML 

heeft men kennis van de belangrijkste onderzoeksmethoden en data-analysetechnieken, 

maar geen praktische ervaring met zelfstandig uitgevoerd empirisch onderzoek. Er valt 

te denken aan een baan in de (wetenschaps-)journalistiek, data-analyse afdelingen van 

onderzoeksbureaus, en dergelijke. Voor functies in het veld van Psychologische Metho- 

197

198 

Derde Bachelorjaar, Psychologische Methodenleer Derde Bachelorjaar, Psychologische Methodenleer 

denleer zal echter over het algemeen een afgeronde master Methodenleer worden gevraagd. 

Bij de beschrijving van de beroepsmogelijkheden worden daarom hieronder ook 

de beroepsmogelijkheden na het afronden van een masterprogramma besproken. 

Met de aansluitmasterspecialisatie PML heeft men een meer uitgebreide kennis van de 

belangrijkste onderzoeksmethoden en data-analysetechnieken en praktische ervaring met 

het doen van onderzoek en het publiceren erover. Deze afgestudeerden komen voornamelijk 

terecht in onderzoeksfuncties. Deze functies zijn niet beperkt tot de methodenleer, 

maar zijn verspreid over de gehele psychologie en diverse andere wetenschapsgebieden. 

Enkele voorbeelden van functies die door methodologen worden vervuld zijn: 

- Methodologischadviseur, bijv. ophetgebiedvanonderwijsresearch,psychodiagnostiek, 

research management. 

- Praktijkgericht onderzoeker in het bedrijfsleven, o.a. bij testuitgevers, de researchafdeling 

van banken, bureaus voor marktonderzoek en opiniepeiling. 

- Beleidsmedewerker bij overheid en subsidiegevers. 

- Zelfstandig gevestigd onderzoeker. 

7.3 Onderwijsprogramma derde bachelorjaar PML 

In het derde bachelorjaar worden vakken gevolgd die de kern vormen van de Psychologische 

Methodenleer en ter afsluiting van de bachelor moet verslag worden gedaan van een 

literatuuronderzoek naar een methodologisch onderwerp: de bachelorthese. 

Het eerste semester wordt geheel gevuld met het Basisprogramma PML. Dit basisprogramma 

bestaat uit vier cursussen die ieder weer bestaan uit modules van een week. In de 

eerste cursus ‘Basisvaardigheden Wiskunde, Statistiek & Programmeren’ wordt de wiskundige 

en statistische kennis opgehaald die in de eerste twee jaar is opgedaan. Dit zorgt 

ervoor dat alle gevorderde cursussen met voldoende achtergrondkennis kunnen worden 

gevolgd. Verder komt voor het eerst programmeren aan bod. Deze technische vaardigheid 

is nodig om later modellen te passen en analyses uit te voeren met het programma 

R, dat SPSS vervangt. In het gedeelte ‘Grondslagen van de Methodologie’ wordt verder 

voortgebouwd op de grondslagen uit het tweede jaar. De aandacht zal vooral uitgaan 

naar het meten van psychologische eigenschappen en processen en het trekken van valide 

conclusies op basis van deze metingen. De cursus ‘Algemene Latente Variabele Modellen’ 

richt zich in eerste instantie op de moeizame relatie tussen de waargenomen score van een 

persoon op een test (b.v. extraversie, intelligentie) en de ‘ware’ positie van de persoon op 

zo’n principieel niet waarneembare (latente) variabele. Daarna wordt aandacht besteed 

aan de geavanceerde statistische analyse van de resultaten van empirisch onderzoek voor 

metrische (continue) variabelen. De belangrijkste psychometrische modellen worden behandeld. 

Verder worden analysetechnieken besproken die aansluiten op de variantieanalyse 

die in het 2e jaar is behandeld. Het gaat hierbij om een uitbreiding van univariate 

naar multivariate analyses. Het basisprogramma wordt afgesloten met de cursus ‘Controverses’. 

In deze cursus komen methodologische controverses aan bod die gedurende de 

eerste twee jaar niet of slechts zijdelings aan de orde zijn gekomen. Verschillende gastsprekers 

lichten toe waarom zij bepaalde methodologische of inhoudelijk psychologische 

onderzoekslijnen in positieve of negatieve zin controversieel vinden. 

In het tweede semester worden de wetenschapstheoretische en de meer technische lijnen 

verder uitgewerkt. In de cursus LISREL wordt een analysetechniek geïntroduceerd voor 

niet-experimenteel onderzoek: Structural Equation Modelling. Daarna volgt een cursus 

over de multivariate analyse van kwalitatieve (discrete) variabelen (ADMA). Naast de 

verplichte bachelorthese kan in dit tweede semester een keuze gemaakt worden uit het 

overige onderwijsaanbod van PML of uit onderdelen van andere programmagroepen. 

Samengevat ziet het derde jaar er als volgt uit: 


8 wkn 8 wkn 4 wkn 8 wkn 8 wkn 4 wkn 

12 ec 12 ec 6 ec 12 ec 12 ec 6 ec 

LISREL (6) Bachelorthese (9-12) 

Basisprogramma PML (30) Network Analysis ADMA 

(6) (3) 


(6) 

J&DM (6) 


(6) 

Noot: verplichte cursussen zijn grijsgekaderd en vetgedrukt 

Eerste semester: Basisprogramma PML (30 ec) 

Verplichte onderdelen 

- Basisvaardigheden Wiskunde, Statistiek & Programmeren (6 ec) 

- Grondslagen van de Methodologie (6 ec) 

- Algemene Latente Variabele Modellen (12 ec) 

- Controverses (6 ec) 

Tweede semester: Verdieping PML (30 ec) 

Verplichte onderdelen 

- Bachelorthese (9 of 12 ec) 

- ADMA (Applied Discrete Multivariate Analysis) (3 ec) 

- LISREL (6 ec)* 

Keuzeonderdelen 

- Judgement and Decision-Making (6 ec) 

- Network Analysis (6 ec)* 

- Testconstructie (6 ec) 

- Onderdelen uit andere studierichtingen (max. 6 ec) 

* Cursussen aangeduid met * worden in het Engels gegeven. 




Psychologische Methodenleer kan men contact opnemen met de coördinator van het 

PML-honourstraject, dr. P. Koele. 


Studieadvisering Psychologische Methodenleer 

Dr. Pieter Koele, kamer 2.18, telefoon 525.6881, is onderwijscoördinator van de programmagroep. 

Bij hem kan men terecht met vragen en problemen rond het onderwijs- en 

studieprogramma. 

Coördinatie basisprogramma Methodenleer 

Prof. dr. Han van der Maas, kamer 2.07, H.L.J.vanderMaas@uva.nl, coördineert het basisprogramma 

in het eerste semester van het derde bachelorjaar. Bij hem kan men terecht 

met vragen over het basisprogramma. 

Mentoraat Psychologische Methodenleer 

De studenten die Psychologische Methodenleer als specialisatie kiezen of die Methodenleer 

met een andere specialisatie willen combineren, nemen deel aan het mentorensysteem. 

Zij krijgen een medewerker van de programmagroep als mentor, met wie ze drie 

of vier keer per jaar de voortgang en planning van de studie kunnen bespreken. Het is de 

199

200 

Derde Bachelorjaar, Psychologische Methodenleer 

bedoeling dat de gesprekken onnodige vertraging van de studie voorkomen, de juiste vakkenkeuze 

bevorderen en dat eventuele problemen in het onderwijsprogramma van PML 

worden gesignaleerd. Studenten die nog geen mentor hebben, kunnen zich aanmelden bij 

het secretariaat PML, kamer2.05. 

7.5 Contactgegevens secretariaat en coördinatoren PML 

Secretariaat 

Mw. W.H.M. van Osch, kamer 2.05, tel. 020-525.6870, mlsecretariaat-fmg@uva.nl 


Dr. P. Koele, kamer 2.18, tel. 020-525.6881, P.Koele@uva.nl 

Websites 

Http://www.student.uva.nl/psy 

Http://www.fmg.uva.nl/psychologicalmethods/ 


Prof. dr. H.L.J. van der Maas, kamer 2.07, tel. 020-525.6678, H.L.J.vanderMaas@uva.nl 

Voor contactgegevens van de docenten van PML en een overzicht van hun interessegebieden: 



die gevolgd kunnen worden binnen de specialisatie Psychologische Methodenleer.

Bacheloronderdelen, Psychologische Methodenleer 

Overzicht Basisprogramma PML 

Punten 30 ec 

Plaats in het rooster Semester 1, periode 1, 2 en 3 


Docent Diverse docenten Methodenleer 

Inlichtingen H.L.J.vanderMaas@uva.nl 

Leerdoel 

Het doel van het basisprogramma Psychologische Methodenleer is om een goede basiskennis 

van de algemene methodologie en de psychometrie te krijgen. Er wordt dieper in 

gegaan op de grondslagen en controverses in de methodologie en je leert hoe modellen 

kunnen worden gebruikt om psychologische eigenschappen en processen te beschrijven. 

Naast theoretische kennis ontwikkel je ook technische vaardigheden in het toepassen van 

modellen en het beschrijven en presenteren van methodologische onderwerpen. 

Inhoud 

Het basisprogramma PML, verplicht voor bachelor studenten Psychologische Methodenleer, 

bestaat uit vier onderdelen waarin deze kennis en vaardigheden aan bod komen (zie 

voor een inhoudelijke beschrijving van het curriculum de aparte cursusbeschrijvingen). 

Het programma begint met een introductieweek waarin studenten de medewerkers, medestudenten 

maar ook zichzelf beter leren kennen. Er zal aandacht worden besteed aan 

curriculum, carrièreperspectieven en studievaardigheid, studiekeuze en studieplanning 

in het verleden en de toekomst. 

Onderwijsvorm 

Hoorcolleges, werkcolleges, computerpractica en werkgroepen waarin opdrachten worden 

gemaakt of referaten worden gehouden. Het programma wordt afgesloten met een 

symposium waarbij alle studenten een eindpresentatie geven. 

Toetsvorm 

Opdrachten, tentamen en take-home tentamen. Het cijfer wordt per programmaonderdeel 

gegeven en is een gewogen gemiddelde. Zie voor toetsdata de aparte cursusbeschrijvingen. 


Artikelen en/of hoofdstukken die voorafgaand aan ieder programmaonderdeel bekend 

worden gemaakt. 


De onderdelen bestaan uit onderwijsweken die als volgt zijn opgebouwd: 

Maandag: nieuwe stof en bijbehorende opdrachten worden uitgedeeld. 

Dinsdag: nieuwe stof lezen en bijbehorende opdrachten maken. 

Woensdag: college van 9:00-11:00, werkgroep van 11:00-13:00 uur, opdracht inleveren. 

Donderdag: nieuwe stof lezen en bijbehorende opdrachten maken. 

Vrijdag: college van 9:00-11:00, werkgroep van 11:00-13:00 uur, kleine opdracht. 

Maandag: college van 9:00-11:00, werkgroep van 11:00-15:00 uur, opdracht inleveren. 

Zie voor exacte tijden en locaties de aparte cursusbeschrijvingen op de volgende pagina’s. 


De cursussen kunnen afzonderlijk gevolgd worden door studenten van andere richtingen. 

201

Bacheloronderdelen, Psychologische Methodenleer Bacheloronderdelen, Psychologische Methodenleer 

Basisprogramma PML 

Basisvaardigheden Wiskunde, Statistiek & Programmeren 

Punten 6 ec 

SIS-code 7203BM23XY 

Plaats in het rooster Semester 1, periode 1 




Leerdoel 

Om dieper inzicht te krijgen in de grondslagen van de methodologie en de psychometrie 

is een bepaalde hoeveelheid voorkennis van wiskunde en statistiek nodig. In deze cursus 

wordt de benodigde kennis aan de hand van praktische opdrachten opgehaald. 

Inhoud 

Bij de module ‘Wiskunde’ komen de volgende onderwerpen aan bod: limieten, continuïteit 

van functies, differentiëren en integreren, exponentiele functies en de natuurlijke 

logaritme, matrixalgebra. Deze kennis stelt je in staat om van de meeste formules die je 

in de literatuur tegenkomt te begrijpen wat ze betekenen. 

Bij de module ‘Statistiek’ komt het volgende aan bod: verzamelingen, axioma’s, kansrekening, 

ongelijkheden, random variabelen, kansverdelingen, centrale limietstelling, wet 

van de grote aantallen, schattingen toetsingstheorie. Met deze kennis krijg je een beter 

inzicht in de achtergrond van het toetsen van hypotheses en het opstellen van modellen. 

Bij de module ‘R’ komen de volgende onderwerpen aan bod: vectoren en matrices, functies, 

if/else statements, looping, lists en indexering, simpele analyses uitvoeren. R is een 

programmeertaal die bedoeld is om analyses uit te voeren. In de toegepaste methodenleer 

vakken wordt bijna uitsluitend gebruik gemaakt van R en niet meer van SPSS. 

Onderwijsvorm 

Hoorcolleges gevolgd door practica waar computeropdrachten worden gemaakt. 

Toetsvorm 

Opdrachten en tentamen. Het cijfer is een gewogen gemiddelde van opdrachten (1/3) en 

tentamen (2/3). 


Artikelen en/of hoofdstukken beschikbaar via Blackboard. 


Ma. 03-09-2012 10.00-17.00 uur zaal DB2.21 

Wo. 05-09-2012 09.00-17.00 uur zaal DB2.21 

Vrij. 07-09-2012 t/m 05-10-2012 09.00-13.00 uur zaal DB2.21 

Ma. 10-09-2012 t/m 08-10-2012 09.00-15.00 uur zaal DB2.21 

Wo. 12-09-2012 t/m 03-10-2012 09.00-13.00 uur zaal DB2.21 

Toetsdatum 

Wo. 10-10-2012 10.00-13.00 uur zaal DB2.21 


Grondslagen van de Methodologie 

Punten 6 ec 






Leerdoel 

In deze cursus maak je kennis met de wetenschapstheoretische achtergrond van de methodologie, 

met de nadruk op het meten van psychologische eigenschappen en het trekken 

van conclusies over deze eigenschappen. 

Inhoud 

Bij de eerste module ‘Meten’ komen de volgende onderwerpen aan bod: meettheorie, 

meetniveaus en meetmodellen. Het meten van psychologische eigenschappen is een lastige 

aangelegenheid waarover verschillende theorieën bestaan. Meten is veel complexer en 

controversiëler dan inleidende boeken doen voorkomen. 

Bij de tweede module ‘Weten’ komen de volgende onderwerpen aan bod: het inductieprobleem, 

causale inferentie en Bayesiaanse inferentie. Hierbij is de centrale vraag: ‘wanneer 

kunnen we concluderen dat hypotheses voldoende zijn ondersteund?’. 

Bij de derde module ‘Validiteit’ komen de volgende onderwerpen aan bod: verschillende 

interpretaties van validiteit volgens verschillende testtheorieën en validiteit in de praktijk. 

Hierbij is de centrale vraag: ‘hoe bepalen we of scores op vragenlijsten en vaardigheidstests 

daadwerkelijk de aangenomen onderliggende psychologische eigenschap meten?’. 

Onderwijsvorm 

Hoorcolleges gevolgd door werkgroepen waarin opdrachten worden gemaakt, discussies 

worden gevoerd en referaten worden gehouden. Studenten bereiden de colleges en werkgroepen 

voor door de stof te lezen en korte opdrachten hierover te maken. 

Toetsvorm 

Schrijfopdrachten en take-home tentamen. Het cijfer is een gewogen gemiddelde van 

opdrachten (1/3) en tentamen (2/3). 







202 203



Algemene Latente Variabele Modellen 

Punten 12 ec 



Toelatingsvoorwaarden Propedeuse, Onderzoekspracticum en VRT-2. 

Basisvaardigheden Wiskunde, Statistiek & Programmeren 



Leerdoel 

Psychometrische modellen worden gebruikt om psychologische eigenschappen en processen 

te beschrijven. In deze cursus maak je kennis met de belangrijkste modellen en leer je 

wat verschillende modellen met elkaar gemeen hebben. Verder ga je deze kennis praktisch 

toepassen door de modellen te passen op echte data. 

Inhoud 

Bij de eerste module ‘Latente Klasse Modellen’ komen de volgende onderwerpen aan bod: 

exploratieve en confirmatieve latente klasse analyse, multigroep analyse en praktische 

toepassingen. 

Bij de tweede module ‘Factor Analyse’ komen de volgende onderwerpen aan bod: het 

lineaire factormodel, parameter schattingen, latente regressie en model selectie. 

Bij de derde module ‘Item Respons Theorie’ komen de volgende onderwerpen aan bod: 

verschillende dichotome IRT-modellen, informatie functie, model fit, differentieel item 

functioneren, polytome modellen, samenhang met factoranalyse. 

Bij de vierde module ‘Gevorderde Modellen’ worden de onderwerpen uit de voorgaande 

onderdelen uitgebreid en veralgemeniseerd. 

Onderwijsvorm 

Hoorcolleges gevolgd door computerpractica of werkgroepen waarin opdrachten worden 

gemaakt, discussies worden gevoerd en referaten worden gehouden. Studenten bereiden 

de colleges en practica voor door de stof te lezen en korte opdrachten hierover te maken. 

Toetsvorm 

Opdrachten en tentamen. Het cijfer is een gewogen gemiddelde van opdrachten (1/3) en 

tentamen (2/3). 







Toetsdatum 

Vrij. 21-12-2012 10.00-13.00 uur zaal DB2.21 


Controverses 

Punten 6 ec 



Toelatingsvoorwaarden Propedeuse, OP, VRT-2 en Grondslagen van de Psychologie 

Docent Dr. D. van Eck 

Inlichtingen D.vanEck@uva.nl 

Leerdoel 

Het doel van deze cursus is (nadere) kennis en inzicht opdoen van centrale theoretische 

vraagstukken in de psychologie. De cursus bouwt voort op kennis en inzichten opgedaan 

tijdens de 2e-jaars cursus Grondslagen van de Psychologie. 

Inhoud 

Voor de psychologie relevante wetenschapsfilosofische vraagstukken worden gerelateerd 

aan centrale kwesties uit de cognitiefilosofie. Een kwestie waar we, bijvoorbeeld, nader 

op in zullen gaan betreft de relatie tussen psychologische (en neurowetenschappelijke) 

verklaringen enerzijds en opvattingen over de geest en de relatie hiervan met het brein, 

lichaam en de (rest van de) fysische wereld anderzijds. Door het analyseren van dit soort 

kwesties maak je uitgebreid kennis met, onder andere: psychoneuraal reductionisme; 

soorten wetenschappelijke verklaringen (waaronder functionele, mechanistische en dynamische 

verklaringen); verklaringsniveaus; het lichaam-geest probleem; de Extended 

Mind hypothese en het internalisme/externalisme debat in de cognitiefilosofie; en problemen 

met betrekking tot het wetenschappelijk verklaren van bewustzijn. 

Onderwijsvorm 

Hoorcolleges, discussies. Aanwezigheid verplicht. 

Toetsvorm 

Schrijfopdrachten (50%) en een eindpresentatie (50%). 


• Dooremalen, H., De Regt, H., & Schouten, M. (2008). Exploring humans: An 

introduction to the philosophy of the social sciences (pp. 528). Amsterdam: Boom. ISBN: 

9789085062264 (circa € 37,-). 

• De Regt, H., Dooremalen, H., & Schouten, M. (2010). Stof tot denken: Filosofische 

aspecten van brein en bewustzijn (pp. 255). Amsterdam: Boom. ISBN: 9789085068495 

(circa € 23,75). 

• Aanvullende literatuur (nog bekend te maken). 





204 205


ADMA 

Applied Discrete Multivariate Analysis 

Punten 3 ec 




Docent Drs. M. Engels-Freeke 

Inlichtingen M.Engels-Freeke@uva.nl 

Leerdoel 

Het leren toepassen van statistische technieken op frequentie-data. 

Inhoud 

In deze cursus wordt de analyse van multivariate frequentie-data in de vorm van kruistabellen 

behandeld. Aan de orde komen onder ander de chi-kwadraat toets, odds ratios, 

twee- en drie-dimensionale kruistabellen, het log-lineaire model, het logit-model, stapsgewijs 

toetsen van log-lineaire modellen, maten voor associatie en overeenstemming. Het 

gebruik van de technieken wordt geïllustreerd in SPSS. Er zijn 5 opdrachten die een/twee 

maal per week worden ingeleverd. 

Onderwijsvorm 

Hoorcolleges en computeroefeningen (combinatie handrekening en SPSS). 

Toetsvorm 

Computeropdrachten (50%) en tentamen met 5 open vragen (50%). 


Literatuur beschikbaar via Blackboard. 


Di. 02-04-2013 t/m 23-04-2013 11.00-13.00 uur zaal DB2.21 

Do. 04-04-2013 t/m 18-04-2013 11.00-13.00 uur zaal DB2.21 

Toetsdata 

Do. 25-04-2013 11.00-13.00 uur zaal DB2.21 

Bachelorthese Psychologische Methodenleer 


SIS-code 7203BMT9XY of 7203BMT12Y 

Toelatingsvoorwaarden Basisprogramma PML 

Docent Alle docenten van de programmagroep 

Leerdoel 

9 ec: het kunnen maken van een literatuuroverzicht op een specialistisch terrein. Deelleerdoelen: 

het kunnen formuleren van een heldere vraagstelling op het terrein van de 

specialisatie. Het kunnen zoeken naar en selecteren van de belangrijkste wetenschappelijke 




12 ec: het kunnen formuleren van een onderzoeksvoorstel gebaseerd op een vraagstelling 

die aansluit bij het literatuuroverzicht. 

Inhoud 

De programmagroep biedt een aantal onderwerpen aan. Deze zijn te vinden op Blackboard 

onder Stage en These Methodenleer. 


Studenten nemen contact op met de docent van het onderwerp van hun keuze. De werkwijze 

bij het tot stand komen van de Bachelorthese, de eisen waaraan de these moet 

voldoen en de beoordelingscriteria staan uitgebreid beschreven op Blackboard. De student 

levert tijdens het traject de volgende producten op: vraagstelling en gevonden literatuur, 

opzet, eindversie, verbeterde eindversie. Bij elk product, behalve het eerste, geeft 

de student schriftelijk aan hoe de feedback van de docent op het voorgaande product is 

verwerkt. De betreffende opleverdata worden direct na de introductiebijeenkomst schriftelijk 

vastgelegd in een thesecontract. Na ondertekening van het thesecontract volgt altijd 

een beoordeling, die dus ook onvoldoende kan zijn. De cursus wordt afgesloten met een 

presentatie van de these aan medestudenten. 


De basisvariant (9 ec) van de Bachelorthese is een literatuuroverzicht van tussen de 5000 

en 6000 woorden. Het literatuuroverzicht moet gebaseerd zijn op circa 15 empirische onderzoeksartikelen. 

Bij de uitgebreide variant (12 ec) wordt het literatuuroverzicht gevolgd 

door een zelfstandig leesbaar onderzoeksvoorstel van rond de 1500 woorden (exclusief 

literatuurlijst). 



Amsterdam: Boom. ISBN 9789047301240. Kosten circa € 25,- 

• Bachelorthese Psychologie 9 en 12 ec. Blackboard. 

Onderwijsvorm 

Individueel. 

Aanmelden 

Aanmelden via SIS. Daarna neemt men contact op met de betreffende docent. 

206 207


Judgement and Decision-Making/Beslissen en Beoordelen 

Punten 6 ec 


Plaats in het rooster Semester 2, period 1 

Aantal deelnemers Max. 12, met voorrang voor studenten PML en B&C 

Toelatingsvoorwaarden Propedeuse & Onderzoekspracticum 

Docent Dr. P. Koele 

Inlichtingen P.Koele@uva.nl 

Leerdoel 

Het geven van een overzicht van het vakgebied der psychologische besliskunde (JDM) 

door het behandelen van onderzoek dat sinds de vijftiger jaren is uitgevoerd bij het bestuderen 

van de (ir)rationaliteit van de menselijke informatieverwerking in onzekere situaties. 

Inhoud 

JDM onderzoek wordt gekenmerkt door een formele benadering van het beschrijven van 

beslisgedrag. Vaak wordt feitelijk gedrag vergeleken met normatief correcte modelvoorspellingen, 

waarbij dan blijkt dat dat gedrag suboptimaal/irrationeel is. Aan de andere 

kant staat de ecologische validiteit van die normatieve modellen ter discussie, en kan 

betoogd worden dat simpele informatieverwerkingsprocessen welzeker efficiënt kunnen 

zijn, en wellicht tot op zekere hoogte ook rationeel. Deze schijnbaar conflicterende gezichtspunten 

worden in de cursus nader uitgewerkt. 

De volgende onderwerpen worden behandeld: Subjectieve waarschijnlijkheid; Overconfidence; 

Utiliteitsmodellen en Prospect theory; Snelle en zuinige heuristieken; Informatieverwerkingsmodellen; 

Multi-attribute utility theory (MAUT); Brunswiks Lensmodel; 

Diagnostische besliskunde; Psychometrische besliskunde. 

Onderwijsvorm 

Wekelijks colleges (op maandag), zeven opdrachten met Powerpointpresentaties van studenten 

(op vrijdag). Aanwezigheid verplicht. 

Toetsvorm 

Gebaseerd op de beoordelingen voor de opdrachten/presentaties en de eindtoets over het 

boek. De eindtoets bestaat uit vijf (5) open vragen waarvan er naar eigen keuze vier (4) 

moeten worden beantwoord. 


• Newell, B. R., Shanks, D., & Lagnado, D. (2010). Straight choices: The psychology 

of decision making (pp. 264). Hove, UK: Psychology Press. ISBN 9781841695891 

(Paperback). € 27,99. Also available in e-Book and Hardcover. 



Vr. 08-02-2013 t/m 22-03-2013 09.00-11.00 uur zaal DB2.21 

Toetsdatum 

Do. 28-03-2013 09.00-11.00 uur zaal DB2.21 


Deze cursus is met name geschikt voor studenten met belangstelling voor cognitieve en 

mathematische psychologie, dus vooral voor studenten Brein en Cognitie en PML. 

208 209


LISREL 

Credits 6 ec 




Prerequisites Basisprogramma PML 

Lecturer Dr. C.V. Dolan 

Information C.V.Dolan@uva.nl, www.ssicentral.com 

Objectives 

The aim of this course is to introduce the student to the theory and practice of LISREL 

(Linear Structural Relations) modeling, and to instruct students in actually carrying out 

LISREL modeling using the LISREL program. The LISREL model comprises a large 

number of specific statistical models, such as multiple and multivariate regression, pathmodels, 

factor models, longitudinal models, and certain random effects models. The 

LISREL program can be used to test specific hypotheses concerning the linear relationships 

between variables. These relationships may be specified among observed variables 

(e.g., in linear regression, or path models) and/or latent variables (latent regression). 

In addition such linear relationships are used to link observed variables to latent variables. 

The possibility to investigate hypotheses concerning the relationship among latent 

variables is very useful, as most psychological theory is formulated in terms of latent 

variables, i.e., hypothetical constructs. Multi-group analyses and LISREL models including 

structured means will also be discussed. 

Summary 

During this course the specification of a variety of linear statistical models as LISREL 

models will be discussed. The emphasis is on hands-on experience in model specification, 

and on the interpretation of results. Technicalities are limited to mainly elementary 

matrix algebra and the decomposition of variance, as is carried out in simple regression 

analysis. In fact, all models can be interpreted in terms of simple regression analysis. The 

student will practice model specification and the interpretation of results in weekly assignments. 


Lectures and practical sessions. 

Assessment 

Weekly assignments (50%) and a final assignment (50%). 

Literature 

To be announced on Blackboard. 

Lesson Dates 

Mon.04-02-2013 through 25-03-2013 13.00-15.00 hrs. room JK1.18 

Thu. 07-02-2013 through 28-03-2013 13.00-15.00 hrs. room G-1.18 


The practicals consist mainly of specifying and fitting models in the student version of 

the LISREL program (free to download http://www.ssicentral.com/lisrel/downloads. 

html). Course is taught in English. LISREL is also taught on a master level. In that course 

the objectives and requirements are higher. 

Literatuurtentamen Psychologische Methodenleer 

Punten 3, 6 of 9 ec 

SIS-code 7203LM00XY, 7203LM01XY of 7203LM02XY 

Plaats in het rooster Op elk gewenst moment 

Toelatingsvoorwaarden Basisprogramma Methodenleer 


Leerdoel 

Verbreding en verdieping van kennis en inzicht van thema’s en onderwerpen in de methodenleer 

door bestudering van literatuur. 

Inhoud 

De student bepaalt in overleg met de docent de inhoud van een literatuurtentamen. Per 

ec moet op een hoeveelheid literatuur (gemiddelde moeilijkheid) van 140 pagina’s worden 

gerekend. De inhoud heeft betrekking op de methodenleer voor zover deze niet overeenkomt 

met de inhoud van een ander onderdeel van het onderwijsprogramma. 

Onderwijsvorm 

Individueel. Studenten nemen contact op met de docent die zich bezighoudt met het 

onderwerp van hun keuze. Het tentamen kan gedurende het hele jaar worden afgelegd. 

Toetsvorm 

In overleg met de docent. 

Bijvoorbeeld een literatuurverslag of een mondeling tentamen. 

210 211

212 

Bacheloronderdelen, Psychologische Methodenleer 

Network Analysis 

Credits 6 ec 




Prerequisites Propedeuse & Onderzoekspracticum 

Lecturers Dr. D. Borsboom & dr. L.J. Waldorp 

Information D.Borsboom@uva.nl, L.J.Waldorp@uva.nl 

Objectives 

To teach students how to construct and analyze networks. 

Summary 

Networks are everywhere. The World Wide Web is a network of websites connected by 

hyperlinks; your circle of friends and their circles of friends define a social network; and 

the perplexing connectivity of neurons in your brain makes up what is perhaps the most 

impressive network of all. Despite the ubiquity of networks in nature, the systematic 

analysis of network structures is of a relatively recent date. This type of analysis turns on 

the identification of different types of networks (for instance the “small world” structure 

typical for social networks) and the determination of dynamic processes that run on these 

networks (for instance the spread of a virus through a small world network). This course 

teaches students how to construct, analyze, and visually represent different kinds of networks, 

with special attention to causal networks as used in statistical analysis. 


Lectures and practicals. 

Assessment 

Weekly assignments (35%) and take-home exam (65%). 

Literature 

Literature will be made available via Blackboard. 

Lesson Dates 

Tue. 05-02-2013 through 26-03-2013 13.00-15.00 hrs. room DB2.21 

Fri. 08-02-2013 through 15-03-2013 13.00-15.00 hrs. room DB3.02 

Thu. 28-03-2013 13.00-15.00 hrs. room DB3.02 


The deadline for the take-home exam is 28-03-2013. 


Course is taught in English, and is accessible to exchange students. 

Research Master Psychology Cursusbeschrijvingen 


Punten 6 ec 

SIS-code 7203BM09VY 

Plaats in het rooster Semester 1 en 2, periode 2 


Docent Nog niet bekend 

Inlichtingen 

Leerdoel 

mlsecretariaat-fmg@uva.nl 

Psychologische tests professioneel kunnen gebruiken en kennismaking met methoden 

van testconstructie. 

Inhoud 

Het onderwijs bestaat uit het volgen van hoorcolleges en het maken van opdrachten. 

In de hoorcolleges komen de volgende onderwerpen aan de orde: soorten psychologische 

tests, soorten testgebruik, methoden van testontwikkeling, onderzoek naar normen, 

betrouwbaarheid en validiteit van tests, evaluatie van tests en sites over psychologische 

tests. De opdrachten bestaan uit het beschrijven van specifieke problemen en mogelijke 

oplossingen bij testgebruik en testconstructie en het rapporteren over testbeoordelingen. 

Onderwijsvorm 

Hoorcolleges en opdrachten. 

Toetsvorm 

Opdrachten en tentamen. Het eindcijfer is een gewogen gemiddelde van tentamen en 

opdrachten. Beide moeten met minimaal een 6 beoordeeld zijn. 


• Cohen, R. J., & Swerdlik, M. E. (2010). Psychological testing and assessment (7th ed., pp. 

704). McGraw-Hill Higher Education. ISBN 978-0-07-122037-8, € 55,95. 

• Testhandleiding. Verkrijgbaar bij het secretariaat PML, kamer 2.05. Borg € 10,- 


Semester 1 

Wo. 12-12-2012 t/m 23-01-2013 09.00-11.00 uur Zuiderkerk 

Vr. 14-12-2012 13.00-15.00 uur zaal M3.01 

Vr. 21-12-2012 13.00-15.00 uur Zuiderkerk 

Vr. 11-01-2013 t/m 25-01-2013 13.00-15.00 uur zaal M3.01 

Tentamen 

Wo. 30-01-2013 

Semester 2 

9.00-11.00 uur IWO rood 

Vr. 24-05-2013 t/m 21-06-2013 9.00-11.00 uur zaal A 

Wo. 29-05-2013 t/m 26-06-2013 

Tentamen 

9.00-11.00 uur zaal A 

Vr. 28-06-2013 13.00-15.00 uur USC Sporthal 2 

Herkansing 

Wo. 21-08-2013 9.00-11.00 uur IWO geel 

213

214 

Bacheloronderdelen, Psychologische Methodenleer

Derde Bachelorjaar, Algemene Informatie 

8. Sociale Psychologie 


Het vakgebied van de sociale psychologie is het gedrag van mensen in hun sociale verbanden. 

Gedragingen, meningen en oordelen worden beïnvloed door de impliciete en expliciete 

aanwezigheid van andere individuen. In de sociale psychologie worden theorieën 

over deze invloed ontwikkeld en wordt gewerkt aan inzichten en methodieken om kennis 

op dit terrein toe te passen. 

De specialisatie Sociale Psychologie heeft de volgende doelen: 

• kennis van de voornaamste onderwerpen uit de sociale psychologie, 

• vaardigheid in de belangrijkste methoden en technieken die in de sociale psychologie 

gehanteerd worden, 

• vaardigheid in het onderkennen en analyseren van sociaal-psychologische problemen 

in de praktijk, 


van de sociale psychologie. 

In het basisonderwijs wordt met name aandacht besteed aan sociale waarnemingsprocessen, 

emoties, attitudes en gedrag, en intergroepsprocessen. Een aantal maatschappelijke 

thema’s wordt zowel fundamenteel-theoretisch als in toegepaste zin beschouwd. Kortom, 

zowel de vraag ‘hoe komt het’ als de vraag ‘wat kunnen we eraan doen’ komt aan bod in 

het onderwijsprogramma. 

Drie voorbeelden: 

a) Attitudevorming en -verandering. Hoe komen mensen tot een evaluatief oordeel over 

maatschappelijke ontwikkelingen, over zichzelf en over andere personen? Wat is de rol 

van emoties? Wat zijn de consequenties van inzichten op dit gebied voor voorlichting, 

reclame en interventietechnieken? 

b) Zelf-regulatie speelt een belangrijke rol bij problematisch gedrag. Agressie is een 

voorbeeld, andere voorbeelden zijn verslaving en eetstoornissen. Wat is de rol van 

cognitie hierbij en hoe moeten we zelf-regulatie problemen begrijpen? 

c) Intra- en intergroepsverhoudingen. Hoe komt stereotypering en discriminatie tot stand 

en waarom zijn deze verschijnselen zo moeilijk uit te roeien? Er wordt ingegaan op zowel 

mogelijke verklaringen aan de hand van waarnemings-, emotie- en attitudetheorieën, 

als op praktische oplossingen van deze maatschappelijke problemen. Bij voorkeur 

worden oplossingen verankerd in sociaal-psychologische theorieën. De toegepaste 

kant (oplossingen als voorlichting, positieve actieprogramma’s en dergelijke) wordt 

gekenmerkt door een meer probleemgeoriënteerde benadering. 

In het onderwijs komt een breed scala van benaderingen aan bod, variërend van gecontroleerde 

laboratoriumexperimenten tot surveytechnieken. Het beoogde eindresultaat is dat 

men in staat is zelfstandig onderzoek uit te voeren, onderzoek kritisch te evalueren en onderzoek 

te relateren aan maatschappelijke problemen en vice versa. Voorts wordt binnen 

de specialisatie Sociale Psychologie, door middel van het “Social Skills Lab”, onderwijs 

gegeven in een groot aantal sociale vaardigheden (interviewtechnieken, vergadertechnieken, 

gesprekstraining, etc.). 


Het is mogelijk om na afronden van een bachelor Sociale Psychologie de arbeidsmarkt op 

te gaan; in dat geval zal men in aanmerking komen voor functies waar een academische 

opleiding gevraagd wordt. Voor functies in het veld van Sociale Psychologie zal echter 

over het algemeen ook een afgeronde master in de Sociale Psychologie worden gevraagd. 

Bij de beschrijving van de beroepsmogelijkheden wordt daarom uitgegaan van een afgerond 

masterprogramma. 

215

216 


Men is sociaal psycholoog na het behalen van de Master Psychologie waarin men heeft 

voldaan aan de eisen van de specialisatie Sociale Psychologie. De specialisatiemogelijkheden 

in de master bouwen voort op de keuzes die men in het derde jaar van de bachelor 

heeft gemaakt. De specialisatie Sociale Psychologie biedt veel beroepsmogelijkheden 

naast de academische. Sociaal-psychologen kunnen in organisaties en instituten terecht 

als onderzoeksmedewerker (marketing, survey-onderzoek). Ook ziet men sociaal-psychologen 

in toegepaste gebieden als beleids- en bestuurskundig onderzoek. Voorts komen 

sociaal-psychologen terecht in beleids- en adviesfuncties, met name op het gebied van 

voorlichting, reclame en interventies. Tenslotte zijn er op het gebied van sociale vaardigheden 

(interviewen, selectiegesprekken, personeelsevaluatie, etc.) arbeidsmogelijkheden 

als trainer op dit gebied. In het studiejaar 2012-2013 wordt informatie over beroepsmogelijkheden 

gegeven via de website van de programmagroep. Tot die tijd ligt bij het secretariaat 

van de specialisatie een vacatureklapper ter inzage om op ideeën te komen over de 

beroepen die men kan uitoefenen als sociaal-psycholoog. Ook de stages op Blackboard 

kunnen een idee geven van de verschillende beroepsperspectieven als sociaal psycholoog. 

8.3 Onderwijsprogramma derde bachelorjaar Sociale Psychologie 

In het laatste bachelorjaar worden vakken aangeboden die de basis vormen van de sociale 

psychologie. In het eerste semester volgt men een verplicht programma, in het tweede 

semester is er meer keuzevrijheid. Men kiest dan 18 ec uit een aanbod van zes SP vakken. 

Semester 1 

8 weken (12 ec) 8 weken (12 ec) 4 weken (6) 

Presentatievaardigheden 

Sociale Cognitie (6) 

Interpersoonlijke, Intra- & 

Intergroepsproc. (6) 

Attitudes en Beïnvloeding (6) 

Algemene Emotieleer (6) 

Werkgroep Sociale Psychologie 

Cross-Cultural Psychology (6) 3 

Social Skills Lab: Interviewpract. 2/3 (6) 

Semester 2 

8 weken (12 ec) 12 weken (18 ec) 

Cross-Cultural Psychology (6) 

Psychologie van de religie & 

spiritualiteit (6) 

Social Skills Lab: Leidinggeven; 

effectieve gesprekstechnieken 2 (6) 


Sociale Beïnvloeding (6) 

Motivatie (6) 

Social Skills Lab: Interviewpracticum 2 (6) 

Social Skills Lab: Leidinggeven; effectieve 

gesprekstechnieken 2 (6) 

SPO (6) 

Noot 1. Verplichte cursussen zijn grijsgekaderd en vetgedrukt. 

Noot 2. Voor afronding bachelor tellen maximaal 6 ec van SSL! Eventuele overige ec kunnen 

als tweedejaarskeuzevak of als extra vak meetellen! 

Noot 3. Deze vakken zijn alleen bedoeld voor studenten die na het derde bachelorjaar nog 

een SP vak missen. Zij kunnen in het eerste semester gebruik maken van dit aanbod. 

Ook is het mogelijk één vak (6 ec) te volgen bij een andere specialisatie. In dat geval kiest 

men dus twee vakken uit het aanbod van zes SP vakken. Ter afsluiting van de bachelor 

wordt een bachelorthese geschreven. In het stroomschema hierboven staat welke vakken 

worden aangeboden in het 1e en 2e semester. Hierbij moet worden aangetekend dat dit 

stroomschema geldt voor mensen die op schema lopen. Voor degenen die – om wat voor 

reden dan ook – achterstand hebben opgelopen, geldt dat zij contact kunnen opnemen 

met de studieadviseur (sponderwijscoordinator-fmg@uva.nl) voor een aangepaste plan- 

ning van hun bachelorprogramma. Dit geldt voor iedereen die bij de start van de specialisatie 

Sociale Psychologie nog niet het volledige 2e studiejaar (inclusief 12 ec keuzepunten!) 

heeft afgerond. 

Ingangseisen bachelorthese 

Bij de start van de bachelorthese mag men maximaal 9 ec studieachterstand hebben. 

Indien er sprake is van een grotere achterstand dient deze eerst weggewerkt te worden. 

Voor deze studenten is het ook mogelijk de bachelorthese in het eerste semester te doen. 




Sociale Psychologie kan men contact opnemen met Micheal Vliek, de onderwijscoördinator, 

Sociale Psychologie. 


Studieadvisering Sociale Psychologie 

Voor studieadvies en inlichtingen met betrekking tot de specialisatie Sociale Psychologie 

kan men zich wenden tot de studieadviseur van de programmagroep Michael Vliek: 

sponderwijscoordinator-fmg@uva.nl). Inloopspreekuur zal nog nader bekend gemaakt 

worden. 

Mentoraat Sociale Psychologie 

Het mentoraat bij Sociale Psychologie wordt op individuele basis geregeld al naar gelang 

de behoefte van studenten. Onderwerp van gesprek met een mentor kunnen zijn: 

de voortgang van de studie, de studieplanning, advisering over stage- en werkstukmogelijkheden, 

verwijzing en beroepsmogelijkheden, en eventuele problemen die kunnen 

optreden tijdens de studie. Het doel van het mentoraat is studenten te helpen bij de keuze 

van een optimaal studietraject en het voorkomen van studievertraging. In overleg met de 

mentor bepaalt men de frequentie van de afspraken. In principe fungeert de onderwijscoördinator 

(Michael Vliek) Sociale Psychologie als mentor. Echter, op verzoek zijn ook 

andere docenten als mentor beschikbaar. 

8.5 Contactgegevens secretariaat en coördinatoren SP 

Secretariaat: 

Ho-Jung Mulder, kamer 4.10 525.6890 spsecretariaat-fmg@uva.nl 

Karin Couvret, kamer 4.10 525.6890 

Studieadviseur & Onderwijscoördinator 

Michael Vliek 525.6892 sponderwijscoordinator-fmg@uva.nl 

Spreekuur: wordt nog nader bekend gemaakt. 

Website: 


http://www.fmg.uva.nl/socialpsychology 


Prof.dr. J. van der Pligt 

Docenten 




die gevolgd kunnen worden binnen de specialisatie Sociale Psychologie. 

217

Bacheloronderdelen, Sociale Psychologie 

Basisprogramma SP: 

Algemene informatie 

Overzicht 

Het basisprogramma Sociale Psychologie wordt gevormd door een aantal verplichte cursussen 

in het eerste semester van het derde jaar. Het programma begint voor iedereen in 

september met een training presentatievaardigheden. In de eerste twee blokken zijn er 

verder per blok twee theoretische cursussen, die worden ondersteund door werkgroepen 

en een practicum. In het derde (korte) blok is er het meer praktijkgeoriënteerde vak Sociaal 

Psychologisch Onderzoek. 

A. Presentatie van de sociale psychologie 

Presentatie van de Sociale Psychologie bestaat uit twee onderdelen. Ten eerste een kennismaking 

met de programmagroep. Verschillende leden van de programmagroep verzorgen 

presentaties over actuele onderzoeksthema’s binnen het onderzoek aan de programmagroep. 

Daarnaast wordt de eerste van de in totaal twee presentatietrainingen 

gegeven. In deze training van de presentatie van de sociale psychologie staat het overtuigend 

presenteren centraal. Het doel van een dergelijke presentatie is om het publiek 

over te halen de zienswijze van de spreker over te nemen. De tweede presentatietraining 

wordt gegeven aan het begin van de Bachelorthese. Het gaat er dan om wetenschappelijke 

informatie begrijpelijk over het voetlicht te brengen. (Zie Bachelorthese). 

Dit onderdeel vindt plaats in de eerste week van het academisch jaar. Het volgen van dit 

onderdeel is verplicht voor studenten die Sociale Psychologie als specialisatie hebben. Er 

is voor dit onderdeel sprake van verplichte aanwezigheid en studenten moeten een presentatie 

voorbereiden en geven. 


Ma. 03-09-2012 11.00-17.00 uur GebJ/K, zaal 105 en studio’s Social Skills Lab. 

Wo. 05-09-2012 12.00-17.00 uur Studio’s Social Skills Lab. 

Vr. 07-09-2012 10.00-17.00 uur Studio’s Social Skills Lab. 


Het volgen van dit onderdeel is verplicht voor specialisatiestudenten Sociale Psychologie. 

B. Werkgroepen Sociale Psychologie 

Parallel aan de vier verplichte basisvakken in de eerste twee blokken van de bachelor Sociale 

Psychologie (1. Social cognition, 2. Interpersoonlijke, intra- en intergroepsprocessen, 

3. Algemene emotieleer, 4. Attitudes en beïnvloeding) vindt intensief werkgroeponderwijs 

plaats, met als zwaartepunt het verdiepen van thema’s uit de colleges. Daarbij wordt 

deels een theoretische benadering gekozen, bijvoorbeeld door wetenschappelijke controverses 

en debatten binnen de sociale psychologie te bespreken. Anderzijds zal theorie worden 

toegepast op praktijksituaties en de actualiteit. Door het gebruik van uiteenlopende 

werkvormen zullen academische vaardigheden als redeneren, discussiëren, schrijven en 

kritisch kijken naar onderzoek verder worden ontwikkeld. 

De werkgroepen vinden wekelijks plaats in kleine groepen gedurende de eerste twee blokken 

van het eerste semester. Deelnemers leveren zowel gezamenlijk als individueel een 

actieve bijdrage bij uiteenlopende opdrachten. De docent fungeert daarbij als leerprocesbegeleider. 

Er is een aanwezigheidsverplichting bij alle bijeenkomsten en de opdrachten 

worden beoordeeld. De prestatie in de werkgroepen wordt voor elk van de vier eerder 

genoemde basisvakken apart beoordeeld. Deze beoordelingen vormen 25% van de eindcijfers 

voor elk van de basisvakken. 

219

Bacheloronderdelen, Sociale Psychologie Bacheloronderdelen, Sociale Psychologie 


Er is voor de werkgroepen een syllabus met oefeningen en aanvullend materiaal; studiemateriaal 

van de verplichte vakken. 


Di. 04-09-2012 t/m 11-12-2012 15.00-18.00 uur 

Do. 06-09-2012 t/m 13-12-2012 15.00-18.00 uur 

Deelnemers van elke groep komen eenmaal per week bijeen, men wordt op dinsdag of donderdag 

geplaatst. Tegelijk met de inschrijving voor vakken van het bachelorprogramma sociale 

psychologie kan een voorkeur voor een van de beide dagen worden aangegeven. 



C. Practicum experimentatie 

Bij alle vier van de hiervoor genoemde verplichte basisvakken in de eerste twee blokken 

van de bachelor Sociale Psychologie komen er in een practicum experimentele paradigma’s 

aan de orde die relevant zijn voor het onderwerp dat in de colleges wordt behandeld. 

Men maakt in elk van de vier cursussen ‘hands on’ kennis met een paradigma waarbij 

men oefent met de bijbehorende experimentele opstelling. Op blackboard staan de opdrachten 

en de bijbehorende uitleg en gegevens. 

Onderwijsvorm 

Per basisvak voeren studenten in groepjes een experiment en een analyseopdracht uit en 

rapporteren de resultaten. De groepen worden samengesteld na het eerste college van het 

basisprogramma en bekend gemaakt via blackboard. Als beoordeling zijn twee kwalificaties 

mogelijk: voldoende en niet voldoende. Als iemand de opdracht verbonden aan een 

basisvak onvoldoende heeft gemaakt mag hij niet deelnemen aan het tentamen van dat 

vak. 


Algemene Emotieleer 

Punten 6 ec 

SIS-code 7203BS29XY 

Plaats in het rooster Semester 1, Blok 2 


Bijzonderheden Verplicht voor specialisatiestudenten Sociale Psychologie 

Docenten dr. M. Rotteveel en dr. M.L.W. Vliek 

Inhoud 

Wat zijn emoties, waardoor worden ze veroorzaakt, en wat zijn hun belangrijkste kenmerken? 

Hoe kunnen we gender- en cultuurverschillen in de ervaring en expressie van emoties 

begrijpen? In deze cursus worden verschillende theorieën behandeld en naast elkaar 

gezet en worden de belangrijkste discussiepunten in het emotieonderzoek behandeld. 

Welke rol spelen “appraisals” bijvoorbeeld, en hoe belangrijk zijn fysiologische veranderingen 

voor de ervaring van een emotie? Kan elke emotie gekarakteriseerd worden door 

een specifiek patroon van appraisals en/of fysiologische kenmerken, en in hoeverre zijn 

emoties een functie van ons bewustzijn? 

Onderwijsvorm 

Hoorcolleges en een verplicht practicum experimentatie. Daarnaast verplichte werkgroepbijeenkomsten 

voor specialisatiestudenten Sociale Psychologie. Zie voor meer informatie 

over het practicum en de werkgroepen de algemene informatie van het basisprogramma 


Toetsvorm 

Een voldoende beoordeling van het practicum experimentatie is vereist. Het eindcijfer 

voor het vak wordt bepaald op basis van: 

1. Schriftelijk tentamen (75%), 20 meerkeuzevragen en 2 open vragen, ook over 

collegestof. 

2. Beoordeling werkgroepen voor dit onderdeel (25%). 

Voor beide onderdelen moet bovendien een voldoende worden behaald. Een onvoldoende 

kan dus niet gecompenseerd worden. Bijvakkers (volgen geen werkgroep) schrijven een 

vervangende opdracht. Meer informatie hierover zal worden verstrekt via Blackboard. 


• Niedenthal, P., Krauth-Gruber, S. & Ric, F. (2006). Psychology of emotions. New 

York: Psych. Press, ISBN 9781841694023 (€ 37,-), 432 pagina’s. 



Hoorcolleges 

Di. 30-10-2012 t/m 11-12-2012 11.00-13.00 uur INIT2 

Verplichte werkgroep voor specialisatiestudenten Sociale Psychologie 

Toetsdata 

Di. 18-12-2012 09.00-11.00 uur 

Di. 20-08-2013 (herkansing) 13:00-14:45 uur 

220 221



Attitudes en Beïnvloeding 

Punten 6 ec 





Docent drs. R.A.Voskens en drs. C. Wirtz 

Inhoud 

De cursus Attitudes en Beïnvloeding geeft een overzicht van de belangrijkste theorieën 

en empirische bevindingen op het onderzoeksgebied van attitudes. Speciale aandacht 

wordt gegeven aan de relatie tussen attitudes en gedrag; informatieverwerking- en cognitieve 

responstheorieën over attitudeverandering; het Elaboration Likelihood Model en 

het Heuristisch-Systematische Model van overreding; motivationele processen van attitudeverandering; 

het effect van gedrag op attitudeverandering en aan processen die te 

maken hebben met weerstand tegen en beklijving van attitudeverandering. Nadruk zal 

liggen op fundamentele theorievorming en experimenteel onderzoek. Daarnaast zal ook 

aandacht worden geschonken aan de mogelijkheid inzichten en resultaten toe te passen 

in bijvoorbeeld gezondheidsvoorlichting. 

Onderwijsvorm 





Toetsvorm 




collegestof. 



kan dus niet gecompenseerd worden.Bijvakkers (volgen geen werkgroep) schrijven een 

vervangende opdracht. Meer informatie hierover zal worden verstrekt via blackboard. 


• Haddock, G. & Maio, G. (2009). The psychology of attitudes and attitude change. 

London, UK: Sage. ISBN: 9781412929752 (€ 30,-), 276 paginas. 

• Aanvullende artikelen, literatuurlijst wordt beschikbaar gesteld via Blackboard. 



Hoorcolleges 

Do. 01-11-2012 t/m 13-12-2012 11.00-13.00 uur Geb.M, zaal 102. 


Toetsdata 

Do. 20-12-2012 11.00-12.45 uur zaal nnb 

Ma. 19-08-2013 (herkansing) 13:00-14:45 uur zaal nnb 


Interpersoonlijke, Intra- en Intergroepsprocessen 

Punten 6 ec 





Docenten dr. B.J. Doosje, dr. M.L.W. Vliek en gastdocenten 

Inhoud 

In deze cursus komen de belangrijkste processen en verschijnselen aan de orde die zich 

binnen en tussen groepen afspelen. In deel 1 van de cursus worden aan de hand van het 

boek van Stangor interpersoonlijke en intragroepsprocessen behandeld. Hierbij komen 

onderwerpen zoals macht, invloed, leiderschap, groepscohesie en -ontwikkeling, coördinatie, 

motivatie, prestatie en besluitvorming aan de orde. In deel 2 wordt aan de hand 

van het boek van Brewer ingegaan op intergroepsprocessen. Hierbij wordt o.a. aandacht 

besteed aan sociale-identiteitstheorieën, sociale-categorisatieprocessen, stereotypering, 

vooroordelen, discriminatie en intergroepsconflicten. In beide delen van de cursus wordt 

ook af en toe aanvullende stof uit een syllabus besproken. 

Onderwijsvorm 





Toetsvorm 




collegestof. 




vervangende opdracht. Meer informatie hierover zal worden verstrekt via blackboard. 


• Stangor, C. (2004). Social groups in action and interaction. New York: Psychology 

Press. ISBN 9781841694078 (paperback, ± € 38,-), 440 pagina’s. 

• Brewer, M.B. (2003). Intergroup relations (2nd edition). Buckingham, UK: Open 

University Press. ISBN: 9780335209897 , ± € 36,-), 192 pagina’s. 

• Aanvullende artikelen (± 75 pagina’s), literatuurlijst wordt beschikbaar gesteld via 

Blackboard. 


Hoorcolleges 

Di. 04-09-2012 t/m 16-10-2012 11.00-13.00 uur INIT2. 


Toetsdata 

Di. 23-10-2012 12.00-13.45 uur 

Ma. 19-08-2013 (herkansing)0 09.00-10.45 uur 

222 223



Sociaal-psychologisch Onderzoek 

Punten 6 ec 



Toelatingsvoorwaarden Propedeuse, OP, VRT-2 en verplichte bachelorvakken SP 

Bijzonderheden Verplicht voor specialisatiestudenten Sociale Psychologie. 

Docent dr. M. Rotteveel, e.a. 

Inhoud 

In deze cursus gaat over het opzetten en analyseren van sociaal-psychologisch onderzoek. 

Deze vaardigheden zijn noodzakelijk voor onder meer het correct uitvoeren van een mastertheseonderzoek. 

Bij het opzetten van onderzoek wordt behandeld hoe men, uitgaande 

van een vraagstelling, de meest geschikte onderzoekstechniek kan vinden. Ook de statistische 

analysetechnieken voor de verschillende onderzoeksopzetten komen hierbij aan 

de orde. Deelnemers zullen aan de hand van opdrachten oefenen in het ontwerpen van 

de juiste onderzoeksopzetten bij verschillende vraagstellingen. Wat het analyseren betreft 

zullen de deelnemers wekelijks oefenen in het invoeren en analyseren van data met behulp 

van SPSS, en het interpreteren en opschrijven van de resultaten. Naast de statistische 

analysetechnieken voor verschillende onderzoeksopzetten komen hierbij ook technieken 

voor de constructie van metingen aan de orde. De nadruk ligt steeds op het zelf praktisch 

uitvoeren van verschillende analysetechnieken. 

Onderwijsvorm 

7 verplizhte Colleges van 2 uur; 6 verplichte practica van 1,5 uur. Bij het eerste hoorcollege 

wordt de indeling van de practica bekend gemaakt. 

Toetsvorm 

Er zijn zes verplichte individuele thuisopdrachten waarvoor maximaal 1 onvoldoende 

mag worden gehaald. Er zijn zes verplichte practica. Tijdens de laatste week van de cursus 

vindt er een schriftelijk tentamen met essayvragen plaats. Collegestof behoort tot de 

tentamenstof. 


• Field, A. (2005=2nd edition or 2009=3rd edition). Discovering statistics using SPSS. 

(2nd edition or 3rd edition). London: Sage Publications. ISBN 9781847879073. (€ 54,-). 

(Dit boek is reeds aangeschaft voor MvO2/SPSS/OP). 

• Reader met opdrachten en aanvullende literatuur (€ 3,-) en collegestof. 


Colleges: 

Ma. 07-01-2013 t/m 28-01-2013 11.00-13.00 uur INIT2. 

Wo. 09-01-2013 t/m 23-01-2013 15.00-17.00 uur INIT2. 

Practica: 

Ma. 07-01-2013 t/m 21-01-2013 13:30-18:30 uur Geb. Diamantbeurs, zaal 302. 

Do. 10-01-2013 t/m 24-01-2012 09.00-14.00 uur Geb. Diamantbeurs, zaal 302. 

Toetsdata 

Vr. 01-02-2013 14:00-16:45 uur zaal nnb 

Wo. 21-08-2013 (herkansing) 09:00-11:45 uur zaal nnb 


Social Cognition 

Credits 6 ec 


Schedule Semester 1, Period 1 

Prerequisites Propedeuse, Onderzoekspracticum & VRT-2 

Special Conditions Obligatory for Social Psychology students. 

Lecturer prof. dr. J.A. Förster 

Summary 

Social cognition research examines how people process information about other people. 

How do we perceive others? How is information about others represented in memory? 

How and when can information about others be changed in memory? How do we explain 

other people’s behavior? And how do the concepts we have in mind influence our behavior? 

Social cognition research focuses on the cognitive processes involved in information 

processing and uses mainly experimental methodology to identify fundamental principles 

of judgment and decision making. One main issue is the activation of knowledge in 

memory. When do we activate stereotypic thoughts while evaluating another person and 

when do we look more at individual details? And, is activation of such thoughts always 

conscious? Social cognition research also examines how we define ourselves within the 

social context. For example, social comparison processes are a vital part of our self definition. 






Assessment 



1. Schriftelijk tentamen (75%), 20 meerkeuzevragen en 2 open vragen, ook over collegestof. 




vervangende opdracht. Meer informatie hierover zal worden verstrekt via Blackboard. 

Literature 

• Moskowitz, G. (2005). Social cognition: Understanding self and others. New York: 

Guilford. ISBN 9781593850852 (€ 45.-). 

• Selected papers. Literature will be announced on Blackboard. 

Lesson Date 

Th. 06-09-2012 t/m 18-10-2012 11.00-13.00 hrs INIT2. 


Th. 25-10-2012 09.00-10.45 hrs 

Tu. 20-08-2013 (reexamination) 09:00-10:45 hrs 

224 225



• Attendance for werkgroepen SP and practicum experimentatie is obligatory for Social 

Psychology students and are taught in Dutch. 

• The lectures are taught in English. 


Werkgroepen Sociale Psychologie 





Docenten drs. R.A. Voskens & drs. M.J. Feldkamp 

Inhoud 

Parallel aan de vier verplichte basisvakken van de bachelor Sociale Psychologie vindt 

intensief werkgroeponderwijs plaats, met als zwaartepunt het verdiepen van thema’s uit 

de colleges. Daarbij wordt deels een theoretische benadering gekozen, bijvoorbeeld door 

wetenschappelijke controverses en debatten binnen de sociale psychologie te bespreken. 

Anderzijds zal theorie worden toegepast op praktijksituaties en de actualiteit. Door het 

gebruik van uiteenlopende werkvormen zullen academische vaardigheden als redeneren, 

discussiëren, schrijven en kritisch kijken naar onderzoek verder worden ontwikkeld. 

Onderwijsvorm 

Wekelijkse bijeenkomsten in kleine groepen gedurende blok 1 en 2 van het eerste semester. 

Deelnemers leveren zowel gezamenlijk als individueel een actieve bijdrage bij uiteenlopende 

opdrachten. De docent fungeert daarbij als leerprocesbegeleider. 

Toetsvorm 

Aanwezigheidsverplichting bij alle bijeenkomsten, beoordeling van opdrachten. Beoordeling 

op basis van: Participatie (30%), Individuele Opdracht (30%) en Schrijfopdrachten 

(40%). 

Studie-materialen en kosten 

Syllabus met oefeningen en aanvullend materiaal; studiemateriaal van de verplichte vakken. 


Di. 04-09-2012 t/m 11-12-2012 15.00-18.00 uur 

Do. 06-09-2012 t/m 13-12-2012 15.00-18.00 uur 

Deelnemers van elke groep komen eenmaal per week bijeen, men wordt op dinsdag of donderdag 

geplaatst. In de eerste week van het eerste semester kan via internet een voorkeur voor een dag 

worden opgegeven. Meer informatie hierover volgt in de eerste week van semester 1. 



Een toelichting op de WGSP volgt tijdens de Presentatie van de Sociale Psychologie in de 

eerste week van het collegejaar. 

226 227


Bachelorthese Sociale Psychologie 

Punten 12 ec 

SIS-code 7203BST12Y 


Toelatingsvoorwaarden Propedeuse, tweede bachelorjaar en verplichte bachelorvakken 

Sociale Psychologie, en 12 van de 18 ec aan niet-verplichte 

vakken Sociale Psychologie 

Docent(en) Diverse docenten van de programmagroep 

Leerdoelen 






beantwoord. Het kunnen toepassen van relevante APA normen. Het kunnen 

formuleren van een onderzoeksvoorstel gebaseerd op een vraagstelling die aansluit bij het 

literatuuroverzicht. 


De programmagroep Sociale psychologie biedt een aantal brede onderwerpen aan. Studenten 

melden zich aan voor een van deze onderwerpen via de Blackboardcursus ‘Bachelorthese 

Sociale Psychologie’. Na plaatsing bij een onderwerp kiest elke student een 

deelonderwerp waarover de bachelorthese geschreven wordt. 


De werkwijze bij het tot stand komen van de Bachelorthese, de eisen waaraan de these 

moet voldoen en de beoordelingscriteria staan uitgebreid beschreven in het document“De 


bij het vak Bachelorthese. De student levert tijdens het traject de volgende producten op: 

vraagstelling en gevonden literatuur, opzet, eindversie, verbeterde eindversie. Bij elk product, 

behalve het eerste, geeft de student schriftelijk aan hoe de feedback van de docent 

op het voorgaande product is verwerkt. De betreffende inleverdata worden direct na de 

introductiebijeenkomst schriftelijk vastgelegd in een thesecontract. Na ondertekening 

van het thesecontract volgt altijd een beoordeling, die dus ook onvoldoende kan zijn. De 

cursus wordt afgesloten met een presentatie van de these aan medestudenten. 


De Bachelorthese bestaat uit een literatuuroverzicht gevolgd door een onderzoeksvoorstel. 

Het literatuuroverzicht bevat tussen de 5000 en 6000 woorden en moet gebaseerd 

zijn op circa 15 empirische onderzoeksartikelen. Het literatuuroverzicht wordt gevolgd 

door een zelfstandig leesbaar onderzoeksvoorstel van rond de 1500 woorden (exclusief 

literatuurlijst). In de omvang is inbegrepen het onderdeel Professioneel Presenteren (verzorgd 

door het Social Skills Lab). 

Literatuur 


Amsterdam: Boom. ISBN 9789047301240. Kosten: circa € 25,-. 

• Informatie op Blackboard: “De bachelorthese bij de Opleiding Psychologie aan de 

UvA. (2010)”. 

Onderwijsvorm 

In de eerste week is er een startbijeenkomst met alle studenten die geplaatst zijn voor een 

onderwerp en volgt iedereen de training ‘Professioneel Presenteren van Wetenschappelijk 

Onderzoek’. Na het schrijven van de these is er een verplichte afsluitende bijeenkomst 

met dezelfde groep, waarin elke student zijn of haar these presenteert. Verder is de begeleiding 

individueel. 

Professioneel presenteren 

De bachelorthese begint de eerste week met de korte verplichte training in het houden 

van een professionele presentatie van een wetenschappelijk onderwerp. In de voorafgaande 

eerste presentatietraining Overtuigend Presenteren, gevolgd tijdens de presentatie van 

de Sociale Psychologie aan het begin van het nieuwe collegejaar, lag de nadruk op het 

overtuigend presenteren. De training Professioneel Presenteren schenkt aandacht aan de 

inhoud. Je gaat in deze week aan de slag met je basisartikel voor je bachelorthese. 

Onderwijsperiode 

De cursus wordt zowel in het eerste semester (september-december) als in het tweede 

semester (april-juni) aangeboden. Deadline voor het inleveren van de these is vrijdag 7 

december, respectievelijk donderdag 27 juni. 

De bijbehorende korte training ‘Professioneel Presenteren’ vindt in het eerste semester 

plaats in de week van 10 t/m 14 september 2012: Maandag 10 september 11.00-17.00 plenaire 

bijeenkomst Gebouw J/K, zaal 127 en studio’s Social Skills Lab. Bij de aftrap wordt 

bekend in welke studio de training plaatsvindt. Dinsdag 11-9 zelfstandig voorbereiden, 

woensdag 12-9 en donderdag 13-9 van 13.00-17.00 zitting. De afronding van de bachelorthese 

vindt plaats op de verplichte presentatiedag op vrijdag 7 december 13.00-17.00 uur. 

In het tweede semester vindt de training plaats van 2 t/m 4 april 2013. Dinsdag 02-04 om 

11.00 uur plenaire bijeenkomst INIT 2, aansluitend is de training in diverse studio’s van 

het Social Skills Lab tot 17.00. Bij de aftrap wordt bekend in welke studio de training 

plaatsvindt. Woensdag 3-4 van 13.00-17.00 en donderdag 4-4 van 13.00-17.00 zitting. De 

afronding van de bachelorthese vindt plaats op de verplichte presentatiedag op donderdag 

27 juni 11.00-17.00 uur. 

Aanmelden 

Via SIS en Blackboard. De aanmelding voor een these-onderwerp en de procedure worden 

voor aanvang van het semester bekend gemaakt via Blackboard. 

228 229


Cross-Cultural Psychology 

Credits 6 ec 


Schedule Semester 1, Period 1 and Semester 2, Period 1 

Max. Participants 70 

Prerequisites Propedeuse 

Lecturer drs. M.J. Feldkamp and dr. D.A. Sauters 

Summary 

Cross-cultural psychology studies differences and similarities in psychological functioning 

across cultural and ethnic groups, and tries to explain these differences and similarities 

in terms of sociocultural, ecological, and biological factors. 

The objective of this class is to provide you with a fundamental awareness and understanding 

of the role that culture plays in shaping human thinking, feeling, and behaviour. 

Therefore, theoretical, empirical, and applied issues in the cross-cultural study of 

humans are explored and universal versus culture-specific aspects are discussed. Additionally, 

methodological aspects of cross-cultural psychology will be discussed in detail, 

including design, ways to collect data, and possible sources of bias. After studying cultural 

psychology, you will have gained understanding and appreciation for culture-related 

diversity in human thinking, feeling and behaviour, and be able to evaluate the extent 

to which the theories, principles, and knowledge of the modern discipline of psychology 

are or are not universally applicable to humans. Also, you will be able to examine the 

psychological implications of cultural differences and of contact among members of different 

cultures, and to consider the role which psychological research and theory can play 

in advancing intercultural understanding. 


Classes. 

Assessment 

Written Exam (100%) containing a combination of multiple choice questions and open 

questions (in English). 

Textbook 

• Heine, S. J. (2012). Cultural psychology. New York: W.W. Norton. ISBN 978-0-393- 

91283-8 (€ 51,-; 567 pages). 

Lesson Dates 

Semester 1 

We. 05-09-2012 t/m 17-10-2012 11.00-13.00 hours INIT2. 

Semester 2 

We. 06-02-2013 t/m 20-03-2013 11.00-13.00 hours INIT2. 


Semester I We. 24-10-2012 09:00-10:45 uur room will be announced 

Semester II We. 27-03-2013 12:00-13:45 uur room will be announced 

Semester II We. 21-08-2013 (resit) 13:00-14:45 uur room will be announced 


The course is taught in English. Students in the social psychology bachelor have priority 

in case of large number of students. 

Motivatie 

Punten 6 ec 






Docent dr. N.B. Jostmann 

Inhoud 

In deze inleidende cursus bestuderen we wat mensen drijft. Waarom doen mensen de 

dingen die zij doen? Welke basale krachten liggen ten grondslag aan het menselijke gedrag? 

Hoe komt het dat mensen hun doelen soms meteen opgeven als het een beetje 

moeilijk wordt, maar op andere momenten doorgaan tot het (bittere) einde? Tijdens de 

cursus maken we kennis met klassieke en moderne wetenschappelijke opvattingen over 

motivatie. We leren wat onder behoeftes, doelen en motieven wordt verstaan. Daarnaast 

kijken we welke wetenschappelijke technieken geschikt zijn om motivatie processen te 

bestuderen, en hoe we door deze studie gedrag in het ‘echte leven’ beter kunnen begrijpen. 

Onderwijsvorm 

Hoorcolleges. 

Toetsvorm 

Tentamen en opdrachten. Tentamen zal bestaan uit meerkeuzevragen en open vragen, 

ook over collegestof. Het tentamencijfer telt mee voor 80% van het eindcijfer, de opdrachten 

voor 20%. Voor beide onderdelen is een voldoende vereist. 


Artikelen en hoofdstukken (links om te downloaden worden voor aanvang van de cursus 

op Blackboard gezet). 


Wo. 03-04-2013 t/m 22-05-2013 13.00-15.00 uur Geb.J/K-zaal B25. 

Toetsdata 

Wo. 29-05-2012 16:00-17:45 uur zaal nnb 

Di. 20-08-2013 (hertentamen) 15:00-16:45 uur zaal nnb 

230 231


Sociale Beïnvloeding 

Punten 6 ec 






Docent dr. M.L.W. Vliek 

Inhoud 

In deze cursus staan sociale beïnvloedingstechnieken centraal. Door gebruik te maken 

van inzichten vanuit de psychologie leren studenten sociale beïnvloedingsprocessen te 

begrijpen en herkennen. Zo bestaan er tactieken en technieken die succesvol zijn in het 

beïnvloeden van het denken doen en laten van mensen. Te denken valt aan imitatie, 

schaarste, autoriteit, voor wat hoort wat, het doen van concessies, aantrekkelijkheid, etcetera. 

Van welke psychologische principes maken deze technieken gebruik? Waarom zijn 

ze succesvol? Wat zegt dit over menselijke informatieverwerking en gedrag? 

De toepassing van dergelijke sociale beïnvloedingstechnieken vindt dagelijks plaats. Te 

denken valt aan consumentengedrag: hoe krijgen bedrijven consumenten zo ver dat ze 

doen wat die bedrijven willen? Maar ook andere aspecten van ons dagelijks leven worden 

gestuurd door sociale beïnvloedingstechnieken. Denk bijvoorbeeld aan technieken die 

worden gehanteerd door politici, kranten en onze directe vrienden en geliefden. Waarom 

proberen politici een bepaald beeld mee te geven van hun rivalen (als draaikont bijvoorbeeld), 

wat heeft dit voor een invloed op onze oordelen en onze keuzes? Aan welke technieken 

worden we verder nog blootgesteld? En hoe beïnvloedt dit ons denken doen en 

laten? Op deze en andere vragen zal in deze cursus worden ingegaan. 

Tijdens de cursus is het de bedoeling dat er, naast een schriftelijk tentamen, ook een paper 

wordt geschreven op basis van een filmanalyse. Studenten wordt gevraagd een film te 

analyseren en sociale beïnvloedingstechnieken in de film te observeren en ontrafelen met 

behulp van de theorieën uit het boek, de colleges en de syllabus. 

Onderwijsvorm 

Hoorcolleges. 

Toetsvorm 

Tentamen (5 essayvragen) (7o%), 2 individuele opdrachten (30%). 


• Cialdini, R. B. (2009). Invloed, theorie en praktijk. Den Haag: Academic Service. 

ISBN: 9789052617152 (€ 32,-), 282 pagina’s. 

• Collegestof en aanvullende artikelen (+/- 60 pagina’s), literatuurlijst wordt beschikbaar 

gesteld via Blackboard en tijdens eerste college. 


Vr. 05-04-2013 t/m 24-05-2013 11.00-13.00 uur INIT-1 

Toetsdata 

Vr. 31-05-2013 11:00-12:45 uur zaal nnb 


Social Skills Lab: Interviewpracticum 

Punten 6 ec 


Plaats in het rooster Semester 1, Blok 1 en semester 2, Blok 2 

Aantal deelnemers 1e sem. max. 10, 2e sem. max. 10 deelnemers 

Toelatingsvoorwaarden Propedeuse en tweede jaar incl. Gesprekspracticum 

Docenten drs. S. Kateman, drs. R. Bos & drs. B. Rosenhart 

Inhoud 

In het Interviewpracticum komen verschillende gespreksvormen aan bod die als gemeenschappelijk 

kenmerk hebben dat zij dyadisch zijn en er een formele rolverdeling bestaat 

tussen de informatieverkrijger en de informatieverschaffer. Aan de orde komen onder 

andere interviewstrategieën, -tactiek en -technieken in gespreksvormen als het selectieinterview, 

het presentatie-interview, het counselgesprek, het coachinggesprek, en het 

diepte-interview in het kader van kwalitatief onderzoek. De interviewer leert basis- en 

gevorderde interviewvaardigheden en technieken in al deze gespreksvormen adaptief in 

te zetten. Ook het opbouwen en hanteren van de interviewrelatie komt daarbij aan bod. 

De methode van zelfanalyse die wordt geleerd, maakt het mogelijk om ook na afloop van 

het practicum de interviewtechnieken verder te vervolmaken. Voor het Interviewpracticum 

dient het Gesprekspracticum gevolgd te zijn. Het met goed gevolg afleggen van het 

interviewpracticum biedt de mogelijkheid om te solliciteren voor een externe stageplek 

sociale psychologie bij de afdeling Psychologie Advies en Selectie van het Ministerie van 

Defensie. 

Houdt rekening met eventuele uitloop in tijden van de training. De training duurt 7 

weken. 

Onderwijsvorm 

Training. 

Toetsvorm 

Aanwezigheidsverplichting, interviews, conversatie analyse van de afgenomen interviews 

en eindreflectie. 


Er worden hand-outs verstrekt. 


Semester 1 

Di. & Do. 11-09-2012 t/m 25-10-2012 10.00-17.00 uur 

Semester 2 

Di. & Do. 21-05-2013 t/m 05-07-2013 10.00-17.00 uur 



232 233


Social Skills Lab: 

Leiding geven; effectieve gespreksvoering 

Punten 6 ec 


Plaats in het rooster Semester 2, Blok 1 en blok 2 

Aantal deelnemers max. 10 deelnemers 

Toelatingsvoorwaarden Propedeuse en tweede jaar incl. Gesprekspracticum 

Docent drs. S. Kateman, drs. R. Bos & drs. B. Rosenhart 

Inhoud 

Hoewel ‘Leiding geven; effectieve gespreksvoering’ een goede voorbereiding is op een 

functie als leidinggevende, is de training ook voor studenten zonder leidinggevende ambities 

leerzaam. De cursus Leiding geven besteedt aandacht aan processen binnen en 

karakteristieken van taakgerichte groepen én aan leidinggevende vaardigheden. Deze zijn 

te onderscheiden in leiding geven aan groepen, in het bijzonder voorzittersvaardigheden, 

en dyadische gespreksvaardigheden. De vaardigheden van de leidinggevende bepalen 

vaak de effectiviteit van taakgerichte groepen. Daarbij is de crux het vinden van een 

balans tussen sociaal-emotionele en taakgerichte aspecten. Aan de orde komen individuele 

preferenties en groepsrollen, groepsstructuren, besluitvormingsprocedures, probleem 

oplossen, conflicthantering, debatteren, lobbyen en onderhandelen en als laatste, bemiddelen 

ofwel ‘mediation’. Iedere student zit een eigen voorbereide vergadering voor en 

analyseert deze naar aanleiding van de theorie. Bij dyadische gespreksvaardigheden kan 

men denken aan het voeren van slechtnieuws-, discipline-, functionerings- en beoordelingsgesprekken. 

Houdt rekening met eventuele uitloop in tijden van de training. 

Totale omvang van de cursus is zeven weken, waarvan de eerste zes weken in trainingsvorm 

worden gegeven en de laatste week bedoeld is voor het schrijven van een eindverslag. 

Onderwijsvorm 

Training, schrijven eindverslag. 

Toetsvorm 

Aanwezigheidsverplichting, beoordeling individuele opdracht (verslag en analyse van 

vergadering en andere programmaonderdelen). 


Benodigd materiaal wordt via Blackboard beschikbaar gesteld. (± 110 blz). 


Semester 2 

Blok 1: 

Woe. & Do. 13-02-2013 t/m 21-03-2013 10.00-17.00 uur 

Blok 2 

Elke Ma. & Wo. startend i.v.m. Pinksteren op woensdag 22-05-2013 t/m 26-06-2013 

10.00-17.00 uur*. 

* Inhaaldag voor Pinksteren op vrijdag 24-05-2013 van 10.00 tot 17.00 uur. 



Psychologie van de Religie & Spiritualiteit 

Punten 6 ec 




Sociale Psychologie. Op basis van selectie. 


Docent dr. M. van Elk 

Inhoud 

In deze cursus maken we kennis met een evolutionair-psychologische benadering van 

religie en religieuze verschijnselen. Hierbij worden hedendaagse wetenschappelijke inzichten 

uit de psychologie, de evolutietheorie en de neurowetenschappen gecombineerd. 

Vragen die centraal staan zijn: wat is de oorsprong van religieuze ervaringen, waar komen 

religieuze denkbeelden en verhalen vandaan en wat is de functie van religieuze rituelen? 

We zullen zien dat de mens een aangeboren neiging heeft om religieus te zijn, die verschillende 

evolutionaire voordelen oplevert. Naast de traditionele religie is er ook aandacht 

voor nieuwe vormen van spiritualiteit en parapsychologische verschijnselen. Na afloop 

van de cursus is de student in staat om een kritische beschrijving en beoordeling te geven 

van wetenschappelijk onderzoek naar religie en spiritualiteit. 

Onderwijsvorm 

Hoorcolleges. 

Toetsvorm 

Tentamen en het schrijven van een essay. Het tentamen zal bestaan uit meerkeuzevragen 

en open vragen. Het tentamencijfer telt mee voor 50% van het eindcijfer en het essay voor 

50%. Voor beide onderdelen is een voldoende vereist. 


Losse artikelen (links om te downloaden worden voor aanvang van de cursus op Blackboard 

gezet). 


Hoorcolleges 

Vr. 08-02-2013 t/m 22-03-2013 11.00-13.00 uur Geb.J/K-zaal B25. 

Toetsdata 

Di. 04-06-2013 09:00-10:45 uur zaal nnb 

Di. 13-08-2013 (herkansing) 15:00-16:45 uur zaal nnb 


Er vindt selectie plaats. Informatie over de selectiemethode volgt in het eerste semester 

via het secretariaat SP. 

234 235

236 

Bacheloronderdelen, Sociale Psychologie

Master Psychologie, Algemene Informatie 

Hoofdstuk 6 

Masters Psychologie 

Algemene Informatie

1. Inleiding 

Master Psychologie, Algemene Informatie Master Psychologie, Algemene Informatie 

Binnen Psychologie kan men na het behalen van een bachelordiploma tussen de volgende 

masterprogramma’s kiezen: 

1. Aansluitmaster Psychologie 

2. Aansluitmaster Gezondheidszorgpsychologie 

3. Selectieve Research Master ‘Psychology’ (Engelstalig) 

De opleiding Psychologie is hiernaast betrokken bij de interdisciplinaire master Brain 

and Cognitive Sciences. 

In hoofdstuk 7 volgt meer informatie over de programma’s binnen de aansluitmaster 

Psychologie en in Hoofdstuk 8 over de mogelijkheden binnen de aansluitmaster Gezondheidzorgpsychologie. 

In hoofdstuk 9 volgt meer informatie over de Research Master 

Psychology en de master Brain and Cognitive Sciences. 

In dit hoofdstuk worden verder onderwerpen besproken die van toepassing zijn op zowel 

de aansluitmasterpleidingen Psychologie als de Gezondheidszorgpsychologie, ongeacht 

de gekozen specialisatie of track. 

2. Specialisaties, tracks en routes binnen de aansluitmasters 

De aansluitmasters Psychologie en Gezondheidszorgpsychologie leiden op tot één eindniveau; 

men volgt een aantal vakken, loopt een stage en schrijft een masterthese (afstudeeronderzoek). 

Men heeft echter de keuze uit veel verschillende trajecten. Daarbij wordt 

onderscheid gemaakt tussen specialisaties (met eventueel studieroutes) en tracks. Specialisaties 

betreffen een voortzetting van de al in de bacheloropleidinggekozenrichting (bijvoorbeeld 

klinische psychologie). Binnen specialisaties kan men soms een specialistische 

studieroute kiezen (bijvoorbeeld Psychologie van Arbeid en Gezondheid binnen Arbeidsen 

Organisatiepsychologie). Studieroutes zijn wegwijzers waarmee men een bepaald accent 

geeft aan de gekozen specialisatie. 

Daarnaast zijn er tracks, speciaal ontworpen programma’s (bijvoorbeeld Sport- en Prestatiepsychologie). 

Deze tracks zijn selectief, richten zich op een specifiek vakgebied en zijn 

toegankelijk voor studenten met een meer diverse achtergrond in de Psychologie. 

Binnen de aansluitmaster Psychologie bestaat de keuze uit de volgende specialisaties, 

tracks en routes: 

Specialisaties 

• Arbeids- & Organisatiepsychologie (met de mogelijkheid te kiezen voor de route 

Psychologie van Arbeid & Gezondheid 


• Sociale Psychologie 


Tracks: 

• Gedrag & Gezondheid 

• Sport- & Prestatiepsychologie 

• Training & Development 

Binnen de aansluitmaster Gezondheidszorgpsychologie bestaat de keuze uit de volgende 

specialisaties, tracks en routes: 


• Klinische Ontwikkelingspsychologie (met de mogelijkheid te kiezen voor de route 

Schoolpsychologie) 


Track: 

• Klinisch Forensische Psychologie 

3. Aantekeningen 

Door het volgen van de master Psychologie dan wel Gezondheidszorgpsychologie is het 

mogelijk aantekeningen te behalen. De betekenis daarvan is dat de beroepsgroep (al dan 

niet in samenwerking met de beroepsvereniging NIP, het Nederlands Instituut voor Psychologen) 

heeft bepaald aan welke eisen men moet hebben voldaan om in de praktijk 

aan de slag te kunnen als trainer, sportpsycholoog of diagnosticus. In het geval van de 

vooropleidingseisen voor de postacademische opleiding tot Gezondheidszorgpsycholoog 

gaat het om een landelijke commissie die centraal heeft vastgesteld aan welke eisen men 

moet voldoen om te mogen solliciteren naar een postacademische opleidingsplaats. Het 

gaat om de volgende aantekeningen: 

1. Aantekening Sportpsychologie 

2. Basisaantekening Psychodiagnostiek (BAPD) 

3. Aantekening Vereisten Postacademische Opleiding Gezondheidszorgpsycholoog 

4. Vereisten voor de postacademische opleiding tot Psychotherapeut 

5. Aantekening Schoolpsychologie 

Voor meer informatie over deze aantekeningen, zie hoofdstuk 4. 

4. Toelating tot de masterprogramma’s 

Een student met een bachelordiploma Psychologie behaald aan de UvA kan zonder meer 

doorstromen naar de eenjarige Aansluitmaster Psychologie of de Aansluitmaster Gezondheidszorgpsychologie 

en de in de bachelor gekozen specialisatie voortzetten en 

afronden. 

Daarnaast zijn er binnen de aansluitmasters ook specialisatieoverstijgende tracks ontwikkeld: 

Klinische Forensische Psychologie, Training & Development, Sport- en Prestatiepsychologie 

en Gedrag & Gezondheid. Voor de tracks geldt dat het aantal plaatsen 

beperkt is, vooral vanwege het aantal stageplaatsen dat op die gebieden beschikbaar is, en 

dat er derhalve geselecteerd wordt. 

In de selectieve Research Master Psychology zijn jaarlijks 40 plaatsen beschikbaar voor 

studenten die zich verder willen bekwamen in onderzoek en eventueel na de master een 

promotietraject willen volgen. De toelating is selectief: men moet goede cijfers hebben 

behaald, een goede studievoortgang hebben geboekt en blijk hebben gegeven van onderzoeksbelangstelling. 

De procedure voor toelating wordt beschreven in Hoofdstuk 9. Er is 

een aparte studiegids voor deze master beschikbaar. 

Ook voor de Research Master Brain and Cognitive Sciences, een interdisciplinaire 

master waar Psychologie in participeert, vindt selectie plaats. Meer informatie volgt in 

Hoofdstuk 9. 

5. Startmomenten 

De selectieve masters en tracks zijn pas toegankelijk zodra het bachelordiploma is afgerond. 

Deze masters starten eens per jaar in september en kennen een selectieprocedure. 

Ook voor de aansluitmasters geldt dat de bachelor moet zijn afgerond voordat aan de 

master kan worden begonnen. In de praktijk kan men twee maal per jaar aan de master 

beginnen, namelijk in het eerste en in het tweede semester, al is een start in september, na 

een afgeronde bachelor, verre te prefereren. 

De aansluitmasters kennen specialistische onderdelen waaraan men in uitzonderingsgevallen 

al kan deelnemen zonder de volledige bachelor te hebben afgerond. Dit biedt 

mogelijkheden om voor en na het behalen van het bachelordiploma zonder tijdverlies 

verder te studeren omdat het aanbod is verspreid over het studiejaar. Cruciaal zijn de ingangseisen 

waaraan men moet voldoen. Stage en masterthese zijn uitsluitend toegankelijk 

na het behalen van het bachelordiploma. De aanmelding voor cursussen verloopt via SIS: 

http://student.uva.nl/sis. 

238 239


6. Karakter van de aansluitmasters Psychologie en Gezondheidszorgpsychologie 

In het bachelorprogramma heeft men brede kennis gekregen van de Psychologie en haar 

deelgebieden. Voorts heeft men een grondige onderzoekstraining gehad met de bijbehorende 

onderzoekstechnieken. Daarnaast zijn vaardigheden ontwikkeld. In het derde 

studiejaar is een specialisatie gekozen en heeft men gedurende een jaar brede en specialistische 

kennis opgedaan van een deelgebied in de psychologie. 

In de masterprogramma’s ligt de nadruk op zelfstandig werken en wordt de meeste tijd 

besteed aan een stage en het zelfstandig uitvoeren van een onderzoek, uitmondend in het 

masterthese. De stage en de masterthese vormen samen een ‘meesterproef’ waarin men 

aantoont alle opgedane kennis en vaardigheden te kunnen toepassen. Verder volgt men in 

de masterprogramma’s specialistisch onderwijs dat voorbereidt op de afstudeeropdracht. 

7. Opbouw en tijdsplanning van de aansluitmasters 

De opbouw en tijdsplanning van de specialistische cursussen, de stage en de masterthese 

verschilt per specialisatie. Bij sommige programmagroepen kan men het gehele jaar (in 

de eerste en de tweede periode van elk semester) specialistische cursussen volgen en daarnaast 

bijvoorbeeld part-time stage lopen of part-time aan de masterthese werken. Bij 

andere specialisaties is het aanbod meer geconcentreerd in het begin van het studiejaar 

omdat de te volgen vakken een voorwaarde zijn voor bijvoorbeeld de stage. Meer informatie 

treft men aan bij de beschrijvingen van het onderwijs in de verschillende specialisaties 

om hoofdstuk 7 en 8. 

8. Algemene opzet aansluitmaster Psychologie en Gezondheidszorgpsychologie 

In de aansluitmasters gaat men verder met de specialisatie die al is gekozen in het derde 

bachelorjaar, of met een track. Waar in het derde jaar de nadruk ligt op een basisprogramma, 

specialisatiecursussen, theoretische verdieping en algemene vaardigheden, draait het 

in de master om specialistische kennis en vaardigheden, ter voorbereiding van de stage en 

de masterthese en de beroepsuitoefening in de Psychologie. De stage en de masterthese, 

beide individuele proeven van bekwaamheid vormen de hoofdmoot. 

Elk programma bevat in de master drie soorten onderdelen, waarbij de laatste twee samen 

de individuele afstudeeropdracht vormen: 

8.1. Specialisatiecursussen 

Dit zijn specialistische onderdelen die voortbouwen op de verplichte vakken van de gekozen 

specialisatie in het derde bachelorjaar. In sommige gevallen kan men vrij kiezen uit 

een wat breder aanbod binnen de specialisatie, soms is men verplicht bepaalde vakken te 

kiezen in het kader van tracks of aantekeningen die men wil behalen. Het aanbod wordt 

per specialisatie/track weergegeven. 

Voor de aansluitmaster Psychologie geldt dat men 24 ec besteedt aan specialistische vakken. 

In de master Gezondheidszorgpsychologie gaat het om 12 - 18 ec ec, afhankelijk van 

de omvang van de stage. 

8.2. De afstudeeropdracht in de aansluitmasters: Stage en Masterthese 

Een groot deel van de aansluitmaster wordt besteed aan de afstudeeropdracht. Deze bestaat 

uit de volgende onderdelen: 

- Stage 

- Masterthese 

Voor de aansluitmaster Psychologie geldt dat men in totaal minstens 36 ec besteedt aan 

de afstudeeropdracht. In de master Gezondheidszorgpsychologie gaat het om minstens 

42 ec. Stage en masterthese worden meestal los van elkaar uitgevoerd. Er bestaat de mogelijkheid 

beide onderdelen van de afstudeeropdracht in combinatie met elkaar uit te 

voeren. Soms is het ook mogelijk om samen met een andere student een masterthese te 

organiseren. Een eigen verslag blijft noodzakelijk! 

Extra behaalde punten bij een stage of these worden wel op de cijferlijst vermeld, maar 

kunnen niet worden ingezet om daarmee een mastervak te compenseren. Men moet altijd 

specialistische masteronderdelen volgen met een omvang van minstens 12 ec (in de 

aansluitmaster Gezondheidszorgpsychologie) of 24 ec (in de aansluitmaster Psychologie). 

De afstudeeropdracht wordt ondergebracht bij de gekozen specialisatie. 

Om met de afstudeeropdracht te beginnen moet men aan toelatingsvoorwaarden voldoen. 

Het is wenselijk om de afstudeeropdracht werkelijk als sluitstuk van de studie te 

zien en dus te plannen ná alle cursussen. In elk geval moet de bachelor zijn afgerond 

voordat men stage kan lopen of aan de masterthese kan werken. 

Alle specialisaties beschikken over onderwerpen voor masterthesen en adressen waar stages 

kunnen worden gelopen. Studenten kunnen ook zelf onderwerpen aandragen of zelf 

een stage-adres zoeken. Elke specialisatie geeft een brochure uit waarin actuele informatie 

staat over de afstudeeropdracht. Het is verstandig om deze brochure tijdig op te halen 

bij het secretariaat of te downloaden van de website van de desbetreffende specialisatie. 

Hierna worden de twee delen van de afstudeeropdracht nader toegelicht: 

Stage 

Er worden twee soorten stages onderscheiden: de praktijkstage en de onderzoekstage. 

Een praktijkstage wordt gelopen bij een psycholoog in een organisatie of instelling en ligt 

inhoudelijk op het gebied van de gekozen specialisatie. De stagewerkzaamheden dienen 

van psychologische aard te zijn en de supervisie moet in handen zijn van een psycholoog 

binnen de instelling. Na een inwerkperiode moet de student in staat zijn de werkzaamheden, 

die liggen op het terrein van de psycholoog, met een redelijke mate van zelfstandigheid 

uit te voeren. Een stage wordt afgesloten met een verslag dat wordt beoordeeld door 

de supervisor van de specialisatie in overleg met de stageinstelling. Een klinische stage is 

een bijzondere vorm van een praktijkstage. Klinische stages kennen verplichte collectieve 

stagebijeenkomsten. 

Een onderzoekstage betreft doorgaans het onder begeleiding van een onderzoeker uitvoeren 

van onderdelen van lopend onderzoek. Deze stage kan zowel intern als extern worden 

gelopen. De uiteindelijke supervisie berust altijd bij een docent van de specialisatie. Een 

stage wordt afgesloten met een verslag dat wordt beoordeeld door de supervisor van de 

specialisatie in overleg met de stageinstelling. Soms is het mogelijk een onderzoekstage 

te combineren met een masterthese. In dat geval moeten zowel een stageverslag als een 

masterthese worden geproduceerd. De criteria voor onderdelen van de afstudeeropdracht 

staan doorgaans in de brochures over de afstudeeropdracht die elke specialisatie publiceert. 

De manier waarop het cijfer wordt bepaald staat in het vervolg van deze paragraaf. 

Aan de criteria voor stageverslagen wordt hier kort aandacht besteed. 

Criteria voor het verslag van de praktijkstage 

Het verslag van de praktijkstage bestaat uit twee delen: een verslag van verrichte werkzaamheden 

en het product van de stage (rapport, artikel, campagneplan, brochure). Een 

bijzondere vorm van een praktijkstage is de klinische stage. 

Criteria voor het verslag van de klinische praktijkstage 

Het verslag van de klinische praktijkstage bestaat uit de beschrijving van (1) de instelling, 

(2) de plaats en de functie van de psycholoog aldaar, (3) de eigen activiteiten, (4) de 

leerdoelen, (5) de persoonlijke indruk van de stage, (6) de evaluatie en (7) de bijlage met 

testen, patiënten, casus en literatuur. De eisen worden volledig omschreven en toegelicht 

240 241


in brochures die verkrijgbaar zijn via de secretariaten van de programmagroepen. 

Criteria voor het verslag van de onderzoekstage 

Het verslag van de onderzoekstage bestaat uit twee delen: een verslag van verrichte werkzaamheden 

en een onderzoeksverslag (voorzover na de stage mogelijk), bestaande uit de 

secties samenvatting, inhoudsopgave, inleiding, methode, resultaten, conclusie, discussie 

en literatuur. Als de stage is gekoppeld aan de masterthese, is een apart onderzoeksverslag 

niet vereist. Wel is een apart stageverslag noodzakelijk over de verrichtte werkzaamheden. 

Masterthese 

De masterthese is een (empirisch) onderzoek naar een psychologische vraagstelling, dat 

de student bedenkt, voorbereidt, uitvoert en beschrijft onder begeleiding van een docent. 

De volledige empirische cyclus wordt doorlopen. Dit houdt in dat de student het onderzoek, 

inclusief het onderzoeksdesign (mede) opzet, de gegevens verzamelt en analyseert 

en een onderzoeksrapport schrijft. Elk masterthese wordt afgesloten met een openbare 

presentatie, de masterthesebespreking. Voorafgaand aan de daadwerkelijke uitvoering 

maakt men altijd eerst een opzet voor een masterthese (het concept onderzoeksvoorstel) 

dat moet worden goedgekeurd. Het volgen van 10 colloquia maakt ook deel uit van de 

eisen die gesteld worden aan de masterthese. (Voor meer informatie over colloquia, zie 

hieronder.) 

Het Onderwijsinstituut Psychologie kent jaarlijks twee mastertheseprijzen toe voor de 

beste masterthese, een voor een masterthese in de aansluitmasters Psychologie en Gezondheidszorgpsychologie 

en een voor een masterthese in de Research Master Psychology. 

Deze prijs wordt uitgereikt tijdens de nieuwjaarsreceptie. Docenten nomineren 

mastertheses waarna een commissie van hoogleraren de beslissing neemt welke nominatie 

gehonoreerd wordt. 

Conflicten 

Soms krijgt de student een conflict met de begeleider. Als de student het niet eens kan 

worden met de begeleider kan contact worden opgenomen met de coördinator van de 

betreffende programmagroep. Daarna zijn er nog meer mogelijkheden, bijvoorbeeld als 

men het oneens blijft met een gegeven beoordeling. Voor meer informatie kan men een 

studieadviseur of de ombudsstudent aanspreken. Zie het Opleidingsstatuut in deze gids 

of de index, bijv. onder het trefwoord ‘Bezwaar & beroep’. 

Beoordeling 

Cijfers voor stage en masterthese worden gebaseerd op proces en product. In ieder geval 

moet worden voldaan aan geldende criteria, zoals weergegeven in de handleidingen, waar 

ook de beoordelingsformulieren te vinden zijn. Overwegende dat de gegeven cijfers voldoendes 

zijn en dat er gestreefd moet worden naar cijfers die betekenis hebben is het 

volgende besloten. Uitgaande van een 7 voor een normaal, standaard stage(verslag) of 

masterthese, kan het cijfer op basis van de kwaliteit van de eigen inbreng (proces) en 

de kwaliteit van het geschrevene (product) elk maximaal 1 punt hoger uitkomen (dus 

maximaal een 9). Het cijfer 10 wordt niet uitgesloten, maar is uitzonderlijk. De kwaliteit 

van die twee aspecten kan er aan de andere kant ook voor zorgen dat het cijfer lager uitvalt 

dan een 7. Dit geldt met name als de planning flink uitloopt of als er erg vaak moet 

worden herschreven. 

Colloquia in de masterfase 

In de master dient elke student te voldoen aan de colloquium-eis: er moeten 10 colloquia 

waaronder tenminste vijf masterthesebesprekingen worden bijgewoond. Deze lezingen 

hebben tot doel de kennis van studenten te verbreden dan wel te verdiepen; studenten 

hebben door het brede scala aan onderwerpen de mogelijkheid om naar eigen inzicht en 

interesse een keuze te maken. Daarnaast wordt het volgen van masterthesebesprekingen 

expliciet aangemoedigd om studenten voor te bereiden op het eigen afstudeeronderzoek 

in de master; in deze lezingen kan men zien wat andere studenten onderzocht hebben (en 

welke problemen ze daarbij tegen zijn gekomen). Op deze manier draagt het volgen van 

masterthesebesprekingen direct bij aan het verhogen van de kwaliteit van het eigen afstudeeronderzoek. 

De overige punten kunnen behalve via het bijwonen van masterthesebesprekingen 

ook worden behaald met andersoortige lezingen en congresbezoek binnen de 

opleiding. Het gaat daarbij om alle lezingen die door de opleiding worden georganiseerd 

met een inhoudelijk voor de psychologie als wetenschapsterrein relevant onderwerp en 

van voldoende wetenschappelijk niveau. Voor al deze lezingen geldt: een lezing van een 

uur levert een punt op. 

Een overzicht van binnen de opleiding te volgen lezingen is te vinden via de link “colloquia” 

op http://www.student.uva.nl/psy. Aankondigingen van colloquia en masterthesebesprekingen 

vindt men verder op de mededelingenborden op de begane grond tegenover 

de liften. Verder treft men regelmatig aankondigingen aan in Folia, Spiegeloog en op de 

prikborden van de diverse programmagroepen. Elke programmagroep heeft tevens een 

eigen website die bereikbaar is via de psychologie-site. Bekijk ook de VSPA-lezingenladder. 

Na afloop van elke lezing krijgt iedere student die de lezing heeft bijgewoond een punt 

van de verantwoordelijk docent. De punten worden bijgeschreven met behulp van (de 

streepjescode op) de collegekaart. Het is dus noodzakelijk de collegekaart mee te nemen 

naar elke lezing. De hoeveelheid behaalde punten kan ingezien worden op http://www. 

student.uva.nl/psychologie/onderwijsbalie/colloquiumpunten.cfm. Als de vereiste punten 

behaald zijn, kan bij de Onderwijsbalie het onderdeel worden afgesloten. (Voor september 

2009 werden de punten bijgehouden met een “strippenkaart”. Wie nog in het 

bezit is van een dergelijke kaart kan de daarop behaalde stempels laten omzetten bij de 

Onderwijsbalie.) 

Studenten die buiten de opleiding zinvolle lezingen volgen of deelnemen aan congressen 

kunnen die onder bepaalde voorwaarden laten meetellen voor de colloquium-eis. 

Men dient hiervoor per brief een verzoek in bij de examencommissie met daarbij een 

bewijsstuk van het feit dat de lezing is bijgewoond. Een bewijsstuk kan bestaan uit een 

bewijs van deelname, een entreekaart, of iets dergelijks. Daarnaast dient een officiële, 

inhoudelijke beschrijving van de gevolgde lezing(-en) bijgevoegd te worden. Een eigen 

beschrijving voldoet niet; een programma-overzicht wel. De examencommissie beoordeelt 

vervolgens of de gevolgde lezing van voldoende wetenschappelijk niveau is en of het 

onderwerp inhoudelijk relevant is, dat wil zeggen, gerelateerd aan psychologie. Zo ja, dan 

wordt per twee uur lezing een colloquiumpunt toegekend, met een maximum van twee 

punten per evenement. Voor een congres kunnen dus bijvoorbeeld maximaal twee punten 

worden toegekend. Bovendien stelt de examencommissie een maximum van 5 punten 

aan het aantal dat buiten de opleiding behaald mag worden. (NB: lezingen die worden 

bijgewoond tijdens de stage vallen onder de studiepunten die verkregen worden voor de 

stage en geven dus geen recht op colloquiumpunten.) 

De colloquiumeis is onderdeel van de masterthese; in de administratie wordt het onderdeel 

masterthese pas verwerkt als ook voldaan is aan de colloquiumeis. 

Het is noodzakelijk om ruim van te voren voorbereidingen te treffen voor de af studeeropdracht, 

door infor matie in te winnen, te lezen en te zoeken naar: onderwerpen, stage plaatsen, begeleiders, 

lopend onderzoek, literatuur, etc. De afstudeeropdracht vereist zelfstandig werken en planning; 

ook daarom is het nodig tijdig met de voorberei dingen te beginnen. Geadviseerd wordt 

contact op te nemen met een studieadviseur of coördinator van de specialisatie als men hier niet 

in slaagt of hierover van gedachten wil wisselen. 

242 243

244 

9. Masterexamen & Judicia 

Master Psychologie, Algemene Informatie 

Het masterdiploma kan negen maal per jaar worden uitgereikt, in elke maand behalve in 

december, juli en augustus. De diploma’s worden uitgereikt door vertegenwoordigers van 

de gekozen specialisatie. 

De examencommissie beslist of een judicium wordt toegekend. Het judicium wordt berekend 

over 60 EC. Indien men meer ECs haalt dan strikt noodzakelijk worden de extra 

ECs niet meegeteld. Voorts is de OER van de betreffende opleiding het uitgangspunt. 

De stage en het werkstuk worden meegeteld voor het puntenaantal dat in de OER is 

vastgelegd. Hetzelfde geldt voor de verplichte vakken. Bij keuzevakken wordt gehandeld 

volgens de chronologie en worden de keuzevakken meegeteld die men het eerst heeft 

gevolgd. 

De judiciumregels die de examencommissie verder hanteert bij het masterexamen zijn 

als volgt: 

Met genoegen: 

• gewogen cijfergemiddelde hoger dan 7,5; 

• cijfers masterthese minimaal 7,5 

• geen onvoldoendes behaald of herkansingen afgelegd 

Cum Laude: 

• gewogen cijfergemiddelde hoger dan 8; 

• cijfers masterthese minimaal 8,5 

• stage minimaal 8 

• cijfers andere onderdelen minimaal 7 

• geen onvoldoendes behaald of herkansingen afgelegd 

N.B. Keuzeonderdelen behaald buiten de opleiding Psychologie tellen niet mee bij de 

judiciumbepaling. Indien meer dan 10% van het studieprogramma door vrijstellingen is 

ingevuld of indien meer dan 10% van het programma bestaat uit onderdelen die niet met 

een cijfer zijn beoordeeld wordt geen judicium verleend. 

De aanvraagprocedure wordt uitgebreid beschreven op de website van de Onderwijsbalie. 

10. Na het masterdiploma 

Als de master is voltooid heeft men de mogelijkheid om postmaster onderwijs te volgen. 

Er worden via het NIP, via verschillende universiteiten en via bijvoorbeeld RINO’s 

speciale cursussen en opleidingen gegeven in het kader van postmasteropleidingen. Deze 

staan vaak vermeld in het maandblad van het NIP, ‘de Psycholoog’. Ook worden er gidsen 

over postmaster en postacademisch onderwijs uitgegeven die men kan verkrijgen bij 

Studentenservices (Binnengasthuisstraat 9). Het NIP brengt een gids uit getiteld: “Opleidingsmogelijkheden 

na de master”(STS). In deze gids vindt men nuttige informatie over 

kwalificaties, titels, registratieregelingen, arbeidsmarktperspectieven en cursussen. Meer 

informatie is te verkrijgen bij: 

NIP, Osdorper Ban 27-A, 1068 LD Amsterdam, tel. 020-4106222. e-mail: info@psynip. 

nl: internetadres: www.psynip.nl 

Tot slot wordt er in dit verband op gewezen dat de Universiteit van Amsterdam samenwerkt 

met het Loopbaan Advies Centrum (LAC) dat o.a. trainingen verzorgt voor pas 

afgestudeerden en op andere manieren onlangs afgestudeerden behulpzaam is bij het 

vinden van een baan.

Master Psychologie 

Hoofdstuk 7 


Specialisaties: 

• Arbeids- en Organisatiepsychologie 




Tracks: 

• Gedrag en Gezondheid 

• Sport- en Prestatiepsychologie 

• Training & Development

246 



1. Inleiding 

In de aansluitmaster Psychologie volgt men een aantal vakken (24 ec), loopt een stage 

(18 ec) en schrijft een masterthese (18 ec, inclusief colloquia). Men heeft de keuze uit 

veel verschillende trajecten. Daarbij wordt onderscheid gemaakt tussen specialisaties (met 

eventueel studieroutes) en tracks. Specialisaties betreffen een voortzetting van de al in de 

bacheloropleiding gekozen richting (bijvoorbeeld sociale psychologie). Binnen specialisaties 

kan men soms een specialistische studieroute kiezen (bijvoorbeeld Psychologie van 

Arbeid & Gezondheid binnen A&O). Studieroutes zijn wegwijzers waarmee men een 

bepaald accent geeft aan de gekozen specialisatie. 

Daarnaast kent de aansluitmaster Pychologie drie tracks, speciaal ontworpen programma’s 

toegankelijk voor studenten met een bachelor Psychologie met een diverse achtergrond. 


• Arbeids- en Organisatiepsychologie (route: PAG) 




Track 

• Gedrag & Gezondheid 

• Sport- en Prestatiepsychologie 

• Training & Development

Masterspecialisatie, Arbeids- en Organisatiepsychologie 

2. Arbeids- & Organisatiepsychologie 

2.1 Doelgroep en toelatingseisen 

De specialisatie Arbeids- en Organisatiepsychologie is toegankelijk voor studenten die 

in hun bachelorprogramma hebben gekozen voor de specialisatie A&O. De specialisatie 

Arbeids- en Organisatiepsychologie is met een schakelprogramma ook toegankelijk voor 

studenten die een bachelor Psychologie hebben afgerond en daarin een andere specialisatie 

dan A&O hebben gevolgd. Voor meer informatie kan men contact opnemen met de 

onderwijscoördinator van A&O (zie 2.7 voor contactgegevens). 

2.2 Doelstelling van het onderwijs van de programmagroep 

Algemeen geformuleerd heeft de specialisatie Arbeids- en Organisatiepsychologie als 

doelstelling het ontwikkelen van: 

• kennis van de voornaamste onderwerpen uit de A&O-psychologie; 

• vaardigheid in het hanteren van de belangrijkste methoden en technieken die in de 

A&O-psychologie worden gebruikt; 

• vaardigheid in het onderkennen en analyseren van A&O-psychologische problemen 

in de praktijk, en in het formuleren van en (mede) uitvoeren van wetenschappelijk 

gefundeerde oplossingen; 


van de A&O-psychologie. 

• professionele vaardigheden (zoals samenwerken, overtuigen, argumenteren, 

presenteren, adviseren) van belang voor A&O-psychologen in de praktijk. 

Een belangrijke doelstelling van het studieprogramma A&O is het streven om studenten 

een relatief brede opleiding in het vakgebied te geven. Hiertoe is met name in het derde 

bachelorjaar een aantal vakken verplicht gesteld. Daarnaast kan men zich met behulp van 

de keuzeruimte in het bachelor- en masterjaar specialiseren in een van de volgende drie 

richtingen: Personeelsselectie en -ontwikkeling (P), Sociale processen in organisaties (O) 

en Psychologie van Arbeid en Gezondheid (PAG). Bij de PAG-route krijgt men een aantekening 

op het diploma-supplement bij het masterdiploma. De twee andere richtingen 

zijn aanbevolen studieroutes. 


Afgestudeerden met Arbeids- en Organisatiepsychologie als specialisatie hebben een 

breed scala van beroepsmogelijkheden. Zo kunnen Arbeids- en Organisatiepsychologen 

in veel organisaties en instituten terecht in functies zoals organisatiedeskundige, HRMadviseur, 

organisatieconsultant, selectiepsycholoog, of bedrijfspsycholoog. Daarnaast 

komen A&O psychologen terecht in functies op onderzoeksgebied. Enkele voorbeelden 

van functies waarin afgestudeerden werkzaam zijn: 

• organisatieadviseur bij verschillende organisatieadviesbureaus; 

• zelfstandige vestiging als beleidsadviseur en onderzoeker; 

• hoofd opleiding, training en development; 

• hoofd of medewerker van een afdeling Personeel en Organisatie; 

• psycholoog op een bureau voor personeelsselectie; 

• medewerker bij een Arbo dienst; 

• beleidsmedewerker bij een overheidsinstantie; 

• docent, supervisor, trainer op een instelling voor HBO; 

• beleidsondersteunend onderzoeker bij grote bedrijven en de overheid; 

• onderzoeker/docent aan een universiteit. 

247

Masterspecialisatie, Arbeids- en Organisatiepsychologie Masterspecialisatie, Arbeids- en Organisatiepsychologie 

2.4 Inrichting programma specialisatie A&O 

Studenten A&O besteden in hun masterprogramma 24 ec aan het volgen van specialistische 

vakken. Van deze 24 ec is het vak Schrijven, ontwerpen, analyseren en presenteren 

(SOAP; 6 ec) verplicht. De andere 18 ec mag men vrij besteden binnen het aanbod aan 

mastercursussen van A&O. Aanwezigheid tijdens de bijeenkomsten is bij alle vakken 

verplicht. 

De resterende 36 ec van het masterjaar worden besteed aan masterstage (18 ec) en masterthese 

(18 ec, inclusief colloquia). 

Studenten die de PAG-route volgen, dienen de 18 ec vrije keuzeruimte op te vullen met 

het vak Internaliserende stoornisssen PAG (12 ec) en een vrij te kiezen andere A&O mastercursus 

(6 ec). Indien men door veranderingen in het studieprogramma enkele studiepunten 

tekort komt bestaat de mogelijkheid van een literatuurtentamen; overleg hierover 

eerst met de onderwijscoördinator van A&O. 

Binnen de specialisatie A&O worden drie routes onderscheiden. Per route worden de 

volgende cursussen aanbevolen: 

• Personeelsselectie en -ontwikkeling: Dezerouterichtzichopdepersoneelspsychologie, 

het vakgebied dat onderzoekt hoe men de juiste persoon op de juiste plaats krijgt 

en houdt. Belangrijke thema’s binnen dit vakgebied zijn recruitment, selectie, 

persoon-organisatie fit, socialisatie, training, mentoring, coaching, development, 

prestatieverbetering, en loopbaanontwikkeling. De route personeelsselectie en 

-ontwikkeling bereidt studenten voor op functies op het gebied van personeelsselectie, 

HRM, outplacement, loopbaanadvisering, training en development, etc. Dit soort 

functies bestaan zowel bij gespecialiseerde adviesbureaus, grote bedrijven (bijv. op een 

P&O-afdeling), en binnen de (semi-)overheid. Voor deze route wordt (in aanvulling 

op de cursus Career management, planning en development in de bachelor) 

aanbevolen 3 cursussen te kiezen uit het volgende aanbod: Personeelsselectie (6 ec), 

Adviesvaardigheden (6 ec), Prosociaal gedrag in werkrelaties (6 ec), Creativiteit in 

organisaties (6 ec). 

• Sociale Processen in Organisaties: Deze route richt zich op de organisatiepsychologie, 

het vakgebied dat de relatie tussen de werknemer en diens sociale werkomgeving 

(bijv. collega’s, leidinggevende, team, organisatie als geheel) onderzoekt. Belangrijke 

thema’s binnen dit vakgebied zijn samenwerking in teams, leiderschap, sociale 

interactie, conflict, onderhandelen, besluitvormingsprocessen, organisatiecultuur en 

organisatieverandering. De route sociale processen in organisaties bereidt studenten 

voor op functies op het gebied van organisatieadvies, consultancy, management, HRM, 

etc. Dit soort functies bestaat zowel bij gespecialiseerde organisatieadviesbureaus, 

grote bedrijven, en binnen de (semi-)overheid. Voor deze route wordt (in aanvulling 

op de cursus Organizational change in de bachelor) aanbevolen 3 cursussen te kiezen 

uit de volgende cursussen: Conflict & coöperatie (6 ec), Beoordelen en beslissen in 

organisaties (6 ec), Prosociaal gedrag in werkrelaties (6 ec), Adviesvaardigheden (6 ec), 

Creativiteit in organisaties (6 ec). 

• Psychologie van Arbeid en Gezondheid: Het werkterrein van de Psychologie van 

Arbeid en Gezondheid kan grofweg worden verdeeld in diagnostiek, preventieve en 

curatieve interventies, en research. Deze spelen zich af op verschillende niveaus, te 

weten die van de persoon, de functie, de groep of afdeling en de gehele organisatie. Naast 

het individuele functioneren van medewerkers gaat het hierbij om het optimaliseren 

van functies, loopbanen en groepsprocessen, alsook om de structuur en cultuur van de 

organisaties in kwestie. Belangrijke aandachtsgebieden zijn (het voorkomen van) stress 

en burnout, reïntegratie en problemen rondom specifieke groepen medewerkers, zoals 

jongeren, ouderen, vrouwen, mannen en medewerkers met een bepaald soort werk. 

Hierbij wordt gebruik gemaakt van zeer uiteenlopende methoden, zoals individuele 

begeleiding, coaching, groepsinterventies, functieherontwerp, loopbaaninterventies, 

training en allerlei andere HRM-technieken. Bij het laatste onderdeel van het 

werkterrein van de Psychologie van de Arbeid en Gezondheid, het verrichten van 

onderzoek, gaat het over het algemeen vooral om onderzoek in de toegepaste sfeer. 

Zo kunnen bijvoorbeeld de effecten van bepaalde programma’s en interventies worden 

onderzocht. 

Het karakteristieke van de Arbeids- en Gezondheidspsycholoog hierbij is dat deze 

telkens is gericht op de verhouding tussen werknemer en werk, en de consequenties 

daarvan voor het welbevinden en de gezondheid. De A&G-psycholoog houdt zich 

bezig met vragen als: “In hoeverre komen problemen van bepaalde werknemers voort 

uit een voortdurende overbelasting?”, “Kunnen we bepaalde werknemers zo leren 

omgaan met de eisen die hun worden gesteld, dat deze geen schadelijke effecten meer 

sorteren?”, “Hoe kan de werksituatie zo worden aangepast dat de belasting van de 

werknemer wordt verkleind?” en “Wat is er nodig om deze werknemer weer goed te 

laten functioneren?” 

De studieroute wordt georganiseerd vanuit de specialisatie Arbeids- en Organisatiepsychologie 

en strekt zich uit over bachelor en master. Zoals in het hoofdstuk over de bachelor 

Arbeids- en Organisatiepsychologie beschreven, dient in de bachelor aan de volgende 

eisen te zijn voldaan: 


• Behaald hebben van het vak Interventies in de A&G psychologie (9 ec). 

• De bachelorthese schrijven over een onderwerp op het terrein van de psychologie van 

arbeid en gezondheid. 

Om de PAG-aantekening te verkrijgen dient daarnaast in de master Arbeids- en Organisatiepsychologie 

aan de volgende eisen te worden voldaan: 

• Behaald hebben van het vak Schrijven, ontwerpen, analyseren en presenteren (SOAP; 

6 ec). 

• Behaald hebben van Internaliserende stoornissen PAG (12 ec). Dit onderdeel 

bestaat uit drie delen: (a) de cursus Internaliserende stoornissen: Angststoornissen 

verzorgd door Klinische Psychologie, (b) de cursus Internaliserende stoornissen: 

Stemmingsstoornissen verzorgd door Klinische Psychologie, en (c) een paper over de 

toepassing van angst- en stemmingsstoornissen binnen de psychologie van arbeid en 

gezondheid. 

• Behaald hebben van een keuzevak (6 ec) uit het aanbod van mastervakken van A&Opsychologie. 

• De masterstage (18 ec) lopen op het terrein van de psychologie van arbeid en 

gezondheid. 

• De masterthese (18 ec) schrijven over een onderwerp op het terrein van de psychologie 

van arbeid en gezondheid. 

Voor meer informatie over de route PAG wordt aangeraden contact op te nemen met de 

PAG-coördinator (zie 2.7 voor contactgegevens). 

248 249

Masterspecialisatie, Arbeids- en Organisatiepsychologie Masterspecialisatie, Arbeids- en Organisatiepsychologie 

Overzicht aanbod masteronderdelen Arbeids- en Organisatiepsychologie 

Blok 1 

12 ec 

*Schrijven, 

ontwerpen, 

analyseren, 

presenteren 

(6) 

Conflict & 

coöperatie (6) 

*Adviesvaardigheden 

(6) 


Blok 2 

12 ec 

Creativiteit in 

organisaties 

(6) 

Personeelsselectie 

(6) 

Prosociaal 

gedrag in 

werkrelaties 

(6) 

Blok 3 

6 ec 

Blok 1 

12 ec 

*Schrijven, 

ontwerpen, 

analyseren, 

presenteren 

(6) 

Beoordelen en 

beslissen in 

organisaties (6) 

**Internaliserende stoornissen, 

PAG (12) 

Masterstage (18) en Masterthese (18) 

Blok 2 

12 ec 

*Adviesvaardigheden 

(6) 

Blok 3 

6 ec 

Noot: Studenten volgen in elk blok maximaal 2 cursussen. Verplichte cursussen zijn grijsgekaderd 

en vetgedrukt. 

* Deze cursussen worden twee keer per studiejaar aangeboden. Afhankelijk van de studieplanning 

kan de cursus in het eerste dan wel tweede semester gevolgd worden. 

** Deze cursus geldt als mastercursus A&O uitsluitend voor studenten die de PAG-route volgen. 

Voor studenten die niet aan de PAG-vereisten voldoen, kan deze cursus niet meetellen 

voor het masterdiploma. 

2.5 Masterstage, masterthese en colloquia 

Naast het cursorisch onderwijs omvat de master de masterstage (18 ec) en masterthese 

(18 ec, inclusief colloquia). De masterstage kan pas gestart worden indien het bachelordiploma 

is behaald. De masterthese kan pas gestart worden indien het bachelordiploma 

en de cursus Schrijven, ontwerpen, analyseren en presenteren (SOAP; 6 ec) is behaald. 

Voor meer informatie zie de Studenthandleiding Masterthese en Masterstage A&O op 

BB en op te vragen per e-mail bij het A&O secretariaat (zie 2.7 voor contactgegevens). 

In de handleiding is een uitgebreid overzicht van de regelingen en richtlijnen omtrent de 

afstudeeropdracht te vinden. Voor vragen over de masterthese kan contact opgenomen 

worden met de masterthesecoördinator (zie 2.7 voor de contactgegevens). Voor vragen 

over de masterstage kan contact opgenomen worden met de stagecoördinator (zie 2.7 voor 

de contactgegevens). 

In de masterstage worden werkzaamheden uitgevoerd die door een arbeidsen organisatiepsycholoog 

beroepsmatig zouden kunnen worden gedaan. Een stage kan zowel bij de 

programmagroep zelf als bij een externe instantie worden gelopen. In principe duurt een 

stage 13 weken fulltime (of langer parttime). Bij externe stages dient deskundige begeleiding 

ter plekke gegarandeerd te zijn. In een stageverslag wordt weergegeven welke activiteiten 

zijn verricht. Op Blackboard is een overzicht in te zien van mogelijke stageplaatsen. 

Voor de masterthese geldt dat onder begeleiding van een van de docenten van A&O de 

gehele empirische cyclus eenmaal doorlopen wordt teneinde een vraagstelling op het gebied 

van de A&O-psychologie te onderzoeken. Een masterthese kan gedaan worden aan 

de hand van een wetenschappelijke vraag of aan de hand van een vraag uit de praktijk. De 

opzet van het onderzoek wordt vastgelegd in een onderzoeksvoorstel. Als afronding van 

de masterthese wordt niet alleen een verslag geschreven, maar wordt ook een presentatie 

(masterthesebespreking) gegeven. In het kader van de masterthese dienen ook 10 colloquia 

te worden bijgewoond, zie voor meer informatie hoofdstuk 6. 

Onderzoeksmogelijkheden binnen de specialisatie A&O 

Het onderzoek van de programmagroep is erop gericht om theoretisch gefundeerde en 

praktisch bruikbare kennis op te doen over werkgerelateerd functioneren van individuen 

en groepen in organisaties. Studenten kunnen hun afstudeeronderzoek doen op een van 

de onderzoeksgebieden van de A&O-docenten. Zie voor een beschrijving van de onderzoeksgebieden 

Hoofdstuk 10, de website van A&O-psychologie (www.fmg.uva.nl/workandorganizationalpsychology 

bij ‘Research program’) en de homepages van de A&O 

docenten (www.fmg.uva.nl/workandorganizationalpsychology bij ‘Our people’). 



Voor studenten die geïnteresseerd zijn in werkterreinen zoals personeelsselectie, loopbaanadvies, 

outplacement, of arbeid en gezondheid, is de basisaantekening psychodiagnostiek 

in de Arbeids- en Organisatiepsychologie een interessante aanvulling. Zoals in 

het hoofdstuk over de bachelor Arbeids- en Organisatiepsychologie beschreven, dient in 

de bachelor aan de volgende eisen te zijn voldaan: 

• Behaald hebben van het vak Testconstructie (6 ec). Dit vak kan men plannen in de 

keuzeruimte in het tweede jaar. 


• Behaald hebben van het vak Diagnostiek I: Psychodiagnostiek (3 ec; bij Klinische 

Psychologie). Dit vak mag worden ingevuld in plaats van het keuzevak Leiderschap of 

Organisatiestructuur & -cultuur in het bachelorjaar van A&O. De resterende 3 ec kan 

opgevuld worden met een Literatuurtentamen (3 ec). 

Om de BAPD te verkrijgen dient daarnaast in de master Arbeids- en Organisatiepsychologie 

aan de volgende eisen te worden voldaan: 

• Voldoen aan de standaard vereisten voor de master A&O. 

• Behaald hebben van het vak Personeelsselectie (6 ec). 

• Een Masterstage waarin ervaring wordt opgedaan op het werkterrein van de Arbeids- en 

Organisatiepsychologische diagnostiek, en waarin een stageverslag wordt geschreven 

dat onder andere een uitwerking bevat van drie casussen op het gebied van de Arbeidsen 

Organisatiepsychologische diagnostiek die onder supervisie zijn afgerond. 

Voor informatie over de BAPD, de diagnostiekstage, en de casussen A&O zie de Studenthandleiding 

Masterthese en Masterstage A&O op BB en op te vragen per e-mail bij het 

A&O secretariaat (zie 2.8 voor contactgegevens). Voor begeleiding van BAPD-stages kan 

men terecht bij de coördinator BAPD (zie 2.8 voor contactgegevens). 


Studieadvisering Arbeids- & Organisatiepsychologie 

Voor inlichtingen over de specialisatie A&O-psychologie, kan men zich wenden tot de 

onderwijscoördinator van de programmagroep A&O (zie 2.8 voor contactgegevens). 

250 251

252 

Masterspecialisatie, Arbeids- en Organisatiepsychologie 

2.8 Contactgegevens secretariaat, coördinatoren A&O 

Secretariaat: 

Mw. Joke Vermeulen kamer 4.05 telefoon 525.6860 

email: aosecretariaat-fmg@uva.nl 

Openingstijden: ma t/m do.: 9.00 - 16.30 


Dr. Edwin van Hooft kamer 4.08 telefoon: 525.6863 

email: E.A.J.vanHooft@uva.nl 

Coördinator masterthese 



Coördinator masterstage 

Vacature 

Coördinator Honoursprogramma en Research Master: 

Dr. Bianca Beersma kamer 4.08 telefoon 525.6754 

email: B.Beersma@uva.nl 

Coördinator PAG-route 

Vacature 

Coördinator BAPD: 



Website: 


http://www.fmg.uva.nl/workandorganizationalpsychology/ourpeople_ao.cfm 


Prof. dr. Annelies van Vianen 

Voor contactgegevens van de docenten van A&O en een overzicht van hun interessegebieden: 


Op de volgende pagina’s volgt een overzicht van de masteronderdelen die gevolgd 

kunnen worden binnen de specialisatie A&O.

Masteronderdelen, Arbeids- en Organisatiepsychologie 

Adviesvaardigheden 

Punten 6 ec 

SIS-code 7204MA20XY 


Toelatingsvoorwaarden Bachelor psychologie 


Docent Mw. drs. N. Hermans 

Leerdoelen en Inhoud 

Doelstelling van de cursus is het ontwikkelen van sociale vaardigheden die nodig zijn 

om als adviseur in arbeidsorganisaties te kunnen optreden. De cursus kan gezien worden 

als een vervolg op het Gesprekspracticum, gericht op zakelijke gespreksvoering. Het gaat 

hierbij om vaardigheden op het gebied van reflectie, luisteren, vragen stellen, observeren, 

informatie geven, weerstand en dilemma’s, feedbackvaardigheden en presenteren. 

Er wordt steeds verband gelegd met relevante psychologische theorieën en begrippen. 

Gespreksvormen die aan de orde komen zijn onder andere het selectie- en sollicitatiegesprek, 

het coachingsgesprek, het functioneringsgesprek, het acquisitiegesprek en het 

adviesgesprek. 

Onderwijsvorm 

Het gaat om ervaringsgericht onderwijs, waarin het oefenen centraal staat. De cursus is 

opgezet als een training. De huiswerkopdrachten hebben behalve op het voorbereiden 

van een bijeenkomst en het leren van de te toetsen stof, betrekking op het uitvoeren van 

persoonlijke oefeningen en observatieopdrachten en het schrijven van (reflectie)verslagen. 

De studiebelasting bedraagt zo’n twintig uur per week (inclusief onderwijsbijeenkomsten). 

Toetsvorm 

Er is sprake van verplichte aanwezigheid en huiswerkopdrachten. Beoordeling vindt 

plaats op basis van vier onderdelen: (reflectie)verslagen in de vorm van een logboek, actieve 

participatie tijdens de cursus (waaronder theorietoetsen), een individuele presentatie 

over een vooraf opgegeven onderwerp, en aan het einde van de cursus een praktijksimulatie 

(rollenspel) met acteur. Deze onderdelen hebben een gelijk gewicht in de eindbeoordeling. 


• Boek, wordt nader bekend gemaakt. (circa 350 blz.) 

• Aanvullende literatuur in de vorm van artikelen. (circa 250 blz.) 


Do. 06-09-2012 t/m 25-10-2012 11.00-17.00 uur Gebouw J/K, zaal 3.50 

Do. 04-04-2013 t/m 30-05-2013 11.00-17.00 uur Gebouw J/K, zaal B.90 


Met het oog op de zeer beperkte capaciteit van dit programma, de noodzaak van aanwezigheid 

tijdens alle zittingen en het belang van een goede motivatie is een selectieprocedure 

voor de cursus ingesteld. Aanmelding voor de module Adviesvaardigheden via SIS 

is wel vereist, maar niet voldoende. Daarnaast dien je een motivatiebrief en cv te sturen 

aan Nicoline Hermans (email: N.M.Hermans@uva.nl). Deadline hiervoor is 15 augustus 

2012 voor deelname in eerste semester en 13 december 2012 voor deelname in het tweede 

253

Masteronderdelen, Arbeids- en Organisatiepsychologie Masteronderdelen, Arbeids- en Organisatiepsychologie 

semester. Daarna volgt mogelijk een selectiegesprek. Deze cursus staat open voor studenten 

uit alle specialisaties psychologie. 

Deze cursus is een keuzevak binnen de master Arbeids- & Organisatiepsychologie, en is 

relevant voor alle richtingen (Personeelspsychologie, Arbeids- en Gezondheidspsychologie 

en Sociale processen in organisaties) binnen A&O. 

Beoordelen en beslissen in organisaties 

Punten 6 ec 




Toelatingsvoorwaarden Bachelor Psychologie, specialisatie A&O 

Docent Mw. Dr. F. S. ten Velden 

Leerdoel 

De voornaamste leerdoelen zijn: a) kennis nemen van gangbare theorie en wetenschappelijk 

onderzoek inzake beoordelen en beslissen, b) inzicht verwerven in de mogelijkheden 

om de kwaliteit van besluitvorming te verbeteren en c) opdoen van ervaring met beoordelen 

en beslissen in oefeningen. 

Inhoud 

Theorie en research inzake beoordelen en beslissen worden behandeld. Hierbij is de behandeling 

van besluitvorming ‘bottom-up’, waarbij respectievelijk gekeken wordt naar 

beoordeling, individuele besluitvormingsprocessen, groepsbesluitvorming, besluitvorming 

van leidinggevenden en strategische besluitvorming. 

Onderwijsvorm 

Eén dagdeel per week een bijeenkomst; tijdens de bijeenkomsten worden leerdoelen a) 

en b) nagestreefd via hoorcolleges en leerdoel c) via simulatie en praktische oefening. 


Toetsvorm 

Schriftelijk tentamen over de literatuur en de collegestof (60%) en opdrachten (40%). 

Opgave voor het tentamen en voor de eventuele herkansing via SIS, is verplicht (uiterlijk 

één week voor de tentamendatum). 


• Bazerman, M.H., & Moore, D.A. (2009). Judgement in managerial decision making (7th ed.). Hoboken: John Wiley & Sons. ISBN 9780470049457 (± € 50,00). (circa 180 blz.) 

• Artikelen: Extra literatuur wordt later bekend gemaakt. (circa 300 blz.) 


Do. 07-02-2013 t/m 21-03-2013 10.00-13.00 uur Gebouw J/K, zaal 1.90 

Toetsdata 

Do. 28-03-2013 10.00-13.00 uur 



Deze cursus is een keuzevak binnen de master Arbeids- & Organisatiepsychologie, en 

wordt aanbevolen voor studenten die zich willen specialiseren in de richting Sociale processen 

in organisaties. 

254 255


Conflict en coöperatie 

Punten 6 ec 




Toelatingsvoorwaarden Bachelor Psychologie, specialisatie A&O of Sociale Psychologie 

Docent Prof. dr. C. K.W. De Dreu 

Leerdoel 

De drie voornaamste leerdoelen zijn: a) inzicht verwerven in de theorie en het onderzoek 

inzake coöperatie, conflicthantering en onderhandelen, b) inzicht verwerven in de mogelijkheden 

om coöperatie in groepen en organisaties te bevorderen en mogelijke conflicten 

te benutten en c) opdoen van ervaring met conflicthantering en onderhandelen. 

Inhoud 

Mensen hebben een natuurlijke neiging, die neurobiologisch verankerd lijkt, tot samenwerking 

en coöperatie. Tegelijkertijd ontstaan er regelmatig fricties en zelfs conflicten, 

die de samenwerking belemmeren of zelfs ernstige consequenties voor het voortbestaan 

van de groep of organisatie kunnen hebben. In deze cursus wordt aan de hand van wetenschappelijke 

onderzoeksartikelen en overzichtshoofdstukken, de psychologische theorievorming 

rondom coöperatie en conflict verdiept. Door middel van oefeningen en 

praktijkopdrachten wordt de vertaalslag naar de praktijk gemaakt. 

Onderwijsvorm 

Een dagdeel per week een bijeenkomst; tijdens de bijeenkomsten worden leerdoelen a) 

en b) nagestreefd via hoorcolleges en het bestuderen van de literatuur en leerdoel c) via 

simulatie en praktische oefening. Aanwezigheid en actieve deelname tijdens de colleges 

is verplicht. Studenten worden geacht in kleine groepen gedurende de cursus zelfstandig 

aan de praktijkopdracht te werken. 

Toetsvorm 

Schriftelijk tentamen over de literatuur en collegestof (meerkeuze- en essayvragen) en een 

minimaal voldoende beoordeling van de opdracht. Eindcijfer wordt voor 60% bepaald 

door het cijfer op het tentamen en voor 40% door het cijfer voor de praktijkopdracht. 

Opgave voor het tentamen en voor de eventuele herkansing via SIS is verplicht (uiterlijk 

één week voor de tentamendatum). 


• Artikelen: Informatie bij het A&O secretariaat. 


Ma. 03-09-2012 t/m 15-10-2012 15.00-18.00 uur Gebouw J/K, zaal 1.18 

(Ma. 10-09-2012 waarschijnlijk in de ochtend college, zaal nnb) 

Toetsdata 

Ma. 22-10-2012 15.30-17.30 uur 



Deze cursus is een keuzevak binnen de master Arbeids- & Organisatiepsychologie en 


in organisaties. 

Creativiteit in organisaties 

Punten 6 ec 




Toelatingsvoorwaarden Bachelor psychologie, specialisatie A&O 

Docent Dr. M. Baas 

Inhoud 

In toenemende mate zien managers en leidinggevenden creativiteit als cruciaal om vooruitgang 

te boeken, succesvol te kunnen concurreren en duurzaam beleid te ontwikkelen. 

Het onderwerp als zodanig is dus razend populair en overheden en bedrijven besteden 

veel geld en aandacht aan maatregelen om de creativiteit te bevorderen. Deze cursus gaat 

over creativiteit in organisaties. In de cursus wordt antwoord gezocht op vragen als: Wat 

is creativiteit? Is het mogelijk om de creatieve vermogens van mensen te bepalen voor 

selectiedoeleinden? Welke psychologische processen liggen ten grondslag aan creativiteit 

en welke factoren zorgen er voor dat de creativiteit van mensen bevorderd of belemmerd 

wordt? Hierbij zal gekeken worden naar factoren die de creativiteit beïnvloeden van individuele 

werknemers (zoals persoonlijkheid, motivatie, en stemming), van groepen (zoals 

conflict, teamklimaat en groepssamenstelling) en van organisaties (zoals cultuur en leiderschap). 

Hoewel de colleges worden gegeven aan de hand van empirische artikelen is er 

veel aandacht voor het management van creativiteit in de praktijk. Daarnaast zijn er twee 

opdrachten waarin studenten zelf een casus krijgen voorgelegd die ze moeten oplossen 

aan de hand van bevindingen uit empirisch onderzoek naar creativiteit 

Onderwijsvorm 

Eén dagdeel per week een college of werkgroepbijeenkomst. Aanwezigheid is verplicht. 

Toetsvorm 

Schriftelijk tentamen bestaande uit open vragen en meerkeuzevragen over de literatuur 

en de collegestof (71.4 % van het eindcijfer), plus beoordeling van twee opdrachten. Elk 

van de opdrachten moet minimaal voldoende worden gemaakt. De opdrachten tellen ook 

mee voor het cijfer - beide opdrachten voor het equivalent van twee open vragen (in totaal 

28.6 % van het eindcijfer); voor exacte regeling zie Blackboard. Opgave voor het tentamen 

en de herkansing via SIS minimaal één week voor het tentamen, is verplicht. 


• Artikelen: Informatie bij het A&O secretariaat. 


Do. 01-11-2012 t/m 13-12-2012 10.00-13.00 uur Gebouw G, zaal S01A 

Toetsdata 

Do. 20-12-2012 10.30-12.30 uur 

Ma. 29-04-2013 10.30-12.30 uur herkansing 




in organisaties of Personeelsselectie en -ontwikkeling. 

256 257


Internaliserende stoornissen PAG 

Punten 12 ec 


Plaats in het rooster Semester 1, blok 1+ 2 


Toelatingsvoorwaarden Bachelor Psychologie specialisatie A&O; Interventies in de A&G 

psychologie; uitsluitend toegankelijk voor studenten die de PAGroute 

volgen 

Docent Mw. Prof. dr. A. van Vianen (coördinator) en docenten klinische 

psychologie 


Internaliserende stoornissen zoals angst- en stemmingsstoornissen zijn veelvoorkomende 

stoornissen waarbij vooral het lijden van de persoon zelf centraal staat. Dit onderdeel 

heeft tot doel om kennis op te doen over deze stoornissen, en deze kennis te kunnen toepassen 

op de Psychologie van Arbeid en Gezondheid. Hiertoe bestaat dit onderdeel uit 

drie elementen: (1) het studieonderdeel Internaliserende stoornissen: Angststoornissen, 

te volgen bij Klinische Psychologie, (2) het studieonderdeel Internaliserende stoornissen: 

Stemmingsstoornissen, te volgen bij Klinische Psychologie, en (3) het schrijven van een 

paper waarbij de kennis over angst- en stemmingsstoornissen wordt toegepast op een zelfgekozen 

onderwerp op het gebied van arbeid en gezondheid. Begeleiding en beoordeling 

van dit paper wordt verzorgd door Prof. Dr. A. van Vianen. 

Onderwijsvorm 

Zie bij bachelor Klinische Psychologie voor de onderwijstijden van Internaliserende 

stoornissen: Angststoornissen en Internaliserende stoornissen: Stemmingsstoornissen. 

Toetsvorm 

De toetsing bestaat uit drie elementen: (1) een schriftelijk tentamen bij Internaliserende 

stoornissen: Angststoornissen, (2) een schriftelijk tentamen bij Internaliserende stoornissen: 

Stemmingsstoornissen, en (3) het paper. Alle drie de onderdelen worden afzonderlijk 

beoordeeld met een deelcijfer. De cursus is behaald, en de 12 ec worden toegekend indien 

alle drie de onderdelen met minimaal een 5,5 zijn beoordeeld. Het eindcijfer is het gemiddelde 

van de drie deelcijfers. 


Zie bij bachelor Klinische Psychologie voor het studiemateriaal van Internaliserende 



Zie bij bachelor Klinische Psychologie voor de onderwijstijden van Internaliserende 


Toetsdata 

Zie bij bachelor Klinische Psychologie voor de toetsdata van Internaliserende stoornissen: 

Angststoornissen en Internaliserende stoornissen: Stemmingsstoornissen 


Verplicht voor studenten die de PAG-route volgen. Neem bij de start van het eerste semester 

contact op met Mw. Prof. dr. A. van Vianen om afspraken te maken over de planning 

voor het paper. 

Masterthese A&O 

Punten 18-24 ec (nb: 18 is standaard; 24 moet apart worden 

aangevraagd) 

SIS-code 7204MWAOXY 

Toelatingsvoorwaarden Bachelor Psychologie specialisatie A&O en SOAP 

Docent alle docenten 

Inhoud/Leerdoelen 

In een masterthese verricht men een (relatief) zelfstandig onderzoek, waarin de zelfstandigheid 

tot uiting komt in de opzet, uitvoering, analyse en rapportage. 

De eerste fase van de masterthese bestaat uit het schrijven van het MT-onderzoeksvoorstel. 

Het MT-onderzoeksvoorstel wordt na goedkeuring door de begeleider ingediend via 

een standaardformulier, voor goedkeuring door de een tweede beoordelaar (toegewezen 

door de masterthesecoördinator (Dr. Annebel de Hoogh). Als het MT-onderzoeksvoorstel 

is goedgekeurd kan het eigenlijke onderzoek beginnen. 

Onderwijsvorm 

Globaal houdt een masterthese voor een student de volgende werkzaamheden in: (a) het 

bedenken van een vraagstelling, òf het uitwerken van een gegeven vraag- of probleemstelling; 

(b) verdieping in de literatuur om op de hoogte te raken van het onderwerp; (c) het 

bedenken van een onderzoeksopzet; d) het schrijven van een MT-onderzoeksvoorstel; 

(e) het verzamelen en analyseren van de data; (f) de verslaglegging; en (g) de openbare 

presentatie. Daarnaast dienen 10 colloquia te worden bijgewoond, zie hoofdstuk 6 voor 


Beoordeling 

Zie voor de beoordeling de Studenthandleiding Masterthese en Masterstage A&O 2012- 

2013 op Blackboard. 


Voor een masterthese krijgt men standaard 18 ec. Minder is niet mogelijk. In uitzonderlijke 

gevallen, en met een daartoe strekkende overtuigende motivatie, te beoordelen door 

de begeleider en de MT-coördinator van de specialisatie, kan de masterthese een omvang 

van 24 ec hebben. 

De masterthese is formeel opgesplitst in MT-onderzoeksvoorstel (4 ec) en MT-onderzoek 

(14 ec). Het MT-onderzoeksvoorstel moet gereed zijn binnen maximaal 5 weken na aanvang. 

De masterthese (inclusief schrijven MT-onderzoeksvoorstel) wordt uitgevoerd in een 

tijdsbestek van minimaal 12 weken (full-time) en maximaal 24 weken (half-time). Het 

verloop van de masterthese laat zich doorgaans niet heel nauwkeurig plannen; het is verstandig 

rekening te houden met enkele weken uitloop voor geval van nood. 

Over omvang en planning worden vooraf duidelijke afspraken gemaakt met de begeleider. 

Deze afspraken worden vastgelegd in een MT-contract, waarin student en begeleider 

zich committeren aan een bepaalde planning en inspanning (het MT-contract bevat o.m. 

de aanvangsdatum, geplande einddatum, aantal ec, en door wie en op welke wijze de 

begeleiding verzorgd wordt). De inhoud van het voorgenomen onderzoek, en een nader 

uitgewerkte planning (waaruit de haalbaarheid moet blijken), maken deel uit van het 

MT-onderzoeksvoorstel. 

Meer informatie over de masterthese is te vinden in hoofdstuk 6 van deze studiegids en in de 

studenthandleiding Masterthese en Masterstage A&O 2012-2013. 

258 259


Personeelsselectie 

Punten 6 ec 

SIS-code 7204MA13BY 




Docent Dr. J. te Nijenhuis 


In deze cursus zullen uitgebreid enkele onderwerpen worden behandeld die kenmerkend 

zijn voor de huidige theoretische en empirische ontwikkelingen op het gebied van de personeelsselectie 

en assessment. Blok 1: prediktoren, het efficiënt combineren van prediktoren 

en meta-analyse; verschillende typen prediktoren zullen in detail worden besproken, 

te weten: tests voor cognitieve capaciteiten, persoonlijkheidsvragenlijsten, situatiebeoordelingstests 

en assessment centers. Blok 2: het meten van criteria. Blok 3: ‘human resource 

costing’ (wat is de bijdrage van een selectieprocedure?). Blok 4: selectie van allochtonen. 

De theoretische kennis moet toegepast worden in een aantal casestudies en essays. De 

leerdoelen zijn het opdoen van theoretische kennis en praktische vaardigheden op het 

gebied van de personeelsselectie. 

Onderwijsvorm 

Eén dagdeel per week een bijeenkomst, bestaand uit een hoorcollege, een werkcollege en 

een studentcollege. Aanwezigheid verplicht. Verplichte opdrachten, casestudies en een 

paper moeten in groepjes van twee of drie thuis gemaakt worden en worden op het college 

nabesproken. Extra inzet wordt beloond: een hoger cijfer kan verdiend worden door 

1) een studentcollege te geven over een relevant selectieonderwerp en/of 2) een additioneel 

essay te schrijven over een cutting edge onderwerp. 

Toetsvorm 

Schriftelijk tentamen bestaande uit open vragen en meerkeuzevragen over de belangrijkste 

aspecten van de selectieliteratuur en de empirische stand van zaken. De opdrachten, 

casestudies en een paper moeten allemaal voldoende worden gemaakt. Het geven van 

een studentcollege en/of het schrijven van een additioneel essay kan resulteren in een 

cijfer voor de cursus dat maximaal respectievelijk 1,25 dan wel 1 punt hoger is. Dus, het 

tentamen bepaalt in eerste instantie 100% van het eindcijfer, en door het geven van een 

studentcollege of het schrijven van een additioneel essay kan dit cijfer hoger worden. 

Opgave voor het tentamen via SIS minimaal een week voor de tentamendatum, is verplicht. 


• Evers, A., Anderson, N., & Voskuijl, O. (2005). The Blackwell handbook of personnel 

selection. Oxford: Blackwell Publishing. ISBN 9781405117029 (€ 105,00). (Speciale 

prijs bij Studystore). (circa 289 blz.) 

• Cascio, W. F., & Boudreau, J. W. (2011). Investing in people: Financial impact of 

human resource initiatives (2nd ed). Upper Saddle River: Pearson Education. ISBN 0-13- 

7070926 (€ 35,00). (circa 320 blz.) 

• Reader met artikelen, info secretariaat A&O (circa 104 blz.) 


Di. 30-10-2012 15.00-18.00 uur Gebouw J/K, zaal 1.90 

Vr. 02-11-2012 t/m 14-12-2012 10.00-13.00 uur Gebouw J/K, zaal B.25 

Toetsdatum 

Vr. 21-12-2012 10.30-12.30 uur 

Vr. 03-05-2013 10.30-12.30 uur Herkansing 


Deze cursus is een keuzevak binnen de master Arbeids- en Organisatiepsychologie en 

wordt aanbevolen voor studenten die zich willen specialiseren in de Personeelsselectie en 

-ontwikkeling richting. De cursus is verplicht voor studenten die de BAPD in de A&O 

psychologie willen behalen. 

260 261


Prosociaal gedrag in werkrelaties 

Punten 6 ec 





Docent Mw. prof. dr. A. Nauta 


Wat is prosociaal gedrag in de context van arbeidsorganisaties? Welke factoren bepalen 

of mensen in organisaties zich prosociaal of juist tegengesteld daaraan (denk bijvoorbeeld 

aan pestgedrag) gedragen? Wat zijn gevolgen van prosociaal en antisociaal gedrag 

in organisaties? In deze cursus worden deze vragen behandeld vanuit diverse theoretische 

perspectieven, waaronder de evolutionaire benadering van prosociaal gedrag, organizational 

citizenship behavior, vertrouwen in organisaties, rechtvaardigheid, psychologisch 

contract en prosociaal leiderschap. Deze theorieën worden toegepast op de praktijk, in 

het bijzonder op HR-praktijken rondom employability, want employability komt vooral 

tot stand in prosociale werkrelaties. Na afloop kennen deelnemers aan deze cursus de 

‘state of the art’ theorieën over prosociaal gedrag in organisaties en weten ze deze theorieën 

toe te passen op vraagstukken in de alledaagse praktijk van werkrelaties. Dit laatste 

leren deelnemers door zelf, op basis van de bestudeerde literatuur en een interview met 

een HR-manager, een essay te schrijven waarin ze concrete vraagstukken uit de praktijk 

in een theoretisch kader plaatsen en er een advies aan koppelen voor vervolgonderzoek 

en/of interventies. Ook vindt een discussiebijeenkomst plaats met HR-managers van een 

arbeidsorganisatie. 

Onderwijsvorm 

Eén dagdeel per week een bijeenkomst in de vorm van een werkcollege. Aanwezigheid 

verplicht. 

Toetsvorm 

Een essay in de vorm van een theoretisch onderbouwde diagnose van een of meer organisatievraagstukken. 

Dit essay wordt in koppels van twee studenten geschreven. Beoordeling 

vindt plaats op grond van: 

• Wekelijkse individuele huiswerkopdrachten (beoordeeld met voldoende of onvoldoende; 

bij onvoldoende moet de student de opdracht overdoen); 

• Concept-essay halverwege de cursus (beoordeeld met voldoende of onvoldoende; bij 

onvoldoende moet de student de opdracht overdoen); 

• Eindessay (beoordeeld met een rapportcijfer). 


• Reader, informatie bij A&O secretariaat. (circa 450 blz.) 


Wo. 31-10-2012 t/m 19-12-2012 13.00-15.00 uur Gebouw G, zaal S01A 

N.B. Op wo. 19-12-2012 van 9-16 uur vindt een excursie plaats naar een arbeidsorganisatie. 




in organisaties of in de Personeelspsychologische richting. 

Schrijven, ontwerpen, analyseren, presenteren (SOAP) 

Punten 6 ec 





Docenten Mw. dr. B. Beersma, Mw. dr. F. ten Velden, werkgroepbegeleiders 


Deze cursus richt zich op alle facetten van onderzoek binnen A&O psychologie: Het 

schrijven van een onderzoeksvoorstel, het ontwerpen van een onderzoek, het analyseren 

van de data en het presenteren van de resultaten. De cursus bestaat uit colleges, waarin 

de bovenstaande onderdelen besproken worden, en wekelijkse werkgroepbijeenkomsten, 

waarin studenten zelf onder begeleiding van één van de werkgroepdocenten, in werkgroepen 

een praktisch of theoretisch probleem ontleden en analyseren. Het probleem 

wordt daarbij weergegeven in een procesmodel en hieruit worden concrete en toetsbare 

hypothesen afgeleid. Vervolgens schrijft men een onderzoeksvoorstel voor een onderzoek 

waarin de houdbaarheid van het model getoetst kan worden. 

In de colleges wordt een aantal onderwerpen behandeld. Ten eerste staat de vraag “hoe 

kom ik tot een relevante en onderzoekbare onderzoeksvraag voor organisatieonderzoek?” 

centraal. Besproken wordt hoe praktijkproblemen door toepassing van theoretische inzichten 

uit de Arbeids- en Organisatiepsychologie ontleed kunnen worden en onderzoekbaar 

gemaakt kunnen worden. Tevens is er aandacht voor theoretische problemen. 

Daarnaast leer je algemene strategieën en tips om het onderzoeksvoorstel zodanig op te 

schrijven dat het interessant, overtuigend, leesbaar en aantrekkelijk is voor je publiek. 

De tijdens het college opgedane kennis dien je toe te passen in een individuele schrijfopdracht, 

waarbij je de eerste vijf paragrafen van de inleiding van een onderzoeksvoorstel 

schrijft. Tijdens de colleges wordt ook ingegaan op de praktische toepassing van analysetechnieken 

die veel worden gebruikt in onderzoek binnen de arbeidsen organisatiepsychologie. 

Zo zal onder andere ingegaan worden op factoranalyse en betrouwbaarheidsanalyse, 

correlatie en regressieanalyse, variantie-analyse, moderatoren en mediatoren. In 

de werkgroep wordt deze kennis toegepast door een bestaande dataset te analyseren, en 

rapporteren. Tenslotte leer je wat de kenmerken zijn van een interessante, overtuigende 

en heldere presentatie. Daarnaast wordt ingegaan op omgaan met “presentatiestress” en 

vragen naar aanleiding van een presentatie. De opgedane kennis dien je toe te passen in 

een individuele presentatie, waarbij je een artikel uit de kernliteratuur van je onderzoeksgroep 

presenteert. Tenslotte presenteert elke werkgroep het geschreven onderzoeksvoorstel 

tijdens het laatste college. 

Onderwijsvorm 

Wekelijkse colleges en werkgroepbijeenkomsten (in de weken dat er geen colleges zijn). 

De indeling van de werkgroepen wordt na het eerste college bekendgemaakt. In de werkgroepen 

worden de vorderingen bij de opdrachten besproken. Aanwezigheid bij alle onderdelen 

is verplicht. 

262 263


Toetsvorm 

De beoordeling vindt plaats op grond van a) de individuele opdracht (individuele schrijfopdracht) 

en b) de groepsopdrachten (het geschreven onderzoeksvoorstel, de data-analyse 

en rapportage, en de eindpresentatie). Voor het eindcijfer telt de individuele opdracht 

mee voor 40%, de data-analyse en rapportage voor 20%, de eindpresentatie voor 10%, 

en het geschreven onderzoeksvoorstel voor 30%. Alle onderdelen moeten met tenminste 

voldoende beoordeeld worden. 


• Field, A. (2009). Discovering statistics using SPSS (3rd ed.) London: Sage. ISBN 

9781847879073 (± € 45,00). Dit boek is eerder in de bachelorfase gebruikt. 

• Bem, D. J. (1987). Writing the empirical journal article. In M. P. Zanna & J. M. Darley 

(Eds.), The compleat academic: A practical guide for the beginning social scientist (pp. 

171-201). New York: Random House Bem, (zie Blackboard). 

• Nader op te geven literatuur over de te behandelen praktijkproblemen en theorie. 


Colleges semester 1: 

Di. 04-09-2012 11.00-14.00 uur Gebouw J/K, zaal B.25 

Di. 11-09-2012 t/m 09-10-2012 11.00-13.00 uur Gebouw J/K, zaal 1.90 

Di. 16-10-2012 werkgroep 1 10.00-15.00 uur Gebouw J/K, zaal B.54 



Op de woensdagen in de periode van 12 september t/m 17 oktober zijn subgroepen tussen 

09.00 - 17.00 in blokken van 2 uur. (Exacte tijdstip hangt af van indeling in subgroep). 

Colleges semester 2: 


Di. 12-02-2013 t/m 12-03-2013 11.00-13.00 uur Gebouw J/K, zaal 1.90 




Op de woensdagen in de periode 13 februari t/m 20 maart zijn subgroepen tussen 09.00 - 

17.00 in blokken van 2 uur. (Exacte tijdstip hangt af van indeling in subgroep). 


Deze cursus is verplicht voor de master Arbeids- en Organisatiepsychologie. 

Stage Arbeids- en Organisatiepsychologie 

Punten: 18 ec 

SIS-Code 7204MSAOXY 

Plaats in het rooster: gedurende het hele jaar 

Toelatingsvoorwaarden: Bachelor afgerond, met specialisatie A&O 

Inlichtingen: Vacature (raadpleeg eerst de Studenthandleiding Masterthese en 

Masterstage A&O op Blackboard!) 

Inhoud 

Een student dient de kennis die hij/zij op de universiteit heeft opgedaan in de praktijk te 

brengen. De stagewerkzaamheden dienen van academisch niveau en A&O-psychologische 

aard te zijn. Na een inwerkperiode moet de student in staat zijn om de werkzaamheden 

met een redelijke mate van zelfstandigheid uit te voeren. 

Onderwijsvorm 

Aanmelding 

Voordat je aan je stage kunt beginnen, dient deze goedgekeurd te worden door de stagecoördinator 

A&O. Goedkeuring geschiedt op basis van een stageplan (1-2 A4’tjes) dat per 

mail wordt ingediend bij de coördinator. Zie voor meer informatie over het stageplan en 

de te volgen procedure de Studenthandleiding Masterthese en Masterstage A&O 2012- 

2013. 

Begeleiding 

Bij interne stages heeft men met één begeleider te maken; bij externe stages moet er ook 

een externe begeleider zijn op de stageplek. De externe begeleider dient in principe een 

universitair opgeleide A&O-psycholoog te zijn. Indien er geen A&O-psycholoog aanwezig 

is op de stageinstelling, kan de begeleiding ook verzorgd worden door een begeleider 

met een aanverwante academische opleiding (bijv. een andere subdiscipline binnen de 

psychologie, bedrijfskunde, organisatiewetenschappen), mits deze bekend is met het werk 

van A&O-psychologen. Voor aanvang van de stage dienen de student en begeleider(s) 

afspraken te maken over de begeleiding, inhoud, werkwijze en duur van de stage. 

Stageverslag 

De werkzaamheden tijdens een stage worden na afloop van de stage gerapporteerd door 

middel van een stageverslag. Verdere informatie betreffende het stageverslag is te vinden 

in de Studenthandleiding Masterthese en Masterstage A&O 2012-2013 op Blackboard. 

Beoordeling 

De beoordeling geschiedt op basis van het stageverslag, het niveau van de verrichte werkzaamheden, 

en het door de (externe) begeleider ingevulde stagebeoordelingsformulier. 

Zie voor meer informatie de Studenthandleiding Masterthese en Masterstage A&O 2012- 

2013 op Blackboard. 


Combinatie 

Combinatie van masterthese en stage is mogelijk, doch uitsluitend bij externe stages; 

overleg hiervoor met de stage/masterthesecoördinator. 


Een stage duurt 13 weken voltijd (504 uur) of langer indien de stage parttime plaatsvindt. 

De stage wordt gehonoreerd met 18 ec. 


264 265


Een van de voorwaarden om de basisaantekening psychodiagnostiek via de Arbeids- en 

Organisatiepsychologie te behalen is het volgen van een diagnostiekstage. Tijdens deze 

stage dienen drie casussen onder supervisie te worden afgerond. Voor meer informatie 

betreffende de BAPD, de BAPD-stagevereisten, en het BAPD-stageverslag zie de Studenthandleiding 

Masterthese en Masterstage A&O op Blackboard. 

Aantekening Psychologie van Arbeid en Gezondheid (PAG) 

Een van de voorwaarden om de PAG-aantekening te behalen is dat in de stage onderwerpen 

aan bod te komen die direct of indirect raken aan het snijvlak van Arbeid en 

Gezondheid. Zie de studiegids en de Studenthandleiding Masterthese en Masterstage 

A&O voor meer informatie. 

Leadership 

Credits 6 ec 

SIS-code 7205RA05XY 

Semester Semester 1, Period 2 

Prerequisites Bachelor of Psychology 

Lecturers Mw. dr. A. de Hoogh 

Summary 

Leaders are able to make and break companies and their employees. Hence, the study 

of leadership has gained much research attention among scholars; thousands of books 

and articles have been published on different elements of leadership and its effects. This 

interactive course covers state-of-the-art leadership theory and research with a special 

focus on the benefits and limitations of charismatic and ethical leadership and the dark 

side of leadership. Students will gain insights into most important current leadership 

theories and research and will develop research skills applicable to the study of leadership. 

The main focus is on field research but experimental and qualitative research will also be 

discussed. Students practice their presentation skills and learn to evaluate, design and 

report on leadership research. 


Seminar/workshops. The course is highly interactive. Students will prepare lectures, research 

proposals and assignments prior to each session. Attendance at all lectures is required. 

Assessment 

- Literature presentation 20% 

- Reviewing of papers 20% 

- Assignment (development of research materials) 10% 

- Final paper based on field data (provided for) 50%. 

Literature 

• Articles. A reference list will be provided on Blackboard. Part of the literature will be 

chosen by the students. 

Lesson dates 

Tue. 30-10-2012 through 18-12-2012 13.00-16.00 hrs. Building/room JK1.18. 

266 267

Onderdelen Research Master, Arbeids- en Organisatiepsychologie Onderdelen Research Master, Arbeids- en Organisatiepsychologie 

Self-regulation at work 

Credits 6 ec 

SIS-code 7205RA07XY 



Lecturers Dr. E. van Hooft 

Objectives 

This course aims to increase students’ knowledge and understanding of the academic 

literature on self-regulation. Students will learn to integrate, compare and contrast theoretical 

and empirical literature on self-regulation, present and critically discuss empirical 

studies on self-regulation, and apply this knowledge to a practical or scientific problem/ 

question. 

Summary 

Motivation is an important determinant of personal and organizational accomplishments. 

Research on work motivation has progressed substantially in recent years by taking a selfregulation 

perspective towards goal choice and goal striving processes. Self-regulation 

refers to exercising control over the self in order to guide goal-directed activities over time 

and across changing circumstances (e.g., modulation of thought, attention, emotions or 

behavior). In the present course, we will study recent developments in the field of self-regulation, 

with a focus on achievement settings. We will address questions such as: What is 

self-regulation and how does it differ between individuals? How does self-regulation work 

in affecting goal attainment and performance? What is the effect of positive and negative 

feedback on motivation and self-regulation over time? Why don’t intentions always lead 

to actual behavior? Why do people procrastinate? And how can people’sself-regulation be improved? Knowledge and understanding of self-regulation processes is relevant for 

understanding human behavior in achievement settings, and as such is relevant for various 

psychological subdisciplines (e.g., work and organizational psychology, educational 

psychology, sport and performance psychology, social psychology). 


Seminars/workshops. Students will read articles around a theme prior to the weekly 

meeting. In the meetings the articles will be discussed, presented, and critically reviewed. 

There will be weekly assignments (i.e., presentation and critical discussion of empirical 

articles) and students will write a review paper or research proposal on a chosen topic 

related to self-regulation. Attendance at all meetings is required. 

Assessment 

Participation, presentation/discussion, paper, and an exam with open questions. The 

grade will be determined by the paper (40%), the exam (40%), and the presentation/ 

discussion (20%). To pass the course, each of the three grades needs to be 5.5 minimally. 

Literature 

Journal articles and book chapters (available via Blackboard and/or the secretary of 

Work & Organizational Psychology). 

Lesson dates 

Mon.03-09-2012 through 15-10-2012 15.00-18.00 hrs. Building J/K, room B.22 

Exam date 

Mon. 22-10-2012 15.30-16.30 hrs 

Social decision making 

Credits 6 ec 

SIS code 7205RA01XH 



Lecturer Prof. dr. C.K.W. De Dreu 

Summary 

This course focuses on those situations where people make decisions, individually or as 

a group, that affect not only their own outcomes, but those of interdependent others as 

well. While this type of decision is important in organizations (e.g., leader-follower relations; 

team work), understanding the basic psychological mechanisms has wider implications 

and pertains to family situations, hooligans, community governance, politicians, 

and so on. We consider in depth various research paradigms, including two-person and 

N-person social dilemmas (including computer simulations), ultimatum bargaining and 

multi-issue negotiation, social decision schemes and information pooling models. We examine 

these situations from four distinct and mutually compatible orientations on social 

decision making–a behavioural economists model on incentive-based strategic behaviour, 

an evolutionary model on cooperative choice, an organizational behaviour/decision 

making model on cognitive deficits and bounded rationality, and an integrative, social 

psychological model on motivated information processing. 


Seminar/workshops. Students will read articles around a subtheme prior to the weekly 

meeting and will prepare in pairs plenary discussion of the subtheme and highlight possible 

controversies. Attendance is required. 

Assessment 

Active participation; individual paper, and individual presentation. The paper counts for 

80% of the grade, the presentation for 20%. 

Literature 

• Articles, to be announced 

Lesson Dates 

Tue. 04-09-2012 through 23-10-2012 15.00-18.00 hrs. Building J/K , room B.54 

268 269

Masterspecialisatie, Brein en Cognitie 

3. Brein en Cognitie 


De specialisatie Brein en Cognitie is toegankelijk voor studenten die in hun bachelorprogramma 

hebben gekozen voor de specialisatie Brein en Cognitie, dan wel een bachelor 

Psychologie hebben afgerond en daarin vergelijkbare kennis en vaardigheden hebben opgedaan. 

Voor meer informatie kan men contact opnemen met de onderwijscoördinator 

Brein en Cognitie. 

3.2 Doelstelling van het onderwijsprogramma van Brein en Cognitie 

Het onderwijsprogramma van de Programmagroep Brein en Cognitie sluit aan bij het 

onderzoek dat er wordt verricht. Dat onderzoek omvat een breed scala aan onderwerpen 

(variërend van elementaire perceptuele processen tot bewustzijn) met een breed scala aan 

onderzoeksmethoden (van reactietijdmetingen tot neuro-imagingstudies en computersimulaties). 

Het vakgebied Brein en Cognitie heeft ook duidelijke verbanden met meer 

praktijkgerichte onderwerpen zoals de (cognitieve) ergonomie en ontwerpprocessen. Het 

onderzoek binnen de programmagroep Brein en Cognitie concentreert zich op drie centrale 

thema’s: ‘de Perceptie-Actie Cyclus’, ‘Geheugen’ en ‘Bewustzijn’. 

Het thema Perceptie-Actie Cyclus richt zich vooral op onderwerpen als perceptie en aandacht. 

Doel van het onderzoek is om dat soort processen te ontrafelen en zoveel mogelijk 

te reduceren tot de meest elementaire bouwstenen. Het koppelen van die bouwstenen aan 

neurale mechanismen is daarbij een belangrijke doelstelling. 

Bij het thema Geheugen ligt de nadruk op het ophalen van informatie uit het langetermijn-geheugen 

en hoe dat wordt beïnvloed door factoren zoals context, eerder geactiveerde 

informatie en de mentale en affectieve toestand van de persoon. Dergelijke 

retrievalprocessen en factoren liggen ten grondslag aan veel cognitieve functies, niet alleen 

het ophalen van herinneringen maar ook het activeren van lexicale en linguïstische 

informatie bij het begrijpen en produceren van taal. Het onderzoek richt zich niet alleen 

op leren en vergeetprocessen bij ‘gezonde’ personen, maar ook op leer- en geheugenproblemen 

bij patiënten. Ook wordt de rol van slaap hierbij onderzocht. Daarnaast richt het 

onderzoek zich op opslag en ophalen van informatie in meer complexe taken zoals het 

verwerken van zinnen en verhalen, gezichten en emotionele stimuli. 

Bij het thema Bewustzijn staat centraal wat het verschil is tussen bewuste en onbewuste 

informatieverwerking, in het bijzonder met betrekking tot visuele perceptie en emotie, 

en wat het neurale substraat van dit onderscheid is. Daarnaast wordt onderzocht hoe de 

kwaliteit of het stadium van slaap, en meer algemeen bioritmische verschijnselen, maar 

ook al dan niet geïnduceerde wisselingen van arousal, een invloed hebben op informatieverwerking. 

In de specialisatie Brein en Cognitie kan de studieroute Cognitieve Neurowetenschap 

worden gekozen. Cognitieve Neurowetenschap richt zich op de belangrijkste functies 

van menselijk gedrag (perceptie, geheugen, taal etc.) inclusief de biologische basis van 

die functies. Kennis over en ervaring met experimenteel-psychologisch onderzoek zijn 

daarbij belangrijk. Daarom kan de specialisatie ook gezien worden als een meer algemene 

opleiding tot psychologisch onderzoeker. 

3.3 Beroepsmogelijkheden Brein en Cognitie 

Afgestudeerden in de specialisatie Brein en Cognitie kunnen terechtkomen in settings 

waarin onderzoek en onderzoeksvaardigheden een belangrijke rol spelen. Dat kan bij 

een universiteit zijn maar ook bij een instituut voor toegepast onderzoek, bij een farmaceutisch 

bedrijf, een onderzoeksafdeling van een ministerie, bij een reclamebureau of bij 

een onderzoeks- en adviesbureau. Een deel van de studenten met een afgeronde master in 

271

Masterspecialisatie, Brein en Cognitie Masterspecialisatie, Brein en Cognitie 

de specialisatie Brein en Cognitie kan doorstromen naar een promotieplaats. Dat hoeft 

overigens lang niet altijd bij een afdeling Brein en Cognitie, Experimentele Psychologie, 

Psychonomie, Functieleer of Cognitieve Psychologie te zijn, maar kan ook bij een afdeling 

Ontwikkelingspsychologie, Sociale Psychologie, Communicatiewetenschap of zelfs 

bij een andere faculteit zoals de Faculteit Geneeskunde. 

3.4 Inrichting masterprogramma Brein en Cognitie 

Het masterprogramma Brein en Cognitie is het vervolg op de bachelorspecialisatie Brein 

en Cognitie. Veel studenten die in de bachelor gekozen hebben voor de specialisatie Brein 

en Cognitie zullen de eenjarige aansluitmaster kiezen. Het programma daarvan wordt 

in het kort geschetst. Het is ook mogelijk te kiezen voor de Research Master Psychology 

(http://www.studeren.uva.nl/ma-psychology) of de Master Brain and Cognitive Sciences 

(http://www.csca.nl/education/). Deze twee selectieve Researchmasters duren twee jaar. 

Meer informatie staat in Hoofdstuk 9 van deze gids. 

Studenten Brein en Cognitie kunnen in de master kiezen voor de route Cognitieve Neurowetenschap. 

Het is niet verplicht om die te kiezen; de route is wel een samenhangend 

programma gericht op de betreffende interesse en biedt de mogelijkheid om zich te specialiseren 

in onderzoek op het terrein van brein en cognitie. 

Specialisatie Brein en Cognitie: route Cognitieve Neurowetenschap 

Studenten Brein en Cognitie kunnen in de master kiezen voor de route Cognitieve Neurowetenschap, 

in vervolg op het bachelorprogramma van deze route. Het is niet verplicht 

om die te kiezen; de route is wel een samenhangend programma gericht op de betreffende 

interesse en biedt de mogelijkheid om zich te specialiseren in onderzoek op het terrein 

van de cognitieve neurowetenschap. Studenten die deze route niet kiezen, hebben de 

keus uit het gehele mastervakkenaanbod van Brein en Cognitie. Hun masterprogramma 

bestaat uit 24 ec mastervakken Brein en Cognitie, een stage en een masterthese van elk 

18 ec. Hieronder een uitgebreide omschrijving van het studieprogramma van de route 

Cognitieve Neurowetenschap. 

Semester 1 (30 ec) Semester 2 (30 ec) 

Blok 1 (12 ec) Blok 2 (12 ec) Blok 3 (6 ec) Blok 1 (12 ec) Blok 2 (12 ec) Blok 3 (6 ec) 

Advanced Topics 

in Cognitive 

Neuroscience 

(6 ec) 

Connectionistische Modellen 

(6 of 9 ec) 

Brain 

Rhythms and 

Cognition 

(6 ec) 

Psychoendocrinologie 

(6ec) 

Literatuurtentamen (3 0f 6 ec) 

Stage (18 ec) en Masterthese (18 ec) 



(6 ec) 

Slaap/Waak 

Stoornissen 

(6 ec) 

Studenten kunnen ook deelnemen aan onderstaande Research Master cursussen. Let op: 

Research Master studenten hebben voorrang bij deze cursussen. 

Semester en blok 

• Basic Affective Processes 6 ec 1.2 

• NeuroImaging 1 6 ec 1.2 

• Advanced Topics in Language and Memory 6 ec 1.2 

• Literatuurtentamen 3 of 6 ec alle 

3.5 De afstudeeropdracht 

De afsluiting van de studie is de afstudeeropdracht, die uit twee onderdelen bestaat: 

stage en masterthese. De colloquia maken deel uit van de masterthese. Net als bij alle 

specialisaties is in de specialisatie Brein en Cognitie de totale omvang 36 ec: stage 18 ec, 

masterthese 18 ec. De masterthese is standaard 18 ec; minder is niet mogelijk. In uitzonderlijke 

gevallen, en met een overtuigende motivatie, te beoordelen door de begeleider en 

de onderwijscoördinator, kan de masterthese een omvang hebben van 24 ec. De stage is 

in dat geval 12 ec. 

Ter oriëntatie zijn er onderwerpen voor stages en mastertheses en een overzicht van de 

mogelijkheden om stages of mastertheses te doen binnen de programmagroep. Deze informatie 

is te vinden in de brochure ‘Informatie over onderzoek bij Brein en Cognitie en 

Klinische Neuropsychologie’ (verkrijgbaar op het secretariaat, kamer 3.16), in een klapper 

op het secretariaat en op de prikborden. Soms zijn er concrete verzoeken van externe 

instanties of zoeken stafleden van de programmagroep op korte termijn samenwerking 

met een student. Dergelijke aanbiedingen worden bekendgemaakt op de prikborden in 

de gang op de derde etage. 

Masterstudenten dienen zich tijdens de halfjaarlijkse aanmeldperiodes voor vakken in te 

schrijven voor de masterthese. Zij krijgen dan een mail met een lijst onderwerpen waar ze 

uit kunnen kiezen én ze worden enrolled op Blackboard in de cursus ‘Masterthese Brein 

en Cognitie’. Ze kunnen hun keuze doorgeven aan het secretariaat en de Handleiding 

Masterthese lezen die op Blackboard staat. 

In de stage worden onder supervisie werkzaamheden gedaan die een afgestudeerde beroepsmatig 

uitvoert. Het kan variëren van het doen van experimenteel of toegepast onderzoek 

tot het uitvoeren van praktijkwerk. Een stage kan zowel bij de programmagroep 

zelf als bij een externe instantie plaats vinden. 

In de masterthese wordt de gehele empirische cyclus doorlopen. De masterthese kan ingaan 

op een wetenschappelijke vraag of op een vraag uit de praktijk. De onderzoeksvraag 

moet op het terrein van het vakgebied Brein en Cognitie liggen. De student dient het 

gehele traject af te leggen, van het ontwikkelen en uitwerken van de onderzoeksvraag tot 

en met het bespreken van de implicaties van de resultaten voor praktijk en theorie. Allereerst 

stellen student en begeleider een masterthesecontract op met de planning voor de 

these dat moet worden ingeleverd op het secretariaat. Als de vraagstelling en de methode 

duidelijk zijn, schrijft de student een onderzoeksvoorstel dat wordt voorgelegd aan een 

tweede beoordelaar. Ook het onderzoeksvoorstel wordt ingeleverd bij het secretariaat. 

Als afronding van de masterthese wordt niet alleen een verslag geschreven, maar ook een 

mondelinge presentatie gegeven. Deze presentaties worden altijd op donderdagmiddag 

gehouden. In Hoofdstuk 6 staat meer informatie over de masterthese. 

Het secretariaat en de thesecoördinator vervullen een belangrijke rol: bij de beoordeling 

van contract, onderzoeksvoorstel en masterthese, bij de selectie van tweede beoordelaars 

en het detecteren en voorkomen van uitloop. 

Studenten die psychofysiologisch onderzoek doen, dienen in het bezit te zijn van de 

‘Richtlijn Hygiënisch Werken’ van de Commissie Onderzoekshygiëne of van het Engelstalig 

equivalent. 

In de volgende paragraaf staat een overzicht van de thema’s die geschikt zijn voor de masterthese 

en die aansluiten bij het onderzoek dat gedaan wordt binnen Brein en Cognitie; 

eigen onderwerpen aandragen is vanzelfsprekend ook mogelijk. 

Onderzoeksmogelijkheden binnen de specialisatie Brein en Cognitie 

Zoals in 3.2 bij de doelstelling van het onderwijsprogramma is beschreven, omvat het 

onderzoek dat binnen de Programmagroep Brein en Cognitie wordt verricht, een breed 

scala aan onderwerpen (variërend van elementaire perceptuele processen tot bewustzijn) 

272 273

274 

Masterspecialisatie, Brein en Cognitie 

met een breed scala aan onderzoeksmethoden (van reactietijdmetingen tot neuro-imagingstudies 

en computersimulaties). Het vakgebied Brein en Cognitie heeft ook duidelijke 

verbanden met meer praktijkgerichte onderwerpen zoals de (cognitieve) ergonomie 

en ontwerpprocessen. Het onderzoek binnen de programmagroep Brein en Cognitie concentreert 

zich op drie centrale thema’s: ‘de Perceptie-Actie Cyclus’, ‘Geheugen’ en ‘Bewustzijn’. 

Het onderzoek dat studenten tijdens stage en masterthese doen, hoort meestal 

bij een van deze thema’s. Rond de thema’s organiseert de programmagroep regelmatig 

bijeenkomsten. Studenten wordt sterk aangeraden deze bij te wonen. 

Colloquia 


Deze worden aangekondigd op de derde verdieping en op de website: http://www. 

student.uva.nl/psychologie/agenda.cfm. In het kader van de masterthese is het verplicht 

om 10 colloquia bij te wonen (zie Hoofdstuk 4). 


Studieadvies Brein en Cognitie 

Voor studieadvies en inlichtingen over de specialisatie Brein en Cognitie kan men zich 

wenden tot de onderwijscoördinator van de programmagroep. 

Mentoraat 

Studenten die Brein en Cognitie als specialisatie kiezen, worden aan het eind van elk 

semester uitgenodigd om hun studieplanning te bespreken. Wie daar behoefte aan heeft, 

kan een staflid als mentor krijgen. 






3.7 Contactgegevens secretariaat en coördinatoren Brein en Cognitie 

Secretariaat: 



Onderwijscoördinator en studieadviseur Brein en Cognitie: 


Thesecoördinator Brein en Cognitie: 


Websites: 




Voor contactgegevens van de docenten van Brein en Cognitie en een overzicht van hun 

interessegebieden: zie Hoofdstuk 10. 

Op de volgende pagina’s staat een overzicht van de masteronderdelen die gevolgd 

kunnen worden binnen de specialisatie Brein en Cognitie.

Masteronderdelen, Brein en Cognitie 

Brain Rhythms and Cognition 

Credits 6 ec 

Code 7204MP23XY 


Prerequisites Bachelor of Psychology, Neurowetenschappen, 

Psychophysiological Experimentation. Recommended: Advanced 

Topics in Cognitive Neuroscience. 

Number of participants maximum of 30 

Lecturer, Information Dr. T.H. Donner 

Objectives 

At the end of this course, students will be able to 

• explain the key concepts of cognitive electrophysiology discussed in this course; 

• integrate these concepts across different levels of analysis (e.g., invasive experiments in 

animals and non-invasive experiments in humans); 

• read and evalute research articles in the field; 

• identify current trends in this field and link this to seminal works and concepts. 

Summary 

Brain activity is highly dynamic. At every scale of observation, brains continuously produce 

waves, bursts, oscillations, and many other dynamic activity patterns. Such brain 

dynamics can be measured with electrophysiological techniques (EEG, MEG, electrocorticography) 

in the human brain. A rapidly growing number of studies aims at linking 

these brain dynamics to cognition. We will discuss recent developments in this field of 

research, focussing on the role of neuronal oscillations in cognition. How are cognitive 

processes such as attention, decision-making, and executive control orchestrated by local 

neuronal oscillations, the coupling across different frequencies, and the oscillatory interactions 

between brain regions? We will also cover basic mathematical concepts required 

for understanding each core topic. Some class meetings will be complemented by guest 

lectures from renowned researchers on specific focus topics. 


Lectures, debates, and student presentations. Course material needs to be read in advance. 

Assessment 

Weekly assessments on the course materials (20% of final grade), an oral presentation 

(20%), and a written exam at the end of the course (60%). 

Study materials 

• Articles (available via Blackboard, approximately 300 pages). 

Lesson Dates 

Wed.06-02-2013 - 20-03-2013 11.00-15.00 hrs. Bldg JK-room B.22 


Wed.27-03-2013 11.00-13.00 hrs. to be announced 

Wed.28-08-2013 11.00-13.00 hrs. to be announced Resit Exam 


The course is also taught for research master students. It then is based on the same lectures, 

but with a higher standard of requirements. Note that the general components for 

assessment are identical for the Research Masters and the regular masters. What differs 

are the learning objectives and, thus, the criteria for evaluation: e.g., only the Research 

Master students will have to propose a new experiment in their oral presentation. 

275

Masteronderdelen, Brein en Cognitie Masteronderdelen, Brein en Cognitie 

Connectionistische Modellen 

Punten Deel 1, theorie: 6 ec; Deel 2, practicum: 3 ec 

Tentamencode 7204MP12XY (6); 7204MP14XY (3) 


Toelatingsvoorwaarden Bachelor Psychologie, Basisprogramma Brein en Cognitie 

Docent, Inlichtingen Prof. dr. J.M.J. Murre 

Leerdoel 

Het op een zodanige manier vertrouwd raken met connectionistische modellen, dat in 

een later stadium meer zelfstandig simulatiewerk kan worden uitgevoerd. 

Inhoud 

De cursus bestaat uit colleges (deel 1) en practica (deel 2). De practica volgen op de colleges. 

Bijvoorbeeld: na het college over backpropagation volgt het backpropagation practicum. 

De practica lopen aan het einde langer door, voor de grote eindopdracht. De nadruk 

ligt op een praktische, natuurwetenschappelijke benadering van (artificiële) neurale 

netwerken. Eerst wordt ingegaan op theoretische uitgangspunten van de connectionistische 

benadering. Dan worden belangrijke modellen binnen de psychologie behandeld, 

gerangschikt naar de na te bootsen psychologische functies (leren, geheugen, perceptie, 

taal). In het practicumgedeelte worden de studenten in demonstraties vertrouwd gemaakt 

met de implementatie en toepassing van enkele modellen. Met behulp van deze basiskennis 

wordt op meer specifieke onderwerpen ingegaan door aanvullende literatuurstudie en 

praktisch werk. Die onderwerpen sluiten aan bij lopend onderzoek. De thema’s voor de 

practica worden gedurende de cursus bekendgemaakt. 

Onderwijsvorm 

Deel 1: werkcolleges met voorafgaand toetsen over de gelezen literatuur, demonstraties; 

Deel 2: practica. 

Toetsvorm 

Deel 1: schriftelijk tentamen met open vragen. 

Deel 2: bestaat uit 6 practicum opdrachten waarover men een rapport moet schrijven en 

inleveren, met eventuele simulatiescripts. Deze worden van individuele feedback en een 

cijfer voorzien. De laatste (grote) opdracht telt dubbel voor het eindcijfer. 


• Bechtel, W., & Abrahamsen, A. (2001). Connectionism and the mind; Parallel 

processing, dynamics, and evolution in networks (2nd ed.). Oxford, UK: Blackwell. ISBN 





Toetsdata 




Het is mogelijk alleen deel 1 te volgen. 

Masterthese Brein en Cognitie 

Punten 18-24 ec (18 is standaard; 24 moet speciaal worden aangevraagd) 

Code 7204MWPNXY 

Toelatingsvoorwaarden Bachelor Psychologie 


Leerdoel, inhoud 

In een masterthese (MT) verricht men een (relatief) zelfstandig onderzoek, waarin de 

zelfstandigheid tot uiting komt in de opzet, uitvoering, analyse en rapportage. De eerste 

fase van de masterthese bestaat uit het schrijven van het MT-onderzoeksvoorstel. Het 

wordt, na goedkeuring door de begeleider, ingediend via bij het secretariaat (kamer 3.16). 

Als het MT-onderzoeksvoorstel is goedgekeurd kan het onderzoek beginnen. 

Globaal houdt een masterthese de volgende werkzaamheden in: (a) het bedenken van een 

vraagstelling, of het uitwerken van een gegeven vraag- of probleemstelling; (b) verdieping 

in de literatuur om op de hoogte te raken van het onderwerp; (c) het bedenken van 

een onderzoeksopzet; d) het schrijven van een onderzoeksvoorstel; (e) het verzamelen en 

analyseren van de data; (f) de verslaglegging; en (g) de openbare presentatie. Daarnaast 

dienen 10 colloquia te worden bijgewoond (zie Hoofdstuk 6 voor meer informatie). 


Studenten melden zich voor het begin van het semester aan via SIS. Geplaatste studenten 

krijgen bericht. Ze schrijven zich in voor drie onderwerpen. Na plaatsing bij een onderwerp 

neemt de student contact op met de begeleider. 

Beoordeling 

Zie de cursus Masterthese Brein en Cognitie op Blackboard. 


Voor een masterthese krijgt men standaard 18 ec; minder is niet mogelijk. In uitzonderlijke 

gevallen, en met een overtuigende motivatie, te beoordelen door de begeleider en de 

onderwijscoördinator, kan de masterthese een omvang hebben van 24 ec. De stage is in 

dat geval 12 ec. 



De masterthese (inclusief het schrijven van het MT-onderzoeksvoorstel) wordt uitgevoerd 

in een tijdsbestek van minimaal 12 weken (full-time) en maximaal 24 weken (half-time). 

Het verloop van de masterthese laat zich doorgaans niet heel nauwkeurig plannen; het 

is verstandig rekening te houden met enkele weken uitloop in verband met onvoorziene 

omstandigheden. 





begeleiding wordt verzorgd). De inhoud van het voorgenomen onderzoek en een nader 



Meer informatie over de masterthese is te vinden in Hoofstuk 6 van deze studiegids en in 

de brochure Informatie over onderzoek bij Brein en Cognitie en Klinische Neuropsychologie, 

die verkrijgbaar is bij het secretariaat van de programmagroep (kamer 3.16). Daarnaast is 

een handleiding voor de masterthese te vinden op Blackboard. 

276 277


Psycho-endocrinologie 

Punten 6 ec 

Tentamencode 7204MP08XY 



Docent, Inlichtingen Dr. B. Bermond 

Leerdoel 

Inzicht geven in de relatie tussen hormonen en gedrag. Hierbij komen de volgende vragen 

aan de orde: 

1) Wat zijn de effecten van specifieke hormonen op bepaalde gedragingen? 

2) Waar grijpen die hormonen in het brein aan ter regulering van die gedragingen? 

3) Welke effecten hebben bepaalde gedragingen op specifieke hormonale systemen? 

Inhoud 

Het boek is geschreven als een echt leerboek en leent zich bij uitstek voor deze cursus. 

De volgende onderwerpen komen aan de orde: 

1) Effecten van hormonen gedurende de prenatale periode op seksespecifieke gedragingen 

tijdens volwassenheid. 

2) Relaties tussen hormonen en verschillende emotionele gedragingen, zoals seks, agressie, 

broedverzorgend gedrag en sociaal gedrag. 

3) Relaties tussen hormonen en affectieve klachten. 

Onderwijsvorm 

Hoorcolleges en literatuurstudie. 

Toetsvorm 

Schriftelijk tentamen bestaande uit open vragen. 


• Nelson, R. J. (2011). An introduction to behavioral endocrinology (4th ed.). Sunderland 

MA: Sinauer. ISBN 9780878936205 (760 pagina’s). Kosten circa € 83,-. 




Toetsdata 




Punten 6 ec 





Leerdoel 



Inhoud 









Onderwijsvorm 


Toetsvorm 








Biologische Psychologie (voorheen Psychofysiologie). Dit is opfrisstof. 

• Artikelen via Blackboard (circa 60 pagina’s). 






Toetsdata 




Van deze cursus bestaat ook een bachelorvariant. Deze is gebaseerd op dezelfde colleges, 

maar er hoeft minder literatuur te worden bestudeerd. 

278 279


Psychophysiological Experimentation 

Credits 3 ec 

Code 7204MP17XY 



Number of Participants maximum of 24 

Lecturers, Information Dr. W.F. Hofman, Dr. H.S. Scholte, Drs. M. Vissers, Drs. J. van 

Driel 

Objectives 

To learn the principles underlying the measurement and analysis of EEG, ERP, EMG, 

heart rate, EDA, EOG, and cardio-vascular and respiratory measures in psychological 

research. 

Contents 

Topics will include (a) the relationship between what is measured with these methods and 

neural activity (b) principles of psychophysiological data acquisition, filtering and signal 

analysis (c) a short overview of the use of these methods in psychological research. The 

course will also deal with the procedures used in the Psychology laboratories (‘wet’ labs) 

and is mandatory for everyone who wants to use these facilities. The course will consist of 

lectures, labs, and a demonstration of some of the most used techniques. 


The course consists of lectures, labs, and visits to the facilities. 

Assessment 

Written exam, open questions. 

Textbooks 

• Commission for Research Hygiene. Guidelines for hygienic testing. (20 pages, VSPA 

book counter, free) . 

• Syllabus (252 pages) available at secretariat, room 3.16. Costs: aproximately € 10,- 

Lesson Dates 



Labs 

Tue. 05-03-2013 - 19-03-2013 09.00-13.00 hrs. Bldg DB-room 3.02 

Visits 

Fri. 08-03-2013 - 22-03-2013 12.00-17.00 hrs. facilities in Bldg D 



Fri. 30-08-2013 11.00-13.00 hrs. to be announced Resit Exam 


Attendance is compulsory. If all participants master the Dutch language, the course will 

be taught in Dutch. 

The course is also taught for bachelorstudents. For masterstudents it is based on the same 

lectures, but with a higher standard of requirements. 


Punten 6 ec 





Docent, Inlichtingen Dr. W.F. Hofman 












mechanismen hieraan ten grondslag liggen. Het ‘lezen’ van het slaap-EEG 

zal worden geoefend. Tevens zal aandacht worden besteed aan de diagnostiek van slaapstoornissen; 


Onderwijsvorm 

Werkcolleges met referaten, diagnostiekpracticum, polysomnografiepracticum, het 

schrijven van een paper. De literatuur is moeilijk. Aanwezigheid verplicht. 

Toetsvorm 

Elk werkcollege begint met een minitentamen van twee vragen. Het eindcijfer wordt bepaald 

door het totaalcijfer van de minitentamens plus het cijfer voor referaat en paper. De 

minitentamens tellen voor 50% mee, de paper voor 45% en het referaat voor 5%. Verder 

moeten de practica gevolgd zijn. De opdrachten die daar bij horen dienen ingeleverd te 


Van masterstudenten wordt verwacht dat zij van drie casussen die tijdens het diagnostiekpracticum 

zijn behandeld, een verslag inleveren van één A4 per patiënt. Tevens dient hun 

paper meer literatuur te behandelen. 














maar er is een verschil in het aantal artikelen en de omvang van de opdrachten. 

280 281


Stage Brein en Cognitie 

Punten: 18 ec 

Tentamencode: 7204MSPNXY 


Toelatingsvoorwaarden: Bachelor afgerond, met specialisatie Brein en Cognitie 

Inlichtingen: alle docenten 

Inhoud en onderwijs 


brengen. De stagewerkzaamheden dienen van academisch niveau en Brein en Cognitiepsychologische 

aard te zijn. Na een inwerkperiode moet de student in staat zijn om de 

werkzaamheden met een redelijke mate van zelfstandigheid uit te voeren. 


een externe begeleider zijn op de stageplek. Deze moet bekend zijn met het werk van 

Brein en Cognitie-psychologen, en is bij voorkeur zelf een (Brein en Cognitie-)psycholoog. 

Voor aanvang van de stage dienen de student en begeleider(s) afspraken te maken 

over de leerdoelen, begeleiding, inhoud, werkwijze en duur van de stage. 

Er worden twee soorten stages onderscheiden: de onderzoekstage en de praktijkstage. Een 

onderzoekstage betreft doorgaans het onder begeleiding van een onderzoeker uitvoeren 

van onderdelen van lopend onderzoek. Deze stage kan zowel intern als extern worden 

gelopen. Een praktijkstage wordt gelopen bij een psycholoog in een organisatie of instelling 

en ligt inhoudelijk op het gebied van Brein en Cognitie. Na een inwerkperiode moet 

de student in staat zijn de werkzaamheden, die liggen op het terrein van de psycholoog, 



middel van een stageverslag. Het verslag van een onderzoekstage bestaat uit twee delen: 

een reflectieverslag (over werkzaamheden, leerdoelen en het geleerde) en een onderzoeksverslag. 

Het verslag van een praktijkstage bestaat ook uit twee delen: een reflectieverslag 

en het product van de stage (bijvoorbeeld een rapport, artikel, campagneplan of brochure). 

Verdere informatie betreffende het stageverslag is te vinden in de stagehandleiding 

van Brein en Cognitie in de brochure Informatie over onderzoek bij Brein en Cognitie 

en Klinische Neuropsychologie, die verkrijgbaar is bij het secretariaat van de programmagroep 

(kamer 3.16) en op Blackboard. 



krijgen bericht. Ze schrijven zich in voor drie onderwerpen. Na plaatsing bij een 

onderwerp neemt de student contact op met de begeleider. 

Beoordeling 

Zie voor de beoordeling de stagehandleiding op Blackboard. 


Een stage duurt 12 weken voltijd of langer indien de stage parttime plaatsvindt. Combinatie 

van masterthese en stage is mogelijk; hiervoor is overleg nodig met de onderwijscoördinator. 

Toegepaste Cognitieve Psychologie 

Punten 6 ec 


Plaats in het rooster Semester 1, blok 1 in 2013-2014 


Docent, Inlichtingen Prof. dr. J.G.W. Raaijmakers 

Leerdoel 

Kennis van de voornaamste toepassingsgebieden van de cognitieve psychologie en van de 

wijze waarop praktijkproblemen kunnen worden aangepakt door middel van cognitiefpsychologisch 

onderzoek. 

Inhoud 

De cursus behandelt enkele belangrijke toepassingsgebieden van de functieleer, zoals 

bijvoorbeeld getuigenverklaringen (betrouwbaarheid, gebruik van hypnose, stress), beslissen 

(beslissingsmodellen, beslissingsondersteuning, risico-analyse), ergonomie (menscomputer 

interactie, mens-machine systemen), training (vaardigheden, optimalisatie), 

waarneming (gezichtsscherpte, kleurenzien, de visuele omgeving, spraak en spraakverstaan), 

begrijpen van berichten, tekens en symbolen, verkeersgedrag (bestuurdersgedrag, 

snelheidskeuze), menselijk falen, storingsdiagnose. Daarnaast worden karakteristieke aspecten 

van toegepast onderzoek besproken en wordt ingegaan op de vertaling van praktijkproblemen 

in onderzoekbare vraagstellingen. 

Onderwijsvorm 

Werkcolleges en opdrachten. 

Toetsvorm 

Zes opdrachten; vier deeltentamens gedurende de cursus (open vragen). Het cijfer wordt 

bepaald door zes opdrachten (50%) en vier deeltentamens (50%). 

Deeltentamens kunnen alleen in geval van overmacht (ziekte e.d.) worden ingehaald. Bij 

een onvoldoende aan het eind van de cursus, komen alle tussenresultaten voor deeltentamens 

te vervallen en moet schriftelijk tentamen worden gedaan over de gehele stof. 


• Collegedictaat: Raaijmakers, J.G.W. (2002). Toegepaste functieleer. (84 pagina’s). 

• Artikelen (lijst wordt bekendgemaakt bij de eerste bijeenkomst). Alle literatuur kan 

worden gedownload via Blackboard. 


Deze cursus wordt in 2012-2013 niet aangeboden. In 2013-2014 staat hij weer op het 

programma. 

282 283

Onderdelen Research Master, Brein en Cognitie Onderdelen Research Master, Brein en Cognitie 

Advanced Topics in Cognitive Neuroscience 

Credits 6 ec 

Code 7205RP00XY 


Prerequisites Bachelor of Psychology, Basisprogramma Brein en Cognitie 


Lecturers Prof. dr. J.M.J. Murre, Dr. T.H. Donner 

Information jaap@murre.com 

Objectives 

Insight into neural theories and models of cognition in order to promote the integration 

of experimental psychological and neuroscientific findings, the ability to read and understand 

original research papers in the field of cognitive neuroscience, and the ability to 

prepare and give an oral presentation of what has been read. 

Summary 

This course focuses on recent developments in cognitive neuroscience, a domain that 

studies the relationship between cognition and the brain. Different ways in which brain 

structure and function can be studied (e.g., single- and multi-cell recording in animals; 

EEG/MEG, and fMRI in humans) will be discussed. Students will critically read and 

discuss influential reviews and original articles on timely topics in cognitive neuroscience. 

They are required to give a presentation, in which they describe an original article 

and propose a new experiment. The course covers the following topics: long-term 

memory consolidation, consciousness, brain code and brain reading, brain plasticity and 

recovery from brain damage, decision-making, and top-down control. 


Lectures, seminars, and presentations; the course material should always be read in advance. 

Assessment 

(1) The final test consists of essay questions covering all course topics. It will account for 

80% of the final grade. (2) At the beginning of each class mandatory oral presentations 

will be held that will account for 20% of the final grade. 

Literature 

• The study material consists of a list of papers (approximately 500 pages). Warning: 

reading original scientific publications as used in this course is often experienced as 

difficult. The publications will be made available via Blackboard. 

Lesson Dates 

Tue. 04-09-2012 - 16-10-2012 11.00-14.00 hrs. Bldg JK-room B.90 



Tue. 18-12-2012 11.00-13.00 hrs. to be announced Resit Exam 

Advanced Topics in Language and Memory 

Credits 6 ec 



Prerequisites Bachelor of Psychology, Basisprogramma Brein en Cognitie 


Lecturers Prof. dr. J.M.J. Murre, Prof. dr. A.M.B. de Groot, 

Dr. P.A. Starreveld 

Information P.A.Starreveld@uva.nl 

Summary 

This course focuses on recent developments in memory and language. We will discuss a 

small number of theoretical and experimental approaches in depth, rather than presenting 

an overview of the field. Students will be required to read and to provide critical 

comments on research papers. Examples of topics that might be discussed are: competition 

and inhibition as explanations for forgetting, implicit memory, autobiographical 

memory, models for word processing, neurocognitive approaches to language processing, 

and multilingual word processing. 


Seminars. Students will be required to study the papers in advance and prepare at least 

one critical question that will be discussed during the meetings. 

Assessment 

Three papers, one for each part of the course. The assessment will be based on the quality 

of the papers. The course consists of three parts. Each part contributes equally to the 

final grade. The mark for all parts except one should be 6 or more; the mark for only one 

paper may be 5. 

Literature 

• The study material consists of a list of papers. The publications will be made available 

via Blackboard (approximately 400 pages). 

Lesson Dates 

Fri. 02-11-2012 - 21-12-2012 13.00-15.00 hrs. Bldg JK-room 1.27 

284 285


Basic Affective Processes 

Credits 6 ec 



Prerequisites Bachelor of Psychology, Emoties (BP02V) 


Lecturer Dr. R.H. Phaf 

Information R.H.Phaf@uva.nl 

Objectives 

Students will be expected to be able to formulate research questions and to devise experimental 

ways for answering these in the field of emotions and affective processes. The 

emphasis in this advanced course is on the preparation for actually performing research. 

Summary 

Emotions pervade every aspect of human functioning. Empirical evidence shows that 

emotions modulate processing in such diverse fields as perception, attention, memory, 

reasoning, language, and consciousness. All attempts at analysis suggest that the constituent 

processes are not themselves full emotions, but can better be called affective processes. 

The emphasis in the course lies on those basic affective processes that are shared 

by all members of the human species. Although social constructions undoubtedly form 

an important part of full emotions, they receive little attention in the course. The model 

by LeDoux (1996) provides a useful framework for theorizing about basic affective processes 

and for applying psychonomic models to the field of emotions. LeDoux’ book 

‘The emotional brain’ is supplemented by more recent publications that cover many of 

the different (e.g., evolutionary, neural, experimental, and connectionist) approaches to 

affective processes. 


The format of the course is a weekly workgroup with written tests on the literature to be 

studied for that meeting, and papers read by the participants. The participants also have 

to prepare discussion points about the literature, and make one take-home assignment. 

Each participant is expected to be present and active in every meeting. 

Assessment 

There will be no examination at the end. The grade will be determined by the assignment 

(25%), the discussion points (50%), and by the written tests (25%). 

Literature 

• LeDoux, J. E. (1996). The emotional brain (rev. paperback ed.). New York: Simon & 

Schuster. ISBN 9780753806708. (303 pages). Costs: approximately € 15,- 

• Supplementary literature available via Blackboard (approximately 600 pages). 

Lesson Dates 

Mon.-29-10-2012 - 17-12-2012 13.00-15.00 hrs. Bldg G-room S.01A 


If all participants master the Dutch language, the course (i.e., the papers and the tests) 

will be taught in Dutch. The course builds on knowledge about emotions that has been 

gathered in introductory courses. 

Brain Rhythms and Cognition 

Credits 6 ec 



Prerequisites Bachelor of Psychology, Neurowetenschappen, 

Psychophysiological Experimentation. Recommended: Advanced 

Topics in Cognitive Neuroscience. 


Lecturer, Information Dr. T.H. Donner, T.H.Donner@uva.nl 

Objectives 


• explain the key concepts of cognitive electrophysiology discussed in this course; 

• integrate these concepts across different levels of analysis (e.g., invasive experiments in 

animals and non-invasive experiments in humans); 

• read and evalute research articles in the field; 

• identify current trends in this field and link this to seminal works and concepts; 

• develop innovative research projects using the modern tools of this field. 

Summary 

Brain activity is highly dynamic. At every scale of observation, brains continuously produce 

waves, bursts, oscillations, and many other dynamic activity patterns. Such brain 

dynamics can be measured with electrophysiological techniques (EEG, MEG, electrocorticography) 

in the human brain. A rapidly growing number of studies aims at linking 

these brain dynamics to cognition. We will discuss recent developments in this field of 

research, focussing on the role of neuronal oscillations in cognition. How are cognitive 

processes such as attention, decision-making, and executive control orchestrated by local 

neuronal oscillations, the coupling across different frequencies, and the oscillatory interactions 

between brain regions? We will also cover basic mathematical concepts required 

for understanding each core topic. Some class meetings will be complemented by guest 

lectures from renowned researchers on specific focus topics. 


Lectures, debates, and student presentations. Course material should be read in advance. 

Assessment 

Weekly assessments on the course materials (20% of final grade), an oral presentation 

(20%), and a written exam at the end of the course (60%). 


• Articles (available via Blackboard, approximately 300 pages). 

Lesson Dates 

Wed.06-02-2013 - 20-03-2013 11.00-15.00 hrs. Bldg JK-room B.22 


Wed.27-03-2013 11.00-13.00 hrs. to be announced 

Wed.28-08-2013 11.00-13.00 hrs. to be announced Resit Exam 


The course is also taught for master students. It then is based on the same lectures, but 

with a different standard of requirements. Note that the general components for assessment 

are identical for the Research Masters and the regular masters. What differs are the 

learning objectives and, thus, the criteria for evaluation: e.g., only the Research Master 

students will have to propose a new experiment in their oral presentation. 

286 287


Cognitive Electrophysiology Methods 

Credits 6 ec 



Prerequisites Bachelor of Psychology, Brain Rhythms and Cognition 


Lecturers, Information Dr. M.X. Cohen 

Objectives 


• understand the mathematical basis of M/EEG analyses including time-frequency 

decomposition and synchronization; 

• analyze M/EEG data using matlab; 

• plot results in publication-quality figures. 

Summary 

This is an intensive, hands-on course on analyzing electrophysiological brain activity 

(e.g., EEG and MEG). In the course you will learn the theory and math behind timedomain 

and time-frequency domain analyses, and you will learn how to implement these 

analyses in matlab. Prior experience with matlab or M/EEG analyses is not required, 

though it will help maximize benefit. This course is designed for people who wish to 

perform advanced analyses on M/EEG data in the near future (e.g., for a masters project). 


Lectures and hands-on Matlab workshops. 

Assessment 

• Weekly assignments done individually (60% of final grade). 

• Final report in groups of 3-4 (30% of final grade). 

• Presentations in groups of 3-4 (10% of final grade). 


The study material consists of a few papers (approximately 100 pages), and Matlab code 

that will be mailed to students prior to each class. Students will be expected to take notes 

during class. Lecture slides will not be available. 

Lesson Dates 

Tue. 05-02-2013 - 26-03-2013 15.00-17.00 hrs. Bldg G-room 1.18 

Thu. 07-02-2013 - 28-03-2013 11.00-13.00 hrs. Bldg JK-room 3.91 

Consciousness and Unconscious Processes 

Credits 6 ec 


Semester Semester 1, period 1 in 2013-2014 

Prerequisites Bachelor of Psychology or Psychobiology 


Lecturers, Information Dr. R.H. Phaf 

Objectives 

Insight in hypotheses, methods, techniques, and outcomes of empirical studies into consciousness 

and unconscious processes. 

Summary 

The course focuses on recent developments in experimental research on conscious and 

unconscious processes. Issues that will be discussed include whether and how such processes 

are open to experimental research, whether and how they can be modeled, how 

conscious and unconscious processes are contrasted experimentally in the fields of perception, 

memory, and emotion, how new information can be learned without being aware 

of it, whether consciousness has a functional role or is merely an emergent by-product of 

information processing, and what the neurobiological basis is for the conscious-unconscious 

dichotomy. The course will discuss a number of current psychological and neurobiological 

models of consciousness. The design of experiments potentially testing these 

models will also receive attention. The format of the course invites active participation by 

the students and requires the setup of well-reasoned argumentations for the assignments. 


This course is an on-line course with assignments, consisting of 3 to 5 questions, that are 

turned in and commented on by the lecturers on Blackboard. The assignments will be 

made in small groups of two students. Besides the online part, there are two introductory 

three-hour lectures: at the start and after assignment 4. 

Assessment 

Eight assignments and questions. All assignments must be handed in on time and will be 

graded by the lecturers. Over the whole course only one assignment can be missed. The 

comments to an assignment will have to be studied by all participants before answering 

the next assignment. Every time these comments will be accompanied by one question 

which has to be answered individually and turned in through Blackboard. There will be 

no examination at the end. The grade is determined by the results of the assignments and 

by the results of the individual questions with each question having equal weight. 

Textbooks 

• The course literature can be downloaded via Blackboard. 

Lesson Dates 

This course will not be taught in 2012-2013. It will return to our curriculum in 2013- 

2014. 

288 289

290 

Onderdelen Research Master, Brein en Cognitie 

NeuroImaging 1 

Credits 6 ec 





Lecturer Dr. H.S. Scholte, Dr. H.M. Huizenga, Dr. L. Waldorp 

Information H.S.Scholte@uva.nl 

Objectives and Summary 

This course will deal with the use of BOLD-MRI in the cognitive neurosciences. The 

course deals with: considerations when designing a BOLD-MRI experiment, how is 

BOLD-MRI data acquired, safety issues, what is measured with the BOLD response 

and how does this activity relate to neural responses, how is this data analyzed in terms 

of statistics and registration of data, the analysis of connectivity between brain areas and 

multi-voxel pattern analysis. 


The course will consist of lectures and labs on Tuesdays or Thursdays. Students are expected 

to be present in all meetings. 

Assessment 

Grades will be determined on weekly assignments (20%) and a final test (80%). 

Literature 

• Huettel, S. A., Song, A. W., & McCarthy, G. (2009). Functional magnetic resonance 

imaging (2nd revised ed.). Sunderland, MA: Sinauer. ISBN 9780878932863. (550 

pages). Costs: circa € 74,- 

• Papers (approximately 150 pages). 

Lesson Dates 


Fri. 

Labs 

02-11-2012 - 14-12-2012 15.00-17.00 hrs. Bldg G-room S.01A 

Either 

Tue. 30-10-2012 - 11-12-2012 

Or 

13.00-18.00 hrs. Bldg DB-room 3.02 

Thu. 01-11-2012 - 13-12-2012 13.00-18.00 hrs. Bldg DB-room 3.02 

All Research Master students will be placed in the labs on Tuesdays. 


Fri. 21-12-2012 15.00-17.00 hrs. Bldg-room 

Fri. 08-02-2013 15.00-17.00 hrs. Bldg-room Resit Exam

Masterspecialisatie, Psychologische Methodenleer 

4. Psychologische Methodenleer 


De master Psychologie met specialisatie Psychologische Methodenleer is toegankelijk 

voor studenten die de bachelorspecialisatie Methodenleer hebben afgerond of een bachelor 

Psychologie hebben met vergelijkbare kennis en vaardigheden. Voor meer informatie 

kan men contact opnemen met de studieadviseur Psychologische Methodenleer, dr. P. 

Koele. 

4.2 Doelstelling van het onderwijs van de specialisatie PML 

Zowel psychologisch onderzoek als de toepassing van wetenschappelijke kennis in de 

psychologische praktijk berusten op methodologische overwegingen en overtuigingen. 

Het is dan ook onmogelijk om wetenschappelijk onderzoek op waarde te kunnen schatten 

zonder een gedegen methodologische kennis. 

De algemene doelstelling van het onderwijs is het aanleren van een kritische en analytische 

houding ten opzichte van psychologisch onderzoek. Dit komt op verschillende 

manieren tot uiting. Door het blootleggen van veel gemaakte fouten in empirisch onderzoek 

en het aantonen van inconsistenties in theoretische redeneringen, proberen methodologen 

onderzoekers attent te maken op de vele valkuilen van psychologisch onderzoek. 

Deze houding is gericht op de verbetering van het psychologisch onderzoek en de praktijkvoering. 

In de tweede plaats ontwikkelen methodologen nieuwe methoden, technieken 

en bewijsvoeringen. Zo worden bijvoorbeeld modellen ontwikkeld voor de simultane 

analyse van responsen en reactietijden en modellen voor de analyse van strategieën die 

kinderen gebruiken op rekentaken. Ook wordt onderzocht aan welke criteria psychologische 

tests moeten voldoen om gemiddelden tussen groepen te kunnen vergelijken (denk 

bijvoorbeeld aan verschillen tussen etnische groepen op IQ-tests). Een andere nieuwe 

techniek waaraan aandacht wordt besteed is testafname via de computer, waarbij de inhoud 

van de test adaptief is en wordt afgestemd op het antwoordpatroon van degene die 

de test maakt. In de derde plaats zijn er theoretische problemen die zo algemeen zijn dat 

zij in andere onderdelen van de psychologie nauwelijks aan de orde komen, maar wel door 

methodologen worden bestudeerd. Bijvoorbeeld: wat is de status van psychologische begrippen 

zoals algemene intelligentie, extraversie of attitudes? Bestaan die eigenschappen 

echt of moeten ze beschouwd worden als theoretische constructies, die weliswaar nuttig 

zijn voor het voorspellen van studiesucces en het selecteren van sollicitanten, maar verder 

geen enkele aanspraak kunnen maken op de werkelijkheid? Zulke algemene vragen bevinden 

zich op het snijvlak van psychologie en filosofie en worden in de empirisch georienteerde 

psychologie enigszins verwaarloosd. In de methodologie worden zij diepgaand 

behandeld. 

Studenten met een bachelor PML hebben twee mogelijkheden voor verdere specialisatie 

in de Methodenleer: óf men volgt de eenjarige aansluitmaster, óf men kiest voor de tweejarige 

Research Master. Naar een plek in de Research Master moet worden gesolliciteerd, 

waarbij studieprestatie, motivatie en interesse in onderzoek belangrijke selectiecriteria 

zijn. Meer informatie over de Research Master Psychology is te vinden in hoofdstuk 9. 

De specialisatie PML in de aansluitmaster is vooral een opleiding in de toegepaste methodenleer; 

de Research Master is meer theoretisch van aard en is vooral bedoeld voor 

studenten die zich verder willen ontwikkelen in de psychologie als empirische wetenschap 

door na de Master een traject te volgen dat leidt naar promotie tot doctor in één van de 

wetenschappelijke disciplines. Meer informatie is te vinden op http://www.studeren.uva. 

nl/ma-psychology. 

291

Masterspecialisatie, Psychologische Methodenleer Masterspecialisatie, Psychologische Methodenleer 


In het algemeen is de afgelopen decennia gebleken dat afgestudeerden in de Methodenleer 

zeer goede mogelijkheden hebben om een baan te vinden. Dit perspectief zal in de 

toekomst niet wezenlijk veranderen. 

Met de aansluitmaster Methodenleer heeft men uitgebreide kennis van de belangrijkste 

onderzoeksmethoden en data-analysetechnieken en praktische ervaring met het doen van 

onderzoek en het publiceren erover. Deze afgestudeerden komen voornamelijk terecht in 

onderzoeksfuncties. Deze functies zijn niet beperkt tot de methodenleer, maar zijn verspreid 

over de gehele psychologie en diverse andere wetenschapsgebieden. Enkele voorbeelden 

van functies die door methodologen worden vervuld zijn: 

- Methodologischadviseur, bijv. ophetgebiedvanonderwijsresearch,psychodiagnostiek, 

research management. 

- Praktijkgericht onderzoeker in het bedrijfsleven, o.a. bij testuitgevers, de researchafdeling 

van banken, bureaus voor marktonderzoek en opiniepeiling. 

- Beleidsmedewerker bij overheid en subsidiegevers. 

- Zelfstandig gevestigd onderzoeker. 

Met een afgeronde Research Master heeft men ruime kennis en ervaring met onderzoek 

en ligt een promotietraject voor de hand. Na de promotie zijn de volgende beroepsmogelijkheden 

van toepassing. 

- Wetenschappelijk onderzoeker o.a. op het gebied van de psychometrie, methodenleer, 

onderwijsresearch, verkeerskunde, gezondheidspsychologie, sociale tandheelkunde, 

psychodiagnostiek en ontwikkelingspsychologie. 

- Universitair docent, o.a. op het gebied van de statistiek, methodenleer, psychometrie, 

theoretische psychologie. 

Let wel, deze beroepsmogelijkheden zijn slechts een indicatie. Methodologen worden 

soms ook uitgever, therapeut of minister. 

4.4 Onderwijsprogramma master PML 

In de bachelorspecialisatie PML is een brede basis gelegd voor de opleiding tot psychologisch 

methodoloog. In de aansluitmaster wordt deze opleiding voortgezet door een 

verdergaande specialisatie in de methodenleer. Daarbij wordt het onderwijsprogramma 

sterk bepaald door keuzevrijheid die noodzakelijk is voor de eigen vormgeving van het 

toekomstige beroep. 

Het aanbod van masteronderdelen PML is schematisch als volgt weergegeven. 


8 wkn 8 wkn 4 wkn 8 wkn 8 wkn 4 wkn 

12 ec 12 ec 6 ec 12 ec 12 ec 6 ec 

Adv. Ind. Dif. (6) Meth. Advice (6) 

ACMA (6) 

R. (6) 

Calc (3) 

Stage/Masterthese (36) 

Math. Stat. (6) AP (3) BGM(3) 

Stim. 

(6) 

LISREL (6) MA (3) 


Verplichte onderdelen (42 ec) 

- Stage (18 ec) en Masterthese (18 ec, inclusief colloquia), samen 36 ec 

- Methodological Advice (6 ec)* 

Keuzeonderdelen (18 ec) 

- ACMA (Applied Continuous Multivariate Analysis) (6 ec)* 

- Advanced Study in Individual Differences (6 ec)* 

- Advanced Programming (3 ec)* 

- Calculus (3 ec)* 

- LISREL (6 ec)* 

- Mathematical Statistics (6 ec)* 

- Meta-analysis (3 ec)* 

- A Practical Course in Bayesian Graphical Modeling (3 ec)* 

- Programming Skills: R (6 ec)* 

- Programming Skills: Stimulus Presentation (6 ec)* 

- Onderdelen uit andere studierichtingen (max. 6 ec) 

* Cursussen aangeduid met * worden in het Engels gegeven. 

Stage (18 ec) en masterthese (18 ec, inclusief colloquia) vormen in feite de hoofdmoot van 

het Masterjaar. In deze onderdelen doet de student onderzoekservaring op en kunnen 

de kennis en vaardigheden die in de eerdere fase van de studie zijn opgedaan, worden 

toegepast. De masterthese moet in principe kunnen leiden tot een publicatie die geschikt 

is voor plaatsing in een wetenschappelijk tijdschrift. Onderwerpen voor stage en masterthese 

zijn te vinden op Blackboard onder Stage en These Methodenleer. 

4.5 Contactgegevens secretariaat en coördinatoren PML 

Secretariaat 

Mw. W.H.M. van Osch, kamer 2.05, tel. 020-525.6870, mlsecretariaat-fmg@uva.nl 


Dr. P. Koele, kamer 2.18, tel. 020-525.6881, P.Koele@uva.nl 

Websites 

Http://www.student.uva.nl/psy 

Http://www.fmg.uva.nl/psychologicalmethods/ 


Prof. dr. H.L.J. van der Maas, kamer 2.07, tel. 020-525.6678, H.L.J.vanderMaas@uva.nl 

Voor contactgegevens van de docenten van PML en een overzicht van hun interessegebieden: 



kunnen worden binnen de specialisatie PML. 

292 293

Masteronderdelen, Psychologische Methodenleer 

Masterthese Psychologische Methodenleer 

Punten 18 ec 

SIS-code 7204MWMLXY 



Inhoud 

In de masterthese verricht men een (relatief) zelfstandig onderzoek, waarin de zelfstandigheid 



Het voorstel wordt, na goedkeuring door de begeleider, ingediend via een standaardformulier 

voor goedkeuring door de masterthesecoördinator. Als het MT-onderzoeksvoorstel 


Onderwijsvorm 


bedenken van een vraagstelling of het uitwerken van een gegeven vraag- of probleemstelling; 




presentatie. Daarnaast dienen 10 colloquia te worden bijgewoond. Zie hoofdstuk 6 voor 


Beoordeling 

Zie voor de beoordeling de Studentenhandleiding op Blackboard. 









tijdsbestek van minimaal 12 weken (fulltime) en maximaal 24 weken (halftime). Het 











brochures/handleidingen die elke specialisatie biedt over de afstudeeropdracht. Daarnaast is 


295

296 

Masteronderdelen, Psychologische Methodenleer 

Stage Psychologische Methodenleer 

Punten 18 ec 

SIS-code 7204MSMLXY 

Plaats in het rooster Gedurende het hele jaar 

Toelatingsvoorwaarden Bachelor PML 

Inlichtingen Dr. Pieter Koele 

Inhoud 

Een student dient de kennis die hij/zij op de universiteit heeft opgedaan in de praktijk 

te brengen. De stagewerkzaamheden dienen van academisch niveau en methodologische 



Onderwijsvorm 

Begeleiding 


een externe begeleider zijn op de stageplek. Deze moet bekend zijn met het werk van 

PML-psychologen, en is bij voorkeur zelf een (PML-)psycholoog. Voor aanvang van de 

stage dienen de student en begeleider(s) afspraken te maken over de begeleiding, inhoud, 

werkwijze en duur van de stage. 

Stageverslag 



in de stagehandleiding van PML op Blackboard. 

Beoordeling 



Combinatie 

Combinatie van masterthese en stage is mogelijk; overleg hiervoor met de stage/masterthesecoördinator. 


Een stage duurt 13 weken voltijd of langer indien de stage parttime plaatsvindt. De stage 

wordt gehonoreerd met 18 ec. 

Onderdelen Research Master, Psychologische Methodenleer 

ACMA 

Applied Continuous Multivariate Analysis 

Credits 6 ec 

SIS-code 7205RM01XY 




Lecturers Dr. L.J. Waldorp & dr. C.V. Dolan 

Information L.J.Waldorp@uva.nl 

Objectives 

With multivariate statistics, you simultaneously analyze multiple dependent and possibly 

multiple independent variables. When analyzing multiple dependent variables, techniques 

like the t-test or ANOVA are no longer sufficient to capture all relevant information 

in the data. Techniques like MANOVA are then required. Several possibilities of analyses 

will be discussed theoretically, and by analyzing examples by hand and with the aid of 

computer programs. Emphasis will be on applications: when to apply it (and when not), 

how to apply the different techniques, checking of assumptions, and limitations of multivariate 

analysis. 

Summary 

First, we will review some univariate techniques. Then we move on to multivariate analyses 

using a bit of matrix algebra. Multivariate analyses begin with a brief introduction to 

regression analysis. Then we will discuss and practice several techniques: multiple regression, 

MANOVA, analysis of covariance and profile analysis (repeated measures). 


Each week there will be one lecture and one practical session to apply techniques from 

the lecture. 

Assessment 

Assignments (30%), presentations (5%), and final exam (65%). 

Literature 

To be announced. 

Lesson Dates 

Tue. 30-10-2012 through 18-12-2012 11.00-13.00 hrs. room JKB.25 



Thu. 20-12-2012 09.00-11.00 hrs. 

Re-examination by mutual agreement. 


Course is taught in English. 

Also suitable as a course for PhD students to (re)inform themselves on relevant methods 

of analysis. PhD’s can apply by contacting Piet van der Waals, e-mail obalie@uva.nl. 

297

Onderdelen Research Master, Psychologische Methodenleer Onderdelen Research Master, Psychologische Methodenleer 

Advanced Programming 

Credits 3 ec 




Prerequisites Bachelor of Psychology, Programming in R (RM05), 

Stimulus Presentation (RM24), or similar course 

Lecturers Prof dr. H.L.J. van der Maas, and others 

Information H.L.J.vanderMaas@uva.nl 

Objectives 

By working on one large computer program students will refresh and improve their programming 

skills. After this course students should be able to program large-scale simulations, 

to implement new statistical methods or develop experiments for their internship 

or master project. 

Summary 

Students will choose one of a set of assignments depending on their choice of programming 

language. In four weeks they will write a computer program. The first week handles 

the requirements and design of the program. The second and third week is used for the 

actual implementation and testing. The third week focuses at testing, improvements, 

reporting and presentation of the program. 


Weekly meetings, programming. 

Assessment 

Grading takes place on the basis of the program (2/3), report (1/6) and presentation (1/6). 

Lesson Dates 


Fri. 31-05-2013 15.00-17.00 hrs. room DB2.21 

Special conditions 


Advanced Study in Individual Differences 

Credits 6 EC 




Lecturer Prof. dr. P.A.L. de Boeck 

Information P.A.L.deBoeck@uva.nl 

Objectives 

Overview and basic understanding of the main issues and approaches in the study of 

individual differences in intelligence and personality. 

Summary 

The course is organized around three topics: 1. What do individual differences look like? 

2. Where do they stem from, 3. Where do they lead to or what are their correlates? 

1. Individual differences have a form and a content. For the form of individual differences, 

three different kinds of concepts have been developed in the literature: a. continuous 

dimensions, b. types and categories, and c. networks structures. The content of individual 

differences that is studied most is intelligence and personality. For both domains, allencompassing 

systems have been developed to describe what the individual differences 

are, and also their biological basis has been studied. Given there are important individual 

differences in the domains of cognition and personality, it is an intriguing question to 

delineate aspects in which people do not differ from one another in these domains. 

2. Individual differences can have a genetic basis, and/or they can stem from the environment, 

for example, through early childhood experiences. Independent of their basis, 

there may be developmental and other processes with their own regularities leading to 

individual differences. One such kind of process is mutualism, which leads to mutual 

reinforcement of skills and behavior tendencies. From a more historical perspective, 

another interesting perspective is how the individual differences have evolved through 

the evolution of humankind, with implications for the present-day nature of the differences 

and their basis. 

3. Individual differences in intelligence and personality have important correlates or may 

lead to important life outcomes in case a causal interpretation is valid. Among the correlates 

are: academic performance, careers and career success, health, relationships. Often 

these correlates are important variables in the study of group differences. 


The course is organized into topics that will be covered by internal experts, using a team 

teaching formula with guest lectures. 

Assessment 

Home assignments. One question per topic to be answered in a short report. 

Literature 

To be announced. 

Lesson Dates 


Thu. 06-09-2012 through 25-10-2012 9.00-11.00 hrs. room DB2.21 



298 299


Calculus 

Credits 3 ec 



Number of participants Min. 6, max. 20 


Lecturer Dr. R.P.P.P. Grasman 

Information R.P.P.P.Grasman@uva.nl 

Objectives 

The purpose of this course is to teach you the basic mathematical skills that are assumed 

in formalized areas such as mathematical psychology, theoretical/computational neuroscience, 

mathematical statistics, and psychometrics. In this course you train these analytical 

skills which are absolutely essential for full understanding of the literature in these 

fields. This course covers the requirements for the courses Mathematical Statistics and 

Mathematical Psychology. 

Based on the experience of students in previous years, those of you with little high school 

mathematics are advised to refresh your algebra skills in the month before the course 

starts. Contact the lecturer for self study material. To assess your algebra level a test will 

be available through the course website. 

Summary 

Uni- and multivariable differential- and integral-calculus, special functions, optimization 

and conditions for extrema, expansions, sequences, power- and Taylor-series, elementary 

differential equations, applications. 


Lectures, assignments and exercises. Assignments and exercises have to be handed in time 

to count for credit. 

Assessment 

Assignments and exercises (30%), and written exam with problems (70%). One cannot 

pass with a failed exam. 

Literature 

The textbook is announced on the course website. Course notes (including exercises), 

will also be provided through the course website. Assignments will involve the use of 

computer software (a spreadsheet program, or R). Check the course website at http://bit. 

ly/psyuvacalculus for more information and anouncements. 

Lesson Dates 

Mon.04-02-2013 through 25-02-2013 15.00-17.00 hrs. room JKB.22 

Thu. 07-02-2013 through 21-02-2013 15.00-17.00 hrs. room JKB.54 


Thu. 28-02-2013 15.00-17.00 hrs. room JKB.54 

Thu. 28-03-2013 13.00-15.00 hrs resit 



Good Science, Bad Science 

Credits 6 ec 

SIS-code 




Lecturer M. Bakker MSc, and others 

Information M.Bakker1@uva.nl 

Objectives 

Understanding what makes good science, become aware of threats to good science, and 

improve your own (future) research. 

Summary 

In this course we discuss what makes for good research, and what possible problems threaten 

good research. Such problems include questionable research practices, how to cope 

with Type I and Type II errors, confirmatory versus explanatory research, the file drawer 

problem, errors, and even fraud. We will discuss recent proposals to improve research 

practices in psychology. Several guest lecturers will discuss their views on good and bad 

science by focusing on their areas of expertise. To experience the consequences of these 

threats to science, and possible solutions, students will engage in both plenary discussions 

and practical assignments. 


Lectures, plenary discussions, presentations, assignments. 

Literature 


Lesson Dates 

Mon. 03-09-2012 through 22-10-2012 13.00-15.00 hrs. 

Thu. 06-09-2012 through 25-10-2012 13.00-15.00 hrs 

300 301


LISREL 

Credits 6 ec 




Prerequisites Bachelor of Psychology, ACMA (RM01) 

Lecturer Dr. C.V. Dolan 

Information C.V.Dolan@uva.nl, www.ssicentral.com 

Objectives 

The aim of this course is to introduce the student to the theory and practice of LISREL 

(Linear Structural Relations) modeling, and to instruct students in actually carrying out 

LISREL modeling using the LISREL program. The LISREL model comprises a large 

number of specific statistical models, such as multiple and multivariate regression, pathmodels, 

factor models, longitudinal models, and certain random effects models. The 

LISREL program can be used to test specific hypotheses concerning the linear relationships 

between variables. These relationships may be specified among observed variables 

(e.g., in linear regression, or path models) and/or latent variables (latent regression). 

In addition such linear relationships are used to link observed variables to latent variables. 

The possibility to investigate hypotheses concerning the relationship among latent 

variables is very useful, as most psychological theory is formulated in terms of latent 

variables, i.e., hypothetical constructs. Multi-group analyses and LISREL models including 

structured means will also be discussed. 

Summary 

During this course the specification of a variety of linear statistical models as LISREL 

models will be discussed. The emphasis is on hands-on experience in model specification, 

and on the interpretation of results. Technicalities are limited to mainly elementary 

matrix algebra and the decomposition of variance, as is carried out in simple regression 

analysis. In fact, all models can be interpreted in terms of simple regression analysis. The 

student will practice model specification and the interpretation of results in weekly assignments. 



Assessment 

Weekly assignments (50%) and a final assignment (50%). 

Literature 


Lesson Dates 




The practicals consist mainly of specifying and fitting models in the student version of 

the LISREL program (free to download http://www.ssicentral.com/lisrel/downloads. 

html). Course is taught in English. LISREL is also taught on a bachelor level. The objectives 

and requirements differ. 

Mathematical Statistics 

Credits 6 ec 




Prerequisites Bachelor of Psychology, Calculus (RM08) or equivalent 

Lecturer Dr. R.P.P.P. Grasman 

Information R.P.P.P.Grasman@uva.nl 

Objectives 

Nearly all modeling and analysis in neuroscience/cognitive psychology and psychometrics 

requires probabilistic and statistical reasoning. Students are assumed to have a working 

knowledge in applied statistical techniques (hypothesis testing, correlation, linear 

regression, t-test, ANOVA, chi-square test). In this course you will acquire insight in, 

and the skills of, probability theory and statistics. You will master the fundamental building 

blocks for mathematical models in psychometrics, mathematical psychology and 

cognitive psychology/neuroscience. With these skills you will be able to delve into the 

analytical details of stochastic models and statistical methods used within these fields. 

Although this course is experienced as challenging by most students, with enough time 

available to spend on mastering the material this should not discourage your participation. 

Summary 

Axiomatic probability, calculus of probabilities, random variables, distributions and 

densities, joint- and conditional distributions, expectation and moments, Chebyshev’s 

inequality, moment generating functions, discrete and continuous probability models, 

sampling distributions, law of large numbers, central limit theorem, transformations of 

stochastic variables, theory and methods of estimation (Cramér-Rao inequality, method 

of moments, maximum likelihood) and hypothesis testing (Neyman-Pearson, likelihood 

ratio tests). 


Lectures, labs, and assignments. Presence at labs is required. 

Assessment 

Assignments (30%) and written exam (70%). 

Literature 

To be announced on Blackboard. Check the course website at http://bit.ly/psyuvamathstat 

for more information and announcements on the textbook. 

Lesson Dates 

Mon.04-03-2013 through 22-04-2013 15.00-17.00 hrs. room DB2.21 

Thu. 07-03-2013 through 18-04-2013 15.00-17.00 hrs. room DB2.21 


Thu. 25-04-2013 15.00-17.00 hrs. room DB2.21 

Thu. 30-05-2013 13.00-15.00 hrs. resit 



302 303


Meta-analysis 

Credits 3 ec 




Prerequisites Bachelor of Psychology, Programming Skills: R (RM05) 

Lecturer Dr. R.R.R.P. Grasman 

Information R.R.R.P.Grasman@uva.nl 

Objectives 

To gain insight into the basics and statistical background of meta-analysis. To learn to 

evaluate and to conduct a meta-analysis with moderators. 

Summary 

This course is concerned with the methodological and statistical technique of metaanalysis. 

The goals are as follows: (a) understanding the basic statistical foundations of 

meta-analyses of experimental and correlational data, (b) reading and analyzing metaanalytic 

reviews, and (c) designing and conducting meta-analyses of relevant literatures. 

After completion of the course, the student will have basic knowledge of meta-analytical 

techniques and will be able to conduct a straightforward meta-analysis by him/herself. 


Lectures and assignments. 

Assessment 

Assignments (50%). The final assignment (50%) includes a meta-analysis and a presentation 

of the results. 

Literature 

Articles to be announced on Blackboard. 

Lesson Dates 





Methodological Advice 

Credits 6 ec 





Lecturers Prof. dr. G.J. Mellenbergh & dr. H.J. Adèr 

Information G.J.Mellenbergh@uva.nl 

Objectives 

The objectives of the course are (1) to acquire methodological knowledge that is needed 

for advising researchers in the behavioral and social sciences on their research problems, 

and (2) to get experience with methodological consultancy. 

Summary 

The course covers methodological consultancy on the following topics: research designs, 

construction and use of instruments, and statistical data analysis. A mini-traineeship at 

the Methodology Shop (‘Methodologiewinkel’) is included for students who have not yet 

worked at this shop. 


The course has the following elements: (1) presentations of book chapters and papers, (2) 

discussion of presentations, (3) consultation interviews, (4) exercises, and (5) writing a 

paper. Attendance to the meetings is required. 

Assessment 

Each of the five elements is graded from 0 (insufficient) to 2 (excellent). The overall grade 

is the sum of these five grades; the passing grade is 5.5. 

Literature 

• Adèr, H. J., & Mellenbergh, G. J. (with contributions by D. J. Hand) (2008). Advising 

on research methods: A consultant’s companion (pp. 574). Huizen, the Netherlands: 

Johannes van Kessel Publishing. The book can be ordered and paid via www.jvank.nl/ 

ARMHome for the reduced student price of € 57,50. 

• Articles and book chapters. Blackboard. 

Lesson Dates 


Thu. 01-11-2012 through 20-12-2012 13.00-17.00 hrs. room JK1.77 



304 305


A Practical Course in Bayesian Graphical Modeling 

Credits 3 ec 




Basic familiarity with R, Matlab, or C is highly recommended 

Lecturer Prof. dr. E.-J. Wagenmakers 

Information EJ.Wagenmakers@gmail.com 

Objectives 

First, to get hands-on experience with an easy-to-use computer program that allows you 

to implement all kinds of Bayesian models. Second, to understand why Bayesian statistics 

is right, and everything else is wrong. 

Summary 

In this course, plenary lectures will provide the theoretical background of Bayesian statistics, 

whereas practical computer exercises will teach you how to use the WinBUGS 

program and apply it to a wide range of different statistical models. After completing 

this course, you will have gained not only a new understanding of statistics (yes, it can 

make sense), but also the technical skills to implement statistical models that professional 

researchers in the field of psychology dare only dream about. 


Plenary lectures, individual exercises. Attendance to all classes is strongly recommended. 

Assessment 

Mean performance on six homework exercises, each graded on a 1-10 scale. 

Literature 

Online materials based on a book that is currently in preparation (Lee & Wagenmakers). 

The location of the materials will be announced on Blackboard. 

Lesson Dates 


Wed. 05-06-2013 through 26-06-2013 11.00-13.00 hrs. room DB3.02 



Programming Skills: R 

Credits 6 ec 




Prerequisites Bachelor of Psychology, Computer literate 

Lecturer Prof. dr. H.L.J. van der Maas 

Information H.L.J.vanderMaas@uva.nl 

Objectives 

In this course students learn general programming concepts, to work with the programming 

language R, and to write programs for advanced data-analysis, for visualization of 

data and for computer simulation. R will be used in several other courses. 

Summary 

Programming is an important research skill. Being able to program allows one, for instance, 

to investigate psychological models by simulations, to develop and implement 

new statistical techniques, to manipulate and analyze data in various ways, and to make 

computerized experiments. Psychological researchers use all kinds of programming 

languages. R and Matlab are high-level technical computing languages for statistical 

computing, graphics, and computer simulation. In this course students will work with 

numerous libraries available for these languages. The course will mainly focus on R, but 

also a short introduction to Matlab will be given. R is easy to learn, free and platform 

independent (http://cran.r-project.org). 



Assessment 

Weekly programming assignments (1/3) and exam (2/3). 

Literature 

• Appleman, D. (2000). How computer programming works (2nd ed.). Berkeley: APress. 

ISBN 9781893115231, € 27,90 (only when you have no experience with programming). 

• Manuals, to be announced later (available on the internet). 

Lesson Dates 

Lectures 


Wed. 09-01-2013 through 30-01-2013 09.00-10.00 hrs room JK1.90 

Practical sessions 


Wed. 09-01-2013 through 30-01-2013 10.00-12.00 hrs. room DB3.02 

Fri. 11-01-2013 through 25-01-2013 11.00-13.00 hrs. room DB3.02 


Fri. 01-02-2013 14.00-17.00 hrs. room DB3.02 


Course is taught in English. The course covers 4 weeks of full-time study. 

306 307

308 

Onderdelen Research Master, Psychologische Methodenleer 

Programming Skills: Stimulus Presentation 

Credits 6 ec 




Prerequisites Bachelor of Psychology, Computer literate 

Lecturers Dr. J.G. Wijnen, drs. T. Pronk, & drs. I.K. Schneider 

Information 

Objectives 

J.G.Wijnen@uva.nl, T.Pronk@uva.nl 

In this course students learn to work with two programming languages, both dedicated 

towards computerized psychological experimentation. At the end of the course students 

will be able to program their own experiments and get their data ready for statistical analyses. 

The course aims to teach general programming skills as well as skills more specific 

to the software covered. The course is especially suited for students that expect to carry 

out behavioral or psychophysiological lab research. 

Summary 

Presentation is a high-level technical computing language that is very suitable to program 

psychological stimulus-response tasks in a lab environment. It is specially developed for 

tasks with critical timing requirements. In addition, it has many features that facilitate 

communication with other equipment (EEG, eye-tracker, functional MRI, TMS, etc.). 

Inquisit is general purpose psychological measurement software that emphasizes ease 

of use and is suitable for most cognitive, social and neuropsychological experimental 

paradigms. 



Assessment 

Assignments (without committing) and exams (100%) for the programming languages 

covered. 

Literature 

All materials will be made available via a course-dedicated website and/or blackboard. 

Lesson Dates 

Lectures 

Mon.07-01-2013 

Practical sessions 

12.00-13.00 hrs. room JK1.90 

Mon.07-01-2013 through 28-01-2013 14.00 -17.00 hrs. room G-1.18 

Tue. 08-01-2013 through 29-01-2013 14.00-17.00 hrs. room G-1.18 

Wed. 09-01-2013 through 30-01-2013 14.00-17.00 hrs. room G-1.18 

Fri. 11-01-2013 through 18-01-2013 14.00-17.00 hrs. room G-1.18 

Thu. 24-01-2013 


14.00-17.00 hrs room G-1.18 

Fri. 25-01-2013 14.00-17.00 hrs. room G-1.18 

Fri. 01-02-2013 10.00-13.00 hrs. room G-1.18 


Course is taught in English. The course covers 4 weeks of full-time study.


5. Sociale Psychologie 


De specialisatie Sociale Psychologie is toegankelijk voor studenten die in hun bachelorprogramma 

hebben gekozen voor de specialisatie Sociale Psychologie, dan wel een bachelor 

Psychologie hebben afgerond en daarin vergelijkbare kennis/vaardigheden hebben 

opgedaan. Afhankelijk van de aard van de opleiding is de specialisatie ook toegankelijk 

voor studenten met een andere bachelor opleiding; in de meeste gevallen zal dan een 

schakelprogramma moeten worden gevolgd. Voor meer informatie kan men contact opnemen 

met de onderwijsbalie van het Onderwijsinstituut Psychologie of studieadviseur 

Sociale Psychologie, dr Van Harreveld. 

5.2 Doelstelling van het onderwijs van de specialisatie Sociale Psychologie 

Sociale psychologie is een vak dat veel te bieden heeft voor een beter begrip van belangrijke 

processen in onze samenleving en hoe daar wat aan te doen. In het onderwijs van de 

programmagroep sociale psychologie wordt ingegaan op hoe de sociale psychologie kan 

helpen verschillende soorten menselijk gedrag te begrijpen, te voorspellen en te verklaren. 

Behalve het verklaren van dergelijke verschijnselen zal er ook aandacht worden besteed 

aan manieren waarop deze kunnen worden beïnvloed. Denk hierbij bijvoorbeeld aan het 

bestrijden van discriminatie, het beïnvloeden van hoe mensen met het milieu omgaan, of 

het stimuleren van pro-sociaal gedrag. De sociale psychologie heeft inmiddels veel kennis 

opgeleverd over hoe je menselijk gedrag kunt beïnvloeden en sturen. Toepassingen 

daarvan zien we in de commerciële sector bijvoorbeeld bij reclame en bij de marketing 

van nieuwe producten. Toepassingen zien we ook bij minder commerciële instanties. 

Voorlichting over studiemogelijkheden en scholing, voorlichting over milieugedrag en 

energiebesparing, het verminderen van discriminatie en vooroordeel, maar ook het stimuleren 

dat mensen zich aan bepaalde regels houden zijn allemaal activiteiten die voor 

een belangrijk deel leunen op sociaal psychologische kennis. In deze specialisatie wordt 

dus ook aandacht besteed aan toepassingen van de sociale psychologie op het gebied van 

sociale beïnvloeding. 


De specialisatie Sociale Psychologie biedt veel beroepsmogelijkheden naast de academische. 

De master bereidt studenten voor op een beleidsmatige of onderzoekscarrière in de 

profit of non-profit sector. Sociaal psychologen zijn vaak betrokken bij de ontwikkeling 

en vormgeving van nieuw beleid, de communicatie daarover, maar ook bij de evaluatie 

van nieuw beleid met behulp van onderzoek. Voorbeelden zijn banen in de reclame, 

banen bij voorlichtingsinstanties op het gebied van gezondheid en integratie, functies die 

zich richten op consumenten en ook beleids- en onderzoeksfuncties bij instanties die zich 

bezighouden met onderwerpen als milieu, energiegebruik en verkeersgedrag. Voorbeelden 

van instanties op het gebied van (toegepast) onderzoek zijn het Sociaal Cultureel 

Planbureau en lokale werkgevers als de afdeling Onderzoek en Statistiek van de gemeente 

Amsterdam. 

Kortom, veel sociaal-psychologen komen terecht in beleids- en adviesfuncties, met name 

op het gebied van voorlichting, reclame en interventies. Dit is vooral een werkterrein 

waar de route Sociale beïnvloeding en maatschappij zich op richt. Een gebied waarin 

sociaal-psychologen in toenemende mate werkzaam zijn is het gebied van gezondheid en 

gedrag. Voorbeelden zijn het ontwerpen en testen van interventies en voorlichtingstrategieën 

met als doel dat mensen een gezondere leefstijl ontwikkelen. Dit is een terrein 

waar de track ‘Gedrag en Gezondheid’ zich op richt. Tenslotte zijn er op het gebied van 

sociale vaardigheden (interviewen, selectiegesprekken, personeelsevaluatie, etc.) arbeids- 

309

Master Psychologie Master Psychologie 

mogelijkheden als trainer op dit gebied. Voor studenten die ambities in deze richting 

hebben is er de track ‘Training en Development’. In de loop van het studiejaar 2012-2013 

zal een website beschikbaar zijn die informatie geeft over al deze mogelijkheden. Ook de 

stages op Blackboard kunnen een idee geven van de verschillende beroepsperspectieven 

als sociaal psycholoog. 

5.4 Inrichting programma masterspecialisatie Sociale Psychologie 

Sociale Psychologie biedt een eenjarige route getiteld ‘Sociale beïnvloeding en maatschappij’. 

In deze master staan de stage en de masterthese (samen 36 ec) centraal en wordt 

daarnaast nog 24 ec aan cursorisch onderwijs gevolgd. In het schema van de master staan 

de 12 mastercursussen weergegeven, waaruit je kan kiezen. Studenten hebben tevens de 

vrijheid om (maximaal) 6 ec aan cursorisch onderwijs uit het aanbod van mastervakken 

van een andere specialisatie te volgen. Bacheloronderdelen zijn nooit onderdeel van het 

masterprogramma. De planning is afhankelijk van de planning van stage en masterthese 

en de keuze van masteronderdelen. Het aanbod van masteronderdelen bij de specialisatie 

Sociale Psychologie is al volgt: 

Semester 1 

8 weken (12 ec) 8 weken (12 ec) 4 weken 

Keuze uit: 

Keuze uit: 

Surveyonderzoek: Ontwerp en uitvoering Sociale Psychologie van Emoties (6) 

(6) 

Stereotypes, Prejudice and Discrimination: 

Theory and Implications (6) 

Stage/Masterthese/Colloquia (36) 

Semester 2 

8 weken (12 ec) 8 weken (12 ec) 4 weken 

Keuze uit: 

Toegepaste SP1: Reclame, Voorlichting 

en Consumentengedrag (6) 

Pro-social behav. and volunteerism (6) 

Keuze uit: 

Toegepaste SP2: Interventies (6) 

Vervolg: Stage/Masterthese/Colloquia (36) 


N. B. Gedurende het jaar moet men 24 ec aan mastercursussen halen, waarvan minstens 

18 binnen de specialisatie Sociale Psychologie. Deze vier cursussen kunnen gekozen 

worden uit een serie van 6 vakken (zie bovenstaand schema). Het is afhankelijk van de 

vakken die men kiest, op welk moment er ruimte voor de stage en de masterthese is. Zie 

hieronder voor meer informatie over de aanmelding voor de masterthese. In het schema 

wordt aangegeven hoeveel ec je per blok kunt halen om geen achterstand op te lopen. 

5.5 Afstudeeropdracht 

De afstudeeropdracht bestaat uit een stage, een masterthese (inclusief colloquia), samen 

minstens 36 ec. Voor meer informatie over colloquia, zie Hoofdstuk 6. 

Stage 

In de stage (omvang 18 ec) worden werkzaamheden uitgevoerd die door een sociaal-psycholoog 

beroepsmatig zouden kunnen worden gedaan. Dit kan variëren van het ontwikkelen 

van een voorlichtingsprogramma voor de overheid tot het doen van experimenteel 

onderzoek. Een stage kan zowel bij de programmagroep zelf (onderzoeksstage) als bij een 

externe instantie worden gelopen. Ook het meedraaien in (een gedeelte van) een onder- 

zoek van anderen, het uitwerken van een campagne of het meewerken aan het opzetten 

van een cursus kunnen als stage gelden, als het maar duidelijk is dat de sociaal-psychologische 

invalshoek zinvol toegepast wordt. In de praktijk geldt dat het begeleidend staflid 

beoordeelt of iets tot het werkveld van de sociaal-psycholoog gerekend mag worden of 

niet. Bij externe stages dient deskundige begeleiding ter plekke gegarandeerd te zijn, hetgeen 

betekent dat de begeleider (sociaal) psycholoog is, of sociaal-wetenschapper. 

Voorafgaand aan het begin van de stage wordt er een stagecontract ingevuld en ondertekend 

door de stagiair, de begeleider op de werkplek en het begeleidend staflid, en ingeleverd 

bij één van de stagecoördinatoren Gerben van Kleef of Frenk van Harreveld, 

én bij het secretariaat. Dit stagecontract is te downloaden via Blackboard: http://www. 

student.uva.nl/psychologie/onderwijsbalie/stages.cfm (inloggen en door naar stages Sociale 

Psychologie). De stage wordt afgesloten met een verslag waarin de volgende punten 

aan de orde komen: (1) Beschrijving van het bedrijf of de instantie, (2) beschrijving van 

de werkzaamheden van de begeleider, (3) de eigen werkzaamheden, (4) link met de studie 

(welke sociaal psychologische kennis en welke studieonderdelen heb je kunnen gebruiken 

en welke nieuwe kennis en vaardigheden heb je opgedaan?), (5) evaluatie eigen functioneren, 

(6) evaluatie stageplek. Het stageverslag is bedoeld voor de universiteit en heeft 

een gemiddelde omvang van 8-12 pagina’s. Voor meer informatie over stages kun je de 

website van Sociale Psychologie raadplegen. In tweede instantie kun je contact opnemen 

met Gerben van Kleef. 

Masterthese 

Voor het doen van een masterthese kunnen studenten zich twee keer per jaar (aan het 

begin van ieder semester) aanmelden door een e-mail te sturen (voor 10 augustus 2012 of 

11 januari 2013) aan het secretariaat: spsecretariaat-fmg@uva.nl. Vervolgens dient men 

zich in te schrijven voor een onderwerp via een keuzeformulier op Blackboard, waarop 

docenten en onderwerpen staan aangegeven. Ter oriëntatie staat er op de studentenportal 

Psychologie/SP website een overzicht van stage- en mastertheseonderwerpen binnen de 

programmagroep. In vrijwel alle gevallen vinden mastertheses intern plaats. In enkele 

gevallen zijn er concrete verzoeken van externe instanties of zoeken stafleden van de programmagroep 

op korte termijn samenwerking met een student. Dergelijke aanbiedingen 

worden bekendgemaakt per email. Op basis van de keuzeformulieren zal er een indeling 

gemaakt worden en deze zal bekend gemaakt worden via Blackboard. 

In de masterthese (18 ec) wordt de gehele empirische cyclus eenmaal doorlopen teneinde 

een sociaal-psychologische vraagstelling te onderzoeken. Een masterthese kan ook gedaan 

worden aan de hand van een wetenschappelijke vraag of aan de hand van een vraag 

uit de praktijk. De onderzoeksvraag ligt op het terrein van de sociale psychologie, en de 

student legt het gehele traject af, van het ontwikkelen en uitwerken van de onderzoeksvraag 

tot en met het bespreken van de implicaties van de resultaten voor praktijk en 

theorie. Als de vraagstelling en de methode enigszins duidelijk zijn, schrijft de student 

een concept van ongeveer twee A4’tjes, dat tevens beoordeeld wordt door een tweede 

beoordelaar. Als afronding van de masterthese wordt niet alleen een verslag geschreven, 

maar wordt ook een mondelinge masterthesepresentatie gehouden, welke plaatsvinden 

op donderdag tussen 15.00-17.00 uur. Hiervoor kan via het secretariaat een afspraak gemaakt 

worden. Het digitaal verslag wordt bij het onderwijssecretariaat ingeleverd. Deze 

wordt als één word/pdf-document gemaild naar: spsecretariaat-fmg@uva.nl. Alleen als de 

masterthese digitaal ingeleverd is kan het diploma aangevraagd worden. 


Voor studieadvies en inlichtingen met betrekking tot de specialisatie Sociale Psychologie 

kan men zich wenden tot de studieadviseur van de programmagroep: dr. Michael Vliek, 

bespreekkamer 4.16, telefoon: 525.6892. Inloopspreekuur is op vrijdag van 12.00-13.00 

uur. 

310 311

312 


Het mentoraat bij Sociale Psychologie wordt op individuele basis geregeld al naar gelang 

de behoefte van studenten. Onderwerp van gesprek met een mentor kunnen zijn: 

de voortgang van de studie, de studieplanning, advisering over stage- en werkstukmogelijkheden, 

verwijzing en beroepsmogelijkheden, en eventuele problemen die kunnen 

optreden tijdens de studie. Het doel van het mentoraat is studenten te helpen bij de keuze 

van een optimaal studietraject en het voorkomen van studievertraging. In overleg met 

de mentor bepaalt men de frequentie van de afspraken. In principe fungeert dr. Michael 

Vliek, studiecoördinator Sociale Psychologie, als mentor. Echter, op verzoek zijn ook 

andere docenten als mentor beschikbaar. 

5.7 Contactgegevens secretariaat, coördinatoren Sociale Psychologie 

Secretariaat: 


Karin Couvret, kamer 4.10 525.6890 

Studieadviseur & Onderwijscoördinator 

dr. Michael Vliek, bespreekkamer 4.16 525.6892 sponderwijscoordinator-fmg@uva.nl 

Spreekuur: Vrijdag van 12.00-13.00 uur 

Website: 


http://www.fmg.uva.nl/socialpsychology 


Prof.dr. J. van der Pligt 

Voor contactgegevens van de docenten van Sociale Psychologie en een overzicht van hun 

interessegebieden: zie Hoofdstuk 10. 

Op de volgende pagina’s staat een alfabetisch overzicht van de masteronderdelen die 

gevolgd kunnen worden binnen de specialisatie Sociale Psychologie.

Masteronderdelen, Sociale Psychologie 

Masterthese Sociale Psychologie 

Punten 18 ec 

Tentamencode MWSP 

SIS-code 7204MWSPXY 


Toelatingsvoorwaarden Bachelor Sociale Psychologie 

Docenten diverse docenten 

Inhoud 




Het voorstel wordt, na goedkeuring door de begeleider, ingediend via een standaardformulier 

voor goedkeuring door de masterthesecoördinator. Als het MT-onderzoeksvoorstel 


Onderwijsvorm 


bedenken van een vraagstelling of het uitwerken van een gegeven vraag- of probleemstelling; 




presentatie. Daarnaast dienen 10 colloquia te worden bijgewoond. Zie hoofdstuk 6 voor 


Beoordeling 










tijdsbestek van minimaal 12 weken (fulltime) en maximaal 24 weken (halftime). Het 








313

Masteronderdelen, Sociale Psychologie Masteronderdelen, Sociale Psychologie 




studentenhandleiding die elke specialisatie biedt over de afstudeeropdracht. Daarnaast is een 

handleiding voor de masterthese te vinden op Blackboard. 

Practicum programmeren 

De meeste onderzoeken die gedaan worden in de masterthese zullen worden uitgevoerd 

in de computerlabs. Het is voor studenten die de masterthese gaan daarom sterk aan te 

raden om mee te doen aan het practicum Programmeren in Inquisite, dat aan het begin 

van beide semesters wordt aangeboden. Hieronder de tijden waarop het practicum in elk 

van de semesters wordt aangeboden: 

Practica semester 1 

Ma. 24-10-2012 09.00-12.00 uur zaal nnb. 

Do. 27-10-2012 13.00-16.00 uur zaal nnb. 

Wo. 02-11-2012 

Practica semester 2 

09.00-12.00 uur zaal nnb. 

Ma. 19-03-2013 09.00-12.00 uur zaal nnb. 

Vr. 23-03-2013 09.00-12.00 uur zaal nnb. 

Ma. 26-03-2013 

Toetsvorm 

09.00-12.00 uur zaal nnb. 

• Digitaal verslag bij het onderwijssecretariaat inleveren (als één word/pdf-document) 

te versturen naar: spsecretariaat-fmg@uva.nl. 

• Eindpresentatie. Afspraak via het onderwijssecretariaat (spsecretariaat-fmg@uva.nl). 

Pro-social behavior and volunteerism 

Credits 6 ec 

SIS-code 7204MS50XY 


Prerequisites Bachelor Social Psychology 

Number of Participants max. 45 

Lecturer dr. K.J. Jonas 

Summary 

Pro-social behavior, such as helping others in need, or giving donations is a classic social 

psychological research theme that received much attention recently in society. Given that 

individuals feel that the state retracts in many domains, or that people become more individualistic 

and self-centered, many call for more care-taking among each other. Social 

psychology has a tool-box to offer how we can achieve that. Therefore, in this course we 

will focus on selected topics of pro-social behavior (e.g., helping behavior, donations), 

look at their determinants and investigate how this highly desirable behavior can be propagated 

(e.g., increasing volunteerism or spontaneous help among strangers). The aim of 

the course is to prepare students with knowledge of this important field who are maybe 

interested to later work for government institutions, in charities, Non Government Organizations 

or corporate social responsibility contexts. 


Discussions in small groups, presentations 

Assessment 

Small papers/presentations (30% of final grade) and an exam with open questions (70% 

of final grade). 

Textbooks 

Collection of papers. Literature will be announced on Blackboard. 

Lesson Dates 

Th. 07-02-2013 through 21-03-2013 13.00-15.00 hours Building P2.27. 


Th. 28-03-2013 11:00-12:45 hours will be announced 

Tu. 20-08-2013 (reexamination) 11:00-12:45 hours will be announced 


• Lectures and exams are in English. 

• Attendance is obligatory. 

314 315


Sociale Psychologie van Emoties 

Punten 6 ec 





Docent prof. dr. G.A. van Kleef en gastdocenten 

Inhoud 

Emoties zijn niet alleen een individuele toestand van de geest; ze vervullen ook belangrijke 

functies in relaties tussen mensen. De primaire vraag in deze cursus is op welke 

manier het sociale leven beïnvloed en gereguleerd wordt door onze emoties. Thema’s die 

aan de orde komen zijn onder andere: de sociale functies (en disfuncties) van emoties, 

emotionele besmetting, (inter)groepsemoties, (strategische) emotieregulatie, de rol van 

emoties in conflicten en de rol van emoties in effectief leiderschap. De colleges worden 

gegeven aan de hand van theoretische en empirische artikelen en een boek. 

Onderwijsvorm 

Hoorcolleges. Aanwezigheid is niet verplicht, maar de colleges behoren wel tot de tentamenstof. 

Toetsvorm 

Schriftelijk tentamen met essayvragen (ook over collegestof!) en paperopdracht. Bij de 

berekening van het eindcijfer telt het tentamen (75%) mee en de paperopdracht (25%). 


• Van Kleef, G. A. (2012). Op het gevoel - Hoe we elkaar beïnvloeden met onze emoties. 

Amsterdam/Antwerpen: Atlas-Contact. €19,95, 240 pagina’s 

• Artikelen (circa 350 pagina’s); en literatuurlijst wordt beschikbaar gesteld via 

Blackboard. 



Di. 30-10-2012 t/m 11-12-2012 13.00-15.00 uur Geb.G.-zaalS.01A. 

Toetsdata 

Di. 18-12-2012 13:00-14:45 uur zaal nnb 


Stage Sociale Psychologie 

Punten: 18 ec 

SIS-code: 7204MSSPXY 


Toelatingsvoorwaarden: Bachelor afgerond, met specialisatie SP 

Inlichtingen: Dr. Frenk van Harreveld of prof. dr. Gerben van Kleef 

Inhoud 


brengen. De stagewerkzaamheden dienen van academisch niveau en sociaal- psychologische 



Stageplekken 

In een stage dienen werkzaamheden uitgevoerd te worden die passen in het werkterrein 

van een afgestudeerd sociaal psycholoog. Studenten kunnen op verschillende manieren 

aan een stage komen. Zij kunnen zelf een stageplek zoeken en ter goedkeuring voorleggen 

aan een van de stagecoördinatoren. De stagevacatures te vinden op Blackboard: 

http://www.student.uva.nl/psychologie/onderwijsbalie/stages.cfm (inloggen en door 

naar stages Sociale Psychologie). 

Onderwijsvorm 

Begeleiding 

Bij interne stages heeft men met één begeleider te maken; bij externe stages moet er 

ook een externe begeleider zijn op de stageplek. Deze moet bekend zijn met het werk 

van sociaal-psychologen, is bij voorkeur zelf een psycholoog en in ieder geval een academisch 

geschoold sociaal-wetenschapper. Voor aanvang van de stage dienen de student en 

begeleider(s) afspraken te maken over de begeleiding, inhoud, werkwijze en duur van de 

stage. Deze afspraken worden vastgelegd in een stagecontract, zoals te vinden op Blackboard. 

Stageverslag 



in de stagehandleiding van SP op Blackboard. 

Beoordeling 



Een stage duurt 13 weken voltijd of langer indien de stage parttime plaatsvindt. De stage 

wordt gehonoreerd met 18 ec. 

316 317


Stereotypes, prejudice and discrimination: 

Theory and implications 

Credits 6 ec 



Prerequisites Bachelor Social Psychology 


Lecturer Prof. dr. J.A. Förster 

Summary 

Stereotypes and prejudice are so prevalent in society and cause so much damage that 

researchers wondered about their psychological functions. From a cognitive perspective, 

these intergroup biases are represented in memory and help to disambiguate social information. 

Thus, it is important to understand how stereotypes and prejudices are formed 

and stored in memory. Stereotypic concepts and prejudiced evaluations can be activated 

automatically and help us to prepare action. They provide us with guidelines for efficient 

communication, are informative with respect to certain achievement domains and they 

influence decision-making and judgment. Furthermore, recent research focuses on the 

influence of stereotypes and prejudice on peoples own behavior, showing self-fulfilling 

prophecies when expectancies about ones own performances are low. Last but not least, 

research deals with the problem of overcoming stereotypes, examining the role of thought 

suppression, antidiscrimination laws, and social norms, to name just a few. 

In this seminar we will discuss basic fundamental principles of stereotyping, prejudice, 

and discrimination. We will approach the questions in a dispassionate manner, with the 

purpose of understanding and explaining. 

However, we will also discuss implications of this basic research for the reduction of 

prejudice and discrimination. 


Weekly seminar. 

Assessment 

Active participation (5%), written exam (all open questions 60%), and weekly assignments 

(35%). 

Literature 

Selected papers. Literature will be announced on Blackboard. 

Lesson Dates 

Tu. 04-09-2012 through 16-10-2012 13.00-15.00 hrs BuildingJ/K-room 190. 


Tu. 25-10-2012 13:00-14:45 hrs will be announced 

Tu. 20-08-2013 (reexamination) 13:00-14:45 hrs will be announced 


• Lectures, assignments, and exams are in English. 


Surveyonderzoek: Ontwerp en uitvoering 

Punten 6 ec 





Docent nog niet bekend 

Inhoud 

Deze cursus gaat in op het ontwerpen van survey-onderzoek. Hoe ontwikkel je een goede 

vragenlijst, wat zijn de belangrijke kwalitatieve en kwantitatieve stappen en hoe stel je 

een degelijke steekproef samen waarbij die vragenlijst kan worden afgenomen? Wat zijn 

de voor- en nadelen van verschillende media die je kunt gebruiken (schriftelijke vragenlijst, 

interview, internet). Hoe meet je attitudes, voorkeuren en gedrag? Hoe vind je 

standaardinstrumenten die al beschikbaar zijn? Na een intensieve literatuurbestudering 

en toetsing daarvan in de derde week van de cursus, zal door middel van concrete opdrachten 

de cursus worden afgerond. Het verslag zal bestaan uit een uitgewerkt onderzoeksvoorstel, 

waarin de te meten attitudes, voorkeuren en/of gedragingen, doelgroep 

en onderzoeksdesign beschreven worden, inclusief een volledige vragenlijst. Studenten 

dienen zich te realiseren dat het uitwerken van de opdrachten tijdsintensief is. 

Onderwijsvorm 

Werkgroepbijeenkomsten in combinatie met literatuurstudie. 

Toetsvorm 

In de derde week van de cursus een toets over de literatuur (40%); daarna presentatie van 

een onderzoeksopdracht en paper (60%). 


• Litertuur wordt beschikbaar gesteld tijdens de eerste bijeenkomst of via Blackboard. 



Vr. 07-09-2012 t/m 19-10-2012 11.00-13.00 uur Geb.G-zaal S.01A. 

Toetsdata 

• Tentamen tijdens bijeenkomst. Wordt nader toegelicht in de eerste bijeenkomst. 

• Hertentamen in overleg met docent. 


Aanwezigheidsverplichting. 

318 319


Toegepaste SP1: 

Reclame, Voorlichting en Consumentengedrag 

Punten 6 ec 

Tentamencode MS51 





Docent drs. R.A. Voskens & Dr. M.L.W. Vliek 

Inhoud 

Reclame en voorlichting is overal om ons heen. Steeds worden er pogingen gedaan om 

ons te strikken voor bepaalde producten, of om ons ervan te overtuigen dat we toch 

echt gezonder moeten leven. Maar op welke manier wordt dat gedaan, op welke theorieën 

zijn deze beïnvloedingstechnieken gebaseerd, en wat is de evidentie dat de beïnvloeding 

ook daadwerkelijk werkt? Het doel van deze cursus is het leren toepassen van 

sociaal psychologische theorieën en processen op het gebied van reclame, voorlichting 

en consumentengedrag. Enerzijds wordt gekeken naar de psychologie van beïnvloeding 

en overtuiging. Welke tactieken en technieken zijn succesvol in het beïnvloeden van het 

denken en doen van mensen? Van welke psychologische principes maken deze technieken 

gebruik; waarom zijn ze succesvol? Verder probeert reclame onze behoeften en emoties 

te raken. Verschillende soorten reclames, voorlichting en producten zullen gebaat zijn 

bij verschillende manieren van overtuiging. Anderzijds staat in deze cursus het gedrag 

van consumenten centraal. Aan welke invloeden worden ze bloot gesteld en wat zijn de 

effecten van die invloeden? In hoeverre hangt de beïnvloeding af van individuele verschillen 

zoals bijvoorbeeld sekse of persoonlijkheidsverschillen? Bij het toepassen van deze 

bestaande kennis wordt gekeken naar strategieën achter de effectiviteit van de voorlichting 

of reclame. Op welke markt richt een product zich? Welke associaties zijn daarvoor 

gewenst? Wat was het doel? Op welke manier werd dit geoperationaliseerd? Waarom lijkt 

ons dit wel/niet effectief? In de cursus zal, waar mogelijk, gebruik worden gemaakt van 

bestaande reclamecampagnes als voorbeeld. Deze cursus is een voorbereiding op ‘Toegepaste 

SP2: Interventies’, maar kan ook afzonderlijk worden gevolgd. 

Onderwijsvorm 

Hoorcolleges. 

Toetsvorm 

Tentamen (essayvragen) (70%) & individuele opdracht (30%). 


• Wänke, M. (ed.) (2009). Social psychology of consumer behavior. New York: Psychology 

Press. ISBN: 978-1841694986 (€ 50,-), ± 300 pagina’s. 

• Artikelen (± 150 pagina’s), literatuurlijst wordt beschikbaar gesteld via Blackboard. 

• Collegstof 


Di. 05-02-2013 t/m 19-03-2013 11.00-13.00 uur Geb.J/K-zaal 1.18. 

Toetsdata 

Di. 26-03-2013 11:00-12:45 uur zaal nnb 


Toegepaste SP2: Interventies 

Punten 6 ec 




Toelatingsvoorwaarden Bachelor Sociale Psychologie. Studenten die “Toegepaste SP1: 

Reclame, Voorlichting en Consumentengedrag” behaald hebben, 

krijgen voorrang bij plaatsing. 

Docent Dr. L.F. Koning 

Inhoud 

Alcoholgebruik onder tieners, het tekort aan orgaandonoren of geweld tegen buschauffeurs. 

Dit zijn allemaal voorbeelden van maatschappelijke problemen. Veelal gaat het 

hierbij ook om problemen met een sociaal-psychologisch karakter. Hiermee wordt bedoeld 

dat zij veroorzaakt worden of verergerd worden door sociaal-psychologische factoren. 

Zo speelt “peer pressure” een rol bij alcoholgebruik onder tieners. Dit betekent dat 

sociaal psychologen een waardevolle rol kunnen spelen in het verklaren en oplossen van 

maatschappelijke problemen. 

Aan de hand van de methode beschreven door Buunk en Van Vugt, analyseren studenten 

een bestaand maatschappelijk probleem om vervolgens een interventie op te zetten met 

als doel het probleem te verminderen. Hierbij dienen studenten gebruik te maken van 

kennis en inzichten uit de sociale psychologie. Studenten werken samen in teams waarvan 

een grote mate van zelfstandigheid wordt verwacht. Wel is er wekelijks een spreekuur 

waarin studenten vragen kunnen voorleggen aan de docent. Het sluitstuk van deze cursus 

vormt het verslag waarin studenten hun probleemanalyse en interventie beschrijven en de 

presentatie die studenten geven over dit verslag. 

Onderwijsvorm 

Hoorcollege, en spreekuren. 

Toetsvorm 

• Verslag: 60% (groep) 

• Tentamen: 30% (individueel) 

• Presentatie: 10% (groep) 


• Buunk, A.P., & Vugt, M. van (2009). Applying social psychology: From problems to 

solutions. Sage: London, UK ISBN 9781412902830 (€ 32,-). Aantal bladzijden: 162. 

• Eigen literatuur, wordt in de eerste bijeenkomst nader toegelicht. 


Wo. 03-04-2013 t/m 22-05-2013 11.00-13.00 uur Geb.J/K-zaal183. 

Toetsdata 

Tentamen en presentaties tijdens bijeenkomsten. Wordt nader toegelicht in de eerste bijeenkomst. 


Aanwezigheidsverplichting. 

320 321

Onderdelen Research Master, Sociale Psychologie Onderdelen Research Master, Sociale Psychologie 

Current debates in Automatic Processes 

Credits 6 ec 

SIS-code 7205RS17XY 



Number of Participants Max. 20 

Lecturers dr. K.J. Jonas 

Summary 

In this course the focus will be on highly debated topics within social cognitive research 

that have potentially wide-ranging impact on how we construct responsibility in human 

behavior, or concepts of free will. Starting from the question what willful and automatic 

processes are, what can be described as basic mechanisms, the course will cover three 

main areas of research: perception, automatic behavior and self regulation. Examples for 

the topics are priming and stereotyping, imitation and response activation and (boundaries 

of) intentionality, respectively. Every theme will be thoroughly discussed on the basis 

of a chapter in the textbook and additional current literature. The discussion will focus on 

the state of the art and its importance and challenges for classic approaches in psychology, 

and will address open research questions. 


Discussions in small groups, presentations. 

Assessment 

Presentations, discussion questions, and an exam with open questions. 

Literature 

• Hassin, R. R., Uleman, J. S. & Bargh, J. A. (2005). The new unconscious. Oxford: 

Oxford University Press. ISBN 9780195307696, (€ 41,-), app. 592 pages. 

• Additional literature in a reader, to be announced. 

Lesson Dates 

Wed. 31-10-2012 through 12-12-2012 11.00-13.00 hrs. BuildingG-roomS.01A. 


We. 19-12-2012 11:00-12:45 hrs. will be announced 

We. 30-01-2013 (resit) 11:00-12:45 hrs. will be announced 


• Lectures and exams are in English. 


Current debates in Emotion Research 

Credits 6 ec 





Lecturers prof. dr. A.H. Fischer and prof. dr. G.A. van Kleef 

Summary 

This course will address different topics in the area of affect and emotion, with a special 

focus on the social context and social functions of emotions. The social functions of 

emotions will be discussed by considering the role of social factors (e.g., statuspower, 

group relations, presence of others) that determineing the experience and expression of 

emotions), the effects of others’ emotional expressions on social behavior and one’s own 

emotions (emotional contagion and mimicry), the effects of emotional expressionss on 

others’ behavior (, for example in personal relationships and at worknegotiation contexts), 

and the role of social context in emotion regulation. 


Discussion groups (attendance is obligatory) 

Assessment 

Open essay exam at the end (60% of grade) and weekly assignments (40% of grade). 


Basic knowledge of emotion theory and research is required. 

Literature 

Reader (approximately 300-350 pages). 

Lesson Dates 

Th. 06-09-2012 through 18-10-2012 11.00-13.00 hrs. BuildingJ/K-room127. 


Th. 25-10-2012 11:00-12:45 hrs. will be announced 

Th. 22-11-2012 (resit) 11:00-12:45 hrs. will be announced 

. 

322 323

324 

Onderdelen Research Master, Sociale Psychologie 

Current Issues in Intergroup Relations 

Credits 6 ec 




Number of Participants Max. 20 

Lecturers dr. E.J. Doosje and dr. M.L.W. Vliek 

Summary 

From the dawn till the present, people have chosen to belong to groups. But why do people 

belong to groups? And what kind of groups do people belong to? Although this course 

focuses on Current Issues in Intergroup Relations, we cover both the past, the present and 

the future of groups. First, we outline the importance of group life in human history, in 

which both basic functions of group membership and basic intergroup processes will be 

explained. Second, the present-day group-life will be examined, by considering current 

intergroup issues such as integration of immigrants and intergroup conflict (e.g., radicalization 

and terrorism). The third topic of this course is the future of group life: What 

new topics need to be addressed? For example, how do modern forms of social interaction 

(e.g., mobile phones, MSN, internet) shape intergroup relations (or is it vice versa)? Is it 

possible to use classic and modern theories about intergroup relations that were developed 

with respect to “old-fashioned groups” in these new kinds of groups? 

Objectives 

Learn more about recent literature and topics in intergroup relations. Learn how to participate 

in small group discussions. 

Learn how to structure en present information to other students. 


Presentations (partly by students) and discussion in small groups. Attendance is required. 

Assessment 

Attendance (not graded) obligatory, presentations (1/3) and exam (2/3). 

Literature 

Reader via Blackboard. 

Lesson Dates 

Fri. 07-09-2012 through 19-10-2012 13.00-16.00 hrs. BuildingG-room S.01A. 


Fr. 26-10-2012 13:00-15:45 hrs. will be announced 

Fr. 23-11-2012 (resit) 13:00-15:45 hrs. will be announced


6. Track Gedrag & Gezondheid 

6.1 Doelgroep, toelatingseisen, selectie 

De track Gedrag & Gezondheid is bedoeld voor studenten die zich willen specialiseren 

in (het veranderen van) gedrag dat met gezondheid te maken heeft. De focus ligt hierbij 

op de uiteenlopende psychologische processen die van invloed zijn op gezonde en ongezonde 

gedragingen. Onder deze gedragingen vallen eten, sporten, roken en alcoholgebruik, 

maar bijvoorbeeld ook handelingen op het werk, in het verkeer en in een medische 

setting, zoals het (niet) opvolgen van doktersvoorschriften en besluiten om wel of geen 

medische behandeling te ondergaan. 

De track is toegankelijk voor studenten van alle specialisaties, die recentelijk en binnen 

vier jaar een bachelor Psychologie hebben afgerond. Vanwege het intensieve programma 

en het beperkte aantal afstudeerplaatsen worden jaarlijks maximaal dertig studenten toegelaten. 

Zonodig vindt er selectie plaats op basis van inhoudelijke voorkennis, studieresultaten 

en motivatie. Het tempo ligt hoog en omdat alle vakken op elkaar aansluiten is er 

geen mogelijkheid tot uitloop. Het programma is dan ook alleen haalbaar voor studenten 

die fulltime beschikbaar zijn. Om per september 2012 met deze mastertrack te starten 

moet vóór 1 juni 2012 een toelatingsverzoek zijn ontvangen door de selectiecommissie. 

Meer informatie en het aanmeldingsformulier zijn beschikbaar via www.studeren.uva.nl/ 

msc-gedrag-en-gezondheid of via de coördinatoren van de mastertrack: e-mail: gedragengezondheid@uva.nl 

/ mw. dr. Aafje Brandt en mw. dr. Yaël de Liver 

6.2 Doelstelling mastertrack Gedrag & Gezondheid 

De track Gedrag & Gezondheid is enerzijds een brede masterspecialisatie omdat het kennis 

combineert uit verschillende deelgebieden van de psychologie, zoals sociale-, ontwikkelings-, 

en arbeidsen organisatiepsychologie. Anderzijds is de track juist specialistisch, 

omdat al deze kennis wordt ingezet voor het begrijpen en beïnvloeden van gezondheidsgedrag. 

Een belangrijk doel van het onderwijs is dan ook het relateren van psychologische 

processen zoals waarneming, gedachten, motivatie, automaticiteit en sociale invloeden 

aan gezond en ongezond gedrag en lichamelijke ziekte. 

De mastertrack onderscheidt zich van andere tracks doordat studenten worden opgeleid 

tot deskundige op het gebied van (on-) gezondheidsgedrag en het veranderen daarvan. 

Als deskundige vorm je daarmee een schakel tussen fundamentele wetenschappelijk inzichten 

enerzijds en toepassingen in de praktijk van gezondheidsbevordering en gedragsverandering 

anderzijds. Je leert praktijkproblemen op het gebied van ongezond gedrag te 

analyseren en de achterliggende determinanten van het gedrag te bepalen door middel 

van onderzoek. Daarnaast leer je mogelijke manieren om het gedrag te beïnvloeden aan 

de hand van onderbouwde interventies. De wetenschappelijke onderbouwing van je ideeen 

en oplossingen is daarbij essentieel. Hoewel het onderwijs en de opdrachten specifiek 

zijn gericht op gezondheidsgedrag kun je de opgedane kennis en vaardigheden ook heel 

goed gebruiken voor werkzaamheden op andere terreinen van gedragsbeïnvloeding zoals 

duurzaamheid en veiligheid. 

Specifiek aan deze track is verder dat je kennis maakt met inzichten uit verschillende 

richtingen van de psychologie. Het accent ligt daarbij op (cognitieve) sociaalpsychologische 

processen, maar je verdiept je ook in inzichten uit de ontwikkelingspsychologie, arbeids- 

en organisatiepsychologie en in beperkte mate de medische- en neuropsychologie. 

Hierbij is er ook ruimte voor verdieping van kennis over een persoonlijk interessegebied. 

Ben je bijvoorbeeld specifiek geïnteresseerd in een bepaald gezondheidsgedrag (zoals het 

verwerken van risico-informatie bij besluitvorming) of een bepaalde doelgroep (zoals Surinamers 

in Nederland) dan heb je op verschillende momenten in het curriculum de 

mogelijkheid om je kennis hierover te vergroten. 

325


Naast een uitgebreide wetenschappelijke verdieping in de determinanten van (on-)gezond 

gedrag is er veel aandacht voor het doen van verschillende vormen van onderzoek aan de 

hand van bijvoorbeeld focusgroepen, surveys en reactietijdenmetingen. Dit onderzoek is 

er soms op gericht om verbanden tussen gedrag en psychologische factoren op te sporen, 

en soms om het proces of de effectiviteit van een interventie te onderzoeken. Een ander 

zwaartepunt ligt bij de verschillende stappen van het opzetten van interventies gericht op 

het beïnvloeden van gezondheidsgedrag. Hoe bepaal je bijvoorbeeld wat de redenen zijn 

dat Marokkaanse vrouwen in Nederland veel vaker overgewicht hebben dan autochtone 

Nederlandse vrouwen? Hoe stel je vervolgens een interventie op die juist díe oorzaken 

aanpakt, en hoe bereik je deze moeilijk benaderbare bevolkingsgroep? Hoe stel je tot slot 

vast of je interventie effectief is geweest? 

Het onderwijs wordt verzorgd door experts uit verschillende deelgebieden van de psychologie 

en door collega’s uit het werkveld van gezondheidsonderzoek, voorlichting en 

beïnvloeding. 


Voorbeelden van werkzaamheden voor studenten die de track Gedrag & Gezondheid 

hebben afgerond zijn: 

• Het opzetten van campagnes/projecten bij de GGD, om gezond gedrag te bevorderen 

via bijvoorbeeld scholen of lokale gemeenschappen. 

• Onderzoek doen in een ziekenhuis naar arts-patiëntcommunicatie bij keuze over 

medische behandelingen voor bijvoorbeeld een hernia of borstkanker. 

• Onderzoek doen bij Jellinek/Arkin, instelling voor verslavingszorg en geestelijke 

gezondheidszorg. 

• Het opzetten van interventies voor ontwikkelingsorganisaties om jongeren in 

ontwikkelingslanden voor te lichten over de risico’s van onbeschermde seks. 

6.4 Inrichting mastertrack Gedrag & Gezondheid 

De mastertrack Gedrag & Gezondheid bestaat uit een intensieve combinatie van kennis- 

en vaardighedenonderwijs. Naast de kleinschalige hoorcolleges zijn er werkcolleges, 

waarbij veel wordt gewerkt met casussen en opdrachten. Deze opdrachten hangen samen 

met de beroepspraktijk van onderzoek naar en beïnvloeding van gezondheidsgedrag. 

Het onderwijsprogramma van de mastertrack Gedrag & Gezondheid bestaat uit twee 

fasen. In de eerste fase, van begin september 2012 tot eind december 2012 vindt het cursorisch 

onderwijs plaats. De tweede fase, van januari tot en met juli 2013 bestaat uit de 

(externe) afstudeeropdracht. Meer informatie over de afstudeeropdracht vind je hieronder, 

bij 6.4.2. 

6.4.1. Cursorisch onderwijs track Gedrag & Gezondheid 

Het cursorisch onderwijs in de mastertrack Gedrag & Gezondheid bestaat uit vijf vakken 

die op elkaar zijn afgestemd. Gedurende vier blokken van elk 2 tot 5 weken volg je steeds 

fulltime één vak. Het vijfde vak, Onderzoeksmethoden Gezondheidsgedrag, loopt het 

hele eerste semester en sluit inhoudelijk steeds aan bij het vak dat je op dat moment volgt. 

In onderstaande tabel staat een overzicht van alle vakken. Een uitgebreide beschrijving 

per vak vind je hierna bij de cursusbeschrijvingen. 

Aangezien de onderdelen van de track Gedrag en Gezondheid op elkaar zijn afgestemd, 

zijn ze allemaal verplicht en alleen toegankelijk voor studenten die zijn toegelaten tot 

deze track. 

Semester 1 

7204MS43 Modellen van 

gezondheidsgedrag 

7204MS41 Onderzoeksmethoden 


7204MS44 Zelfregulatie bij 


7204MS45 Sociale invloeden bij 


7204MS52 Data-analyse bij 


7204MS46 Literatuuropdracht 


Belangrijke theorieën op gebied van (on-) gezond 

gedrag en de verandering daarvan. Speciale 

aandacht voor automatische vs. gecontroleerde 

processen, risicoperceptie en emoties. Aandacht 

voor alcohol- en drugsgebruik. 

Kwantitatieve en kwalitatieve methoden voor 

onderzoek naar gezond en ongezond gedrag. 

Speciale aandacht voor onderzoek in de 

beroepspraktijk. 

Kennis van motivatie, doelen en 

gewoontegedrag. Centrale vraag is hoe mensen 

hun eigen (on-) gezonde gedrag wel en niet 

beïnvloeden. 

Invloed van de sociale omgeving in de breedste 

zin van het woord: invloeden van vrienden, 

familie, artsen en media op gezondheidsgedrag. 

Speciale aandacht voor verschillende 

doelgroepen, zoals jongeren en allochtonen.. 

Het analyseren van gegevens verkregen uit 

verschillende vormen van onderzoek. Sluit aan 

bij Onderzoeksmethoden gezondheidsgedrag 

(MS41). 

Ruimte om je onder individuele begeleiding 

te verdiepen in een gezondheidsprobleem naar 

keuze. 

Semester 2 

7204MS47 Gezondheidsbevordering Theoretische procesmodellen en benaderingen 6 ec 

en Interventies voor het opzetten, uitvoeren en evalueren van 

(collectieve 

interventies. Praktische opdrachten en casussen; 

stagevoorbereiding) experts uit de praktijk. 

7204MSGG Masterstage Het in de praktijk brengen van academische 

kennis. Praktische werkzaamheden van 

academisch niveau en gedragswetenschappelijke 

aard. 

12 ec 

7204MWGG Masterthese Relatief zelfstandige opzet, uitvoering, analyse 

en rapportage van een maatschappelijk relevant 

wetenschappelijk onderzoek. 

18 ec 

Totaal 60 ec 

6.4.2. Afstudeeropdracht mastertrack Gedrag & Gezondheid 

Een belangrijk deel van het onderwijsprogramma is de afstudeeropdracht. Deze beslaat 

36 ec en wordt uitgevoerd van januari t/m juli 2013. De kern van de afstudeeropdracht 

wordt gevormd door stagewerkzaamheden en het zelfstandig opzetten en uitvoeren van 

een wetenschappelijk onderzoek in de praktijk Deze afstudeeropdracht voer je uit bij - of 

in samenwerking met - externe organisaties en bedrijven zoals overheidsinstellingen (bv. 

GGD), onderzoeksbureaus (bv. Trimbos, NIVEL) en voorlichtingsorganisaties (bv. Jellinek/Arkin, 

Rutgers/Nisso, STAP). 

Het afstudeertraject bestaat uit een collectieve stagevoorbereiding, een individueel traject 

van stage en these, en collectieve thesebijeenkomsten (zie laatste alinea). Bij de afstudeeropdracht 

ligt de nadruk op het zelfstandig (onder begeleiding) opzetten en uitvoeren 

326 327 

6 ec 

5 ec 

6 ec 

3 ec 

2 ec 

2 ec

328 


van een onderzoek naar een psychologische vraagstelling van toegepaste of fundamentele 

aard. Dit kan zijn een onderzoek naar determinanten van een bepaald gezondheidsgedrag, 

maar bijvoorbeeld ook een studie naar de effectiviteit van een interventie. Het uitgangspunt 

is dat de volledige empirische cyclus wordt doorlopen. Dit houdt in dat je zelfstandig 

het onderzoek opzet (inclusief het onderzoeksdesign), de gegevens verzamelt en 

analyseert en een onderzoeksrapport schrijft. De te kiezen onderzoeksmethode is daarbij 

afhankelijk van het onderwerp: vragenlijstonderzoek, computertaken of kwalitatief onderzoek 

(zoals interviews) behoren tot de mogelijkheden. 

Naast het opzetten en uitvoeren van je eigen onderzoek verricht je tijdens de afstudeeropdracht 

ook stagewerkzaamheden. Hieronder vallen alle werkzaamheden die passen 

binnen het brede werkveld van een afgestudeerd psycholoog op het gebied van gezondheid 

en gedrag. Het kan hierbij gaan om werk ter voorbereiding of in aanvulling op je 

eigen onderzoek (bv. een uitgebreide literatuurstudie, het organiseren van focusgroepen). 

Maar ook andere werkzaamheden op het gebied van voorlichting, interventies, begeleiding 

of beleid zijn mogelijk. Het is van belang dat het om werk op academisch denken 

werkniveau gaat. 

Stagewerkzaamheden binnen het werkveld van Gedrag en Gezondheid bestaan, naast 

onderzoek, overwegend uit (onderdelen van) het voorbereiden, opzetten, uitvoeren en/ 

of evalueren van gezondheidsbevorderende interventies. Om hier goed voorbereid aan 

te beginnen worden de eerste weken van de afstudeerfase besteed aan collectieve bijeenkomsten 

gericht op het vergaren van specifieke kennis en vaardigheden op het gebied 

van interventies en gezondheidsbevordering. Zie voor meer informatie bij het onderdeel 

Gezondheidsbevordering en Interventies. 

In principe worden het afstudeeronderzoek (de masterthese) en stage gecombineerd tot 

één groot project bij één instantie (36 ec, incl. de collectieve onderdelen, waarbij de masterthese 

minimaal 18 ec beslaat). In overleg is het ook mogelijk om twee afzonderlijke 

projecten uit te voeren. De begeleiding vindt plaats door een docent verbonden aan de 

mastertrack G&G en in de meeste gevallen een externe begeleider verbonden aan de externe 

organisatie. Indien er sprake is van een externe begeleider, maken interne en externe 

begeleider vooraf afspraken over de totstandkoming van de beoordeling van het traject. 

Het eindproduct van de afstudeeropdracht bestaat uit een onderzoeksrapport en een presentatie 

van de onderzoeksbevindingen. Het onderzoeksrapport wordt in principe geschreven 

in de vorm van een wetenschappelijk artikel, geschikt voor publicatie in een 

psychologisch tijdschrift, eventueel met bijlagen. Als student of begeleider hiervan wil 

afwijken dient dit eerst te worden besproken met de coördinatoren van de track. 

Als onderdeel van het afstudeeronderzoek vinden thesebijeenkomsten plaats (1 ec). Tijdens 

deze bijeenkomsten wordt met medestudenten het eigen onderzoek in detail besproken 

en wordt gediscussieerd over mogelijke oplossingen voor voorkomende problemen. 

De thesebijeenkomsten zijn verplicht. Tot slot dienen studenten voor hun masterthese 10 

colloquiumpunten te verzamelen middels het bijwonen van lezingen en symposia. Voor 

meer informatie over de Colloquia, zie hoofdstuk 6. 

Nadere inlichtingen: 

Mw. dr. Yaël de Liver en mw. dr. Aafje Brandt. E-mail: gedragengezondheid@uva.nl. 

Telefoon: 020-5258817.

Onderdelen Mastertrack Gedrag & Gezondheid 

Gezondheidsbevordering en Interventies 

Punten 6 ec 



Toelatingsvoorwaarden Alleen toegankelijk voor studenten die zijn toegelaten tot de 

mastertrack Gedrag & Gezondheid, selectie in voorjaar van 

voorafgaand collegejaar (zie Track Gedrag en Gezondheid) 


Docent Dr. Aafje Brandt (coördinator), overige docenten 

Inlichtingen Dr. Aafje Brandt (coördinator), gedragengezondheid@uva.nl 

Inhoud 

In dit onderdeel van de afstudeeropdracht gaat het om het verwerven van kennis en 

praktische vaardigheden op het gebied van interventies die gezond gedrag bevorderen. 

De rode draad wordt gevormd door een intensieve praktijkopdracht die als voorbereiding 

dient op de individuele praktijkstage. Studenten doorlopen in kleine groepjes de verschillende 

stappen van het opzetten en evalueren van een gezondheidsbevorderende interventie. 

De opdrachten voor deze interventie sluiten aan bij de onderwerpen en processen die 

in de stage verder worden uitgediept. 

In de colleges wordt ingegaan op theorie, onderzoek en praktijk van het veranderen van 

(on-) gezondheidsgedrag door middel van gezondheidsbevorderende interventies. We 

nemen verschillende procesmodellen en benaderingen voor het opzetten van gezondheidsbevorderende 

interventies onder de loep, waarbij de nadruk ligt op het veelgebruikte 

Intervention Mapping. We gaan in op de verschillende stappen voor het opzetten, uitvoeren 

en evalueren van interventies, en vormen een theoretisch kader dat we omzetten 

in een praktische interventie. Te denken valt aan een voorlichtingsfolder, een film, een 

onderwijspakket voor scholen, beleidsmaatregelen, individuele begeleiding, computergestuurde 

begeleiding, etcetera. Naast de praktische opzet van de interventie is er aandacht 

voor evaluatiestrategieën. Hoe onderzoek je of de interventie werkt? In de praktijk stuit 

een (quasi-)experimentele onderzoeksopzet vaak op ethische of praktische bezwaren. Hoe 

kun je dan toch iets zeggen over het effect van de interventie? Ook wordt ingegaan op 

de implementatie en verspreiding van interventies in een bredere setting. Tot slot wordt 

een aantal specifieke interventietechnieken besproken. Er zijn gastcolleges van experts 

waarin zij vertellen hoe het opzetten en uitvoeren van een interventie er in de praktijk aan 

toegaat. Deze gastdocenten zijn veelal betrokken bij organisaties die aansluitend stagemogelijkheden 

bieden. 

Leerdoelen 

Je kent de verschillende stappen van het plannen, uitvoeren en evalueren van een interventie 

gericht op gezondheidsgedrag volgens Intervention Mapping 

• Je kunt deze stappen toepassen (bij voorkeur op je gekozen afstudeeronderwerp), 

zodat je een interventie kunt ontwikkelen ter bevordering van gezond gedrag; 

• Je kunt je eerder opgedane kennis met betrekking tot theorieën over gezondheids 

gedrag en de verandering daarvan toepassen binnen het kader van Intervention 

Mapping; 

• Je kunt de kwaliteit van bestaande interventie-onderzoeken beoordelen. 

Onderwijsvorm 

Hoorcolleges, werkcolleges en bijeenkomsten in subgroepjes. Het betreft een zeer intensief 

programma. 

329

Onderdelen Mastertrack Gedrag & Gezondheid Onderdelen Mastertrack Gedrag & Gezondheid 

Toetsvorm 

Schriftelijk tentamen (zes open vragen; 60% van het eindcijfer) en opdrachten (40% van 

het eindcijfer). Opdrachten houden in: verschillende onderdelen van de interventieopdracht 

(in de vorm van mondelinge en schriftelijke verslagen), eindverslag van de interventieopdracht 

en een eindpresentatie. Beide onderdelen dienen met een voldoende te 

zijn beoordeeld om te slagen voor het onderdeel en om te kunnen starten met de overige 

onderdelen van de afstudeeropdracht. 


• Bartholomew, L. K., Parcel, G. S., Kok, G., & Gottlieb, N. H. (2011). Planning 

health promotion programs: An intervention mapping approach, 3d edition. San Francisco: 

Jossey-Bass. (Ongeveer € 81) 

• Aanvullende empirische artikelen; literatuurlijst wordt t.z.t. via Blackboard bekend 

gemaakt; ongeveer 175 pagina’s. 


Maandag 7 januari 2013 t/m vrijdag 1 februari 2013: 

Ma. 07-01-2013 11.00 – 13.00 en 15.00 – 17.00 uur Geb.J/K127 

Di. 08-01-2013 11.00 – 15.00 uur Geb.J/K1.90 

Vr. 11-01-2013 11.00 – 15.00 uur Geb.J/K.B18 

Ma. 14-01-2013 11.00 – 15.00 uur Geb.G.S01A 

Wo. 16-01-2013 11.00 – 15.00 uur Geb.J/K1.90 

Ma. 21-01-2013 11.00 – 15.00 uur Geb.G.S01A 

Wo. 23-01-2013 11.00 – 13.00 uur Geb.J/K1.90 

Ma. 28-01-2013 11.00 – 15.00 uur Geb.G.S01A 

Vr. 01-02-2013 11.00 – 14.00 uur GebJ/K.B18 

Daarbuiten vinden op afspraak individuele bijeenkomsten plaats in subgroepjes. 

Toetsdata 

Di. 05-02-2013 11.00-14.00uur zaal wordt nog bekend gemaakt. 

Herkansing in overleg met docent. 


Alleen toegankelijk voor studenten die zijn toegelaten tot de mastertrack Gedrag & Gezondheid. 

Zie ‘Track Gedrag & Gezondheid’ voor meer informatie. Dit onderdeel vormt 

de eerste fase van de afstudeeropdracht van de mastertrack Gedrag & Gezondheid. 

Literatuuropdracht Gezondheidsgedrag 

Punten 2 ec 







Docent/Inlichtingen Dr. Aafje Brandt, (coördinator), gedragengezondheid@uva.nl), 

overige docenten 

Inhoud 

Bij dit onderdeel verdiep je je in een onderwerp naar keuze op het gebied van gezondheidsgedrag. 

Je maakt daarbij een keuze uit verschillende kwesties en vraagstukken uit de 

praktijk van gezondheidsgedrag. Voorbeelden daarvan zijn: 

- Veel diabetespatiënten houden zich niet aan hun dieet, waardoor op de lange termijn 

ernstige gezondheidsrisico’s optreden. Hoe kan deze therapietrouw worden vergroot? 

- Jongeren in Nederland worden in deze tijd veel blootgesteld aan drinkende jongeren 

op televisie. Wat is het verband met hun eigen drinkgedrag? 

- Mensen vertrouwen steeds vaker op hun eigen medische overtuigingen, en volgen 

minder vaak klakkeloos het advies van een arts. Hoe kan in dit klimaat de acceptatie 

van bijvoorbeeld een vaccin tegen baarmoederhalskanker worden bevorderd? 

In deze cursus verdiep je je ten eerste in de relevante literatuur. Wat zijn de (psychologische) 

oorzaken van dit probleem? Welke processen spelen erbij een rol? Wat is de omvang 

van het probleem? Daarna kun je kiezen uit drie invalshoeken in de kwestie: je schrijft 

(a) een (eenvoudige) onderzoeksopzet om kennis over de kwestie te vergroten (b) een 

advies voor een interventie of (c) een beleidsadvies. Het eindproduct van deze cursus is 

een beknopt schriftelijk verslag met daarin rapportage van je literatuuronderzoek en een 

uitwerking van de door jou gekozen invalshoek in de kwestie. Je wordt bij het proces individueel 

begeleid door een docent. Tussentijds bespreek je je ideeën met medestudenten. 

De cursus vormt een voorbereiding op de afstudeeropdracht, waarbij men ook een antwoord 

zoekt op praktijkproblemen d.m.v. literatuurstudie en onderzoeksopzetten. Een 

grote mate van zelfstandigheid is dan ook vereist. 

Leerdoelen 

• Je hebt meer kennis over een specifiek onderwerp op het gebied van de psychologie van 

gezondheidsgedrag dat jouw belangstelling heeft 

• Je kunt wetenschappelijke informatie selecteren en wegen om jouw vraagstelling te 

beantwoorden 

• Je kunt bevindingen uit onderzoek en theorie correct en helder verwoorden, zowel 

schriftelijk als mondeling 

• Je kunt deze bevindingen vertalen naar een onderbouwd(e) onderzoeksopzet/ 

beleidsadvies/ interventieadvies. 

Onderwijsvorm 

Zelfstudie en individuele bijeenkomsten met de begeleider. 

Toetsvorm 

Paper, bestaande uit een theoretisch deel en een uitgewerkte toepassing. Actieve deelname 

aan de bijeenkomsten. Details over de beoordeling worden via Blackboard bekendgemaakt. 

330 331



Wetenschappelijke artikelen, passend bij het gekozen onderwerp (totaal ongeveer 200 

blz.). Details worden via Blackboard bekendgemaakt. 


De cursus loopt van maandag 10 december tot vrijdag 21 december 2012. In deze periode 

vinden individuele bijeenkomsten met de begeleider plaats. 

Plenaire voorlichtingsbijeenkomst aansluitend aan college Sociale invloeden bij gezondheidsgedrag 

(7204MS45): 

Do. 22-11-2012 14.00-15.00uur Zaal wordt nog bekend gemaakt. 

Toetsdata 

Aan het einde van de cursus beoordeelt de begeleider het paper en het proces met een 

cijfer. Herkansing in overleg met coördinator. 



Zie ‘Track Gedrag & Gezondheid’ voor meer informatie. Het betreft een zeer 

intensief programma. 

Modellen van gezondheidsgedrag 

Punten 6 ec 







Docenten Prof. dr. Joop van der Pligt, prof. dr. Reinout Wiers, dr. Yaël de 

Liver 

Inlichtingen Dr. Yaël de Liver (coördinator), gedragengezondheid@uva.nl 

Inhoud 

In dit vak leer je te begrijpen hoe gezond en ongezond gedrag ontstaan. Waarom hebben 

zoveel jongeren onveilige seks? Waarom is het zo moeilijk om een dieet vol te houden? 

Waarom zijn veel mensen terughoudend om zich te laten vaccineren tegen infectieziekten? 

Aan de hand van theorie, onderzoek en praktijk ontdek je welke determinanten 

gezondheidsgedrag en gedragsverandering bepalen. Een belangrijk onderscheid hierbij is 

dat tussen gecontroleerde en meer automatische processen. Juist bij gezondheidsgedrag 

is er vaak een tegenstelling tussen gedragingen voortkomend uit een beredeneerde keuze 

(bv. ‘Condooms beschermen me tegen SOA’s dus ik gebruik ze’), en gedragingen die het 

gevolg zijn van een impuls (bv. toch onveilig vrijen, ondanks het goede voornemen). 

In het eerste deel van de cursus verdiepen we ons dan ook in modellen die gezondheidsgedrag 

verklaren en voorspellen, zoals het Health Belief Model en het Protection Motivation 

Model. Op welke wijze verklaren deze modellen gezond en ongezond gedrag? Wat zijn 

de sterke en zwakke kanten van de modellen? Op welke wijze kunnen ze worden ingezet 

in de praktijk om gezondheidsgedrag te begrijpen en te veranderen? We besteden hierbij 

speciale aandacht aan het waarnemen en verwerken van risico’s, de rol van emoties en het 

zelfbeeld (de eigen effectiviteit). In dit gedeelte richten we ons specifiek op seksueel risicogedrag 

en medische beslissingen, m.n. de keuze om zich te laten screenen en vaccineren. 

In het tweede deel van de cursus gaan we in op automatische, onbewuste processen die 

een rol spelen bij gezondheidsgedrag. Hoe onderscheiden deze zich van meer gecontroleerde 

processen? Wat bepaalt hun relatieve invloed op gedrag? We besteden aandacht 

aan (recente) technieken om automatische processen te meten en waar mogelijk gezondheidsgedrag 

te beïnvloeden. De nadruk ligt bij dit deel van de cursus op alcohol- en 

drugsgebruik. 

Naast het vergroten van je inhoudelijke kennis wordt er aandacht besteed aan toepassen 

van theorieën en onderzoeksbevindingen op gezondheidsgedrag. Te denken valt daarbij 

aan het ontwerpen van een voorlichtingsfolder over de risico’s van (niet) vaccineren op 

basis van wetenschappelijke inzichten over risicoperceptie. 

Leerdoelen 

• Je kent verschillende modellen van gezondheidsgedrag (zoals het Health Belief Model en 

het Protection Motivation Model) en kunt hun sterke en zwakke kanten beargumenteren; 

• Je kent het onderscheid tussen gecontroleerde en automatische processen bij 

gezondheidsgedrag en kunt hun relatieve invloed beschrijven aan de hand van onderzoek 

en theorie; 

• Je kunt specifieke gezondheidsgedragingen analyseren aan de hand van modellen van 

gezondheidsgedrag en kennis over automaticiteit en controle; 

332 333


• Je kunt verscheidene methoden beschrijven om gecontroleerde en automatische 

invloeden op gezondheidsgedrag te meten, en deze kritisch beschouwen. 

Onderwijsvorm 


programma. Naast de hoor- en werkcolleges voer je opdrachten uit (individueel en in 

groepjes) die gericht zijn op verdieping van je begrip van de stof en je vaardigheid in het 

analyseren van praktijkproblemen a.d.h.v. de wetenschappelijke inzichten over automatische 

vs. gecontroleerde processen bij gezondheidsgedrag. 

Toetsvorm 

Tentamen (6 open vragen, 60% van het eindcijfer) en opdrachten (40% van het eindcijfer). 

Beide onderdelen moeten met een voldoende zijn beoordeeld om te slagen voor dit vak. 

Details over de beoordeling worden via Blackboard bekend gemaakt. 


• Stroebe, W. (2011). Social psychology and health (3rd ed.), Maidenhead: Open University 

Press, ISBN 978 033523809 5 (ongeveer 42 euro). 

• Conner, M. & Norman, P. (2005/reprinted 2007). Predicting health behaviour (2nd ed.) 

Maidenhead: Open University Press, ISBN 13 978 0335 21176 0 (ongeveer 44 euro). 

N.b. Niet alle hoofdstukken zijn tentamenstof. Beide boeken worden ook gebruikt bij 

andere cursussen in de track Gedrag & Gezondheid. Daarnaast zijn ze een belangrijk 

naslagwerk voor de afstudeeropdracht. Zorg dat je voor aanvang van het studiejaar over 

beide boeken beschikt. 

• Het studiemateriaal bestaat verder uit verschillende boekhoofdstukken en artikelen. 

De precieze literatuurlijst wordt t.z.t. via Blackboard bekend gemaakt (totaal ongeveer 

600 blz.) 


Ma. 3 sept. 09.00 – 15.00 Geb.J/K127 (algemene introductiedag) 

Wo. 5 sept. 11.00 – 13.00 Geb.J/K.B22 

Vr. 7 sept. 11.00 – 15.00 Geb J/K127 

Di. 11 sept. 09.00 – 11.00 GebG.S01A 

Do. 13 sept. 11.00 – 13.00 Geb.J/K.B26 

Do. 13 sept. 13.00 – 15.00 nnb 

Di. 18 sept. 09.00 – 11.00 Geb.G.S01A 

Wo 19 sept. 13.00 – 15.00 Geb.J/K.B22 

Do. 20 sept. 11.00 – 13.00 GebJ/K.B26 

Do 20 sept. 13.00 – 15.00 zaal nnb 

Di. 25 sept. 09.00 – 11.00 GebG.S01A & J/K.B18 

Di. 25 sept. 13.00 – 15.00 Geb.J/K127 

Do. 27 sept. 09.00 – 11.00 GebJ/K127 

Do. 27 sept. 13.00 – 15.00 GebJ/K.B54 

Di. 2 okt. 09.00 – 11.00 Geb.G.S01A 

Do. 4 okt. 13.00 – 15.00 Geb.J/K.B54 

Di 9 okt. 

Toetsdata 

11.00 – 13.00 Geb J/K.B18 

Di. 16 oktober 2012 11.00 – 14.00 zaal wordt nog bekend gemaakt 

Beoordeling van opdrachten vindt plaats op verschillende momenten tijdens de cursus. 




Zie ‘Track Gedrag & Gezondheid’ voor meer informatie. 

Onderzoeksmethoden gezondheidsgedrag 

Punten 5 ec 


Plaats in het rooster Semester 1, periode 1 en 2 





Docent Dr. Aafje Brandt, dr. Yaël de Liver, drs. Wouter Boendermaker en 

overige docenten 

Inlichtingen Dr. Aafje Brandt, gedragengezondheid@uva.nl 

Inhoud 

Goed onderzoek is essentieel bij het bestuderen en veranderen van gezondheidsgedrag. 

Allereerst om onze wetenschappelijke kennis te vergroten over de (psychologische) processen 

bij gezondheidsgedragingen, zoals bijvoorbeeld de invloed van angst of alcohol op 

het omgaan met risico’s of de rol van sociale steun bij het volhouden van goede voornemens. 

Daarnaast zijn gedegen onderzoekskennis en vaardigheden van groot belang voor 

het beantwoorden van vragen uit de praktijk, zoals het achterhalen van de oorzaken voor 

ongezond gedrag bij een bepaalde doelgroep en het toetsen van de effectiviteit van een interventie. 

In deze cursus wordt daarom uitgebreid ingegaan op het opzetten en uitvoeren 

van verschillende typen onderzoek die veel gebruikt worden in de praktijk van gezondheidsgedrag 

en gezondheidsbevordering. Zowel kwantitatief onderzoek als kwalitatief 

onderzoek komt daarbij aan bod. 

De planning van deze cursus sluit zoveel mogelijk aan bij de inhoud van de overige 

vakken in de mastertrack. Wanneer het in de cursus Modellen van gezondheidsgedrag 

(7204MS43) gaat over determinanten van gezondheidsgedrag, zoals risicoperceptie, attitudes 

en emoties, oefen je gelijktijdig met het ontwerpen van een vragenlijst waarmee 

je dergelijke determinanten kunt meten. Je leert tevens met welke potentiële bedreigingen 

je rekening dient te houden bij het construeren van een schaal, zoals volgorde- en 

contexteffecten en hoe je je meetinstrument kunt afstemmen op de beoogde doelgroep. 

Gelijktijdig met de behandeling van automatische processen in de cursus Modellen 

van gezondheidsgedrag (7204MS43), vindt in deze cursus een blok plaats waarin onderzoeksmethoden 

worden toegelicht en geoefend die deze processen kunnen meten. 

Wanneer in het vak Zelfregulatie bij gezondheidsgedrag (7204MS44) wordt ingegaan 

op de processen die van belang zijn bij het volhouden van gezond gedrag, verdiep je je 

ook in de opzet en daadwerkelijke uitvoering van interviews om te onderzoeken welke 

barrieres mensen ervaren bij het volhouden van hun goede voornemens. Onderdeel van 

dit blok is ook een workshop waarin je oefent met praktische interviewvaardigheden. 

N.b. de nadruk in deze cursus ligt op het opzetten, uitvoeren en interpreteren van onderzoek. 

In het aansluitende vak Data-analyse Gezondheidsgedrag (7204MS52) wordt 

ingegaan op het analyseren van kwantitatief en kwalitatief onderzoek. 

Leerdoelen 

• Je kent de verschillende functies en doelen van onderzoek in de context van 

gezondheidsgedrag; 

• Je kent verschillende onderzoeksmethoden die van belang zijn in de context van 

gezondheidsgedrag (zoals een survey, focusgroep en IAT), en weet van deze methoden 

wat je er wel en niet mee kunt meten; 

334 335


• Je kunt een passende onderzoeksopzet maken bij een specifieke onderzoeksvraag uit de 

praktijk; 

• Je kunt kritisch reflecteren op de validiteit en betrouwbaarheid van verschillende 

onderzoeksmethoden en –instrumenten; 

• Je kunt een valide en betrouwbare vragenlijst construeren; 

• Je kunt zelf een eenvoudige reactietijdentaak ontwerpen in de context van een 

specifieke onderzoeksvraag; 

• Je kunt een interview opzetten en afnemen om een specifieke onderzoeksvraag te 

beantwoorden. 

Onderwijsvorm 

Hoor- en werkcolleges, opdrachten in subgroepjes. De cursus bestaat uit verschillende 

blokken. In ieder blok wordt ingegaan op een specifieke onderwerp, zoals vragenlijstconstructie, 

impliciete maten en interviews. Bij ieder blok horen een of meerdere opdrachten. 

Het uitvoeren van deze opdrachten kost veel tijd. Zorg dus dat je gedurende de hele week 

beschikbaar bent. 

Toetsvorm 

Opdrachten (individueel en in subgroepjes). Alle opdrachten moeten met een voldoende 

zijn beoordeeld om te slagen voor dit vak. 


Hoofdstukken en artikelen (totaal ± 300 blz.). Literatuurlijst wordt t.z.t. via Blackboard 

bekend gemaakt. 


Maandag 10 sept. 11.00 – 13.00 Geb.J/K.-zaal B18 

Dinsdag 11 sept. 13.00 – 15.00 Geb.J/K-zaal B25 

Maandag 17 sept. 11.00 – 14.00 Geb.J/K-zaal B18 

Maandag 17 sept. 13.00 – 14.00 Geb.J/K309 & 311 

Woensdag 19 sept. 11.00 – 13.00 Geb.J/K311 & 353 

Maandag 24 sept. 11.00 – 13.00 Geb.J/K309 & 311 

Dinsdag 2 okt. 13.00 – 15.00 Geb.DB-zaal COO302 (computerzaal) 

Woensdag 3 okt. 13.00 – 15.00 Geb.J/K-zaal183 

Woensdag 10 okt. 13.00 – 15.00 Geb.J/K-zaal183 

Dinsdag 23 okt. 11.00 – 13.00 Geb.J/K-zaal B18 

Maandag 29 okt. 13.00 – 15.00 Geb.J/K-zaal B25 

Donderdag 1 nov. 13.00 – 17.00 Geb.J/K309 & 311 

Maandag 12 nov. 13.00 – 16.00 Geb.J/K309 & 311 

Woensdag 14 nov. 13.00 – 15.00 Geb.J/K177 & 350 

Buiten deze data en tijden vinden op afspraak individuele bijeenkomsten plaats in subgroepjes. 

Toetsdata 

Beoordeling van eindproducten zoals vragenlijst en onderzoeksopzetten vindt plaats op 

verschillende momenten gedurende het eerste semester. Herkansing in overleg met de 

docent. 



Zie Track Gedrag & Gezondheid voor meer informatie. Het betreft een zeer 


Sociale invloeden bij gezondheidsgedrag 

Punten 3 ec 





voorafgaand collegejaar (zie Track Gedrag & Gezondheid) 


Docent Prof. Dr. Joop van der Pligt; dr. Aafje Brandt (coördinator) 

Inlichtingen Dr. Aafje Brandt (coördinator), gedragengezondheid@uva.nl 

Inhoud 

De sociale omgeving is van grote invloed op gezondheidsgedrag. Mensen passen hun gedrag 

immers in hoge mate aan hun omgeving aan. Zo fungeert het gedrag van leeftijdsgenoten 

voor jongeren vaak als basis om vast te stellen of het wenselijk en geaccepteerd is om 

te roken. Ouders hebben een sterke invloed op het gezondheidsgedrag van hun kinderen 

door met hun eigen gedrag een standaard te creëren via modelling. Ook culturele normen 

kunnen gezondheidsgedrag sterk beïnvloeden; Marokkaanse vrouwen in Nederland eten 

bijvoorbeeld vaak méér en ongezonder dan ze willen, omdat omgangsregels voorschrijven 

dat het onbeleefd is om eten af te slaan. In deze cursus leer je dan ook op welke manieren 

onze sociale omgeving ons gezondheidsgedrag beïnvloedt, en welke processen hierbij een 

rol spelen. We richten ons hierbij op een aantal concrete gezondheidsgedragingen in het 

bijzonder, zoals roken en voeding. 

Behalve op gezondheidsgedrag heeft de sociale omgeving ook een grote invloed op gezondheid 

zelf. Zo heeft de sociale steun van anderen vaak een gunstig effect op psychologisch 

welbevinden en op lichamelijke uitkomsten zoals fysieke stress. Anderen kunnen 

ons welbevinden ook schaden: zo kan de stigmatisering van mensen met overgewicht net 

zulke schadelijke effecten hebben voor het welzijn als het overgewicht zelf. In deze cursus 

belichten we ook dit aspect van de relatie tussen de sociale omgeving en gezondheid. 

Leerdoelen 

• Je kunt de omvang en aard van sociale invloeden op gezondheid en gezondheidsgedrag 

benoemen; 

• Je kunt verschillende bronnen van sociale invloed, zoals leeftijdsgenoten, opvoeders, 

media en maatschappelijke oordelen, benoemen en duiden; 

• Je kunt een aantal specifieke gezondheidsgedragingen analyseren in termen van sociale 

invloeden. 

Onderwijsvorm 


programma. Daarnaast voer je opdrachten uit die gericht zijn op verdieping van 

je begrip van de stof en je vaardigheid in het analyseren van praktijkproblemen a.d.h.v. 

de wetenschappelijke inzichten op het gebied van sociale invloeden en gedragsregulatie. 

De opdrachten worden overwegend in kleine groepen uitgevoerd, en tellen mee voor de 

beoordeling. 

Toetsvorm 

Tentamen (zes open vragen; 60% van het eindcijfer) en drie opdrachten (40% van het 

eindcijfer). Beide onderdelen moeten met een voldoende zijn beoordeeld om te slagen 

voor het vak. 

336 337



Boekhoofdstukken en wetenschappelijke artikelen. Literatuurlijst wordt t.z.t. via Blackboard 

bekend gemaakt. 


Wo. 21-11-2012 11.00-13.00 uur GebJ/K-zaal B22 

Do. 22-11-2012 11.00-13.00 uur Geb.J/K-zaalB22 

Ma. 26-11-2012 11.00-13.00 uur Geb.J/K-zaal B18 

Di. 27-11-2012 11.00-13.00 uur Geb.J/K-zaal B18 

Do. 29-11-2012 11.00-13.00 uur Geb.J/K-zaal B22 

Ma. 03-12-2012 11.00-13.00 uur Geb.J/K-zaal B18 

Di. 04-12-2012 11.00-13.00 uur Geb.J/K-zaal B18 

Daarbuiten vinden op afspraak individuele bijeenkomsten plaats in subgroepjes. 

Toetsdata 

Ma. 10-12-2012 11.00-14.00 uur Zaal nog niet bekend 





Zie Track Gedrag & Gezondheid voor meer informatie. Het betreft een zeer 


Masterthese Gedrag & Gezondheid 

Punten 18 ec 

SIS-code 7204MW.GG 

Plaats in het rooster Semester 2, Blok 1 en 2 




Docent Dr. Yaël de Liver en dr. Aafje Brandt (coördinatoren), diverse 

docenten 

Inhoud 




Het voorstel wordt, na goedkeuring door de interne (en de eventueel externe) begeleider, 

ingediend via een standaardformulier voor goedkeuring door de masterthesecoordinator. 

Als het MT-onderzoeksvoorstel is goedgekeurd kan het eigenlijke onderzoek 

beginnen. 

Onderwijsvorm 


formuleren van een vraagstelling of het uitwerken van een gegeven vraag- of probleemstelling; 

(b) verdieping in de literatuur om op de hoogte te raken van het onderwerp; (c) 

het maken van een onderzoeksopzet; d) het schrijven van een MT-onderzoeksvoorstel; (e) 

het verzamelen en analyseren van de data; (f) de verslaglegging; (g) de openbare presentatie 

en (h) het deelnemen aan de thesebijeenkomsten. Daarnaast dienen 10 colloquia te 

worden bijgewoond. Zie ‘Track Gedrag & Gezondheid’ voor meer informatie. In de verplichte 

thesebijeenkomsten bespreken studenten vragen en problemen rondom de eigen 

afstudeeronderzoeken. 

Beoordeling 



Voor een masterthese Gedrag & Gezondheid krijgt men standaard 18 ec. Minder is niet 

mogelijk. In uitzonderlijke gevallen, en met een daartoe strekkende overtuigende motivatie, 

te beoordelen door de begeleider en de coördinatoren van de mastertrack, kan de 

masterthese een omvang van 24 ec hebben. 

De masterthese is formeel opgesplitst in MT-onderzoeksvoorstel (4 ec), MT-onderzoek 

(12 ec), het bijwonen van colloquia (1 ec), en het deelnemen aan de thesebijeenkomsten (1 

ec). Het MT-onderzoeksvoorstel moet gereed zijn binnen maximaal vijf weken na aanvang 

van het theseproject indien student fulltime aan de these werkt. Vaak wordt het 

onderzoek echter parallel aan de stage uitgevoerd, waardoor er op parttime-basis aan de 

these wordt gewerkt. De deadline voor het onderzoeksvoorstel kan dan met maximaal 

drie weken worden verruimd. 

De masterthese (inclusief schrijven MT-onderzoeksvoorstel) wordt uitgevoerd in de periode 

van begin februari tot eind juni, en beslaat een studiebelasting van 12 weken op 

fulltime-basis, of langer naar rato van parttime-belasting. 

338 339


Over omvang en planning worden vooraf duidelijke afspraken gemaakt met interne (en 

eventueel externe) begeleider. Deze afspraken worden vastgelegd in een MT-contract, 

waarin student en begeleider zich committeren aan een bepaalde planning en inspanning 

(het MT-contract bevat o.m. de aanvangsdatum, geplande einddatum, aantal ec, en door 

wie en op welke wijze de begeleiding verzorgd wordt). De inhoud van het voorgenomen 

onderzoek, en een nader uitgewerkte planning (waaruit de haalbaarheid moet blijken), 

maken deel uit van het MT-onderzoeksvoorstel. 

Meer informatie over de masterthese is te vinden in de afstudeerhandleiding die te zijner 

tijd beschikbaar is op Blackboard. 

Toetsvorm 

Papieren en digitaal verslag, inleveren bij interne begeleider en (als één word/pdf-document) 

gemaild naar: gedragengezondheid@uva.nl. 


Individuele afspraken met de interne (en eventueel) externe begeleider. 

Thesebijeenkomsten 

Vr. 15-03-2013 t/m vr. 12-04-2013 15.00-17.00 uur Geb.J/K-zaal349 



Vr. 28-06-2013 11.00-17.00 uur Geb. Diamantbeurs - Hal 

Data-analyse gezondheidsgedrag 

Punten 2 ec 






Docent dr. Aafje Brandt, dr. Yaël de Liver en overige docenten 

Inlichtingen Dr. Yaël de Liver (coördinator); gedragengezondheid@uva.nl 

Inhoud 

In de cursus ‘Onderzoeksmethoden Gezondheidsgedrag (7204MS41)’ werd het opzetten 

en uitvoeren van onderzoek naar gezondheidsgedrag behandeld. In deze cursus behandelen 

we de volgende fase van onderzoek doen: het analyseren en interpreteren van de 

verzamelde gegevens. Het kan daarbij gaan om kwantitatieve data, zoals antwoorden uit 

vragenlijsten of reactietijden, maar ook om kwalitatieve data zoals transcripts van interviews 

of focusgroepen. We gaan in op de vraag hoe je deze verschillende soorten gegevens 

kunt verwerken om een antwoord te vinden op je onderzoeksvragen. In een aantal practica 

en opdrachten ga je ook zelf aan de slag met het analyseren van zowel kwalitatieve 

als kwantitatieve data. Daarbij werken we zoveel mogelijk met vragen en problemen die 

zich voordoen in de praktijk van onderzoek naar gezondheidsgedrag. Vaak heeft een opdrachtgever 

bijvoorbeeld slechts een globale onderzoeksvraag, zoals ‘is mijn stoppen-metroken-interventie 

effectief?’. Het is dan de taak van de onderzoeker om deze onderzoeksvraag 

te vertalen in concrete analyses en de resultaten van die analyses te interpreteren. 

In de cursus leer je hoe je dit op een systematische, wetenschappelijke wijze kunt doen. 

De cursus vormt daarbij een voorbereiding op het onderzoek van de afstudeeropdracht. 

n.b. Deze cursus sluit aan op de cursus ‘Onderzoeksmethoden Gezondheidsgedrag 

(7204MS41)’. 

Leerdoelen 

• Je kent de verschillende functies en doelen van data-analyse in de context van 

gezondheidsgedrag; 

• Je kent verschillende analysetechnieken en weet wanneer je deze dient te gebruiken 

• Je kunt, bij een bestaande dataset, algemene onderzoeksvragen vertalen in concrete 

analyses en deze correct uitvoeren; 

• Je kunt een analyseplan opzetten en uitvoeren voor een kwantitatieve dataset; 

• Je kunt een analyseplan maken en uitvoeren voor een kwalitatieve dataset; 

• Je kunt kritisch reflecteren op de validiteit en betrouwbaarheid van gevonden 

resultaten. 

Onderwijsvorm 

Hoor- en werkcolleges, practica en opdrachten in subgroepjes. Het betreft een zeer intensief 

programma. De cursus bestaat uit twee blokken, respectievelijk analyse van kwantitatieve 

en kwalitatieve data. Bij ieder blok hoort een aantal practica, waarin praktijkopdrachten 

worden uitgevoerd. 

Toetsvorm 

Opdrachten (individueel en in subgroepjes). Alle opdrachten moeten met een voldoende 

zijn beoordeeld om te slagen voor dit vak. 

340 341



• Boekhoofdstukken en wetenschappelijke artikelen (totaal +/- 100 blz.). Literatuurlijst 

wordt t.z.t. via Blackboard bekend gemaakt. 

• Studenten dienen daarnaast te beschikken over een naslagwerk voor data-analyse met 

SPSS. Aangeraden wordt: Field, A. (2009). Discovering statistics using SPSS (3rd ed.) 

London: Sage. ISBN 978-1-84787-907-3 (circa € 54,-). In overleg met de docent is het 

eventueel mogelijk een ander boek te gebruiken (b.v. voor studenten van een andere 

universiteit). 


Maandag 26 nov. 13.00 – 15.00 uur Geb.J/K-zaal B25 

Donderdag 29 nov. 13.00 – 17.00 uur Geb.J/K-zaal 391 (computerzaal) 

Maandag 3 dec. 13.00 – 17.00 uur Geb. DB-zaal 302 (computerzaal) 

Dinsdag 11 dec. 11.00 – 13.00 uur Geb.J/K-zaal B18 

Donderdag 13 dec. 13.00 – 17.00 uur Geb.J/K-zaal 391 (computerzaal) 

Maandag 17 dec. 11.00 – 13.00 uur Geb.J/K-zaal B18 

Dinsdag 18 dec. 11.00 – 13.00 uur Geb.J/K-zaal B18 

Buiten deze tijden vinden op afspraak individuele bijeenkomsten plaats in subgroepjes. 

Toetsdata 

Beoordeling van eindproducten vindt plaats op verschillende momenten gedurende de 

vier weken dat de cursus loopt. Herkansing in overleg met de docent. 



Zie (‘Track Gedrag & Gezondheid’) voor meer informatie. 

Masterstage Gedrag & Gezondheid 

Punten 12 ec 

SIS-code 7204MS.GG 





Docent dr. Aafje Brandt, dr. Yaël de Liver (coördinatoren), overige 

docenten 

Inhoud 

Een student dient de kennis die hij/zij op de universiteit heeft opgedaan in de praktijk 

te brengen. De stagewerkzaamheden dienen van academisch niveau en gedragswetenschappelijke 

aard te zijn. Na een inwerkperiode moet de student in staat zijn om de 

werkzaamheden met een redelijke mate van zelfstandigheid uit te voeren. 

Stageplekken 

In een stage dienen werkzaamheden uitgevoerd te worden die passen in het werkterrein 

van een afgestudeerd gedragswetenschapper op het gebied van gezondheidsgedrag. Studenten 

kunnen op verschillende manieren een stage vinden. Zij kunnen zelf een stageplek 

zoeken en ter goedkeuring voorleggen aan één van de coördinatoren van de mastertrack. 

Ook zijn er stagevacatures te vinden op Blackboard. 

Onderwijsvorm 

Begeleiding 

Bij interne (onderzoeks-)stages heeft men met één begeleider te maken; bij externe stages 

moet er ook een externe begeleider zijn op de stageplek. Deze is bij voorkeur bekend met 

het werk van psychologen/gedragswetenschappers en zelf psycholoog en/of gedragswetenschapper. 

Voor aanvang van de stage dienen de student en begeleider(s) afspraken 

te maken over de begeleiding, inhoud, werkwijze en duur van de stage. Deze afspraken 

worden vastgelegd in een stagecontract, zoals te vinden op Blackboard. 

Stageverslag 



in de afstudeerhandleiding op Blackboard. 

Beoordeling 

Zie voor de beoordeling de afstudeerhandleiding op Blackboard. 


De masterstage wordt uitgevoerd in de periode van begin februari tot eind juni, en beslaat 

een studiebelasting van 8 weken op fulltime-basis, of langer naar rato van parttime-belasting. 

Voor de masterstage krijgt men standaard 12 ec. In uitzonderlijke gevallen, en met 

een daartoe strekkende overtuigende motivatie, te beoordelen door de begeleider en de 

coördinatoren van de mastertrack, kan de stage een omvang van tenminste 6 ec hebben. 

Werkzaamheden voor stage en these (inclusief MT-voorstel, colloquia en thesebijeenkomsten) 

dienen bij elkaar tenminste 20 weken oftewel 30 ec te beslaan. 


Onderdeel van het afstudeertraject Gedrag & Gezondheid is een collectieve stagevoorbereiding 

in de vorm van de cursus Gezondheidsbevordering en Interventies (7204MS47). 

342 343

Cursusbeschrijvingen Track Gedrag en Gezondheid 

Voor details, zie de cursusbeschrijving van Gezondheidsbevordering en Interventies. De 

studiebelasting voor deze cursus is 6 ec. De belasting voor het totale afstudeertraject van 

de mastertrack komt daarmee op 36 ec. 


Individuele afspraken met de interne (en eventueel) externe begeleider. 


Zelfregulatie bij gezondheidsgedrag 

Punten 6 ec 






Docent Dr. Nils Jostmann, dr. Yaël de Liver en gastdocenten 

Inlichtingen Dr. Yaël de Liver (coördinator), gedragengezondheid@uva.nl 

Inhoud 

De meeste mensen vinden hun gezondheid belangrijk. Toch eten veel mensen te veel 

of te vet, drinken ze meer dan ze van plan waren, steken ze toch weer een sigaret op na 

het eten, en blijven ze voor de tv hangen terwijl ze zich zo hadden voorgenomen te gaan 

sporten. Ook mensen die hun leefstijl moeten aanpassen na bijvoorbeeld een hartinfarct 

of door diabetes vinden het moeilijk hun gedrag blijvend te veranderen. 

Waarom is het zo moeilijk om ongezond gedrag en gewoontes te veranderen en om gezond 

gedrag uit te (blijven) voeren? In deze cursus wordt uitgebreid ingegaan op de rol 

van motivatie, gewoontes en zelfregulatie bij (het veranderen van) gezondheidsgedrag. 

Zelfregulatie is de overkoepelende term voor de bewuste en onbewuste processen die 

ervoor zorgen dat mensen hun doelen kunnen bereiken. 

In de cursus behandelen we wetenschappelijke theorieën en onderzoeksbevindingen over 

zelfregulatie en gaan we onder andere in op vragen als: wat zijn de bewuste en onbewuste 

processen die ons motiveren om iets wel of niet te doen? Zijn er individuele en situationele 

verschillen in motivatie? Wat zijn doelen en welke psychologische barrières zijn er 

bij het behalen van een doel (bv. conflicterende doelen, verleidingen, uitputting)? Bij de 

bestudering van de literatuur houd je steeds voor ogen wat de bevindingen betekenen 

voor gezondheidsgedrag en het veranderen ervan. We richten ons in deze cursus met 

name op twee toepassingsgebieden: eten en bewegen enerzijds en leefstijlverandering bij 

lichamelijke ziekte (diabetes, hartaandoening) anderzijds. Het leggen van verbanden tussen 

wetenschappelijke inzichten en praktijkproblemen komt ook terug in de oefeningen 

en opdrachten, zoals het ontwerpen van een interventie voor mensen die willen afvallen, 

gebaseerd op theorieën over zelfregulatie. 

Leerdoelen 

• Je kent en begrijpt belangrijke theorieën en onderzoeksbevindingen op het gebied van 

zelfregulatie, motivatie en gewoontegedrag; 

• Je hebt specifieke kennis van de rol van zelfregulatie, motivatie, gewoontegedrag 

bij (het veranderen van) gezondheidsgedrag, met name ongezond eetgedrag en 

leefstijlverandering i.v.m. lichamelijke ziekte; 

• Jekunt(zowelmondelingalsschriftelijk)opcorrecteenhelderemanierverbandenleggen 

tussen praktijkproblemen op het gebied van gezondheidsgedrag en wetenschappelijke 

literatuur op het gebied van zelfregulatie, motivatie en gewoontegedrag; 

• Je kunt onderzoeksbevindingen op het gebied van zelfregulatie kritisch analyseren. 

Onderwijsvorm 


programma. Daarnaast voer je opdrachten uit die gericht zijn op verdieping van je 

begrip van de stof en je vaardigheid in het analyseren van praktijkproblemen a.h.v. de 

wetenschappelijke inzichten op het gebied van motivatie en zelfregulatie. De opdrachten 

worden overwegend in kleine groepen uitgevoerd, en tellen mee voor de beoordeling. 

344 345

346 


Toetsvorm 

Tentamen (6 open vragen; 60% van het eindcijfer) en opdrachten (incl. referaat; 40% van 

het eindcijfer). Beide onderdelen moeten met een voldoende zijn beoordeeld om te slagen 

voor het vak. Details over de beoordeling worden via Blackboard bekend gemaakt. 


Artikelen en enkele boekhoofdstukken. Literatuurlijst wordt t.z.t. via Blackboard bekend 

gemaakt. Totaal ongeveer 600 blz. 


Woensdag 17 okt. 11.00 – 13.00 Geb.J/K-zaal B22 

Vrijdag 19 okt. 11.00 – 15.00 Geb.J/K-zaal B54 



Donderdag 25 okt. 9.00 – 11.00 

13.00 – 15.00 Geb.J/K-zaal B18 



Donderdag 1 nov. 09.00 – 11.00 Geb.J/K-zaal B18 

Maandag 5 nov. 11.00 – 13.00 Geb.J/K-zaal B18 

Woensdag 7 nov. 11.00 – 13.00 Geb.J/K-zaal B22 

15.00 – 17.00 Geb.J/K-zaal 118 

Maandag 12 nov. 11.00 – 13.00 Geb.J/K-zaal B18 

Woensdag 14 nov. 11.00 – 13.00 Geb.J/K-zaal B22 

Daarbuiten vinden individuele bijeenkomsten plaats in subgroepjes. 

Toetsdata 

Tentamen op dinsdag 20 november van 11.00 – 14.00, zaal nog niet bekend. 





Zie trefwoord ‘Track Gedrag & Gezondheid’ voor meer informatie.

Onderdelen Mastertrack, Sport & Prestatiepsychologie 

7. Track Sport- & Prestatiepsychologie 


Doelgroep 

De doelgroep van deze master bestaat uit studenten die zich in hun beroepsuitoefening 

willen gaan bezighouden met het verbeteren van prestaties. Daarbij gaat het vaak om 

1) mensen helpen te presteren onder druk of 2) mensen helpen bij het realiseren van 

ambities. Dit kan gebeuren in een sportcontext, maar ook daarbuiten. Voorbeelden van 

domeinen buiten sport waarin ambities en presteren onder druk een belangrijke rol spelen 

zijn dans, theater, muziek, brandweer en politie. Er is geen duidelijke grens aan te geven 

van het gebied van prestatiepsychologie. Er is een overlap met de Arbeids- en Organisatiepsychologie, 

met als verschil dat Sport- en prestatiepsychologie zich specifiek richt op 

mensen die ergens (erg) goed in willen worden. Arbeids- en organisatiepsychologie richt 

zich niet in het bijzonder op die groep, maar op alle mensen in werksituaties. 

Toelatingseisen 

De track Sport- en Prestatiepsychologie is een selectief programma. Jaarlijks worden 

maximaal 20 studenten toegelaten. Studenten met een Bachelor psychologie kunnen zich 

aanmelden, mits zij tevens voldoen aan de volgende eisen: 

- Inleiding in de Sportpsychologie (of een vergelijkbaar vak) 

- Motivatie en Arbeidsgedrag (A&O) of Motivatie (SP) (of een vergelijkbaar vak) 

- Een vak methoden/statistiek van 6 EC op bachelor 3 niveau, bijvoorbeeld: 

• A&O-psychologie: Organisatieonderzoek 1: Design, Operationalisatie & Analyse 

• Klinische psychologie: Analyseren van onderzoeksgegevens 

• Ontwikkelingspsychologie: Evidence-based werken in de klinische praktijk 

• Sociale psychologie: Sociaal-psychologisch onderzoek 

Selectie 

Wanneer er meer dan twintig aanmeldingen zijn wordt bij de selectie gekeken naar studieprestaties 

(cijfers en studiesnelheid). Verder wordt gekeken naar de motivatie en toekomstplannen 

zoals die naar voren komen uit het aanmeldformulier. 

Voorbereiden op selectie / oriëntatie op de track 

Studenten die zich willen oriënteren op de track dan wel willen voorbereiden op de selectie 

kunnen deelnemen aan de volgende cursussen: 

• Inleiding in de Sportpsychologie 

• Sportpsychologie: Focus op deelgebieden 

• Kritisch denken in de sportpsychologie 

Meer informatie over deze onderdelen is te vinden in Hoofdstuk 3 van deze gids. 

7.2 Doelstelling mastertrack Sport- & Prestatiepsychologie 

De centrale vraag bij deze mastertrack is welke psychologische processen van invloed 

zijn op het leveren van topprestaties. Daarbij gaat het steeds om twee deelvragen: 1) hoe 

wordt ervoor gezorgd dat mensen op hun best presteren op de momenten dat het er echt 

om gaat? en 2) hoe kan men mensen helpen hun ambities waar te maken? De student 

onderzoekt daarvoor de psychologische literatuur en denkt na over hoe die kennis kan 

worden vertaald naar praktische toepassingen, bijvoorbeeld in een functie als coach, trainer, 

consultant of beleidsmaker. 

Daarbij wordt gezocht naar antwoorden op vragen als: 

• Waarom presteren sommige mensen onder druk juist beter en anderen slechter? 

• Hoe kan een zanger geholpen worden zijn zenuwen onder controle te houden? 

• Wat kun je doen voor iemand die de beste voetballer van de wereld wil worden? 

• Hoe kan een reclamebureau de creatieve productiviteit vergroten? 

347

Onderdelen Mastertrack, Sport & Prestatiepsychologie Onderdelen Mastertrack, Sport & Prestatiepsychologie 

• Waarom is een bepaalde coach zo succesvol? 

Hiervoor wordt enerzijds naar individuele factoren gekeken zoals zelfvertrouwen, concentratie, 

prestatiedruk, motivatie en faalangst. Anderzijds bestudeert men sociale factoren 

zoals groepsprocessen, teamprestaties, leiderschap, coaching en de rol van media 

en publiek. 


Sport- en prestatiepsychologie is nog geen gevestigde tak van de psychologie. Er zijn 

geen banen waarvoor een prestatiepsycholoog gezocht wordt, en anders dan veel mensen 

denken wordt in de professionele sportwereld nog maar weinig gedaan aan mentale 

begeleiding. Buiten de sportwereld is het nog minder gebruikelijk om een psycholoog 

in de arm te nemen om prestaties te verbeteren. De laatste jaren begint dat op gang 

te komen, bijvoorbeeld bij muziekgezelschappen en luchtverkeersleiders, maar dat zijn 

uitzonderingen. Sport- en prestatiepsychologie is daarom een werkveld voor mensen met 

een pioniersgeest, die het leuk vinden om in een dergelijk onontgonnen terrein een plaats 

voor zichzelf te veroveren. 

Enkele voorbeelden van functies waarin je als afgestudeerde Sport- en prestatiepsycholoog 

terecht kunt komen: 

• Consultant bij een psychologisch adviesbureau dat zich richt op prestatieverbetering 

• Mentaal begeleider van een dansgezelschap 

• Trainer faalangsttrainingen voor musici 

• Sportpsycholoog 

Als je je wilt specialiseren in sportprestaties en sportpsycholoog wilt worden, dan wordt je 

aangeraden om na de mastertrack Sport- en prestatiepsychologie de postmasteropleiding 

tot Praktijksportpsycholoog (POPS) te volgen. Zie voor meer informatie de website van 

Exposz (www.exposz.nl). 

7.4 Inrichting mastertrack Sport- & Prestatiepsychologie 

Van september tot eind december volgt men vier basisvakken en van januari tot juni loopt 

men stage en wordt onderzoek verricht (de masterthese). 

Vakken (totaal: 24 ec) 

1. Verdieping in de Sport- en prestatiepsychologie (9 ec) 

2. Talent, expertise en creativiteit (6 ec) 

3. Onderzoek in de Sport- en prestatiepsychologie (3 ec) 

4. Interventies in de Sport- en prestatiepsychologie (6 ec) 

Verdieping in de Sport- en 

prestatiepsychologie (9 ec) 

Semester 1 (30 ec, 20 weken) 

Talent, Expertise 

en Creativiteit 

(6 ec) 

Onderzoek 

i.d. 

S & P 

psy. 

(3 ec) 

Interventies in de 

Sport- en prestatiepsychologie 

(6 ec) 

Semester 2 (30 ec, 20 weken) 

Stage en masterthese (incl. colloquia) (samen 36 ec) 


Start: stage en 

masterthese 

(incl. colloquia) 

(samen 36 ec) 

(loopt door in 2e 

semester) 

7.5 Nadere inlichtingen 

- Gerald Weltevreden (docent en coördinator): g.m.weltevreden@uva.nl 

- Maartje Prevosth (studieadviseur): m.m.prevosth@uva.nl 


worden binnen de track Sport- en Prestatiepsychologie. 

348 349


Interventies in de sporten prestatiepsychologie 

Punten 6 ec 

SIS-code 7204MO32XY 



mastertrack Sport- en prestatiepsychologie; selectie vindt plaats 

in juni van het voorafgaande studiejaar. 


Inhoud 

Bij interventies valt te denken aan het oplossen van bepaalde problemen, maar vaak heeft 

de prestatiepsychologische interventie juist als doel een reeds goed functionerend individu 

nog beter te maken. Bovendien kunnen interventies betrekking hebben op groepsfactoren 

zoals communicatie en groepscohesie. 

In deze cursus staat de vraag centraal hoe je als sporten prestatiepsycholoog in de praktijk 

mensen helpt om tot de best mogelijke prestaties te komen. Daarbij wordt geconcentreerd 

op twee interactieve vaardigheden: het voeren van een begeleidingsgesprek en 

het geven van een goede presentatie. Voor een sporten prestatiepsycholoog zijn deze 

vaardigheden essentieel. Daarom wordt hier veel mee geoefend in deze cursus. Daarnaast 

laat de docent zien hoe hij zelf in de praktijk met sporters werkt. Daarbij wordt ingegaan 

op de vraag hoe je de begeleidingstraject opbouwt, welke technieken je kunt inzetten en 

hoe je een goed lesprogramma neerzet. 

De vertaling van wetenschappelijke kennis naar de praktijk staat centraal in deze cursus. 

Enerzijds zal worden ingegaan op de wetenschappelijke onderbouwing van interventies 

die veel worden toegepast, anderzijds krijgen studenten de opdracht om zelf een interventie 

op te zetten en die gebaseerd is op wetenschappelijke uitgangspunten en tegelijk 

geschikt is voor een publiek van sporters. 

Onderwijsvorm 

Hoorcolleges, werkgroepen en practica. 

Toetsvorm 

Verschillende schriftelijke opdrachten en presentaties. Voor deze cursus halen studenten 

geen cijfer. Wel moeten alle opdrachten met een voldoende zijn afgerond om voor de 

cursus te slagen. 

Literatuur 

• Lang, G., & Van der Molen, H. T. (2008). Psychologische gespreksvoering; een basis voor 

hulpverlening. Soest: Nelissen. (€28,50) (ca. 221 blz.). Dit is ondersteunend, wordt niet 

getoetst. 


De looptijd van deze cursus is vier weken (maandag 26 november tot en met vrijdag 21 

december). Het accent in deze cursus ligt op het aanleren van praktijkvaardigheden. 

Daarvoor zijn veel contacturen nodig, daarom is gekozen voor een intensieve opzet met 

drie groepsgewijze bijeenkomsten per week, op maandag en woensdag van 09.00-13.00 

uur en op vrijdagen van 09.00-16.00 uur. Verder zijn er niet-begeleide bijeenkomsten op 

woensdag 12 december en woensdag 19 december van 13.00-18.00 uur. Aanwezigheid is 

verplicht bij alle bijeenkomsten. 

Buiten deze groepsbijeenkomsten is het de bedoeling dat studenten gesprekken met elkaar 

voeren in de rol van sporter-sportpsycholoog en in de rol van sportpsycholoog-supervisor. 

In de eerste twee weken is bij de gesprekken tussen sporter en sportpsycholoog ook 

een observator aanwezig. Deze gesprekken zijn ingeroosterd op dinsdagen donderdagochtend 

van 09.00-17.00 uur. Het is de bedoeling dat studenten op deze dagen en tijden 

beschikbaar zijn voor deze gesprekken. In verband met de planning en voortgang van de 

cursus kunnen de gesprekken niet op een andere dag worden gevoerd. 

Groepsbijeenkomsten 

Ma. 26-11-2012 t/m 17-12 2012 09.00-13.00 uur Geb JK-1.18 

Wo. 28-11-2012 t/m 19-12-2012 09.00-13.00 uur Geb JK-1.90 

Vr. 30-11-2012 t/m 21-12-2012 09.00-13.00 uur Geb JK-1.18 

Vr 30-11-2012 t/m 21-12-2012 13.00-16.00 uur Geb JK-1.18 

Niet begeleide bijeenkomsten 

Wo 12-12-2012 t/m 19-12-2012 13.00-18.00 uur Geb JK-1.90 

Gesprekken 

Di. 27-11-2012 t/m 18-12-2012 09.00-17.00 uur zalen zie Blackboard 

Do. 29-11-2012 t/m 20-12-2012 09.00-17.00 uur zalen zie Blackboard 

Zelf een cliënt zoeken 

Als afsluiting van deze cursus is het de bedoeling dat je een begeleidingsgesprek voert met 

een zelf geworven cliënt, en dat je een korte interventie (of een deel daarvan) uitvoert bij 

deze cliënt. Deze cliënten worden onderling uitgewisseld. Het is dus de bedoeling dat je 

een gesprek voert met de cliënt van een medestudent. Daarnaast voert iemand anders een 

gesprek met de persoon die jijzelf hebt geworven. 

Probeer al vóór de aanvang van deze cursus op zoek te gaan naar een cliënt. De gesprekken 

dienen gevoerd te worden tussen 21 december en 7 januari. 

350 351


Masterthese Sport- en prestatiepsychologie 

Punten 18 ec 

SIS-code Afhankelijk van de programmagroep van de begeleider 


Toelatingsvoorwaarden Bachelor Psychologie en de vakken ‘Verdieping in de Sport- en 

prestatiepsychologie’, ‘Talent, Expertise en Creativiteit’ en ‘On 

derzoek in de Sport- en prestatiepsychologie’ 


Inlichtingen Drs. G.M. Weltevreden 

Inhoud 

De masterthese is een zelfstandig opgezet en uitgevoerd onderzoek. Hiervoor worden 

18 ec (504 uur) toegekend. De student doorloopt de volledige empirische cyclus, van het 

literatuuronderzoek tot en met de statistische analyses en het schrijven van het rapport. 

Meer precies houdt een masterthese voor een student de volgende werkzaamheden in: (a) 

het bedenken van een vraagstelling òf het uitwerken van een gegeven vraag- of probleemstelling; 

(b) verdieping in de literatuur om op de hoogte te raken van het onderwerp; 

(c) het bedenken van een onderzoeksopzet; (d) het schrijven van een MT-onderzoeksvoorstel; 

(e) het verzamelen en analyseren van de data; (f) de verslaglegging; en (g) de 

openbare presentatie. 


Het MT-onderzoeksvoorstel wordt, na goedkeuring door de begeleider ingediend 

via een standaardformulier, voor goedkeuring door de masterthesecoordinator. Pas als 

het MT-onderzoeksvoorstel is goedgekeurd mag de student met het eigenlijke onderzoek 

beginnen. Het masterthesevoorstel is een zelfstandig studieonderdeel van 4 ec, waarvoor 

de student een apart tentamenbriefje krijgt. 

Op Blackboard is uitgebreidere informatie te vinden over de masterthese. 

Een begeleider zoeken 

De mastertrack Sport- en prestatiepsychologie is programmagroepoverstijgend. Dat wil 

zeggen dat studenten bij hun masterthese begeleid kunnnen worden door docenten van 

verschillende programmagroepen. 

Studenten dienen zelf op zoek te gaan naar een begeleider voor hun onderzoek. Dat kan 

op twee manieren: 1) De student kijkt in de studiegids en benadert een begeleider die 

onderzoek doet naar een onderwerp dat de student aanspreekt; 2) De student bedenkt 

een onderwerp en zoekt in de studiegids een begeleider die expertise heeft op dat vlak. 

Het vinden van een begeleider kost enige tijd en niet alle onderzoekers hebben tijd om 

een masterthese te begeleiden. Het is daarom verstandig om tijdig (vanaf oktober) te 

beginnen met zoeken en niet op één paard te wedden. 

De precieze procedure verschilt per programmagroep 

Met ingang van het studiejaar 2011-2012 is een nieuwe mastertheseprocedure ingevoerd. 

Deze beschrijft het proces van totstandkoming en beoordeling van de masterthese. De 

complete handleiding is te vinden op Blackboard (zoek op ‘masterthese psychologie’). 

Hoewel de grote lijn van deze procedure gelijk is voor alle programmagroepen, zijn er 

verschillen in de precieze invulling. Zo is het bij de programmagroep Klinische Ontwikkelingspsychologie 

verplicht voor studenten om hun onderzoeksvoorstel voor te leggen 

aan een groepje medestudenten, voordat het definitief wordt ingediend. 

Als student van de mastertrack Sport- en prestatiepsychologie kan je begeleider afkomstig 

zijn van verschillende programmagroepen. Op het moment dat je een begeleider gevon- 

den hebt, is het daarom nodig om je te verdiepen in de details van de mastertheseprocedure 

van diens programmagroep. 

Beoordeling 



De masterthese (MT) is opgesplitst in MT-onderzoeksvoorstel (4 ec) en MT-onderzoek 













Onderzoeksvoorstelpresentaties 

Alle studenten van de mastertrack Sport- en prestatiepsychologie komen in februari bij 

elkaar om hun masterthesevoorstellen aan elkaar te presenteren. Er zijn twee bijeenkomsten 

van vier uur ingepland op de volgende data: 

Wo. 20-02-2013 09.00-13.00 uur Geb G-S0.1A 

Wo. 27-02-2013 09.00-13.00 uur Geb G-S0.1A 

Aanwezigheid is verplicht bij allebei de bijeenkomsten. Tijdens elke bijeenkomst presenteren 

tien studenten hun masterthesevoorstel. Hiervoor hebben zij steeds tien minuten de 

tijd. Als een student nog geen masterthesevoorstel af heeft, dan presenteert hij/zij hetgeen 

hij tot dan toe heeft bereikt. Een uitgebreidere beschrijving van de eisen en procedure 

is te vinden op Blackboard en in de handleiding voor de masterhese Sport- en prestatiepsychologie. 

Colloquia 

In het vierde jaar van de opleiding dienen tien colloquia te worden bijgewoond. (Je eigen 

masterthesebespreking telt niet mee). De tijd die hieraan besteed wordt is opgenomen 

in de 18 ecs van de masterthese. De aanwezigheid bij deze bijeenkomsten wordt digitaal 

geregistreerd. Plaats, datum, naam van de student en titel van de masterthesepresentatie 

kan men vinden op de website http://www.student.uva.nl/psychologie/home.cfm (en dan 

doorklikken op de link: agenda/colloquia). 

Ook voor lezingen en congresbezoek kunnen ‘colloquiumstempels’ worden gegeven 

(maximaal twee per lezing of congres). Men dient dit echter vooraf te overleggen met de 

studiecoördinator, die goedkeuring van de examencommissie moet vragen, en men zal 

in principe een bewijs van inschrijving moeten overleggen. Minimaal de helft van de 20 

colloquiumstempels moet echter verkregen zijn door het bijwonen van masterthesebesprekingen 

van studenten. Zie voor verdere toelichting elders in de studiegids onder het 

kopje ‘colloquia’. 

352 353


Onderzoek in de sporten prestatiepsychologie 

Punten 3 ec 






Docent & Inlichtingen Dr. M. Baas 

Inhoud 

Als voorbereiding op het masterthese-onderzoek wordt in deze cursus de kennis over 

onderzoeksmethoden en statistiek opgefrist en toegepast op de meest voorkomende onderzoeksdesigns 

in de sporten prestatiepsychologie. Door middel van opdrachten wordt 

geoefend met praktische vaardigheden in het opzetten, uitvoeren, analyseren en rapporteren 

van onderzoek. 

De volgende methoden komen aan bod: 

- Vragenlijstonderzoek 

- Veldexperimenten en interventie-onderzoek 

- Longitudinaal onderzoek 

- Experimenteel onderzoek 

Onderwijsvorm 

Een hoorcollege en vier onderwijsbijeenkomsten. Tijdens de onderwijsbijeenkomsten 

werken studenten in subgroepen van maximaal 12 aan vraagstukken. Tijdens elke bijeenkomst 

wordt een nieuw vraagstuk geïntroduceerd en wordt besproken wat men in de tussenliggende 

periode te weten is gekomen over het vraagstuk van de vorige bijeenkomst. 

Aanwezigheid is verplicht bij zowel de hoorcolleges als de onderwijsbijeenkomsten. 

Toetsvorm 

Schriftelijk tentamen. 

Literatuur 

• Artikelen, literatuurlijst wordt beschikbaar gesteld via Blackboard. (ca. 175 blz.). 


Deze cursus van 3 ec heeft een looptijd van slechts twee weken. Aanwezigheid is verplicht 

bij alle bijeenkomsten. Er zijn drie onderwijsbijeenkomsten per week, op de onderstaande 

dagen van 9-13 uur: 

Ma. 12-11-2012 09.00-13.00 uur zalen zie Blackboard 

Wo. 14-11-2012 09.00-13.00 uur zalen zie Blackboard 

Vr. 16-11-2012 09.00-13.00 uur zalen zie Blackboard 

Ma. 19-11-2012 09.00-13.00 uur zalen zie Blackboard 

Wo. 21-11-2012 

Toetsdatum 

09.00-13.00 uur zalen zie Blackboard 

Vr. 23-11-2012 09.00-13.00 uur 

Stage sporten prestatiepsychologie 

Punten 18 ec 

SIS-code Afhankelijk van de programmagroep van de begeleider 


Toelatingsvoorwaarden Bachelor Psychologie en de vakken ‘Verdieping in de Sport- en 

prestatiepsychologie’, ‘Talent, Expertise en Creativiteit’ en ‘Inter 

venties in de Sport- en prestatiepsychologie’ 


Coördinator Drs. G.M. Weltevreden 

Inhoud 

De stage heeft een duur van 18 ec (504 uur). Tijdens de stage doen studenten praktijkervaring 

op in het werkveld van de sporten prestatiepsychologie. 

Stage eisen 

Studenten dienen zich bezig te houden met het ontwikkelen of verbeteren van prestaties 

door beïnvloeding van psychologische processen. Dit kan in uiteenlopende settings 

gebeuren, bijvoorbeeld een bedrijfsafdeling die beter wil presteren, een sportteam dat 

begeleid wordt bij het verbeteren van de communicatie en onderlinge samenwerking, het 

aanbieden van mentale training bij een dansschool of theatergroep of het verbeteren van 

de prestaties van een orkest. Ook is het mogelijk om stage te lopen bij een psychologisch 

adviesbureau dat opdrachten uitvoert die betrekking hebben op het verbeteren van prestaties. 

Zelf een stageplaats zoeken 

Het is de bedoeling dat studenten zelf een stageplek zoeken. Zij kunnen zelf de organisatie 

van hun keuze zelfstandig benaderen. Om inspiratie op te doen kunnen studenten 

de stageverslagen bekijken van eerdere stagestudenten. Vooral bij Sociale Psychologie en 

Arbeids- en Organisatiepsychologie zijn veel potentiële stageplaatsen in het archief te vinden. 

Eventueel kan de stagecoördinator de stage-aanvraag ondersteunen vanuit de universiteit. 

Wanneer studenten een stageplaats willen benaderen waar al eerder een student 

van de mastertrack Sport- en prestatiepsychologie stage heeft gelopen, is het de bedoeling 

dat hij/zij dat afstemt met Gerald Weltevreden. 

Begeleiding 

Elke stagiair dient begeleid te worden door een UvA-stagebegeleider. De student dient 

zelf een docent te benaderen met de vraag of die de rol van stagebegeleider wil vervullen. 

Wanneer op de stageplek geen psycholoog werkzaam is heeft de UvA-stagebegeleider een 

belangrijkere rol. Zie daarvoor het onderstaande. 

Externe stagebegeleiding 

Omdat Sport- en prestatiepsychologie een jong werkveld is waarin nog niet veel psychologen 

actief zijn, is het mogelijk dat een student niet op de stageplek door een psycholoog 

begeleid kan worden. Wanneer op de stageplek géén psycholoog werkzaam is wordt de 

stage voor een deel begeleid door een stagebegeleider vanuit de UvA (een interne stagebegeleider) 

die bekend is met praktijkwerk. De student dient zelf een docent te benaderen 

met de vraag of die deze rol wil vervullen. 

In dit geval is het de bedoeling dat de student alles wat hij produceert (verslagen, voorstellen, 

plannen, presentaties) eerst voorlegt aan de UvA-begeleider voordat deze stukken verspreid 

worden in de stage-organisatie. Ook is de begeleiding intensiever. Hiertoe wordt 

aan het begin van de stageperiode een serie afspraken gemaakt voor stagebegeleidings- 

354 355


gesprekken. Daarnaast kan er ook op incidentele basis overleg gevoerd worden tussen de 

docent en student. 

Beoordeling van de stage 

De stage wordt afgesloten met een stageverslag. Het cijfer wordt in samenspraak vastgesteld 

door de interne- en de externe stagebegeleider. Wanneer op de stageplek van de 

stagiair geen psycholoog (externe stagebegeleider) aanwezig was, wordt het cijfer voor de 

stage vastgesteld door de interne (UvA) stagebegeleider. 

Fulltime of parttime 

Het is niet noodzakelijk dat een student fulltime stage loopt. Omdat het in veel gevallen 

niet mogelijk is om fulltime stage te lopen is het vaak gunstiger om parttime stage 

te lopen en daarnaast te werken aan de masterthese. Het is daarom goed als studenten al 

vanaf hun start in september zoeken naar een stageplek en naar een onderwerp voor hun 

masterthese inclusief een begeleider (zie ook het gedeelte over de masterthese Sport- en 

prestatiepsychologie). 

Collectieve stagebijeenkomsten 

Onderdeel van de stage zijn de collectieve stagebijeenkomsten. De doelstelling van deze 

bijeenkomsten is om studenten in de gelegenheid te stellen om ervaringen uit te wisselen 

en gezamenlijk na te denken over kwesties die spelen op de stageplek. Daarbij valt te 

denken aan vragen als: Hoe vertel ik mijn opdrachtgever dat hij dingen beter anders kan 

doen? Wat is mijn toegevoegde waarde als sportpsycholoog? En: wanneer kan ik me laten 

betalen voor mijn diensten? 

De studenten worden verdeeld in twee groepen van 10. Per groep zijn er twee bijeenkomsten 

van 4 uur. De data zijn: 

Groep 1: 

Di. 12-03-2013 09.00-13.00 uur Geb JK-B.54 

Di. 09-04-2013 09.00-13.00 uur Geb JK-B.54 

Groep 2: 

Do. 14-03-2013 09.00-13.00 uur Geb JK-B.54 

Do. 11-04-2013 09.00-13.00 uur Geb JK-B.54 

Per bijeenkomst staan vijf studenten centraal. Zij houden een presentatie waarbij ze vertellen 

over hun stageplek en hun taken. De presentatie wordt afgesloten met één of meer 

kwesties waarover de overige studenten kunnen meedenken. 

Aanwezigheid bij de collectieve stagebijeenkomsten is verplicht. Inhalen/herkansingen in 

overleg met de docent. 

Op Blackboard is een een brochure te vinden met uitgebreidere informatie over de stage. 

Talent, expertise en creativiteit 

Punten 6 ec 




mastertrack Sport- en prestatiepsychologie, selectie vindt plaats 


Docenten Prof. dr. K.R. Ridderinkhof, Dr. M. Baas & 

Prof. dr. H.L.J. van der Maas 

Inhoud 

Topprestaties worden geleverd door mensen die langdurig bepaalde vaardigheden hebben 

geoefend. Dit geldt in sport, maar ook in dans, muziek, het houden van een toespraak of 

het schrijven van een boek. Pas als men zeer goed getraind is, lukt het om het allerhoogste 

prestatieniveau te bereiken. 

Dat oefening belangrijk is wordt zelden betwist. De vraag is echter of iedereen met genoeg 

oefening het hoogste prestatieniveau kan bereiken. Of is daar ook talent voor nodig? 

En wat is talent dan? Bepaalde toonaangevende onderzoekers beweren dat talent niet bestaat 

en dat alle topprestaties het gevolg zijn van langdurig en gericht oefenen. Anderzijds 

kan niet worden ontkend dat mensen verschillen in hun aanleg voor vaardigheden. Als 

er verschillen zijn dan zullen er ook uitschieters zijn, en die individuen kunnen worden 

aangemerkt als talentvol of hoogbegaafd. 

In deze cursus wordt ingegaan op de vraag wat talent is en hoe je het kunt ontwikkelen. 

Daarbij worden verschillende visies op talent(ontwikkeling) besproken en worden deze 

tegen elkaar afgewogen. 

Talent wordt vaak gezien als een soort ‘gave’ die bepaalde mensen hebben. Hetzelfde 

geldt voor creativiteit, ook dat wordt vaak beschouwd als een eigenschap of gave waar 

succesvolle artiesten en kunstenaars veel van hebben meegekregen. Onderzoek laat echter 

zien dat creativiteit veel meer een gevolg is van hard werk en het perfectioneren van vaardigheden 

dan van plotselinge inspiratie. Daardoor liggen de onderwerpen creativiteit en 

talent veel dichter bij elkaar dan je op het eerste gezicht zou zeggen. 

Tijdens deze cursus leer je wat creativiteit is en wat iemand moet doen om zo creatief 

mogelijk te zijn. Met behulp van die kennis kun je mensen in creatieve disciplines (bijv. 

schrijvers, art-directors, ontwerpers en creatieve teams) helpen om zo goed mogelijk te 

presteren. 

Onderwerpen: 

• Wat is talent? 

• Wat is expertise? 

• Visies op talentontwikkeling 

• Talent in verschillende domeinen 

• Het samenspel tussen mentale en fysieke aspecten van talent 

• Talentselectie 

• Hoe begeleid je talentvolle presteerders? 

• Uitgangspunten van talentontwikkelingsprogramma’s 

• Wat is creativiteit en hoe kun je het meten? 

• Wat zijn de psychologische processen die aan creativiteit ten grondslag liggen? 

• Hoe is creativiteit te beïnvloeden en te trainen? 

• Hoe werkt creativiteit in groepen? 

• Omgaan met weerstand: Hoe breng je creatieve ideeën aan de man? 

356 357


Onderwijsvorm 

Hoorcolleges en werkgroepen. 

Toetsvorm 

1. Schriftelijk tentamen (70% van het eindcijfer) 

2. Een presentatie of een paper (studenten mogen hiertussen kiezen) (20% van het 

eindcijfer) 

3. Beoordeling van een opdracht voor het cursusonderdeel creativiteit (10% van het 

eindcijfer) 

Nota bene: Alle onderdelen moeten als voldoende worden beoordeeld om te slagen voor 

het vak. 

Literatuur 

Artikelen. De literatuurlijst wordt beschikbaar gesteld via Blackboard. (ca. 650 blz.). 


Deze cursus heeft een looptijd van vier weken. Daarin zijn elf onderwijsbijeenkomsten 

ingepland. Bijeenkomsten zijn op maandag, woensdag en vrijdag van 13.00-16.00 uur. 

Ma. 15-10-2012 t/m 05-11-2012 15.00-18.00 uur zie Blackboard 

Wo. 17-10-2012 t/m 07-11-2012 13.00-16.00 uur Geb JK-B.25 

Vr. 19-10-2012 t/m 02-11-2012 13.00-16.00 uur Geb JK-1.18 

Toetsdatum 

Vr. 09-11-2012 13.00-16.00 uur 

Vr. 01-02-2013 11.00-14.00 uur (hertentamen) 

Verdieping in de sporten prestatiepsychologie 

Punten 9 ec 






Docent & Inlichtingen Dr. E.A.J. van Hooft & drs. G.M. Weltevreden 

Inhoud 

In deze cursus maken studenten kennis met de psychologische literatuur die relevant is 

voor prestaties. In het eerste deel van de cursus staat de individuele presteerder centraal, 

waarbij aandacht wordt besteed aan persoonlijkheid, motivatie en zelfregulatieprocessen, 

presteren onder druk, en verstoord gedrag. Het tweede deel van deze cursus richt zich 

op de interactie tussen de presteerder en zijn omgeving en de daarbij behorende sociale 

processen. Voortbouwend op theorie en onderzoek in de sociale- en organisatiepsychologie 

zullen onderwerpen aan de orde komen als coaching en leiderschap, communicatie, 

feedback, belonen/straffen, groepsprocessen, de rol van jury en publiek, de invloed van de 

media en het stoppen met presteren op het hoogste niveau. 

Onderwijsvorm 

Vijf hoorcolleges en elf onderwijsbijeenkomsten. Tijdens de onderwijsbijeenkomsten 

werken studenten in subgroepen van maximaal 12 aan vraagstukken. Tijdens elke bijeenkomst 

wordt een nieuw vraagstuk geïntroduceerd en wordt besproken wat men in de tussenliggende 

periode te weten is gekomen over het vraagstuk van de vorige bijeenkomst. 

Aanwezigheid is verplicht bij zowel de hoorcolleges als de onderwijsbijeenkomsten. 

Toetsvorm 

Schriftelijk tentamen. 

Literatuur 

Artikelen. De literatuurlijst wordt beschikbaar gesteld via Blackboard. (ca. 1350 blz.) 


Hoorcolleges 

Di. 04-09-2012 t/m 02-10-2012 09.00-11.00 uur Geb JK-1.90 

Werkgroepen 

Groep 1 

Di. 04-09-2012 t/m 09-10-2012 11.00-15.00 uur Geb JK-1.77 

Vr. 07-09-2012 t/m 05-10-2012 11.00-15.00 uur Geb JK-3.12 

Groep 2 

Di. 04-09-2012 t/m 09-10-2012 11.00-15.00 uur Geb JK-B.88 

Vr. 07-09-2012 t/m 05-10-2012 11.00-15.00 uur Geb JK-3.14 

Toetsdata 

Vr. 12-10-2012 11.00-15.00 uur 

Vr. 25-01-2013 11.00-15.00 uur (hertentamen) 

358 359

360 

Onderdelen Mastertrack, Sport & Prestatiepsychologie


8 Track Training & Development 

8.1 Doelgroep, toelaatbaarheid, selectie 

De track Training & Development is in principe toegankelijk voor studenten die een 

bachelor Psychologie hebben afgerond. Door het grote aantal aanmeldingen is selectie/ 

sollicitatie noodzakelijk. Om toegelaten te kunnen worden tot de selectieprocedure dient 

men te voldoen aan de formele eisen, te weten: 

1. Een aan de UvA behaalde Bachelor Psychologie. Of: 

2. Een elders afgeronde Bachelor Psychologie. Aanvullend dient het Gesprekspracticum 

bij de UvA gevolgd te zijn. Men moet bovendien een toelatingsaanvraag tot de Master 

doen bij de studieadviseurs van psychologie (studieadviseur-psy-fmg@uva.nl). De 

Examencommissie beslist over eventuele aanvullende eisen. Of: 

3. Een afgeronde Doctoraal of Master Psychologie, aan de UvA of elders, mits 

het Gesprekspracticum aan de UvA (alsnog) gevolgd is. Na voltooiing van de 

Trainersopleiding ontvangt men een aanvullend certificaat op het bestaande dossier. 

Aanmelden voor de Trainersopleiding kan in de maand mei. In de maand mei/juni vinden 

de selectiegesprekken plaats. De maximaal 20 deelnemers die geplaatst worden, ontvangen 

begin juli bericht of zij in het eerste of tweede semester met het Trainerspracticum 

starten. Er start 1 groep met het trainerspracticum eind augustus en 1 groep in februari. 

Solliciteren c.q. aanmelden kan uitsluitend schriftelijk d.m.v het inleveren van een aanmeldformulier, 

sollicitatiebrief, pasfoto, CV en cijferlijst bij de coördinatoren van het 

Social Skills Lab in de maand mei van het voorafgaand studiejaar. Op de website: www. 

student.uva.nl/psy, vervolgens De masterfase > mastertracks > Training & Development 

staat meer informatie en de formulieren voor de sollicitatie. Voor vragen kun je contact 

opnemen met de coördinator van het Social Skills Lab. 

Indien je bent aangenomen, hoef je je niet aan te melden voor de onderdelen binnen het 

SSL, aanmelden doe je wel voor het keuzevak via SIS en door het sturen van een email 

naar spsecretariaat-fmg@uva.nl voor de masterthese voor de einddatum van de inschrijvingsperiode 

voor het onderwijs. (Zie voorin de studiegids). 

8.2 Doelstelling mastertrack Training &Development 

In de mastertrack Training and Development worden de studenten theoretisch en praktisch 

opgeleid tot psycholoog-trainer. Het doel is om breed inzetbare, academische geschoolde 

trainers op te leiden die vanuit hun eigen stijl groepsprocessen kunnen begeleiden. 


De track is een goede voorbereiding op het vak van psycholoog-trainer. Afgestudeerde 

studenten komen veelal terecht in zowel commerciële organisaties als non-profit organisaties, 

opleidingsbureaus, onderwijsinstellingen, werving en selectie, HR en consultancybureaus, 

worden freelance trainer of starten een eigen trainersbureau. 

8.4 Inrichting mastertrack Training & Development 

De track bestaat uit de onderdelen Trainerspracticum, Ontwikkelen en Evalueren van 

trainingen (zie aldaar) en de Stage waarin men onder supervisie het Gesprekspracticum 

aan tweedejaarsstudenten geeft. Ook de masterthese en het keuzevak vallen binnen de 

track, deze worden binnen de eigen specialisatie gedaan. De masterthese moet een trainingsgerelateerd 

onderwerp hebben. Het keuzevak dient eveneens inhoudelijk aan te 

sluiten en wordt ter goedkeuring aan de coördinator van het SSL voorgelegd. Het met 

een voldoende behalen van het Trainerspracticum is een voorwaarde om stage te kunnen 

lopen en het behalen van de stage is een voorwaarde voor deelname aan Ontwikkelen en 

361


Evalueren van trainingen. In totaal moeten voor de Mastertrack Training & Development 

60 ec behaald worden. 

Onderdeel Specificatie EC 

Trainerspracticum Basis opleiding van 10 weken 8 

Stage 2 x 6 weken gesprekspracticum verzorgen 18 

Ontwikkelen en evalueren 6 weken met als afsluiting het geven van een workshop 7 

van trainingen 

Keuzevak binnen de eigen Keuze met relevant trainersonderwerp, voor te leggen aan 9 

specialisatie 

SSL coördinator 

Masterthese binnen de Thema verplicht rond trainingen 18 

eigen specialisatie inclusief 

Colloquia 

Trainerspracticum 

In het Trainerspracticum komen aan de orde: het presenteren van theorie en oefeningen, 

het begeleiden van groepsprocessen, omgaan met groepsconflicten, individuele begeleiding 

van deelnemers, opzetten en uitvoeren van trainingssessies en daarmee samenhangend 

het expliciteren van doelen en tenslotte inzicht in het eigen functioneren. Er wordt 

aandacht besteed aan didactische vaardigheden, dyadische gesprekken voor trainers en 

groepsdynamica en theoretische kennis over hiervoor genoemde onderwerpen. De nadruk 

in het practicum ligt op het verwerven van praktische vaardigheden gebaseerd op 

wetenschappelijke literatuur en het adequaat functioneren in de rol van trainer. Men 

begint dan ook in het practicum met het zelfstandig geven van een presentatietraining. 

Stage 

Indien het Trainerspracticum met een voldoende is afgerond, loopt men stage bij het 

Gesprekspracticum: in ieder geval met een collega-trainer en, afhankelijk van het aantal 

aanmeldingen voor het gesprekspracticum, eventueel alleen. De stage wordt door middel 

van supervisie begeleid, waarin theoretische en praktische verdieping wordt aangeboden. 

In de supervisie wordt verdieping gegeven over weerstand en verzet, de mens achter de 

trainer, groepsdiagnostiek en als laatste functionele gedragsanalyse. 

Ontwikkelen en Evalueren van Trainingen 

Na het met goed gevolg behalen van de stage, volgt men het onderdeel Ontwikkelen en 

Evalueren van Trainingen. Er wordt in een tweetal gefaseerd een workshop ontworpen 

die uiteindelijk aan elkaar wordt gegeven. Daarnaast streven we ernaar dat de workshop 

ook aan ‘echte’ deelnemers in een professionele setting wordt uitgevoerd. Naast het ontwikkelen 

wordt door middel van een aantal gastcolleges stil gestaan bij het evalueren van 

een training/workshop en creativiteit. 

Masterthese 

De masterthese heeft voor studenten in deze track betrekking op een trainingsgerelateerd 

onderwerp. Voor studenten van Sociale Psychologie wordt een lijst met onderwerpen 

op Blackboard geplaatst. A&O studenten leggen het onderwerp van hun masterthese, 

na goedkeuring bij A&O, voor aan de coördinator van het Social Skills Lab om te laten 

bepalen of het vraagstuk past binnen het trainingsgebied. Voor studenten van Klinische 

Psychologie geldt hetzelfde; hun Klinische masterthese dient een link te hebben met 

trainingen. Hier worden op maat afspraken over gemaakt. 

Voor studenten van andere, niet hierboven genoemde, richtingen worden aparte afspraken 

gemaakt. Deze studenten dienen er rekening mee te houden dat er aan aanvullende 

eisen voldaan moet worden van de eigen programmagroep, om de in de Bachelor behaalde 

richting op het diploma te verkrijgen 

Keuzevakken: 

Het keuzevak sluit aan op de inhoud van de mastertrack T&D. Het keuzevak wordt voorgelegd 

met een motivatie aan de coördinator van het Social Skills Lab ter goedkeuring. 

Masterdiploma 

Na het met succes gevolgd hebben van het bovenstaande ontvangt men het Masterdiploma 

Psychologie met vermelding van de ‘Track Training & Development’. Daarnaast 

ontvangt men een certificaat. De studenten die ook voldoen aan de eisen van het masterprogramma 

van de specialisatie die ze in de bachelor gevolgd hebben* krijgen ook deze 

vermelding. 

Klinische studenten moeten er bovendien rekening mee houden dat wanneer zij Klinische 

Psychologie als specialisatie vermeld willen hebben op hun diploma en/of de GZaantekening 

dan wel de BAPD, zij naast de verplichte onderdelen van de Mastertrack ook 

de verplichte onderdelen bij Klinische moeten behalen. Dit betekent dus extra studietijd. 

Voor studenten van andere, richtingen worden aparte afspraken gemaakt. Deze studenten 

dienen er rekening mee te houden dat er aan aanvullende eisen voldaan moet worden 

van de eigen programmagroep, om de in de Bachelor behaalde richting op het diploma 

te verkrijgen 

*= voor niet sociale psychologiestudenten, informeer bij de betrokken studieadviseur voor 

de eisen van de betreffende specialisatie. 

8.5 Nadere inlichtingen, coördinatoren en secretariaat 

Coördinatoren T&D 

Mw. drs. R. Bos, kamer 422, 525.6658 R.Bos@uva.nl 

Mw. drs. S. Kateman, kamer 422, 525.6120 S.Kateman@uva.nl 

Mw. drs. B. Rosenhart, kamer 422, 525.6883 B.Rosenhart@uva.nl 

Secretariaat 


Op de volgende pagina’s staat een alfabetisch overzicht van de onderdelen die gevolgd 

kunnen worden binnen de track Training & Development 

362 363

Onderdelen Mastertrack Training & Development 

Social Skills Lab: Mastertrack Training and Development 

Punten 60 ec 

SIS-codes 7204MS10XY (8), 7204MS40XY (7), 7204MSSPXY (18) 

Toelatingsvoorwaarden Bachelor Psychologie en Gesprekspracticum 

Aantal deelnemers Max. 20 per jaar (na aanmelding en selectie in de maand mei/ 

juni) 


Docent drs. S. Kateman, drs. R. Bos & drs. B. Rosenhart 

Inhoud 

In de mastertrack Training and Development worden de studenten theoretisch en 

praktisch opgeleid tot psycholoog-trainer. Het doel is om breed inzetbare, academische 

geschoolde trainers op te leiden die vanuit hun eigen stijl groepsprocessen kunnen begeleiden. 

In het Trainerspracticum komen aan de orde: het presenteren van theorie en 

oefeningen, het begeleiden van groepsprocessen, omgaan met groepsconflicten, individuele 

begeleiding van deelnemers, opzetten en uitvoeren van trainingssessies en daarmee 

samenhangend het expliciteren van doelen en ten slotte inzicht in het eigen functioneren 

verwerven. De nadruk in het practicum ligt op het verwerven van praktische, didactische 

vaardigheden gebaseerd op wetenschappelijke literatuur en het adequaat functioneren 

in de rol van trainer. Men begint dan ook in het practicum met het zelf geven van een 

presentatietraining. Indien het Trainerspracticum met een voldoende is afgerond, loopt 

men stage bij het Gesprekspracticum: in ieder geval met een collega-trainer en, afhankelijk 

van het aantal aanmeldingen voor het gesprekspracticum, eventueel alleen. De stage 

wordt door middel van supervisie begeleid. Tijdens het Trainerspracticum en de stagesupervisie 

wordt theoretische en praktische verdieping aangeboden. In het Trainerspracticum 

wordt aandacht besteed aan didactische vaardigheden, dyadische gesprekken voor 

trainers en groepsdynamica. In de supervisie wordt verdieping gegeven over weerstand en 

verzet, de mens achter de trainer, groepsdiagnostiek en als laatste functionele gedragsanalyse. 

Na het met goed gevolg behalen van de stage, volgt men het onderdeel Ontwikkelen 

en Evalueren van Trainingen. Er wordt in een tweetal gefaseerd een workshop 

ontworpen die uiteindelijk aan elkaar wordt gegeven. Er wordt bovendien naar gestreefd 

om de workshop aan ‘echte’ deelnemers in een professionele setting uit te voeren. Naast 

het ontwikkelen wordt door middel van gastcolleges stil gestaan bij het evalueren van een 

training/workshop en bij creativiteit. 

De masterthese heeft voor studenten in deze track betrekking op een trainingsgerelateerd 

onderwerp. Voor studenten van sociale psychologie wordt een lijst met onderwerpen op 

Blackboard geplaatst. A&O studenten leggen het onderwerp van hun masterthese, na 

goedkeuring bij A&O, voor aan de coördinator van het Social Skills Lab om te laten 

bepalen of het vraagstuk past binnen het trainingsgebied. Voor studenten van Klinische 

Psychologie geldt hetzelfde, hun Klinische masterthese dient een link te hebben met 

trainingen. Hier worden op maat afspraken over gemaakt. Deze Klinische studenten 

moeten er bovendien rekening mee houden dat wanneer zij Klinische Psychologie op 

hun diploma willen en/of de aantekening BAPD, zij naast de verplichte onderdelen van 

de Mastertrack ook de verplichte onderdelen bij Klinische moeten behalen. Dit betekent 

dus extra studietijd. 

Voor studenten van andere, niet hierboven genoemde richtingen worden aparte afspraken 

gemaakt. Deze studenten dienen er rekening mee te houden dat er aan aanvullende eisen 

365

Onderdelen Mastertrack Training & Development Onderdelen Mastertrack Training & Development 

voldaan moet worden van de eigen programmagroep, om de in de Bachelor behaalde 

richting op het diploma te verkrijgen. 

Tot slot volgt men een keuzevak. Het keuzevak sluit aan op de inhoud van de mastertrack 

T&D. Het keuzevak wordt met motivatie voorgelegd aan de coördinator van het Social 

Skills Lab ter goedkeuring. 

De puntenverdeling van de mastertrack ziet er als volgt uit: 

Onderdeel Specificatie Ec 

Trainerspracticum Basisopleiding van 10 weken 8 

Stage 2 x 6 weken Gesprekspracticum verzorgen 18 

Ontwikkelen en evalueren 

van trainingen 

6 weken met als afsluiting het geven van een workshop 7 

Keuzevak binnen eigen 

specialisatie 

Masterthese binnen eigen 

specialisatie inclusief 

Colloquia 

Keuzevak met een onderwerp dat aansluit bij 

trainingen (voorleggen aan coördinator SSL) 

Thema verplicht rond trainingen (voorleggen aan 

coördinator SSL) 

Onderwijsvorm 

Training, supervisie, individuele begeleiding en stage. 

Toetsvorm 

Trainerspracticum: 1 gemiddeld eindcijfer voor 4 onderdelen: 1 les (20%), 1 oefening 

(20%), een thema (20%) en een vrije eindoefening (40%). 

Stage: aanwezigheid, reflectieverslagen. Vast eindcijfer. 

Ontwikkelen en Evalueren van trainingen: cijfer voor workshop (50%) en ontwikkelproces 

(50%). 

Voor alle onderdelen geldt: aanwezigheidsverplichting 

Aanmelden 

Aanmelden voor de Trainersopleiding kan in de maand mei. In de maand mei/juni vinden 

de selectiegesprekken plaats. De 20 deelnemers die geplaatst worden, ontvangen 

begin juli bericht of zij in het eerste of tweede semester met de Trainersopleiding starten. 

Er start 1 groep met het trainerspracticum eind augustus en 1 in februari. 

De Trainersopleiding staat open voor studenten met een Bachelordiploma Psychologie, 

waar ook behaald. Ook het Gesprekspracticum moet met goed gevolg afgerond zijn. 

Solliciteren c.q. aanmelden kan uitsluitend schriftelijk d.m.v. het inleveren van een aanmeldingsformulier, 

sollicitatiebrief, pasfoto, CV en cijferlijst bij de coördinatoren van het 

Social Skills Lab in de maand mei van het voorafgaand studiejaar. Hiervoor is in mei 

een informatiefolder verkrijgbaar, zie de website: www.student.uva.nl/psy, vervolgens De 

masterfase > mastertracks > Training & Development. 

Indien je bent aangenomen, hoef je je niet in te schrijven voor de onderdelen binnen het 

SSL, inschrijven doe je wel voor het keuzevak en de masterthese. 


• Trainerspracticum: Trainersmap met hand-outs (€ 30,-), wordt verstrekt tijdens de 

opleiding. (± 100 blz). 

• Lang, G. & Molen van der, H. T. (2007). Psychologische gespreksvoering: Een basis 

voor hulpverlening. Soest: Nelissen. ISBN 9789024409617 (wordt verstrekt). (225 blz). 

• Social Skills Lab Gesprekspracticum draaiboek (wordt verstrekt). (± 250 blz). 

• Syllabus: Ontwerpen en evalueren van trainingen (± € 10,-), wordt verstrekt tijdens de 

opleiding. (± 40 blz) 

9 

18 

Onderwijstijden* 

Voor degenen die in het eerste semester starten: 

De eerste week van het trainerspracticum is dinsdag 28-8-2012 t/m 30-8-2012 van 12.00- 

17.00. Vervolgens elke maandag, dinsdag en woensdag van 13.00-17.00 uur tot en met 

31-10-2012. Aangepaste tijden tijdens introductieweek Sociale Psychologie: maandag 3-9- 

2012, woensdag 5-9-2012 en vrijdag 7-9-2012 van 12.00 tot 18.00 uur. De stageperiode is 

van 3-12-2012 t/m 17-5-2013. In deze periode worden twee trainingen van elk zes weken 

gegeven met wekelijkse supervisie en ondersteunende training. De opleiding wordt afgesloten 

met de cursus Ontwikkelen en Evalueren van trainingen, deze start op dinsdag 

21-5-2013 t/m woensdag 19-6-2013, elke maandag, dinsdag en woensdag van 13.00-17.00 

uur en van maandag 24-6-2013 t/m vrijdag 28-6-2013 10.00 tot 17.00 uur. 

Voor degenen die in het tweede semester starten: 

Trainerspracticum elke maandag, dinsdag en woensdag van 25-2-2013 t/m 7-5-2013 van 

13.00-17.00 uur. In de week van 2-4-2013 t/m 5-4-2013 gelden andere tijden: maandag, 

woensdag en donderdag van 12.00-18.00 uur. De stageperiode is van 14-5-2013 t/m 6-12- 

2013 (geen stageperiode in de zomervakantie). In deze periode worden twee trainingen 

van elk zes weken gegeven met wekelijkse supervisie en ondersteunende training. De 

opleiding wordt afgesloten met de cursus Ontwikkelen en Evalueren van trainingen, 

die start op maandag 9-12-2013 t/m woensdag 22-01-2014 van 13.00 tot 17.00 uur, elke 

maandag, dinsdag en woensdag en van maandag 27-01-2014 t/m vrijdag 31-1-2014 van 

10.00 uur tot 17.00 uur. 

* Eventuele wijzigingen in deze planning zullen tijdig gecommuniceerd worden. 


De Trainersopleiding vormt één geheel met een omvang van 60 EC. De onderdelen 

kunnen niet afzonderlijk van elkaar gevolgd worden. Zij zijn alleen toegankelijk voor 

degenen die toegelaten zijn tot de mastertrack Training and Development. Het behalen 

van een voldoende op een onderdeel, is een voorwaarde voor het kunnen volgen van het 

daaropvolgende onderdeel. Er geldt een strikte aanwezigheidsverplichting voor alle onderdelen 

van de Trainersopleiding. 

366 367

Master Gezondheidszorgpsychologie 

Hoofdstuk 8 

Aansluitmaster 

Gezondheidszorgpsychologie 

Specialisaties: 




Track: 

• Klinisch Forensische Psychologie

370 

Master Gezondheidszorgpsychologie 


1. Inleiding 

In de aansluitmaster Gezondheidszorgpsychologie volgt men een aantal vakken (12-18 

ec), loopt een stage (24-30 ec) en schrijft een masterthese (18 ec, inclusief colloquia). Men 

heeft de keuze uit veel verschillende trajecten. Daarbij wordt onderscheid gemaakt tussen 

specialisaties (met eventueel studieroutes) en tracks. Specialisaties betreffen een voortzetting 

van de al in de bacheloropleiding gekozen richting (bijvoorbeeld klinische psychologie). 

Binnen specialisaties kan men soms een specialistische studieroute kiezen (bijvoorbeeld 

medische psychologie binnen klinische psychologie). Studieroutes zijn wegwijzerswaar mee men een bepaald accent geeft aan de gekozen specialisatie. 

Daarnaast kent de aansluitmaster gezondheidszorgpsychologie een track, speciaal ontworpen 

programma op het gebied van de klinische forensische psychologie en toegankelijk 

voor studenten van met een klinische achtergrond of een klinische neuropsychologie 

achtergrond. 



• Klinische Ontwikkelingspsychologie (inclusief route Schoolpsychologie) 


• Track 

• Klinisch Forensische Psychologie

Masterspecialisatie, Klinische Neuropsychologie 

2. Klinische Neuropsychologie 


De specialisatie Klinische Neuropsychologie is toegankelijk voor studenten die in hun 

bachelorprogramma hebben gekozen voor de specialisatie Klinische Neuropsychologie, 

dan wel een bachelor Psychologie hebben afgerond en daarin vergelijkbare kennis en 

vaardigheden hebben opgedaan. Voor meer informatie kan men contact opnemen met de 

studieadviseur Klinische Neuropsychologie, drs. C.L. van den Berg. 


Klinisch Neuropsychologen kunnen werken in een ziekenhuis, psychiatrische inrichting, 

verpleeghuis of revalidatiecentrum. Maar zij kunnen ook de kant van het onderzoek op 

gaan, als promovendus of als researchmedewerker bij een farmaceutisch bedrijf of een 

medisch gerichte onderzoeksinstelling. 

Postmaster/postdoctorale opleidingen 

De invoering van de wet Beroepen in de Individuele Gezondheidszorg (BIG) heeft consequenties 

voor een deel van de beroepsmogelijkheden. De belangrijkste is dat veel functies 

in de ‘officiële’ hulpverleningsinstellingen (instellingen voor de geestelijke gezondheidszorg, 

algemene en psychiatrische ziekenhuizen) slechts toegankelijk zijn voor afgestudeerden 

die na hun master de beroepsopleiding tot Gezondheidszorgpsycholoog (verder 

aangeduid met ‘GZ-psycholoog’) hebben gevolgd. Dit is een tweejarige voltijdopleiding 

(of vierjarig in deeltijd), waarin men vier dagen per week (of twee dagen in deeltijd) in 

een praktijkinstelling relevante werkervaring opdoet (aangesteld en betaald als ‘juniorpsycholoog’) 

en één dag per week binnen een opleidingsinstituut cursorisch onderwijs 

volgt. In Nederland zijn zes van deze opleidingsinstituten, verdeeld over het hele land en 

alle gekoppeld aan een universiteit. De opleidingskosten, die in principe door de cursist 

moeten worden betaald, bedragen circa € 8500,- per jaar. 

Het aantal opleidingsplaatsen voor de opleiding tot GZ-psycholoog bedraagt voor heel 

Nederland momenteel ongeveer 750 per jaar. Bij de selectie van kandidaten wordt in 

eerste instantie gekeken of men aan de gestelde vooropleidingseisen voldoet. Deze opleidingseisen 

zijn vermeld in hoofdstuk 4 en 5 van deze gids. Naast de opleidingseisen 

moet men voldoen aan de verplichting om drie diagnostiekcasussen in te leveren en te 

laten beoordelen. Indien men alle vakken uit de propedeuse, het tweede studiejaar en de 

verplichte cursussen voor de specialistie Klinische Neuropsychologie heeft gehaald (zie 

het vervolg van deze tekst) en daarin een stage van minimaal 24 ec heeft gelopen en een 

masterthese heeft afgerond, voldoet men aan de minimumeisen. 

Let op: indien men een stage wil doen die aan de eisen voor de GZ-opleiding voldoet, dan 

moet men erop rekenen dat stage-instellingen vaak alleen stages aanbieden van minstens 

30 ec (inclusief 3 casussen en collectieve stagebijeenkomsten). Diegenen die aan alle eisen 

voldoen, kunnen daarna solliciteren op een opleidingsplaats. 

Let op: om aangenomen te worden bij de GZ-opleiding is het van groot belang dat zo veel 

mogelijk (klinische) werkervaring is opgedaan. Met het behalen van de minimumeisen 

alleen is toelating veel minder waarschijnlijk! De gemiddelde wachttijd om toegelaten te 

worden tot een vervolgopleiding bedraagt doorgaans enkele jaren omdat men vaak de 

meest ervaren kandidaten aanneemt. Na het behalen van de registratie GZ-psycholoog 

kan een beperkt aantal cursisten nog een vervolgopleiding doen, namelijk de specialistische 

opleiding tot klinisch neuropsycholoog, die drie à vier jaar zal duren. (Voor meer 

informatie zie: www.rino.nl). 

371

Masterspecialisatie, Klinische Neuropsychologie Masterspecialisatie, Klinische Neuropsychologie 

2.3 Inrichting masterprogramma Klinische Neuropsychologie 

Studenten in de specialisatie Klinische Neuropsychologie besteden in hun master 12 ec 

aan verplichte vakken (Diagnostiek 2 en Neuropsychologische Revalidatie), een masterthese 

(inclusief colloquia) van 18 ec en een stage van 24 of 30 ec. Als de stage 24 ec 

is, besteedt men 6 ec aan een keuzevak, bij voorkeur Ziekten van het Zenuwstelsel bij 

Geneeskunde. Voor meer informatie over colloquia: zie Hoofdstuk 6. 

Semester 1 (30 ec) Semester 2 (30 ec) 

Blok 1 (12 ec) Blok 2 (12 ec) Blok 3 (6 ec) Blok 1 (12 ec) Blok 2 (12 ec) Blok 3 (6 ec) 

Diagnostiek 2 

voor KNP (6 ec) 

Neuropsychologische 

Revalidatie (6 ec) 

Specialistisch 

mastervak 

naar keuze 

(0-6 ec) 

Masterthese (18 ec) 

Stage (24 of 30 ec) 


Studenten kunnen kiezen uit onderstaande cursussen. 

Semester en blok 

• Ziekten van het Zenuwstelsel/Neurologie 1 6 ec 1.2 

• Psychofarmacologie 6 ec 2.2 

• Slaap/Waak Stoornissen 9 ec 2.2 

• Literatuurtentamen 3 of 6 ec alle 


De afsluiting van de studie is de afstudeeropdracht, die uit twee onderdelen bestaat: stage 

en masterthese (inclusief colloquia). In de specialisatie Klinische Neuropsychologie is de 

totale omvang van de afstudeeropdracht 42 of 48 ec (stage 24 of 30 ec, masterthese 18 ec). 

Ter oriëntatie zijn er onderwerpen voor stages en mastertheses en een overzicht van de 

mogelijkheden om stages of mastertheses te doen binnen de programmagroep. Deze informatie 

is te vinden in de brochure ‘Informatie over onderzoek bij Brein en Cognitie en 

Klinische Neuropsychologie’ (verkrijgbaar op het secretariaat, kamer 3.16), in een klapper 

op het secretariaat en op de prikborden. Soms zijn er concrete verzoeken van externe 

instanties of zoeken stafleden van de programmagroep op korte termijn samenwerking 

met een student. Dergelijke aanbiedingen worden bekendgemaakt op de prikborden in 

de gang op de derde etage. 

Masterstudenten dienen zich tijdens de halfjaarlijkse aanmeldperiodes voor vakken in te 

schrijven voor de masterthese. Zij krijgen dan een mail met een lijst onderwerpen waar 

ze uit kunnen kiezen én ze worden enrolled op Blackboard in de cursus ‘Masterthese 

Klinische Neuropsychologie’. Ze kunnen hun keuze doorgeven aan het secretariaat en de 

Handleiding Masterthese lezen die op Blackboard staat. 

In de stage worden onder supervisie werkzaamheden gedaan die een afgestudeerde beroepsmatig 

uitvoert. De neuropsychologische stage is altijd in de klinische setting en bestaat 

uit diagnostiek, indicatiestelling en behandeling. De student stelt drie casussen op 

volgens de regels van het NIP en levert die ter beoordeling in. De 4 ec voor beoordeling 

1 De code voor aanmelding via SIS is MP24. Informatie op Blackboard: UvA Onderwijs> 

Faculteit Geneeskunde> Geneeskunde> 3e jaar> GNK> 3.2 Ziekten van het 

Zenuwstelsel. 

van de casussen zijn onderdeel van de studielast van de stage (24 of 30 ec). Het bijwonen 

van zes collectieve stagebijeenkomsten is verplicht. Ook de 3 ec voor het bijwonen van de 

collectieve stagebijeenkomsten is onderdeel van de studielast van de stage (24 of 30 ec). 

Voor de klinische stage in de specialisatie Klinische Neuropsychologie is een brochure 

verkrijgbaar, Informatie voor Studenten, waarin uitgebreide informatie staat. Voor de 

brochure, informatie over en goedkeuring van stages wende men zich tot de stagecoördinator 

Klinische Neuropsychologie, drs. C.L. van den Berg. 

In de masterthese wordt de gehele empirische cyclus doorlopen. De masterthese kan ingaan 

op een wetenschappelijke vraag of op een vraag uit de praktijk. De onderzoeksvraag 

moet op het terrein van het vakgebied Brein en Cognitie of Klinische Neuropsychologie 

liggen. De student dient het gehele traject af te leggen, van het ontwikkelen en uitwerken 

van de onderzoeksvraag tot en met het bespreken van de implicaties van de resultaten 

voor praktijk en theorie. Allereerst stellen student en begeleider een masterthesecontract 

op met de planning voor de these dat moet worden ingeleverd op het secretariaat. Als 

de vraagstelling en de methode duidelijk zijn, schrijft de student een onderzoeksvoorstel 

dat wordt voorgelegd aan een tweede beoordelaar. Ook inleveren bij het secretariaat. Als 

afronding van de masterthese wordt niet alleen een verslag geschreven, maar ook een 

mondelinge presentatie gegeven. Deze presentaties worden altijd op donderdagmiddag 

gehouden. In Hoofdstuk 6 staat meer informatie over de masterthese. 

Het secretariaat en de thesecoördinator vervullen een belangrijke rol: bij de beoordeling 

van contract, onderzoeksvoorstel en masterthese, bij de selectie van tweede beoordelaars 

en het detecteren en voorkomen van uitloop. 

Studenten die psychofysiologisch onderzoek doen, dienen in het bezit te zijn van de 

‘Richtlijn Hygiënisch Werken’ van de Commissie Onderzoekshygiëne of van het Engelstalig 

equivalent. 

In de volgende paragraaf staat een overzicht van de onderwerpen die geschikt zijn voor 

de masterthese en die aansluiten bij het onderzoek dat gedaan wordt binnen Brein & 

Cognitie; eigen onderwerpen aandragen is vanzelfsprekend ook mogelijk. 

Onderzoeksmogelijkheden binnen de specialisatie Klinische Neuropsychologie 

Het onderzoek binnen de richting Klinische Neuropsychologie van de programmagroep 

Brein en Cognitie omvat een breed scala aan onderwerpen, variërend van de schakelvaardigheid 

van kinderen met autisme tot geheugenstoornissen bij demente ouderen. In 

het onderzoek worden allerlei methoden gebruikt, van reactietijdmetingen tot neuroimaging. 

Er worden zeer uiteenlopende klinische groepen onderzocht van alle leeftijden 

(kinderen, adolescenten, volwassenen, ouderen). De meeste studies richten zich op het 

verklaren van de problemen die patiënten ervaren, maar er worden ook interventiestudies 

en studies naar het effect van psychofarmaca gedaan. Naast mogelijkheden binnen 

de programmagroep, zijn er ook mogelijkheden om het afstudeeronderzoek te doen bij 

klinische instellingen of bij onderzoeksinstituten buiten de UvA. De onderzoeksmogelijkheden 

zijn dus zeer divers, maar altijd staat een klinische populatie centraal. 

Colloquia 


Deze worden aangekondigd op de derde verdieping en op de website: http://www. 

student.uva.nl/psychologie/agenda.cfm. In het kader van de masterthese is het verplicht 

om 10 colloquia bij te wonen (zie Hoofdstuk 6). 

372 373

374 

Masterspecialisatie, Klinische Neuropsychologie 


Studieadvies Klinische Neuropsychologie 

Voor studieadvies en inlichtingen over de specialisatie Klinische Neuropsychologie kan 

men zich wenden tot de studieadviseur Klinische Neuropsychologie, drs. C.L. van den 

Berg, spreekuur: maandag van 14.00 tot 15.00 uur. 

Mentoraat 

Studenten die Klinische Neuropsychologie als specialisatie kiezen, worden aan het eind 

van elk semester uitgenodigd om hun studieplanning te bespreken. Wie daar behoefte 

aan heeft, kan een staflid als mentor krijgen. 






2.6 Contactgegevens secretariaat, coördinatoren en docenten KNP 

Secretariaat: 



Studieadviseur en stagecoördinator Klinische Neuropsychologie: 


Websites: 




Voor contactgegevens van de docenten van Klinische Neuropsychologie en een overzicht 

van hun interessegebieden: zie Hoofdstuk 10. 

Op de volgende pagina’s staat een overzicht van de masteronderdelen die gevolgd 

kunnen worden binnen de specialisatie Klinische Neuropsychologie.

Masteronderdelen, Klinische Neuropsychologie 

Collectieve Stagebijeenkomsten Klinische Neuropsychologie 

Punten 3 ec (is onderdeel van de 24 of 30 ec van de stage) 

Tentamencode 7204STBP3Y 

Plaats in het rooster Eerste en tweede semester 

Toelatingsvoorwaarden Bachelor Psychologie in specialisatie Klinische Neuropsychologie 

Docent Dr. T. Schilt in eerste semester; Dr. S.P. van der Werf in tweede 

semester 

Inlichtingen Drs. C.L. van den Berg 

Leerdoelen 

1. Het begeleiden en ondersteunen van medestudenten door middel van o.a. intervisie. 

2. Inzicht verkrijgen in de diversiteit van werkzaamheden van een psycholoog, in de 

diversiteit van patiënten populaties en in de sociale kaart / organisatie van de GZ. 

3. Inzichtenoefeninginhoeproblemeninde(klinische)praktijkopeenwetenschappelijke, 

systematische manier kunnen worden aangepakt. 

4. Kennis van de beroepscode voor psychologen en relevante wetgeving voor de omgang 

met cliënten, inzicht in ethische aspecten. 

Hiermee wordt voldaan aan de vooropleidingseisen van de GZ-opleiding m.b.t. organisatie 

van de GGZ en juridische aspecten van de hulpverlening. 

Inhoud 

Informatieverstrekking over praktische aspecten van de stage. Stagiaires wisselen praktijkervaring 

uit, bespreken thema’s die aan de stage gerelateerd zijn. Daarnaast word casuïstiek 

ingebracht en besproken en worden voordrachten gegeven over juridisch-ethische 

kwesties. 

In de twee gastcolleges wordt ingegaan op de beroepscode voor psychologen en op relevante 

wetgeving voor de omgang met cliënten en patiënten. 

Aanmelden 

Zodra je een stageplek gevonden hebt wordt je door de stagecoördinator ingedeeld in de 

collectieve bijeenkomsten. Apart aanmelden voor de gastcolleges is niet nodig. 

Onderwijsvorm 

Zes maandelijkse werkgroepen en twee gastcolleges over ethische en juridische aspecten. 

Toetsvorm 

Voor beide onderdelen geldt: verplichte aanwezigheid. Actieve inbreng en presentaties bij 



• Soudijn, K. A. (2007). Ethische codes voor psychologen (2e ed.). Amsterdam: Nieuwezijds. 

ISBN 9789057122583. (239 pagina’s). Kosten: circa € 22,-. 

Onderwijstijden, 1e semester 

Hoorcolleges 

Do. 01-11-2012 15.00-17.00 uur Geb M-zaal 1.01 



Do. 27-09-2012 14.00-17.00 uur Geb JK-zaal B.18 en B.22 


Do. 15-11-2012 14.00-17.00 uur Geb JK-zaal 1.05 en wordt nader bekend gemaakt 


375

Masteronderdelen, Klinische Neuropsychologie Masteronderdelen, Klinische Neuropsychologie 

Do. 24-01-2013 14.00-17.00 uur Geb JK-zaal 1.18 en 1.83 

Do. 14-02-2013 14.00-17.00 uur Geb JK-zaal 1.05 en Geb G-zaal S.01A 

Onderwijstijden, 2e semester 

Hoorcolleges 


Do. 06-06-2013 15.00-17.00 uur 


Geb M-zaal 1.02 







Diagnostiek 2 voor Klinisch Neuropsychologen 

Punten 6 ec 



Toelatingsvoorwaarden Bachelor Psychologie, Basisprogramma Brein en Cognitie en 

Diagnostiek 1 

Docenten, Inlichtingen Prof. dr. H.M. Geurts; Dr. P.E.J. Spaan 

Leerdoel 

Inzicht in neuropsychologische aspecten van allerhande problematiek en in differentiaaldiagnostiek 

met behulp van neuropsychologische testen. 

Inhoud 

Aan de orde komen ontwikkelingsstoornissen (ADHD, leerstoornissen), neurologische 

stoornissen bij kinderen en volwassenen, normale veroudering, dementie (ziekte van Alzheimer, 

vasculaire dementie, frontotemporale dementie) en depressie. 

Daarnaast wordt geoefend met het maken van neuropsychologische testplannen, het afnemen 

van neuropsychologische testen bij ouderen, het interpreteren van neuropsychologische 

testresultaten, het schrijven van neuropsychologische rapporten en worden eerder 

geleerde gesprekstechnieken opgefrist. 

Onderwijsvorm 

Werkcolleges en opdrachten. 

Toetsvorm 

Zeven wekelijkse opdrachten: drie individuele en vier die in groepjes van twee worden 

gemaakt. Drie opdrachten worden met een cijfer beoordeeld en vier met de kwalificatie 

voldaan of niet voldaan. Het eindcijfer wordt bepaald door de drie cijfers, die daarbij even 

zwaar meetellen. De beoordeling van de andere opdrachten moet voldaan zijn. 


• Naslagwerk:Lezak,M.D.,Howieson,D.B.,&Loring,D.W.(2004).Neuropsychological 

assessment (4th ed.). Oxford: Oxford University Press. ISBN 9780195111217. (1016 

pagina’s). Kosten: circa € 78,-. 


Vr. 07-09-2012 t/m 26-10-2012 14.00-17.00 uur Geb JK-zaal B.25 

Practicum: 

Vr. 19-10-2012 14.00-17.00 Geb D-kamers 0.11, o.13, 0.14 

Wo. 24-10-2012 09.00-13.00 Geb D-kamers 0.11, o.13, 0.14 

Wo. 24-10-2012 13.00-17.00 Geb D-kamers 0.11, o.13, 0.14 

Do. 25-10-2012 09.00-13.00 Geb D-kamers 0.11, o.13, 0.14 



Let op: iedere student test in dit practicum één oudere. Houd wel alle data vrij in verband met 

de inplanning. Bij aanvang van de cursus wordt dit nader toegelicht. 



376 377


Masterthese Klinische Neuropsychologie 

Punten 18-24 ec (18 is standaard; 24 moet speciaal worden aangevraagd) 

Code 7204MWNPXY 



Leerdoel en inhoud 


zelfstandigheid tot uiting komt in de opzet, uitvoering, analyse en rapportage. De eerste 

fase van de masterthese bestaat uit het schrijven van het MT-onderzoeksvoorstel. Het 

wordt, na goedkeuring door de begeleider, ingediend via bij het secretariaat (kamer 3.16). 

Als het MT-onderzoeksvoorstel is goedgekeurd kan het onderzoek beginnen. 

Globaal houdt een masterthese de volgende werkzaamheden in: (a) het bedenken van een 

vraagstelling, of het uitwerken van een gegeven vraag- of probleemstelling; (b) verdieping 

in de literatuur om op de hoogte te raken van het onderwerp; (c) het bedenken van 

een onderzoeksopzet; d) het schrijven van een onderzoeksvoorstel; (e) het verzamelen en 

analyseren van de data; (f) de verslaglegging; en (g) de openbare presentatie. Daarnaast 

dienen 10 colloquia te worden bijgewoond (zie Hoofdstuk 6 voor meer informatie). 


Studenten melden zich voor het begin van het semester aan via SIS. Geplaatste studenten 

krijgen bericht. Ze schrijven zich in voor drie onderwerpen. Na plaatsing bij een onderwerp 

neemt de student contact op met de begeleider. 

Beoordeling 

Zie de cursus Masterthese Klinische Neuropsychologie op Blackboard. 


Voor een masterthese krijgt men standaard 18 ec; minder is niet mogelijk. In uitzonderlijke 

gevallen, en met een overtuigende motivatie, te beoordelen door de begeleider en de 

onderwijscoördinator, kan de masterthese een omvang hebben van 24 ec. 



De masterthese (inclusief het schrijven van het MT-onderzoeksvoorstel) wordt uitgevoerd 

in een tijdsbestek van minimaal 12 weken (full-time) en maximaal 24 weken (half-time). 

Het verloop van de masterthese laat zich doorgaans niet heel nauwkeurig plannen; het 

is verstandig rekening te houden met enkele weken uitloop in verband met onvoorziene 

omstandigheden. 





begeleiding wordt verzorgd). De inhoud van het voorgenomen onderzoek en een nader 



Meer informatie over de masterthese is te vinden in Hoofstuk 6 van deze studiegids en in 

de brochure Informatie over onderzoek bij Brein en Cognitie en Klinische Neuropsychologie, 

die verkrijgbaar is bij het secretariaat van de programmagroep (kamer 3.16). Daarnaast is 


Neuropsychologische Revalidatie 

Punten 6 ec 



Toelatingsvoorwaarden Bachelor Psychologie, Basisprogramma B&C en Interventies 1 

Docenten, Inlichtingen Dr. P.E.J. Spaan; Drs. C.L. van den Berg 

Leerdoel 

Kennis van en inzicht in de behandeling van de (neuro)psychologische gevolgen van hersenletsel 

of hersenziekte. Leren opstellen en uitvoeren van behandelplannen. De studenten 

leren interventiegericht denken en ontwikkelen enige vaardigheden op dit gebied. 

Inhoud 

Aan bod komen: (1) behandelmogelijkheden bij executieve disfuncties, geheugenproblemen, 

mentale traagheid, afasie, neglect, hemianopsie en apraxie; (2) revalidatie of begeleiding 

van gedrags- en emotionele veranderingen ten gevolge van hersenaandoeningen. 

Ook zal worden stilgestaan bij: (3) pijn- en vermoeidheidsklachten na hersenletsel; (4) het 

belang van begeleiding van mantelzorgers; (5) het belang van multidisciplinaire samenwerking 

in de revalidatie. 

Onderwijsvorm 

Werkcolleges; maken en bespreken van opdrachten. Aanwezigheid verplicht! 

Toetsvorm 

Twee schriftelijke behandelplannen (het tweede plan krijgt een cijfer); twee zelfreflecties 

op beeldopnames van de uitvoering van behandelplan (het tweede krijgt een cijfer); vanaf 

het tweede college zal de theoretische kennis wekelijks getoetst worden (gemiddelde is 

een cijfer); interview met revalidatiepsycholoog; actieve participatie tijdens de colleges. 

Eindcijfer is het gemiddelde van de drie cijfers. Alle onderdelen moeten als voldoende 

beoordeeld zijn. 


• Ponds, R., Heugten, C. van, Fasotti, L., & Wekking, E. (2010). Neuropsychologische 

behandeling. Amsterdam: Boom. ISBN 9789085064343. (408 pagina’s). Kosten: circa 

€ 52,- 

• Diverse behandelprotocollen via Blackboard als achtergrondmateriaal. 


Do. 06-09-2012 t/m 18-10-2012 09.00-12.00 uur wordt nader bekend gemaakt 


Eerste practicum op één van de volgende data en tijden: 

Ma. 17-09-2012 09.00-13.00 of 13.00-17.00 Geb D-kamers 0.11, o.13, 0.14 

Di. 18-09-2012 09.00-13.00 of 13.00-17.00 Geb D-kamers 0.11, o.13, 0.14 

Wo. 19-09-2012 09.00-13.00 of 13.00-17.00 Geb D-kamers 0.11, o.13, 0.14 



Tweede practicum op één van de volgende data en tijden: 

Ma. 15-10-2012 09.00-13.00 of 13.00-17.00 Geb D-kamers 0.11, o.13, 0.14 

Di. 16-10-2012 09.00-13.00 of 13.00-17.00 Geb D-kamers 0.11, o.13, 0.14 

Wo. 17-10-2012 09.00-13.00 of 13.00-17.00 Geb D-kamers 0.11, o.13, 0.14 



Let op: niet iedere student zal op al deze tijdstippen aanwezig moeten zijn. Bij aanvang van 

de cursus wordt dit nader toegelicht. 

378 379


Praktijkstage Klinische Neuropsychologie 

Tentamencode Stage: 7204MSKNXY 

Tentamencode Collectieve Stagebijeenkomsten: 7204STBP3Y 

Tentamencode Casus: 7204STCPXY 

Docenten, Inlichtingen Drs. C.L. van den Berg 

Plaats in het rooster gedurende het hele jaar 

Punten 

De praktijkstage bestaat uit drie onderdelen: stage, collectieve stagebijeenkomsten en 

casuïstiek voor de BAPD. Aan deze drie onderdelen samen worden 24 of 30 ec besteed. 

Om af te kunnen studeren is 24 ec voldoende. Als richtlijn geldt dat minimaal ¾ van 

de stagetijd bestaat uit diagnostiek en/of behandeling van neuropsychologische problematiek; 

¼ kan bestaan uit diagnostiek en/of behandeling van niet-neuropsychologische 

problematiek. 

Toelatingsvoorwaarden 

Bachelor in de specialisatie KNP afgerond, inclusief Testconstructie. Tevens de cursussen 

Neuropsychologische revalidatie en Diagnostiek 2 KNP afgerond. Mogelijk worden 

er aanvullende eisen gesteld door de stage-instelling (zoals de cursus Ziekten van het 

Zenuwstelsel bij Geneeskunde). 

Leerdoel 

Het verwerven en toepassen van kennis, inzicht en vaardigheden op het gebied van diagnostiek, 

indicatiestelling en begeleiding en behandeling van cliënten met neuropsychologische 

problematiek. Tevens het aanleren van een professionele houding. De stage 

stelt de student in staat te voldoen aan de vooropleidingseisen voor de GZ opleiding (zie 

Hoofdstuk 8). 

Inhoud 

Na de afronding van de stage is de student in staat om onder supervisie psychodiagnostiek 

uit te voeren bij diverse neuropsychologische en psychosociale en emotionele vraagstellingen. 

Tevens heeft de student kennis gemaakt met behandeling en begeleiding bij 

diverse vraagstellingen. De student is in staat om te reflecteren op het eigen handelen en 

professioneel om te gaan met collega’s, cliënten en hun systeem. 

De hieronder beschreven eindtermen kunnen worden gezien als richtlijnen waaraan in 

principe voldaan moet zijn. De onderdelen met een bolletje (•) ervoor zijn optioneel. 

Onder bepaalde omstandigheden is het mogelijk dat wanneer aan een onderdeel niet 

voldaan kan worden, dit in elk geval wel bijgewoond dient te zijn. Er kan dan gecompenseerd 

worden met een duidelijke toelichting in het stageverslag hoe het betreffende onderdeel 

in de praktijk van de stageplaats wordt uitgevoerd. Er zijn afzonderlijke eindtermen 

voor diagnostiek, indicatiestelling en behandeling en interventie. 

Diagnostiek 

– De werkzaamheden op het gebied van de diagnostiek monden uit in ten minste drie 

zelfstandig (zij het onder supervisie van de stagebegeleider van de instelling) uitgevoerde 

diagnostische casussen, inclusief verslaglegging conform de NIP-richtlijnen, voor de 

Basis Aantekening Psychodiagnostiek (zie elders in de studiegids). Deze casussen 

betreffen verschillende cliënten en vraagstellingen (uiteraard aansluitend bij de 

doelgroep van de stage-instelling). 

Indicatiestelling 

– Tijdens de stage heeft de student kennis opgedaan van de voor de instelling relevante 

sociale kaart van de (G)GZ. De student is op de hoogte van verwijsmogelijkheden 

binnen en buiten de instelling. 

– De student is in staat bij multidisciplinair overleg de problematiek van de cliënt 

duidelijk te verwoorden en de indicatie te verantwoorden en te beargumenteren, 

– De student weet welke behandelindicaties op het terrein van de psycholoog liggen. 

• De student is in staat aan de cliënt dan wel het cliëntsysteem de indicatie toe te lichten 

en te verantwoorden. 

Behandeling en interventie 

– Aan het eind van de stage heeft de stagiair ervaring opgedaan met diverse gespreks- en 

motivatietechnieken. Meer specifiek: heeft minimaal geoefend met de anamnese. 

– Aan het eind van de stage heeft de stagiair kennis van de praktijk van minimaal drie 

interventietechnieken (bijvoorbeeld psycho-educatie, SOVA-training, ontspanningstechnieken), 

individueel of in groepsverband. 

• De stagiair heeft zelfstandig, maar onder supervisie, praktijkervaring opgedaan met 

minimaal één vorm van therapeutische interventie (zoals ontspanningsoefeningen, 

cognitieve functietraining, psycho-educatie). NB: minimaal één vorm van interventie 

bij drie verschillende cliënten, dan wel drie vormen van interventie bij één cliënt. 

Onderwijsvorm 

– Supervisie op de stageplek en van een docent van de specialisatie Neuropsychologie. 

– Collectieve Stagebijeenkomsten (dit onderdeel is apart beschreven). 

– Beoordeling van en feedback op de casusverslagen door een docent van de 

programmagroep. 

Toetsvorm 

Eindbeoordeling wordt gedaan door de UvA supervisor op basis van de gevoerde begeleidingsgesprekken, 

het stageverslag, het eindbeoordelingsformulier (door de instellingssupervisor 

ingevuld) en overleg met de instellingssupervisor. In het stageverslag moeten 

de volgende punten worden beschreven, waarbij aandacht wordt besteed aan diagnostiek, 

indicatiestelling en interventie: 

a. Welke cliëntenproblematiek de stagiair is tegengekomen 

b. Welke methodieken en vaardigheden de stagiair heeft toegepast en een verantwoording 

van de keuze. 

c. Welke problemen zich eventueel in het leerproces hebben voorgedaan en hoe de stagiair 

deze heeft opgelost. 

d. Waar de eigen kwaliteiten liggen en waar leer- en ontwikkelpunten. 

e. Ethische aspecten van het werken in de gezondheidszorg. 

Afronding 

Als richtlijn wordt aangehouden dat maximaal één maand na het einde van de stage het 

stageverslag is goedgekeurd en dat het eindgesprek met de UvA supervisor heeft plaatsgevonden. 

Indien na 3 maanden de stage niet formeel is afgerond, wordt een NAV (niet 

aan voorwaarden voldaan) uitgeschreven. Als studenten onverhoopt de stage niet met een 

voldoende afronden en een tweede kans op een klinische praktijkstage wensen, moeten 

zij als regel een reflectieverslag (tentamencode: MP22, 6 ec) schrijven ten behoeve van het 

vervolgen van hun studie. 



ISBN 9789057122583. (239 pagina’s). Kosten: circa € 22,-. 


Een klinische praktijkstage zonder het onderdeel casuïstiek voor de BAPD is ook mogelijk. 

Het gevolg is wel dat de Basisaantekening Psychodiagnostiek niet wordt verleend. 

380 381



Punten 6 ec 





Leerdoel 



Inhoud 









Onderwijsvorm 


Toetsvorm 








Biologische Psychologie (voorheen Psychofysiologie). Dit is opfrisstof. 

• Artikelen via Blackboard (circa 60 pagina’s). 






Toetsdata 





maar er hoeft minder literatuur worden bestudeerd. 


Punten 9 ec 





Docent, Inlichtingen Dr. W.F. Hofman; Prof. dr. G.A. Kerkhof 












mechanismen hieraan ten grondslag liggen. Het ‘lezen’ van het slaap-EEG 

zal worden geoefend. Tevens zal aandacht worden besteed aan de diagnostiek van slaapstoornissen; 


Onderwijsvorm 

Werkcolleges met referaten, diagnostiekpracticum, polysomnografiepracticum, het schrijven 

van een paper. Literatuur is moeilijk. Aanwezigheid verplicht. 

Toetsvorm 

Elk werkcollege begint met een minitentamen van twee vragen. Het eindcijfer wordt bepaald 

door het totaalcijfer van de minitentamens plus het cijfer voor referaat en paper. De 

minitentamens tellen voor 50% mee, de paper voor 45% en het referaat voor 5%. Verder 

moeten de practica gevolgd zijn. De opdrachten die daar bij horen dienen ingeleverd te 


Van masterstudenten wordt verwacht dat zij van drie casussen die tijdens het diagnostiekpracticum 

zijn behandeld, een verslag inleveren van één A4 per patiënt. Tevens dient hun 

paper meer literatuur te behandelen. 














maar er is een verschil in het aantal artikelen en de omvang van de opdrachten. 

382 383

Masterspecialisatie Klinische Ontwikkelingspsychologie 

3. Klinische Ontwikkelingspsychologie (KLOP) 


De specialisatie Klinische Ontwikkelingspsychologie binnen de master Gezondheidszorgpsychologie 

is toegankelijk voor studenten met een bachelor Ontwikkelingspsychologie 

(UvA; specialisatie Klinische Ontwikkelingpsychologie), danwel met een bachelor 

Psychologie met daarin vergelijkbare kennis/vaardigheden. Voor meer informatie kan 

men contact opnemen met de studieadviseur Klinische Ontwikkelingspsychologie, Tjitske 

Sijbrandij, MSc. 

3.2 Doelstelling van het onderwijsprogramma KLOP 

In het onderwijsprogramma van de specialisatie Klinische Ontwikkelingspsychologie 

ligt de nadruk op een gedegen inzicht in de ontwikkelingspsychologie, waarin zowel 

de belangrijke theoretische modellen als de huidige stand van zaken in het onderzoek 

naar de cognitieve, sociale, emotionele en deviante ontwikkeling aan bod komen. Hierbij 

gaat het niet alleen om de ontwikkeling in de kinderen jeugdjaren, maar ook om babyontwikkeling 

en veroudering. 

Naast specialisatie in de Klinische Ontwikkelingspsychologie wordt de mogelijkheid 

geboden het accent te leggen op het gebied van de Schoolpsychologie. Het vakgebied 

Schoolpsychologie is gericht op leerlingen in het basis- en middelbaar onderwijs en studenten 

in het hoger onderwijs. 

Het volgen van de bachelor Klinische Ontwikkelingspsychologie en de master Gezondheidszorgpsychologie 

specialisatie KLOP levert zowel de Basisaantekening Psychodiagnostiek 

(BAPD) als de GZ-aantekening op en biedt een allround basis voor verdere specialisatie 

in de postmasteropleiding GZ-psycholoog met accent Kinder- en Jeugd of de 

postmasteropleiding tot Schoolpsycholoog. 

De BAPD- en GZ-aantekening kennen veel vereisten. Omdat de specialisatie KLOP 

(inclusief de variant met het accent op school) deze aantekeningen oplevert, is er binnen 

het onderwijsprogramma weinig keuzevrijheid. Een nauwkeurige studieplanning en een 

sterke studiediscipline zijn daarom vereist. (NB. Zie hoofdstuk 4 voor meer informatie 

over de BAPD en GZ aantekening.) 


Mensen met een afgeronde master Gezondheidszorgpsychologie met specialisatie KLOP 

zijn vooral werkzaam als diagnosticus, behandelaar of beleidsmedewerker bij instellingen 

op het gebied van ontwikkelingsproblematiek, kinderbescherming, adoptie, criminaliteit 

of gerontologie en revalidatie. 

Studenten die het accent op Schoolpsychologie leggen worden vooral werkzaam als diagnosticus, 

behandelaar of beleidsmedewerker bij instellingen op het gebied van het basisonderwijs 

en middelbaar en hoger onderwijs. Het werkveld voor schoolpsychologen 

bestrijkt zowel het regulier als speciaal onderwijs, hogeschool en universiteit, evenals 

scholen verbonden aan instellingen, ziekenhuizen en klinieken. 

Naast oriëntatie op bestaande beroepsactiviteiten biedt de specialisatie Klinische Ontwikkelingspsychologie 

mogelijkheden tot diagnostische specialisatie, bijvoorbeeld experimentele 

diagnostiek van functiestoornissen of cognitieve tekorten gerelateerd aan 

specifieke klinische stoornissen (ADHD, autisme) en specialisatie op het gebied van klinische 

diagnostiek en interventie bij kinderen en ouders. Niet in de laatste plaats biedt 

de opleiding ruime mogelijkheden voor een loopbaanperspectief als wetenschappelijk 

onderzoeker. 

385

Masterspecialisatie Klinische Ontwikkelingspsychologie Masterspecialisatie Klinische Ontwikkelingspsychologie 







aangeduid met ‘GZ-psycholoog’) hebben gevolgd. Ook veel functies in de Jeugdzorg, 

Leerlingen- en Onderwijszorg vragen van kandidaten een postacademische registratie. 

De RINO-NH biedt twee postacademische opleidingen: 

• de postacademische opleiding GZ-psycholoog met accent Kinder & Jeugd 

• de postacademische opleiding Schoolpsycholoog. 

De GZ-opleiding is een tweejarige voltijdopleiding (of vierjarig in deeltijd), waarin men 

vier dagen per week (of twee dagen in deeltijd) in een praktijkinstelling relevante werkervaring 

opdoet (aangesteld en betaald als ‘juniorpsycholoog’) en één dag per week binnen 

een opleidingsinstituut cursorisch onderwijs volgt. In Nederland zijn zes van deze 

opleidingsinstituten, verdeeld over het hele land en alle gekoppeld aan een universiteit. 

De opleidingskosten, die in principe door de cursist moeten worden betaald, bedragen 

circa € 8500,- per jaar. 


Nederland momenteel ongeveer 750 per jaar. De postacademische opleiding Schoolpsycholoog 

heeft een nog beperktere capaciteit. Bij de selectie van kandidaten wordt in eerste 

instantie gekeken of men aan de gestelde vooropleidingseisen voldoet. Deze opleidingseisen 

zijn vermeld in hoofdstuk 4 en 5 van deze gids. Naast de opleidingseisen moet men 

voldoen aan de verplichting om drie diagnostiekcasussen in te leveren en te laten beoordelen. 

Indien men alle vakken uit de propedeuse, het tweede studiejaar en de verplichte 

cursussen voor de specialistie Klinische Ontwikkelingsychologie of Schoolpsychologie 

heeft gehaald (zie het vervolg van deze tekst) en daarin een stage van minimaal 24 ec 

(inclusief 3 casussen en collectieve stagebijeenkomsten) heeft gelopen en een masterthese 

heeft afgerond, voldoet men aan de minimumeisen. Diegenen die aan alle eisen voldoen, 

kunnen daarna solliciteren op een opleidingsplaats. Let op: om aangenomen te worden 

bij de GZ-opleiding is het van groot belang dat zo veel mogelijk (klinische) werkervaring 

is opgedaan. Met het behalen van de minimumeisen alleen is toelating veel minder waarschijnlijk! 

De gemiddelde wachttijd om toegelaten te worden tot een vervolgopleiding bedraagt 

doorgaans enkele jaren omdat men vaak de meest ervaren kandidaten aanneemt. 

Na het behalen van de registratie GZ-psycholoog kan een beperkt aantal cursisten nog 

een vervolgopleiding doen, namelijk de specialistische opleiding tot klinisch psycholoog, 

die drie à vier jaar zal duren. (Voor meer informatie zie: www.rino.nl.) 

De RINO-NH biedt ook de postacademische opleiding Schoolpsycholoog. De postacademische 

opleiding Schoolpsycholoog is bij uitstek geschikt voor het werkveld School en 

maakt onderdeel uit van de postacademische opleidingen Kinder- & Jeugd-psycholoog 

NIP. Er is geen enkele postacademische GZ-opleiding die zich specifiek op school richt. 

Slechts een beperkt aantal van die opleidingen richt zich op kinderen en jeugdigen. Bovendien 

is niet meer dan 60% van de inhoud toegespitst op die leeftijdscategorie. De 

postacademische opleiding Schoolpsycholoog aan de RINO (Amsterdam; zie ook www. 

rino.nl) en het SPON (Nijmegen) voorzien in de behoefte vanuit het werkveld. Afgestudeerden 

van de opleiding worden Schoolpsycholoog, geregistreerd als K&J-Psycholoog 

NIP. Kosten verbonden aan de postacademische opleiding zijn identiek aan die van GZ. 

3.4 Inrichting programma specialisatie KLOP en route Schoolpsychologie 

De eerste twee cursorische onderdelen in de master Gezondheidszorgpsychologie specialisatie 

KLOP zijn het Diagnostiekpracticum-2 en Interventiepracticum-2. De stage 

erna dan wel parallel aan de practica, wordt gelopen in een instelling op het gebied van 

Jeugd/GGZ (specialisatie KLOP) dan wel gelopen in een school voor speciaal onderwijs, 

een schoolbegeleidingsdienst of een andere onderwijsgerelateerde instelling voor schoolhulpverlening 

(als het accent op Schoolpsychologie wordt gelegd). De masterthese gaat 

over een onderwerp op het terrein van KLOP (of Schoolpsychologie, voor wie het accent 

daarop wil leggen), al dan niet gekoppeld aan de stage. De stage neemt 24 - 30 ec in 

beslag; studenten die een stage van 24 ec lopen, volgen buiten de verplichte practica nog 

een keuzevak van 6 ec. 

Studenten die de specialisatie Klinische Ontwikkelingspsychologie volgen doen: 

- Diagnostiek 2: Ontwikkelingspsychologie (6 ec) 

- Interventiepracticum 2: kinderen en jongeren (6 ec) 

- Masterthese KLOP (18 ec) 

- Praktijkstage KLOP (24 of 30 ec). 

- Bij stage van 24 ec: één masterkeuzevak (6 ec) 

Keuzevakkenaanbod binnen de specialisatie KLOP: 

• Antisociaal gedrag bij kinderen en jeugdigen 

• Advanced topics in cognitive development 

• Developmental psychopathology 

• Multilevel, meta regression and N=1 analysis 

• The cognitive neuroscience of healthy and pathological aging 

Studenten die binnen de specialisatie KLOP de route Schoolpsychologie volgen 

doen: 

- Diagnostiek 2: Ontwikkelingspsychologie (6 ec) 

- Interventiepracticum 2: kinderen en jongeren (6 ec) 

- Masterthese Schoolpsychologie (18 ec) 

- Praktijkstage op het gebied van Schoolpsychologie (24 of 30 ec). 

- Bij stage van 24 ec: één masterkeuzevak 

Keuzevakkenaanbod bij de route Schoolpsychologie: 

• Diagnostiekpracticum leerproblemen 

• Advanced topics in cognitieve development 

• Current issues in child and adolescent development (2013) 

Omdat de planningen van de stages per instelling uiteenlopen zijn er diverse varianten 

mogelijk voor de planning van het programma. De daadwerkelijke planning hangt af van 

de omvang van de stage (24 of 30 ec), de startdatum daarvan, het wel of niet combineren 

van de stage en de these en de plaats in het rooster van een eventueel keuzevak. Overleg 

bij vragen met de studieadviseur. Een voorbeeld wordt hieronder weergegeven: 

Voorbeeldplanning: Stage en masterthese apart; stage vanaf september 


Blok 1 Blok 2 Blok 3 Blok 1 Blok 2 Blok 3 

Diagnostiek 2: 

Ontw.psy (6 ec) 

Interventies 2: 

masterthese (18 ec) 

Ontw.psy (6 ec) 

stage (24 - 30 ec) plus keuzevakken (0 - 6 ec) 

(samen 30 ec) 


386 387

Masterspecialisatie Klinische Ontwikkelingspsychologie Masterspecialisatie Klinische Ontwikkelingspsychologie 


De afstudeeropdracht bestaat uit een stage (24 - 30 ec), een masterthese (inclusief colloquia, 

18 ec). Voor meer informatie over colloquia, zie hoofdstuk 4. 

Stages 

Het is belangrijk dat je voldoet aan de eisen om een stage te lopen. De algemene regel is 

dat je de bachelor Ontwikkelingspsychologie afgerond moet hebben. Studenten KLOP 

lopen een stage KLOP; studenten die binnen KLOP de route Schoolpsychologie doen 

volgen een stage op het gebied van Schoolpsychologie. Voor stages biedt ontwikkelingspsychologie 

een vast bestand instellingen. Het is verstandig om zich in een zo vroeg 

mogelijk stadium te oriënteren op de mogelijkheden voor een externe stage. Kijk hiervoor 

ook op Blackboard (cursusnaam: Stages Psychologie). Bovendien vindt er in het begin 

van het derde studiejaar een stagevoorlichting plaats. Op het secretariaat bevinden zich 

stageverslagen van studenten die al stage gelopen hebben, hier valt veel informatie uit te 

halen. 

Dr. A. Collot d’Escury is stagecoördinator (inloopspreekuur op woensdag 9.15- 11.00 

uur). Voor vragen kan je ook terecht bij T.C. Sijbrandij, MSc. 

De supervisie van de externe stages vindt zowel op de werkplek als bij Ontwikkelingspsychologie 

plaats. Er is dus sprake van een interne en een externe supervisor. Voordat de 

stage begint krijgen de studenten een supervisor van de UvA aangewezen. De student die 

stage loopt participeert ook in de collectieve stagebesprekingen die een verplicht onderdeel 

van de stage vormen en die tevens voorzien in de, voor de GZ-aantekening vereiste, 

opleiding in de juridische en ethische aspecten van de beroepsuitoefening. Deze maandelijkse 

collectieve stagebesprekingen dienen om onderlinge ervaringen uit te wisselen, en 

om zich nader te verdiepen in relevante onderwerpen die in de stage naar voren komen. 

Meer hierover in de cursus Collectieve Stagebijeenkomsten. 

In principe zijn verreweg de meeste stages geschikt om een BAPD of GZ aantekening te 

krijgen. Zorg er voor dat je dit, als je de aantekening ook echt wil halen, wel van tevoren 

gecontroleerd hebt, bij zowel de instelling als de UvA supervisor. Voor een BAPD dienen 

er drie diagnostische casussen ingediend te worden en voor de GZ aantekening tevens een 

indicatiestelling en interventie. Voor uitgebreidere informatie dient het draaiboek en de 

stageprocedure geraadpleegd te worden, deze zijn te vinden op Blackboard. 

Masterthese 

De masterthese is een empirisch onderzoek naar een psychologische vraagstelling waarbij 

de volledige empirische cyclus wordt doorlopen. Dat houdt in dat de masterthesemaker 

een masterthesevoorstel schrijft, het onderzoek inclusief het onderzoeksdesign (mede) 

opzet, gegevens verzamelt, analyseert, in een mastertheseverslag beschrijft en mondeling 

presenteert in een openbare masterthesebespreking. Men dient zich al in het Bachelorjaar 

te oriënteren op een masterthese. Hiertoe staat een actueel overzicht van masterthesemogelijkheden 

op Blackboard (onderdeel ‘Masterthese Klinische Ontwikkelingspsychologie’). 

Binnen de specialisatie Klinische Ontwikkelingspsychologie wordt een belangrijke rol 

toegekend aan het masterthesevoorstel. Dit is een uitgewerkt concept van het onderzoek 

dat ter goedkeuring wordt voorgelegd aan de masterthesecommissie van Ontwikkelingspsychologie. 

Dit geldt zowel voor studenten die willen afstuderen als ontwikkelingspsycholoog 

als voor studenten van andere specialisaties die een masterthese willen maken bij 

Klinische Ontwikkelingspsychologie. Het masterthesevoorstel, dat in samenspraak met 

een begeleider van KLOP wordt opgesteld, moet worden ingediend bij de masterthesecommissie. 

Masterthesemakers mogen pas beginnen met de praktische uitvoering van 

het onderzoek nadat de masterthesecommissie het voorstel heeft goedgekeurd. 

Studenten die als Klinisch Ontwikkelingspsycholoog (al dan niet route Schoolpsychologie) 

willen afstuderen moeten beschikken over een door de masterthesecommissie 

goedgekeurd mastertheseconcept en een door een docent Ontwikkelingspsychologie 

afgetekende masterthese. Dat betekent dat als een student de masterthese extern verricht 

(d.i. bij een andere programmagroep, afdeling, universiteit of instelling) de student 

1) bij Ontwikkelingspsychologie een masterthesevoorstel indient en 2) een docent van 

Ontwikkelingspsychologie als medesupervisor bij het mastertheseonderzoek betrekt. De 

masterthese wordt uitgewerkt aan de hand van een speciaal formulier en een uitgebreide 

toelichting zoals beschreven op de Blackboard masterthesesite. Het masterthesevoorstel 

kan pas worden ingediend bij de masterthesecommissie van Klinische Ontwikkelingspsychologie 

na deelname aan één van de verplichte Collectieve Masterthesebijeenkomsten 

(zie cursusbeschrijving). 

Alle informatie over de masterthese is na te lezen op Blackboard (‘Masterthese Ontwikkelingspsychologie’). 

Voor informatie en advies kan men zich tevens wenden tot de masterthesecoördinator 

Klinische Ontwikkelingspsychologie, dr. A. Ploeger. 

In de volgende paragraaf staat een overzicht van de onderwerpen die geschikt zijn voor de 

masterthese en die aansluiten bij het onderzoek dat gedaan wordt binnen Klinische Ontwikkelingspsychologie; 

eigen onderwerpen aandragen is vanzelfsprekend ook mogelijk. 

Onderzoeksmogelijkheden binnen de specialisatie Klinische Ontwikkelingspsychologie 

Het onderzoek van de specialisatie Klinische Ontwikkelingspsychologie richt zich voornamelijk 

op de normale cognitieve ontwikkeling, maar aan de sociale en emotionele ontwikkeling 

wordt ook aandacht geschonken. Bovendien worden de bevindingen uit het 

onderzoek bij normaal opgroeiende kinderen toegepast in het onderzoek naar kinderen 

die in hun ontwikkeling worden bedreigd, zoals kinderen met leerproblemen (dyslexie), 

zwakbegaafde kinderen, of kinderen met ADHD of autisme. Hoewel het accent ligt op 

de schoolse periode komen ook andere levensfasen aan bod (baby-ontwikkeling, veroudering). 

In het onderzoeksprogramma kunnen enkele hoofdlijnen worden onderscheiden. 

1. Onderzoek waarbij ontwikkeling en veroudering bestudeerd wordt in relatie tot het 

functioneren van het zenuwstelsel. Hierbinnen valt bijvoorbeeld het onderzoek naar 

executieve functies, taak switchen, of risicomijdend gedrag (contactpersoon prof.dr. 

R. Ridderinkhof). 

2. Onderzoek dat zich richt op de cognitieve ontwikkeling en de analyse van 

ontwikkelingsprocessen. Specifieke onderwerpen zijn de ontwikkeling van cognitieve 

strategieën, sprongsgewijze ontwikkeling, impliciet leren, en neurale netwerkmodellen 

van ontwikkeling (contactpersoon prof. dr. M. Raijmakers). 

3. Onderzoek naar de sociale en emotionele ontwikkeling, zoals de ontwikkeling in 

perspectief nemen en theory of mind (contactpersoon: dr. A. Collot d`Escury). 

4. Onderzoek naar kinderen die in hun ontwikkeling worden bedreigd zoals zwakbegaafde 

of (sociaal-) angstige kinderen of jeugdigen met een alcohol- of drugsverslaving 

(contactpersoon: prof. dr. R. Wiers). 

5. Ontwikkeling van statistische methoden die van belang zijn in de 

ontwikkelingspsychologie, zoals de analyse van sprongsgewijze data, analyse van 

tijdseries, analyse van reactietijden, effect evaluaties, en de analyse van neuroimaging 

data (EEG/MEG, fMRI) (contactpersoon mw. dr. H. Huizenga). 

6. Onderzoek naar de diagnostiek van met name school- en leerproblemen, en onderzoek 

naar de effecten van preventie en interventieprogramma’s van sociale en cognitieve 

aard (contactpersoon dr. P. Snellings). 

388 389

390 

Masterspecialisatie Klinische Ontwikkelingspsychologie 


Studieadvies 

Tjitske Sijbrandij is studieadviseur Ontwikkelingspsychologie. Men kan bij haar terecht 

met vragen en problemen rond het onderwijs- en studieprogramma. 

Mentoraat 

Studenten kunnen gebruikmaken van het mentoraat Ontwikkelingspsychologie. Studenten 

kunnen indien gewenst contact opnemen met de studieadviseur. In overleg wordt er 

dan een mentor aangewezen. 

3.7 Contactgegevens secretariaat, coördinatoren KLOP 

Secretariaat: 

E. Buijn 6.08 525 6830 secretariaatpsyop-fmg@uva.nl 

E. Koopmans 6.08 525 6830 secretariaatpsyop-fmg@uva.nl 

Studieadvies en onderwijscoördinatie: 

T.C. Sijbrandij, MSc 6.05 525 6796 T.C.Sijbrandij@uva.nl 

Spreekuur dinsdag van 14.00-15.00 uur (inloop) 

Masterthesecoördinatie: 

Dr. A. Ploeger 6.20 525 6082 A.Ploeger@uva.nl 

Stagecoördinatie: 

Dr. A.L. Collot d’Escury 6.23 525 6779 A.L.CollotDEscury-Koenigs@uva.nl 

Spreekuur woensdag 09.15-11.00 uur (inloop) 

Websites: 

Onderzoek: www.fmg.uva.nl/developmentalpsychology 

Onderwijs: www.student.uva.nl/psy 


Prof. dr. K.R. Ridderinkhof 

Docenten: 

Voor contactgegevens van de docenten van Ontwikkelingspsychologie en een overzicht 

van hun interessegebieden: zie Hoofdstuk 10. 

Op de volgende pagina’s staat een alfabetisch overzicht van de masteronderdelen die 

gevolgd kunnen worden binnen de specialisatie KLOP.

Masteronderdelen, Klinische Ontwikkelingspsychologie 

Antisociaal gedrag bij kinderen en jeugdigen 

Punten 6 ec 



Toelatingsvoorwaarden Bachelor Ontwikkelingpsychologie, specialisatie KLOP 

Aantal deelnemers 25 

Docenten, Inlichtingen Dr. A.L. Collot d’Escury-Koenigs (i.s.m. gastdocenten) 

Inhoud 

Een algemene inleiding in de ontwikkeling van antisociaal gedrag. Meer specifiek zullen 

de determinanten van antisociaal gedrag, risicofactoren en de verschillende verschijningsvormen 

van antisociaal gedrag aan de orde komen. Bijzondere aandacht zal worden 

gegeven worden aan diagnostiek, specifieke risicogroepen, waaronder (licht) verminderd 

begaafde jongeren, jongeren met autisme spectrum problematiek, jongeren met aandachts- 

en concentratieproblematiek, preventie en mogelijkheden tot behandeling. Ten 

slotte zal uitgebreid aandacht worden geschonken aan de forensische aspecten van antisociaal 

gedrag. De module beoogt studenten een goede ingang te bieden tot het werkveld 

waarbinnen kinderen en jeugdigen worden begeleid of behandeld die regelovertredend 

gedrag vertonen dat niet wordt geaccepteerd door gezin, school of de bredere maatschappelijke 

context. De relatie met het werkveld wordt mede gestalte gegeven door de inbreng 

van gastdocenten en werkbezoek. De cursus bestaat uit drie delen: 

1. Ontwikkeling van antisociaal gedrag risicofactoren, ontwikkelingspathologie, 

psychiatrie en interventie. 

2. Practicum diagnostiek bij antisociale ontwikkeling, psychopathie, risicotaxatie en 

delict analyse. 

3. Kennisname van verschillende interventievormen, therapie en behandeling door 

middel van workshops en training. 

Onderwijsvorm 

Hoorcolleges (6 x 3 uur), werkgroep (6 x 3 uur) en veldbezoek. Tijden kunnen varieren bij 

de veldbezoeken, kijk goed op Blackboard. Verplichte aanwezigheid. Locatie: Universiteit 

van Amsterdam en Groot Emaus te Ermelo. 

Toetsvorm 

Take-home tentamen (2x; 2x 50%). Voor beiden moet een voldoende worden gehaald. 


• Koops, W. & Slot, W. (1998). Van lastig tot misdadig. Houten/Diegem: Bohn Stafleu 

Van Loghum, ISBN 9789031326761 (ca. € 48,-) (ca. 300 blz.). 

• Aanvullende literatuur wordt later bekend gemaakt (ca. 300 blz.). 

• Artikelen via Blackboard. (ca. 300 blz.). 


Let op: 10 mei geen college/werkgroep 

College 

Vr. 12-04-2013 t/m 24-05-2013 13.00-15.00 uur Geb G-S0.1A 

Werkgroep 

Vr. 12-04-2013 t/m 24-05-2013 09.00-12.00 uur Geb G-S0.1A 


De module kan ook worden gevolgd in het kader van na- en bijscholing (inlichtingen bij 

de docent). 

N.B. In verband met de externe locaties en daar geldende vrije dagen, kan het rooster op 

het laatste moment wijzigen. Check altijd Blackboard 

391

Masteronderdelen, Klinische Ontwikkelingspsychologie Masteronderdelen, Klinische Ontwikkelingspsychologie 

Collectieve masterthesebijeenkomsten 

Punten 4 ec 

SIS-code 7204MWOCXY 


Toelatingsvoorwaarden Bachelor Ontwikkelingspsychologie 

Docent & Inlichtingen Dr. Annemie Ploeger 

Inhoud 

De werkgroep is bedoeld om masterstudenten die bezig zijn met het onderzoeksvoorstel 

kritisch te laten nadenken over alle facetten die belangrijk zijn bij de uitvoering van wetenschappelijk 

onderzoek. De werkgroep wordt gevolgd voordat het onderzoeksvoorstel 

wordt ingediend bij de Onderzoekscommissie van Ontwikkelingspsychologie. 

Een onderzoeksvoorstel is geen scriptie of mastertheseverslag. In een goed voorstel worden 

de onderzoeksvragen afgeleid uit de literatuur en op een verantwoorde en begrijpelijke 

manier vertaald naar toetsbare hypotheses. Na een gedegen voorbereiding bespreken 

de deelnemers elkaars voorstellen op inhoudelijke gronden en worden voorkomende 

methodologische en analytische problemen behandeld. Daarnaast komen praktische en 

ethische zaken betreffende de uitvoering van wetenschappelijk onderzoek aan de orde. 

Gebruik bij het evalueren van de voorstellen de criteria genoemd in de “toelichting op het 

onderzoeksvoorstel”, te downloaden van Blackboard. 

Onderwijsvorm 

Eenmalige werkgroep. De aanmelding verloopt via Blackboard (“Masterthese Ontwikkelingspsychologie”, 

self enrollment). 

Toetsvorm 

Aanwezigheid en actieve participatie in discussie. De 4 ec worden toegekend als de Onderzoekscommissie 

het onderzoeksvoorstel heeft goedgekeurd. 


Data en tijden van de werkgroepen en de procedure rond de inschrijving staan vermeld 

op Blackboard (“Masterthese Ontwikkelingspsychologie”). De werkgroepen worden het 

hele jaar door een keer in de twee weken gegeven. Er is een maximaal aantal studenten 

dat per werkgroep kan deelnemen, dus tijdige aanmelding wordt aanbevolen. 


Het onderzoeksvoorstel kan pas worden ingediend bij de Onderzoekscommissie van 

Ontwikkelingspsychologie na deelname aan één van de werkgroepen. De praktische uitvoering 

van het onderzoek kan pas starten na goedkeuring van de Onderzoekscommissie. 


Punten 3 ec 

SIS-code 7204STBO3Y 


Toelatingsvoorwaarden alle verplichte vakken voor stage + stagelopen 

Docent & Inlichtingen Dr. M.H. Taal, dr. A.L. Collot-d’Escury, e.a. 

Inhoud 

Stagiaires wisselen praktijkervaringen uit, bespreken thema’s die hen opvallen in de instelling, 

zoals de moeilijkheid voor ouders om slecht nieuws over hun kind te accepteren, 

of verstrekkende conclusies uit het Psychologisch Onderzoek. Tevens houdt elke stagiaire 

twee voordrachten, één over een juridisch-ethische kwestie bij (rapportage van) diagnostiek, 

indicatiestelling of behandeling en één over een ander aan de stage gerelateerd 

onderwerp -bijvoorbeeld een interessante casus, een nieuw meetinstrument of een training. 

De referaatonderwerpen worden geïllustreerd met voorbeelden uit de eigen (stage) 

praktijk. 

Leerdoel 

Doel van de maandelijkse bijeenkomsten is: 

• Inzicht in de gemeenschappelijkheid van de werkwijze en de problematiek van 

uiteenlopende instellingen op het gebied van de jeugd GGZ, de school- en de 

jeugdhulpverlening; 

• Inzicht en oefening in de transfer van theoretische inzichten naar de praktijk. 

Onderwijsvorm 

Werkgroep, verplichte aanwezigheid. 

Toetsvorm 

Aanwezigheid, actieve inbreng en presentaties. Eindbeoordeling: aan voorwaarden voldaan 

of niet aan voorwaarden voldaan. 

Herkansingen in overleg met de docent. 



ISBN 9789057122583. (ca. € 22,-) (ca. 239). 

• Artikelen en informatiemateriaal NIP (€ 10,-). 


Na het vinden van een stage dienen studenten zich aan te melden bij het stagesecretariaat 

(t.c.sijbrandij@uva.nl). Vervolgens worden studenten op basis van de duur van de stage 

geplaatst in een werkgroep. Deze vinden 6 keer gedurende de stage plaats op dinsdagen 

of vrijdagen van 09.00-11.00 uur of 17.00-19.00 uur. 


Met het volgen van de collectieve bijeenkomsten wordt tevens voldaan aan de GZ-eisen 

op het gebied van de juridische aspecten van de beroepsbeoefening. De inschrijving geschiedt 

net als voor alle andere cursussen via SIS. 

392 393


Diagnostiek 2: ontwikkelingspsychologie 

Punten 6 ec 



Toelatingsvoorwaarden Bachelor Ontwikkelingspsychologie, specialisatie KLOP of route 

Schoolpsychologie 


Docent & Inlichtingen Dr. B.R.J. Jansen & Dr. W.P.M. van den Wildenberg 

Inhoud 

Kennismaking met psychologische casuïstiek en vaardigheidstraining in het herformuleren 

van een diagnostische vraagstelling in ontwikkelingspsychologische termen. Uitzetten 

van een op de vraagstelling aansluitende onderzoeksstrategie. Kennismaking met en 

gerichte oefening in het instrumentarium van een ontwikkelingspsycholoog. Zelf opzetten 

en uitvoeren van testonderzoek en rapporteren van onderzoeksresultaten. 

Onderwijsvorm 

De cursus bestaat uit een blok colleges waarin de theorie aan bod komt. In de werkgroepen 

wordt casuïstiek besproken en wordt verslaggeving behandeld. Op testdagen voert 

groep A ‘s ochtends een psychologisch onderzoek uit bij een kind of jongere en groep B 

voert ‘s middags een psychologisch onderzoek uit. Tijdens Evaluatiebijeenkomsten wordt 

feedback gegeven op de testafnames. 

Toetsvorm 

Individuele beoordeling van testafname (40%) en verslag van psychodiagnostisch onderzoek 

(60%). 


• Draaiboek wordt uitgedeeld tijdens de eerste bijeenkomst. 

• Kievit, Th., Tak, J. A., & Bosch, J. D. (red.). (2008). Handboek psychodiagnostiek voor de 

hulpverlening aan kinderen (7e druk). Utrecht: De Tijdstroom. ISBN 978905898 0328 

(€ 66,-). (Let op: de meest recente druk wordt gebruikt.) (ca. 240 blz.). 

• Pameijer, N. & Beukering, T. van (2004). Handelingsgerichte diagnostiek. Een 

praktijkmodel voor diagnostiek en advisering bij onderwijsleerproblemen (2e druk). 

Leuven: Acco. ISBN 9789033455339 (ca. € 34,-) (ca. 138 blz.). 


Colleges 


Di. 23-10-2012 09.00-11.00 uur Geb JK-B.25 

Werkgroepen 

Vr. 07-09-2012 t/m 26-10-2012 09.00-11.00 uur Geb G-S.01A of Geb JK-1.90 

Testafname: 

Di. 25-09-2012 t/m 16-10-2012 08.00-12.00 of 11.30-16.00 uur, div. zalen, zie BB 

Evaluatiebijeenkomst 

Vr. 21-09-2012 t/m 19-10-2012 11.00-13.00 uur Geb JK-B.26, B.58, B.22, B.05 & 

Geb JK-1.27 

Toetsdata (herkansing) 

Herkansingen van verslagen en/of testafname in overleg met de docenten. 


De cursus is intensief. Aanwezigheid bij alle bijeenkomsten is verplicht. Actuele cursusinformatie 

is beschikbaar op Blackboard. 

Diagnostiekpracticum leerproblemen 

Punten 6 ec 


Plaats in het rooster Semester 1 of semester 2 

Toelatingsvoorwaarden Bachelor Ontwikkelingspsychologie, (KLOP of Schoolpsycholo 

gie), Diagnostiek 2: Ontwikkelingspsychologie 

Docent Dr. P.J.F. Snellings 

Aantal deelnemers Maximaal 5 maal per jaar 2 studenten. 

Inlichtingen Dr. P.J.F. Snellings 

Inhoud 

Onder supervisie van een GZ-psycholoog of schoolpsycholoog worden onderzoeken opgezet, 

uitgevoerd en gerapporteerd in toenemende mate van zelfstandigheid. 

Leerdoel is het verwerven van de vaardigheid in het verrichten van diagnostisch onderzoek 

van leermoeilijkheden. Ervaring wordt opgedaan in intake, diagnostiekonderzoek 

en advisering en outtakegesprek. 

Onderwijsvorm 

Het practicum vindt plaats op het IWAL (Instituten voor Dyslexie) te Amsterdam. Daar 

vinden ook inleidende besprekingen plaats en is er permanente supervisie van de werkzaamheden. 

Toetsvorm 

Verslagen van diagnostisch onderzoek (70%) 

Onderzoeksverslag op het gebied van leerproblemen (30%) 


De organisatorische aard van het IWAL (aantal cliënten, beschikbare begeleidingstijd) 

laat toe dat vijfmaal per jaar twee studenten geplaatst kunnen worden in het practicum. 

De instapmaanden zijn september, november, januari, maart en mei. Tijdige opgave bij 

P. Snellings. Men mag voor het practicum nooit het IWAL zelf benaderen. De ervaring 

leert dat het practicum binnen 3 maanden kan worden afgerond. Men is ten minste één 

dag per week op het IWAL. 


• Hoofdstukken uit: Swanson, H., Harris, K. R. & Graham, S. (Eds.) (2003). Handbook 

of learning disabilities. The Guilford Press: New York-London. ISBN 9781593853037 

(ca. € 45,-) (paperback) (ca. 100 blz.). 

• Enkele artikelen. (ca. 50 blz.) 

394 395


Flankerend onderwijs: KLOP 

Punten 6 ec 



Toelatingsvoorwaarden Bachelor Ontwikkelingspsychologie, Diagnostiek 2: OP en Inter 

venties 2: OP. Alleen toegankelijk voor studenten die een stage 

lopen van 30 ec. 


Docent & Inlichtingen Dr. A.L. Collot d’Escury 

Leerdoel 

Inzicht in de samenhang tussen sociaal emotionele en sociaal cognitieve ontwikkeling in 

relatie tot klinische problematiek, diagnostiek en praktijk op basis van de state of the art 

in de klinische ontwikkelingspsychologische praktijk. 

Inhoud 

Deze cursus biedt een verdieping in sociaal emotionele en sociaal cognitieve diagnostiek. 

Denk aan hechtingsproblematiek, sociale informatieverwerking, sociale interactie en sociale 

cognitie. Sociaal cognitieve ontwikkeling is nauw gelieerd aan taal, executief functioneren, 

de emotionele ontwikkeling en (disfunctioneel) gedrag. Verschillende kinderen 

ervaren problemen in de ontwikkeling van sociaal cognitieve vaardigheden, waarvan kinderen 

met een aan autisme verwante stoornis wellicht de meest bekende zijn. Maar ook 

kinderen met ADHD-problematiek, slechthorende kinderen en kinderen met een (licht) 

verstandelijke handicap tonen een achterstand of een disfunctionele ontwikkeling op het 

terrein van de sociaal cognitieve ontwikkeling. Instrumenten die bij de diagnose en behandeling 

behulpzaam kunnen zijn worden geoefend en/of ingezet in de “eigen” praktijk. 

Diagnostiek wordt gelieerd aan de protocollen en richtlijnen zoals ontwikkeld door het 

Trimbos Instituut en het Nederlands Jeugd Instituut en best practice. Behandeling wordt 

gebaseerd op evidence based, alsmede best practice. 

Onderwijsvorm 

Werkcolleges met ondersteuning van casuïstiek en video materiaal. Praktijkopdrachten 

en praktijk inbreng. 

Toetsvorm 

Beoordeling van opdrachten, zowel praktisch als theoretisch. Theoretisch uitwerken 

van open opdrachten (40%), praktische opdrachten (30%), testen/ingebrachte casuïstiek 

(30%). Voor alle onderdelen moet een voldoende worden gehaald. 


• Artikelen (handleiding, methodiek en protocollen) & casuïstiek toegespitst op de 

behandelde onderwerpen. Informatie verschijnt op Blackboard. (ca. 600 blz.). 


Di. 02-10-2012 17.00-19.00 uur Geb JK-B.18 

Di. 27-11-2012 17.00-19.00 uur Geb JK-B.18 

Di. 12-02-2013 17.00-19.00 uur Geb JK-B.26 

Di. 26-03-2013 17.00-19.00 uur Geb JK-B.26 

Di. 14-05-2013 17.00-19.00 uur Geb JK-B.26 

Di. 25-06-2013 17.00-19.00 uur Geb JK-B.26 


Flankerend onderwijs wordt alleen geboden aan studenten die een stage lopen van 30 ec. 

De 6 ec van deze cursus zijn geïntegreerd in de stage. 

Flankerend onderwijs: verdieping schoolpsychologie 

Punten 6 ec 



Toelatingsvoorwaarden Bachelor Ontwikkelingspsychologie, Diagnostiek 2: OP en Inter 

venties 2: OP. Alleen toegankelijk voor studenten die een stage 

lopen van 30 ec. 

Docent Dr. P.J.F. Snellings 


Inlichtingen Dr. P.J.F. Snellings 

Inhoud 

In deze cursus worden onderwerpen behandeld die relevant zijn voor de ontwikkelingspsycholoog 

die werkt in de context van school. Aan de hand van recente artikelen wordt 

er verdieping aangeboden in de theoretische achtergronden van psychologische interventies 

in de schoolcontext. 

Onderwijsvorm 

Werkgroepen (verplicht) met discussie naar aanleiding van de te bestuderen literatuur en 

presentaties door medestudenten. 

Toetsvorm 

• Presentaties (30%) 

• Verslag van schoolpsychologische vraagstelling waarbij op basis van artikelen 

aanbevelingen voor de praktijk gedaan worden. (70%) 


• Artikelen, deels op Blackboard (ca. 400 blz.). 


Di. 02-10-2012 09.00-11.00 uur Geb JK-B.54 

Di. 27-11-2012 09.00-11.00 uur Geb JK-B.54 

Di. 12-02-2013 09.00-11.00 uur Geb JK-B.54 

Di. 26-03-2013 09.00-11.00 uur Geb JK-B.54 

Di. 14-05-2013 09.00-11.00 uur Geb JK-B.54 

Di. 25-06-2013 09.00-11.00 uur Geb JK-B.54 

Toetsdatum 

Inleveren verslag 31-05-2013. 


Dit vak is vereist voor de aantekening Schoolpsychologie. 

Flankerend onderwijs wordt alleen geboden aan studenten die een stage lopen van 30 ec. 

De 6 ec van deze cursus zijn geïntegreerd in de stage. 

396 397



kinderen en jongeren 

Punten 6 ec 



Toelatingsvoorwaarden Bachelor Psychologie; Diagnostiek 2: Ontwikkelingspsychologie 


Docent & Inlichtingen Dr. E. Salemink & Dr. M.H. Taal 

Inhoud 

Deze cursus zal bestaan uit een theoretisch en een praktijkgericht deel. In het theoretische 

deel zullen evidence-based interventies aan bod komen. Het doel is achterliggende 

theoretische kaders uit te diepen en het kunnen plaatsen van specifieke behandelmethoden 

en therapeutische technieken binnen deze kaders. Daarbij zullen interventies kritisch 

worden geëvalueerd ten aanzien van ontwikkelingsen contextuele aspecten. Het 

uitgangspunt voor de colleges zijn stoornis-specifieke behandelprotocollen die gebruikt 

worden in de klinische praktijk waardoor ook kennis wordt opgedaan over effectieve 

interventiemethoden bij veel voorkomende stoornissen bij kinderen en jongeren zoals: 

angststoornissen, depressie, ADHD, ODD en CD. Aan deze hoorcolleges worden werkgroepen 

gekoppeld waarin basale interventievaardigheden worden geoefend waardoor 

men in staat is na de cursus met een cliënt een probleemanalyse te maken (holistische 

theorie, functie- en betekenis analyse), gedragsmodificerende interventies met ouders te 

bespreken en met kinderen een aantal basale cognitieve en gedragsmatige interventies 

uit te voeren. 

Onderwijsvorm 

Colleges, werkgroepen en zelfstandig oefenen in kleine groepen. Aanwezigheid is verplicht. 

Toetsvorm 

Schriftelijk tentamen (100%) en 2 verslagen (eigengedragsmodificatie en reflectieverslag) 

die als voldoende moeten worden beoordeeld. 

Literatuur 

• Graham, P. (2005). Cognitive behaviour therapy for children and families (Second 

Edition). Cambridge: University Press. ISBN 9780521529921 (paperback, ca. € 76,-) 

(ca. 231 blz.). 

• Prins, P. J. M., Bosch, J. D, & Braet, C. (Red.) (2011). Methoden en technieken van 

gedragstherapie bij kinderen en jeugdigen (2e editie). Houten: Springer/Bohn Stafleu 

VanLoghum. (ca. € 55,) (ca. 214 blz.). 

• Artikelen via Blackboard (ca. 126 blz.) 


Colleges 


Practica (4 groepen): 

groep 1 

Di. 06-11-2012 t/m 18-12-2012 11.00-13.00 uur Geb JK-B.58 (werkgroep) 

Di. 06-11-2012 t/m 18-12-2012 15.00-17.00 uur zalen zie Blackboard (oefenen) 

groep 2 

Di. 06-11-2012 t/m 18-12-2012 11.00-13.00 uur Geb JK-B.90 (werkgroep) 

Di. 06-11-2012 t/m 18-12-2012 13.00-15.00 uur zalen zie Blackboard (oefenen) 

groep 3 

Vr. 02-11-2012 t/m 14-12-2012 09.00-11.00 uur Geb JK-B.58 (werkgroep) 

Vr. 02-11-2012 t/m 14-12-2012 12.00-14.00 uur zalen zie Blackboard (oefenen) 

groep 4 

Vr. 02-11-2012 t/m 14-12-2012 11.00-13.00 uur Geb JK-B.58 (werkgroep) 

Vr. 02-11-2012 t/m 14-12-2012 14.00-16.00 uur zalen zie Blackboard (oefenen) 

Toetsdata 

Vr. 21-12-2012 11.00-13.00 uur 

Datum herkansing wordt later bekend gemaakt. 

398 399


Masterthese Klinische Ontwikkelingspsychologie 

Punten 18-24 ec (nb: 18 is standaard; 24 moet apart worden aange 

vraagd 

SIS-code 7204MWOPXY, 7204MWKOXY 



Inlichtingen Dr. Annemie Ploeger 

Inhoud 


zelfstandigheid tot uiting komt in de opzet, uitvoering, analyse en rapportage. 


Het MT-onderzoeksvoorstel wordt, na goedkeuring door de begeleider ingediend 

via een standaardformulier, voor goedkeuring door de masterthesecoordinator. Als het 

MT-onderzoeksvoorstel is goedgekeurd kan het eigenlijke onderzoek beginnen. 

Onderwijsvorm 




bedenken van een onderzoeksopzet; (d) het schrijven van een MT-onderzoeksvoorstel; 


presentatie. Daarnaast dienen 10 colloquia te worden bijgewoond, zie hoofdstuk 6 voor 

meer informatie. Ook is meer informatie te vinden op Blackboard (‘‘Masterthese Ontwikkelingspsychologie”, 

self-enrolment). 

Beoordeling 

















begeleiding verzorgd wordt). De inhoud van het voorgenomen onderzoek en een nader 



Meer informatie over de masterthese is te vinden in hoofstuk 6 van deze studiegids en in de 

brochures/handleidingen die elke specialisatie biedt over de afstudeeropdracht. Daarnaast is 

een handleiding voor de masterthese te vinden op Blackboard 

Praktijkstage Klinische Ontwikkelingspsychologie 


SIS-code 7204MSKOXY (stage) 

SIS-code 7204STBO3Y (collectieve stagebijeenkomsten) 

SIS-code 7204MO34XY (Flankerend onderwijs: KLOP) of 7204MO35XY 

(Flankerend onderwijs: verdieping schoolpsychologie) 

SIS-code 7204STCO4Y (casuïstiek) 

Toelatingseis Bachelor in de specialisatie KLOP of Schoolpsychologie, Testcon 

structie. Tevens dient men Diagnostiek 2 en Interventiepracticum 2 

te hebben gevolgd of te volgen. Mogelijk worden er aanvullende eisen 

gesteld door de stage-instelling. 

Inlichtingen Dr. A.L. Collot d’Escury, T.C. Sijbrandij, MSc 

Punten 

De klinische praktijkstage bestaat uit drie onderdelen: stage, collectieve stagebijeenkomst 

en casuïstiek voor de BAPD. Het totaal aantal ec wordt berekend op basis van het gewerkte 

uren en binnen deze uren zijn de bijeenkomsten en de casuïstiek geïntegreerd. 

Hierbij is het uitesluitend mogelijk een stage van 24 danwel 30 ec te lopen. In de stage van 

30 ec is flankerend onderwijs geïntegreerd; bij de stage van 24 ec dient men een keuzevak 

te volgen. Meer uitleg hierover is te vinden op Blackboard. 

Het UvA stagecontract dient correct en volledig ingevuld en getekend ingeleverd te worden 

vóór het begin van de stage. Is dit in de eerste maand van de stage niet gebeurd, dan 

loopt de student kans de stage niet gehonoreerd te krijgen. 

Leerdoel 


indicatiestelling en begeleiding en behandeling van cliënten met klinisch ontwikkelingspsychologische 

problematiek. Tevens het aanleren van een professionele houding. 

De meeste stages stellen de student in staat te voldoen aan de vooropleidingseisen 

voor de GZ opleiding. 

Inhoud 

Na de afronding van de stage is de student in staat om onder supervisie psychodiagnostiek 

uit te voeren bij diverse klinisch ontwikkelingspsychologische en psychosociale 

vraagstellingen. Tevens heeft de student kennis gemaakt met behandeling en begeleiding 

bij diverse vraagstellingen. De student is in staat te reflecteren op het eigen handelen en 

professioneel om te gaan met collega’s, cliënten en hun systeem. 


principe voldaan moet zijn. Er zijn afzonderlijke eindtermen voor diagnostiek, indicatiestelling 

en behandeling en interventie. 

Diagnostiek 

• De werkzaamheden op het gebied van de diagnostiek monden uit in ten minste 

drie zelfstandig (zij het onder supervisie van de stagebegeleider van de instelling) 

uitgevoerde diagnostische casus, inclusief verslaglegging conform de NIP-richtlijnen, 

voor de Basis Aantekening Psychodiagnostiek. Deze casus betreffen verschillende 

cliënten en vraagstellingen (uiteraard aansluitend bij de doelgroep van de stageinstelling). 

Indicatiestelling 

• Tijdens de stage heeft de student kennis opgedaan van de voor de instelling relevante 

sociale kaart van de (G)GZ en de jeugdzorg. Welke positie neemt de instelling op de 

gezondheidskaart in? De student is op de hoogte van verwijsmogelijkheden binnen en 

buiten de instelling. 

400 401

402 

Masteronderdelen, Klinische Ontwikkelingspsychologie 

• De student is in staat bij multidisciplinair overleg de problematiek van de cliënt 

duidelijk te verwoorden en de indicatie te verantwoorden en te beargumenteren, 

• De student weet welke behandelindicaties op het terrein van de psycholoog liggen. 

• De student is op de hoogte van de trajecten die cliënten voor aanname bij de instelling 

hebben afgelegd. 

• De student is in staat aan de cliënt dan wel het cliëntsysteem de indicatie toe te lichten 


Behandeling en interventie 

• Aan het eind van de stage heeft de stagiair ervaring opgedaan met diverse gespreks- en 

motivatietechnieken. Meer specifiek: heeft geoefend met de anamnese. 

• Aan het eind van de stage heeft de stagiair kennis van de praktijk van minimaal 

drie interventietechnieken (bijvoorbeeld psycho-educatie, SOVA- training, 

ontspanningstechnieken), individueel of in groepsverband. 

• De stagiair heeft zelfstandig, maar onder supervisie, praktijkervaring opgedaan met 

tenminste één vorm van therapeutische interventie (zoals: faalangsttraining, sova 

training, video-interactie training, cognitieve functietraining, psycho-educatie). 

Onderwijsvorm 

• Supervisie op de stageplek en van een docent van de specialisatie (Klinische-) 

Ontwikkelingspsychologie. 

• Collectieve Stagebijeenkomsten (dit onderdeel is apart beschreven). 

• Flankerend Onderwijs. Keuze uit Klinische Ontwikkelingspsychologie en Verdie 

ping Schoolpsychologie (deze onderdelen zijn apart beschreven). 

• Beoordeling van en feedback op de casusverslagen door een docent van de specialisatie 

(Klinische) Ontwikkelingspsychologie. 

Toetsvorm 

Eindbeoordeling wordt gedaan door de UvA supervisor op basis van de gevoerde begeleidingsgesprekken, 

het stageverslag, het eindbeoordelingsformulier (door de instellingssupervisor 

ingevuld) en overleg met de instellingssupervisor. Verdere toelichting over de 

inhoud van het stageverslag kan gevonden worden in de stagebrochure (te vinden op 

Blackboard). 

Afronding 


stageverslag goedgekeurd is en het eindgesprek met de UvA supervisor heeft plaatsgevonden. 

Indien drie maanden na afloop van de stage deze niet formeel is afgerond wordt een 

NAV (niet aan voldaan) uitgeschreven. Als studenten de stage onverhoopt niet afronden, 

moeten zij een reflectieverslag schrijven ten behoeve van het vervolgen van hun studie. 

Dit verslag moet als voldoende beoordeeld worden. 


Een klinische praktijkstage zonder het onderdeel casuïstiek voor de BAPD is ook mogelijk. 

Het gevolg is dan wel dat de Basisaantekening Psychodiagnostiek niet wordt verleend. 

Het stagesecretariaat (t.c.sijbrandij@uva.nl) dient op de hoogte gehouden te worden van 

het zoekproces. Zodra een stageplek gevonden is, zal je geplaatst worden voor de collectieve 


Let op: Het flankerend onderwijs is onderdeel van de stage. Een stage van 24 ec zal moeten 

worden aangevuld met een keuzevak. 

Onderdelen Research Master, Klinische Ontwikkelingspsychologie 

Advanced topics in cognitive development 

Credits 6 ec 

SIS-code 7205RO03XY 


Prerequisites Bachelor of Psychology, Cognitieve Ontwikkeling (BO20) 

Number of participants Min. 7 

Lecturer Prof. dr. Maartje Raijmakers and others 

Information M.E.J.Raijmakers@uva.nl 

Objectives 

The skill to read scientific research papers on advanced topics in cognitive developmental 

psychology, to value the methods and results, to present and discuss relevant criticism, 

and to judge the relevance for practitioners. Research methods will be evaluated 

by hands-on practice. Students KLOP who are interested in Early Childhood assessment 

may exercise the Bayley Scale of Infant Development II-NL. 

Summary 

In this course we will discuss several ‘hot topics’ in cognitive development, including 

applications in the field. Topics will include, among others: proportional reasoning, Mathematical 

development, feedback processing, causal reasoning, executive functioning, 

implicit/explicit learning, category learning. Moreover, we will examine and discuss important 

and new methodologies and experimental paradigms by hands-on practice. The 

course will not be an overview of the literature (as in the course Cognitive Development), 

but an in depth discussion of specific topics. 


• Presentations and discussion. 

• Hands-on practice with an experimental paradigm related to a topic in cognitive 

developmental research or (for KLOP students with some experience with assessments) 

an assessment with the Early Childhood cognitive assessment instrument (BSID II- 

NL, 1-48 months). 

Assessment 

Presentations (30%), hands-on practice (20%), writing a research proposal (50%). 

Literature 

• Collection of research papers that will be available through Blackboard. (approx. 330 

pages). 

Lesson dates 

Lectures 

Tue. 04-09-2012 through 23-10-2012 09.00-11.00 hrs Building JK-1.27 

Wed. 05-09-2012 through 24-10-2012 11.00-13.00 hrs Building JK-1.27 

Practicals 

Wed. 05-09-2012 through 24-10-2012 09.00-11.00 hrs Building D-015 a+b & 018 a+b 


This course is designed for research master’s students developmental psychology and cognitive 

science who want to discuss state-of-the-art research papers on cognitive development. 

The course is also of special interest for masters students KLOP with an interest in 

Early Childhood assessment. This course is only taught once in two years. It alternates 

with the course ‘Current issues in child and adolescent development’. 

403

Onderdelen Research Master, Klinische Ontwikkelingspsychologie Onderdelen Research Master, Klinische Ontwikkelingspsychologie 

Developmental psychopathology 

Credits 6 ec 

SIS-code 7205ROK0XY 



Number of participants max. 20 

Lecturers Prof. dr. R. Wiers & Dr. E. Salemink 

Information R.Wiers@uva.nl 

Summary 

The focus of this course is on atypical development. We will first focus on atypical developmental 

trajectories and will address the question why development has gone astray 

in some children and adolescents but not others. Gene x Environment interactions are 

discussed in relation to developmental outcomes. We critically discuss currently used 

classification systems in developmental psychopathology as well as on alternative conceptualizations 

(e.g. dimensional approach) and their implications for research and practice. 

You discuss recent research on the development of different disorders and on intervention 

strategies that may change developmental outcomes. 


Weekly seminar. Introductions by the lecturers, presentations by participants, group discussion. 

Literature 

• Articles, presented at the beginning of the course. 

Assessment 

Your final note is determined by three parts: 

• average note of at least five mini-exams (5 multiple choice questions in 5 minutes) on 

obligatory literature, at beginning of each session (33,33%). 

• individual paper and presentation on topic you specialize in (33,33%). 

• research proposal and presentation with small group (33,33%). 

Lesson dates 


Examination dates 

Wed. 19-12-2012 15.00-18.00 hrs Building will be announced 

(presentations of research proposals). 

Resit to be announced. 

Multilevel, meta regression and N=1 analysis 

Credits 3 ec 




Number of Participants Min. 10 

Lecturer Dr. H.M. Huizenga 

Information H.M.Huizenga@uva.nl 

Objectives 

The student can: 

1) evaluate papers with multilevel, meta regression and N=1 analyses 

2) conceptually understand these techniques 

3) perform these analyses in SPSS 

Summary 

Multilevel (“mixed effects”) analysis is very useful to analyze nested data which are so 

common in psychology. Examples are employees nested within organizations (organizational 

psychology), persons within groups (social psychology), clients within therapists 

(clinical psychology), children within classes (developmental psychology) and experimental 

conditions within participants (cognitive psychology). 

In this course we discuss multilevel analysis and provide extensions to meta regression 

analysis and N=1 time series analysis. We give a conceptual introduction, briefly describe 

the analysis in matrix-algebraic terms, and show how the analysis can be performed in 

SPSS. Exercises, including SPSS analyses, are an integral part of this course. 


Lectures and assignments. 20 hours per week are required! 

Assessment 

Weekly assigments (30%) and open book exam (70%). 

Literature 

• To be announced 

Lesson dates 

Lectures: 

Tue. 04-06-2013 through 25-06-2013 15.00-17.00 hrs Building JK-B.18 

Practicals: 

Thu. 06-06-2013 through 27-06-2013 09.00-11.00 hrs Building JK-3.91 

Examination dates 

Fri. 28-06-2013 13.00-15.00 uur 

404 405

406 

Onderdelen Research Master, Klinische Ontwikkelingspsychologie 

The cognitive neuroscience of healthy and pathological aging 

Credits 6 ec 




Number of participants Min. 8, max. 24. 

Lecturer Prof. dr. R. Ridderinkhof & dr. W.P.M. van den Wildenberg 

Information K.R.Ridderinkhof@uva.nl 

Objectives 

What are the changes ‘between the ears’ associated with healthy and pathological aging? 

In this course, problem-oriented seminars and take-home assignments, based on recent 

literature on frontline research, help provide insight into individual differences in cognitive 

processes as related to age. These changes are studied in relation to changes in 

the brain, focusing on healthy aging on the one hand, and pathological aging (with Parkinson’s 

Disease as a paramount point in case) on the other. A representative sample 

of prominent theories, methods, and results from empirical research will be addressed. 

Students will learn to appreciate mainstream approaches, current issues, and practical ins 

and outs of doing research into this field. 

Summary 

The topics and themes to be addressed include: normal and deviant processes of aging 

in the nervous system; the speed and efficiency of information processing; global and 

specific factors in cognitive and affective function. 

These themes will be discussed in view of empirical research in clinical and nonclinical 

settings, using reaction time, neuropsychological, psychophysiological, and neuro-imaging 

techniques, but with an eye on practical aspects. 


Problem-oriented seminars (attendance required) and take-home assignments. 

Assessment 

Take-home and seminar assignments (written essays and verbal presentations). 

Literature 

• List of literature, recent journal articles, printcosts € 25,-. 

Participants make their own selection from the literature. (approx. 300 pages). 

Lesson dates 



This class has been programmed according to a half-time schedule, and has a workload 

of 20 hrs a week! Blackboard is used for downloading the literature, distributing and 

uploading assignments, and so on.

Masterspecialisatie Klinische Psychologie 

4. Klinische Psychologie (KP) 

4.1 Doelgroep, toelatingseisen 

De specialisatie Klinische Psychologie is toegankelijk voor studenten die in hun bachelorprogramma 

hebben gekozen voor de specialisatie Klinische Psychologie, dan wel een bachelor 

Psychologie hebben afgerond en daarin vergelijkbare kennis/vaardigheden hebben 

opgedaan. Voor meer informatie kan men contact opnemen met de studieadviseur van 

Klinische Psychologie, drs. Kitty Rolf. 

4.2 Doelstelling van het onderwijs van de specialisatie KP 

De programmagroep Klinische Psychologie verzorgt het onderwijs van de specialisatie 

Klinische Psychologie. De onderwijsdoelstellingen van de programmagroep behelzen: 

a. inzicht verschaffen in de individuele repertoires van gedragsmogelijkheden en 

methoden om deze te onderkennen. 

b. inzicht verschaffen in de fenomenologie van psychopathologie en methoden om deze 

te onderkennen. 

c. inzicht verschaffen in de experimentele designs waarmee klinische fenomenen 

onderzocht kunnen worden. 

d. kennis en vaardigheden leren met betrekking tot de methoden om veranderingen aan 

te brengen in de diverse vormen van psychopathologie. 

e. inzicht verschaffen in de vigerende theorieën over het ontstaan, instandhouden en 

afleren van psychiatrische stoornisssen. 

Om de specialisatie Klinische Psychologie af te ronden is een aantal vakken verplicht. 

Door middel van de keuzevakken kan men de studie een eigen accent geven, bijvoorbeeld 

omdat men zich al vroeg wil voorbereiden op een specifiek werkterrein. NB: voor 

studenten die geïnteresseerd zijn in klinische psychologie bij kinderen en jeugdigen, zie 

de specialisatie Klinische Ontwikkelingspsychologie. 


Er is voor afgestudeerden Klinische Psychologie als specialisatie een breed scala aan beroepsmogelijkheden. 

Zij kunnen werkzaam zijn als onderzoeker, diagnosticus, hulpverlener, 

docent, preventie- of beleidsmedewerker, of een combinatie daarvan, in tal van 

instellingen. Voor de functies in de hulpverlening (diagnostiek en behandeling van patiënten) 

zijn postmaster behaalde registraties steeds vaker vereist. Voorbeelden van instellingen 

waar afgestudeerden terecht kunnen komen zijn: 

• universiteiten, onderzoeksinstituten en opleidingsinstituten; 

• de algemene gezondheidszorg, d.w.z. afdelingen en poliklinieken van algemene 

ziekenhuizen, verpleeghuizen en revalidatiecentra; 

• de intramurale geestelijke gezondheidszorg, bijv. psychiatrische ziekenhuizen, PAAZafdelingen 

van algemene ziekenhuizen, crisiscentra en afkickcentra; 

• de ambulante geestelijke gezondheidszorg, bijv. instellingen voor de geestelijke 

gezondheidszorg, zelfstandige psychologenpraktijken, dagcentra, Rutgers Nisso 

Groep, paedologische instituten en bureaus voor studentenpsychologen; 

• personeelsdiensten van bedrijven en organisatie- en adviesbureaus; 

• instellingen van de ministeries van Justitie of Defensie. 

Postmaster/postdoctorale opleidingen 






407

Masterspecialisatie Klinische Psychologie Masterspecialisatie Klinische Psychologie 

aangeduid met ‘GZ-psycholoog’) hebben gevolgd. Dit is een tweejarige voltijdopleiding 

(of vierjarig in deeltijd), waarin men vier dagen per week (of twee dagen in deeltijd) in 

een praktijkinstelling relevante werkervaring opdoet (aangesteld en betaald als ‘juniorpsycholoog’) 

en één dag per week binnen een opleidingsinstituut cursorisch onderwijs 

volgt. In Nederland zijn zes van deze opleidingsinstituten, verdeeld over het hele land en 

alle gekoppeld aan een universiteit. De opleidingskosten, die in principe door de cursist 

moeten worden betaald, bedragen circa € 8500,- per jaar. 


Nederland momenteel ongeveer 750 per jaar. Bij de selectie van kandidaten wordt in 

eerste instantie gekeken of men aan de gestelde vooropleidingseisen voldoet. Deze opleidingseisen 

staan vermeld in hoofdstuk 4 van deze gids. Naast de opleidingseisen moet 

men voldoen aan de verplichting om drie diagnostiekcasussen in te leveren en te laten 

beoordelen. Indien men alle vakken uit de propedeuse, het tweede studiejaar en de verplichte 

cursussen voor de specialistie Klinische Psychologie heeft gehaald (zie het vervolg 

van deze tekst) en daarin een stage van minimaal 24 ec (inclusief drie casussen en collectieve 

stagebijeenkomsten) heeft gelopen en een masterthese heeft afgerond, voldoet men 

aan de minimumeisen. Let op: indien men een stage wil doen die aan de eisen voor de 

GZ-opleiding voldoet, moet men erop rekenen dat stage-instellingen vaak alleen stages 

aanbieden van minstens 30 ec (inclusief drie casussen en collectieve stagebijeenkomsten). 

Diegenen die aan alle eisen voldoen, kunnen daarna solliciteren op een opleidingsplaats. 

Let op: om aangenomen te worden bij de GZ-opleiding is het van groot belang dat zo veel 

mogelijk (klinische) werkervaring is opgedaan. Met het behalen van de minimumeisen 

alleen is toelating veel minder waarschijnlijk! De gemiddelde wachttijd om toegelaten te 

worden tot een vervolgopleiding bedraagt doorgaans enkele jaren, omdat men vaak de 

meest ervaren kandidaten aanneemt. Na het behalen van de registratie GZ-psycholoog 

kan een beperkt aantal cursisten nog een vervolgopleiding doen, namelijk de specialistische 

opleiding tot klinisch psycholoog, die drie à vier jaar duurt (voor meer informatie 

zie: www.rino.nl). 

4.4 Inrichting programma specialisatie Klinische Psychologie 

In de masterspecialisatie Klinische Psychologie moeten studenten 12 ec besteden aan het 

volgen van de verplichte vakken Practicum klinische psychodiagnostiek en Psychologische 

interventies 2. Deze vakken zijn nodig om aan de cursorische vooropleidingseisen 

voor de GZ-opleiding en voor de Basisaantekening Psychodiagnostiek (BAPD) te voldoen. 

De overige tijd besteedt men aan het schrijven van een masterthese, die een verslag 

is van verricht onderzoek (18 ec, inclusief colloquia), het lopen van een klinische stage 

(24-30 ec, inclusief drie casussen en collectieve stagebijeenkomsten; wie een stage volgt 

van 24 ec volgt een keuzevak extra). Let op: indien men een stage wil doen die aan de 

eisen voor de GZ-opleiding voldoet, dan moet men erop rekenen dat stage-instellingen 

vaak alleen stages aanbieden van minstens 30 ec (inclusief drie casussen en collectieve 

stagebijeenkomsten). 

Kortom, voor de masterspecialisatie Klinische Psychologie gelden de volgende eisen: 

- Practicum klinische psychodiagnostiek, 6 ec 

- Psychologische interventies 2, 6 ec 

- Masterthese (inclusief colloquia), 18 ec 

- Masterstage (inclusief collectieve stagebijeenkomsten en casussen), 24 ec (of 30 ec) 

- Masterkeuzevak van klinische psychologie, 6 ec (voor wie een stage van 30 ec loopt 

vervalt de verplichting van dit keuzevak) 

Totaal: 60 ec 

Schema aanbod onderdelen masterprogramma Klinische Psychologie: 

Practicum klinische 

psychodiagnostiek (6) 

Semester 1 

30 ec 

12 ec 18 ec 

Psych. interventies 2: Angststoornissen en depresssie (6) of 

Psych. interventies 2: Ervaringsgerichte therapie voor 

depressie en hechtingsproblematiek (6) of 

Psych. interventies 2: Medische psychologie (6) of 

Psych. interventies 2: Persoonlijkheidsstoornissen (6) of 

Psych. interventies 2: Relatie- en gezinstherapie (6) 

Masterthese 

Semester 2 

30 ec 

12 ec 18 ec 

Practicum klinische 

psychodiagnostiek (6) 

Wetenschap, pseudowetenschap 

en controverses in de klinische 

psychologie (6) 

Psych. interventies 2: Angststoornissen en depresssie (6) of 

Psych. interventies 2: Ervaringsgerichte therapie voor 

depressie en hechtingsproblematiek (6) of 

Psych. interventies 2: Relatie- en gezinstherapie (6) 

Psychofarmacologie (6, Brein en Cognitie) 

Masterthese of stage 

N.B.: De verplichte vakken zijn dikgedrukt. Er zijn in feite dus twee instapmogelijkheden in de 

aansluitmaster, specialisatie Klinische Psychologie. Studenten met een afgeronde bachelor voor 

1 september starten in het eerste semester, studenten die hun bachelor voor 1 februari afronden 

starten in het tweede semester. 

Accenten binnen Klinische Psychologie 

Binnen het masterprogramma van de specialisatie Klinische psychologie is het mogelijk 

verschillende accenten te leggen. Binnen het vak Psychologische interventies 2 zijn er vijf 

accenten te leggen: 1) angststoornissen en depressie, 2) ervaringsgerichte therapie voor 

depressie en hechtingsproblematiek, 3) persoonlijkheidsstoornissen, 4) medische psychologie 

en 5) relatie- en gezinstherapie. Met uitzondering van relatie- en gezinstherapie zijn 

de eerste vijf weken van de verschillende interventies hetzelfde. De laatste drie weken zijn 

specialisatie. Dit maakt dat je zelfs na het volgen van een bepaalde interventievariant 

kunt solliciteren naar een stageplek op een ander terrein. 


De afstudeeropdracht bestaat uit een stage, een masterthese (inclusief colloquia), samen 

minstens 42 ec (voor meer informatie over colloquia, zie hoofdstuk 6). Alle mogelijkheden 

en regelingen met betrekking tot masterthese, praktijkstage en diagnostiekaantekening 

zijn opgenomen in de Afstudeerbrochure: masterthese, stage en diagnostiekaantekening. 

De meest recente versie van de Afstudeerbrochure is verkrijgbaar bij het (stage) 

secretariaat (kamer 5.07). Ook kan men een versie downloaden via Blackboard: Stages 

Psychologie, Klinische Psychologie. 

408 409

Masterspecialisatie Klinische Psychologie Masterspecialisatie Klinische Psychologie 

Stage 

Het met succes gevolgd hebben van propedeuse, tweede bachelorjaar en basisprogramma 

Klinische Psychologie zijn voorwaarden om een stage te mogen gaan zoeken. Om daadwerkelijk 

een stage te mogen gaan lopen, moeten het bachelordiploma behaald zijn en de 

vakken Practicum klinische psychodiagnostiek en een van de varianten van Psychologische 

interventies 2! Voordat met een stage begonnen kan worden, dient overlegd te worden 

met de stageadviseur, J. de Jong, M.Sc. Dit geldt voor zowel praktijk-, onderzoeks-, 

als ‘gecombineerde’ stages. Zonder dit voorafgaande overleg is een stage ongeldig. In de 

Afstudeerbrochure: masterthese, stage en diagnostiekaantekening zijn een stagecontract 

en richtlijnen voor het stageverslag opgenomen. 

Samenvattend: voor inschrijving als stagezoekende (geldt voor alle soorten stages binnen 

Klinische Psychologie) en voor specifieke informatie over praktijkstages: 

• Stagesecretariaat S. Diets, kamer 5.07 (525.6506). 

• Stageadviseur J. de Jong, M.Sc., kamer 5.22, inloopspreekuur donderdag 11.00-12.00 

uur en op afspraak via het secretariaat. 

• Stagecoördinator drs. E. Brugman, kamer 5.22, op afspraak via het secretariaat. 

Voor informatie over de diagnostiekaantekening: prof. dr. J.H. Kamphuis, op afspraak. 

Masterthese 

De masterthese is een empirisch onderzoek naar een psychologische vraagstelling waarbij 

de volledige empirische cyclus wordt doorlopen. Dat houdt in dat de masterthesemaker 

een masterthesevoorstel schrijft, het onderzoek inclusief het onderzoeksdesign (mede) 

opzet, gegevens verzamelt, analyseert, in een mastertheseverslag beschrijft en mondeling 

presenteert in een openbare masterthesebespreking. 

Voor het starten van een masterthese en onderzoeksstage bestaan globaal twee mogelijkheden. 

Ten eerste kunnen studenten zelf contact opnemen met stafleden die onderzoek 

doen op een terrein waarin zij zijn geïnteresseerd, om na te gaan of er mogelijkheden 

zijn om bij de betreffende docent aan het gewenste studieonderdeel te beginnen. Ten 

tweede staan op Blackboard onder “Masterthese Klinische Psychologie” oproepen van 

onderzoekers die masterstudenten zoeken. In de Afstudeerbrochure: masterthese, stage 

en diagnostiekaantekening staat meer informatie (deze informatie is ook op Blackboard 

te vinden). Voor specifieke informatie betreffende masterthese en onderzoeksstage: dr. A. 

van Emmerik. 

In de volgende paragraaf staat een overzicht van de onderwerpen die geschikt zijn voor 

de masterthese en die aansluiten bij het onderzoek dat gedaan wordt binnen Klinische 

Psychologie; eigen onderwerpen aandragen is vanzelfsprekend ook mogelijk. 

Onderzoeksmogelijkheden binnen de specialisatie Klinische Psychologie 

De doelstellingen van het onderzoek sluiten aan bij het vakgebied klinische psychologie 

en daarbinnen in het bijzonder bij de geestelijke en somatische gezondheidszorg en 

de gezondheidspsychologie. De onderzoeksvragen hangen samen met problemen op het 

gebied van psychisch disfunctioneren. Daarmee is de psychopathologie een kerngebied. 

Het onderzoek over psychopathologie kan ingedeeld worden naar de drieslag diagnostiek, 

etiologie en behandeling. Diagnostiek, ooit notoir onbetrouwbaar, is in hoge mate 

betrouwbaar geworden. Psychometrisch onderzoek heeft gevalideerde tests opgeleverd 

die de aanwezigheid en ernst van specifieke disfuncties en klachten meten. Onderzoek 

naar etiologische mechanismen verschaft onder meer inzicht in cognitieve en neurobiologische 

processen die specifieke vormen van psychopathologie bevorderen en instandhouden. 

Belangrijke vooruitgang is geboekt in de behandeling van emotionele stoornissen en 

recent ook van persoonlijkheidsstoornissen. Ernstige ziektebeelden zoals dwangstoornissen, 

paniekstoornissen, posttraumatische stress-stoornis en depressies, die tot voor enkele 

decennia niet of nauwelijks waren te behandelen, blijken goed te reageren op recent ontwikkelde 

gedragstherapeutische en farmacotherapeutische interventies. 

Onderzoek binnen de programmagroep Klinische Psychologie kan worden onderverdeeld 

in grofweg twee onderzoekslijnen: 

1. Experimentele klinische psychologie 

2. Toegepaste klinische psychologie 

(1) Experimentele klinische psychologie 

Deze onderzoekslijn is gericht op disfunctionele psychologische en neurobiologische processen 

waarvan verondersteld wordt dat ze cruciaal zijn voor het ontstaan, in stand houden 

en/of terugdringen van psychopathologie. Er wordt onderzoek gedaan naar stoornisspecifieke 

processen en naar stoornisoverkoepelende processen. 

Emotionele stoornissen zoals angststoornissen en depressie behoren tot de meest prevalente 

psychiatrische stoornissen. Een vigerend theoretisch construct voor deze stoornissen 

is emotioneel geheugen of disfunctionele schema’s. Een van de onderzoekslijnen 

betreft onderzoek naar de consolidatie en reconsolidatie van emotioneel geheugen. Psychologische 

en neurobiologische processen worden in kaart gebracht die mogelijk van 

invloed zijn op het versterken dan wel verzwakken van emotioneel geheugen. Onze hypothesen 

worden o.a. getest in een vreesconditioneringsparadigma als een model voor het 

ontstaan en afleren van angst bij gezonde proefpersonen en bij patiënten met emotionele 

stoornissen. Een ander paradigma betreft onderzoek naar het effect van verwerkingsstijlen 

op het emotionele geheugen van getraumatiseerde personen en de ontwikkeling 

van posttraumatische stress-stoornis. Daarnaast vormen het onderzoek naar selectieve 

informatieverwerking (bijv. rumineren) en emotieregulatie bij PTSS, sociale fobie en depressie 

en onderzoek naar wat de interpersoonlijke consequenties van stoornissen zijn, 

een belangrijk onderdeel van ons onderzoeksprogramma. Er worden tevens fMRI-studies 

uitgevoerd om meer inzicht te krijgen in de onderliggende neurobiologische functies van 

emotioneel geheugen. Getracht wordt een brug te slaan tussen de fundamentele wetenschap 

en de klinische praktijk. 

(2) Toegepaste klinische psychologie 

Deze onderzoekslijn heeft betrekking op de evaluatie van cognitieve gedragsinterventies 

voor psychiatrische stoornissen bij volwassenen. Interventiestudies worden toegepast bij 

(1) depressie, (2) posttraumatische stress, (3) sociale angststoornis, (4) huiselijk geweld 

en (5) patiënten met misbruik- en verslavingsstoornissen. Daarnaast wordt er onderzoek 

gedaan naar endocriene en immunologische veranderingen als gevolg van cognitieve gedragsinterventies. 

Een andere onderzoekslijn betreft toepassingen van technologische ontwikkelingen bij 

interventies, zoals internet en virtual reality voor de behandeling van patiënten met 

angststoornissen. 

In samenhang met bovengenoemde onderzoekslijnen vindt er onderzoek plaats op het 

gebied van de evidence-based diagnostiek van persoonlijkheid en psychopathologie. Het 

onderzoek richt zich op bijdragen aan innovatie van voor de klinische praktijk bruikbare, 

evidence-based psychodiagnostiek en op het verhelderen van individuele verschillen in 

kwetsbaarheid voor psychopathologie. Verbeterde indicatiestelling en het bevorderen van 

het therapeutisch effect van diagnostiek in het algemeen zijn daarbij expliciete doelstellingen. 

Ten slotte wordt er onderzoek gedaan op het gebied van de forensische psychologie. Meer 

in het bijzonder: (a) de evaluatie van cognitieve behandelprogramma’s bij een TBS-populatie 

en (b) onderzoek naar risicofactoren van gewelddadig (seksueel) gedrag, onder 

andere bij stalkers. De studies zullen inzicht geven in de differentiële effectiviteit van 

410 411

412 

Masterspecialisatie Klinische Psychologie 

risicotaxaties bij het voorspellen van agressief (gewelddadig) gedrag en kunnen belangrijke 

gevolgen hebben bij toekomstig beleid binnen de forensisch psychologische praktijk. 


Voor inlichtingen over het onderwijs, het plannen van de studie en daaraan verwante 

zaken en voor algemene inlichtingen over postmaster (of postdoctorale) opleidingen kan 

men terecht bij Kitty Rolf, studieadviseur, kamer 5.05. 

Naast de mogelijkheid om zaken aangaande het onderwijs te bespreken, staat de deur ook 

open voor problemen van meer persoonlijke aard. Kitty Rolf heeft dinsdag, woensdag en 

donderdag spreekuur van 10.30-12.00 en 13.30-14.30 uur. Afspraken voor het spreekuur 

(een kwartier per persoon) kunnen gemaakt worden via het secretariaat van Klinische 

Psychologie (020-525.6810 of per e-mail: kpsecretariaat-fmg@uva.nl). 

4.7 Contactgegevens secretariaat, coördinatoren KP 

Secretariaat: 

Herman Vinckers 5.07 525.6810 H.H.Vinckers@uva.nl 


kpsecretariaat-fmg@uva.nl 

Mentoraat/studieadviseur: 

Drs. Kitty Rolf 5.05 525.6820 C.R.Rolf@uva.nl 

Spreekuren: di-wo-do 10.30-12.00 en 13.30-14.30 uur 

Afspraken verlopen via het secretariaat (telefonisch of per e-mail). 


Dr. Mark Spiering 5.04 525.6816 M.Spiering@uva.nl 

Stagecoördinator: 

Drs. Emily Brugman 5.22 525.6825 E.Brugman@uva.nl 

Volgens afspraak via secretariaat. 

Stageadviseur: 

Jeninke de Jong, M.Sc. 5.22 525.6824 J.M.deJong@uva.nl 

Volgens afspraak via het secretariaat en inloopspreekuur do 11.00-12.00 uur (voor uitzonderingen 

hierop zie Blackboard). 

Stagesecretariaat: 


Masterthesecoördinator: 

Dr. Arnold van Emmerik 5.10 525.8604 A.A.P.vanEmmerik@uva.nl 

Websites: 

http://www.fmg.uva.nl/clinicalpsychology (onderzoek) 

http://www.student.uva.nl/psy (onderwijs) 


Prof. dr. Merel Kindt 

Voor contactgegevens van de docenten van Klinische Psychologie en een overzicht van 

hun interessegebieden: zie Hoofdstuk 10. 


kunnen worden binnen de specialisatie Klinische Psychologie.

Masteronderdelen, Klinische Psychologie 


Punten 3 ec 

SIS-code 7204STBK3Y 

Plaats in het rooster Semester 1, blok 1 en 2, semester 2, blok 1 en 2 

Toelatingsvoorwaarden Practicum klinische psychodiagnostiek, Psychologische interventies 

2 + aangenomen voor een stageplek. Voor studenten van de 

mastertrack Klinisch Forensische Psychologie: 1) Stoornissen en 

delictgedrag: Assessment en risicotaxatie en 2) Stoornissen en 

delictgedrag: Behandeling + aangenomen voor een stageplek. 

Inlichtingen drs. E. Brugman 

Inhoud 

In werkgroepen bespreken studenten stagegerelateerde thema’s onder leiding van een 

docent. Voorts worden er presentaties gegeven over ethisch-juridische kwesties, geïllustreerd 

met voorbeelden uit de eigen stagepraktijk. In gastcolleges wordt ingegaan op de 

beroepscode voor psychologen en op relevante wetgeving voor de omgang met cliënten/ 

patiënten. 

Leerdoelen 

Inzicht en oefening in de overdracht van wetenschappelijke kennis naar de praktijk. Inzicht 

verkrijgen in de sociale kaart/organisatie van de GGZ en in de overeenkomsten en 

verschillen van werkzaamheden van klinisch psychologen in diverse instellingen. Kennis 

van de beroepscode voor psychologen en relevante wetgeving voor de omgang met cliënten, 

inzicht in ethische aspecten. 

Onderwijsvorm 

Zes maandelijkse werkgroepen en twee gastcolleges over ethische en juridische aspecten. 

Bij lange stages (10-12 maanden) die starten in het eerste semester, vinden de werkgroepen 

verspreid over het studiejaar plaats. 

Toetsvorm 

Voor beide onderdelen geldt: verplichte aanwezigheid. Actieve inbreng en presentaties bij 

werkgroepen. 

Aanmelden 

Zodra je een stageplek gevonden hebt, dien je dit direct per mail door te geven aan de 

stageadviseur Jeninke de Jong. Zij informeert je vervolgens over de inschrijvingsprocedure 

voor de collectieve stagebijeenkomsten. Apart aanmelden voor de gastcolleges is niet 

nodig. Aanmelden gaat ook niet via SIS. 


• Soudijn, K. A. (2007). Ethische codes voor psychologen. Amsterdam: Uitgeverij 

Nieuwezijds. ISBN 9789057122583 (€21,95 - ± 53 blz.). 

• Aanvullende artikelen, die ter beschikking worden gesteld in de eerste werkgroep 

(± 87 blz.). 


Afhankelijk van de start en de duur van je stage word je ingedeeld in een werkgroep. De 

werkgroepen starten in september en in februari/maart (voor de mastertrack Klinisch 

Forensische Psychologie is dit november en februari). De bijeenkomsten zijn van 9-12 uur 

413

Masteronderdelen, Klinische Psychologie Masteronderdelen, Klinische Psychologie 

of van 10-13 uur. Ze kunnen onder stagetijd vallen. In het semester dat je met de bijeenkomsten 

start, volg je ook de twee gastcolleges: 

Semester 1 

Do. 01-11-2012 15.00-17.00 uur zaal M1.01 

Do. 06-12-2012 

Semester 2 

15.00-17.00 uur zaal M1.01 

Do. 18-04-2013 15.00-17.00 uur zaal M1.02 

Do. 06-06-2013 


15.00-17.00 uur zaal M1.02 

Met het volgen van de collectieve stagebijeenkomsten wordt tevens voldaan aan de GZeisen 

op het gebied van de juridische aspecten van de hulpverlening en de organisatie van 

de gezondheidszorg. Studenten van de mastertrack Klinisch Forensische Psychologie zullen, 

indien mogelijk, zoveel mogelijk samen in groepen worden geplaatst. 

Klinische Praktijkstage 


Punten De klinische praktijkstage bestaat uit drie onderdelen: stage, 

collectieve stagebijeenkomsten en casuïstiek voor de BAPD. Aan 

deze drie onderdelen samen worden minimaal 24 ec en maximaal 

30 ec besteed. Om af te kunnen studeren is 24 ec 

voldoende. 

SIS-code 7204MSKPXY 

SIS-code Collectieve stagebijeenkomsten 7204STBK3Y 

SIS-code Casus: 7204STCK4Y (voor de richtlijnen zie de Afstudeerbrochure). 

Plaats in het rooster Gedurende het hele jaar, meestal vanaf aug./sept. of febr./mrt. 

Voor studenten van de mastertrack Klinisch Forensische Psychologie 

zijn de startdata meestal nov. en febr. 

Toelatingsvoorwaarden Bachelor in de specialisatie KP afgerond, incl. Testconstructie. 

Tevens de mastercursussen Psychologische interventies 2 en 

Practicum klinische psychodiagnostiek afgerond. Voor studenten 

van de mastertrack Klinisch Forensische Psychologie zijn dit de 

twee mastercursussen: 1) Stoornissen en delictgedrag: Assessment 

en risicotaxatie en 2) Stoornissen en delictgedrag: Behandeling. 

Docent/Inlichtingen drs. E. Brugman en J. de Jong, M.Sc. 

Inhoud 

Alle informatie is beschikbaar in de Afstudeerbrochure, verkrijgbaar via het secretariaat 

of te downloaden via Blackboard. Na afronding van de stage is de student in staat om 

onder supervisie psychodiagnostiek uit te voeren bij diverse problematiek. Tevens heeft 

de student kennisgemaakt met behandeling en begeleiding bij diverse vraagstellingen. De 

student is in staat om te reflecteren op het eigen handelen en professioneel om te gaan met 

collega’s, cliënten en hun systeem. 


principe voldaan moet zijn. De onderdelen met een sterretje (*) ervoor zijn optioneel. 

Diagnostiek: 

• Aan het eind van de stage heeft de stagiair ervaring opgedaan op het gebied 

van diagnostiek. De stagiair heeft meerdere intakegesprekken bijgewoond en/of 

zelfstandig afgenomen (zij het onder supervisie vanuit de instelling) en gezorgd voor 

de verslaglegging hiervan. Daarnaast heeft de stagiair psychologische onderzoeken 

bijgewoond en/of afgenomen, bij voorkeur uitmondend in tenminste drie zelfstandig 

(onder supervisie) uitgevoerde diagnostische casussen, inclusief verslaglegging conform 

de NIP-richtlijnen voor het behalen van de BAPD. 

Indicatiestelling: 

• Tijdens de stage heeft de student kennis opgedaan van de voor de instelling relevante 

sociale kaart van de (G)GZ in de volle breedte. De student is op de hoogte van 

verwijsmogelijkheden binnen en buiten de instelling. 

• De student is in staat bij multidisciplinair overleg de problematiek van de cliënt 

duidelijk te verwoorden en de indicatie te verantwoorden en beargumenteren. 

• De student weet welke behandelindicaties op het terrein van de psycholoog liggen. 

* De student is in staat aan de cliënt danwel het cliëntsysteem de indicatie toe te lichten 


414 415


Behandeling en interventie: 

• Aan het eind van de stage heeft de stagiair ervaring opgedaan met diverse gespreks- en 

motivatietechnieken. 

• Aan het eind van de stage heeft de stagiair kennis van de praktijk van minimaal drie 

interventietechnieken (bijvoorbeeld CGT, IPT, EMDR, systeemtherapie), individueel 

of in groepsverband. 

* De stagiair heeft zelfstandig, maar onder supervisie, praktijkervaring opgedaan met 

minimaal één vorm van therapeutische interventie. Dat wil zeggen: minimaal één vorm 

van interventie bij drie verschillende cliënten, dan wel drie vormen van interventie bij 

één cliënt. 

Leerdoelen 


indicatiestelling en begeleiding en behandeling van cliënten met psychische 

problematiek. Tevens het aanleren van een professionele houding. De stage stelt de student 

in staat te voldoen aan de vooropleidingseisen voor de GZ-opleiding (zie hoofdstuk 

4). 

Onderwijsvorm 

• Supervisie op de stageplek en van een docent van de programmagroep Klinische 

Psychologie. 

• Collectieve stagebijeenkomsten (dit onderdeel is apart beschreven). 

• Beoordeling van en feedback op de casusverslagen door een docent van de 


Toetsvorm 

Eindbeoordeling wordt gedaan door de UvA-supervisor op basis van de gevoerde begeleidingsgesprekken, 

het stageverslag, de inbreng bij de collectieve stagebijeenkomsten, het 

eindevaluatieformulier (door de instellingssupervisor ingevuld) en overleg met de instellingssupervisor. 

Er zijn richtlijnen opgesteld voor het stageverslag. Deze staan beschreven 

in de Afstudeerbrochure. 

Afronding 


stageverslag goedgekeurd is en dat het eindgesprek met de UvA-supervisor heeft plaatsgevonden. 

Indien na drie maanden de stage niet formeel is afgerond, wordt een NAV 

(niet aan voorwaarden voldaan) uitgeschreven. Als je de stage onverhoopt niet afrondt 

en een tweede praktijkstage wenst te starten, dien je als regel eerst een reflectieverslag te 

schrijven. 


Zodra je een stageplek hebt gevonden, dien je dit direct per mail door te geven aan de stageadviseur 

Jeninke de Jong. Zij informeert je vervolgens over de inschrijvingsprocedure 

voor de collectieve stagebijeenkomsten. 

Voor studenten van de mastertrack Klinisch Forensische Psychologie zijn stages gereserveerd 

binnen de forensische zorg, zoals stages in penitentiaire inrichtingen en forensische 

poliklinieken. 

Masterthese Klinische Psychologie 

Punten 18-24 ec (N.B. 18 is standaard; meer ec met een maximum tot 

24 moeten apart worden aangevraagd) 

SIS-code 7204MWKPXY 

Plaats in het rooster Gedurende het hele jaar (N.B. koppeling van studenten aan 

docenten vindt plaats aan het begin van elk semester) 

Toelatingsvoorwaarden Bachelor Klinische Psychologie 

Docenten Alle gepromoveerde docenten 

Inhoud 

Alle informatie is beschikbaar in de Afstudeerbrochure, verkrijgbaar via het secretariaat 

of te downloaden via Blackboard. In een masterthese verricht men een (relatief) zelfstandig 

onderzoek, waarin de zelfstandigheid tot uiting komt in de opzet, uitvoering, analyse 

en rapportage. De eerste fase van de masterthese bestaat uit het schrijven van het mastertheseonderzoeksvoorstel. 

Het mastertheseonderzoeksvoorstel wordt, na goedkeuring 

door de begeleider, ingediend via een standaardformulier bij de masterthesecoördinator 

voor goedkeuring door de masterthesecommissie. Als het mastertheseonderzoeksvoorstel 

is goedgekeurd, kan het eigenlijke onderzoek beginnen. 

Onderwijsvorm 



(b) verdieping in de literatuur om op de hoogte te raken van het onderwerp; 

(c) het bedenken van een onderzoeksopzet; d) het schrijven van een mastertheseonderzoeksvoorstel; 

(e) het verzamelen en analyseren van de data; (f) de verslaglegging; en 

(g) de openbare presentatie. Daarnaast dienen tien colloquia te worden bijgewoond, zie 

hoofdstuk 6 voor meer informatie. 

Beoordeling 





de begeleider en de masterthesecoördinator van de specialisatie, kan de masterthese een 

omvang van 24 ec hebben. De masterthese is formeel opgesplitst in mastertheseonderzoeksvoorstel 

(4 ec) en mastertheseonderzoek (14 ec). Het mastertheseonderzoeksvoorstel 

moet gereed zijn binnen maximaal vijf weken na aanvang. 

De masterthese (inclusief schrijven mastertheseonderzoeksvoorstel) wordt uitgevoerd in 

een tijdsbestek van minimaal 12 weken (fulltime) en maximaal 24 weken (halftime). Het 

verloop van de masterthese laat zich doorgaans echter niet heel nauwkeurig plannen; het 

is verstandig rekening te houden met enkele weken uitloop voor geval van nood. 


Deze afspraken worden vastgelegd in een masterthesecontract, waarin student en 

begeleider zich committeren aan een bepaalde planning en inspanning (het masterthesecontract 

bevat o.m. de aanvangsdatum, geplande einddatum, aantal ec, en door wie en op 

welke wijze de begeleiding verzorgd wordt). De inhoud van het voorgenomen onderzoek 

en een nader uitgewerkte planning (waaruit de haalbaarheid moet blijken) maken deel uit 

van het mastertheseonderzoeksvoorstel.Meer informatie over de masterthese is te vinden 

in hoofdstuk 6 van deze studiegids en in de Afstudeerbrochure. Daarnaast is een handleiding 

voor de masterthese te vinden op Blackboard. 

416 417


Practicum klinische psychodiagnostiek 

Punten 6 ec 

SIS-code 7204MK17XY 


Toelatingsvoorwaarden Bachelor Psychologie, specialisatie Klinische Psychologie 

Docenten prof. dr. J.H. Kamphuis, dr. A. Noordhof, drs. L. Boyette 

Inlichtingen dr. A. Noordhof 

Inhoud 

In dit practicum staat het daadwerkelijk oefenen met het hypothesegestuurde, scientist 

practitioner model van diagnostiek centraal. Het doel is om op basis van interviews, 

observaties en testresultaten te komen tot een individuele casusformulering waar een 

behandelplan op kan aansluiten. Er wordt geoefend met afname en interpretatie van 

gestructureerde diagnostische interviews, alsmede de interpretatie van gestandaardiseerde 

zelfrapportagetests op het gebied van persoonlijkheid (bv. MMPI-2, Big Five) en 

klachten. Tevens wordt een oriëntatie geboden op veelgebruikte performance-based tests 

(zgn. projectieven). De hoorcolleges bereiden voor op de vaardigheidstrainingen en/of 

agenderen belangrijke wetenschappelijke issues, bijvoorbeeld indicatiestelling, het klinisch 

nut van diagnostiek, recente instrumentontwikkeling (MMPI-RF) of innovatieve 

ontwikkelingen in de diagnostiek (bv. therapeutic assessment). De diagnostische cyclus 

wordt aan de hand van causuïstiek doorlopen en speciale aandacht wordt besteed aan 

effectieve feedback en rapportage. 

Onderwijsvorm 

Literatuurstudie, hoorcolleges en vaardigheidstrainingen (o.a. rollenspelen en testafname) 

met inleidingen van de docent. Per week is het contactonderwijs gemiddeld 5 uur. 

Daarnaast worden de studenten geacht zelfstandig in subgroepen aan het casusmateriaal 

te werken (ongeveer 6 uur); men dient ongeveer 9 uur per week te reserveren voor het 

bestuderen van literatuur en het maken van opdrachten. Hoorcolleges op de maandag. 

Vaardigheidstrainingen worden gegeven in drie groepen op verschillende dagen. Nadat 

je geplaatst bent kun je door middel van een antwoordstrook die bij de plaatsingsmail 

zit, je voorkeur aangeven voor een van de volgende dagen: dinsdag, donderdag of vrijdag. 

Toetsvorm 

De toetsing bestaat uit een combinatie van (in principe wekelijkse) schriftelijke toetsen, 

en groeps- en individuele opdrachten. Meer informatie hierover staat in de cursusmap die 

een week voor aanvang van de cursus beschikbaar is. Aanwezigheid bij de hoorcolleges en 

de vaardigheidstraining is verplicht om te kunnen slagen voor de cursus. Het eindcijfer 

wordt berekend op basis van het tentamen (50%) en het eindverslag (50%); deze onderdelen 

moeten beide voldoende zijn. 


Een week voor aanvang van de cursus is een cursusmap met daarin opgenomen een reader 

te koop bij de VSPA-boekenbalie, waarin alle informatie is te vinden over de literatuur 

(± 600 pagina’s), onderwijstijden, toetsing en organisatie. 



Ma. 10-09-2012 09.00-11.00 uur zaal INIT auditorium 2 

Ma. 17-09-2012 t/m 08-10-2012 11.00-13.00 uur zaal INIT auditorium 2 

Di. 04-09-2012 t/m 16-10-2012 13.00-17.00 uur zaal GS01A (werkgroep 1) 





Wo. 06-02-2013 t/m 20-03-2013 13.00-17.00 uur zaal GS01A (werkgroep 1) 

Do. 07-02-2013 t/m 21-03-2013 

Toetsdata 


13.00-17.00 uur zaal JK1.83(werkgroep 2) 

Vr. 26-10-2012 10.00-12.00 uur 


Do. 28-03-2013 


10.00-12.00 uur 


418 419


Punten 

Psychologische interventies 2: 

variant angststoornissen en depressie 

6 ec 



Toelatingsvoorwaarden Bachelor, specialisatie Klinische Psychologie en Practicum 

klinische psychodiagnostiek 


Docent/Inlichtingen 

Inhoud 

dr. H.J. Conradi 

Doelen van de cursus zijn de verdieping in de theoretische achtergrond van psychologische 

interventies en het verwerven van basisvaardigheden voor de toepassing van deze 

theorie in de praktijk. In de te bestuderen literatuur en in de onderwijsvorm ligt de nadruk 

op de praktische toepassing. 

In het basisdeel (week 1 t/m 5) komen belangrijke empirically supported therapies aan 

bod, onder andere exposure in vivo, interoceptieve exposure, relaxatietraining, gedragsactivatie, 

gedragexperimenten, sociale vaardigheidstraining en cognitieve therapie. 

In het specialisatiedeel (week 6 t/m 8) is er aandacht voor nieuwe ontwikkelingen op het 

gebied van de behandeling van angststoornissen en depressie (bijv. mindfulness-based 

technieken, metacognitieve therapie, emotion-focused therapy, schema focused therapy). 

Onderwijsvorm 

Discussies naar aanleiding van te bestuderen literatuur, casuïstiek, videomateriaal, registratieopdrachten 

en rollenspelen. 

Toetsvorm 

Gedurende de cursus opdrachten (25%) en aan het eind een tentamen (75%). Bij voldoende 

aanwezigheid en inzet kan men deelnemen aan het tentamen. Het tentamen zal bestaan 

uit de collegestof en een aantal open vragen over de literatuur. Voor een voldoende 

eindcijfer voor de cursus moeten alle deelproducten voldoende zijn. Let op: verplichte 

aanwezigheid. Indien men afwezig is bij de eerste bijeenkomst zal de plaats aan iemand 

op de wachtlijst worden vergeven. 


• Literatuur (± 500 blz.) wordt later bekendgemaakt. 

Op Blackboard zal staan welke stof men voor de eerste bijeenkomst dient te bestuderen. 




Wo. 31-10-2012 t/m 19-12-2012 


09.00-12.00 uur zaal JKB.18 

Wo. 03-04-2013 t/m 29-05-2013 13.00-15.00 uur zaal GS01A 

N.B.: eenmalig les op di. 07-05-13 13.00-15.00 uur zaal JKB.54 


N.B.: eenmalig les op wo. 08-05-13 

Toetsdata 

10.00-13.00 uur zaal JKB.54 

Do. 10-01-2013 12.00-15.00 uur 

Do. 06-06-2013 10.00-13.00 uur 



variant ervaringsgerichte therapie voor depressie en hechtingsproblematiek 

Punten 6 ec 




klinische psychodiagnostiek 


Docent/Inlichtingen dr. H.J. Conradi 

Inhoud 





In het basisdeel (week 1 t/m 5) komen belangrijke Empirically Supported Therapies aan 


gedragsexperimenten, sociale vaardigheidstraining en cognitieve therapie. 

In het specialisatiedeel (week 6 t/m 8) staan therapieën centraal die als aangrijpingspunt 

de emotie en de ervaring hebben. We staan stil bij mindfulnesstechnieken (Kabat-Zinn, 

Teasdale en Segal), Emotion Focused Therapy voor individuele cliënten (Greenberg) 

en voor paren met relatieproblemen (Johnson), en ten slotte Schema Focused Therapy 

(Young). Het gaat bij deze ervaringsgerichte therapieën om chronische problemen zoals 

depressie en onveilige hechting. Aan hechting en depressie wordt daarom extra tijd besteed. 

Na de aandacht in de basismodule voor de cognitieve gedragstherapie waarin cognitie 

en gedrag als aangrijpingspunten behandeld worden, maakt de focus op emotie en 

ervaring in deze specialisatie de cirkel rond. 

Onderwijsvorm 



Toetsvorm 













Wo. 31-10-2012 t/m 19-12-2012 14.00-17.00 uur wordt later bekend gemaakt 




420 421


Wo. 08-05-2012 t/m 29-05-2013 

Toetsdata 

10.00-13.00 uur wordt later bekend gemaakt 

Do. 10-01-2013 12.00-15.00 uur 

Do. 06-06-2013 10.00-13.00 uur 



variant medische psychologie 

Punten 6 ec 



Toelatingsvoorwaarden Bachelor, specialisatie Klinische Psychologie, Somatoforme stoornissen 

en Practicum Klinische Psychodiagnostiek 


Docent/Inlichtingen dr. G.M. de Boo 

Inhoud 





In het basisdeel (week 1 t/m 5) komen belangrijke evidence based interventies aan bod, 

onder andere exposure in vivo, interoceptieve exposure, relaxatietraining, gedragsactivatie, 


In het specialisatiedeel (week 6 t/m 8) zal het accent liggen op de behandeling van psychosomatische 

problemen. Een psycholoog die werkt in een medische setting denkt en 

intervenieert vanuit een biopsychosociaal model. Aan de orde komen aanpassings- en 

verwerkingsproblemen bij chronische aandoeningen, systemische interventies bij neurodegeneratieve 

ziekten, counseling van patiënten die ingrijpende (medische) beslissingen 

moeten nemen. Er wordt aandacht besteed aan behandelrichtlijnen die zijn opgesteld 

door de beroepsvereniging van medisch psychologen, waardoor de student ook inzicht 

krijgt in het multidisciplinaire karakter van het werken in een medische setting. Deze 

specialisatie is uiteraard een goede voorbereiding op een stage in een ziekenhuis en/of 

revalidatiecentrum. 

Onderwijsvorm 



Toetsvorm 











Do. 01-11-2012 t/m 20-12-2012 13.00-15.00 uur zaal JKB.54 

Vr. 02-11-2012 t/m 21-12-2012 09.00-12.00 uur zaal JKB.18 

Toetsdata 

Do. 10-01-2013 12.00-15.00 uur 


422 423



variant persoonlijkheidsstoornissen 

Punten 6 ec 




Klinische Psychodiagnostiek 


Docent dr. N. Morina, dr. A. Bartak 

Inlichtingen dr. N. Morina 

Inhoud 





In het basisdeel (week 1 t/m 5) komen belangrijke Empirically Supported Therapies aan 



In het specialisatiedeel (week 6 t/m 8) is er aandacht voor interventies specifiek gericht 

op de behandeling van persoonlijkheidsproblematiek (b.v. schema focused therapy, mentalization 

based therapy, dialectical behaviour therapy). Deze specialisatie is uiteraard 

een goede voorbereiding op een stage op een afdeling voor persoonlijkheidsstoornissen. 

Onderwijsvorm 

Discussies naar aanleiding van te bestuderen literatuur, casuïstiek, videomateriaal, registratie- 

en reflectieopdrachten en rollenspelen. 

Toetsvorm 














Toetsdata 

Do. 10-01-2013 12.00-15.00 uur 



variant relatie- en gezinstherapie 

Punten 6 ec 




Klinische Psychodiagnostiek 


Docent/Inlichtingen prof. dr. A. Lange, drs. M. Slinger 

Inhoud 

Via literatuurstudie, discussie, rollenspelen, praktisch huiswerk en het observeren van 

dvd’s van therapiezittingen maken de deelnemers kennis met de theorie en praktijk van 

gedragsveranderende relatie- en gezinstherapie en directieve therapie. Leerdoelen: bekend 

worden met begrippen, technieken en vaardigheden van directieve relatie- en gezinstherapie. 

Onderwijsvorm 

Practicum, wekelijks één plenaire zitting van drie uur en een kwartier, en twee huiswerkbijeenkomsten 

van ieder vier uur in huiswerkgroepen. Om in een huiswerkgroep 

ingedeeld te kunnen worden, is het nodig om niet al te veel verplichtingen te hebben 

gedurende de rest van de week. 

Toetsvorm 

Wekelijkse schriftelijke toetsing van de literatuur. Weging eindbeoordeling: participatie 

weegt voor 50% in de totaalscore (de cijfers worden na elke bijeenkomst onafhankelijk 

gegeven door elk van de docenten); de eindpapers worden na afloop door twee docenten 

beoordeeld, weging 35%; de literatuurtoets wordt voor 15% gewogen. De toets moet met 

een voldoende afgerond worden, de overige onderdelen mogen gecompenseerd worden. 


• Lange, A. (2006). Gedragsverandering in gezinnen (8e geheel herziene druk). Groningen: 

Wolters/Noordhoff. ISBN: 9789068905861 (€59,95). 

• Aanvullende literatuurlijst wordt bij eerste zitting uitgedeeld (boek + literatuurlijst 

± 925 blz). 







Het gaat om een tijdsintensief programma. Aanwezigheid bij de eerste bijeenkomst is 

verplicht. Indien men zonder bericht afwezig is, zal de plaats aan iemand op de wachtlijst 

worden gegeven. Lees voor de eerste bijeenkomst de algemene informatie over de cursus, 

die na plaatsing zal worden toegestuurd per mail. 

424 425

426 

Masteronderdelen, Klinische Psychologie 

Wetenschap, pseudowetenschap en controverses in 

de klinische psychologie 

Punten 6 ec 



Toelatingsvoorwaarden Bachelor Psychologie, specialisatie Klinische Psychologie 


Docenten/Inlichtingen dr. S.M. van Well 

Inhoud 

In deze cursus onderwerpen we het wetenschappelijke gehalte van de klinische psychologie 

aan een kritische evaluatie. In een aantal inleidende colleges kijken we naar criteria en 

kenmerken van wetenschap en pseudowetenschap, en bespreken we oorzaken en bronnen 

van pseudowetenschappelijke en niet-wetenschappelijke invloeden in de klinische psychologie. 

Daarbij hebben we ook aandacht voor de invloed van beslissingsheuristieken 

en cognitieve biases op klinische oordelen. In de overige colleges komen specifieke topics 

aan bod die pseudowetenschappelijke invloeden in de klinische psychologie illustreren 

of waarvan de wetenschappelijke status onderwerp is van controverse. De lijst van topics 

is variabel; mogelijke onderwerpen omvatten o.m. leugendetectie, het gebruik van 

projectieve technieken bij diagnose, zin en onzin van gerechtelijke expertises, de effectiviteit 

van psychotherapie: EST’s versus het dodo bird verdict, zin en onzin van behandelprotocollen, 

de mogelijkheid van traumatische repressie en false memory syndrome, 

meervoudige persoonlijkheidsstoornis, voorschrijfrechten voor psychologen, het verband 

tussen prozac en zelfmoord, het aangeleerde karakter van angststoornissen, het nut van 

debriefing, de rol van angst in exposure. 

Leerdoelen 

Kritisch en genuanceerd kunnen denken over het wetenschappelijke gehalte van de klinische 

psychologie; relevante literatuur kunnen vinden, evalueren en integreren om zo een 

gefundeerde mening te vormen; kennis hebben van de bronnen en oorzaken van foutieve 

kennis en beslissingen in de klinische psychologie. 

Onderwijsvorm 

Hoorcolleges, eigen presentaties van studenten, groepsdiscussies, gastcolleges. 

Toetsvorm 

Tentamenopdracht (50%), paper/presentatie/inbreng in groepsdiscussies (50%). Voor alle 

afzonderlijke onderdelen moet een voldoende behaald worden. 


• Handboek (± 200 blz.). 

• Specifieke literatuur ter beschikking gesteld via Blackboard (± 300 blz.). 

• Specifieke literatuur voor paper (± 150 blz.). 



Vr. 08-02-2013 t/m 22-03-2013 11.00-13.00 uur zaal GS01A 


Bijwonen van de hoorcolleges is verplicht. Deze cursus vindt plaats onder voorbehoud 

van voldoende aanmeldingen. 

Onderdelen Research Master, Klinische Psychologie 

How evidence based are psychological treatments? 

Credits 6 ec 

SIS-code 7205RK05XY 




Lecturers Prof. dr. P.M.G.Emmelkamp, dr. K. Meyerbröker, dr. N. Morina 

Information Prof. dr. P.M.G.Emmelkamp 

Summary 

The focus of this course is on the empirical basis of evidence based psychotherapy. The 

scientific status of criteria for evidence based therapies will be discussed. Most formally 

acknowledged evidence based psychotherapies are from cognitive and/or behavioural 

(CBT) origin. The role of theory in the historical course of behavioral and cognitive 

therapy has increased and decreased over the years. Given the current emphasis on empirically 

effective treatments there is a neglect of the empirical theoretical foundations. In 

the CBT literature, there has been a surprising lack of interest for studying mediational 

factors in treatment. In this course we will review the available evidence for the presumed 

theoretical processes. One could argue that there are currently a number of empirically 

well-supported interventions that are in search for a fitting and empirically supported 

theory: We know that such treatments work, but we do not exactly know why. It will 

be argued that progress in psychotherapy in general and CBT in particular is dependent 

upon the synergy between theoretical developments and empirical testing of theories in 

clinical patients. 

Objectives 

The aim of this course is to: 

1) critically review papers on psychotherapy outcome, 

2) critically review the evidence for the proposed causal theoretical mechanisms, and 

3) write a research proposal in the area of psychotherapy. 


Lectures/seminar discussions are obligatory. In case of missing one session an additional 

homework assignment has to be made. 

Assessment 

Weekly assignments and one or two presentations and one elaborate research proposal. 

End evaluation of the course is based on active seminar participation (15%), presentations 

(15%) and final paper (research proposal, 70%). Average weight must be higher than 

5,5. 

Literature 

Relevant papers will be made available via Blackboard. 

Lesson dates 



427

Onderdelen Research Master, Klinische Psychologie Onderdelen Research Master, Klinische Psychologie 

Learning and motivation in psychopathologies 

Credits 6 ec 





Lecturer dr. S. de Wit 

Summary 

It is becoming increasingly clear that fundamental learning and motivation (L&M) processes 

underlie the transition from functional to dysfunctional behaviour in psychopathology. 

The aim of this course is not to provide a complete and detailed survey of all 

possible factors that underlie a given pathology, but rather to examine in depth currently 

popular L&M hypotheses. In this course we will connect recent behavioural research 

(into, for example, prediction error learning, goal-directed action versus automatic habits, 

and incentive salience; in animals as well as humans) and neuroscientific research 

(into, for example, the role of dopamine and cortico-striatal circuitry) to psychopathologies 

(schizophrenia, drug abuse, obesity and obsessive-compulsive disorder). We will 

assess what these pathologies have in common, but also critically examine the differences 

and the limitations of existing L&M theories. This course is useful for students interested 

in pursuing a career in research in the field of behavioural neuroscience of learning/ 

motivation/decision-making, but also for students interested in gaining a deeper understanding 

of the psychological and neural basis of psychopathologies. 

Objectives 

1) Critically review research into L&M as well as disruptions thereof in psychopathologies. 

2) Develop a critical and independent stance and defend this using strong, logical 

argumentation in: written essays, oral presentations and group debates. 

Information 

A week before start of the course a detailed teaching schedule and literature will be available 

on Blackboard. 

Teaching format and assessment 

There will be one lecture each week plus one meeting during which students will give 

presentations and/or have group debates. Attendance is required. You will also be given 

take-home assignments (e.g., reading scientific articles / writing an essay / preparing an 

oral presentation / preparing for a group debate / preparing for two interim mini-examinations). 

Average weight must be higher than 5,5. 

Literature 

A list with relevant scientific articles will be made available on Blackboard each week. 

You will also be asked to conduct your own literature research. 

Lesson dates 

Tue. 30-10-2012 through 18-12-2012 09.00-11.00 hrs. room JKB.88 

Fri. 02-11-2012 through 21-12-2012 11.00-13.00 hrs. room JKB.22 


This class has been programmed according to a half time schedule, and has a workload 

of 20 hours a week. 

Psychophysiology of stress, anxiety and depression 

Credits 6 ec 



Prerequisites Bachelor of Psychology, the course “Psychophysiological Experimentation” 

(MP17) is recommended but not mandatory 


Lecturer/Information dr. J.A. Bosch 

Summary and objectives 

This course aims to provide theoretical knowledge and practical skills regarding the application 

of psychophysiology in the areas of stress research and psychophathology. A didactic 

assumption underlying this course is that critical evaluation of psychophysiological 

theories and their supporting data requires detailed knowledge of human physiology 

and their corresponding measurement strategies. Much attention will be devoted to the 

determinants and consequences of activation of the autonomic nervous system, as well as 

key endocrine systems such as the Hypothalamic Pituitary Axis. Most physiological assessment 

methods are designed to capture activity within these neuro-endocrine systems 

by assessing their effects on various target organs. Examples of such target organs are the 

cardiovascular system, the skin, the ocular system, the skeletomotor system, the saliva 

glands, and the immune system. At the end of this course you will be able provide detailed 

answers to broad questions like: What are the effects of stress, anxiety and depression 

on human biology? Can these physiological perturbations, in turn, affect cognitive and 

affective processes relevant to psychophathology? You will also have thoroughly familiarized 

yourself with guiding theories and concepts in this field, and have gained hands-on 

experience with applying various physiological assessment methods in the context of experimental 

paradigms such as the Trier Social Stress test (TSST) and fear conditioning.. 


Lectures will be alternated with practical seminars, and assignments (e.g., providing a 

methodological critique of a research paper, developing a study protocol on the basis 

of information provided in a methods section, formulating operationalizations to test a 

theory). 

Assessment 

Assignments (50%) and written exam (50%). Average weight must be higher than 5,5. 

Literature 

Literature will be announced at the start of the course. 

Lesson dates 

Wed. 31-10-2012 through 19-12-2012 09.00-11.00 hrs. room GS01A 

Thu. 01-11-2012 through 20-12-2012 09.00-11.00 hrs. room JK1.83 


This class has been programmed according to the half-time schedule, and has a workload 

of 20 hours a week. Blackboard is used for downloading the literature, distributing and 

uploading assignments, and so on. 

428 429

Mastertrack, Klinische Forensische Psychologie 

5. Klinisch Forensische Psychologie 


De track Klinisch Forensische Psychologie is in principe toegankelijk voor studenten 

met een afgerond bachelordiploma psychologie waarin ten minste een jaar specialistisch 

onderwijs is opgenomen op het gebied van de Klinische Psychologie of Klinische Neuropsychologie. 

In verband met het beperkte aantal stageplaatsen en de speciale eisen die aan het werken 

in de forensische psychologie verbonden zijn, vindt een selectie (max. 20 studenten) 

plaats. Bij de selectie worden de volgende aspecten in rekening gebracht: 

- afgerond bachelordiploma psychologie met een jaar specialistisch onderwijs op het 

gebied van de Klinische Psychologie of Klinische Neuropsychologie (N.B.: het is niet 

noodzakelijk dat de bachelor is afgerond op het moment van de selectie; de bachelor 

moet wel bij aanvang van de master behaald zijn, dus uiterlijk 31 augustus), 

- bewezen academische kwaliteit (zoals kan blijken uit de cijferlijst) 

- goede klinische vaardigheden 

- ervaring met de forensische populatie (bijvoorbeeld als vrijwilliger, via onderzoek en/ 

of stage) 

- kennis van en affiniteit met het forensische veld (bijvoorbeeld via keuzevakken, via 

onderzoek en/of stage) 

- een nuchtere blik, kritisch denkvermogen 

Het intensieve karakter van de eenjarige track vraagt veel van de studenten. Alle bijeenkomsten 

zijn verplicht, het tempo ligt hoog en er is geen mogelijkheid tot uitloop. Het 

programma is dan ook alleen haalbaar voor studenten die fulltime beschikbaar zijn. 

De stage brengt de studenten in contact met forensisch-psychiatrische patiënten, dan 

wel verdachten van misdrijven die voor assessment in aanmerking komen. De studenten 

moeten stevig in hun schoenen staan, en ook in staat zijn de persoon los te zien van 

het delict. Daarnaast moeten de studenten over een behoorlijke emotionele veerkracht 

beschikken, daar ze geconfronteerd kunnen worden met gedetailleerde informatie over 

ernstige delicten. Studenten kiezen voor een stageplaats, maar de uiteindelijke toekenning 

gebeurt door de instelling middels een sollicitatieprocedure. 

Om per september 2013 met deze mastertrack te starten, moet voor 1 april 2013 een toelatingsverzoek 

zijn ontvangen door de selectiecommissie. Een toelatingsverzoek kan uitsluitend 

schriftelijk worden ingediend en bevat: 

- een volledig ingevuld aanmeldingsformulier (zie http://studeren.uva.nl/msc-klinischeforensische-psychologie, 

onder Toelating en aanmelding), 

- een overzicht van behaalde resultaten in het bachelorprogramma (officieel overzicht 

van het Onderwijsinstituut), 

- een kort curriculum vitae. 

Uiterlijk 1 mei ontvangt iedereen die zich heeft aangemeld bericht. 

Zie voor verdere informatie: http://www.student.uva.nl/psy/, de masterfase. 

5.2 Doelstelling mastertrack Klinisch Forensische Psychologie 

De mastertrack Klinisch Forensische Psychologie beoogt specialistisch onderwijs te bieden 

over het ontstaan, het vaststellen en het voorspellen van delict(-gerelateerd) gedrag 

(met name gewelddadige en seksuele delicten). De mastertrack is organisatorisch ondergebracht 

bij de programmagroep Klinische Psychologie en heeft een klinisch psychologische 

focus. 


Enkele voorbeelden van functies waarin je als afgestudeerde in de track Klinisch Forensische 

Psychologie terecht kunt komen: 

• forensisch psycholoog bij de Reclassering Nederland; 

431

432 

Mastertrack, Klinische Forensische Psychologie 

• forensisch psycholoog in een TBS-kliniek; 

• onderzoeker op het gebied van forensische psychologie. 

5.4 Inrichting mastertrack Klinisch Forensische Psychologie 

De master is breed van opzet, waarbij de samenwerking met het veld wordt gezocht. Zo 

wordt samengewerkt met de grootste instelling voor ambulante forensisch-psychiatrische 

behandeling in Nederland (De Waag), en het Nederlands Instituut voor Forensische 

Psychiatrie en Psychologie (NIFP, waaronder het Pieter Baan Centrum valt). Deze organisaties 

bieden mogelijkheden voor afstudeeronderzoek en stage. Na afronding van 

deze track voldoet men aan de vooropleidingseisen voor de GZ-opleiding en voor de 

Basisaantekening Psychodiagnostiek (BAPD), mits men tijdens de stage drie casussen 

heeft afgerond. 

De master bestaat uit: 

• twee vakken (2 x 6 ec = 12 ec); 

• een masterthese (18 ec); 

• een klinisch-forensische stage (30 ec, inclusief casussen en collectieve 

stagebijeenkomsten). 

De vakken betreffen: 

1. Stoornissen en delictgedrag: Assessment en risicotaxatie (6 ec) 

Assessment in de forensische sector is onder te verdelen in diagnostiek en risicotaxatie. 

De diagnostiek van relevante klinisch psychologische stoornissen (zoals borderline, psychopathie) 

en de mogelijkheden en beperkingen van diagnostiek komen aan bod. Gezien 

de aard van de context van de assessment wordt de nodige aandacht besteed aan liegen 

en veinzen. Tenslotte is risicotaxatie een erg belangrijk onderdeel van de forensische psychologie, 

en een zorgvuldige selectie van instrumenten om het risico van recidive te voorspellen 

zal dan ook de revue passeren. Het vak bestaat uit werkcolleges, werkgroepen, 

huiswerkopdrachten en literatuurstudie; het wordt afgesloten met een tentamen. 

2.Stoornissen en delictgedrag: Behandeling (6 ec) 

In dit vak komt een aantal behandelvormen aan de orde die belangrijk zijn in het forensisch 

veld. Centraal daarbij staan de ‘what works principes’ in de vorm van het zogenaamde 

Risk Need Responsivity Model. Er wordt dan ook vertrokken vanuit de bekende 

cognitieve gedragstherapie. Er worden veel praktijkoefeningen gedaan onder begeleiding 

van ervaren therapeuten. Het vak bestaat uit werkcolleges, werkgroepen, huiswerkopdrachten 

en literatuurstudie; het wordt afgesloten met een tentamen. 

De mastherthese kan bij forensische instellingen waar klinisch-forensische psychologen 

werkzaam zijn, maar ook aan de Universiteit van Amsterdam zelf gedaan worden. 

Om het mogelijk te maken dit uitvoerige programma ook daadwerkelijk in een jaar af te 

ronden, is gekozen voor een tweefasenopzet. In semester 1, blok 1 worden de vakken Assessment 

en Behandeling doorlopen en wordt een aanvang genomen met de masterthese. 

In semester 1, blok 2 begint de klinisch-forensische stage. In semester 2 valt de rest van de 

klinisch-forensische stage en de afronding van de masterthese. Al met al vormt het geheel 

een bijzonder pittig programma, maar deze mastertrack biedt de studenten dan ook de 

basiskennis om in te stromen in het gehele forensisch psychiatrische veld, zowel in de 

richting van onderzoek als diagnostiek of behandeling. 


kunnen worden binnen de track Klinisch Forensische Psychologie.

Onderdelen Mastertrack, Klinisch Forensische Psychologie 

Klinisch Forensische Psychologie: 

Stoornissen en delictgedrag: Assessment en risicotaxatie 

Punten 6 ec 



Toelatingsvoorwaarden alleen toegankelijk voor studenten die zijn toegelaten tot de 

mastertrack Klinisch Forensische Psychologie, selectie in het 

voorjaar van het voorafgaande collegejaar 


Docent/Inlichtingen dr. B.J. Verschuere 

Inhoud 

Assessment in de forensische sector is onder te verdelen in diagnostiek en risicotaxatie. 

De diagnostiek van relevante klinisch psychologische stoornissen (zoals borderline en 

psychopathie), en de mogelijkheden en beperkingen van diagnostiek komen aan bod. 

Gezien de aard van de context van de assessment wordt de nodige aandacht besteed aan 

liegen en veinzen. Tenslotte is risicotaxatie een erg belangrijk onderdeel van de forensische 

psychologie, en een zorgvuldige selectie van instrumenten om het risico van recidive 

te voorspellen zal dan ook de revue passeren. 

Onderwijsvorm 

Acht weken, twee colleges per week. 

Toetsvorm 

Individuele opdracht diagnostiek (10%), groepsopdracht (20%) en een schriftelijk tentamen: 

essayvragen (70%). 


Reader (± 500 blz.) met per college 1-2 artikelen en/of boekhoofdstukken. 




Toetsdatum 

Di. 23-10-2012 13.00-15.00 uur 


Alleen toegankelijk voor studenten die zijn toegelaten tot de mastertrack Klinisch Forensische 

Psychologie, selectie in het voorjaar van het voorafgaande collegejaar. 

433

434 

Onderdelen Mastertrack, Klinisch Forensische Psychologie 

Klinisch Forensische Psychologie 

Stoornissen en delictgedrag: Behandeling 

Punten 6 ec 



Toelatingsvoorwaarden alleen toegankelijk voor studenten die zijn toegelaten tot de 

mastertrack Klinisch Forensische Psychologie, selectie in het 

voorjaar van het voorafgaande collegejaar 


Docent/Inlichtingen drs. F.L. Kraanen 

Inhoud 

Doelen van deze cursus zijn het opdoen van theoretische kennis van psychologische interventies 

die worden toegepast binnen het forensisch werkveld en het verwerven van 

vaardigheden om deze interventies toe te kunnen passen in de praktijk. In het basisdeel 

van de cursus (week 1 t/m 3) wordt aandacht besteed aan cognitieve gedragstherapie en 

motiverende gespreksvoering, aangezien kennis en beheersing van beide noodzakelijk 

is voor het behandelen van cliënten binnen de forensische zorg, zoals forensisch psychiatrische 

poliklinieken, penitentiaire inrichtingen en TBS-instellingen. In het specialisatiedeel 

(week 4 t/m 7) wordt er aandacht besteed aan het behandelen van plegers 

van verschillende specifieke delicten, zoals plegers van zedendelicten en partnergeweld, 

alsook aan interventies gericht op risicofactoren die in relatie staan tot delictgedrag, zoals 

middelenafhankelijkheid en persoonlijkheidsstoornissen. 

Onderwijsvorm 

Het onderwijs bestaat uit het volgen van hoorcolleges waarbinnen veel aandacht is voor 

casuïstiek en er veel videomateriaal wordt vertoond. Daarnaast wordt gebruikgemaakt 

van rollenspelen en wordt er een viertal opdrachten uitgevoerd waarbij het eigen functioneren 

in de rol als behandelaar en het reflecteren daarop centraal staat. Aanwezigheid bij 

de bijeenkomsten is verplicht. 

Toetsvorm 

Het eindcijfer voor de cursus wordt bepaald aan de hand van de cijfers die behaald zijn 

voor de gemaakte opdrachten (30%) en het tentamen (70%). 


Studiemateriaal zal bestaan uit een selectie van boekhoofdstukken en wetenschappelijke 

artikelen (± 650 blz.). Voordat de cursus start, zal een deel bekendgemaakt worden via 

Blackboard. In de loop van de cursus wordt op Blackboard vermeld welke aanvullende 

literatuur er voor elk college bestudeerd dient te worden. 




Toetsdatum 

Vr. 26-10-2012 13.00-15.00 uur 


Alleen toegankelijk voor studenten die zijn toegelaten tot de mastertrack Klinisch Forensische 

Psychologie, selectie in het voorjaar van het voorafgaande collegejaar.

Researchmaster Psychologie, Algemene Informatie 

Hoofdstuk 9 

Research Masters: 

Psychology 

Brain & Cognitive Sciences

1. Inleiding 

Researchmaster Psychologie, Algemene Informatie Researchmaster Psychologie, Algemene Informatie 

Binnen Psychologie kan men na het behalen van een bachelordiploma tussen de volgende 

masterprogramma’s kiezen: 

1. Aansluitmaster Psychologie 

2. Aansluitmaster Gezondheidszorgpsychologie 

Beide masterprogramma’s worden in de voorgaande hoofdstukken uitgebreid belicht. 

Buiten de aansluitprogramma’s kan men ook kiezen voor een Research Master programma. 

De opleiding Psychologie kent een eigen Research Master en een interdisciplinaire 

Research Master waarin ze participeert: 

3. Selectieve Research Master Psychology 

4. Selectieve Research Master Brain and Cognitive Sciences. 

In dit hoofdstuk worden beide masterprogramma’s kort toegelicht. Beide masters kennen 

ook een eigen studiegids. Meer informatie kan bovendien gevonden worden op de 

volgende websites: 

www.studeren.uva.nl/msc-psychology/ 

www.student.uva.nl/msc-psychology/ 

www.studeren.uva.nl/ma-cogn 

www.csca.nl 

2. Selectieve Research Master Psychology 

Studenten die verder willen in het onderzoek en eventueel na de master willen promoveren, 

kunnen een tweejarige Research Master volgen. Dit is een Engelstalige, selectieve 

master waarvoor studenten een extra jaar studiefinanciering krijgen. In de Research Master 

kan men de gekozen specialisatie uit de Bachelor voortzetten, maar volgt men tevens 

vakken van een andere specialisatie in de Psychologie, en daarbij vrij veel statistische- en 

methodologische cursussen. Tevens volgt men programmeeronderwijs en een cursus in 

wetenschappelijk schrijven en presenteren in het Engels. Daarnaast voert men in beide 

jaren een onderzoek uit, dat betreft in het eerste jaar een internship en in het tweede jaar 

een these. De these wordt gerapporteerd in de vorm van een (in principe publicabel) artikel. 

De Research Master is toegankelijk voor studenten die elders (in binnen- of buitenland) 

een Bachelor of Science in de Psychologie hebben voltooid. Er zijn jaarlijks maximaal 

40 plaatsen beschikbaar, kandidaten moeten solliciteren om te worden toegelaten. 

Overigens is het ook mogelijk om na een aansluitmaster alsnog te worden toegelaten tot 

de Research Master Psychology, bijvoorbeeld als tijdens de aansluitmaster grote onderzoekskwaliteit 

en/of belangstelling wordt geconstateerd. Er kan eens per jaar in september 

worden gestart, na de voorafgaande selectie in april (deadline aanmelding: 1 april). 

De Research Master bestaat uit de volgende categorieën van onderdelen: 

• Specialized courses in two fields of Psychology (24 major + 12 minor) 36 ec 

• Fundamentals of psychology, statistics and research techniques 24 ec 

(including computer programming skills) 

• Scientific writing and presenting in English 6 ec 

• Research Internship 18 ec 

• Research Thesis + Research Proposal + Colloquia 36 ec 

Totaal 120 ec 

Het wordt aangemoedigd om één van de onderzoeksprojecten extern te verrichten, bijvoorbeeld 

in het buitenland. Het tweede project wordt opgeschreven in de vorm van een 

wetenschappelijk artikel voor een relevant tijdschrift, het moet dus -in theorie- publicabel 

zijn. Het is de bedoeling dat men onderzoek verricht op twee verschillende interessegebieden 

zodat men binnen de psychologie de inzichten en methoden van meer deelgebieden 

met elkaar kan combineren. 

Naast het gepresenteerde programma volgt men seminars waarin eigen en andermans 

onderzoek wordt gepresenteerd, en waar onderzoekers van buiten de faculteit hun onderzoek 

presenteren (in colloquiumvorm). 

Sinds 09-10 is het voor studenten met een Bachelor Psychologie behaald aan de UvA 

mogelijk om het studieprogramma zo vorm te geven dat de BAPD en GZ-aantekening 

worden behaald. De Internship wordt dan gevormd door een klinische stage met een 

onderzoekscomponent. Meer informatie hierover is te verkrijgen bij de programma-coÖrdinator 

van de Research Master: researchmaster-psychology@uva.nl. 

Aanmelding en selectie 

Er vindt een selectie plaats voor toelating tot de Research Master. De uiterste datum voor 

aanmelding is 1 april. Kandidaten die na deze datum sollicteren worden alleen bekeken 

als er na de selectie nog plaatsen over zijn. De selectie bevat de volgende elementen: 

• diploma Bachelor of Science Psychologie afgerond voor 1 september; 

• cijfergemiddelde van 7,5 of hoger in de bachelorfase; 

• een aantoonbare interesse in onderzoek in de psychologie (blijkend uit bijvoorbeeld de 

prestaties bij het onderzoekspracticum en/of de samenstelling van het vakkenpakket 

en/of een referentie); 

• voldoende beheersing van de Engelse taal; 

• een geschreven motivatie waarin de aanvraag om toegelaten te worden tot de Research 

Master wordt uitgelegd en onderbouwd; 

• twee referenties van docenten uit de bachelorfase. 

De elementen worden gewogen. Studenten die geen cijfergemiddelde van 7,5 of hoger hebben 

maar wel zeer gemotiveerd zijn om de Research Master te volgen worden uitgenodigd 

om wel aan de selectieprocedure deel te nemen. Meer informatie over de inhoud van de 

master en de selectieprocedure staat op de website www.studeren.uva.nl/msc-psychology/ 

en op www.student.uva.nl/msc-psychology/. Er is een aparte studiegids beschikbaar. 

Voor Nederlands sprekende studenten worden er twee voorlichtingen gehouden over het 

programma: 

Dinsdag 6 november 2012 13:00-14:00 

Maandag 4 maart 2013 15:00-16:00 

Karakter van de opleiding 

De Research Master Psychology is psychologie-breed opgezet en kenmerkt zich door een 

sterke nadruk op experimenteel psychologisch onderzoek. Alle programmagroepen van 

de Afdeling Psychologie leveren bijdragen aan deze master, dat maakt deze master uniek 

in aederland. De onderzoeksprogramma’s van de zes programmagroepen Psychologie zijn 

in 2009 opnieuw beoordeeld en kregen uitsluitend de kwalificatie very good tot excellent. 

Juist vanwege de kwaliteit van het psychologisch onderzoek aan de UvA is het mogelijk 

een brede Research Master aan te bieden. De student combineert gedurende twee jaar 

twee richtingen uit de Psychologie in een major-minor structuur. De opleiding bevat 

een aantal onderdelen die in het verleden pas aan bod kwamen zodra men als Assistent 

in Opleiding (AiO) was begonnen. Dat maakt de opleiding ook bij uitstek geschikt als 

voorbereiding op een vervolg als promovendus (AiO). De opleiding kent een aantal specialistische 

cursussen waarbij men kan kiezen uit een groot aanbod en heeft daarnaast 

een sterke focus op onderzoeksmethoden en technieken, statistiek en programmeren. 

Alle cursussen zijn kleinschalig, sterk interactief en aantrekkelijk voor studenten die meer 

verbreding en verdieping zoeken. De twee onderzoeksprojecten zijn centraal in het programma. 

Onder begeleiding van een gerenommeerd onderzoeker voert men zelfstandig 

onderzoek uit over een onderwerp naar keuze. Eventueel kan men ook onderzoek in het 

buitenland doen onder begeleiding van een docent van een buitenlandse universiteit. De 

436 437


mogelijkheden voor internationalisering zijn uitgebreid en men kan ook gebruik maken 

van subsidies. 

Curriculum 

Het programma is zo ingedeeld dat men in elk semester meestal twee intensieve cursussen 

naast elkaar volgt. Jaar 1: In het eerste semester volgt men gedurende 8 weken een 

specialistische cursus naast de cursus ‘Scientific Writing and Presenting’; in de volgende 8 

weken kiest men een specialistische cursus naast de cursus ‘Applied Continuous Multivariate 

Analysis’. Daarna volgen gedurende 4 weken voltijds programmeervaardigheden. In 

het tweede semester kiest men een aantal statistische of methodologische onderdelen en 

parallel wordt het eerste van de twee onderzoeken verricht: het Internship. In het tweede 

jaar kiest men opnieuw 4 specialistische cursussen uit een groot aanbod aan specialistisch 

onderwijs in de eerste 16 weken van het eerste semester. In januari start men met het 

tweede onderzoeksproject: de these. Die wordt gecombineerd met de resterende statistische 

en methodologische onderdelen. 

Alle onderdelen van de Research Master Psychology zijn opgenomen in deze studiegids 

bij elke programmagroep, na de reguliere modules. Veel meer informatie over de Research 

Master vindt men op de genoemde website en in de aparte gids. 

Vakkenaanbod 

Onderstaand treft men het aanbod van vakken aan zoals dat geldt in het studiejaar 

2012/2013. Het aanbod wisselt jaarlijks. 

• Leadership • Programming Skills: R 

• Self-regulation at Work • Programming Skills: Stimulus Presentation 

• Social Decision Making • Scientific Writing and Presenting 

• Psychophysiological Experimentation • Current Debates in Automatic Processes 

• Advanced Topics in Cognitive Neuroscience • Current Debates in Emotion Research 

• Advanced Topics in Language and Memory • Current Issues in Intergroup Relations 

• Basic Affective Processes • Advance Topics in Cognitive Development 

• Brain Rhythms and Cognition • Developmental Psychopathology 

• Cognitive Electrophysiology Methods • Multilevel, Meta regression and N=1 Analysis 

• NeuroImaging 1 • Cogn. N.Sc. of Healthy and Pathological Aging 

• Applied Continuous Multivariate Analysis •How Evidence Based are Psych. Treatments 

• Advanced Study in Individual Differences • Learning and Motivation in Psychopathologies 

• Advanced Programming • Psychophys. of Stress, Anxiety and Depression 

• LISREL • Mathematical Statistics 

• Calculus • A Practical Course in Bayesian Modeling 

• Meta-analysis • Methodological Advice 

3. Selectieve Research Master Brain and Cognitive Sciences 

De tweejarige internationale onderzoeksmaster Brain and Cognitive Sciences is uniek 

door zijn interdisciplinaire perspectief op cognitie. De research master Brain and Cognitive 

Sciences biedt studenten een opleiding met een eigen specifieke focus in cognitive 

science, cognitive neuorscience of neuroscience en daarnaast een bredere kijk op cognitie 

vanuit verschillende perspectieven binnen de psychologie, neurobiologie, kunstmatige 

intelligentie, taalwetenschappen en filosofie. 

Deze onderzoeksmaster is toegankelijk voor studenten met een afgeronde bachelor psychologie. 

De master Brain and Cognitive Sciences is bovenal bedoeld voor studenten die 

interesse hebben in een carrière in onder andere onderzoek. De voertaal van de master 

is Engels. De master wordt verzorgd door het Instituut voor Interdisciplinaire Studies 

(www.iis.uva.nl) en het Cognitive Science Center Amsterdam (www.csca.nl). 

Hierna volgt de informatie over deze master in het Engels: 

The research master Brain & Cognitive Sciences is organized by the Institute of Interdisciplinary 

Studies and the Cognitive Science Center Amsterdam (CSCA). The CSCA is a 

joint effort of the Universiteit van Amsterdam to promote the interdisciplinary study of 

the brain and mind. The participating faculties are: 

Faculty of Science 

Faculty of Social and Behavioral Sciences, 

Faculty of Economics and Business 

Faculty of Humanities 

Amsterdam Medical Center 

The CSCA provides students interested in neuroscience, cognitive neuroscience and cognitive 

science, with a programme that covers the full range of studying the workings of 

the brain and mind at the highest possible level. You benefit from the inspiring scope of 

our offerings consisting of three interrelated master programmes and the possibility to 

participate in research projects of CSCA investigators who are international leaders in 

their fields. 

The programme that the CSCA and the Institute for Interdisciplinary Studies offers consists 

of three tracks: 

• Neuroscience 

• Cognitive Neuroscience 

• Cognitive Science 

Within each track, students start with obligatory courses but there is also ample opportunity 

to tailor the programme to a student’s individual profile. In addition, students will 

get hands on lab experience through both the first year and second year research projects. 

The specific signature of the programme is perhaps most evident in the Current Issues 

course in the first year and in the Summer School organized each year by the CSCA. 

Both of these illustrate our commitment to Cognition as an interdisciplinary field of 

study. 

General Information: 

Credits 120 ec 

Duration 2 years (full-time, Day-time class) 

Language of instruction English 

Programme Manager ms. Silke van Beekum, M.Sc., S.M.vanBeekum@uva.nl 

Contact Secretariat: Institute for Interdisciplinary Studies 

Science Park 904, 1098 XH, Amsterdam 

room: C2.116a, telephone: +31-20-525-5190 

email: info-mcs@uva.nl 

Website: http://www.csca.nl; http://www.studeren.uva.nl/ma-cogn 

438 439


Track Neuroscience 

The Neuroscience track offers a strong biologically oriented but multidisciplinary approach 

to neuroscience. It covers all biological aspects of human and animal brain processes 

- neuronal excitability, neuronal network analysis and organization of larger brain 

structures. The topics studied range from genetics to stress and from single cell analysis to 

the relation between large brain structures. They cover the wide range of biological disciplines 

that collaborate in brain studies: anatomy, physiology, pharmacology, (molecular) 

cell biology, genetics, informatics and computation. The student will study plasticity of 

the brain, brain development, brain aging, and the pathophysiology of brain disorders 

(schizophrenia, epilepsy, dementia, and so on). 

The strong foundation in biology, physics and mathematics allows to include computational 

and systems approaches at all levels of aggregation. The main focus is on understanding 

brain functions in its broadest biological sense using state-of-the-art technology via 

in-depth experimental training in the research lab. 

Programme 

Structure of the track: 

25-35 ec Research project 1 

40-50 ec Research project 2 (minimum credits for both research projects is 75 EC) 

10 ec Literature Thesis 

10 ec Advanced Neuroscience 

9 ec Current Issues and CSCA Lectures 

4 ec Summer School 

12 ec Electives 

Track Cognitive Neuroscience 

The focus of the cognitive neuroscience track is on a neuroscientific approach to cognition. 

It is also firmly rooted in biology and focuses on how the brain processes information 

to enable complex cognitive functions. Besides fundamental neuroscience disciplines, 

brain imaging, systems neurophysiology and computation are strongly represented here. 

A question characteristic for this track is: “how do neural processes such as spikes and synaptic 

plasticity give rise to memory, conscious perception and behavioural decisions?” 

The track aims at understanding how the brain implements cognitive processes by studying 

information processing in the healthy, active brain, but also by computer stimulation 

and interventional approaches targeting causal functions. In this track the pathological 

brain is equally captivating as the healthy brain and will by high-lighted by studying 

neurological and psychiatric disorders. 

Programme 

Structure of the track 


> 44 ec Research project 2 (minimum credits for both research projects is 65 EC) 


5 ec Advanced Cognitive Neuroscience 


5 ec Neurophysiology 

6 ec Experimental Neurobiology or Matlab Programming or NeuroImaging 1 



6-16 ec Electives 

Track Cognitive Science 

The Cognitive Science track is characterized by its strong interdisciplinary focus on cognition 

and by its emphasis on a broad overview of mind/brain theories and knowledge. 

It provides courses and research opportunities into perception, learning and memory, 

thinking and problem-solving, knowledge representation, action control and language. 

The track focuses on cognitive processes involved in language production, comprehension 

and acquisition, the architecture and evolution of the language faculty, and its role 

in reasoning and communication. 

The Cognitive Science track cuts across traditional boundaries between disciplines contributing 

to an understanding of cognition and the brain. The program is at the nexus of 

disciplines asking how the human mind deals with acquiring, storing, using, and expressing 

knowledge of the world that surrounds us, and how these faculties are mediated by 

the brain. 

Programme 



38-44 ec Research Project 2 (minimum credits for both research projects is 56 EC 


5 ec Foundations of Cognitive Science 

5 ec Cognition, Language and Communication 

12 ec Specialised courses 



9-19 ec Electives 

More information about the Research Master Brain and Cognitive Sciences: 

For more information visit the CSCA website, www.csca.nl or http://www.studeren.uva. 

nl/ma-cogn. 

440 441

Hoofdstuk 10 

Docenten en hun interessegebieden

Docenten en hun interessegebieden Docenten en hun interessegebieden 

Medewerkers en hun interessegebieden 

Op zoek naar een begeleider voor bijvoorbeeld een masterthese? Handig is te weten welke 

docenten zich met welke onderwerpen bezighouden. In dit hoofdstuk volgt een overzicht 

van de bij de opleiding Psychologie werkzame docenten en hun interessegebieden. De 

doecnten zijn gerangschikt naar de programmagroep waarbij ze werken. Veel docenten 

hebben echter interesses die specialisatieoverstijgend zijn. Zo kan een docent A&O ook 

affiniteit hebben met sociaal psychologische onderwerpen. Kijk daarom niet alleen bij 

de voor de hand liggende specialisatie/programmagroep. Voor studenten die een track 

volgen geldt dat nog meer. 

NB: Begeleiding van een these of stage door een docent van een andere specialisatie vereist 

goedkeuring van de “eigen” specialisatie. Neem altijd contact op met de coördinator 

van je specialisatie. 

Interesse in Kijk bij docenten van de programmagroep 

Arbeids- en Organisatiepsychologie Arbeids- en Organisatiepsychologie en Sociale Psychologie 

Brein & Cognitie Brein & Cognitie 

Gedrag & Gezondheid Sociale Psychologie en Klinische Psychologie 

Klinisch Forensische Psychologie Klinische Psychologie en Brein & Cognitie 

Klinische Neuropsychologie Brein & Cognitie 


Klinische Psychologie en Klinische 



Klinische Psychologie, Klinische Ontwikkelingspsychologie 

en Brein & Cognitie 

Psychologische Methodenleer alle specialisaties (m.n. Methodenleer) 

Sociale Psychologie Arbeids- en Organisatiepsychologie en Sociale Psychologie 

Sport- en Prestatiepsychologie 

Arbeids- en Organisatiepsychologie, Klinische 

Ontwikkelingspsychologie en Sociale Psychologie 

Training & Development Arbeids- en Organisatiepsychologie en Sociale Psychologie 

Docenten A&O en hun interessegebieden 

Aaldering, 

drs. Hillie 

Promovendus, fulltime verbonden aan de programmagroep. Verricht onderzoek 

naar conflicten binnen en tussen groepen die via een vertegenwoordiger met elkaar 

onderhandelen. 

Kamer 4.01 tel. nr.: 525.7069 e-mail: H.Aaldering@uva.nl 

Baas, dr. 

Matthijs 

Universitair docent, fulltime verbonden aan de programmagroep. Verricht onderzoek 

naar de invloed van stemming en motivatie op creativiteit. 

Kamer 4.07 tel. nr.: 525.7093 e-mail: M.Baas@uva.nl 

Beersma, Dr. 

Bianca 

Universitair hoofddocent, parttime verbonden aan de programmagroep (aanwezig 

op maandag, dinsdag en donderdag). Verricht onderzoek naar werken in teams 

(onder andere naar teamprocessen en -prestaties, conflicthantering, onderhandelen, 

en roddelen). 

Kamer 4.08 tel. nr.: 525.6754 e-mail: B.Beersma@uva.nl 

444 445 

Dreu, prof. 

dr. Carsten 

de 

Hoogleraar, fulltime verbonden aan de programmagroep. Verricht (laboratoriumexperimenteel) 

onderzoek naar coöperatie en competitie binnen en tussen groepen, 

en naar creativiteit en innovatie in groepen. 

Kamer 4.06 tel. nr.: 525.6865 e-mail: C.K.W.deDreu@uva.nl 

Gebbink- 

Vinke, drs. 

Ingrid 

Docent, parttime (2 dagen p.w.) verbonden aan de programmagroep. Begeleidt 

studenten bij het schrijven van VRT-2 papers en bachelortheses. Interessegebieden: 

werving & selectie en arbeid, gezondheid & werkstress. 

Geen Geen e-mail: I.Gebbink-Vinke@uva.nl 

Gocłowska, 

dr. 

Malgorzata 

Postdoc, fulltime verbonden aan de programmagroep. Verricht onderzoek naar de 

invloed van diversiteit en contra-stereotype voorbeelden op creativiteit. 

Kamer nnb tel.nr.: 525 nnb e-mail: nnb@uva.nl 

Greer, dr. 

Lindred 


naar teams, en met name conflict, diversiteit, en macht binnen teams. 

Kamer 4.03 tel. nr.: 525.8773 e-mail: L.L.Greer@uva.nl 

Hooft, dr. 

Edwin van 

Universitair hoofddocent, fulltime verbonden aan de programmagroep. Verricht 

onderzoek naar motivatie- en zelfregulatieprocessen, uitstelgedrag, werkloosheid, 

werkzoekgedrag, en recruitment. 

Kamer 4.08 tel. nr.: 525.6863 e-mail: E.A.J.vanHooft@uva.nl 

Hoogh, dr. 

Annebel de 

Universitair docent, parttime (4 dagen p.w.) verbonden aan de programmagroep. 

Verricht onderzoek naar leiderschap in organisaties en in het bijzonder naar 

charismatisch en (on)ethisch leiderschap en de fit tusen leider en medewerkers. 

Kamer 4.04 tel. nr.: 525.6866 e-mail: A.H.B.deHoogh@uva.nl 

Homan, dr. 

Astrid 

Universitair docent, fulltime verbonden aan de programmagroep. Verricht 

onderzoek naar de effecten van diversiteit in groepen, de effectiviteit van leiderschap, 

en de rol van emoties en macht in organisaties. 

Kamer 4.03 tel. nr.: 525.5955 e-mail: A.C.Homan@uva.nl 

Koch, dr. 

Severine 


naar creativiteit, embodiment, zelfregulatieprocessen, en motivationele oriëntaties. 

Kamer 4.07 tel. nr.: 525.5446 e-mail: S.Koch@uva.nl 

Koen, drs. 

Jessie 

Promovendus, fulltime verbonden aan de programmagroep. Verricht onderzoek naar 

het baanzoekgedrag van werklozen en hun kansen om een (nieuwe) baan te vinden. 

Kamer 10.01 tel. nr.: 525.6444 e-mail: J.Koen@uva.nl 

Kret, dr. 

Mariska 

Postdoc, fulltime verbonden aan de programmagroep. Verricht onderzoek naar 

emotionele beslissingen en synchronisatie van gedrag door middel van eyetracking, 

fMRI, fysiologische metingen en de toediening van oxytocine. Doet ook 

vergelijkend onderzoek met mens en chimpansee. 

Kamer 4.24 tel. nr. 5256633 e-mail: M.E.Kret@uva.nl 

Nauta, prof. 

dr. Aukje 

Gasthoogleraar, vanwege de Nederlandse Stichting voor Psychotechniek, parttime (1 

dag p.w.). Doet onderzoek naar employability in werkrelaties. Realiseert toepassingen 

van dit onderzoek in haar rollen als partner bij adviesbureau Factor Vijf en als 

plaatsvervangend kroonlid bij de SER. 

Kamer 4.06 tel. nr.: 525.5446 e-mail: A.Nauta@uva.nl

Nevicka, dr. 

Barbora 


Universitair docent, fulltime verbonden aan de programmagroep. Verricht 

onderzoek naar narcistisch leiderschap, en de invloed van narcisme op individuele 

prestaties. 

Kamer 4.07 tel.nr. 525.6047 e-mail: B.Nevicka@uva.nl 

Nijenhuis, 

dr. Jan te 

Universitair docent, parttime (0.5 dag p.w.) verbonden aan de programmagroep. 

Is geïnteresseerd in toegepast en fundamenteel onderzoek naar persoonlijkheid 

en individuele verschillen, toegespitst op personeelspsychologie. Een belangrijke 

onderzoeksinteresse is de rol van de personeelspsycholoog bij de verbetering van de 

arbeidsmarktpositie van allochtonen. 

Geen Geen e-mail: nijen631@planet.nl 

Pater, dr. ing. 

Irene de 

Universitair docent, fulltime verbonden aan de programmagroep. Doet onderzoek 

naar onder andere uitdaging op het werk, carrièresucces, de oudere werknemer, en 

onbeleefdheid. Geeft onderwijs op het gebied van carrière succes en werkmotivatie. 

Kamer 4.04 tel. nr.: 525.6733 e-mail: I.E.dePater@uva.nl 

Saygi, drs. 

Ozum 


onderhandelingen tussen vertegenwoordigers van groepen. 

Kamer 4.01 tel. nr. 525.6859 e-mail: S.Saygi@uva.nl 

Sligte, drs. 

Daniël 


macht en creativiteit. 

Kamer 4.01 tel. nr.: 525.6715 e-mail: D.J.Sligte@uva.nl 

Theeboom, 

drs. Tim 


de overeenkomsten en verschillen tussen mensen die van invloed zijn op het aangaan 

van samenwerkingsrelaties. 

Kamer 4.02 tel. nr.: 525.8851 e-mail: T.Theeboom@uva.nl 

Velden, dr. 

Femke ten 

Universitair docent, parttime verbonden aan de programmagroep. Verricht onderzoek 

naar besluitvorming in groepen en onderhandelingen. 

Kamer 4.07 tel. nr.: 525.6755 e-mail: F.S.tenVelden@uva.nl 

Vianen, prof. 

dr. Annelies 

van 

Hoogleraar, fulltime verbonden aan de programmagroep, voorzitter van de 

programmagroep. Verricht onderzoek naar loopbaanontwikkeling, inzetbaarheid en 

aanpassingsvermogen van werknemers in organisaties. Overige interessegebieden: 

persoon-organisatie fit, leiderschap, motivatie en zelfregulatie. 

Kamer 4.09 tel. nr.: 525.6856 e-mail: A.E.M.vanVianen@uva.nl 

Velden, dr. 

Femke ten 


naar de invloed van motivatie in onderhandelingen. 

Kamer 10.03 tel. nr.: 525.6755 email: F.S.tenVelden@uva.nl 

Vianen, prof. 

dr. Annelies 


Hoogleraar, fulltime verbonden aan de programmagroep, voorzitter van de 

programmagroep. Verricht onderzoek naar organisatieculturen en de mate waarin 

werknemers zich goed voelen in een bepaalde cultuur en tot optimale prestaties 

kunnen komen. Overige interessegebieden: het samenstellen van werkteams, 

personeelsselectie en loopbaanontwikkeling, de positie van vrouwen. 

Kamer 10.13 tel. nr.: 525.6856 email: A.E.M.vanVianen@uva.nl 

Meer informatie over medewerkers en hun interessegebieden kan men vinden op: http://www. 

fmg.uva.nl/workandorganizationalpsychology/ourpeople_ao.cfm. 

Docenten Brein & Cognitie en hun interessegebieden 

446 447 

drs. Mark 

Broeders 

Promovendus. Hij houdt zich bezig met mentale veranderingen bij de ziekte van 

Parkinson. Met behulp van neuropsychologische tests onderzoekt hij het profiel 

van cognitieve achteruitgang. Daarnaast kijkt hij met computertaken naar een 

mogelijke achteruitgang in het leervermogen en naar verminderde inhibitie. 

Kamer 3.18 tel. nr.: 525.6123 e-mail: M.Broeders@uva.nl 

drs. Jessika 

Buitenweg 

Promovenda. Doet onderzoek naar de effecten van braintraining bij gezonde 

ouderen op het gebied van geheugen en cognitieve controle, en de rol die 

individuele hersenstructuren hierbij spelen. 

Kamer 3.05 tel. nr.: 525.6947 e-mail: J.I.V.Buitenweg@uva.nl 

Michael 

Cohen, PhD 

Researcher. Investigates how anatomical and functional connectivity among 

brain regions supports cognitive control and learning in humans. 

Kamer 3.14 tel. nr.: 525.6711 e-mail: M.S.Cohen@uva.nl 

Olympia 

Colizoli, MSc. 

Promovenda. Research is on individual differences in visual memory: how 

variations in performance are reflected in brain function and structure and 

whether these differences are hereditary based on twin and kin studies. 

Kamer 3.05 tel. nr.: 525.6947 e-mail: O.Colizoli@uva.nl 

Roy Cox, MSc 

Promovendus. Doet onderzoek naar de invloed van slaap en emotie op 

episodisch geheugen. 

Kamer 3.21 tel. nr.: 525.6847 e-mail: R.Cox@uva.nl 

Tobias Donner, 

PhD 

Assistant Professor. Combines visual psychophysics with multimodal 

neuroimaging (fMRI, MEG, EEG, TMS) to study the neural basis of conscious 

perception and decision-making. 

Kamer 3.07 tel. nr.: 525.6622 e-mail: T.H.Donner@uva.nl 

Joram van 

Driel, MSc 

Promovendus. Doet onderzoek naar functionele connectiviteit in relatie tot 

cognitieve controle en tijdswaarneming. Kijkt hierbij naar neurale oscillaties 

en synchronisatie, door middel van EEG en MEG. 

Kamer 3.17 tel. nr.: 525.6265 e-mail: J.vanDriel@uva.nl 

dr. Johannes 

Fahrenfort 

Post-doc. Doet onderzoek naar bewust en onbewuste visuele perceptie en 

objectcategorisatie. Met behulp van fMRI en EEG onderzoekt hij welke 

hersenprocessen ten grondslag liggen aan het al dan niet bewust herkennen van 

objecten. 

Kamer 3.19 tel. nr.: 525.6741 e-mail: J.J.Fahrenfort@uva.nl 

prof. dr. Hilde 

Geurts 

Bijzonder hoogleraar Autisme: Cognitie gedurende de levensloop. Geeft 

onderwijs op het gebied van de klinische neuropsychologie, diagnostiek en 

psychopathologie bij kinderen. Zij onderzoekt de normale ontwikkeling en 

ontwikkelingsstoornissen (m.n. ADHD en autisme spectrum stoornissen). 

Hierbinnen ligt de focus op uitvoerende functies zoals werkgeheugen en 

inhibitie, maar ze doet ook onderzoek op het gebied van toestandsregulatie en 

‘theory of mind’. 

Kamer 3.07 tel. nr.: 525.6843 e-mail: H.M.Geurts@uva.nl 

dr. Sennay 

Ghebreab 

Researcher. Combines computational models of vision with neuroimaging to 

study where in the brain and how statistical regularities in the visual world are 

processed. 

Kamer P2.22 tel. nr.: 525.6840 e-mail: S.Ghebreab@uva.nl 

drs. Iris Groen 

Promovenda. Onderzoekt in hoeverre het menselijk brein gevoelig is voor de 

onderliggende statistische structuur van de visuele wereld, met behulp van 

neuroimaging methodes zoals EEG en fMRI. 

Kamer D.S11 tel. nr.: 525.8865 e-mail: I.I.A.Groen@uva.nl

prof. dr. 

Annette de 

Groot 


Hoogleraar Experimentele Taalpsychologie. Doet onderzoek naar twee- en 

meertaligheid, waaronder taalbegrip en taalproductie bij twee- en meertaligen 

en het leren van woorden in een vreemde taal. 

Kamer 3.08 tel. nr.: 525.6844 e-mail: A.M.B.deGroot@uva.nl 

dr. Winni 

Hofman 

Universitair docent. Verricht onderzoek naar slaap en slaapstoornissen. Overige 

interessegebieden: slaapkarakteristieken van adolescenten, slapen op afwijkende 

tijden, circadiane ritmiek. 

Kamer 3.15 tel. nr.: 525.6848 e-mail: W.F.Hofman@uva.nl 

prof. dr. Gerard 

Kerkhof 

Hoogleraar. Doet onderzoek op het gebied van de regeling en ontregeling van de 

24-uurs ritmiek bij de mens. Is betrokken bij onder meer de volgende projecten: 

stressreactiviteit tijdens slaap en waak, ochtend- en avondmensen, chronische 

insomnie en prestatievermogen, effecten van verlengde werkperioden. 

Kamer 1.12 tel. nr.: 525.6739 e-mail: G.A.Kerkhof@uva.nl 

Niels 

Kloosterman, 

MSc. 

Promovendus. Bestudeert met behulp van neuroimaging technieken (MEG, 

EEG, fMRI) neurale mechanismen die ten grondslag liggen aan bewuste 

visuele waarneming en perceptuele beslissingen. 

Kamer 3.19 tel. nr.: 525.6012 e-mail: N.A.Kloosterman@uva.nl 

dr. Tomas 

Knapen 

Post-doc. Researches the mechanisms of visual perception using a combination 

of psychonomics, fMRI, eye movement recordings and computational 

modeling. 

Kamer 3.19 tel. nr.: 525.6012 e-mail: T.Knapen@uva.nl 

prof. dr. Victor 

Lamme 

Hoogleraar Cognitieve Neurowetenschappen. Geeft onderwijs over de relatie 

tussen het brein en onze cognitieve vermogens. Daarbij hangt hij de stroming 

aan die de in de cognitieve psychologie ontwikkelde modellen wil vervangen 

door zuiver neurobiologisch gedefinieerde mechanismen. In zijn onderzoek 

bestudeert hij de neurale basis van processen als perceptuele organisatie, visuele 

aandacht, werkgeheugen en bewustzijn. 

Kamer 3.10 tel. nr.: 525.6675 e-mail: V.A.F.Lamme@uva.nl 

Anne Geeke 

Lever, MSc. 

Promovenda. Doet onderzoek naar veroudering bij volwassenen met een 

autisme spectrum stoornis (ASS). De focus ligt hierbij op cognitieve controle, 

maar sociale, emotionele en lichamelijke aspecten worden ook onderzocht. 

Kamer 3.18 tel. nr.: 525.6837 e-mail: A.G.Lever@uva.nl 

drs. Anouk van 

Loon 

Promovenda. Doet onderzoek naar een definitie van het bewustzijn gebaseerd op 

zowel gedragscriteria als neurale criteria. Onderzoeksmethoden als fMRI, EEG 

en farmacologische interventies worden gebruikt om de vraag te beantwoorden: 

kan de neurowetenschap de ware aard van het bewustzijn blootleggen? 

Kamer 3.05 tel. nr.: 525 6808 e-mail: A.M.vanLoon@uva.nl 

Julia Meuwese, 

MSc. 

Promovenda. Doet onderzoek naar de relatie tussen bewustzijn en leren, met 

behulp van EEG en fMRI. 

Kamer 3.05 tel. nr.: 525.6808 e-mail: J.D.I.Meuwese@uva.nl 

prof. dr. Jaap 

Murre 

Hoogleraar Theoretische Neuropsychologie. Onderzoeksgebieden: modellen van 

geheugen, amnesie, semantische dementie, herstel van hersenbeschadigingen, 

neurale netwerken, (kwantitatieve) neuroanatomie en ‘computer-assisted 

language learning’. 

Kamer 3.11 tel. nr.: 525.6722 e-mail: jaap@murre.com 

David Neville, 

MSc. 

Promovendus. Doet onderzoek naar impliciet en semantisch geheugen in het 

kader van het SAM-REM geheugenmodel. Zijn onderzoek is zowel theoretisch 

(computationeel) als experimenteel. 

Kamer 3.19 tel. nr.: 525.6012 e-mail: D.A.Neville@uva.nl 

dr. Hans Phaf 

Universitair hoofddocent. Verricht experimenteel onderzoek naar contrasten 

tussen bewuste en niet-bewuste processen, vooral op het gebied van emoties, 

maar ook op het gebied van geheugen. Daarnaast tracht hij deze empirische 

resultaten na te bootsen in, op het brein geïnspireerde, connectionistische 

modellen. 

Kamer 3.13 tel. nr.: 525.6841 e-mail: R.H.Phaf@uva.nl 

dr. Yaïr Pinto 

Post-doc. Onderzoekt de randvoorwaarden voor het ontstaan van bewustzijn. 

Kunnen split-brain patiënten toch een ge-unificeerd percept hebben? Kunnen 

neglect patiënten iets bewust waarnemen terwijl ze rapporteren dat ze niets zien? 

Kamer 3.20 tel. nr.: 525.8868 e-mail: Y.Pinto@uva.nl 

prof. dr. Jeroen 

Raaijmakers 

Hoogleraar Psychologische Functieleer. Verricht onderzoek naar geheugenprocessen, 

in het bijzonder theorieën/modellen over episodisch en semantisch 

geheugen (SAM, REM). Overige interessegebieden: diagnostiek van dementie 

en toegepaste functieleer. 

Kamer 3.09 tel. nr.: 525.6839 e-mail: J.G.W.Raaijmakers@uva.nl 

prof. dr. 

Richard 

Ridderinkhof 

Hoogleraar Neurocognitieve Ontwikkeling en Veroudering. Doet 

onderzoek naar cognitieve controle (psychofysiologisch, neuro-imaging, 

neuropsychologisch, reactietijden simulatieonderzoek), ontwikkelingsen 

verouderingsprocessen hierin, en de stoornissen die zich hierin kunnen 

voordoen. 

Kamer 6.04 tel. nr.: 525.6119 e-mail: K.R.Ridderinkhof@uva.nl 

448 449 

drs. Anne 

Rienstra 

Promovenda. Doet onderzoek naar het verbeteren van de vroegdiagnostiek van 

de ziekte van Alzheimer en andere soorten dementieën bij patiënten met mild 

cognitive impairment. 

Kamer 3.21 tel. nr.: 525.6887 e-mail: A.Rienstra@uva.nl 

dr. Romke 

Rouw 

Universitair docent. Doet onderzoek naar gezichtsherkenning (bij kinderen, het 

herkennen van gezichten van een ander ras, prosopagnosia). Interessegebied: 

visuele waarneming, individuele verschillen. 

Kamer 3.12 tel. nr.: 525.6853 e-mail: R.Rouw@uva.nl 

dr. Thelma 

Schilt 

Docent Klinische Neuropsychologie en neuropsycholoog in het Slotervaartziekenhuis. 

Doet onderzoek naar langetermijneffecten van ecstasy en naar 

voorspellers van effectiviteit van acetylcholinesterase-remmers bij dementie. 

Kamer 3.22 tel. nr.: 525.8864 e-mail: T.Schilt@uva.nl 

prof. dr. Ben 

Schmand 

Hoogleraar Klinische Neuropsychologie en neuropsycholoog in het AMC. 

Doet onderzoek naar o.a. dementie bij allochtonen, veroudering bij HIVgeïnfecteerden, 

slaapapneu en herstel van beroerte. 

Kamer 3.11 tel. nr.: 525.6849 e-mail: B.A.Schmand@uva.nl 

dr. H. Steven 

Scholte 

Universitair hoofddocent. Onderzoekt individuele verschillen in hersenstructuur 

en functie (FA, VBM, fiber tracking, netwerk analyse van BOLD-MRI) en 

hoe deze samenhangen met persoonlijkheid, intelligentie en functie\dysfunctie. 

Maakt op basis hiervan modellen die gedrag proberen te verklaren. Doet 

daarnaast onderzoek naar de relatie tussen de (visuele) structuur van de wereld 

en in hoeverre de functionele paden in het brein te begrijpen zijn vanuit deze 

structuur. Hiervoor gebruikt hij computationele modellen die hij op validiteit 

test tegen EEG en BOLD-MRI data. Daarnaast verzorgt hij het NeuroImaging 

onderwijs en managed hij het scan centrum. 

Kamer 3.12 tel. nr.: 525.6781 e-mail: H.S.Scholte@uva.nl 

dr. Heleen 

Slagter 

Universitair docent. Doet neurocognitief onderzoek naar hoe gebeurtenissen 

in de omgeving door de hersenen worden waargenomen, geselecteerd, 

genegeerd en bewust verwerkt en naar de effecten van cognitieve training, 

taakomstandigheden en persoonsgebonden variabelen op deze processen. 

Kamer 3.14 tel. nr.: 525.6807 e-mail: H.A.Slagter@uva.nl


dr. Ilja Sligte 

Post-doc. Doet onderzoek naar de aard van visueel bewustzijn door middel van 

change detection en inattentional blindness paradigma’s. Gebruikt hiervoor 

psychofysica, fMRI en EEG. 

Kamer 3.20 tel. nr.: 525.8868 e-mail: I.G.Sligte@uva.nl 

dr. Pauline 

Spaan 

Universitair docent Klinische Neuropsychologie en Neuropsycholoog/GZpsycholoog 

in het OLVG. Verricht onderzoek naar de vroegdiagnostiek van 

dementie m.b.v. diverse gecomputeriseerde geheugenmaten met verhoogde 

constructvaliditeit. Zodoende ook betrokken bij UvA NeuroTest (http:// 

uvaneurotest.nl/). Geeft onderwijs op het gebied van de neuropsychologische 

differentiaal-diagnostiek van dementie en van de neuropsychologische 

revalidatie. 

Kamer 3.13 tel. nr.: 525.6644 e-mail: P.E.J.Spaan@uva.nl 

dr. Peter 

Starreveld 

Universitair hoofddocent en coördinator van de basisopleiding Psychologie. 

Betrokken bij Inleiding in de Psychologie, practicumgroepen, VRT-1 en -2 en 

het Onderzoekspracticum. Zijn onderzoek richt zich op de organisatie van het 

semantisch geheugen en het lexicon door de bestudering van de wisselwerking 

tussen die twee. 

Kamer 3.23 tel. nr.: 525.6855 e-mail: P.A.Starreveld@uva.nl 

Carly Sweegers, 

MSc 

PhD student. Performing research in the area of sleep and episodic memory. 

Kamer 321 tel. nr.: 525.6847 e-mail: C.C.G.Sweegers@uva.nl 

dr. Lucia 

Talamini 

Universitair docent. Onderzoekt de relatie tussen brein en cognitie, vooral met 

betrekking tot geheugen, de rol van slaap in consolidatie van geheugensporen, 

en schizofrenie. De aanpak combineert humaan onderzoek, dierexperimenten 

en in silico modelleertechnieken, om de kloof tussen hersenen en gedrag te 

overbruggen. 

Kamer 3.15 tel. nr.: 525.6742 e-mail: L.M.Talamini@uva.nl 

Lotte Talsma 

MSc. 

PhD Student. Investigates how extensive training may lead to improvements 

in cognitive functioning and how these may be reflected in functional or 

structural changes in the brain. 

Kamer 3.17 tel. nr.: 525.6724 e-mail: L.J.Talsma@uva.nl 

Annelinde 

Vandenbroucke 

MSc. 

Promovenda. Doet onderzoek naar de perceptuele eigenschappen van iconisch 

geheugen en welke rol aandacht daarbij speelt. 

Kamer 3.20 tel. nr.: 525.8868 e-mail: A.R.E.Vandenbroucke@uva.nl 

drs. Renate van Promovenda. Doet onderzoek naar voorspellers van herstel na 

de Ven hersenbeschadiging. 

Kamer 3.18 tel. nr.: 525.6837 e-mail: R.M.vandeVen@uva.nl 

Irene van de 

Vijver, MSc 

Promovenda. Doet onderzoek naar de samenwerking tussen hersengebieden 

bij het leren van keuzes en acties op basis van feedback (reinforcement 

learning, decision-making) en de veranderingen hierin bij veroudering, met 

behulp van EEG, DTI en fMRI. 

Kamer 3.17 tel. nr.: 525.6806 e-mail: I.vandeVijver@uva.nl 

Marlies Vissers, 

MSc. 

PhD student. Investigates learning of cognitive skills, and learning-related 

neuronal changes using EEG and MRI. Focuses on the role of attentional 

control in cognitive learning, and individual differences in this ability. 

Kamer 3.17 tel. nr.: 525.6724 e-mail: M.E.Vissers@uva.nl 

drs. Marieke de 

Vries 

Promovenda. Doet onderzoek naar executieve functies bij kinderen met een 

stoornis in het autisme spectrum (ASS) en de effectiviteit van het trainen van 

deze functies. 

Kamer 3.18 tel. nr.: 525.6123 e-mail: M.deVries@uva.nl 

dr. Sieberen 

van der Werf 

Docent en neuro- en klinisch psycholoog in het OLVG Amsterdam. Onderzoekt 

o.a.: discrepanties tussen klachtbeleving en feitelijk functioneren; invloed van 

motivatie, ziektespecifieke cognities en negatieve emoties op uitkomsten van het 

klinisch neuropsychologisch onderzoek; informatieverwerking bij en mogelijke 

neurofysiologische correlaten van somatoforme en ‘cogniforme’ stoornissen. 

Kamer 3.22 tel. nr.: 525.6845 e-mail: S.P.vanderWerf@uva.nl 

Meer uitgebreide informatie over medewerkers en hun interessegebieden kan men vinden via: 

http://www.fmg.uva.nl/psychonomics/people_pn.cfm. 

Docenten Klinische Psychologie en hun interessegebieden 

Aaronson, prof. 

dr. Neil 

Bijzonder hoogleraar in kwaliteit van leven (KvL) bij chronische ziekten, 

parttime. Gebieden van onderzoeksinteresse: het toepassen van KvLmaten 

in klinisch wetenschappelijk onderzoek en in de klinische praktijk 

binnen de oncologie; psychosociale aspecten van klinische kankergenetica 

en psychosociale interventiestudies bij kankerpatiënten. 

Kamer 5.07 tel. nr.: 525.6810 e-mail: n.aaronson@nki.nl 

Arnaudova, 

M.Sc. Inna 

Promovenda. Verricht experimenteel onderzoek naar individuele 

verschillen in het ontwikkelen van angststoornissen. 

Kamer 5.19 tel. nr.: 525.6687 e-mail: I.B.Arnaudova@uva.nl 

Ast, M.Sc. 

Vanessa van 

Promovenda. Verricht experimenteel onderzoek naar de invloeden van 

stress op het angstgeheugen. 

Kamer 5.19 tel. nr.: 525.6039 e-mail: V.A.vanAst@uva.nl 

Bartak, dr. Anna 

Universitair docent diagnostiek en persoonlijkheid, parttime, tevens 

werkzaam als senior onderzoeker bij de psychiatrische dagkliniek 

van het Zaans Medisch Centrum. Cursus: Practicum klinische 

psychodiagnostiek en Psychologische interventies 2 - specialisatie 

persoonlijkheidsstoornissen. Interessegebieden: persoonlijkheid en 

persoonlijkheidsstoornissen, diagnostiek en psychotherapie, effectiviteit 

en veranderingsprocessen, methodologie. 

Kamer 5.03 tel.nr.: 525.8610 e-mail: A.Bartak@uva.nl 

Boo, dr. Gerly de 

Universitair docent, specialisatie medische psychologie. Naast 

docent ook onderzoeker op het gebied van interventies en 

persoonlijkheidsontwikkeling. Werkt daarnaast als medisch psycholoog 

bij een algemeen ziekenhuis. 

Kamer 5.03 tel. nr.: 525.6817 e-mail: G.M.deBoo@uva.nl 

450 451 

Bos, drs. 

Marieke 

Promovenda. Verricht experimenteel onderzoek naar de plasticiteit van 

angstgeheugen. 

Kamer 5.21 tel. nr.: 525.8608 e-mail: M.G.N.Bos@uva.nl


Bosch, dr. Jos 

Universitair hoofddocent. Geeft onderwijs in Psychobiologie, 

Medische sychologie en somatoforme stoornissen. Bestudeert de rol 

van biologische processen, met name immuunactivatie en endocriene 

ontregeling als risicofactoren voor het ontwikkelen van angststoornissen 

en depressie. Overige interessegebieden: psychoneuroimmunologie, 

stressfysiologie, effecten van fysieke inspanning, epidemiologie. 

Kamer 5.12 tel. nr.: 525.6819 e-mail: J.A.Bosch@uva.nl 

Boyette, drs. 

Lindy-Lou 

Docent diagnostiek bij Klinische Psychologie en docent-supervisor 

BAPD. Is daarnaast GZ-psycholoog en werkzaam als promovenda bij 

een afdeling voor psychotische stoornissen binnen de psychiatrische 

divisie van een algemeen ziekenhuis. 

Kamer 5.03 tel. nr.: 525.7080 e-mail: L.L.N.J.Boyette@uva.nl 

Brugman, drs. 

Emily 

Stagecoördinator en docent Collectieve stagebijeenkomsten. Geeft 

stagebegeleiding en onderwijs in gespreksvaardigheden. 

Kamer 5.22 tel. nr.: 525.6825 e-mail: E.Brugman@uva.nl 

Conradi, dr. 

Henk Jan 

Universitair docent. Onderwijs op het gebied van psychotherapie en 

psychodiagnostiek. Doet onderzoek naar assessment van hechting, 

de rol van hechting in depressie en individuele en echtpaartherapie. 

Verdere interessegebieden zijn de architectuur van depressie en 

depressiebehandeling. 

Kamer 5.17 tel. nr.: 525.8606 e-mail: H.J.Conradi@uva.nl 

Dijk, dr. Corine 

Universitair docent. Doet onderzoek naar de rol van verstoorde 

emoties, cognitieve en interpersoonlijke processen bij angst en 

stemmingsstoornissen. 

Kamer 5.10 tel. nr.: 525.6113 e-mail: K.F.L.Dijk@uva.nl 

Effting, dr. 

Marieke 

Postdoctoraal onderzoeker. Verricht experimenteel onderzoek naar 

predictoren van vermijdingsgedrag bij angststoornissen. 

Kamer 5.18 tel. nr.: 525.6647 e-mail: M.Effting@uva.nl 

Eigenhuis, M.Sc. 

Annemarie 

Promovenda. Werkt aan de ontwikkeling en validatie van een (korte) 

Nederlandse versie van de Multidimensional Personality Questionnaire 

(MPQ). Interessegebieden: de structuur van persoonlijkheid en 

psychopathologie, de persoon-situatie interactie in de productie van 

gedrag, de relatie tussen ‘states’ en ‘traits’. 

Kamer 5.20 tel. nr.: 525.6815 e-mail: A.Eigenhuis@uva.nl 

Emmelkamp, 

AkademiehoogleraarKNAWenhoogleraarklinischepsychologie.Verricht 

onderzoek naar etiologie en behandeling van angststoornissen en depressie. 

prof. dr. Paul Overige interessegebieden: verslaving, persoonlijkheidsstoornissen, 

stalking, forensische psychologie en arbeidsgerelateerde problematiek. 

Kamer 5.08 tel. nr.: 525.6718 e-mail: P.M.G.Emmelkamp@uva.nl 

Emmerik, dr. 

Arnold van 

Universitair docent. Coördinator UvA PsyPoli, onderzoekspolikliniek 

van de programmagroep Klinische Psychologie. Verricht onderzoek naar 

de diagnostiek en behandeling van angststoornissen en posttraumatische 

stress-stoornis in het bijzonder. 

Kamer 5.10 tel. nr.: 525.8604 e-mail: A.A.P.vanEmmerik@uva.nl 

Gazendam, 

M.Sc. Femke 

Promovenda. Verricht experimenteel onderzoek naar transdiagnostische 

processen en ontwikkeling en instandhouding van angst. 

Kamer 5.21 tel. nr.: 525.8601 e-mail: F.J.Gazendam@uva.nl 

Gomperts, dr. 

Wouter 

Universitair docent, parttime. Geeft onderwijs in psychopathologie 

en in psychoanalyse. Als klinisch psycholoog-psychoanalyticus 

verbonden aan het Nederlands Psychoanalytisch Instituut. 

Interessegebieden: effectonderzoek naar psychoanalyse, transculturele 

psychoanalyse, sociaal-historische aspecten van psychische problemen, 

persoonlijkheidsproblematiek. 

Kamer 5.04 tel. nr.: 525.6716 e-mail: W.J.Gomperts@uva.nl 

452 453 

Jong, M.Sc. 

Jeninke de 

Stageadviseur Klinische Psychologie, parttime verbonden aan de 


Kamer 5.22 tel. nr.: 525.6824 e-mail: J.M.deJong@uva.nl 

Kamphuis, prof. 

dr. Jan Henk 

Hoogleraar. Onderzoeksgebied: persoonlijkheid en psychodiagnostiek. 

Kamer 5.13 tel. nr.: 525.6785 e-mail: J.H.Kamphuis@uva.nl 

Kampmann, 

M.Sc. Isabel 

Promovenda. Verricht onderzoek naar virtual reality exposure therapie en 

werkingsmechanismen bij de behandeling van sociale fobie. 

Kamer 5.21 tel.nr.: 525.7084 I.L.Kampmann@uva.nl 

Kindt, prof. dr. 

Merel 

Voorzitter van de programmagroep en hoogleraar in de experimentele 

klinische psychologie. Verricht onderzoek naar emotioneel 

geheugen en plasticiteit van emotioneel geheugen, verwerking 

van traumatische ervaringen, behandeling van posttraumatische 

stress-stoornis, werkingsmechanismen van gedragsverandering en 

informatieverwerkingsprocessen bij emotionele stoornissen. 

Kamer 5.11 tel. nr.: 525.6044 e-mail: M.Kindt@uva.nl 

Kraanen, drs. 

Fleur 

Promovenda en docent Klinisch Forensische Psychologie. Verricht 

onderzoek naar de behandeling van plegers van partnergeweld die tevens 

verslaafd zijn aan of misbruik maken van alcohol, cocaïne en/of cannabis. 

Kamer 5.21 tel. nr.: 525.6728 e-mail: F.L.Kraanen@uva.nl 

Krypotos, M.Sc. 

Angelos 

Promovendus. Verricht onderzoek naar de overgang van adaptieve 

angst naar angststoornissen. Evalueert een nieuwe experimentele taak 

waarmee de gedragsmatige, fysiologische en subjectieve aspecten van 

angst in één paradigma gevat worden. 

Kamer 5.19 tel. nr.: 525.6295 e-mail: A.M.Krypotos@uva.nl 

Lange, prof. dr. 

Alfred 

Bijzonder hoogleraar in relatie- en gezinstherapie, parttime. Gebieden van 

onderzoeksinteresse: directieve gezins- en relatietherapie, mechanismen 

en behandeling van posttraumatische stress, depressie, eetstoornissen. 

Implementatie van geprotocolleerde behandelingen via het internet. 

Kamer 5.14 tel. nr.: 525.6822 e-mail: A.Lange@uva.nl 

Linden, dr. 

Sabine van 

Docent. Cursussen: Persoonlijkheidsstoornissen, Somatoforme 

stoornissen, werkgroepen gerelateerd aan de basiscursussen KP, VRT-2. 

Kamer 5.06 tel. nr.: 525.6813 e-mail: S.vanLinden@uva.nl 

Docent. Houdt zich bezig met onderwijsontwikkeling. Begeleidt 

Lith, drs. Eva de werkgroepen klinische psychologie en geeft onderwijs in 

gesprekstechnieken. 

Kamer 5.03 tel. nr.: 525.6107 e-mail: E.A.Lith@uva.nl 

Meyerbröker, dr. 

Katharina 

Postdoctoraal onderzoeker. Verricht interventieonderzoek bij patiënten 

met PTSS naar het effect en de werkingsmechanismen van traumafocused 

cognitieve gedragstherapie en EMDR. 

Kamer 5.04 tel. nr.: 525.6812 e-mail: K.Meyerbroker@uva.nl

Morina, dr. 

Nexhmedin 


Universitair docent. Verricht onderzoek naar etiologie en behandeling 

van angststoornissen, depressie en rouw. 

Kamer 5.09 tel. nr.: 525.8607 e-mail: N.Morina@uva.nl 

Noordhof, dr. 

Arjen 

Universitair docent persoonlijkheid en psychodiagnostiek. Cursussen: 

Psychopathologie en psychiatrische classificatie, Practicum 

klinische psychodiagnostiek. Interessegebieden: persoonlijkheid 

en psychopathologie, nut en beperkingen van assessment, 

casusformulering. 

Kamer 5.09 tel. nr.: 525.7028 e-mail: A.Noordhof@uva.nl 

Oberink, drs. 

Riëtta 

Docent en GZ-psycholoog. Coördinator van de lijn Gespreksvoering, 

diagnosticus en behandelaar bij PsyPoli, hoofddocent bij de GZ-opleiding 

en werkzaam bij de huisartsenopleiding van het AMC. Interessegebieden: 

gespreksvoering, de therapeutische relatie, motiverende gespreksvoering 

en somatisch onverklaarde klachten. 

Kamer 5.03 tel. nr.: 525.6717 e-mail: H.H.Oberink@uva.nl 

Pot-Kolder, drs. 

Roos 

Behandelaar UvA PsyPoli, onderzoekspolikliniek van de programmagroep 

Klinische Psychologie. Stagebegeleiding studenten. Coördinator 

kwaliteitssysteem. 

Kamer 5.07 tel. nr.: 525.6280 e-mail: R.M.C.A.Pot-Kolder@uva.nl 

Raabe, drs. 

Sandra 

Docent en promovenda. Geeft onderwijs in gespreksvaardigheden en is 

BAPD-supervisor. Verricht onderzoek naar de behandeling van PTSS en 

de rol die emotieregulatie hierin speelt. 

Kamer 5.04 tel. nr.: 525.6811 e-mail: S.Raabe@uva.nl 

Rietveld, dr. 

Simon 

Universitair docent. Verricht experimenteel medisch-psychologisch 

onderzoek. 

Kamer 5.23 tel. nr.: 525.6823 e-mail: S.Rietveld@uva.nl 

Ruiter, drs. 

Eva de 

Docent. Houdt zich bezig met onderwijsontwikkeling. Begeleidt 

de werkgroepen klinische psychologie en geeft onderwijs in 

gesprekstechnieken. 

Kamer 5.03 tel. nr.: 525.6107 e-mail: E.deRuiter1@uva.nl 

Scholing, dr. 

Agnes 

Universitair hoofddocent, parttime. Daarnaast Hoofd Behandelzaken 

Volwassenen van De Waag, centrum voor ambulante forensische 

psychiatrie. 

Doet onderzoek op het gebied van forensische psychologie, cognitieve 

gedragstherapie en evidence based behandelingen. 

Kamer 5.07 tel. nr.: 525.6810 e-mail: H.A.Scholing@uva.nl 

Soeter, dr. 

Marieke 

Postdoc. Verricht experimenteel onderzoek naar de onderliggende 

mechanismen van angstreductie. 

Kamer 5.17 tel. nr.: 525.6874 e-mail: A.C.Soeter@uva.nl 

Spiering, dr. 

Mark 

Docent. Cursussen: Analyse van onderzoeksgegevens, Grensgebieden 

van de psychologie en Seksuologie. Interessegebieden: religie, seksuologie 

en van alles in de breedte. 

Kamer 5.04 tel. nr.: 525.6816 e-mail: M.Spiering@uva.nl 

Tip, drs. 

Liesbeth 

GZ-psycholoog; diagnosticus en behandelaar bij UvA PsyPoli. Docent 

bij cursussen Klinische Gespreksvoering, VRT-2, Interventies 2 en 

stagebegeleiding. Interessegebieden: angst- en stemmingsstoornissen.. 

Kamer 5.07 tel. nr.: 525.6280 e-mail: L.M.Tip@uva.nl 

Topper, M.Sc. 

Maurice 

Promovendus. Interessegebieden: piekeren, rumineren en emotieregulatie. 

Verricht experimenteel onderzoek naar piekeren, rumineren en 

emotieregulatie. Verricht toegepast onderzoek naar het voorkomen van 

depressie en angststoornissen door het aanpakken van excessief piekeren. 

Kamer 5.19 tel. nr.: 525.6651 e-mail: M.Topper@uva.nl 

Verheul, prof. dr. 

Roel 

Bijzonder hoogleraar in de persoonlijkheidsstoornissen, parttime. 

Onderzoeksgebieden: diagnostiek, indicatiestelling en behandeling van 

persoonlijkheidsstoornissen. Tevens als voorzitter Raad van Bestuur 

verbonden aan Psychotherapeutisch Centrum De Viersprong. 

Kamer 5.07 tel. nr.: 525.6810 e-mail: R.Verheul@uva.nl 

Verschuere, dr. 

Bruno 

Universitair hoofddocent forensische psychologie. Doet experimenteel 

onderzoek naar psychologische processen bij liegen (in het bijzonder 

respons-inhibitie), en maakt daarbij gebruik van gedrags- en 

psychofysiologische maten. Overige interessegebieden in de klinische en 

forensische psychologie: cognitieve vertekeningen bij angststoornissen, 

emotieregulatie bij borderline persoonlijkheidsstoornis en assessment 

van psychopathie. 

Kamer 5.12 tel. nr: 525.6799 e-mail: B.J.Verschuere@uva.nl 

Visser, MSc. 

Renée 

Promovenda. Doet onderzoek naar de neurale basis en de plasticiteit van 

angstgeheugen, met behulp van fMRI. 

Kamer 5.20 tel. nr.: 525.6814 e-mail: R.M.Visser@uva.nl 

Visser, prof. dr. 

Sako 

Bijzonder hoogleraar op de leerstoel De Beroepsopleiding tot 

Gezondheidszorgpsycholoog. Interessegebieden: angststoornissen en 

somatoforme stoornissen, in het bijzonder hypochondrie. 

Kamer 5.07 tel. nr.: 525.6810 e-mail: S.Visser@uva.nl 

Well, dr. Sonja 


Universitair docent. Verricht experimenteel onderzoek naar de plasticiteit 

van angstgeheugen. 

Kamer 5.18 tel. nr.: 525.7082 e-mail: S.M.vanWell@uva.nl 

Wit, dr. Sanne 

Universitair docent. Verricht experimenteel onderzoek (en neuroimaging) 

op het gebied van: conditionering; doelgericht versus automatisch 

gedrag; motivatie; impulsiviteit-compulsiviteit bij bijvoorbeeld obesitas, 

dwangstoornissen en verslaving. Geeft de derdejaarscursus ‘Cognitieve 

Functiestoornissen & Psychosen’, en de researchmastercursus ‘Learning 

& Motivation in Psychopathologies’. 

Kamer 5.17 tel. nr.: 525.5649 e-mail: S.deWit@uva.nl 

Meer uitgebreide informatie over medewerkers en hun interessegebieden kan men vinden op: 

http://www.fmg.uva.nl/clinicalpsychology/people_cp.cfm 

Docenten (KL)OP en hun interessegebieden 

drs. Bert van 

Beek 

Programmeur 

Kamer 6.16 tel. nr.: 525 6829 e-mail: E.vanBeek@uva.nl 

Esther Beraha 

Menahem, 

MSc 

Promovenda. Verricht onderzoek naar de effectiviteit en werking van Baclofen bij 

mensen die leiden aan een alcoholverslaving. Daarbij wordt gebruik gemaakt van 

impliciete taken en fMRI-metingen. 

Kamer 6.14 tel. nr.: 6871 e-mail: E.BerahaMenahem@uva.nl 

454 455

drs. Bianca 

van Bers 


Promovenda. Doet onderzoek naar de cognitieve ontwikkeling van jonge kinderen 

(3-5 jaar). Met name geïnteresseerd in cognitieve flexibiliteit, representaties van 

regels en mathematische ontwikkelingsmodellen. 

Kamer 6.19 tel. nr.: 525 6832 e-mail: B.M.C.W.vanBers@uva.nl 

Anika Bexkens, 

MSc 

Promovenda. Doet onderzoek naar de emotionele en cognitieve ontwikkeling van 

adolescenten met een licht verstandelijke beperking. Voornamelijk geïnteresseerd in 

het nemen van risico’s tijdens de adolescentie. Overige interessegebieden: dyslexie, 

taalontwikkeling, rekenproblemen en inhibitoire controle. 

Kamer 6.19 tel. nr.: 525 8772 e-mail: A.Bexkens@uva.nl 

Promovendus. Verricht onderzoek onder jongeren naar de effecten van het 

trainen van executieve functies, zoals werkgeheugen en inhibitievermogen, en het 

drs. Wouter hertrainen van aandachtsbias en benaderingsbias binnen de context van alcohol- en 

Boendermaker drugsverslaving. Tevens ontwikkelt hij een online Flashgame, om te onderzoeken of 

een motiverende trainingsomgeving leidt tot betere resultaten. Uiteindelijk zal met 

de game ook fMRI data worden verzameld. 

Kamer 6.06 tel. nr.: 525 6852 e-mail: W.J.Boendermaker@uva.nl 

drs. Bianca Promovenda. Verricht onderzoek naar de effectiviteit van cognitieve gedragstherapie 

Boyer en steunende behandeling bij adolescenten met ADHD. 

Kamer 6.06 tel. nr.: 525 6317 e-mail: B.E.Boyer@uva.nl 

Dilene van 

Campen, MSc 

Promovenda. Verbonden aan de ACACia onderzoeksgroep (Amsterdam Center for 

the study of Adaptive Control in brain and behavior) van Richard Ridderinkhof. 

De focus van het onderzoek ligt binnen de Neurofysiologie en Cognitie. Specifiek, 

onderzoek naar het initiëren van bewegingen met behulp van TMS (Transcranial 

Magnetic Stimulation). 

REC-D S.13 tel. nr.: 525 8690 e-mail: A.D.vanCampen@uva.nl 

dr. Annematt 

Collot 

d’Escury 

Universitair docent. Interessegebieden: Antisociale ontwikkelingsstoornis en 

klinische ontwikkelingspsychologie. Overige interessegebieden zijn: sociaalcognitieve 

ontwikkeling, diagnostiek en theory of mind bij kinderen met problemen 

in de sociaal-emotionele ontwikkeling, autisme, spectrum stoornissen en licht 

verstandelijk gehandicapten. 

Kamer 6.23 tel. nr.: 525 6779 e-mail: A.L.CollotDEscury-Koenigs@uva.nl 

Janna Cousijn, 

MSc 

Promovenda. Verricht onderzoek naar verschillende neuroimaging en 

neurocognitieve factoren die het verloop van drugsgebruik kunnen voorspellen in 

marihuana gebruikers. Verbonden aan ACACia (Amsterdam Center for the study 

of Adaptive Control in brain and behavior) en AIAR (Amsterdam Institute for 

Addiction Research). 

Kamer 6.22 tel. nr.: 525 6729 e-mail: J.Cousijn@uva.nl 

Denise van 

Deursen, MSc 

Promovenda. Verricht experimenteel onderzoek naar de rol van (impliciete) 

cognitieve processen bij alcoholverslaving. Haar onderzoek richt zich op de vraag 

of het hertrainen van cognitieve processen effectief is in het verminderen van 

alcoholproblematiek bij volwassenen en jongeren. Overige interessegebieden: 

executieve functies, interventie-effectiviteit, internetinterventies.. 

Kamer 6.22 tel. nr.: 525 6212 e-mail: D.S.vanDeursen@uva.nl 

drs. Sebasti- Promovendus. Verricht onderzoek naar het executief functioneren van kinderen 

aan Dovis met ADHD: de invloed van training en bekrachtiging. 

Kamer 6.06 tel. nr.: 525 6298 e-mail: S.Dovis@uva.nl 

dr. Birte 

Forstmann 

Post-doc. Verbonden aan de ACACia onderzoeksgroep (Amsterdam Center for the 

study of Adaptive Control in brain and behavior). Haar onderzoek richt zich op 

gedragsmatige en neurale aspecten van cognitieve controle. 

REC-D S.16 tel. nr.: 525 6281 e-mail: B.U.Forstmann@uva.nl 

Gorka Fraga 

Gonzalez, 

MSc 

Doet onderzoek naar kinderen met dyslexie. Het doel van dit project is om 

de hersenmechanismen van vloeiend lezen beter te begrijpen door EEG 

onderzoek. Tevens kijken we naar de verbetering na een specifieke behandeling 

gebaseerd op de bestaande theorieën van dyslexie. 

Kamer 6.07 tel. nr. 525 6828 e-mail: G.FragaGonzalez@uva.nl 

dr. Thomas 

Gladwin 

Post-doc studying neural mechanisms related to addiction, working with Reinout 

Wiers. His previous work includes time-frequency domain EEG studies of cognitive 

control and preparatory states, the detection and removal of cardiorespiratory 

confounds in the BOLD signal, genome-wide association studies of schizophrenia 

and clinical applications of cognitive neuroscience research. Current and upcoming 

projects are aimed at effects of experimentally controlled and addiction-related 

motivational processes on goal-directed behaviour, neurocognitive effects of drugs 

and interventions, and the use of tDCS to enhance executive control and reduce 

the risk of relapse. 

Kamer 6.15 tel. nr.: 525 6798 e-mail: T.E.gladwin@uva.nl 

dr. Bregtje 

Gunther Moor 

Promovenda. Verricht onderzoek naar sociale informatieverwerking in de 

adolescentie. Haar onderzoek richt zich specifiek op het neurale substraat van 

sociale afwijizing in de adolescentie en de ontwikkeling daarvan. Daarbij wordt 

gebruik gemaakt van fMRI-metingen. 

Kamer 6.07 tel. nr.: 525 6430 e-mail: B.GuntherMoor@uva.nl 

Ilonka de 

Haas, MSc 

Docent. 

Kamer 6.05 tel. nr. 525 6873 e-mail: H.M.J.de Haas@uva.nl 

456 457 

dr. Hilde 

Huizenga 

Universitair hoofddocent. Ontwikkeling en toepassing van geavanceerde 

statistische methoden voor psychologische data, waaronder neuro-imaging data. 

Inhoudelijk gaat het om onderzoek naar gedrag in complexe taken, en hoe leeftijd, 

IQ en persoonlijkheidskenmerken dit gedrag bepalen. 

Kamer 6.11 tel. nr.: 525 6826 e-mail: H.M.Huizenga@uva.nl 

Sara Jahfari, 

MSc 

Promovenda. Verricht onderzoek naar de neurale en gedragsmatige overeenkomsten/ 

verschillen tussen interferentie controle en cognitieve inhibitie. Specifiek wordt 

er m.b.v. fMRI metingen onderzocht in hoeverre individuen gebruik maken van 

gelijksoortige netwerken in het brein, tijdens interferentie controle en cognitieve 

inhibitie. 

Kamer 3. tel. nr.: 525 8868 e-mail: S.Jahfari@uva.nl 

dr. Brenda 

Jansen 

Universitair docent. Verricht onderzoek naar de cognitieve ontwikkeling van 

kinderen. Om te onderzoeken of deze ontwikkeling discontinu van aard is, 

worden statistische multimodaliteitsanalyses gebruikt. Overige interessegebieden: 

stadiumgewijze ontwikkeling, niet-lineaire dynamica, diagnostiek van 

leerproblemen. 

Kamer 6.21 tel. nr.: 525 6735 e-mail: B.R.J.Jansen@uva.nl 

Tim Janssen, 

MSc 

Promovendus. Verricht longitudinaal onderzoek naar de ontwikkeling van 

verslavingsgedrag in adolescenten. Specifiek op zoek naar inzichten in het ontstaan 

van, en de rol van automatische associaties met alcohol in relatie tot (gevaarlijk) 

drinkgedrag. Interesses: drinking motivation, impliciete associaties, aandachtsbias, 

neurocognitieve processen bij verslaving, manipulatie, propaganda en het promoten 

van gezond gedrag. 

Kamer 6.22 tel. nr.: 525 6729 e-mail: T.Janssen@uva.nl 

Max Keuken, 

MSc 

Promovendus. Verricht onderzoek naar de invloed van de hoeveelheid keuzeopties 

op besluitvorming, maakt gebruik van high resolution (f)MRI, post-mortem weefsel 

en wiskundige modellen. Focus ligt op de Basale Ganglia. In samenwerking met 

het Max Planck instituut in Leipzig, het Spinoza center voor neuroimaging en 

ontwikkelingspsychologie 

REC-D S.15 tel. nr.: 525 6209 e-mail: M.C.Keuken@uva.nl


Promovenda. Verricht onderzoek naar de effecten van alcohol-intoxicatie 

Özlem Korucuoglu, 

MSc 

op executieve functies en alcoholassociaties, gemeten met gedragstaken en 

neurofysiologische maten zoals fMRI en EEG. Interesses: fMRI, EEG, automatische 

associaties, gedragstaken, impliciete maten, executieve controle, direct alcohol 

effects. 

Kamer 6.22 tel. nr.: 525 6212 e-mail: O.Korucuoglu@uva.nl 

dr. Helle 

Larsen 

Post-doc. Verricht onderzoek naar drugsgebruik onder jongeren. Bijvoorbeeld 

impliciete en expliciete processen gerelateerd aan alcohol consumptie en 

interventie onderzoek naar stoppen met roken in adolescentie (cognitieve 

gedragstherapie en cognitive bias modification). 

Kamer 6.15 tel. nr.: 525 6798 e-mail: H.Larsen@uva.nl 

dr. Juliette Post-doc. Verricht onderzoek naar preventieve interventie van kinderen met 

Liber gedragsproblemen. 

Kamer 6.09 tel. nr.: 525 6272 e-mail: J.M.Liber@uva.nl 

Post-doc studying categorization and infant rule learning with Maartje Raijmakers. 

dr. Dorothy Her work has focused on cognitive processes related to Executive Functioning such 

Mandell as attention, inhibitory control, and work memory and how developmental changes 

in those skills impact changes in learning. 

REC-D S.14 tel. nr.: 525 5648 e-mail: D.J.Mandell@uva.nl 

Universitair docent. Verricht onderzoek naar evidence-based psychologische 

dr. Marija interventies bij kinderen en jongeren. Specifieke onderwerpen: analyse van 

Maric moderatoren 

interventies. 

en werkzame mechanismen (mediatoren) van evidence-based 

Kamer 6.13 tel. nr.: 525 8388 e-mail: M.Maric@uva.nl 

Hoogleraar. Onderzoek betreft functieontwikkeling (aandacht, geheugen, 

prof. dr. Maurits 

van der 

Molen 

cognitieve controle) over de levensloop (kinderen, ouderen) en de stoornissen 

die zich daarin kunnen voordoen (ADHD, mentale retardatie) in relatie tot het 

functioneren van het centrale en autonome zenuwstelsel (hersenpotentialen, 

hartslagveranderingen). Overige interessegebieden: Mentale chronometrie, 

psychofysiologie, neuropsychologie. Recent onderzoek betreft de relatie tussen 

emotie en cognitie in de overgang van kind naar adolescent. 

Kamer 6.03 tel. nr.: 525 6835 e-mail: M.W.vanderMolen@uva.nl 

dr. Annemie 

Ploeger 

Universitair docent. Onderwijs en onderzoek zijn gericht op de integratie 

van evolutionaire benaderingen en de ontwikkelingspsychologie. In hoeverre 

beinvloeden evolutie en ontwikkeling elkaar? Wat is de interactie tussen genetische 

en omgevingsinvloeden? In hoeverre zijn mentale ontwikkelingsstoornissen, zoals 

autisme en schizofrenie, evolutionair bepaald? 

Kamer 6.20 tel. nr.: 525 6082 e-mail: A.Ploeger@uva.nl 

Hoogleraar klinische kinderen jeugdpsychologie. Verricht onderzoek op het 

prof. dr. Pier gebied van ADHD en agressie bij kinderen, angst bij kinderen en adolescenten, 

Prins en gedragstherapeutische interventiemethoden. Overige interessegebieden: 

ontwikkelingspsychopathologie, nature-nurturekwesties. 

Kamer 6.17 tel. nr.: 525 6821 e-mail: P.J.M.Prins@uva.nl 

Promovendus. Onderzoekt de rol van automatische processen bij alcohol en 

wietverslaving in Europa. Via Internet meet hij adolescenten uit verschillende 

drs. Thomas Europese landen op hun impliciete associates, approach en attention bias. Er 

Pronk zijn flink wat theorieën over de neuropsychologische basis van verslaving, en 

evenzoveel resultaten die wijzen naar de ene of de andere theorie. Zouden culturele 

en/of antropologische factoren hierin een rol kunnen spelen? 

Kamer 6.14 tel. nr.: 525 3995 e-mail: T.Pronk@uva.nl 

prof. dr. 

Maartje 

Raijmakers 

Universitair hoofddocent en Bijzonder hoogleraar Cognitieve 

Ontwikkelingspsychologie, verbonden aan science center NEMO. Verricht 

onderzoek naar de ontwikkeling van leren van baby’s, peuters, kinderen, 

adolescenten en volwassenen: zowel fundamenteel onderzoek naar leerprocessen 

(met mathematische modellen) als toepassingen in het science leren op basisscholen 

en in science centra. 

Kamer 6.12 tel. nr.: 525 7014 e-mail: M.E.J.Raijmakers@uva.nl 

prof. dr. 

Richard Ridderinkhof 

Hoogleraar neurocognitieve veroudering. Onderzoeksdomein: cognitieve 

controle (psychofysiologisch, neuro-imaging, neuropsychologisch, reactietijden 

simulatieonderzoek), ontwikkelingsen verouderingsprocessen hierin, en de 

stoornissen die zich hierin kunnen voordoen. 

Kamer 6.04 tel. nr.: 525 6119 e-mail: K.R.Ridderinkhof@uva.nl 

458 459 

dr. Elske 

Salemink 

Universitair docent. Verricht experimenteel onderzoek naar klinische 

ontwikkelingspsychologie (developmental psychopathology). Interessegebieden: 

ontstaan van angststoornissen, interactie tussen angst en alcoholgebruik, 

(impliciete) cognitieve processen bij angst en alcohol, adolescentie, preventie en 

behandeling van psychopathologie. 

Kamer 6.13 tel. nr.: 525 8663 e-mail: E.Salemink@uva.nl 

dr. Tessa van 

Schijndel 

Post-doc. Onderzoekt het wetenschap en technologie leren van jonge kinderen, 

zowel in gecontroleerde omgevingen (lab) als in natuurlijke omgevingen 

(kinderdagverblijven, science musea), en de effecten van begeleiding van 

volwassenen op dit leren. Specifiek is zij geïnteresseerd in naïeve theorieën van 

kinderen over wetenschap en technologie onderwerpen, het onderzoekend/ 

exploratief spel van jonge kinderen, en het causaal leren.. 

Kamer 6.19 tel. nr.: 525 6832 e-mail: T.J.P.vanSchijndel@uva.nl 

dr. Patrick 

Snellings 

Universitair docent Schoolpsychologie. Onderzoekt de cognitieve ontwikkeling, 

leerproblemen en doet trainingsstudies binnen de schoolcontext. Interesse gaat 

daarnaast uit naar taalontwikkeling, tweede taalverwerving, leesproblemen 

(dyslexie) en de automatisering van vaardigheden. 

Kamer 6.09 tel. nr.: 525 7321 e-mail: P.Snellings@uva.nl 

dr. Riek Somsen 

Gastonderzoeker 

Kamer 6.16 tel. nr.: 525 6827 e-mail: R.J.M.Somsen@uva.nl 

dr. Margot 

Taal 

Universitair docent. Verricht onderwijsgebonden onderzoek naar processen en 

effecten van verschillende practische interventies. Geeft cursorisch onderwijs over 

schoolpsychologie, interventie, interviewen, en adolescentie. 

Kamer 6.18 tel. nr.: 525 6676 e-mail: M.H.Taal@uva.nl 

Tess den Uijl, 

MSc 

Doet onderzoek naar transcranial direct current stimulation (tDCS) en cognitieve 

trainingen op het gebied van verslaving. TDCS is een methode waarbij er een zeer 

lage stroom door de hersenen wordt gestuurd waardoor de prikkelbaarheid van 

de cortex veranderd en zo onder andere het werkgeheugen verbeterd kan worden. 

De techniek wordt in combinatie met cognitieve trainingen toegepast om te 

onderzoeken of het effectief kan zijn tegen alcoholverslaving. 

Kamer 6.07 tel. nr.: 525 6430 e-mail: T.E.denUijl@uva.nl 

Promovenda. Doet onderzoek naar de samenwerking tussrn hersengebieden bij het 

drs. Irene van leren van keuzes en acties op basis van feedback (reinforcement learning, decision- 

de Vijver, MSc making) en de veranderingen hierin bij veroudering, met behulp van EEG, DTI 

en fMRI. 

Kamer 3.17 tel. nr.:6806 I.vandeVijver@uva.nl

dr. Ingmar 

Visser 


Universitair docent. Is geïnteresseerd in impliciete leerprocessen bij volwassenen en 

kinderen en mathematische en connectionistische modellen hiervoor. Onderzoekt 

meer in het algemeen modellen voor categorische afhankelijke data die gebruikt 

kunnen worden om kwalitatieve leerprocessen mee te modelleren. Is daarnaast 

geboeid door de filosofische achtergronden van deze modellen, rationalisme, 

functionalisme en meer empiricistische benaderingen. 

Kamer 6.21 tel. nr.: 525 6723 e-mail: I.Visser@uva.nl 

Leone de 

Voogd, MSc 

Promovenda. Doet onderzoek naar de preventie van angst en depressie bij 

jongeren. Haar onderzoek richt zich op het trainen van cognitieve controle en 

automatische cognitieve processen zoals aandachtbias en interpretatiebias. 

Kamer 6.06 tel. nr.: 525 6909 e-mail: E.L.deVoogd@uva.nl 

Poppy Watson, 

MSc 

Promovenda. Doet onderzoek naar de mechanismen waarmee doelen worden 

geïdentificeerd en vertaald naar acties, en de rol van deze mechanismen in klinische 

condities (met name verslaving en obesitas). 

Kamer 6.14 tel. nr.: 525 6857 e-mail: A.J.B.Watson@uva.nl 

drs. Gerald 

Weltevreden 

Universitair docent (parttime). Voornaamste taak is het verzorgen van onderwijs 

op het gebied van sportpsychologie en het begeleiden van studenten die zich hierin 

willen verdiepen middels bachelorthese, onderzoek en stage. 

Kamer 6.16 tel. nr.: 525 6834 e-mail: G.M.Weltevreden@uva.nl 

prof. dr. Reinout 

Wiers 

Hoogleraar klinische ontwikkelingspsychologie (developmental psychopathology). 

Interessegebieden: ontstaan van verslavingsgedrag, cognitieve processen 

bij verslavingsgedrag, impliciete cognitie, executieve functies, adolescentie, 

risicogedrag, gerichte preventie en vroege behandeling van externaliserende 

problemen en verslavingsgedrag. 

Kamer 6.10 tel. nr.: 525 6842 e-mail: R.W.H.J.Wiers@uva.nl 

dr. Wery van 

den Wildenberg 

Universitair docent. Doet experimenteel onderzoek naar de relatie tussen hersenen 

en gedrag. Met name geïnteresseerd in individuele verschillen, ontwikkeling, 

psychopathologie en de biologische basis van cognitieve controle processen. 

Kamer 6.20 tel. nr.: 525 6686 e-mail: W.P.M.vandenWildenberg@uva.nl 

Jasper Winkel, 

MSc 

Promovendus. Doet onderzoek naar de afweging tussen snelle en nauwkeurige 

beslissingen onder begeleiding van Birte Forstmann en Richard Ridderinkhof. 

Maakt hierbij gebruik van wiskundige modellen van gedrag, in combinatie met 

functional Megnetic Resonance Imaging (fMRI). 

REC-D S.15 tel. nr.: 525 6653 e-mail: J.Winkel@uva.nl 

Andrea Wolf, 

MSc 

Promovenda. Verricht onderzoek naar het effect van trainingstechnieken om 

automatische cognitieve processen die aanzetten tot drugsgebruik bij onder 

andere cannabisverslaafde adolescenten te veranderen. Interesses: het ontstaan 

van verslavingsgedrag, interactie van verslaving en PTSS, biologische factoren en 

neurocognitieve processen bij verslaving. 

Kamer 6.14 tel.nr: 525 6857 p.a.wolf@uva.nl 

Maaike 

Zeguers, MSc 

Promovenda. Doet onderzoek naar leesprocessen bij kinderen. Haar onderzoek is 

specifiek gericht op de ontwikkeling van leestempo en de problemen die kinderen 

met dyslexie hierbij ondervinden. 

Kamer 6.19 tel. nr.: 525 6908 e-mail: M.H.T.Zeguers@uva.nl 


www.fmg.uva.nl/developmentalpsychology/people_op.cfm 

Medewerkers PML en hun interessegebieden 

Drs. Marjan 

Bakker 

Promovenda. Project “Expectancy effects on the analysis of behavioral research 

data”. Doet onderzoek naar confirmation bias bij onderzoekers tijdens het 

analyseren van data. 

Kamer 2.17 tel. nr.: 525.6763 e-mail: M.Bakker1@uva.nl 

Prof. dr. Paul 

de Boeck 

Hoogleraar. Onderzoekstopics: Item Response Models (IRT), alternatieven 

voor variantie-analyse, individuele verschillen op het gebied van intelligentie en 

persoonlijkheid, meten van verandering. 

Kamer 2.19 tel. nr.: 525.6923 e-mail: P.A.L.deBoeck@uva.nl 

460 461 

Dr. Denny 

Borsboom 

Universitair hoofddocent. Doet onderzoek op het gebied van de methodologische 

grondslagen van de psychologie. Houdt zich bezig met meetproblemen, 

psychometrische begrippen als betrouwbaarheid en validiteit, de ontwikkeling 

van modellen om na te gaan of selectie- en meetprocedures eerlijk zijn en de 

relatie tussen concepten uit verschillende wetenschapsgebieden. 

Kamer 2.11 tel. nr.: 525.6882 e-mail: D.Borsboom@uva.nl 

Drs. Angélique 

Cramer 

Promovenda. Onderzoekt in het kader van het Vidi project “Causal networks 

for psychological measurement” of psychische stoornissen gekarakteriseerd 

kunnen worden als causale netwerken in plaats van de tot nu toe dominante 

opvatting dat psychische stoornissen latente variabelen zijn. 

Kamer 2.17 tel. nr.: 525.8850 e-mail: A.O.J.Cramer@uva.nl 

Dr. Conor 

Dolan 

Universitair hoofddocent. Interessegebieden: gedragsgenetica, covariantiestructuurmodellen, 

toepassingen van mixture verdelingen, groepsverschillen 

in IQ. 

Kamer 2.10 tel. nr.: 525.6775 e-mail: C.V.Dolan@uva.nl 

Dr. Dingmar 

van Eck 

Docent. Geeft onderwijs in Wetenschapsfilosofie en Philosophy of Mind. 

Interesse en onderzoeksgebieden: wetenschapsfilosofie, met name kwesties op 

het snijvlak van psychologie en neurowetenschap. Doet onderzoek naar soorten 

wetenschappelijke verklaringen, analyses van wetenschappelijke theorie keuze, 

filosofische functie theorieën. 

Kamer 2.08 tel. nr. 525.7096 e-mail: D.vanEck@uva.nl 

Drs. Marijke 

Engels-Freeke 

Docent. Geeft onderwijs in Testtheorie en -Praktijk, Onderzoeksmethoden en 

Statistiek 2 en Applied Discrete Multivariate Analysis (ADMA). Begeleidt de 

Methodologiewinkel. 

Kamer 2.04 tel. nr.: 525.6877 e-mail: M.Engels-Freeke@uva.nl 

Dr. Raoul 

Grasman 

Universitair docent. Werkt aan stochastische catastrofe-theorie, stochastische 

modellen voor reactietijden, tijdserie analysemethoden en lokalisatie technieken 

voor hersenactiviteit en corticale interacties op basis van EEG/MEG. Overige 

interessen: signaalanalysemethoden, mathematische psychologie en statistiek, 

methodologie van de psychofysiologie/cognitieve neurowetenschappen. 

Kamer 2.15 tel. nr.: 525.6738 e-mail: R.P.P.P.Grasman@uva.nl 

Drs. Rogier 

Kievit 

Promovendus. Doet onderzoek naar het ontwikkelen van statistische modellen 

voor reductieve psychologie. Hoe kunnen we op een theoretisch, statistisch 

en wetenschappelijk inzichtelijke manier data uit verschillende domeinen 

combineren. Overige interesses: intelligentie en het brein, philosophy of mind 

en cognitieve neurowetenschap. 

Kamer 2.17 tel. nr.: 525.6688 e-mail: R.A.Kievit@uva.nl 

Drs. Sharon 

Klinkenberg 

Docent en promovendus. Geeft onderwijs in SPSS en R. Zijn interesses zijn 

onder meer: Psychologische methoden, IRT en CAT, web ontwikkeling, 

computer games, motivatie, testconstructie en digitaal toetsen. 

Kamer 2.04 tel. nr.: 525.6721 e-mail: S.Klinkenberg@uva.nl

Drs. Mariska 

Knol 


Promovenda. Doet onderzoek naar didactische vaardigheden en professionele 

ontwikkeling van universitaire docenten. Interessegebieden zijn effectmetingen 

van coaching en training van docenten, effectief universitair onderwijs 

ontwerpen en de invloed van opvattingen van docenten op het handelen en de 

ontwikkeling van de docent en het leren van de student. 

Kamer 2.17 tel. nr.: 525.8709 e-mail: M.H.Knol@uva.nl 

Dr. Pieter 

Koele 

Gastdocent. Doet onderzoek en geeft onderwijs op besliskundig gebied. Vooral 

geïnteresseerd in de modelmatige benadering en beschrijving van beslissings- en 

beoordelingsprocessen. 

Kamer 2.18 tel. nr.: 525.6881 e-mail: P.Koele@uva.nl 

Prof. dr. Han 

van der Maas 

Hoogleraar.Doetonderzoeknaarformelemodellenvoorontwikkelingsprocessen. 

Een belangrijke rol is weggelegd voor methoden gebaseerd op categorische 

latente variabelen. Toepassingsgebieden: met name cognitie en intelligentie, 

bijv. ook in de schaakpsychologie. 

Kamer 2.07 tel. nr.: 525.6678 e-mail: H.L.J.vanderMaas@uva.nl 

Prof. dr. 

Gunter Maris 

Bijzonder hoogleraar Psychometrie, in het bijzonder de constructie, analyse en 

toepassing van studietoetsen. Doet onderzoek naar de grondslagen van meten 

in de sociale wetenschappen in het algemeen en meten van vaardigheid in het 

onderwijs in het bijzonder. 

Kamer 2.18 tel. nr.: 525.6870 e-mail: G.K.J.Maris@uva.nl 

Drs. Dora 

Matzke 

Promovenda. Doet onderzoek naar reactietijden en intelligentie. Verdere 

interesses zijn het stopsignaal paradigma, multinomial processing tree modellen 

en Bayesiaanse statistiek. 

Kamer 2.16 tel. nr.: 525.8862 e-mail: D.Matzke@uva.nl 

Prof. dr. Don 

Mellenbergh 

Emeritus hoogleraar. Verricht onderzoek op het gebied van de psychometrie: 

constructie en analyse van tests, vragenlijsten en studietoetsen, beslissen op 

grond van tests en studietoetsen, conceptuele analyse van psychometrische 

begrippen, etc. 

Kamer 2.18 tel. nr.: 525.6757 e-mail: G.J.Mellenbergh@uva.nl 

Dr. Dylan 

Molenaar 

Postdoc. Ontwikkelt statistische modellen die geschikt zijn om het fenomeen 

‘vaardigheids-differentiatie’ uit de intelligentie literatuur te onderzoeken. 

Interesses: Mathematische Statistiek, Item Response Theorie (IRT) en 

structurele vergelijkingsmodellen (SEM). 

Kamer 2.08 tel. nr.: 525.6584 e-mail: D.Molenaar@uva.nl 

Dr. Verena 

Schmittmann 

Postdoc op het project “Causal networks for psychological measurement”. Is 

daarnaast geboeid door mathematische psychologie, cognitieve ontwikkeling, 

toepassingen van mixture en Markov modellen. 

Kamer 2.08 tel. nr.: 525.8383 e-mail: V.D.Schmittmann@uva.nl 

Drs. Helen 

Steingröver 

Promovenda. Doet onderzoek naar post-error slowing en beslissingsprocessen. 

Verdere interesses zijn model selectie, mathematische statistiek en cognitive 

psychologie. 

Kamer 2.16 tel. nr.: 525.8869 e-mail: H.Steingroever@uva.nl 

Drs. Marthe 

Straatemeier 

Promovenda. Doet onderzoek op het gebied van rekenen: het gebruik van 

rekenstrategieën, ontwikkeling van rekenfouten en itemmoeilijkheden van 

opgaven uit verschillende rekendomeinen. Is daarnaast ook geïnteresseerd in 

strategiegebruik en ontwikkelingsprocessen bij andere cognitieve vaardigheden. 

Kamer 2.20 tel. nr.: 525.6876 e-mail: M.Straatemeier@uva.nl 

Dr. Sanne van 

der Ven 

Postdoc. Werkt aan het opzetten van de Wetenschapstuin: een verzameling 

web-based cognitieve taken op het gebied van executief functioneren, 

wetenschappelijke kennis en logisch redeneren. Is daarnaast geïnteresseerd in 

de ontwikkeling van rekenvaardigheid en de oorzaken van rekenproblemen. 

Kamer 2.08 tel. nr.: 525.6737 e-mail: S.H.G.vanderVen@uva.nl 

462 463 

Drs. Harrie 

Vorst 

Gastdocent. Ontwikkelt psychometrische instrumenten op het gebied 

van cognitieve vaardigheid, emotionele capaciteiten, persoonlijkheid, 

motivatie, interesses, houdingen t.o.v. onderwijs, studievaardigheid, dyslexie, 

copingstrategieën. 

Kamer 2.18 tel. nr.: 525.6875 e-mail: H.C.M.Vorst@uva.nl 

Prof. dr. 

Eric-Jan 

Wagenmakers 

Hoogleraar. Verzamelt experimentele data en onderzoekt die met behulp van 

kwantitatieve methoden en wiskundige procesmodellen. Huidige interesse gaat 

vooral uit naar Bayesiaanse statistiek, modellen voor reactietijden, en modelgestuurde 

cognitieve neurowetenschappen. 

Kamer 2.09 tel. nr.: 525.6420 e-mail: EJ.Wagenmakers@gmail.com 

Dr. Lourens 

Waldorp 

Universitair docent. Interessegebieden: analyse van hersendata (fMRI, EEG); 

model selectie/model specificatie (vooral wanneer het fout gaat); causale 

netwerken, grafische modellen; asymptotische statistiek (bij heel grote n). 

Kamer 2.09 tel. nr.: 525.6420 e-mail: L.J.Waldorp@uva.nl 

Drs. Ruud 

Wetzels 

Promovendus. Ontwikkelt methodes voor Bayesiaans hypothese testen in de 

psychologie. Verdere interesses zijn mathematische statistiek, mathematische 

psychologie, model selectie en cognitieve psychologie. 

Kamer 2.16 tel. nr.: 525.8871 e-mail: R.M.Wetzels@uva.nl 

Meer informatie over medewerkers is te vinden op: http://www.fmg.uva.nl/psychologicalmethods/people_ml.cfm. 

Medewerkers Sociale Psychologie en hun interessegebieden 

drs. Daniël 

Alink 

Promovendus. Doet onderzoek naar de rol van vertrouwen bij het omgaan met 

risico’s. Is daarnaast geïnteresseerd in andere soorten risicogedrag, bij onder 

andere kansspelen en verzekeringen. 

Kamer 4.19 tel. nr.: 525.6895 e-mail: D.Alink@uva.nl 

drs. Ran Bos 

Docent en gedragswetenschappelijk trainer. Opleider van het Social Skills 

Lab, waarin verschillende trainingen worden ontwikkeld, uitgevoerd en 

geëvalueerd. Belangrijkste taken zijn het opleiden en superviseren van trainers 

en het zorgdragen voor de dagelijkse organisatie van het Social Skills Lab. 

Kamer 4.22 tel. nr.: 525.6658 e-mail: R.Bos@uva.nl 

dr. Aafje 

Docent. Geïnteresseerd in sociale cognitie, zelfregulatie en (onbewuste) 

motivatie. Gespecialiseerd in gedragsbeïnvloeding en beeldvorming op het 

Brandt gebied van gezondheid en van politiek. Coördinator van de mastertrack 

Gedrag & Gezondheid. 

Kamer 4.17 tel. nr.: 525.8817 e-mail: A.C.Brandt@uva.nl 

drs. Lottie 

Promovendus. Doet onderzoek naar (on)omkeerbare beslissingen. Meer in het 

bijzonder onderzoekt zij de effecten van voorlopige en definitieve beslissingen 

op keuze tevredenheid en spijt en bekijkt zij de onderliggende cognitieve 

Bullens processen die hierbij een rol spelen. Ook is zij geinteresseerd in de relatie 

tussen (on)omkeerbare beslissingen en regulatie motivatie.Verzorgt het vak 

Surveyonderzoek. 

Kamer 4.19 tel. nr.: 525 6886 e-mail: L.Bullens@uva.nl

dr. Arik 

Cheshin 


Postdoctoraal onderzoeker. Is mainly interested in the social influences of 

emotion, focusing on how encountering emotions of others influences decision 

making, emotional state, and response. He investigates these topics within 

virtual teams, negotiation contexts, sports and service settings. 

Kamer 4.21 tel. nr.: 525 6116 e-mail: A.Cheshin@uva.nl 

dr. Bertjan 

Doosje 

Universitair hoofddocent. Doet onderzoek naar radicalisering en 

intergroepspolarisatie. Emoties (zoals vernedering en boosheid) in 

groepscontexten vormen een ander onderzoeksthema. Daarnaast verricht hij 

onderzoek op het gebied van de “Terror Management Theorie”. 

Kamer 4.11 tel. nr.: 525.6885 e-mail: E.J.Doosje@uva.nl 

dr. Michiel 

van Elk 

Universitair Docent. Doet onder meer onderzoek naar (en geeft onderwijs 

over) de psychologische processen die ten grondslag liggen aan religiositeit en 

spiritualiteit. (Per januari 2013) 

Kamer nnb tel.nr.: nnb e-mail: M.vanElk@uva.nl 

dr. Allard R. 

Feddes 

Postdoctoraal onderzoeker. Doet onderzoek naar hoe groepslidmaatschap 

onze gevoelens, cognities, en gedragingen beïnvloedt. Zijn specifieke interesses 

omvatten radicaliseringprocessen, ontwikkeling en het reduceren van 

vooroordelen, en de relatie tussen sociale identiteit en sociale representaties. 

Kamer 4.21 tel.nr.: 525.8863 e-mail:A.R.Feddes@uva.nl 

drs. Milena 

Feldkamp 

Docent. Coördineert en begeleidt de werkgroep sociale psychologie en verzorgt 

het vak Cross-Cultural Psychology. Geïnteresseerd in cultuurpsychologie en 

interculturele relaties. 

Kamer 4.17 tel. nr.: 525.6740 e-mail: M.J.Feldkamp@uva.nl 

prof. dr. 

Agneta Fischer 

Hoogleraar. Doet onderzoek naar emoties, met name naar de invloed van 

sociale factoren in subjectieve ervaring en emotionele expressie. Meer specifiek 

onderzoekt zij emotionele besmetting, de rol van gelaatsexpressies in de 

vorming van oordelen over mensen (bv. bij huilen, of boosheidsexpressies), 

sekseverschillen in emoties en de rol van emoties in intergroepsconflicten. 

Kamer 4.11 tel. nr.: 525.6893 e-mail: A.H.Fischer@uva.nl 

prof. dr. Jens 

Förster 

Hoogleraar. Geeft onderwijs op het gebied van zelfregulatie en sociale cognitie. 

Zijn onderzoek richt zich op sociale cognitie en motivatie, geheugen, emoties, 

beslissingsprocessen en risicogedrag. 

Kamer 4.14 tel. nr.: 525.6869 e-mail: J.A.Förster@uva.nl 

dr. Frenk van 

Harreveld 

Universitair hoofddocent. Doet onderzoek naar verschillende vormen van 

onzekerheid zoals controlegebrek, risicoperceptie, cognitieve dissonantie, 

ambivalentie en spijt. 

Kamer 4.14 tel. nr.: 525.7263 e-mail: F.vanHarreveld@uva.nl 

drs. Marc Promovendus. Doet onderzoek naar de rol die emoties van anderen spelen bij 

Heerdink het uitlokken conformiteit en andere vormen van sociale beïnvloeding. 

Kamer 4.18 tel. nr.: 525.6878 e-mail: M.W.Heerdink@uva.nl 

dr. Kai Jonas 

Universitair docent. Geeft onderwijs op het gebied van automatische processen 

en de cognitieve en motivationele determinanten daarvan. Ook geeft hij 

onderwijs op het gebied van pro-sociaal gedrag, en interventieprogramma’s op 

dat gebied. Zijn onderzoek richt zich op sociale cognitie en motivatie. 

Kamer 4.15 tel. nr.: 525.6888 e-mail: K.J.Jonas@uva.nl 

dr. Nils Universitair docent. Geeft onderwijs en doet onderzoek op het gebied van 

Jostmann zelfregulatie, motivatie en sociale cognitie. 

Kamer 4.15 tel. nr.: 525.6889 e-mail: N.B.Jostmann@uva.nl 

Docent en gedragswetenschappelijk trainer. Opleider van het Social Skills Lab, 

drs. Sanne waarin verschillende trainingen worden ontwikkeld, uitgevoerd en geëvalueerd. 

Kateman Belangrijkste taken zijn het opleiden en superviseren van trainers en het 

zorgdragen voor de dagelijkse organisatie van het Social Skills Lab. 

Kamer 4.22 tel. nr.: 525.6120 e-mail: S.Kateman@uva.nl 

prof. dr. 

Gerben van 

Kleef 

Hoogleraar. Zijn onderzoek richt zich momenteel primair op emoties, macht 

en sociale beïnvloeding in relatie tot pro-sociaal gedrag. Centrale vragen zijn: 

Hoe beïnvloeden mensen elkaar met hun emoties – bijvoorbeeld in conflicten, 

in persoonlijke relaties of op het werk? Waaraan ontlenen en Hoe verkrijgen 

mensen macht? En hoe beïnvloedt (gebrek aan) macht sociaal gedrag? 

Daarnaast doet hij onder andere onderzoek naar (inter)groepsprocessen, 

onderhandelen en de sociale functies van roddelen. 

Kamer 4.12 tel. nr.: 525.6894 e-mail: G.A.vanKleef@uva.nl 

464 465 

dr. Lukas 

Koning 

Postdoc. Doet onderzoek naar de interpersoonlijke effecten van emoties. 

Doordat we onze emoties tonen - bijvoorbeeld in gezichtsuitdrukkingen - 

kunnen anderen onze emoties waarnemen en interpreteren. Emoties geven 

daarom belangrijke informatie over wat we willen bereiken en wat we van 

iets vinden. Deze informatie kunnen anderen gebruiken om hun gedrag op te 

baseren. 

Kamer 4.18 tel. nr.: 525. 6879 e-mail: L.F.Koning@uva.nl 

dr. Yaël de 

Liver 

Coördinator en docent van de mastertrack Gedrag & Gezondheid. 

Geïnteresseerd in fundamenteel en toegepast onderzoek naar de sociaal 

psychologische aspecten van (on-)gezond gedrag. De nadruk ligt daarbij op de 

rol van informatieverwerking, affect en (tegenstrijdige) attitudes. 

Kamer 4.17 tel. nr.: 525.8817 e-mail: J.N.deliver@uva.nl 

drs. Liesbeth 

Mann 

Promovendus. Doet onderzoek naar vernedering op interpersoonlijk- en 

groepsniveau. Hierbij komen specifiek aan de orde wat voor soort situaties 

vernedering opwerken en versterken, en welke actietendensen geassocieerd zijn 

met vernedering. 

Kamer 4.23 tel. nr.: 525.6292 e-mail: L.Mann@uva.nl 

drs. Hannah 

Nohlen 

Promovendus. Doet onderzoek naar attitudes en beslissingen, in het bijzonder 

naar ambivalentie (evaluative conflicts). Is daarnaast geïnteresseerd in zelfregulatie 

in de context van beslissingen. 

Kamer 4.18 tel. nr.: 525.6879 e-mail: H.U.Nohlen@uva.nl 

dr. Marte 

Otten 

Post-doc. Haar onderzoek richt zich op extreme emoties zoals vernedering. 

Hierbij wordt gekeken naar de gevolgen voor het individu, zowel op het niveau 

van de hersenen als het gedrag, en ook naar de rol die dergelijke extreme 

emoties spelen in inter-individuele en inter-groepsprocessen. 

Kamer 4.13 tel. nr.: 525.6744 e-mail: M.Otte@uva.nl 

prof. dr. Joop Hoogleraar. Zijn onderzoek richt zich op de structuur van attitudes en attitude 

van der Pligt verwerking, de rol van affect bij beslissingen en de perceptie van risico’s. 

Kamer 4.12 tel. nr.: 525.6891 e-mail: J.vanderPligt@uva.nl 

Docent en gedragswetenschappelijk trainer. Coördinator en opleider van 

drs. Barbera het Social Skills Lab, waar de mastertrack Training & Development wordt 

Rosenhart aangeboden. Belangrijkste taken zijn het opleiden en superviseren van trainers 

en het zorgdragen voor de dagelijkse organisatie van het Social Skills Lab. 

Kamer 4.22 tel. nr.: 525.6883 e-mail: B.Rosenhart@uva.nl 

Universitair docent. Doet onderzoek naar sociaal cognitieve processen, affect 

en emoties. Centraal staat daarbij het onderscheid tussen meer en minder 

dr. Mark 

bewuste processen die vaak tegelijkertijd worden gemeten. Daarbij maakt 

Rotteveel 

hij gebruik van zowel impliciete en expliciete meet-instrumenten die beide 

processen proberen bloot te leggen. Daarnaast doet hij onderzoek naar de 

embodiment van emotie en affect en kijkt hij meer specifiek naar toenaderingsof 

vermijdingsgedrag. 

Kamer 4.20 tel. nr.: 525.6713 e-mail: M.Rotteveel@uva.nl

Post-doc. Investigates the communication of emotions via non-verbal signals, 

especially vocalisations such as laughter, cries and sighs, but also facial 

expressions of emotions. She is interested in how factors such as culture, 

dr. Disa Sauter different learning mechanisms, and language, shape our emotions and the 

ways that they are signaled. Her research includes experimental psychological 

methods and cross-cultural comparisons. She also has a particular interest in 

positive emotions, and distinctions between different positive affective states. 

Kamer 4.21 tel. nr.: 525.8719 e-mail: D.A.Sauter@uva.nl 

drs. Effie 

Stamkou 

Promovendus. Her research explores how norm violations shape power 

hierarchies in the context of different cultures and/or organizations. 

Other research interests include the interplay between social power and 

emotional abilities, which is studied by means of physiological measures (eyetracking, 

heart-rate variability, skin conductance). 

Kamer 4.18 tel. nr.: 525.6879 e-mail: E.Stamkou@uva.nl 

dr. Michael 

Vliek 

Universitair docent. Geeft onderwijs op het gebied van emoties, sociale 

beïnvloeding en intergroepsrelaties. Doet onderzoek naar sociale 

vergelijkingsprocessen, en de rol van tijd in sociaal psychologische processen. 

Tevens studieadviseur en onderwijscoördinator van Sociale Psychologie 

Kamer 4.20 tel. nr.: 525.6892 e-mail: M.L.W.Vliek@uva.nl 

drs. Roeland 

Voskens 

Docent. Geeft onderwijs in de bachelor -en masterfase. Is geïnteresseerd in de 

rol van (nieuwe) media bij informatieverwerking en beïnvloedingsprocessen. 

Kamer 4.17 tel. nr.: 525.6714 e-mail: R.A.Voskens@uva.nl 


http://www.fmg.uva.nl/socialpsychology/ourpeople.cfm.

Bijlage 

Opleidingsstatuut 

Onderwijs- en Examenreglementen 

Fraude- en Plagiaatregeling UvA 

Regels en Richtlijnen Examencommissie

Opleidingstatuut Psychologie Opleidingstatuut Psychologie 

468 469


1. Algemene Informatie 

Opleidingsstatuut en relatie tot het studentenhandboek 

Universiteiten zijn verplicht om jaarlijks een studentenstatuut uit te brengen. Hierin staat 

een beschrijving van de rechten en plichten van studenten. Het studentenstatuut bestaat 

uit twee delen: een algemeen deel en een meer gedetailleerde uitwerking per opleiding: 

het opleidingsdeel. 

Het algemene deel van het statuut is opgenomen in het Studentenhandboek en geldt voor 

alle studenten aan de Universiteit van Amsterdam. Verder bevat het Studentenhandboek 

allerlei nuttige informatie over voorzieningen aan de UvA. Het wordt jaarlijks opnieuw 

vastgesteld door het College van Bestuur na instemming van de Centrale Studentenraad. 

In het algemene deel komen o.a. de volgende onderwerpen aan de orde: toegang 

en inschrijving, bijzondere vormen van inschrijving, rechten en plichten op basis van 

inschrijving, administratie en privacybescherming, onderwijs (o.a. kwaliteit, studeerbaarheid, 

betaalbaarheid), tentamens en examens, medezeggenschap, universitaire omgangsvormen 

(o.a. studieomstandigheden, gebruik computervoorzieningen), financiële 

ondersteuning, studentenvoorzieningen en rechtsbescherming (o.a. procedure bij College 

van Bestuur voor de Examens, ombudsman, klachtenregeling). Het studentenhandboek 

wordt jaarlijks aangepast en is te raadplegen via de UvA website: www.uva.nl/studentenhandboek/. 

Het opleidingsdeel of opleidingsstatuut is opgenomen in deze studiegids. Beide delen van 

het statuut zijn niet alleen beschrijvend van aard, maar hebben ook een rechtscheppend 

karakter. Dat wil zeggen dat ze gebruikt kunnen worden om afspraken tussen universiteit 

en studenten of opleiding en studenten vast te leggen. Het opleidingsstatuut wordt 

per opleiding vastgesteld. Alle informatie van het opleidingsstatuut is in deze studiegids 

opgenomen, evenals belangrijke reglementen en regelingen. 

Afdeling Psychologie 

Locatie 

De Afdeling Psychologie is gehuisvest in “De Diamantbeurs” aan Weesperplein 4, 1018 

XA te Amsterdam. Hier hebben docenten hun werkkamer en bevinden zich bovendien 

de Onderwijsbalie, de studieadviseurs, etc. Dit gebouw is rolstoeltoegankelijk. Op de 

voorgaande pagina treft men een overzicht aan van de gebouwen waarvan de opleiding 

gebruik maakt voor onderwijs. 

De Afdeling Psychologie is met het openbaar vervoer goed te bereiken (metrohalte 

Weesperplein). Vervoer met de auto wordt sterk afgeraden in verband met parkeerkosten. 

2. Organisatie van de Faculteit 

Bestuurlijke en onderwijskundige organisatie 

In het Studentenhandboek (www.uva.nl/studentenhandboek/) komen het bestuur en de 

bestuurlijke organisatie van de Universiteit aan bod. Hieronder volgt informatie over de 

Faculteit der Maatschappij- en Gedragswetenschappen (FMG) en de Afdeling Psychologie. 

Algemene informatie over de FMG 

Aan de Faculteit der Maatschappij- en Gedragswetenschappen (FMG) volgen ruim 7000 

studenten onderwijs. Er zijn tien bacheloropleidingen en meer dan dertig masters, georganiseerd 

door Colleges (voor bacheloropleidingen) en Graduate Schools (voor masteropleidingen 

en pomovendi-trajecten). De wetenschappelijke staf werkt veelal zowel 

in onderwijs, als in een van de facultaire onderzoekinstituten. Ruim 1200 medewerkers 

dragen hier direct of indirect aan bij. Website: www.fmg.uva.nl. 

Decaan 

De decaan van de faculteit, prof. dr. E. de Haan, is belast met het bestuur en het beheer 

van de faculteit. Verder overlegt hij op regelmatige basis met de facultaire Ondernemingsen 

de Studentenraad en met collega-decanen en het College van Bestuur. De decaan stelt, 

na instemming van de Studentenraad, de Onderwijs en Examenregelingen (OER) vast 

van de opleidingen die de onderwijsinstituten FMG verzorgen. Vervolgens wordt deze 

OER opgenomen in de studiegids van elke opleiding. Dat is ook in deze studiegids het 

geval. De decaan is met zijn naaste medewerkers gehuisvest op het Roeterseiland, Nieuwe 

Prinsengracht 130. Hij is bereikbaar via het secretariaat FMG, Vendelstraat 7 en e-mail: 

fmg@fmg.uva.nl. Website: www.fmg.uva.nl. 

Medezeggenschap 

Het College van Bestuur heeft binnen de gegeven juridische mogelijkheden gekozen voor 

gedeelde medezeggenschap aan de UvA. Dit wil zeggen dat de medezeggenschap voor het 

personeel via een ander orgaan (de Ondernemingsraad) plaatsvindt dan voor studenten 

(via de Studentenraad). 

Faculteitsreglement 

Doel van het Faculteitsreglement is regelgeving vast te leggen over de bestuurlijke organisatie 

van de faculteit. Er zijn geen zaken in gereglementeerd die al in de Wet op het Hoger 

Onderwijs en Wetenschappelijk Onderzoek (WHW) zijn geregeld. In het Faculteitsreglement 

komt de bestuurlijke organisatie aan bod zoals die hiervoor is uiteengezet. Het 

Faculteitsreglement is verkrijgbaar via het secretariaat FMG, Vendelstraat 7 en e-mail: 

fmg@fmg.uva.nl. 

Organisatie binnen de FMG 

Het personeel van de FMG is werkzaam binnen zes disciplinaire afdelingen en verschillende 

centrale diensten. Het ondersteunend en beheerspersoneel ondersteunt deze taken 

vanuit de centralestafafdelingen (Bibliotheek, ICT, Planning& Control, HRM, decanaat 

en Communicatie). 

Afdelingen 

De FMG kent zes disciplinaire afdelingen van waaruit de personeelsleden hun werkzaamheden 

ten behoeve van de onderwijs- en onderzoeksinstituten verrichten. Dit zijn 

de afdelingen Communicatiewetenschap; Sociologie en Antropologie; Politicologie; Geografie, 

Planologie en Internationale Ontwikkelingsstudies; Pedagogiek en Onderwijskunde 

en Psychologie. 

Onderzoekinstituten 

Het onderzoek binnen de FMG is ondergebrachtin onderzoekinstituten, zie www.fmg. 

uva.nl. 

Colleges en Graduate Schools 

Bacheloropleidingen vallen onder de verantwoordelijkheid van een College en Masteropleidingen 

zijn samen met de promovendi opleidingen ondergebracht bij Graduate 

Schools. De faculteit kent de volgende Colleges en Graduate schools: 

• College of Communication 

• College of Educational and Pedagogical Sciences 

• College of Psychology 

• College of Social Sciences 

• Graduate School of Communication 

• Graduate School of Pedagogical and Educational Sciences 

• Graduate School of Psychology 

• Graduate School of Social Sciences 

470 471


Nadere informatie over de faculteit is te vinden op website: www.fmg.uva.nl. Informatie 

over de bachelor- en masteropleidingen die elk instituut aanbiedt, het onderzoeksveld en 

lopende onderzoeksprojecten is te vinden op de websites van de verschillende instituten. 

Organisatie van de Afdeling Psychologie 

Afdeling Psychologie www.fmg.uva.nl/psychologie 

Afdelingsvoorzitter: Mw. prof. dr. A.H. Fischer 

Managementassistente: Hanny Verduijn 

Adres: Roetersstraat 15, 1018 WB Amsterdam 

tel. 020-525.6780 

e-mail: voorzitter@psy.uva.nl 

De Afdeling Psychologie kent een voorzitter, een zestal programmagroepen en een groep 

ondersteunende diensten. Het wetenschappelijk personeel (hoogleraren, docenten en onderzoekers) 

is ondergebracht in die programmagroepen. Het wetenschappelijk personeel 

voert de onderwijstaken uit voor het College of Psychology en de Graduate school of 

Psychology, die belast zijn met de organisatie en coördinatie van het onderwijs van de 

verschillende opleidingen. Daarnaast worden onderzoekswerkzaamheden verricht onder 

verantwoordelijkheid van het Onderzoekinstituut Psychologie. 

Bestuursteam 

De Afdeling kent een bestuursteam waarin beslissingen worden besproken en voorbereid. 

Dit bestuursteam bestaat uit de directeur van het Onderzoeksinstituut Psychologie, de 

directeur van het College of Psychology, de directeur van de Graduate School en de voorzitter 

van de Afdeling Psychologie: 

• Afdelingsvoorzitter: Prof. dr. A.H. Fischer 

• Directeur Onderzoeksinstituut: Prof. dr. G.A. Kerkhof 

• Directeur College of Psychology: Drs. K.H. Visser 

• Directeur Amsterdam Graduate School of Psychology: Prof. dr. H. v.d. Maas 

Het secretariaat wordt gevoerd door Mw. J. Verduijn-de Groot, kamer 913, tel. 525.6780. 

Programmagroepen 

De Afdeling Psychologie kent zes programmagroepenmet elk een programmagroepleider. 

De programmagroepleider stelt in de regel een klein team in waarmee hij/zij de programmagroep 

bestuurt. 

• Arbeids- en Organisatiepsychologie, programmaleider: Prof. dr. A. van Vianen 

• Klinische Psychologie, programmaleider: mw. Prof. dr. M. Kindt 

• Ontwikkelingspsychologie: Prof. dr. M.W. v.d. Molen 

• Psychologische Methodenleer: Prof. dr. H. v.d. Maas 

• Psychonomie: mw. Prof. dr. A.M.B. de Groot 

• Sociale Psychologie: Prof. dr. J. v.d. Pligt 

In deze gids hebben alle programmagroepen een eigen hoofdstuk met algemene informatie 

en het onderwijsaanbod. Het personeel van een programmagroep kan bestaan uit: 

Wetenschappelijk personeel: 

• Professor = hoogleraar = kroondocent. 

• UHD = universitair hoofddocent. 

• UD = universitair docent. 

• Doc = docent, een medewerker voor het geven van onderwijs. 

• Ond = onderzoeker, een medewerker om onderzoek te doen. 

• AIO/OIO = assistent/onderzoeker in opleiding = promovendus. Dit zijn over het 

algemeen net afgestudeerden die aangesteld worden voor vier jaar. In die tijd moeten 

ze onderzoek verrichten ter voorbereiding op een proefschrift, een opleiding krijgen 

tot onderzoeker, promoveren en onderwijs verzorgen. 

Niet-wetenschappelijk personeel: 

• OBP = ondersteunend en beheerspersoneel; alle technische en administratieve 

medewerkers/sters. D.w.z. al het personeel van de Afdeling dat niet gerekend kan 

worden tot het wetenschappelijk personeel. 

Financiering 

Het College van Bestuur financiert de instituten voor onderzoek en onderwijs rechtstreeks 

en de instituten stellen vast welke taken daarvan worden uitgevoerd. De taken 

worden vervolgens verricht door medewerkers van de afdeling Psychologie. De instituten 

maken daarover afspraken met de afdelingsvoorzitter, de programmaleiders en de hoofden 

van de ondersteunende stafafdelingen. 

College of Psychology en Amsterdam Graduate School of Psychology 

Het College of Psychology is belast is met de organisatie en coördinatie van de bacheloropleiding 

Psychologie. 

Directeur: drs. K.H. Visser 

Onder de Amsterdam Graduate School of Psychology (AGSP) vallen de masteropleidingen 

Psychologie (de aansluitmaster en de twee selectieve masters Gezondheidszorgpsychologie 

en de Research Master Psychology). Daarnaast valt het promotie-onderwijs 

onder de AGSP. 

Directeur: prof. dr. H. van der Maas 

College en Graduate school worden ondersteund door het onderwijsinstituut Psychologie, 

de stafafdeling waar onder meer de onderwijsbalie en de studieadviseurs onder vallen. 

Deze stafadeling wordt geleid door de directeur van het College of Psychology 

Facultaire Studentenraad (Faculteitsbreed) 

De Facultaire Studentenraad (FSR) wordt jaarlijks gekozen uit en door studenten Psychologie, 

Politicologie, Sociologie, Culturele Antropologie, Communicatiewetenschap, 

Gedrag en Samenleving, Pedagogiek, Onderwijskunde, Sociale Geografie, Planologie en 

de masters van deze studies. De FSR voert met de decaan (het hoofd van de faculteit) 

overleg over het faculteitsbeleid in het algemeen en studentenbelangen in het bijzonder. 

Verder overlegt de FSR met de opleidingscommissies (waar studenten op opleidingsniveau 

adviseren over de kwaliteit van het onderwijs) de OWI student (die op onderwijsinstituut 

niveau adviseert aan de onderwijsdirecteur) en de Centrale Studentenraad (het 

universiteitsbrede studenteninspraakorgaan). De FSR biedt studenten de mogelijkheid 

om mee te praten over de kwaliteit van het onderwijs en beslissingen die genomen worden 

in de faculteit. De FSR heeft advies- en instemmingsrecht op onderdelen van de 

onderwijs- en examenregelingen, het opleidingsstatuut, en het faculteitsreglement. De 

FSR komt wekelijks bijeen voor een plenaire vergadering. Leden van de FSR krijgen een 

onkostenvergoeding. Wie meer wil weten over het werk van de Facultaire Studentenraad 

of zijn stem wil laten horen, kan contact opnemen via fmg@studentenraad.nl of 525.6347. 

Voor meer informatie: www.studentenraad.nl/fmg. 

Opleidingscommissie Psychologie 

De Opleidingscommissie Psychologie wordt bij faculteitsreglement ingesteld. De Opleidingscommissie 

heeft tot taak desgevraagd of uit eigen beweging advies over het onderwijsprogramma 

uit te brengen aan de onderwijsdirecteur. Wanneer het advies niet 

wordt gevolgd, dient dit beargumenteerd te worden afgewezen. Doorgaans vergadert de 

Opleidingscommissie eens per maand. Belangrijke taken van de Opleidingscommissie 

zijn onder meer: 

• De jaarlijkse beoordeling van de onderwijsprogramma’s, waarbij onder meer getoetst 

wordt of het programma studeerbaar is en of de omvang van de onderdelen in 

overeenstemming is met de studiepunten die aan de onderdelen zijn toegekend. 

• Adviseren over de Onderwijs en Examen Regeling (OER) die jaarlijks wordt 

vastgesteld. 

472 473


• De organisatie van de evaluatie van studieonderdelen en de bespreking van de 

resultaten van die evaluaties. 

• De voorbereiding van de onderwijsvisitaties die eens per zes jaar worden 

georganiseerd. 

• Adviseren over programmawijzigingen en –vernieuwing, de bachelor-masterstructuur 

De commissie bestaat uit zes studentleden en zes leden wetenschappelijk personeel. De 

studentleden onderhouden banden met o.a. de Ombudsstudent, de VSPA, de Studentenraad 

en de studentenfracties van de programmagroepen. Meer informatie is te vinden 

op de website: http://www.student.uva.nl/psychologie/Studentenorganisatie/opleidingscommissie.cfm. 

De Opleidingscommissie bestaat in het studiejaar 2011/2012 uit: 

Leden 

Studenten Telefoon Email 

OC fractie, kamer 118 ocstudentenfractie-fmg@uva.nl 

Wetenschappelijk personeel 

Dr. R. Hamel (voorzitter) 525.6854 r.hamel@uva.nl 

Dr. Denny Borsboom 525.6882 d.borsboom@uva.nl 

Dr. Michael Vliek 525.6892 m.l.w.vliek@uva.nl 

Dr. Edwin van Hooft 525.6863 e.a.j.vanhooft@uva.nl 

Dr. Corine Dijk 525.6113 k.f.l.dijk@uva.nll 

Tjitske Sijbrandij, MSc 525.6796 t.c.sijbrandij@uva.nl 

OWI ombudsstudent Psychologie 

Wanneer men klachten, ideeën of opmerkingen heeft over onderwijs, docenten en/of de 

opleiding Psychologie in het algemeen kan men terecht bij de Ombudsstudent. De Ombudsstudent 

zit in kamer 1.1 (Diamantbeurs), tel. 525.7015, e-mail: psyombudsstudent@ 

fmg.uva.nl. 

Men kan de Opleidingscommissie Psychologie bereiken via het secretariaat dat wordt 

gevoerd door mw. G.J. Bekker, kamer 217, tel. 525.6126, e-mail: g.j.bekker@uva.nl. 

STOP - STudenten Overleg Psychologie 

Het STudenten Overleg Psychologie is een algemeen overleg waar actuele informatie 

wordt uitgewisseld over alles wat er gaande is binnen de Afdeling Psychologie op het gebied 

van studie, onderwijskwaliteit en ontwikkelingen in programmagroepen. Verschillende 

actieve studenten, waaronder leden van de programmagroepfracties, afgevaardigden 

uit de Opleidingscommissie en de Studentenraad, de VSPA en de Ombudsstudent 

steken hier de hoofden bij elkaar. Op vergaderingen van het STOP is iedere psychologiestudent 

welkom. Meer informatie is te krijgen bij de Ombudsstudent: e-mail: psyombudsstudent@fmg.uva.nl. 

Evaluatiecommissie /Focusgroep 

Alle studieonderdelen in de propedeuse worden geëvalueerd met een vragenlijst. Jaarlijks 

wordt een Focusgroep gevormd van eerstejaarsstudenten. Tijdens de bijeenkomsten van 

deze Focusgroep worden de resultaten van die evaluaties besproken. Studenten kunnen in 

deze Focusgroep meedenken en meepraten over het onderwijs en het studieprogramma. 

Men kan gesprekken voeren met docenten over hun onderwijs, feedback geven over wat 

men van de studie vindt, commentaar leveren op tentamens, etc. 

Naast studenten maken ook Klaas Visser (onderwijsdirecteur), Peter Starreveld (coördinator 

basisopleiding) en Cok Koeleman (onderwijscoördinator) deel uit van de Focus- 

groep. Indien nodig worden andere revelante medewerkers uitgenodigd om een bijeenkomst 

van de Focusgroep bij te wonen. 

In de laatste twee studiejaren verschilt de evaluatie per programmagroep. Bij de meeste 

programmagroepen draagt het secretariaat van de programmagroep zorg voor de evaluatie 

en de verslaggeving daarvan. De resultaten worden binnen een programmagroepoverleg 

besproken en kunnen door de programmagroepleider worden meegenomen bij 

een individueel functioneringsgesprek met de docent. 

Examencommissie Psychologie 

De Examencommissie heeft als wettelijke taak het afnemen van de examens en de organisatie 

en coördinatie van de tentamens. De commissie bestaat uit enkele leden van 

de wetenschappelijke staf, die door het afdelingsbestuur zijn belast met het verzorgen 

van het onderwijs. De Examencommissie is bevoegd tot het nemen van besluiten over 

tentamens en examens. Zij kan vrijstellingen verlenen en kan studieprogramma’s voor 

de vrije opleiding goedkeuren. De Examencommissie kan uit haar midden examinatoren 

aanwijzen voor het afnemen van onderdelen van het examen. De commissie waakt over 

de kwaliteit van tentamens en examens, reikt diploma’s uit, beoordeelt aanvragen van 

extra tentamengelegenheden en bemiddelt bij meningsverschillen. 

In de Examencommissie Psychologie hebben zitting: 

• Dr. P.A. Starreveld vz (portefeuille: bacheloropleiding Psychologie) 

• Mw. dr. H.M. Huizenga (portefeuille: bacheloropleiding Psychologie) 

• Mw. prof. dr. A.M.B. de Groot (portefeuille: masteropleiding Psychologie) 

• Dr. J.A. Bosch (portefeuille: master Gezondheidszorgpsychologie) 

• Mw. prof. dr. A.van Vianen (portefeuille: Research Master Psychology) 

• Dr. C.V. Dolan (portefeuille: Research Master Psychology) 

De Examencommissie wordt geadviseerd door Drs. K.H. Visser en Mw. drs. S. Houtkooper 

en secretarieel ondersteund door Mw. G.J. Bekker. Men kan uitsluitend schriftelijke 

verzoeken indienen bij de Examencommissie. Een dergelijk verzoek kan ook via de mail 

worden gedaan: examencommissie-psy@fmg.uva.nl. De examencommissie vergadert 

doorgaans eens per maand De commissie beslist over het algemeen binnen 31 dagen na 

binnenkomst van een verzoek.De Examencommissie Psychologie heeft tentamen en examenregelingen 

opgesteld voor de eerste twee studiejaren. Beide regelingen worden aan 

het begin van elk studiejaar herzien en vastgesteld en zijn af te halen bij de Onderwijsbalie 

(open 10.00 - 14.00). De judiciumregelingen zijn elders in deze gids opgenomen. 

Onderzoeksinstituut Psychologie 

Directeur: Prof.dr. G.A. Kerkhof 

Website: www.fmg.uva.nl/psyresearch 

Het onderzoek van de Afdeling Psychologie is ondergebracht in het Onderzoeksinstituut 

Psychologie (OZI) en wordt geïnitieerd en uitgevoerd in zes programmagroepen die 

elk een coherent onderzoekprogramma hebben. Administratieve ondersteuning wordt 

geleverd door de secretaris van het OZI, mw. MSc. Joost van der Meer. De technische 

onderzoekondersteuning wordt uitgevoerd door het TOP (Technische Ondersteuning 

Psychologie) dat onder leiding staat van drs. M. Teunisse. Overleg tussen vertegenwoordigers 

van de programmagroepen, OZI-directeur en TOP-coördinator vindt plaats in de 

WAR (Wetenschappelijke Advies Raad). De WAR geeft gevraagd en ongevraagd advies 

aan de onderzoeksdirecteur, zoals aanschaf en beheer van laboratoriumvoorzieningen. 

Kenmerkend voor het onderzoek van de afdeling is de sterk experimentele, veelal laboratorium-gebonden 

aanpak, met veel aandacht voor methodologische vernieuwingen. Ook 

het meer toepassings-gerichte onderzoek profiteert van de sterke nadruk op geavanceerde 

meet- en analysemethoden. Toepassingen van geavanceerde neuro- en gedragswetenschappelijke 

meet- en analysemethoden vergroten het inzicht in cognitieve, affectieve en 

motivationele processen en de mechanismen die deze processen sturen. Het afdelings- 

474 475


brede gebruik van experimentele methoden heeft zijn beslag gekregen in de uitgebreide 

laboratorium- en ondersteuningsfaciliteiten van het Onderzoeksinstituut. Het onderzoek 

binnen de afdeling heeft de laatste jaren brede waardering gekregen, en de kwaliteit van 

alle onderzoeksprogramma’s is hoog, zoals onder meer blijkt uit de scores van 4 en hoger 

voor kwaliteit en output in de VSNU onderzoeksvisitaties van 1999 en 2006. 

Onderzoekfaciliteiten en -ondersteuning 

De infrastructurele onderzoekvoorzieningen worden beheerd door de medewerkers van 

het TOP (Technische onderzoeksondersteuning), onder leiding van drs. Marco Teunisse. 

De specialiteiten van het TOP lopen uiteen van audiovisuele ondersteuning, computer- 

en serverbeheer, specialistisch programmeren, ontwikkeling van speciale hardware, 

tot marktverkenning van software en hardware. De kerntaken van het TOP personeel 

bestaan uit het beheren van ongeveer 120 computers, 6 servers en ruim 40 labruimten. 

Het laboratorium bestaat op dit moment uit (in oplopende volgorde van ondersteuningskosten) 

observatiestudio’s, computer testruimten en fysiologische meetruimten. 

Onderzoekscholen 

Het onderzoeksinstituut werkt samen met vier onderzoekscholen: EPOS (Experimenteel 

Psychologische OnderzoekSchool), KLI (Kurt Lewin Instituut, waarin Sociale Psychologie 

en Arbeids en Organisatiepsychologie participeren), EPP (Experimentele Klinische 

Psychologie) en IOPS (Interuniversity Graduate School for Psychometrics and Sociometrics). 

Deze onderzoekscholen organiseren cursussen en workshops voor promovendi. 

Commissie Ethiek 

Deze commissie bestaat uit de voorzitter, vertegenwoordigers van de zes programmagroepen 

en de secretaris van het OZI. Het is de taak van de Commissie Ethiek (CE) 

om zorgvuldige en verantwoorde afwegingen te maken over de toelaatbaarheid van onderzoeksprojecten 

en deze afwegingen zowel intern als extern te beargumenteren. Meer 

in algemene zin dienen de standpunten van de CE bij alle onderzoekers bekend te zijn. 

Ethische richtlijnen zijn opgenomen in de statuten die te vinden zijn op de website: www. 

ce.psy-uva.nl. 

Jaarverslag 

Een overzicht van de medewerkers, hun onderzoeksthema’s, publicaties en overige onderzoeksoutput 

wordt opgenomen in het jaarverslag van het Onderzoeksinstituut. 

Gedragsregels voor psychologen 

Psychologen en psychologen in spé gaan professionele psychologische relaties aan, bijvoorbeeld 

met proefpersonen, patiënten, cliëntgroepen, bedrijven en maatschappelijke 

groeperingen. De Afdeling Psychologie heeft bepaald dat deze professionele relaties in 

overeenstemming met door het NIP (Nederlands Instituut voor Psychologen) ontworpen 

gedragsregels moeten verlopen. Daartoe is de Commissie Ethiek ingesteld, die ethische 

richtlijnen heeft opgesteld voor alle namens de Afdeling uit te voeren onderzoek. Bij het 

secretariaat van de het Onderzoekspracticum (kr. 512) is een boekje met de Richtlijnen 

Ethiek Psychologisch Onderzoek te verkrijgen of in te zien. Daar is eveneens de Checklist 

Ethiek verkrijgbaar, die voor aanvang van elk onderzoek dient te worden ingevuld. Deze 

checklist wordt vervolgens beoordeeld door de commissie. Een ieder die van proefpersonen 

gebruikmaakt, of namens de Afdeling professioneel psychologische relaties aangaat, 

wordt geacht zich aan de richtlijnen te houden. Een ieder die meent dat een (personeels-) 

lid van de Afdeling niet handelt in overeenstemming met deze gedragsregels kan zich met 

een schriftelijke, gemotiveerde klacht wenden tot de decaan. Alvorens te besluiten, hoort 

de decaan het (personeels) lid tegen wie de klacht is ingediend. 

De decaan kan besluiten: 

a. om sancties met betrekking tot het personeelslid voor te stellen aan de directeur c.q. 

het College van Bestuur; 

b. de betrokken Afdeling te adviseren met betrekking tot de voortzetting van het 

gewraakte project; 

c. de klacht ongegrond te verklaren. 

Faciliteiten 

Algemeen 

De faciliteiten waarvan iedere UvA-student gebruik kan maken, worden vermeld in het 

studentenstatuut (zie paragraaf 1.1). In deze paragraaf van het Opleidingsstatuut staat een 

aanvulling of nadere uitwerking over onder meer bibliotheken, studieplekken en computerfaciliteiten. 

Bij de websites voor bachelor- en masterstudenten psychologie kunnen 

onder “voorzieningen” alle faciliteiten worden gevonden: www.student.uva.nl/psy/voorzieningen. 

Ordeverstoring in het gebouw 

De directeur bedrijfsvoering heeft namens de decaan de bevoegdheid tot het nemen van 

ordemaatregelen. In de dagelijkse praktijk oefenen bewakingsdienst, gebouwopzichters 

en portiers namens de bedrijfsvoerder deze bevoegdheid uit. 

Publicaties in het gebouw 

Publicaties kunnen altijd op algemene prikborden worden opgehangen. De publicatie 

moet betrekking hebben op (grote groepen van) de Afdeling Psychologie als zodanig en 

mag niet gericht zijn op een bepaald lid van de afdeling. Ook mag ze niet beledigend zijn. 

De publicaties dienen door de publicist te worden verwijderd nadat de boodschap haar 

doel heeft bereikt. 

Universiteitsbibliotheek (UBA) 

De Bibliotheek van de Universiteit van Amsterdam levert wetenschappelijke informatie 

en aanvullende diensten ter ondersteuning van onderzoek en studie van medewerkers, 

studenten en derden. De centrale bibliotheek is gevestigd aan de Singel. 

De UB-Singel beschikt over circa 300 studieplaatsen, verdeeld over drie studiezalen. In 

het hoofdgebouw vindt u op de tweede verdieping de Algemene leeszaal met 70 studieplaatsen, 

op de 3e verdieping twee grote studiezalen met nog eens ruim 200 plaatsen. 

In het Informatiecentrum staan 50 werkplekken met pc voor UvA-studenten en -medewerkers 

die informatie willen zoeken en bewerken. www.uba.uva.nl 

Adres: Singel 425, 1012 WP Amsterdam 

Telefoon: 525.2301 

E-mail: secr-uba@uva.nl 

Openingstijden: maandag tot en met vrijdag van 8.30-23.45 uur 

zaterdag: 10.00-18.00 uur; zondag: 10.00 – 18.00 uur 

Bibliotheek Psychologie 

De Pierson Révész Bibliotheek is de gezamenlijke bibliotheek van de Faculteit Economie 

en Bedrijfskunde en van de afdeling Geografie, Planologie en Internationale Ontwikkelingsstudies, 

de afdeling Psychologie en de afdeling Pedagogiek en Onderwijskunde.. 

De Pierson Révész Bibliotheek is gevestigd aan de Roetersstraat 11, 1018 WB Amsterdam. 

Telefoon: 020-525.4273. website: www.uba.uva.nl/fmg, e-mailadres: piersonrevezbibliotheek@uva.nl 

• Openingstijden: 

ma t/m do: 08.45 - 20.00 uur 

vr: 08.45 - 18.00 uur 

In de zomermaanden gelden afwijkende openingstijden. 

476 477


Digitale bibliotheek 

Veel tijdschriften zijn tegenwoordig digitaal in te zien. Deze tijdschriften zijn te raadplegen 

via de website: www.uba.uva.nl/digitale_bibliotheek/tussen.cfm. 

Leenpas 

UvA- en HvA-studenten hebben geen lenerspas nodig, de UvA-collegekaart is tevens lenerspas. 

UvA- en HvA-medewerkers kunnen bij elke UvA-bibliotheek een gratis lenerspas 

laten maken op vertoon van een recente salarisspecificatie en een legitimatiebewijs. 

Anderen kunnen een bibliotheekpas aanvragen bij de balies van de UvA-bibliotheken. 

Voorwaarde is dat u 18 jaar of ouder bent (dit geldt niet voor universitaire studenten) en 

tenminste drie maanden aaneengesloten op een vast adres in Nederland woont. Er is een 

geldig legitimatiebewijs nodig, bijvoorbeeld: paspoort, Nederlands rijbewijs of collegekaart 

(met foto) van Nederlandse universiteiten 

Een bibliotheekpas kost € 25,00 per jaar. De pas is gratis voor studenten en medewerkers 

van Nederlandse universiteiten en medewerkers van de KB en de KNAW op vertoon van 

een geldige collegekaart of recente salarisspecificatie. Toont u een geldige alumnipas van 

de AUV, dan is de bibliotheekpas eveneens gratis. 

De inzagepas is verkrijgbaar als dagkaart (€ 2,-) en maandkaart (€7,50). Ook hiervoor is 

een legitimatiebewijs nodig. Wilt u bij meerdere bibliotheken in Amsterdam lenen, dan 

kunt u een AdamNet-pas van € 35,00 per jaar kopen. Hiermee hebt u recht op een gratis 

lenerspas van o.a. de bibliotheek van de UvA, de Openbare Bibliotheek Amsterdam, de 

Bibliotheek van de Vrije Universiteit, het Centrum voor Wiskunde en Informatica, de 

bibliotheek van de Hogeschool INHOLLAND Amsterdam/Diemen en mediatheken 

van de Hogeschool van Amsterdam. Vervanging van een verloren lenerspas kost € 5,00 , 

vervanging van de AdamNet-pas kost € 4,50. Wanneer bij diefstal van een pas een procesverbaal 

van de politie kan worden overlegd, worden geen kosten in rekening gebracht. 

Studieruimten 

Bij de verschillende bibliotheken aan de UvA zijn studieplekken aanwezig. De verschillende 

studieplekken zijn te vinden op de website: http://www.uba.uva.nl/dienstverlening/ 

Computerfaciliteiten voor studenten Psychologie 

Zowel de Afdeling Psychologie als de UvA bieden studenten verschillende soorten computerfaciliteiten 

om onderwijs en onderzoek mogelijk te maken. Er staan verschillende 

werkplekken met computers ter beschikking. Daarnaast is er een aantal internettoepassingen 

(e-mail, Blackboard, SIS) die handig en soms zelfs noodzakelijk zijn in het kader 

van het onderwijs. 

Computerzalen en printmogelijkheden 

Voor gereguleerd en/of zelfstandig onderwijs beschikt de afdeling over een drietal computerzalen 

(JK3.91 & G-1.18), uitgerust met PC’s, waarvan studenten Psychologie gebruik 

kunnen maken voor onder meer: 

• het schrijven van werkstukken, scripties, opdrachten en papers; 

• het uitvoeren van statistische analyses; 

• het gebruik van Internettoepassingen; 

• het volgen of uitvoeren van cursussen (bijvoorbeeld practica). 

De zalen zijn in eerste instantie gereserveerd voor onderwijsdoeleinden, maar buiten 

cursustijden vrij voor gebruik van studenten. Alle studenten die zijn ingeschreven bij 

de Afdeling Psychologie hebben automatisch toegang tot de computers in de zalen die 

hierboven zijn genoemd. Het Informatiseringscentrum (IC) beheert een aantal computerzalen 

voor algemeen gebruik voor alle UvA-studenten. Deze computerzalen maken 

onderdeel uit van een aantal studiecentra. Voor vragen kunt u terecht bij de balie van één 

van de Studiecentra aan de hand van de collegekaart. Voor prints moet worden betaald. 

Studiecentra 

In de studiecentra vinden studenten ruime studieplaatsen met moderne computers, de 

meest gangbare software en toegang tot het Internet. www.ic.uva.nl/studiecentra 

De zes studiecentra, naast de UB-Singel, zijn: 

• Studiecentrum OMHP (111 studieplekken), Oude Manhuispoort 4-6, 

1012 CN Amsterdam, e-mail: balie@ic.uva.nl 

• Studiecentrum BG5, Oudezijds Achterburgwal 237, 1012 DL Amsterdam, 

telefoon: 525.2088, e-mail: balie@ic.uva.nl 

• Studiecentrum Roeterseiland (240 studieplekken), 

Roetersstraat 11, 1018 WB Amsterdam, telefoon: 525.5564, e-mail: balie@ic.uva.nl 

• Studiecentrum P.C. Hoofthuis (78 studieplekken), Spuistraat 134, 1012 VB Amsterdam, 

telefoon: 525.5566, e-mail: balie@ic.uva.nl 

• Studiecentrum Bushuis (125 studieplekken), Kloveniersburgwal 48, 

1012 CX Amsterdam, telefoon: 525.5576, e-mail: balie@ic.uva.nl 

• Studie centrum Almere P.J. Oudweg 29, 1314 CH Almere, telefoon: 036 548.3710 

Openingstijden: 

Studiecentrum OMHP Roeterseiland PC Hoofthuis 

Maandag 08.45 -18.00 uur 08.45 -18.00 uur 08.45 -20.00 uur 

Dinsdag 08.45 -18.00 uur 08.45 -18.00 uur 08.45 -20.00 uur 

Woensdag 08.45 -18.00 uur 08.45 -18.00 uur 08.45 -20.00 uur 

Donderdag 08.45 -18.00 uur 08.45 -18.00 uur 08.45 -20.00 uur 

Vrijdag 08.45 -18.00 uur 08.45 -17.00 uur 08.45 -17.00 uur 

Zaterdag/Zondag gesloten gesloten gesloten 

Studiecentrum BG5 Bushuis 

Maandag 08.45 -19.00 uur 08.45 -21.00 uur 

Dinsdag 08.45 -19.00 uur 08.45 -21.00 uur 

Woensdag 08.45 -19.00 uur 08.45 -21.00 uur 

Donderdag 08.45 -19.00 uur 08.45 -21.00 uur 

Vrijdag 08.45 -18.00 uur 08.45 -18.00 uur 

Zaterdag gesloten 10.00 -18.00 uur 

Zondag gesloten 10.00 -18.00 uur 

Toegang en doelgroep 

De studiecentra vormen een gratis en algemeen toegankelijke voorziening voor studenten 

van alle faculteiten van de Universiteit van Amsterdam. De openingstijden zijn niet voor 

ieder studiecentrum hetzelfde, zie de tabel hierboven. Afwijkende openingstijden zijn te 

vinden op de website van het IC: www.ic.uva.nl/studiecentra. 

Mijn UvA 

MijnUvA is een digitale werkplek voor studenten aan de Universiteit van Amsterdam. 

Studenten kunnen met één keer inloggen rechtstreeks toegang krijgen tot o.a.: UvA-mail, 

Blackboard, SIS en onderwijsmededelingen. Ook kunnen ze zoeken in de bibliotheekcatalogus. 

Studentenmail 

UvA-Studentenmail is het mailprogramma van de UvA. Dit programma biedt reguliere 

mailmogelijkheden. Van belang is echter, dat belangrijke informatie van de UvA en over 

478 479


de opleiding (bijv. de nieuwsbrief) alleen nog naar de UvA-mailaccount wordt gestuurd. 

Men kan UvA-mail openen vanaf de website: webmail.student.uva.nl. Men kan er ook 

voor kiezen dat de UvA-post automatisch wordt doorgestuurd naar het eigen mailadres. 

Meer informatie is te vinden op de website: www.ic.uva.nl/student/studenten-ict.cfm. 

Blackboard 

Blackboard is de elektronische leeromgeving van de UvA. Bij de meeste cursussen Psychologie 

hoort een Blackboardpagina waarin extra informatie over de cursus te vinden is, 

zoals sheets, internetlinks, informatie over secundaire literatuur en discussiefora. Blackboard 

is te vinden op Blackboard.ic.uva.nl. 

Studenten kunnen zichzelf inschrijven. Op de Blackboard-site kunnen cursussen met 

Blackboard gevonden worden door onderaan de pagina naar Browse Course catalogue 

te gaan. Vervolgens kan de naam van de cursus in het zoekscherm ingevuld worden. 

Een andere mogelijkheid om de cursus te vinden is door rechts in het scherm op de link 

Faculteit der Maatschappij- en Gedragwetenschappen te klikken en vervolgens de juiste 

cursus op te zoeken. Na het vinden van de juiste cursus schrijft de student zich in door op 

de vakomschrijving te klikken en vervolgens op de knop Enroll. Wanneer men meer informatie 

over Blackboard wil, of handleidingen wilt bekijken, kan men kijken op http:// 

www.student.uva.nl/blackboard. 

SIS 

SIS (http://student.uva.nl/sis) is de plek waar de student onder andere studieresultaten 

kan inzien, zich aanmelden voor vakken en tentamen, diploma’s aanvragen etc. 

Digitale bibliotheek 

De bibliotheken van de UvA hebben hun catalogi online beschikbaar gemaakt in de zogenaamde 

digitale bibliotheek. Het is hier mogelijk om tijdschriften, boeken en informatie 

over onderwerpen te vinden. Website: www.uba.uva.nl. 

Toegang tot computers en ICT-faciliteiten: 

Om toegang tot computers en verschillende ICT-faciliteiten te krijgen is een gebruikersnaam 

en password nodig. Voor het gebruik van computers in de studiecentra en de internettoepassingen 

(Blackboard, e-mail en SIS) krijgen studenten na inschrijving bij de UvA 

een gebruikersnaam en password per brief toegestuurd gekregen. De gebruikersnaam 

bestaat uit het collegekaartnummer. Het password is een code van acht tekens. Als men 

het wachtwoord is vergeten, kan men terecht bij de balie van een van de Studiecentra. 

Bij de computers in de computerzalen van Psychologie (A106; A107) log je in met dezelfde 

username en password als voor jouw studentenmail. Bij problemen kan men terecht bij 

het Studiecentrum Roeterseiland, Roetersstraat 11. 

Overige computerzaken 

Bij het Informatiseringscentrum kunnen studenten terecht voor een breed aanbod aan 

scherp geprijsde software en ICT-trainingen: elektronische informatie in onderwijs en 

onderzoek, e-mail, web-pagina’s maken, Word, SPSS, Access, Excel, Powerpoint, Photoshop, 

et cetera. Zie ICT-diensten: www.ic.uva.nl/student/studenten-ict.cfm. 

Scannen en kleurenprinten 

In de Universiteitsbibliotheek (Singel 425) is een kleurenprinter aanwezig. De kosten voor 

een kleurenafdruk bedragen € 0,50. In een aantal studiecentra zijn de multifunctionele 

printers ook geschikt gemaakt om te scannen. De scans moeten worden opgeslagen op 

een usb stick (zie ook bijlage). Scannen is kosteloos. 

Kopieerfaciliteiten, en gebruiken of lenen van apparatuur 

In gebouw E zijn meerdere kopieerapparaten te vinden. De kopieerapparaten werken met 

een chipknip. Elke kopie kost 5 cent. Voor het lenen van onderzoeks- en video/audio/ 

(data)projectieapparatuur, kan men terecht bij de Audio Visuele Dienst, tel. 525.6805, 

e-mail: N.M.Notebaart@uva.nl. Voor het lenen van apparatuur moet een docent/supervisor 

toestemming verlenen. 

De kantine psychologie en de Mensa 

In de hal op de eerste verdieping van de Diamantbeurs zijn automaten beschikbaar waar 

drinken of snacks kunnen worden gekocht. Voor een uitgebreide lunch en avondmaaltijd 

kan men terecht in de Mensa (Agora) in gebouw E, bereikbaar via de doorloop op de 

eerste etage en via de ingang van de Faculteit Economie, Roetersstraat 11. 

Voorzieningen Gehandicapten 

De Diamantbeurs is rolstoeltoegankelijk. Voor specifieke punten kan men zich wenden 

tot de studieadviseurs psychologie (zie 3.2). De Commissie Voorzieningen Gehandicapten 

verleent ondersteuning aan studenten en personeel met een handicap. Spui 21 1012 

WX Amsterdam Tel: 020-525 2722. 

Contactpersoon voor studenten (van maandag tot en met donderdag): Claudia Flüggen 

studentendecaan Gehandicaptenzaken, tel. 020-525 8080, e-mail: c.fluggen@uva. 

nl. Teksttelefoon: 020-525 4319. De Commissie Voorzieningen Gehandicapten ziet het 

voornamelijk tot haar taak te zorgen dat gehandicapte personeelsleden en studenten goed 

kunnen functioneren en dat ook gehandicapte bezoekers gebruik kunnen maken van de 

universitaire faciliteiten. 

2.3 Studievereniging 

De Vereniging van Studenten in de Psychologie te Amsterdam (VSPA), Kamer: DB2.02 

en Boekenbalie (rechtdoor op de tweede verdieping) Tel: 020-525.6790. Boekenbalie: 

020-525.1969, website: www.vspa.nl; e-mail: info@vspa.nl. 

De vereniging van Studenten in de Psychologie te Amsterdam is de studiever¬eniging van, 

voor en door psychologiestudenten van de Universiteit van Amsterdam. Het is een gezellige 

vereniging waar psychologiestudenten van alle studiejaren en afstudeer¬richtingen 

zich inzetten voor de vereniging. Er zijn meer dan 20 commissies die sociale en studiegerelateerde 

activiteiten organiseren. De doelstellingen van de VSPA zijn, naast het bevorderen 

van de contacten tussen psychologiestudenten en het stimuleren van de betrokkenheid 

met de studie psychologie, ook het behartigen van de belangen op maatschappelijk, 

cultureel en onderwijskundig gebied. De VSPA is een van de grootste studieverenigingen 

en telt momenteel meer dan 2300 leden. 

De VSPA kamer (DB2.02) staat open voor alle psychologiestudenten. Dus als je initiatieven, 

kritiek of suggesties hebt of gewoon zin hebt in een beetje gezelligheid, kom 

vooral langs! Verder zijn alle leden (psychologiestudenten met een VSPA lidmaatschap) 

altijd welkom bij Algemene Leden Vergaderingen (ALV) en het Algemeen & Commissie 

Overleg (A&CO). In ALV’s worden allerlei bestuurlijke zaken besproken waarvoor het 

belangrijk is dat de leden daar expliciet hun stem over laten gelden. Enkele voorbeelden 

hiervan zijn, Bestuurs- en Raad van Toezicht verkiezingen, statutenwijzigingen en 

het goedkeuren van het Jaarreglement van een nieuw bestuur. De A&CO’s hebben een 

min¬der formeel karakter, ze dienen als algemeen overleg voor de actieve leden (leden die 

in een van de commissies zitten) van de VSPA. Niet-actieve leden zijn hier echter ook van 

harte welkom om hun licht te laten schijnen en ideeën te spuien over allerlei organisatorische 

activiteiten binnen de vereniging. 

Je kunt met al je vragen over de VSPA, haar activiteiten, commissies en andere zaken 

altijd terecht bij de VSPA boekenbalie. 

Bestuur 

Het bestuur van de VSPA bestaat uit 5 tot 7 personen Deze mensen houden zich bezig 

met het besturen van de VSPA. Dit houdt in het faciliteren, stimuleren, implementeren, 

480 481


controleren en coördineren van allerhande ideeën en activiteiten binnen de studievereniging. 

Raad van Toezicht & Kas Commissie 

Naast het bestuur kent de VSPA een Raad van Toezicht (RvT). De RvT houdt toezicht 

op het bestuur van de vereniging. Voornamelijk met betrekking tot het te volgen beleid 

(worden de statuten nageleefd?). 

Ook geven zij, waar nodig, het bestuur advies. Verder bekleden zij een bemiddelende 

functie bij problemen en onenigheden binnen de vereniging. 

Naast de RvT is er de Kas Commissie (KC), deze bestaat uit twee personen die de financiele 

administratie (van de boekenbalie en van de vereniging in het algemeen) controleren. 

De leden van deze beide organen mogen geen zitting nemen in het bestuur. 

De Boekenbalie 

Bij de VSPA Boekenbalie kan je vrijwel alle studieboeken kopen die je nodig hebt gedurende 

je studie. Deze boeken zijn tot 20% goedkoper dan in de winkel. Je kan alleen 

boeken kopen bij de VSPA op het moment dat je lid bent. Een lidmaatschap voor de hele 

studietijd kost €25,00 en een eenjarige lidmaatschap kost €10,00. Met je lidmaatschap 

krijg je bovendien korting op de activiteiten die de VSPA organiseert. 

De boekenbalie verkoopt ook syllabi, dit zijn studiematerialen die worden uitgegeven 

door de universiteit. Als je syllabi wil kopen, hoef je niet lid te zijn van de VSPA. Voor de 

bemanning van deze balie zijn altijd vrijwilligers nodig, dus als je zin hebt om één keer 

per week anderhalf uur te staan, kom eens langs en meld je aan! De Boekenbalie is elke 

dag open van 12:30 uur tot 14:00 uur. Kijk voor de actuele openingstijden op www.vspa. 

nl. Tijdens boekenbalie-uren zijn we ook telefonisch te bereiken op tel. (020) 525.1969. Je 

kunt ook mailen naar boekenbalie@vspa.nl. 

Eerstejaarsweekend 

Zoals ieder jaar wordt ook dit jaar het eerstejaarsweekend (EJW) georganiseerd. Dit 

weekend wordt speciaal door de VSPA georganiseerd voor nieuwe psychologiestudenten. 

Dit weekend is dé manier om je studie mee te starten en om alvast wat studiegenoten te 

leren kennen. Informatie over het weekend krijg je toegestuurd zodra je je hebt ingeschreven 

voor de studie. Schrijf je zo snel mogelijk in! Dit kan al tijdens de eerste collegeweken, 

wanneer de VSPA zich zal presenteren. Dit zal zij doen d.m.v. vele activiteiten zoals: excursies, 

films, lezingen, borrels en een feest. Daarnaast zal er een centraal punt zijn waar 

informatie te verkrijgen zal zijn en je je kunt inschrijven. 

VSPA Nieuws 

Het nieuws van en over de VSPA en alle commissies kan men vinden in kamer DB2.02 

of bij de Boekenbalie. Een keer per maand wordt de nieuwsbrief verstuurd, waarin alle 

activiteiten van die maand worden weergegeven. Tot slot maakt de Redaccie de DAK, een 

krant met veel informatie over de vereniging, actuele politieke onderwerpen en het laatste 

nieuws over bijvoorbeeld een lezing of het laatste feest. 

Commissies 

De actieve leden van de VSPA zitten in een of meer commissies waarin ze hun interesses, 

creativiteit en/of organisatorische kwaliteiten kwijt kunnen. De meeste commissies 

komen een paar keer per maand bij elkaar. In principe kan iedereen in elke commissie. 

Je kunt het hele jaar door actief worden bij de VSPA. Mocht een van deze commissies je 

aanspreken dan kun je contact opnemen met de VSPA om vrijblijvend meer informatie 

te krijgen of om een keer mee te vergaderen. Verder kun je natuurlijk ook een eigen commissie 

oprichten of andere ideeën uitvoeren binnen de VSPA. Hieronder een greep uit het 

groot aantal commissies die er zijn. 

De Ambicie zorgt voor de organisatie van het loopbaansymposium. Op deze dag kunnen 

studenten aan de hand van lezingen en workshops meer te weten komen over de beroepsen 

specialisatiemogelijkheden van de verschillende afstudeerrichtingen. 

De Actiefbiefcie (ABcie) brengt elke maand de actiefbrief uit, met alle sappige roddels en 

weetjes van wat er binnen de VSPA gebeurt. 

De Activiteiten- en Cultuurcommissie (accu) organiseert activiteiten op sociaal en/of cultureel 

gebied. Het afgelopen jaar waren dit o.a. uitstapjes naar De Wereld Draait door, de 

World Press Photo, en naar het stadsarchief. 

De Borrelcommissie organiseert twee keer in de maand een borrel voor alle psychologiestudenten 

vanaf 17:00 tot sluitingstijd. Elk jaar verzorgen zij ook een Sinterklaasborrel, 

inclusief cadeautjes, en een barbecue borrel. 

De Congrescommissie organiseert ieder jaar een groot internationaal congres met 

voor¬aanstaande binnen- en buitenlandse sprekers. Onderwerpen die reeds aan bod 

zijn ge¬komen zijn: “Evolutionary Psychology”, “Macht” en “Angst” en Lnaguage & the 

Mnid. ‘Grote’ namen als o.a. prof. dr. Dennett, prof. dr. Raven en prof.dr. Pyszczynski 

zijn de revue al gepasseerd. 

De Eerstejaars Weekend (EJW) commissie bestaat jaarlijks uit ongeveer 40 actieve VSPAleden 

die samen een sprankelend weekend voor aankomend psychologiestudenten organiseren. 

De Excursiecommissie organiseert excursies naar verschillende studiegerelateerde instellingen 

en locaties. Denk hierbij aan: De Hondsberg (bekend van tv), RIAGG, de FOBA 

(psychiatrische afdeling van de Bijlmergevangenis) en trainingsbureaus. 

De Feestcommissie organiseert zo’n 5 maal per jaar de beroemde psychologiefeesten met 

uiteenlopende thema’s op verschillende lokaties in Amsterdam, zoals de Melkweg, Hotel 

Arena, Jimmy Woo, the Sugar Factory en de Odeon. 

De Liftcommissie organiseert elke zomer het Liftweekend. Hiervoor kunnen studenten 

zich in jongen-meisje koppels inschrijven en is het de bedoeling om zo snel mogelijk naar 

een plaats in het buitenland te liften. De bestemming krijgen ze pas op de dag zelf te 

horen, wat de wedstrijd extra spannend maakt! 

De Muziekcommissie (muzicie) houdt iedere derde dinsdag van de maand een jamsessie 

in de Maloe Melo. Ook wordt er ten minste één keer per jaar een bandjesavond georganiseerd. 

De Skicommissie heeft als motto: ieder jaar goedkoop skiën in uitstekende skigebieden. 

Dat lukt ze dan ook elk jaar weer. 

De Sportcommissie zorgt voor de sportieve noot binnen de VSPA, zowel binnens- als 

buitenshuis. Denk hierbij aan voetbaltoernooien, beachvolleyballen of bungeejumpen. 

De Studiereiscommissie organiseert jaarlijks een studiereis. De afgelopen jaren ging deze 

o.a. naar Sevilla, Sofia, Edinburgh en Riga. De commissie organiseerde in deze steden 

niet alleen studiegerelateerde excursies en –lezingen, maar ook culturele uitstapjes en 

etentjes. Ook leggen zij contact met de lokale studenten voor een volledig beeld van hoe 

het is om in die stad te studeren. 

De Swingcommissie is de danscommissie van de VSPA. Afgelopen jaar hebben ze op het 

eindfeest van de VSPA een dans opgevoerd. 

De Worldcommissie heeft diverse activiteiten georganiseerd om het wereldleed onder de 

aandacht van de studenten te brengen. Twee jaar geleden heeft de benefietcommissie, een 

aftakking van de worldcommissie, een groot benefietfeest gegeven om de bewustwording 

over de klimaatverandering te bevorderen. 

Studentenfracties 

Sommige specialisaties hebben een studentenfractie. Een studentenfractie bestaat uit 

studenten van een zelfde specialisatie. Zij behartigen de belangen van de studenten en 

organiseren tal van activiteiten zoals borrels, lezingen en excursies. (Zie hoofdstuk 3 voor 

meer informatie.) 

482 483


NIP-SPS (Nederlands Instituut van Psychologen-Sectie Psychologiestudenten) 

Het SPS NIP, de Sectie Psychologiestudenten, is een onderdeel van het Nederlands Instituut 

van Psychologen (NIP). Het NIP is de beroepsvereniging van psychologen met ruim 

13.000 leden. Het SPS-NIP is de sectie voor aankomende psychologen. Het SPS-NIP 

bestaat volledig uit studenten en wordt ook volledig bestuurd door studenten. Inmiddels 

is het één van de grotere secties van het NIP. Het SPS-NIP fungeert als het ware als een 

tussenpersoon tussen het NIP en beroepsveld enerzijds en de studenten anderzijds. 

Doelstellingen 

De doelstellingen van SPS-NIP zijn: 

• Het beroepsveld en de psychologiestudenten dichter bij elkaar brengen 

• Het vergroten van de betrokkenheid tussen psychologiestudenten en het NIP 

• De belangen van de psychologiestudenten op zowel nationaal als internationaal niveau 

behartigen. 

Je kunt als psychologie-student lid worden van het NIP; je wordt dan lid van het SPS- 

NIP, de sectie voor aankomende psychologen. 

Voordelen 

Dit heeft de volgende voordelen 

• Je maakt actief kennis met je toekomstige werkveld 

• Elke maand het wetenschappelijke tijdschrift “De Psycholoog” in de bus 

• Korting op lezingen en activiteiten van het SPS-NIP 

• Korting op het Nationaal Congres voor psychologiestudenten dat door het SPS-NIP 

wordt georganiseerd. 

• Je kan plaatsnemen binnen organen van het het NIP, bestuurservaring opdoen in een 

platform, commissie of het landelijk bestuur 

• Door lid te zijn doe je indirect aan belangenbehartiging voor de psychologiestudenten 

• Plaatsnemen in één van de secties/werkgroepen of sector van het NIP 

• Voordelen via de buitenlandse contacten met EFPSA (denk hierbij aan de mogelijkheid 

om vragenlijsten voor je onderzoek door mensen uit verschillende landen te laten 

invullen, te slapen bij een psychologiestudent in het buitenland en informatie te 

krijgen over summerschools in Europa) 

• Je krijgt ruime kortingen op uitwisselingen van het SPS-NIP 

• Je ontvangt informatie over ontwikkelingen binnen het vakgebied 

• Gratis advies over je CV en studietraject krijgen van een senior advisor. 

Inlichtingen 

Postadres: Nederlands Instituut voor Psychologen, Osdorper Ban 27a, 1068 LD Amsterdam. 

U kunt uw vragen stellen via mail: info@psynip.nl. Het NIP-bureau is ook telefonisch 

bereikbaar: ma t/m do 09:00-17:00 en vrij 09:00-13:00 op telefoonnummer: (020) 

410 62 22. 

Meer informatie over het SPS-NIP is te vinden op de website: www.spsnip.nl. Voor meer 

informatie over het SPS-NIP platform op de UvA, mail ons op platformuva@spsnip.nl of 

zoek ons op Facebook: Platform UvA SPS-NIP. 

Informatievoorziening 

Het centrale informatiepunt voor de Afdeling Psychologie is de website. Hierop is in 

principe alle informatie over de Afdeling Psychologie te vinden: www.student.uva.nl/psy 

(voor de psychologiesite betreffende de masters geldt een andere site: www.student.uva. 

nl/mpsy). Ook de UvA beschikt over een eigen website: www.uva.nl Hier is algemene 

UvA- en onderwijsinformatie te vinden. Er is binnen de UvA-website ook een portal 

speciaal voor studenten. Hier staan studentenaangelegenheden met onder andere directe 

links naar SIS, Blackboard en UvA-studentenmail: www.student.uva.nl. 

De studiegids biedt verreweg de meeste informatie die nodig is tijdens de studie. De gids 

bevat informatie over alle cursussen, afstudeerrichtingen, programmagroepen, literatuur, 

roosters etc. Met behulp van het trefwoordenregister achter in de gids is de informatie 

eenvoudig te achterhalen. 

De opleiding Psychologie verstuurt per e-mail voorafgaand aan elk semester schriftelijke 

informatie ‘op maat’ aan verschillende groepen studenten (propedeusestudenten, deeltijdstudenten, 

bachelorstudenten en doctoraalstudenten). Daarnaast kan, als daar aanleiding 

toe is, buiten die momenten ook informatie via de mail worden verstuurd. Ook 

programmagroepen versturen van tijd tot tijd informatie aan de studenten van de eigen 

afstudeerrichting. 

De medewerkers van de Onderwijsbalie (1e etage, Diamantbeurs) beantwoorden dagelijks 

tientallen vragen. De Onderwijsbalie is dagelijks geopend van 10.00 tot 14.00, tel. 

525.6770. Achter in het universiteitsblad Folia verschijnen berichten van de afdeling Psychologie. 

De opleiding geeft eigen informatiebrochures uit, kent op elke etage prikborden 

waarop specifieke informatie verschijnt en ook verstrekken de secretariaten van de 

verschillende programmagroepen veel informatie. Hieronder treft u een overzicht van 

belangrijke bronnen voor informatievoorziening. 

‘Last minute’ wijzigingen 

Wijzigingen ten opzichte van de studiegids worden kenbaar gemaakt in de nieuwsbrief 

die twee keer per jaar per mail verzonden wordt. ‘Last minute’ wijzigingen worden kenbaar 

gemaakt op de website van psychologie: www.student.uva.nl/psy/onderwijsmededelingenpsy.cfm. 

Wijzigingen in het programma van de afstudeerrichtingen zijn zowel op 

de site, bij het secretariaat als op de flip-over op de verdieping waar de programmagroep 

gevestigd is te vinden. 

Studiegids Psychologie 

De studiegids wordt geredigeerd door het Onderwijsinstituut Psychologie. Bij de Onderwijsbalie 

is de gids verkrijgbaar vanaf ongeveer 1 juli. De gids is gratis voor studenten Psychologie. 

Anderen betalen € 5,-. Daarnaast is de studiegids digitaal beschikbaar: www. 

student.uva.nl/psy. Naast de studiegids kennen verschillende programmagroepen eigen 

brochures die verkrijgbaar zijn via het secretariaat van de programmagroep. 

Studiegids UvA 

De UvA kent een groot aantal keuzevakken (bijvakken). In de UvA Studiegids vindt men 

het aanbod van vakken binnen de UvA. In principe zijn deze te volgen als keuzevak binnen 

de keuzeruimte. Als er een ingangseis staat vermeld, dient men hieraan te voldoen. 

Soms zijn er beperkingen voor inschrijven, bijvoorbeeld in verband met beschikbare capaciteit. 

Let op: sowieso moet men altijd zelf nagaan of een vak ook als keuzevak kan 

worden gevolgd in het kader van de eigen opleiding. Website: Studiegids.uva.nl. 

SIS en Blackboard 

SIS is de plek waar studieresultaten zijn in te zien en uitgeprint kunnen worden, en waar 

men zich inschrijft voor tentamens en vakken. SIS is te vinden op: http://student.uva.nl/ 

sis. Blackboard is de elektronische leeromgeving van de UvA. Bij de meeste cursussen 

Psychologie hoort een Blackboardpagina waarin extra informatie over de cursus te vinden 

is, zoals sheets, internetlinks, informatie over secundaire literatuur en discussiefora. 

Blackboard is te vinden op Blackboard.ic.uva.nl. 

Syllabiverkoop 

Bij elke beschrijving van een onderwijsonderdeel is in deze studiegids aangegeven welke 

literatuur men nodig heeft. In een aantal gevallen betreft dit syllabi die door de afdeling 

Psychologie tegen betaling ter beschikking worden gesteld. Dit leermateriaal kan men 

aanschaffen bij de VSPA Boekenbalie op de tweede etage van de Diamantbeurs tel. 020- 

525.1969, dagelijks geopend van 12.30-14.00 uur en iedere laatste maandag van de maand 

484 485


van 18.15 tot 19.00 uur. Hier kunt u tevens uw studieboeken aanschaffen. Voor meer 

informatie zie 2.3 Studievereniging. 

Auteursrechten en syllabi 

De opleiding maakt, naast tekstboeken, gebruik van readers en syllabi met daarin artikelen 

en fragmenten uit andere boeken. Deze readers zullen meer en meer in digitale vorm 

op Blackboard beschikbaar zijn, en steeds minder in papieren vorm. 

Het maken van deze syllabi wordt gezien als het reproduceren van informatie, waarvoor 

rechten moeten worden betaald. Hoewel Psychologie met de VSPA de syllabi via kostprijs 

verkoopt, kunnen de kosten hierdoor toch flink oplopen. Het linken naar artikelen wordt 

niet gezien als verspreiding, en studenten kunnen vanaf de UvA of thuis via UvAVPN 

deze links naar artikelen openen. 

Voor het plaatsen binnen Blackboard van materiaal geldt dat de rechten voor fragmenten 

uit boeken van maximaal 10.000 woorden, en dat fragmenten van artikelen van ten 

hoogste 8.000 woorden zijn afgekocht door de UvA. Voor beide ‘korte overnames’ geldt 

dat de overname niet meer dan een derde van de omvang van het volledige werk behelst. 

Wanneer meer dan één overname binnen een digitaal bestand wordt geplaatst, geldt het 

bestand als een reader en moet contact worden opgenomen met de stichting PRO. Meer 

informatie over de procedures is te vinden bij de stichting PRO: www.cedar.nl. 

Afdelingsblad Spiegeloog 

Spiegeloog is al ruim dertig jaar het afdelingsblad van psychologie, komt zeven keer per 

jaar gratis uit en is verkrijgbaar in de bakken in de Diamantbeurs. Spiegeloog heeft een 

gevarieerde inhoud. Er is veel aandacht voor het facultaire nieuws, vooral in de krantenrubriek 

Pravda die zich in het hart van het blad bevindt. Ook staan er achterin het blad 

onderwijsmededelingen en de VSPA-agenda. Verder staan er maandelijks columns in, een 

film- en/of boekrecensie en een aantal vaste rubrieken. In de rubriek Op Kamers wordt 

een medewerker geïnterviewd over persoonlijke eigendommen; In de rubriek Cliënt Bekent 

wordt een (ex)patiënt over zijn of haar psychische problemen geïnterviewd; in de 

Psycholoog aan het Werk vertelt een psycholoog over zijn of haar dagelijkse bezigheden, 

en kan men zich een beeld vormen van wat hen te wachten staat; in de Wandelgang geven 

studenten hun mening of vertellen zij hun verhaal over een bepaald onderwerp, en in de 

Rondvraag stellen wetenschappelijk medewerkers elkaar vragen over onderwerpen van 

hun vakgebied. Daarnaast staan er in elk nummer interessante artikelen en interviews 

over psychologische onderwerpen. Spiegeloog is altijd op zoek naar schrijvers, illustratoren, 

fotografen, tipgevers, spellingsfanatici en alle anderen die menen een bijdrage te 

kunnen leveren of dit graag willen leren. Geïnteresseerden zijn welkom in kamer 502 

(Diamantbeurs), e-mail: spiegeloog-fmg@uva.nl, tel. 525 6758. 

Folia 

Het universiteitsblad Folia verschijnt wekelijks op woensdag. Dit blad is gratis verkrijgbaar 

in de hal op de begane grond van het afdelingsgebouw. 

Service & Informatiecentrum 

Zijn er vragen over studeren aan de Universiteit van Amsterdam (UvA), bijvoorbeeld 

over in- en uitschrijving, studiemogelijkheden of studiefinanciering? Ga dan langs bij 

het Service & Informatiecentrum. Hier vindt men brochures van alle opleidingen van de 

UvA. Tevens is er informatie over de arbeidsmarkt, het hoger onderwijs in Nederland en 

studeren in het buitenland. Voor individueel advies en bij vragen en problemen van persoonlijke 

aard, kan een afspraak worden gemaakt met een studentendecaan, een studentenpsycholoog, 

een (studie-)loopbaanadviseur of een medewerker internationalisering. 

Het kamerbureau (voor studenten die een kamer zoeken) van de ASVA Studentenunie is 

ook in het Service & Informatiecentrum gevestigd. 

Adres: Binnengasthuisstraat 9, 1012 ZA Amsterdam 

Openingstijden: ma t/m vr van 10.00 - 17.00 uur 

Telefoon: 020-525.8080, bereikbaar op ma t/m vr: 9.00 - 17.00 uur 

Fax: 020-525.2921 

E-mail: info@uva.nl 

Website www.student.uva.nl/studentenservices/algemeen 

Studenten Services 

Voor studenten, promovendi en afgestudeerden van de UvA die behoeften hebben aan 

advies, ondersteuning en/of informatie is er de Studentendienstverlening. Men kan de 

studentendecanen, studentenpsychologen, (studie)loopbaanadviseurs en medewerkers 

internationalisering bezoeken in het Service & Informatiecentrum. www.cms.uva.nl/ 

studentenservices 

Studentendecanen 

Is er behoefte aan advies bij vragen en problemen van meer persoonlijke aard? In een 

individueel gesprek kan men terecht bij de studentendecanen. Zij bieden dienstverlening 

die vooral gericht is op studiekeuze, -voortgang en -planning, inschrijvingsproblemen, 

financiële problemen en beroepsprocedures. Ook besteden de studentendecanen speciale 

aandacht aan bijzondere groepen studenten (buitenlandse studenten, topsporters en studenten 

met een functiebeperking). Roep de hulp van de studentendecanen tijdig in, dan 

is de kans het grootst dat zij kunnen helpen bij een oplossing. 

Telefonisch spreekuur: di t/m vr van 09.00 - 10.00 uur (020-525.8080) 

Spreekuur op afspraak: via het Service & Informatiecentrum (020-525.8080) 

Bureau Studentenartsen 

Adres: Oude Turfmarkt 151, 1012 GC Amsterdam, 525.2878/525.4772; 

Website: www.studentenartsen.nl 

Spoedgevallen: tijdens kantooruren: 525.2889 

(daarbuiten: Centrale doktersdienst: 592.3388. 

De studentenhuisartsen verzorgen voor de studenten (en hun partners en kinderen) een 

dienstverlening als die van een huisarts. Zij zijn daarnaast gericht op de specifieke aspecten 

van het student-zijn. Bij de inschrijfformulieren treft men de benodigde informatie. 

Spreekuren/huisbezoeken: spreekuur is op afspraak, dagelijks tussen 9.00 en 12.00 

Open spreekuur: maandag t/m vrijdag van 9.00 tot 9.45 uur. 

Deze spreekuren zijn bedoeld voor spoedeisende problemen waarvoor op korte termijn 

geen afspraak kan worden gemaakt. 

Telefonisch spreekuur: dagelijks van 12.30 tot 13.00 uur 

Herhaal recepten: aan te vragen op via internetformulier op de website 

Studentenpsychologen 

Psychische of studiegerelateerde problemen (zoals faalangst) hebben vaak een nadelig 

effect op de studievoortgang. Bij een dergelijk probleem kan men terecht bij de studentenpsychologen. 

Zij bieden groepstrainingen en kortdurende individuele gesprekken. In 

geval van problemen waarbij langdurige begeleiding nodig is, werkt Bureau Studentenpsychologen 

samen met psychotherapeuten van Mentrum. Men kan bij de studentenpsychologen 

ook terecht voor voorlichting over andere mogelijkheden van psychotherapeutische 

hulp. Voor informatie, aanmelding of advies, kan worden gebeld tijdens het 

telefonisch spreekuur van de studentenpsychologen op werkdagen tussen 10.30 en 12.30 

uur. 

486 487


Spreekuur op afspraak 

Telefoon: 020-525.2599, ma t/m vr van 10.00 - 12.00 uur 

E-mail: studpsy-sts@uva.nl 

Website http://www.student.uva.nl/a-z/gezondheidwelzijn.cfm 

Regiokantoor Studiefinanciering 

Met vragen over bijvoorbeeld studiefinanciering kan men terecht bij Dienst Uitvoering Onderwijs 

(DUO) afdeling Informatie Beheer Groep. Voor het aanvragen van brochures, formulieren en andere 

informatie kan men de website raadplegen: www.ib-groep.nl Voor overige vragen kunt u langsgaan 

bij het Regiokantoor, Ottho Heldringstraat 5, Amsterdam. Het regiokantoor is dagelijks geopend 

van 10.00-17.00 uur. DUO is ook telefonisch bereikbaar op werkdagen van 09.00-17.00 uur, tel: 

020-5997755. Daarnaast kan men met problemen en vragen over studiefinanciering terecht bij het 

Service & Informatiecentrum. 

Studentensport 

Sportcentrum Universum, Science Park 306, 1098 XH Amsterdam 

Telefoon: (020) 525 89 55 

Website: www.usc.uva.nl 

e-mail: usc@usc.ucva.nl 

Voor studenten van de Universiteit van Amsterdam is er een uitgebreid sportaanbod. 

Voor het uitvoeren van het sportprogramma is er een groot aantal gerenommeerde en 

bekwame trainers. Een programmaboekje met informatie over voorwaarden kan men 

verkrijgen bij het Sportcentrum Universum en bij het Service & Informatiecentrum. 

Crea 

Adres: Nieuwe Achtergracht 170 1018 WV Amsterdam 

Telefoon: 020-525.1400 

website: www.crea.uva.nl 

e-mail: crea@crea.uva.nl 

Crea organiseert activiteiten op het gebied van de amateuristische kunstbeoefening, 

kunstzinnige vorming en het Studium Generale (algemene wetenschappelijke vorming). 

Eenmaal per jaar verschijnt een programmaboekje dat onder meer verkrijgbaar is bij 

CREA. Cursussen beginnen in september en januari. 

Studie- en Studentenverenigingen 

Er zijn verschillende verenigingen die zich bezighouden met de belangenbehartiging van 

studenten, het organiseren van sociale en culturele activiteiten, het beoefenen van sport, 

etc. Voor iedere student is er wel wat wils. Alle verenigingen zijn te vinden op: www. 

student.uva.nl/psy/Voorzieningen/Verenigingen 

3. Onderwijs en studentenzaken 

De Onderwijsbalie 

De Onderwijsbalie is het eerste aanspreekpunt voor studenten: hier kan men terecht met 

vragen die direct of zijdelings te maken hebben met de studie. De Onderwijsbalie Psychologie 

zorgt voor de voorlichting aan studenten, regelt de informatieverschaffing over 

alles wat met deze studie te maken heeft, zorgt voor roosters, voor de studiegids, voor 

uitdraaien van studieresultaten, voor inzage in de tentamens in de eerste twee studiejaren 

én is bovendien het aanspreekpunt voor studenten die informatie of begeleiding willen. 

Onderwijsbalie: tweede etage Diamantbeurs, telefoon: 525.6770 

Openingstijden: dagelijks van 10.00 - 14.00 uur. 

Medewerkers 

Dhr. M. Dekker, BSc 

Dhr. drs. P. van der Waals 

Studieadviseurs en studiebegeleiding 

De opleiding kent twee studieadviseurs: drs. Rosemarijn Franses en Maartje Prevosth, 

MSc. Zij geven studenten adviezen en begeleiden hen tijdens de studie. Zij hebben kennis 

van alle mogelijke regelgeving, onderwijsprogramma’s, studieroosters e.d. en kunnen 

inhoudelijk adviseren en tevens inspireren en motiveren. Verder hebben zij kennis van 

studiekeuzeproblematiek en van studievaardigheden. Zij proberen problemen ‘op maat’ 

op te lossen. 

• Inloopspreekuur: dagelijks van 13.00-15.00 uur in kamer 105/115 

• Telefonisch spreekuur: dinsdag van 10.00 - 11.00 uur, tel. 525.5855 en donderdag van 

10.00-11.00 uur, tel. 525.6884 

• Email: studieadviseur-psy@fmg.uva.nl 

Overige medewerkers Onderwijsinstituut Psychologie 

Directeur College & Onderwijsinstituut Psychologie 

Drs. K.H. Visser, kamer 107, tel. 525.6772/6770/6126. 

E-mail: k.h.visser@uva.nl 

Managementassistente Directeur 

Mw. G. Bekker, kamer 106, tel. 525.6126 

E-mail: g.j.bekker@uva.nl 

Beleidsmedewerker 

Mw. drs. S.G.M. Houtkooper, kamer 114, tel. 525.6759 

E-mail: s.g.m.houtkooper@uva.nl 

Coördinator ICT & Onderwijs 

Drs. C. Groeneveld, kamer 103, tel. 525.6904 

E-mail: c.m.groeneveld@uva.nl 

Coördinator Honourstraject 

Drs. M.A. van der Linden, kamer 101 

E-mail: m.a.vanderlinden@uva.nl, 

Website: www.student.uva.nl/psy/honours.cfm 

Coördinator Research Master Psychology 

Mw. drs. E.E. Zandvliet, kamer 114, tel. 525.6910/6770 

E-mail: researchmaster-psychology@fmg.uva.nl 

Website: www.studeren.uva.nl/ma-psychology 

Coördinator Tentamens Basisopleiding 

Mw. drs. M. Over, tel. 525.6759/6770 

E-mail: m.i.over@uva.nl 

Coördinator Testweek & Proefpersoonschap 

Mw. N. Leona, kamer D.207a, tel. 525.6769 

E-mail: n.l.leona@uva.nl 

Medewerker onderwijsvernieuwing 

Mw. drs. R. van der Meer, kamer 210 

E-mail: r.vandermeer@uva.nl 


C.H. Koeleman, BSc kamer 109, tel. 525.6771/6770 

E-mail: C.H.Koeleman@uva.nl 

488 489


Studeren in het buitenland/Coördinatiepunt Internationalisering 

Mw. drs. Sarah Plunkett, kamer 102, tel. 525.6773/6770 

Spreekuur: woensdag van 14.00 - 16.00 uur. 

E-mail: internationaloffice-psychology@uva.nl 

Website: www.fmg.uva.nl/psy_international 

Privacyregeling 

Bij de inschrijving als student worden diverse gegevens opgeslagen in computerbestanden. 

In de Grondwet is het recht op bescherming van de persoonlijke levenssfeer vastgelegd. 

De Afdeling Psychologie kent een eigen privacyregeling, gebaseerd op de Wet bescherming 

persoonsgegevens. In deze regeling is bepaald dat iedere student recht heeft op 

inzage en recht op correctie van geregistreerde gegevens. Geregistreerde gegevens worden 

niet zonder meer aan derden verstrekt. Zie verder hoofdstuk B5 van het Studentenstatuut: 

www.uva.nl/studentenhandboek/. 

Recht op inzage 

Iedere student kan een verzoek indienen bij de Onderwijsbalie voor inzage in of een kopie 

van zijn of haar geregistreerde gegevens. Binnen een maand moet aan het verzoek gehoor 

worden gegeven. Slechts op zeer bijzondere gronden kan het College van Bestuur het 

verzoek afwijzen. Deze afwijzing moet worden gemotiveerd. 

Recht op correctie van geregistreerde gegevens 

Naast dit inzagerecht is er een recht op correctie. De student kan de administratie schriftelijk 

verzoeken gegevens van hem of haar aan te vullen of te verwijderen. Correctie van 

gegevens kan alleen op één van de volgende gronden: 

• als deze feitelijk onjuist zijn; 

• als deze voor het doel van de registratie onvolledig zijn; 

• als deze voor het doel van de registratie niet belangrijk zijn; 

• als registratie van gegevens in strijd is met een wettelijk voorschrift. 

Verstrekking van gegevens aan anderen 

De gegevens van de student zijn alleen toegankelijk voor medewerkers van de UvA als 

deze voor het uitoefenen van hun functie hierover moeten beschikken. Bij de administratie 

geregistreerde gegevens kunnen alleen worden verstrekt aan andere personen als aan 

één van de volgende voorwaarden is voldaan: 

• als dit voortvloeit uit het doel van de registratie; 

• als een wettelijk voorschrift verstrekking van gegevens vereist; 

• als de geregistreerde toestemming heeft gegeven. 

De privacyregeling van de Afdeling Psychologie staat beschreven in het Studentenhandboek 

Vertrouwenspersoon (seksuele) intimidatie, agressie, geweld en discriminatie 

De UvA wil seksuele intimidatie, agressie, geweld en discriminatie voorkomen en bestrijden. 

Seksuele intimidatie, agressie, geweld en discriminatie horen niet thuis op de 

universiteit. Medewerkers en studenten respecteren over het algemeen elkaars grenzen, 

maar als dit niet het geval is - als iemand wordt lastiggevallen - doet men er goed aan 

direct duidelijk te maken niet gediend te zijn van dit soort gedrag. Soms is dat moeilijk 

en dan is het verstandig om de hulp in te roepen van een medestudent, een docent, een 

collega of een leidinggevende. 

Ook kunt u naar de universitaire vertrouwenspersonen of een contactpersoon van de afdeling 

Psychologie om uw klacht te melden. Bij de contact- of vertrouwenspersonen kan 

men zijn/haar verhaal kwijt. Men kan altijd rekenen op steun en opvang. In onderling 

overleg wordt nagegaan of iets ondernomen moet worden en wat kan worden gedaan om 

een einde te maken aan de ongewenste situatie. De vertrouwenspersoon zal uitsluitend 

in actie komen op verzoek van en met uitdrukkelijk instemming van betrokkenen. Aan 

de UvA bestaat een klachtenregeling voor studenten en personeel en een klachtencommissie. 

Website: www.student.uva.nl/psy/voorzieningen/Welzijn&Gezondheid/Vertrouwenspersoon. 

Contactpersonen van de Afdeling Psychologie 

- Rosemarijn Franses (studieadviseur), kamer 115, tel. 525.6884 

E-mail: r.m.l.franses@uva.nl 

- Ombudsstudent Psychologie, kamer 118, tel. 525.7015, 

E-mail: psyombudsstudent@fmg.uva.nl 

Ombudsman personeel 

- Anneke Vijgeboom, Oude Turfmarkt 151, 1012 GC Amsterdam, tel. 525.5548 

E-mail: ombudsman-personeel@uva.nl 

Bereikbaar op maandag, dinsdag en donderdag van 09.00-14.00u . 

4. Beroepsmogelijkheden 

Studenten worden in vier jaar opgeleid tot psycholoog, dus na het afronden van zowel de 

bachelor als de master Psychologie. Studenten die stoppen na het behalen van de Bachelor 

Psychologie zijn geen psycholoog, maar komen in aanmerking voor beroepen waarbij 

academische vaardigheden vereist zijn, zoals bijvoorbeeld beleidsfuncties. De beroepsmogelijkheden 

worden sterk bepaald door de gevolgde specialisatie. Meer informatie hierover 

is te vinden in het hoofdstuk van de betreffende specialisatie in deze studiegids. 

Beroepsperspectieven 

De arbeidsmarktpositie van pas afgestudeerde psychologen is redelijk tot goed. Dat blijkt 

ook uit recent onderzoek onder studenten die enkele jaren geleden jaar geleden zijn afgestudeerd 

(Alumnimonitor 2009). Uit dat onderzoek naar de arbeidsmarktpositie van 

afgestudeerde psychologen van de UvA blijkt dat studenten gemiddeld 2 maanden na het 

afstuderen een baan vonden. Van de werkenden heeft meer dan 80% een baan die qua 

inhoud in het verlengde ligt van de studie. Uiteraard is de arbeidsmarkt sindsdien wel 

verslechterd. 

Arbeidsmarktoriëntatie 

Er worden op de universiteit verschillende activiteiten ontplooid op het gebied van arbeidsmarktoriëntatie. 

Binnen Psychologie organiseren de programmagroepen, de studievereniging 

(VSPA) en de studentenfracties regelmatig voorlichtingen waarin afgestudeerden 

vertellen over het werk dat zij doen. Het NIP (Nederlands Instituut voor 

Psychologen) geeft regelmatig voorlichtingen over postmaster opleidingen en ook over 

de arbeidsmarkt. 

Daarnaast wordt er o.a. door de VSPA en de studentenfracties een carrièredag georganiseerd. 

Op deze dag vertellen afgestudeerden over hun eigen zoekproces naar banen en 

over hun werk. Verder zijn er workshops op bijvoorbeeld het gebied van zelfkennis t.a.v. 

vaardigheden, netwerken, sollicitatiebrief en c.v. Hierover volgt nog nadere informatie in 

het voorjaar van 2013. 

Loopbaan Advies Centrum 

Welke studie past het beste bij mij? Waar vind ik informatie over interessante bijvakken? 

Hoe vind ik een baan na mijn studie? Solliciteren, wat komt daar allemaal bij kijken? Ik 

overweeg te gaan promoveren, hoe pak ik dat aan? 

Met deze vragen kan men terecht bij een (studie)loopbaanadviseur van het Loopbaan 

Advies Centrum. Zij kunnen adviseren over studie- en loopbaanoriëntatie: voor, tijdens 

én na de studie/promotie. In het documentatiecentrum vindt men informatie over opleidingen 

in het hoger onderwijs in Nederland en de (inter)nationale arbeidsmarkt. 

490 491


Telefonisch spreekuur: di t/m vr van 09.00 - 10.00 uur (020-525.8080) 

Inloopspreekuur: di t/m vr van 11.00 - 12.00 uur 

Spreekuur op afspraak: afspraak maken via het Service & Informatiecentrum 

(020-525.8080) 

E-mail: studiekeuze@uva.nl of loopbaan@uva.nl 

Documentatiecentrum: zie: Service & Informatiecentrum 

Workshops, trainingen en voorlichting 

Studenten die meer kennis, zelfinzicht en/of vaardigheden willen verkrijgen kunnen gebruik 

maken van een training of workshop. Hierbij kan men denken aan: Studiebegeleiding, 

Omgaan met depressieve klachten, Vergroten van zelfvertrouwen, Studiekeuze, 

Time-Management, Studeren met dyslexie, Scriptie opstarten, Zelfanalyse, Solliciteren 

en Assessment. Het programma staat op internet: www.student.uva.nl/a-z/workshops. 

cfm 

Inschrijving gedurende het studiejaar 

Verlate inschrijving kan alleen met ingang van 1 februari. Ook is het alleen mogelijk voor 

ouderejaarsstudenten. Men dient voor verlate inschrijving in overleg te treden met een 

studieadviseur, die bekijkt of inschrijven vanaf dat moment nog zinvol is. Men betaalt 

voor elke maand van inschrijving 1/12 van het collegegeld. In de maanden waarin men 

niet is ingeschreven is géén recht op studiefinanciering en/of OV-kaart. Deeltijdstudenten 

hebben nooit recht op studiefinanciering 

Uitschrijven en teruggave collegegeld 

Tussentijdse uitschrijving 

Als je je tussentijds wilt uitschrijven, kun je dit doorgeven via www.Studielink.nl. Ga in 

Studielink naar ‘mijn inschrijvingen’ en klik op ‘verzoek tot uitschrijven’. 

Sinds 1 september 2010 wordt elk verzoek tot uitschrijven gehonoreerd: voorheen gold dit 

niet in alle gevallen. 

Zodra je van Studielink bericht hebt gekregen dat je verzoek tot uitschrijving is gehonoreerd, 

stuur je je collegekaart naar de Studentenadministratie, Postbus 2760, 1000 CT 

Amsterdam, of je levert je collegekaart in bij het Service & Informatiecentrum. 

Datum van uitschrijving 

De Studentenadministratie beëindigt je inschrijving per de laatste dag van de maand 

waarin je je wilt uitschrijven. 

Twee voorbeelden: 

- je doet op 15 september in Studielink een verzoek tot uitschrijven per diezelfde datum. 

De Studentenadministratie zal je uitschrijven per 30 september. 

- je doet op 1 september in Studielink een verzoek tot uitschrijven per 31 oktober. De 

Studentenadministratie zal je uitschrijven per 31 oktober. 

Uitschrijven met terugwerkende kracht is niet mogelijk. 

Teruggave collegegeld 

Teruggave van het collegegeld vindt plaats over de maanden waarin je niet meer staat 

ingeschreven. Voor elke maand dat je niet meer staat ingeschreven, krijg je een twaalfde 

deel van het collegegeld terug. Voorwaarde is wel dat je helemaal niet meer bij de UvA 

staat ingeschreven en dat de uitschrijfdatum vóór 1 juli is. Als je je voor 1 juni uitschrijft 

heb je nog recht op teruggave van het collegegeld over juni, juli en augustus. 

Voor vragen over uitschrijven kun je contact opnemen met het Service & Informatiecentrum. 

5. De uitvoering van het onderwijsprogramma 

Deelname aan het onderwijs 

Elke student heeft het recht om deel te nemen aan het onderwijs aan de UvA. In beginsel 

kan iedere student, ongeacht voor welke opleiding hij of zij is ingeschreven, deelnemen 

aan het psychologieonderwijs. Veel specialisatiecursussen kennen echter toelatingsvoorwaarden, 

die in de studiegids staan beschreven. Studenten die aan deze cursussen willen 

deelnemen, dienen aan de toelatingsvoorwaarden te voldoen. Daarnaast kennen veel 

cursussen een beperkte capaciteit. Ook moet men zich uiteraard tijdig hebben gemeld 

voor cursussen. 

Aanschuifonderwijs 

Het is voor niet-studenten mogelijk losse cursussen uit het onderwijsaanbod van Psychologie 

te volgen. Men schuift in dit zogenaamde ‘aanschuifonderwijs’ aan bij reguliere 

studenten Psychologie in het onderwijs dat zij volgen. Men schrijft zich niet in als 

student, maar betaalt per cursus. Een flyer over het aanschuifonderwijs van Psychologie 

met nadere infromatie is verkrijgbaar bij de Onderwijsbalie (dagelijks geopend van 10.00 

- 14.00 uur). De mogelijkheden voor aanschuifonderwijs zijn overigens beperkt omdat 

psychologie een numerus fixus kent. 

Onderwijs in de Nederlandse taal 

Het onderwijs aan de Afdeling Psychologie wordt gegeven en de examens worden afgenomen 

in het Nederlands, behalve: 

• wanneer het onderwijs betreft dat in het kader van een gastcollege door een anderstalige 

docent gegeven wordt; 

• indien de specifieke aard, de inrichting of de kwaliteit van het onderwijs dan wel de 

herkomst van de studenten daartoe noodzaakt. 

In een aantal gevallen worden reguliere colleges in de Engelse taal verzorgd in verband 

met de herkomst van de betreffende docent. Dit wordt toegestaan omdat er blijkens 

onderwijsevaluaties geen sprake is van verlies van kwaliteit. 

Contacturen en studielast; normen voor de studielast 

De Nederlandse universiteiten hanteren een studiepuntensysteem: het European Credit 

Transfer System (ects). De studielast van elke opleiding en elk vak wordt door het instellingsbestuur 

uitgedrukt in studiepunten. Een ects-studiepunt, kortweg ec, staat gelijk 

aan 28 uren studie. Elk studiejaar bestaat uit 60 ec (= 1680 uur). 

Het studieprogramma kent onderdelen van verschillende omvang. De meeste vakken 

bestaan uit 168 uur (= 6 ec van 28 uur). In deze studiegids staan bij alle cursussen de 

onderwijstijden (contacturen) vermeld. De student wordt geacht van elk vak de totale 

onderwijslast - minus het aantal contacturen - aan zelfstudie te besteden. Algemeen: aan 

140 bladzijden literatuur van gemiddelde moeilijkheidsgraad én het tentamen wordt 1 ec 

toegekend. 

Bij de jaarlijkse beoordeling van de onderwijsprogramma’s wordt vastgesteld of de studielast 

in overeenstemming is met het toegekende puntenaantal. Dit komt ook aan bod 

bij de onderwijsevaluatie. Studenten die vinden dat de feitelijke studielast niet overeenkomt 

met het toegekende puntenaantal kunnen hiervan melding maken bij de Opleidingscommissie 

waarna de klacht wordt onderzocht. 

Aanwezigheidsplicht 

In de teksten bij de verschillende studieonderdelen is aangegeven bij welke onderdelen de 

student verplicht aanwezig dient te zijn. 

492 493


Examen en Tentamenregeling 

De examencommissie heeft een Examen- en Tentamenregeling opgesteld voor de eerste 

twee studiejaren. Daarnaast staan er bepalingen omtrent tentamens in de Onderwijs en 

Examen Regeling (OER), dat terug te vinden is in de bijlage van deze studiegids. 

Inschrijven Tentamens 

Voor de eerste twee studiejaren geldt dat de student zich via SIS moet aanmelden voor het 

tentamen. Voor de tentamens behorende tot het programma van de specialisaties schrijft 

men zich, wanneer dit verplicht is, in bij het secretariaat van de programmagroep die het 

betreffende onderwijs verzorgt. Dit kan over het algemeen ook telefonisch en per e-mail. 

Herkansen van tentamens 

Voor onvoldoende (compenseerbare en niet-compenseerbare) tentamens geldt dat, mét 

het herkansen voor een tentamen, het vorige cijfer vervalt. Oók als het vorige cijfer hoger 

was dan het herkansingscijfer. Wie om bepaalde redenen (bijvoorbeeld: het judicium 

voor het propedeutisch examen als geheel) een voldoende zou willen ‘ophogen’, kan een 

verzoek doen bij de examencommissie. Indien toestemming wordt verkregen, blijft de 

voldoende behouden wanneer de herkansing slecht uitvalt: lager dan de oorspronkelijke 

voldoende, of zelfs onvoldoende. Dit laatste geldt echter niet voor deeltentamens, hierbij 

geldt altijd dat bij een herkansing de vorige score vervalt. 

Extra herkansingen 

In de OER wordt jaarlijks het aantal tentamens per studieonderdeel vastgesteld. Er kunnen 

zich echter bijzondere omstandigheden voordoen, waardoor men een extra herkansing 

wenst. Wanneer men zo’n extra herkansing wil aanvragen, dient men zich te wenden 

tot de Examencommissie. 

Inzage van tentamens 

Gedurende 20 werkdagen na het bekend worden van de uitslag van een tentamen kan 

men, aan de Onderwijsbalie, inzage in het tentamen krijgen. Dit betreft alleen de propedeusetentamens 

en het tentamen Grondslagen van de Psychologie. Inzage in de overige 

tentamens vindt plaats bij de programmagroepen. 

Beoordeling van werkstukken, papers, verslagen, etc 

De opleiding heeft regels ingesteld met betrekking tot het geven van cijfers aan individueel 

schriftelijk werk zoals papers, theses, etc. 

Schriftelijk werk dat zowel qua totstandkoming als qua inhoud van gemiddelde kwaliteit 

is, wordt beoordeeld met het cijfer 7. Indien de student deelproducten van hoge kwaliteit 

inlevert en dit op tijd doet wordt een extra punt toegekend (voor het proces). Dit geldt 

eveneens als het werk inhoudelijk uitgesproken origineel of inventief is (voor het product). 

Men kan dan een 8 of een 9 krijgen. Het cijfer 10 wordt uitsluitend gegeven als er sprake 

is van een uitzonderlijke prestatie. 

Het omgekeerde geldt ook: als het proces van totstandkoming moeizaam is geweest 

wordt het cijfer 6 gegeven (uiteraard alleen nadat is vastgesteld dat het ingeleverde werk 

met een voldoende kan worden beoordeeld). 

Klachten over de beoordeling 

Nadere informatie hierover treft u aan in paragraaf Bezwaar en beroep. 

Taalproblemen door buitenlandse achtergrond; gebruik woordenboek tijdens tentamens 

en Engelstalige beantwoording essayvragen 

Jaarlijks start een groep studenten met de studie Psychologie die een buitenlands middelbare 

schooldiploma heeft behaald en een cursus Nederlands op NT-2 niveau heeft afgerond. 

De opleiding Psychologie biedt deze studenten de mogelijkheid om hun gedurende 

het eerste studiejaar (eerste jaar van inschrijving) gebruik te maken van woordenboeken 

tijdens het afleggen van tentamens. 

Studenten met een andere moedertaal dan Nederlands kunnen via de Onderwijsbalie bij 

de examencommissie een verzoek indienen om bij tentamens gebruik te mogen maken 

van woordenboeken. Indien toestemming wordt verkregen mag men maximaal twee 

woordenboeken raadplegen tijdens de tentamens, namelijk ‘moedertaal’-Nederlands en 

Nederlands-‘moedertaal’. In de woordenboeken mag niet zijn geschreven en er mogen 

geen (losse) aantekeningen in worden opgenomen. Andere woordenboeken mag men niet 

meenemen (bijvoorbeeld Engels-Duits). 

Bij alle tentamens van de propedeuse mag men essayvragen in het Engels beantwoorden, 

als men vreest een minder goed antwoord in het Nederlands te kunnen geven. 

Fraude & Plagiaat 

De Fraude en Plagiaat Regeling Studenten UvA is als bijlage is in deze studiegids opgenomen. 

In de OER staan aanvullende bepalingen. Voor de definitie van fraude en plagiaat 

wordt naar deze teksten verwezen. Ook de consequenties zijn daarin te vinden. Bij de 

opleiding Psychologie is de procedure in de praktijk als volgt: 

Bij vermoeden plagiaat/fraude 

Veelal zal een vermoeden van fraude/plagiaat voortkomen uit een signalering door een 

electronische detectieprogramma Dergelijke detectieprogramma’s functioneren als een 

signaleringsinstrument en zijn geen beoordelingsinstrument. Dit wil zeggen dat uit een 

signalering van plagiaat/fraude niet geconcludeerd kan worden dat een student heeft geplagieerd/gefraudeerd, 

en dat uit het ontbreken van een signalering van plagiaat niet geconcludeerd 

kan worden dat een student niet heeft geplagieerd/gefraudeerd. 

Indien een electronisch detectieprogramma een signalering geeft, vergelijkt de docent 

het werk van de student met de gevonden bron, en beoordeelt de docent vervolgens of er 

sprake is van plagiaat/fraude. Het oordeel is dus aan de docent en daarna eventueel aan 

de examencommissie. 

Uiteraard kan een vermoeden van fraude/plagiaat ook op andere wijze ontstaan. 

Wanneer de docent vermoedt dat een student geplagieerd/gefraudeerd heeft, maakt hij 

een afspraak met de betreffende student en legt dit vermoeden voor. De student heeft 

de mogelijkheid om uitleg te geven, onduidelijkheden toe te lichten en zo mogelijk de 

verdenking weg te nemen. 

Rapportage aan Examencommissie 

Indien de docent na het horen van de student van mening blijft dat er sprake is van plagiaat/fraude, 

rapporteert de docent zijn bevinding aan de secretaris van de Examencommissie. 

Wanneer de Examencommissie van mening is dat de docent de procedure juist 

heeft doorlopen, legt zij een sanctie op. De examencommissie zal de student schriftelijk 

in kennis stellen van de melding en de geconstateerde feiten en tevens aangeven welke 

sanctie is opgelegd. Bij de vaststelling van de sanctie wordt rekening gehouden met de 

ernst van de onregelmatigheid en de gevolgen van de sanctie voor de student en zijn/haar 

studievoortgang. De gebruikelijke sanctie is het gedurende de rest van het academische 

jaar uitsluiten van de student van het onderdeel waarbinnen geplagieerd/gefraudeerd is. 

De examencommissiekan echter ook besluiten studenten uit te sluiten van meer onderdelen 

en/of voor een langere periode. Een kopie van de brief zal worden opgenomen in 

het dossier van de student. 

De student kan dit, indien dit wordt gewenst of indien de student het oordeel van de docent 

bestrijdt, bespreken met de examencommissie tijdens een hoorzitting. Indien er een 

hoorzitting van de examencommissie plaatsvindt wordt er een verslag gemaakt. 

494 495


Beroepsmogelijkheden student 

Wanneer de student de beslissing van de Examencommissie betwist, kan de student beroep 

aantekenen bij het College van Beroep voor de Examens (COBEX) binnen 28 dagen 

na dagtekening van de kennisgeving van de beslissing van de Examencommissie. Indien 

een student het niet eens is met de uitspraak van de COBEX kan de student in beroep 

gaan bij de arrondissementsrechtbank sector Bestuursrecht. 

Examens 

Propedeutisch Examen Psychologie 

Als men aan alle onderdelen van de propedeuse voldoet, kan het propedeutisch examen 

psychologie aangevraagd worden bij de Onderwijsbalie. De judiciumregeling staat beschreven 

in hoofdstuk 2 van de studiegids. 

Bachelordiploma psychologie 

Het bachelordiploma wordt minstens eenmaal per jaar uitgereikt, in elk geval in oktober. 

Alle studenten die voor 1 september aan alle eisen van het bachelorexamen hebben 

voldaan kunnen een diploma uitgereikt krijgen in oktober. Aanvraag is mogelijk via de 

Onderwijsbalie. De judiciumregeling staat beschreven in hoofdstuk 4 van de studiegids. 

Honours bachelordiploma 

Het is mogelijk om een “Honours” bachelordiploma te behalen. Dit betreft een door de 

Universiteit van Amsterdam vastgesteld programma; de eisen die worden gesteld staan 

vermeld in de OER maar ook in hoofdstuk 4 van deze gids. 

Masterexamen psychologie 

Met uitzondering van de maanden juli, augustus en december vinden er elke maand 

masterbuluitreikingen plaats. Men kan het master- en doctoraalexamen aanvragen op 

het moment dat aan de exameneisen is voldaan. De aanvraag kan elke maand worden ingediend 

tot en met de laatste vrijdag van de maand bij de Onderwijsbalie. Daar is tevens 

een uitgebreide instructie en checklist verkrijgbaar over wat te doen als het examen voor 

de deur staat. Aangeraden wordt deze instructie tijdig te bestuderen. 

Vermeldingen op bul en cijferlijst 

De bul vermeldt naam, geboortedatum, geboorteplaats en datum van het master- en 

doctoraalexamen. Het diplomasupplement bestaat uit een Engelstalige cijferlijst. De cijferlijst 

bevat naast bovenstaande gegevens de lijst van vakken die met een voldoende zijn 

beoordeeld, de afstudeerrichting en eventueel een gevolgde studieroute. Het supplement 

omvat ook een algemeen deel over de UvA en over de Afdeling Psychologie (in het Engels). 

Daarnaast krijgt men in bepaalde gevallen een aantekening naast de bul. Meer 

informatie over de algemene eisen van het studieprogramma, studieroutes en aantekeningen 

is te vinden in hoofdstuk 5 en 6 van deze studiegids. 

Judiciumregeling voor het masterexamen 

Het judicium Cum Laude wordt zowel op de bul als op de cijferlijst vermeld, het judicium 

Met Genoegen uitsluitend op de cijferlijst. In Hoofdstuk 5 staat de judiciumregeling voor 

het masterdiploma. 

De Onderwijsbalie voert de berekeningen uit en legt judiciumvoorstellen voor aan de 

Examencommissie. Verzoeken om afwijking van de hier omschreven regeling dienen met 

redenen omkleed bij deze commissie, via de coördinator examens (de Onderwijsbalie) 

vóór de aanvraag te worden ingediend. De Examencommissie beslist. 

Bezwaar en beroep 

In het Studentenstatuut van de Universiteit van Amsterdam wordt veel aandacht gegeven 

aan de rechtsbescherming (zie ook Hoofdstuk 9 van dit opleidingsstatuut of www.student.uva.nl/statuut/studentenstatuut.cfm 

van de student. 

De onderstaande procedure heeft betrekking op de tentamens in de basisopleiding. (Voor 

cursussen in de specialisatiefase geldt in feite het zelfde met dien verstande dat men de 

docent of programmagroep rechtstreeks benadert, zonder tussenkomst van de Onderwijsbalie.) 

1. Direct na het tentamen Een student die commentaar heeft op een tentamen en na 

bestudering van de tentamensleutel gegronde redenen heeft om bepaalde vragen en 

bijbehorende antwoorden te bekritiseren, kan zijn of haar kritiek schriftelijk kenbaar 

maken, de brief inleveren bij de Onderwijsbalie (kamer 218) waarna deze brief 

wordt doorgestuurd naar de docent. De docent kan dan eventueel bij de definitieve 

beoordeling van het tentamen rekening houden met deze kritiek. 

2. Na het bekend worden van de uitslag Een student die naar aanleiding van de uitslag 

een herziening van de beoordeling wenst, kan een kopie van het ingeleverde werk 

aanvragen bij de Onderwijsbalie en vervolgens een bezwaarschrift schrijven en dit 

samen met de kopie van het beoordeelde werk afgeven aan de balie. De Onderwijsbalie 

stuurt de klacht dan door naar de docent. Het bezwaarschrift dient een inhoudelijke 

motivering te bevatten omdat dit het enige type motivering is op grond waarvan een 

docent kan besluiten tot een heroverweging van het gegeven oordeel. Men protesteert 

bij voorkeur zo snel mogelijk maar uiterlijk binnen 20 werkdagen na het bekend 

worden van de uitslag. 

3. Na de heroverweging van de docent Indien de docent de beoordeling heeft 

heroverwogen én de student het nog steeds niet eens is met de gegeven beoordeling, 

kan de student zich tot de Examencommissie wenden met een schriftelijk verzoek, 

waaraan de eerder gevoerde correspondentie dient te worden toegevoegd. Het verzoek 

aan de Examencommissie kan worden ingeleverd bij de Onderwijsbalie. Dit bezwaar 

dient uiterlijk binnen 20 werkdagen na de heroverweging van de docent te worden 

ingediend. 

4. Na de heroverweging van de Examencommissie Na het oordeel van de 

Examencommissie kan men nogmaals in beroep gaan indien men het niet met het 

oordeel eens is. Dan kan men terecht bij de Commissie van Beroep voor de Examens 

(Spui 21). De beroepstermijn bedraagt eveneens 20 werkdagen (nadat de student van 

de examencommissie bericht heeft gekregen over het daar ingestelde beroep). 

Checklist bezwaarschriften 

Alvorens u een bezwaarschrift indient, dient men te checken of het bezwaarschrift onderstaande 

inhoud bevat. Mocht één van onderstaande aspecten ontbreken dan loopt men 

het risico dat het bezwaarschrift niet in behandeling genomen wordt. 

• datum van bezwaarschrift 

• tentamennaam en -datum 

• naam docent 

• vraagnummer (evt. versienummer) 

• inhoudelijk (e) bezwa(a)r(en) 

inclusief: verwijzingen naar pagina('s) 

in boek of reader, of collegestof 

• naam student en studentnummer 

• handtekening student 

• Bezwaarschriften dienen binnen 20 werkdagen na bekendmaken van de uitslag 

ingediend te worden. Na het verstrijken van deze termijn worden bezwaarschriften 

niet meer behandeld. 

• Naast inhoudelijke bezwaren kan men nog bezwaar maken tegen de onduidelijke 

formulering van een tentamenvraag. Geef in dat geval aan welke verschillende 

interpretaties er mogelijk zijn. Andere dan inhoudelijke of fraseringsbezwaren worden 

niet door de docent in behandeling genomen. 

496 497


Antwoord op bezwaarschrift 

• De docent aan wie een bezwaarschrift is gericht, dient binnen twee weken na indiening 

door de student schriftelijk te reageren. 

• De reactie wordt gegeven op een apart vel papier in computerprint of blokletters. 

• In de reactie worden duidelijke en inhoudelijke argumenten gegeven voor de 

beoordeling van het antwoord op de tentamenvraag waartegen het bezwaarschrift is 

ingediend. Er kan niet worden volstaan met alleen een summiere verwijzing naar een 

boek of college (aantekeningen). 

6. Studiekosten 

In totaal bedragen de kosten voor literatuur etc. per studiejaar ongeveer €600,-. Er kunnen 

belangrijke verschillen bestaan tussen afstudeerrichtingen, omdat in sommige vakgebieden 

noodgedwongen gebruik wordt gemaakt van dure Amerikaanse boeken. In deze 

studiegids staan doorgaans bij elke module de kosten vermeld van de verplichte literatuur 

behorende bij dat onderdeel. De overige studiekosten worden bepaald door de hoogte van 

het collegegeld (zie hieronder). 

Inschrijvingsvormen 

Men kan zich op verschillende manieren aan de universiteit inschrijven. De rechten die 

een student heeft zijn afhankelijk van de gekozen inschrijvingsvorm. Het studentenstatuut 

biedt een volledig en helder overzicht over alle regelingen, rechten en voorwaarden: 

www.uva.nl/studentenhandboek/. 

College en Examengeld 

Bij de verschillende inschrijvingsvormen is men voor het collegejaar 2012/2013 de volgende 

bedragen aan collegegeld verschuldigd: 

• Voltijdstudent: € 1771,- 

• Deeltijdstudent: € 1595,- * 

*Inschrijving als deeltijdstudent is alleen mogelijk voor studenten in de bachelorfase die 

begonnen zijn als deeltijdstudent per 2010-2011 of eerder. 

Let op: Sommige studenten betalen het instellingscollegegeldtarief. Dit geldt onder andere 

voor studenten die reeds een bachelor- of mastergraad behaald hebben en zich inschrijven 

voor respectievelijk een tweede bachelor- of masteropleiding. Voor meer informatie 

zie http://www.student.uva.nl/a-z/collegegeld.cfm en het Studentenstatuut: www.uva.nl/ 

studentenhandboek. 

7. De studie en de studiebegeleiding 

Studievaardigheden 

Het propedeuseonderwijs is zo ingericht dat daarin tevens de studievaardigheden aan 

bod komen. Men kan facultatief deelnemen aan een cursus studievaardigheden via de 

practicumgroepen in de propedeuse. Voorts kan de individuele student een beroep doen 

op een studieadviseur voor overleg en advies met betrekking tot studievaardigheden. 

Studievertraging 

Het is voor studenten met studievertraging belangrijk tijdig stappen te ondernemen 

omdat is gebleken dat studievertraging moeilijk is weg te werken en meestal tijdens de 

studie cumuleert. Tijdens het eerste studiejaar ontvangt de student meermalen een overzicht 

van de studievoortgang en een daarbij passend advies. 

Studenten met studievertraging wordt aangeraden om een planning op te stellen in overleg 

met een studieadviseur (eerste twee studiejaren) of een programmagroepstudieadviseur/coördinator 

(derde bachelorjaar en masterjaar). 

Financiële ondersteuning wegens bijzondere omstandigheden 

Loopt men studievertraging op door bepaalde bijzondere omstandigheden, dan is er een 

aantal mogelijkheden: 

1. Als men door ziekte, zwangerschap of bijzondere familieomstandigheden niet in 

staat is te studeren, is het mogelijk zich met toestemming van een studentendecaan 

tussentijds uit te schrijven. De studiefinanciering moet dan worden stopgezet. Als men 

daardoor onvoldoende middelen heeft om in de bestaanskosten te voorzien, komt men 

in beginsel in aanmerking voor een bijstandsuitkering. 

2. Wanneer men studievertraging oploopt vanwege bijzondere omstandigheden, zoals 

ziekte, zwangerschap of bijzondere familieomstandigheden, kan men een beroep doen 

op het zogenaamde Afstudeerfonds. Uitgangspunt om in aanmerking te komen voor 

financiële ondersteuning is dat studenten een vertraging zo snel mogelijk melden bij 

de studieadviseurs. Deze melding bij de studieadviseurs moet in beginsel plaatsvinden 

binnen twee maanden na de aanvang van de bijzondere omstandigheid. Na afloop 

van het studiejaar kan in overleg met de studieadviseur een aanvraag Afstudeerfonds 

worden ingediend. 

Voor studenten met een handicap bestaat bovendien een regeling voor een eenmalige 

verlenging van de studiefinanciering van ten hoogste één jaar. Neem hierover contact op 

met een studieadviseur. 

Studievoortgangsregistratie 

Het Onderwijsinstituut Psychologie registreert de studievoortgang van studenten Psychologie. 

Via SIS is het dagelijks mogelijk om de behaalde studieresultaten in te zien. 

De student wordt per mail tevens op de hoogte gesteld met welk resultaat elk tentamen 

is gemaakt. Indien het overzicht niet klopt of onvolledig is, kunnen studenten contact 

opnemen met de Onderwijsbalie, kamer 218, open dagelijks van 10.00 tot 14.00 uur. 

Hier kunnen studenten ook terecht met klachten of voor bezwaar/beroep indien zij het 

niet eens zijn met de registratie of doorgifte. Tevens kunnen studenten hier, indien omstandigheden 

dit noodzakelijk maken, tussentijds een overzicht van de studievoortgang 

opvragen. 

Studiebegeleiding 

Naast de eerder in dit Statuut genoemde medewerkers van het Onderwijsinstituut Psychologie 

kent de Afdeling nog meer personeelsleden die betrokken zijn bij een vorm van 

studiebegeleiding: 

Begeleiders practicumgroepen propedeuse 

In het eerste studiejaar worden practicumgroepen Academische Vaardigheden verzorgd 

die verplicht zijn voor eerstejaars voltijdstudenten Psychologie. De begeleiders van de 

practicumgroepen hebben tevens een mentorfunctie. De practicumgroepbegeleiders 

delen de werkkamers 311B/C, telefoonnummer 020-525.5845. De afzonderlijke begeleiders 

staan tevens op achternaam in de telefoonlijst achter in deze gids. 

Studieadviseurs specialisatie 

Naast het Onderwijsinstituut kent de Afdeling per programmagroep personen die zijn 

belast met de studieadvisering voor studenten uit die specialisatie. In deze gids worden ze 

genoemd bij de beschrijving van de specialisatie. 

Mentoren Programmagroepen 

Alle programmagroepen kennen een mentorsysteem. Meer informatie hierover is te vinden 

in de hoofdstukken van de verschillende specialisaties. 

498 499


Methodologiewinkel 

Alle studenten met vragen van methodologische aard zijn welkom bij de Methodologiewinkel. 

Daarbij valt te denken aan problemen met de onderzoeksopzet, dataverzameling, 

data-analyse of SPSS. De Methodologiewinkel is bij uitstek geschikt voor mensen die 

bezig zijn met het onderzoekspracticum, werkstuk of stage, maar de deur staat open voor 

iedereen die bezig is met onderzoek, werkt voor een tentamen of aan een cursusopdracht. 

Het is ook mogelijk een oordeel te vragen over een onderzoeksopzet voor het werkelijke 

onderzoek start. Dit kan veel werk en ergernis besparen. Als er problemen zijn waar ook 

de medewerkers van de Methodologiewinkel niet uit komen, kunnen deze verwijzen naar 

de mensen op de faculteit die waarschijnlijk wel een oplossing weten. Vragen kunnen 

gesteld worden via de website www.methodologiewinkel.nl. 

Bachelorthese, Stage- en Masterthesebegeleiding 

Algemene informatie over de bachelorthese, stage en masterthese staat in deze gids in specialisatiehoofdstukken 

vermeld. Voorts geeft elke programmagroep specifieke informatie 

over de afstudeeropdracht in het hoofdstuk dat over de betreffende programmagroep/ 

afstudeerrichting gaat. Vrijwel alle programmagroepen geven daarnaast aanvullende informatie 

uit over bachelorthese, stage en masterthese. Deze brochures kan men verkrijgen 

via het desbetreffende programmagroepsecretariaat. 

Bereikbaarheid docenten 

De namen, telefoonnummers en e-mail adressen van alle docenten zijn zowel per programmagroep, 

als voor de gehele Afdeling opgenomen in deze gids. Sommige docenten 

kennen vaste spreekuren. Met docenten zonder spreekuur kan men binnen drie weken 

een afspraak maken via het programmagroepsecretariaat of rechtstreeks. Indien een docent 

voor langere tijd afwezig is, draagt de programmagroep zorg voor vervanging. 

8. Studeren in het buitenland/Internationalisering 

De opleiding Psychologie van de UvA participeert in diverse uitwisselingsprogramma’s, 

zowel binnen Europa (het zogenaamde ‘Socratesprogramma’) als daarbuiten. Daarnaast 

zijn er uitwisselingsprogramma’s waar de Universiteit van Amsterdam als geheel aan 

deelneemt. Veel studenten Psychologie regelen hun verblijf echter buiten deze bestaande 

uitwisselingen om en gaan als een zogenaamde ‘free mover’ naar het buitenland voor 

studie, werkstuk of stage. 

Coördinatiepunt Internationalisering Psychologie / Studeren in het buitenland 

Het coördinatiepunt Internationalisering is het beginpunt voor informatie, voorlichting 

en advies voorafgaand aan een studieverblijf in het buitenland. Wil je weten wat de mogelijkheden 

zijn en hoe je zaken moet regelen, dan is het coördinatiepunt de aangewezen 

plek. Er is een uitgebreide informatiebrochure ‘Psychologie studeren in het buitenland’ 

verkrijgbaar bij het coördinatiepunt of bij de Onderwijsbalie Psychologie. 

• Mw. Sarah Plunkett, kamer 102, tel. 525.6773/6770 

• Spreekuur: woensdag van 14.00 - 16.00 uur. 

• E-mail: internationaloffice-psychology@uva.nl 

• Websites: www.fmg.uva.nl/psy_international (coördinatiepunt Psychologie) & 

www.uva.nl/internationaal (Bureau Internationale Samenwerking van de UvA) 

Erkenning behaalde studiepunten in het buitenland 

Bij de coördinator internationalisering is het formulier ‘Erkenning Studieonderdelen 

Buitenland’ beschikbaar dat men nodig heeft om de toekenning van studiepunten te 

regelen. Om de punten op de cijferlijst te laten zetten, moet men dit formulier invullen en 

inleveren tezamen met het transcript, een officieel document van de buitenlandse instelling 

waarop de behaalde studieresultaten (naam van de cursus, aantal studiepunten en 

beoordeling) zijn vermeld. Als men vakken heeft gevolgd in het buitenland zijn er twee 

mogelijkheden: de studiepunten worden tweedejaarskeuzepunten, of de studiepunten 

worden erkend als vervanging van cursussen die voor de gekozen specialisatie verplicht 

zijn. De in het buitenland behaalde punten tellen in principe als tweedejaarskeuzepunten; 

bij de onderwijscoördinator van de specialisatie kan eventuele vervanging dan wel 

vrijstelling van derdejaarsbachelorcursussen besproken worden. 

Bureau Internationale Samenwerking 

Als je belangstelling hebt om tijdelijk in het buitenland te studeren kun je ook even langslopen 

bij het Bureau Internationale Samenwerking (BIS) van de UvA, dit is gehuisvest in 

Studenten Services, Binnengasthuisstraat 9. 

Via de foreign study advisers van BIS kun je er achter komen of je in aanmerking komt 

voor de diverse uitwisselingsprogramma’s. In het documentatiecentrum van Studenten 

Services kun je studiegidsen van buitenlandse instellingen bekijken en er liggen verslagen 

ter inzage van studenten die een periode in het buitenland hebben gestudeerd. Hier kan 

je ook de UvA-brochure ‘Studeren in het buitenland’ halen. 

• Telefonisch spreekuur: di t/m do van 09.00 - 10.00 uur (020-525.8080) 

• Inloopspreekuur: di t/m do van 11.00 - 12.00 uur 

• Spreekuur op afspraak: via het Service & Informatiecentrum (020-525.8080) 

• E-mail: internationaal-sts@uva.nl 

• Vragen over beursbeheer: socrates-sts@uva.nl of 020-525.8080 

• Website: www.uva.nl/internationaal 

9. Rechtsbescherming 

College van Beroep voor de Examens (COBEX) 

Zie paragraaf B 11 van het studentenhandboek. Zie tevens “Bezwaar en Beroep” in dit 

opleidingsstatuut. De COBEX is schriftelijk te bereiken. COBEX, postbus 19268, 1000 

GG Amsterdam of cobex@uva.nl. 

Interne Klachtenregeling 

Zie voor klachten inzake de beoordeling bij tentamens en examens hoofdstuk 5: Bezwaar 

en Beroep in dit opleidingsstatuut. Voor klachten m.b.t. seksuele intimidatie, zie 

hoofdstuk 3, paragraaf: Vertrouwenspersoon (seksuele) intimidatie, agressie, geweld en 

discriminatie. Voorts kan de student met klachten terecht bij de Owi/Ombudsstudent 

van de Afdeling Psychologie. 

OWI-student / Ombudsstudent 

Het kan altijd voorkomen dat een student in een lastige situatie zit met bijvoorbeeld een 

docent en niet goed weet wat een handige manier is om hier mee om te gaan. Er kan inmiddels 

ook al sprake van een conflict zijn, een student kan bang zijn dat bepaalde kritiek 

negatieve gevolgen heeft of kan natuurlijk juist tips hebben voor de opleiding. In deze 

gevallen kan de ombudsstudent helpen. De ombudsstudent is een directe gesprekspartner 

van onder andere de opleidingsdirecteur en de examencommissie waardoor problemen 

gemakkelijk aan de kaak gesteld kunnen worden. Studenten zijn welkom met al hun 

ideeën, klachten en vragen. Dit kan tijdens het inloopspreekuur (zie voor tijden: http:// 

www.student.uva.nl/psychologie/Studentenorganisatie/ombudsstudent.cfm) of daarbuiten 

via psyombudsstudent-fmg@uva.nl. Onafhankelijk van het verloop van de situatie 

wordt alles wat ter sprake wordt gebracht vertrouwelijk behandeld. 

Facultair Studentenklachtenreglement 

Aanvullend op al langer bestaande wettelijke en universitaire klachten-, bezwaar- en beroepsprocedures 

(bijv. beroep tegen examenuitslagen of die voor klachten m.b.t. seksuele 

intimidatie) is per 1 maart 1999 een studentenklachtenreglement in werking getreden. Dit 

reglement biedt studenten de mogelijkheid zich met een klacht te wenden tot het bestuur 

500 501


van de faculteit. Eveneens hebben studenten, conform de wet, collectief klachtrecht bij 

de decaan. Dit impliceert dat men zich als groep studenten tot de decaan kan richten in 

geval van bepaalde klachten. 

In eerste instantie dient een student met een klacht zich te richten tot de direct 

betrokkene(n) met wie het mis is gegaan of tot een bemiddelende derde, bijvoorbeeld 

een onderwijsdirecteur, opleidingscoördinator of studieadviseur. Als een klacht niet op 

deze wijze informeel kan worden opgelost, kan hij vervolgens mondeling of schriftelijk 

worden ingediend bij de decaan. Deze draagt zorg voor een correcte behandeling binnen 

zes weken, met een uitstel van ten hoogste vier weken. De decaan kan een of meerdere 

personen aanwijzen die met de behandeling en advisering worden belast, maar blijft zelf 

verantwoordelijk voor de uiteindelijke beslissing over de klacht en eventueel daaraan verbonden 

conclusies. De werkwijze van de facultaire klachtenbehandeling wordt in een 

reglement vastgelegd. Dit is verkrijgbaar bij het secretariaat van de decaan, Nieuwe Prinsengracht 

130, kamer G.040, e-mail fmg@fmg.uva.nl, of te vinden op de website: www. 

student.uva.nl/psy /voorzieningen/welzijn en gezondheid. 

De Ombudsman 

Iedere studerende aan de UvA met een klacht over de universiteit, faculteit, instituut of 

medewerker daarvan kan terecht bij de ombudsman UvA, mw. mr. Christel Holtrop. De 

ombudsman werkt als onafhankelijk persoon binnen de UvA en kan worden ingeschakeld 

nadat klachten binnen de eigen faculteit of het instituut, al dan niet via de studentenklachtenregeling, 

onoplosbaar zijn gebleken. Klachten kunnen gaan over bijvoorbeeld 

de toepassing van het studentenstatuut, over de organisatie of kwaliteit van het onderwijs, 

maar ook over de organisatie of toegankelijkheid van universitaire voorzieningen. 

De ombudsman is onpartijdig en streeft ernaar problemen via bemiddeling op te lossen, 

maar is ook bevoegd een formeel onderzoek in te stellen. Het werk van de ombudsman 

is altijd vertrouwelijk. 

Een andere belangrijke taak van de ombudsman is het signaleren van structurele problemen 

binnen de universiteit. Zij kan verantwoordelijke organen en personen aanbevelingen 

en suggesties doen ter voorkoming van problemen of ter verbetering van een bepaalde 

situatie. De werkwijze van de ombudsman is in een reglement vastgelegd. Dit reglement 

kan worden aangevraagd bij het bureau van de ombudsman. 

Meer informatie is te vinden in het Studentenhandboek 2012-2013 en op www.uva.nl/ 

ombudsman. 

Contactinformatie 

Mw. mr. M.C. (Christel) Holtrop 

Oude Turfmarkt 151 

1012 GC Amsterdam 

Tel. 525 3798, Fax 525 3797 

E-mail: ombudsman@uva.nl 

Bereikbaar op maandag, dinsdag en woensdag van 09.00 tot 13.00. 

Overige klachtenregelingen & juridische ondersteuning 

Bezwaar/beroep bij College van Beroep voor het Hoger Onderwijs (CvBHO). Zie paragraaf 

B 11 van het studentenhandboek. Hier staat de procedure uitgebreid beschreven. 

Voor de belangrijkste mogelijkheden voor juridische ondersteuning wordt verwezen naar 

de ombudsman en hoofdstuk B11 van het Studentenhandboek. 

10. Andere opleidingen Psychologie in Nederland 

Studenten die gedurende de opleiding Psychologie van universiteit willen wisselen, worden 

er op gewezen dat een overstap soms studievertraging oplevert (door verschillen in 

eisen). Overstappen na het propedeutisch examen levert doorgaans de minste moeilijk- 

heden op, omdat de propedeuse-programma’s grotendeels overeenkomen, hoewel soms 

aanvullende eisen worden gesteld. 

Aan de onderstaande universiteiten worden ook opleidingen Psychologie verzorgd. Via de 

websites zijn de meest recente contactgegevens te verkrijgen. 

Vrije Universiteit (A’dam) www.psy.vu.nl 

Universiteit Utrecht www.uu.nl/faculteiten/sociale wetenschappen 

UniversiteitvanTilburg www.uvt.nl/faculteiten/fsw/organisatie/ 

departementen 

Universiteit Twente www.psy.utwente.nl/ 

Universiteit Leiden www.fsw.leidenuniv.nl/psychologie/ 

Rijksuniversiteit Groningen www.rug.nl/psy/ 

Universiteit Maastricht www.maastrichtuniversity.nl 

Radboud Universiteit Nijmegen www.ru.nl/psychologie/ 

Open Universiteit NL (Heerlen) www.ou.nl 

Erasmus Universiteit Rotterdam www.eur.nl/fsw/psy/onderwijs/ 

502 503

504 

Opleidingstatuut Psychologie

Bachelor Onderwijs- en Examenregeling 

Onderwijs- en examenregeling 2012/2013 

Bacheloropleiding Psychologie 

De Onderwijs- en examenregeling (OER) is een document dat de hoofdlijnen van het onderwijsprogramma 

en de examinering voor een opleiding vastlegt. Onderstaande teksten 

zijn geldig van 1 september 2012 tot vaststelling van een nieuwe versie. De genoemde regelingen 

zijn van toepassing op alle studenten van de opleiding, ongeacht het beginjaar van 

de studie. Als er geen overgangsregeling is gespecificeerd voor studenten die eerder zijn 

gestart en betreffende studenten hier mogelijk door worden benadeeld, kan de examencommissie 

besluiten om regelingen die eerder van toepassing waren te laten meewegen. 

Hoofdstuk 1 – Algemene bepalingen 

Artikel 1.1 – toepasselijkheid van de regeling 

Deze regeling is van toepassing op het onderwijs en de examens van de bacheloropleiding 

Psychologie, hierna te noemen: de opleiding. De opleiding wordt verzorgd binnen het onderwijsinstituut 

Psychologie, hierna te noemen: het onderwijsinstituut, van de Faculteit 

Maatschappij- en Gedragswetenschappen, hierna te noemen: de faculteit. 

Artikel 1.2 – begripsbepalingen 

In deze regeling wordt verstaan onder: 

a. de wet: de wet op het hoger onderwijs en wetenschappelijk onderzoek; 

b. de universiteit: de Universiteit van Amsterdam 

c. student: hij die is ingeschreven aan de universiteit voor het volgen van het onderwijs 

en/of het afleggen van tentamens en examens van de opleiding; 

d. postpropedeutische fase: tweede en derde bachelorjaar. 

e. examen: het bachelorexamen van de opleiding; 

f. programma: het totaal en de samenhang van de onderdelen, de onderwijsvormen, de 

contacturen, de toetsen tentamenvormen, de voorgeschreven literatuur; 

g. onderdeel: een onderwijseenheid van de opleiding in de zin van de wet; 

h. praktische oefening: het deelnemen aan een practicum of andere onderwijsleeractiviteit, 

die gericht is op het bereiken van bepaalde (academische) vaardigheden. Voorbeelden 

van een praktische oefening: 

o het maken van een scriptie of these 

o het uitvoeren van een onderzoekopdracht, 

o het deelnemen aan een excursie 

o het deelnemen aan een andere onderwijsleeractiviteit die gericht is op het verwerven 

van bepaalde vaardigheden 

of 

o het doorlopen van een stage; 

i. portfolio: de verzameling onderwijsproducten (schriftelijk en/of elektronisch) met 

betrekking tot de prestaties van de student binnen de door hem gekozen opleiding; 

j. werkcollege: college waarbij een probleem- of casusgerichte behandeling van de stof 

voorop staat; 

k. bachelorthese/scriptie: een onderdeel dat bestaat uit literatuuronderzoek leidend 

tot een schriftelijk verslag daarover, afhankelijk van de omvang uitgebreid met een 

onderzoeksopzet. 

l. tentamen: onderzoek naar de kennis, het inzicht en de vaardigheden van de student 

betreffende een onderdeel. De beoordeling wordt uitgedrukt in een eindcijfer. 

505


Een tentamen kan in gedeeltes worden afgenomen met behulp van één of meer 

deeltentamens. Een hertentamen bestrijkt altijd dezelfde materie als het tentamen; 

m.studielast: de studielast van de onderwijseenheid waarop een tentamen betrekking 

heeft, uitgedrukt in studiepunten = EC (European Credits). De studielast van 1 jaar 

(1680 uur) is 60 studiepunten/EC; 

n. studiepunt: een EC studiepunt met een studielast van 28 uren studie; 

o. fraude en plagiaat:het handelen of nalaten van een student waardoor een juist oordeel 

over zijn kennis, inzicht en vaardigheden geheel of gedeeltelijk onmogelijk wordt; zie 

ook de Fraude & Plagiaatregeling Studenten UvA; 

p. studiejaar: het tijdvak dat aanvangt op 1 september en eindigt op 31 augustus van het 

daarop volgende kalenderjaar; 

q. opleidingsstatuut: het opleidingsspecifieke deel van het studentenstatuut conform 

artikel 7.59 van de wet. Het opleidingsstatuut wordt verwerkt in de studiegids. 

De overige begrippen hebben de betekenis die de wet daaraan toekent. 

Hoofdstuk 2 – Toelating tot de opleiding 

Artikel 2.1 – Vooropleidingseisen 

1. Studenten die in het bezit zijn van een diploma VWO nieuwe stijl (profielen) en 

studenten die in het bezit zijn van een propedeuse of einddiploma HBO zijn toelaatbaar 

tot de bachelor Psychologie. Studenten met een diploma VWO oude stijl kunnen bij 

het onderwijsinstituut Psychologie een toelatingsbeschikking aanvragen. 

2. Bezitters van een buitenlands diploma voldoen aan de eis inzake voldoende beheersing 

van de Nederlandse taal nadat het staatsexamen Nederlands als tweede taal (NT2), 

programma II, met goed gevolg is afgelegd, dan wel door het verkrijgen van een 

vrijstelling voor het afleggen van dit examen. 

Artikel 2.2 – Nadere Vooropleidingseisen 

Deficiënties m.b.t. het vak wiskunde, in de vooropleiding van zowel vwo-abituriënten als 

van bezitters van een gelijkwaardig buitenlands diploma als van bezitters van een ander 

diploma dat wettelijk recht geeft op toelating tot de studie, worden vervuld door het met 

goed gevolg afleggen van de toets wiskunde, afgenomen onder verantwoordelijkheid van 

de Examencommissie Psychologie, dan wel door het verkrijgen van een vrijstelling voor 

het afleggen van deze toets. De deficiëntie moet bij voorkeur voor de start van de studie 

worden opgeheven. 

Artikel 2.3 – Colloquium doctum 

Het toelatingsonderzoek, bedoeld in artikel 7.29 van de wet, heeft betrekking op de vakken 

wiskunde, biologie en Engels, elk op VWO-niveau. 

Hoofdstuk 3 – Inhoud en inrichting van de opleiding 

Artikel 3.1 – Doel van de opleiding en eindtermen 

De gecombineerde bachelor-master opleiding leidt op tot Psycholoog. Dat sluit aan bij het 

standpunt van de kamer psychologie dat een driejarige bacheloropleiding in de psychologie 

geen civiel effect kan hebben, omdat het competentieniveau na drie jaar te beperkt is 

voor zelfstandige beroepsbeoefening (als psycholoog). Deze gecombineerde wetenschappelijke 

opleiding bereidt zowel voor op het beroep van onderzoeker in de Psychologie als 

op een wetenschappelijk gefundeerde psychologische beroepsuitoefening. Beide beroepsperspectieven 

vereisen een wetenschappelijke manier van denken. De opleiding richt zich 

dan ook op het bijbrengen van die manier van denken, zodat afgestudeerden op een 

wetenschappelijke verantwoorde manier met de steeds veranderende kennis om kunnen 

gaan. De opleiding onderscheidt daartoe een zestal vaardigheidsdoelen. Daarnaast richt 

de opleiding zich op het bijbrengen van de laatste inzichten op het gebied van de psycho- 


logische theorievorming. Afgestudeerde studenten kennen de belangrijkste theorieën op 

alle deelgebieden van de psychologie, de gangbare methoden en technieken van psychologisch 

onderzoek en de bijbehorende statistiek. Vanaf het derde jaar van de bacheloropleiding 

specialiseren zij zich in een van de deelgebieden van de psychologie. 

Beide typen leerdoelen, vaardigheidsdoelen en kennisdoelen, zijn in de opleiding onlosmakelijk 

met elkaar verbonden. In onderstaande worden eerst de vaardigheidsdoelen en 

daarna de kennisdoelen van de bacheloropleiding beschreven. 

Vaardigheidsdoelen 

De kern van wetenschappelijk denken is dat studenten moeten leren de waarde van wetenschappelijke 

redeneringen van derden vast te stellen en zelf wetenschappelijke redeneringen 

te produceren. Daarbij speelt de evaluatie van al dan niet zelf uitgevoerde empirische 

studies een centrale rol. Dit proces begint met het begrijpen en analyseren van 

wetenschappelijke redeneringen. Het eindproduct moet, mondeling dan wel schriftelijk, 

op een effectieve manier overgebracht kunnen worden op anderen. Tenslotte moet de 

student ook kritisch naar haar eigen denkprocessen kunnen kijken. Wetenschappelijk 

denken omvat daarom de volgende zes vaardigheden: 

• Parafraseren van wetenschappelijke teksten; 

• Analyse van wetenschappelijke teksten; 

• Evaluatie van wetenschappelijke teksten; 

• Zelfstandig produceren van wetenschappelijke redeneringen (zelfstandig denken); 

• Schriftelijke en mondelinge communicatie; 

• Zelfreflectie. 

Met behulp van deze vaardigheden kunnen de eindniveaus van zowel de Propedeuse, de 

Bacheloropleiding als de Masteropleiding worden vastgelegd in vaardigheidsdoelen. Het 

eindniveau voor de masteropleiding staat in de betreffende Onderwijs- en Examenregeling. 

Het eindniveau van de propedeuseopleiding en de bacheloropleiding staat hierna 

beschreven. 

Na het succesvol doorlopen van de propedeuse kan een student: 

• teksten uit inleidende wetenschappelijke tekstboeken parafraseren en analyseren; 

• eenvoudige wetenschappelijke artikelen parafraseren en analyseren; 

• onder supervisie een eenvoudige onderzoeksvraag afleiden uit bestaande literatuur 

(zelfstandig denken) en een antwoord zoeken op basis van wetenschappelijke literatuur 

(parafraseren, analyseren en zelfstandig denken); 

• onder supervisie en in groepsverband een onderzoeksvraag bedenken, een eenvoudig 

empirisch onderzoek opzetten (zelfstandig denken), uitvoeren en analyseren 

(zelfstandig denken); 

• communiceren door MC vragen of essayvragen te beantwoorden; korte mondelinge 

presentaties; in een eerste aanzet tot een wetenschappelijk artikel; 

• reflecteren op zijn studiesucces. 

Na het succesvol doorlopen van de bacheloropleiding kan een student: 

• teksten uit wetenschappelijke tekstboeken parafraseren en analyseren en op hoofdlijnen 

evalueren; 

• wetenschappelijke artikelen parafraseren, analyseren en op hoofdlijnen evalueren; 

• onder supervisie een wetenschappelijk relevante onderzoeksvraag afleiden uit bestaande 

literatuur (zelfstandig denken) en een wetenschappelijk verantwoord antwoord zoeken 

op basis van wetenschappelijke literatuur (parafraseren, analyseren en zelfstandig 

denken) en het antwoord op hoofdlijnen evalueren; 

• onder supervisie en in groepsverband een wetenschappelijk relevante onderzoeksvraag 

afleiden uit bestaande literatuur (zelfstandig denken), een passend empirisch onderzoek 

506 507


opzetten (zelfstandig denken), uitvoeren en analyseren (zelfstandig denken) en het 

antwoord op hoofdlijnen evalueren; 

• communiceren door MC vragen of essayvragen te beantwoorden; mondelinge 

presentaties geven, verslagen schrijven in de vormgeving van een wetenschappelijk 

artikel; basale gesprekstechnieken hanteren; 

• reflecteren op zijn eigen rol in studiesucces en in de toepassing van de geleerde 

vaardigheden. 

Bij dit laatste punt gaat het om een basaal inzicht in ethische aspecten van onderzoek en 

de omgang met cliënten, in eigen beperkingen, in de consequenties van het eigen handelen 

voor anderen en een zelfkritische houding. 

Kennisdoelen 

Bovengenoemde vaardigheidsdoelen staan niet op zichzelf. De vaardigheden moeten 

worden toegepast op wetenschappelijke kennis. De opleiding onderscheidt daarom naast 

de vaardigheidsdoelen ook kennisdoelen. Beide typen doelen kunnen niet los gezien worden 

van elkaar. Zonder kennis vallen wetenschappelijke vaardigheden niet toe te passen, 

maar kennis alleen is pas nuttig als gebruikers iets met die kennis kunnen doen. In de 

psychologieopleiding oefent een student haar vaardigheden op de kennis en gebruikt haar 

kennis om de vaardigheden te ontwikkelen. Zo zijn kennis en vaardigheden onlosmakelijk 

met elkaar verbonden in het leerproces van de student. 

De kennisdoelen beschrijven dus de onderwerpen waarop een student haar vaardigheden 

kan toepassen. Hieronder staan de Bachelor kenniseinddoelen voor alle specialisatierichtingen. 

Voor alle afgestudeerden van de bacheloropleiding gelden alle gecursiveerde 

kennisdoelen. Deze gecursiveerde doelen zijn gekoppeld aan het propedeuseniveau van 

de vaardigheden en aan de overige verplichte onderdelen van de bachelor. Elke afgestudeerde 

heeft in het derde jaar bovendien een bepaalde specialisatie gekozen. De bij de specialisatie 

behorende kennisdoelen verschillen per gekozen specialisatierichting. Al deze 

doelen zijn gekoppeld aan het bachelorniveau van de vaardigheden. Tenslotte beheersen 

alle afgestudeerden de kennisdoelen vallend onder onderzoeksmethoden en technieken 

& methodologie op het bachelorniveau van de vaardigheden. 

Arbeids- en Organisatiepsychologie: 

Organizational structure and culture, Organizational change, Team processes, Leadership 

in organizational settings, Motivation and behavior in the workplace. Work motivation, 

Workrelated stress and health, Recruitment, selection and workperformance, Working 

in groups, Research methods in W&O-psychology, Interventions in work and health 

psychology, Career management, planning and development. 

Brein & Cognitie: 

Mind-Brain relationship, Nerve Cells, Synapses & Hormones, the Nervous system, Brain 

plasticity, Vision, Sensation and Perception, Object Recognition, Learning and Memory, Reasoning 

and Intelligence, Emotion and Motivational Behaviour, Language, Attention and 

Consciousness, Executive Functions, Clinical neuropsychology, Brain Function, Localization 

of Functions. 

route Cognitieve Neurowetenschap: 

Action and Control, Experimental Design, Research methods in cognitive psychology, 

Programming, Psychophysiological Experimentation, Neuroscience. 

Klinische Neuropsychologie: 

Mind-Brain relationship, Nerve Cells, Synapses & Hormones, the Nervous system, Brain 

plasticity, Vision, Sensation and Perception, Object Recognition, Learning and Memory, Re- 


asoning and Intelligence, Emotion and Motivational Behaviour, Language, Attention and 

Consciousness, Executive Functions, Clinical neuropsychology, Psychopathology, Brain Function, 

Localization of Functions. Action and Control; Clinical neuropsychology, Psychodiagnostics; 

Psychological Interventions; Clinical counselling techniques. 

Klinische Ontwikkelingspsychologie: 

General theories, Physical growth, Motor development, Brain development, Behavior genetics, 

Perception, Language, Cognitive development / Information processing, Executive functions/ 

Self-regulation, Emotional development, Social development, Moral development, School psychology, 

Developmental psychopathology; Learning disabilities; Psychodiagnostics; Psychological 

interventions; Therapeutic counselling techniques; Behavior measurement and 

Research methods in developmental psychology. 

Klinische Psychologie: 

Individual differences; Theories of psychopathology [biological, cognitive, behavioral, interpersonal]; 

Abnormal psychology [internalizing disorders, personality disorders, cognitive & 

psychotic disorders]; Psychodiagnostics; Psychological Interventions; Clinical conversational 

skills; Research methods in clinical psychology 

Methoden en technieken & Methodologie: 

Foundations of Psychology (History of Psychology; Theory of Science). Research Methods (Correlational 

and Experimental Designs; Random Assignment; Causality and Generalisability; 

Internal and External Validity). Classical Test Theory (Models for Testcores; Reliability and 

Validity). Basic Statistics (Descriptive Statistics; Probability Theory; Random Sampling; Confidence 

Intervals; Statistical Hypothesis Testing; Significance Level, Power and Effect Size; 

Normal-Theory and Distribution-Free Tests; Correlation and Regression). Applied Statistics 

(Statistical Tests from the Binomial Test up to the (Multivariate) Analysis of (Co) Variance; 

Multiple Regression Analysis; Principal Component Analysis; The Analysis of Contingency 

Tables; SPSS); Foundations of Methodology (Measurement Theory; Induction, Causality 

and Bayesian Inference; Validity Reconsidered). General Latent Variable Models (Factor 

Analysis; Item Response Models; Latent Class Analysis; Multilevel Models). Structural 

Equation Modelling (LISREL). Fitting Loglinear Models. Mathematical psychology. 

Programming in R. 

Sociale Psychologie: 

Attitudes and attitude change; Social perception and attribution; Social cognition; Social 

influence (Conformity); Group processes and intergroup relations; Self identity and social 

identity; Interpersonal behavior (Aggression, Cooperation, Affiliation); Emotions. Social 

Emotions; Research Methods in Social Psychology. 

Artikel 3.2 – Vorm van de opleiding 

De bacheloropleiding wordt voltijds verzorgd. Voor studenten gestart in 2010-2011 of 

eerder is een deeltijdinschrijving mogelijk, met dien verstande dat het om een deeltijdopleiding 

gaat met vrijwel uitsluitend dagonderwijs. De deeltijdopleiding houdt in dat men 

zich als deeltijdstudent kan inschrijven en een eigen tempo kan aanhouden, waarbij men 

gebruik maakt van het bestaande onderwijsaanbod en van het extra avondonderwijs dat 

incidenteel wordt aangeboden. 

Artikel 3.3 – Taal waarin de opleiding wordt verzorgd 

De opleiding wordt in het Nederlands verzorgd, behoudens uitzonderingen die men terugvindt 

in de studiegids en in het opleidingsstatuut. 

Artikel 3.4 – Omvang van de opleiding 

De opleiding bestaat uit een propedeutische fase met een studielast van 60 studiepunten 

afgesloten met een propedeutisch examen, gevolgd door een fase met een studielast van 

508 509


120 studiepunten waaraan het afsluitende bachelorexamen is verbonden. Eén studiepunt 

is gelijk aan 28 uren studieactiviteiten. 

Artikel 3.5 - Onderwijsprogramma 

3.5.1 Propedeuse (eerste studiejaar) 

3.5.1.1. Propedeuse in voltijd: 

De propedeutische fase omvat in de voltijdstudie de volgende onderdelen met de daarbij 

vermelde studielast: 

Verplichte onderdelen: 

1. Voorbereidende statistiek 0 ec 

2. Inleiding in de Psychologie en Cognitieve Psychologie 12 (10 + 2) ec 

3. Onderzoeksmethoden & Statistiek 1 12 (10 + 2) ec 

4. Ontwikkelingspsychologie 6 (5 + 1) ec 

5. Sociale Psychologie en Arbeids- & Organisatiepsychologie 12 (10 + 2) ec 

6. Klinische Psychologie en Biologische Psychologie 12 (10 + 2) ec 

Alsmede het volgen van de practica: 

10.Practicumgroepen Wetenschappelijk denken 1 & 2 incl. VRT opdrachten (9) ec 

11. Propedeusethese (eindopdracht VRT-1) 3 ec 

12.Testtheorie en -praktijk incl. onderzoeksoriëntatie door participatie 3 ec 

Totaal: 60 ec 

NB: de studiepunten voor de practicumgroepen zijn verdisconteerd in de studiepunten 

van de onderdelen 2 t/m 6 waarbij steeds 2 ec voor 12 puntsonderdelen en 1 ec voor 6 

puntsonderdelen worden gegeven mits men de verplichtingen van de practicumgroepen 

voldoet. De practicumgroepen behelzen twee elementen: vakgerelateerde opdrachten en 

een training in wetenschappelijk denken, waarvan o.a. 5 wetenschappelijke schrijfopdrachten 

deel uitmaken. 

3.5.1.2. Propedeuse in deeltijd 

De propedeuse in deeltijd is identiek met de propedeuse in voltijd met dien verstande 

dat deeltijdstudenten in plaats van de practicumgroep academische vaardigheden een 

aanvullende opdracht bij elk van de genoemde onderdelen 2 t/m 6 krijgen in plaats van 

de vakgerelateerde opdrachten en een aparte cursus Verwerking van & Rapportage van 

Teksten 1 waarin alle schrijfopdrachten en de propedeusethese zijn opgenomen. 

3.5.2 Bachelorjaar 2 

Het tweede studiejaar van de bachelorfase omvat de volgende onderdelen met de daarbij 

vermelde studielast 

a. verplichte onderdelen: totaal 48 ec 

1. Grondslagen van de Psychologie (6 ec) 

2. Onderzoeksmethoden en Statistiek 2(5 ec) 

3. Controverses in Psychologisch Onderzoek(3 ec) 

4. SPSS (1 ec) 

5. Verwerking van en Rapportage over Teksten 2 (6 ec) 

6. Gesprekspracticum (6 ec) 

7. Onderzoekspracticum basisdeel inclusief analysepracticum (9 ec) 

8. Onderzoekspracticum onderzoeksdeel, afgesloten met onderzoeksverslag (12 ec) 

b. keuze onderdelen, totaal 12 ec: 

keuze uit: kernthema’s, keuzevakken of specialistische onderdelen (12 ec) 

(het onderdeel Testconstructie -6 ec- is vereist voor studenten met een klinische 

specialisatie die een basisaantekening diagnostiek willen behalen) 

Totaal 60 ec. 


3.5.3 Bachelorjaar 3 

Het derde studiejaar van de bachelorfase is specialistisch, men kiest één van de volgende 

specialisaties: 

• Arbeids- & Organisatiepsychologie (A&O) 

• Brein & Cognitie (BC) 

• Klinische Psychologie (KP) 

• Klinische Neuropsychologie (KNP) 

• Klinische Ontwikkelingspsychologie (KLOP) 

• Psychologische Methodenleer (PML) 

• Sociale Psychologie (SP) 

Algemeen geldt dat veel van de specialistische cursussen elementen hebben van een verplicht 

practicum (zie studiegids) en dat men (indien er sprake is van vrije keuze) een 

keuzeonderdeel mag invullen met een onderdeel van een andere specialisatie (6 ec). 

Men is niet verplicht een specialisatie te kiezen. Indien geen specialisatie wordt gekozen 

wordt het derde jaar in elk geval ingevuld volgens de onderstaande driedeling met verplichte 

specialistische vakken, keuzeonderdelen & practica en een bachelorthese. 

Algemene invulling bachelorjaar 3: 

In het algemeen is de invulling van het derde jaar als volgt: 

1. per specialisatie: verplichte onderdelen & practica totaal 30-51 ec 

2. keuze onderdelen binnen specialiatie & verplichte practica 

binnen specialisatie totaal 0-21 ec 

3. bachelorthese totaal 9-12 ec 

Totaal 60 ec. 

Specifiek per specialisatie: 


• Recruitment, selection en workperformance 6 ec 

• DOA 6 ec 

• Motivatie en arbeidsgedrag 9 ec 

• Arbeid, gezondheid en werkstress 9 ec 

• Working in groups 6 ec 

• Leiderschap óf Organisatiestructuur & Cultuur (keuze van één uit twee) 6 ec 

• Career Management óf Organizational change óf Interventies in 

de A&G psychologie (keuze van één uit drie) 9 ec 

• Bachelorthese A&O 9 ec 

Brein & Cognitie 

• Basisprogramma Brein en Cognitie 30 ec 

• Keuze uit bacheloraanbod specialistische cursussen Brein & Cognitie 18 ec 

• Bachelorthese Brein en Cognitie 12 ec 


• Psychopathologie en psychiatrische classificatie 3 ec 

• Diagnostiek 1: Psychodiagnostiek 3 ec 

• Internaliserende stoornissen: angststoornissen 6 ec 

• Internaliserende stoornissen: stemmingsstoornissen 6 ec 

• Psychologische interventies 1: theorie en praktijk 6 ec 

• Persoonlijkheidsstoornissen 3 ec 

• Cognitieve functiestoornissen en psychosen 3 ec 

• Analyse van onderzoeksgegevens 6 ec 

• Klinische gespreksvoering 6 ec 

• Keuze uit, Seksuologie, Psychoanalyse, Somatoforme st.en medische psy., 

510 511


Verslaving. Psychofarmacologie 6 ec 

• Bachelorthese KP 12 ec 


• Basisprogramma ontwikkelingspsychologie incl. verplichte werkgroepen 24 ec 

• Diagnostiek 1: Ontwikkelingspsychologie 6 ec 

• Interventiepracticum 1 6 ec 

• Evidence-based werken in de klinische praktijk 6 ec 

• Oriëntatie werkveld 6 ec 

• Klinische gespreksvaardigheden: Ontwikkelingspsychologie 3 ec 

• Bachelorthese KLOP 9 ec 


• Basisprogramma Brein en Cognitie, variant klin. neuropsychologie 30 ec 

• Psychologische interventies 1 voor Klinisch Neuropsychologen 6 ec 

• Diagnostiek 1 voor Klinisch Neuropsychologen 3 ec 

• Gespreksvaardigheden voor Klinisch Neuropsychologen 3 ec 

• Psychopathologie voor Klinisch Neuropsychologen 6 ec 

• Statistiek voor Klinisch Neuropsychologen 3 ec 

• Bachelorthese Klinische Neuropsychologie 9 ec 


• Basisprogramma Methodenleer 30 ec 

• LISREL 6 ec 

• ADMA 3 ec 

• Keuze uit bacheloraanbod specialistische cursussen Methodenleer 9 - 12 ec 

• Bachelorthese PML 9 - 12 ec 


• Basisprogramma Sociale Psychologie incl. verplichte werkgroepen 30 ec 

• Keuze uit bacheloraanbod specialistische cursussen Sociale Psychologie 18 ec 

(maximaal 6 ec SSL onderdelen; naar keuze kan voor maximaal 6 ec een 

onderdeel van een andere specialisatie gevolgd worden) 

• Bachelorthese Sociale Psychologie 12 ec 

De onderdelen in het derde jaar dienen te worden gekozen met het oog op de onderlinge 

samenhang. Alle onderdelen worden jaarlijks beschreven in de studiegids Psychologie. 

De samenhang wordt in de studiegids nader omschreven en gedefinieerd per specialisatieprofiel. 

Keuzes hebben gevolgen voor de toelating tot onderdelen in de masterfase. 

Voorts wordt verwezen naar de beschrijving van elk onderdeel in de studiegids voor de regelingen 

omtrent toelatingsvoorwaarden, inhoud, onderwijsvorm, aanwezigheidsplicht, 

toetsing, etc. 

Artikel 3.6 - Vrij onderwijsprogramma 

De student heeft de mogelijkheid om, onder bepaalde voorwaarden, een eigen onderwijsprogramma 

samen te stellen dat afwijkt van de onderwijsprogramma’s zoals vermeld 

in artikel 3.5. De samenstelling van een dergelijk programma behoeft de voorafgaande 

goedkeuring van de daartoe geëigende examencommissie. 

Artikel 3.7 – Honoursprogramma 

1. De student behaalt een UvA-honoursdiploma indien: 

- gedurende de bachelor minimaal 30 ec extra is behaald; 

- waarbij de opleiding is afgerond met minimaal een 7 gemiddeld; 

- waarbij de opleiding is afgerond binnen de nominale tijd (3 jaar); 

- waarbinnen minstens één interdisciplinair onderdeel is gevolgd; 

- waarbij de gevolgde extra onderdelen voor de psychologie relevante vakken (ter 

beoordeling examencommissie) zijn; 


- waarbij de opleiding wordt afgesloten met een these van tenminste 12 ec. 

Hoofdstuk 4 Onderwijs 

Artikel 4.1 – Aanmelding voor het onderwijs en voorrangregels 

1. Elke student dient zich voor elk studieonderdeel aan te melden. Voor het deelnemen aan 

het onderwijs dient de aanmelding plaats te vinden in de in de studiegids aangegeven 

periode en volgens de aldaar aangegeven procedure. Indien de aanmelding niet of niet 

tijdig heeft plaatsgevonden, kan deelname aan het onderwijs worden geweigerd. 

2. Toelating voor de cursussen met een beperkte capaciteit vindt plaats op basis van vooraf 

vastgestelde en gepubliceerde toelatingscriteria en voorrangsregels, met dien verstande 

dat voor de opleiding ingeschreven studenten voorrang genieten bij de cursussen die 

behoren tot het verplichte deel van hun opleiding. 

3. Studenten kunnen zich voor maximaal 30 studiepunten per semester inschrijven. 

Studenten kunnen zich alleen voor meer dan 30 studiepunten per semester inschrijven 

na het indienen van een gemotiveerd verzoek bij de studieadviseur. De studieadviseurs 

hebben een adviserende rol. (Voor de exacte procedure kan de studiegids geraadpleegd 

worden). De mogelijkheid tot uitbreiding is afhankelijk van de capaciteit en 

toelatingscriteria van de betreffende cursussen (zie ook lid 2). 

Artikel 4.2 – Volgorde- en ingangseisen 

1. Aan de tentamens van de hierna te noemen onderdelen kan niet eerder worden 

deelgenomen dan nadat de tentamens van de daarbij vermelde onderdelen zijn 

behaald: 

Propedeuse, voltijdvariant: 

• Onderzoeksmethoden & Statistiek en Practicumgroep 1: na behalen van of te 

zijn vrijgesteld van Voorbereidende Statistiek. 

• Practicumgroep 2, inclusief Verwerking en Rapportage van Teksten-1/ 

propedeusethese: na behalen practicumgroep1 

Propedeuse, deeltijdvariant: 

• Verwerking van en Rapportage over Teksten-1 (vrt-1, variant t.b.v. 

deeltijdstudenten): na behalen van Onderzoeksmethoden & Statistiek en minimaal 

40 ec aan propedeuse-onderdelen. 

Tweede jaar bachelorfase: 

• Verwerking van en Rapportage over Teksten-2: na behalen van Onderzoeksmethoden 

& Statistiek, de propedeusethese en ten minste 48 ec van de propedeuse; 

• Methoden van Onderzoek 2: na behalen van propedeuse psychologie; 

• Gesprekspracticum: na behalen van ten minste 48 ec van de propedeuse 

psychologie; 

• SPSS: na behalen van de propedeuse psychologie; 

• Onderzoekspracticum basisdeel: na behalen van de propedeuse psychologie; 

• Onderzoekspracticum onderzoeksdeel: na behalen van propedeuse psychologie, 

basisdeel onderzoekspracticum, SPSS én Methoden van Onderzoek 2-A/OMS2; 

• Kernthema’s: na behalen van propedeuse psychologie. 

Derde jaar bachelorfase: 

• Verplichte cursussen per specialisatie: na behalen van de propedeuse psychologie en 

het onderzoekspracticum (beide delen); 

• Specialistische keuze-onderdelen en verplichte practica: na behalen van propedeuse 

psychologie, verplichte onderdelen van het tweede studiejaar bachelorfase en de 

voorbereidende verplichte cursussen; 

• Bachelorthese: na behalen van minimaal 30 ec (verplichte) specialistische 

onderdelen. 

512 513


2. Het voornoemde is niet van toepassing op alle specialistische cursussen en andere 

onderdelen waarvoor geen of minder stringente toelatingsvoorwaarden zijn vastgesteld, 

zoals blijkt uit de beschrijving van het betreffende onderdeel in de studiegids. 

3. Op gemotiveerd verzoek van de student kan de Examencommissie hem/haar toelaten 

tot de tentamens van een of meer onderdelen, zonder dat aan een of meer van de 

voorgeschreven toelatingsvoorwaarden is voldaan. 

Artikel 4.3. - Practicumdeelname 

De Examencommissie kan vrijstelling van de verplichting tot het deelnemen aan een 

practicum verlenen onder het opleggen van vervangende eisen. 

Artikel 4.4. - Studenten met een functiebeperking 

1. Studenten met een functiebeperking kunnen op een daartoe strekkend schriftelijk 

verzoek in aanmerking komen voor aanpassingen in het onderwijs en de practica. Deze 

aanpassingen worden zoveel mogelijk op hun individuele functiebeperking afgestemd, 

maar mogen de kwaliteit of moeilijkheidsgraad van een vak niet wijzigen. 

2. Het verzoek genoemd in lid 1 wordt vergezeld van een recente verklaring van een arts 

of een psycholoog of, indien er sprake is van dyslexie, van een BIG-, NIP-, of NVOgeregistreerd 

testbureau. 

3. Op verzoeken over aanpassingen die de onderwijsvoorzieningen betreffen beslist de 

decaan of namens hem de onderwijsdirecteur. 

Hoofdstuk 5 – Toetsing en examinering 

Artikel 5.1 – Algemeen 

1. Tijdens het studieonderdeel wordt getoetst of de student in voldoende mate de gestelde 

leerdoelen heeft bereikt. 

2. In de studiegids staat beschreven aan welke prestaties de student moet voldoen om 

het studieonderdeel met succes af te ronden en wat de criteria zijn waarop de student 

beoordeeld wordt. Daarbij kan worden verwezen naar de blackboardpagina van de 

cursus voor de meest gedetailleerde en recente informatie. 

3. In het Reglement van de examencommissie ex artikel 7.12 lid 4 van de wet staat de 

gang van zaken bij toetsing beschreven. 

4. Op verzoek van de student kan de examencommissie toestaan dat een toets op een 

andere wijze dan in de studiegids is bepaald, wordt afgenomen. 

5. In principe bestaat de mogelijkheid om een reeds behaald tentamen te herkansen. 

Daarbij geldt dat het laatste cijfer telt en dat een tweede deelname altijd telt als een 

herkansing, daarmee van invloed zijnde op de mogelijkheid om een judicium te 

behalen. Voor de exacte judiciumregels, zie Hoofdstuk 4. 

6. Studenten voor wie het Nederlands niet de moedertaal is kunnen via de Onderwijsbalie 

bij de Examencommissie een verzoek indienen om bij tentamens gedurende hun 

eerste studiejaar (d.w.z. hun eerste jaar van inschrijving) gebruik te maken van een 

woordenboek. NB: Bij tentamen mogen essayvragen altijd in het Engels beantwoord 

worden. Voor papers geldt: bij VRT1/propedeusethese dienen alle papers in het 

Nederlands te worden geschreven. Verder in de studie is de Nederlandse taal ook het 

uitgangspunt (zie art. 3.3). Echter, studenten die graag in het Engels schrijven mogen 

dit, mits de begeleider van het onderdeel in het Engels publiceert en er geen bezwaar 

tegen heeft dat het stuk in het Engels wordt ingeleverd. 

Artikel 5.2 – Inschrijving tentamens 

Elke student dient zich voor elke tentamengelegenheid aan te melden. De aanmeldingsprocedure 

wordt beschreven in de studiegids. Indien de aanmelding niet of niet tijdig 

heeft plaatsgevonden, kan deelname aan het tentamen worden geweigerd. 


Artikel 5.3 – Toetsmomenten 

1. Voor elk onderwijsonderdeel geldt dat, gerekend vanaf de aanvang van het 

onderwijs dat voorbereidt op een bepaald tentamen, de student minimaal één 

herkansingsmogelijkheid heeft. De eerste tentamenkans is binnen de onderwijsperiode 

waarin het onderdeel is aangeboden; de eerste herkansings-mogelijkheid wordt 

aangeboden voor het begin van het volgende studiejaar. 

2. Indien een student door overmacht verhinderd is geweest om aan het tentamen en/of de 

reguliere herkansingsgelegenheid deel te nemen bestaat de mogelijkheid om een tweede 

of (deel)herkansing aan te vragen, zulks ter beoordeling van de examencommissie. 

3. Tussen de laatste onderwijszitting en het aansluitende tentamen dient ten minste 

een vrije dag te zijn gepland, indien er sprake is van gespreide toetsen (bijvoorbeeld 

deeltoetsen). Indien er uitsluitend sprake is van één eindtentamen geldt de regel dat 

er minimaal drie dagen moeten zijn gepland tussen de laatste onderwijszitting en het 

tentamen 

4. Indien een onderwijsonderdeel start op de eerste dag van een onderwijsperiode kunnen 

geen eisen aan studenten worden gesteld m.b.t. reeds bestudeerde literatuur van dat 

onderdeel. 

5. Binnen een studieroute of specialisatie mag maximaal één tentamen per dag 

worden afgenomen om te voorkomen dat studenten twee tentamens op één dag 

moeten afleggen. Het gaat hierbij uitsluitend om de eerste tentamengelegenheden; 

voor hertentamens van onderdelen binnen een route of specialisatie wordt het in 

dit lid gestelde niet gegarandeerd. In het eerste studiejaar worden deeltoetsen wel 

gecombineerd afgenomen. 

6. Indien studenten te maken krijgen met overlappende tentamenmomenten, bijvoorbeeld 

wanneer zij keuzevakken volgen bij een andere opleiding, kunnen zij contact opnemen 

met de studieadviseurs. In overleg zal geprobeerd worden een oplossing te vinden. 

Artikel 5.4 – Studenten met een functiebeperking 


verzoek in aanmerking komen voor aanpassingen in de tentamens. Deze aanpassingen 

worden zoveel mogelijk op hun individuele functiebeperking afgestemd, maar mogen 

de kwaliteit of moeilijkheidsgraad van het tentamen niet wijzigen. Dit geldt ook voor 

asprirant-studenten die zich voorbereiden middels een coloquium doctum. 



testbureau. 

3. Op verzoeken over aanpassingen die de examinering betreffen, beslist de examencommissie. 

Artikel 5.5 - Mondelinge tentamens 

Het mondeling afnemen van een tentamen is openbaar, tenzij de student daartegen bezwaar 

maakt dan wel de examencommissie of de examinator in een bijzonder geval anders 

heeft bepaald. 

Artikel 5.6 - Vaststelling en bekendmaking uitslag 

1. De examinator stelt direct na afloop van een mondeling tentamen de uitslag vast en 

maakt deze bekend aan de student. 

2. De examinator stelt de uitslag van een schriftelijk of anderszins examenonderdeel 

zo snel mogelijk vast, maar uiterlijk binnen 20 werkdagen na de dag waarop het is 

afgelegd en voorziet de onderwijsadministratie van de gegevens die nodig zijn om de 

uitslag te kunnen registreren. De decaan kan in bijzondere gevallen toestaan dat van 

deze termijn wordt afgeweken. De uitslag moet in geval van een herkansing minstens 

10 werkdagen voor een mogelijke herkansing bekend worden gemaakt. 

514 515


3. Een student kan beroep aantekenen tegen de uitslag bij het College van beroep voor de 

examens binnen een termijn van 6 weken na bekendmaking van de uitslag. Ook kan 

een verzoek tot herbeoordeling worden ingediend bij de examinator. Een verzoek tot 

herbeoordeling schort de termijn voor het indienen van een beroepschrift niet op. 

Artikel 5.7 - Cijfers 

1. Cijfers worden gegeven op een schaal van 1 tot en met 10. Cijfers worden gegeven met 

maximaal 1 decimaal achter de komma. 

2. De eindbeoordeling van een onderdeel is voldoende bij een 5,5 of hoger. Indien enkel 

hele cijfers worden gegeven, geldt een 6,0 of hoger als voldoende. 

3. De laatst behaalde uitslag is bepalend voor het eindresultaat. 

Artikel 5.8 - Geldigheidsduur tentamen 

1. De geldigheidsduur van met goed gevolg afgelegde tentamens bedraagt 2 jaar 

voor tentamens van de propedeutische fase en 3 jaar voor tentamens van de postpropedeutische 

fase. 

2. De examencommissie heeft de bevoegdheid in individuele gevallen de geldigheidsduur 

van met goed gevolg afgelegde tentamens voor een door haar vast te stellen termijn te 

verlengen. 

Artikel 5.9 -Inzagerecht 

1. Indien een tentamen schriftelijk is afgenomen, verleent de examinator tot 30 dagen 

nadat de uitslag is meegedeeld op verzoek inzage aan de geëxamineerde in het 

beoordeelde werk. 

2. Gedurende de in het eerste lid genoemde termijn kan elke belanghebbende kennis 

nemen van vragen en opdrachten van de desbetreffende toets, alsmede zo mogelijk van 

de normen aan de hand waarvan de beoordeling heeft plaatsgevonden. 

3. De Examencommissie kan bepalen dat de inzage geschiedt op een vaste plaats en 

op ten minste twee vaste tijdstippen. Het inzagemoment dient ten minimaal vijf 

werkdagen voor de herkansing te worden gepland. Indien de betrokkene aantoont 

door overmacht verhinderd te zijn of te zijn geweest op een aldus vastgestelde plaats 

en tijdstip te verschijnen, wordt hem een andere mogelijkheid geboden, zo mogelijk 

binnen de in het eerste lid genoemde termijn. 

Artikel 5.10 – Vrijstellingen en elders behaalde onderdelen 

1. De examencommissie kan n.a.v. een schriftelijk verzoek van een student vrijstelling 

verlenen voor het afleggen van een of meer examenonderdelen, indien de student: 

a) hetzij een qua inhoud en niveau overeenkomstig onderdeel van een universitaire of 

hogere beroepsopleiding heeft voltooid; 

b) hetzijaantoontdoorwerk-en/ofberoepservaringovervoldoendekennisenvaardigheden 

te beschikken op het desbetreffende onderdeel. 

2. Onderdelen die tijdens de opleiding elders worden behaald, kunnen met voorafgaande 

toestemming van de examencommissie, worden ingebracht in het examenprogramma 


3. De examencommissie beslist binnen 28 dagen na ontvangst van het verzoek. 

4. Elders behaalde onderdelen en vrijstellingen tellen niet mee bij de berekening van het 

judicium. 

5. Indien meer dan 10% van het studieprogramma door vrijstellingen is ingevuld of 

indien de bachelorthese is vrijgesteld wordt geen judicium verleend. In geval van 

twijfel beslist de examencommissie. Zie voor nadere regelgeving rondom judicia de 

studiegids. 

Artikel 5.11 –Bachelorthese 

De Bachelorthese wordt beoordeeld door de begeleider en een tweede beoordelaar. Het 

eindcijfer wordt bepaald door de begeleider na overleg met de tweede beoordelaar. 


Artikel 5.12 – Fraude en plagiaat 

1. Het bepaalde in de Fraude en plagiaat regeling studenten UvA is onverkort van 

toepassing en maakt onderdeel uit van de onderwijs en examenregeling. De tekst van 

de regeling is als bijlage bijgevoegd. 

2. Bij de detectie van plagiaat in teksten kan gebruik worden gemaakt van elektronische 

detectieprogramma’s. Met het aanleveren van de tekst geeft de student impliciet 

toestemming tot het opnemen van de tekst in de database van het betreffende 

detectieprogramma. 

3. In aanvulling op de Fraude en Plagiaat Regeling Studenten UvA geldt dat de iedere 

student bij aanvang van de studie een “verklaring van eigen werk” tekent en zich 

hiermee committeert aan de hierin vastgelegde regels. In de “verklaring van eigen 

werk” wordt o.a. nadrukkelijk gesteld dat het beschikbaar stellen, verstrekken, delen 

of uitlenen van eigen werk aan anderen leidend tot plagiaat dan wel fraude ook kan 

leiden tot bestraffing. Daarnaast is elke student verplicht deel te nemen aan de plagiaat 

quiz die wordt aangeboden in de VRT-1 cursussen. 

Artikel 5.13 -Examen 

1. De examencommissie stelt de uitslag en de datum van het afsluitend examen vast, 

indien zij heeft geconstateerd dat de student de tentamens van het examen met goed 

gevolg heeft afgelegd. 

2. De examencommissie kan een judicium toekennen. Indien de student blijk heeft 

gegeven van uitzonderlijke bekwaamheid, kan de examencommissie besluiten dat dit 

op het getuigschrift wordt vermeld met de kwalificatie ‘cum laude’. Overige judicia 

worden vermeld op het diplomasupplement. 

3. Er zijn voor het propedeuse en bachelor examen 12 examendata per studiejaar 

vastgesteld door het College van Bestuur. 

4. Een getuigschrift kan slechts worden uitgereikt nadat is gebleken dat de student aan 

alle verplichtingen, waaronder de betaling van het collegegeld, heeft voldaan. 

5. De student die aanspraak heeft op uitreiking van een getuigschrift kan een gemotiveerd 

verzoek doen aan de examencommissie tot het verlenen van uitstel bij het vaststellen 

van de datum van het afsluitend examen. 

Artikel 5.14 - Graad 

Aan de student die het bachelorexamen met goed gevolg heeft afgelegd, wordt de graad 

Bachelor of Science verleend. De verleende graad wordt op het getuigschrift vermeld. 

Artikel 5.15 - Honoursdiploma 

Indien het honoursprogramma als bedoeld in artikel 3.7 met goed gevolg is afgesloten, 

wordt een afzonderlijk certificaat uitgereikt waarop dit is vermeld. 

Artikel 5.16 – Getuigschriften en verklaringen 

1. Tenbewijzedathetexamenmetgoedgevolgisafgelegd,wordtdoordeexamencommissie 

een getuigschrift uitgereikt. Bij het getuigschrift wordt een diplomasupplement in het 

Engels uitgereikt, ondertekend door de voorzitter van de examencommissie, waarop 

de onderdelen van het examen, de studielast en de beoordeling worden vermeld. 

2. Degene die meer dan een tentamen met goed gevolg heeft afgelegd en aan wie 

geen getuigschrift kan worden uitgereikt, ontvangt desgevraagd een door de 

examencommissie af te geven verklaring waarin in elk geval de tentamens zijn vermeld 

die door hem met goed gevolg zijn afgelegd. 

Artikel 5.17 – Toegang tot aansluitende masteropleiding 

De bezitter van het diploma van de bacheloropleiding Psychologie van de UvA wordt geacht 

te beschikken over de kennis, het inzicht en de vaardigheden die vereist zijn voor toelating 

tot de masteropleiding Psychologie (bij specialisatie in A&O, Sociale Psychologie, 

Methodenleer en Brein & Cognitie) dan wel de masteropleiding Gezondheidszorgpsy- 

516 517


chologie (bij specialisatie in Klinische Psychologie, Klinische Ontwikkelingspsychologie, 

Klinische Neuropsychologie) en wordt uit dien hoofde toegelaten tot die masteropleiding. 

Meer informatie over de toelatingseisen voor de master Psychologie en Gezondheidszorgpsychologie 

zijn te vinden in Hoofdstuk 2 van de OERen van deze masteropleidingen. 

Hoofdstuk 6 – Studiebegeleiding en studievoortgang 

Artikel 6.1 – Studievoortgangsadministratie 

De decaan van de faculteit c.q. onderwijsdirecteur van de opleiding is verantwoordelijk 

voor een goede registratie van de studieresultaten van de studenten. Hij draagt er zorg 

voor dat minimaal één keer per studiejaar aan elke student een overzicht verschaft zal 

worden van door hem of haar behaalde resultaten. Daarnaast heeft iedere student na de 

registratie van de beoordeling van een examenonderdeel via SIS inzage in de uitslag van 

dat onderdeel. 

Artikel 6.2 – Studiebegeleiding 

Ingeschreven studenten kunnen aanspraak maken op studiebegeleiding. De vormen van 

studiebegeleiding worden vermeld in de studiegids. 

Artikel 6.3 – (Bindend) Studieadvies propedeuse 

1. Zo spoedig mogelijk na afloop van de tentamens van de eerste 16 weken van het eerste 

jaar van inschrijving ontvangt elke voltijdstudent een schriftelijk studieadvies over de 

voortzetting van zijn opleiding. 

2. De studenten die een negatief advies als bedoeld in lid 1 krijgen, worden uitgenodigd 

voor een gesprek met als doel het bespreken van de studiemethoden, een heroverweging 

van de studiekeuze, bespreken van mogelijke bijzondere persoonlijke omstandigheden 

en een eventuele verwijzing. 

3. Aan het einde van het academisch jaar, doorgaans rond half juli, doch uiterlijk op 31 

augustus, ontvangt de student een tweede schriftelijk advies over de voortzetting van 

zijn opleiding. Aan dit studieadvies wordt een afwijzing met een bindend karakter 

verbonden, indien de student ofwel minder dan 35 ec (dat wil zeggen: 0-34 ec) aan 

onderdelen van de propedeuse Psychologie heeft behaald. 

4. Bij het vaststellen van het aantal behaalde studiepunten als bedoeld in lid 3 tellen de 

studiepunten van verworven vrijstellingen niet mee. 

5. Zo spoedig mogelijk na afloop van de herkansingstentamens in de zomer van het 

eerste jaar van inschrijving, wordt aan de student indien het bepaalde in lid 3 van 

toepassing is, schriftelijk medegedeeld dat de decaan voornemens is hem een negatief 

bindend studieadvies te geven. Dit advies wordt ook al vooraangekondigd voor de 

herkansingen. 

6. In de in het vorige lid genoemde mededeling wordt de student er tevens op gewezen 

dat hij in de gelegenheid wordt gesteld te worden gehoord door de examencommissie 

en op welke wijze hij zich voor de hoorzitting kan aanmelden. 

7. Zo spoedig mogelijk na afloop van de hoorzitting wordt, na advies van de examencommissie, 

door de decaan bepaald aan welke studenten een negatief bindend 

studieadvies zal worden gegeven. 

8. Tegen een besluit inzake een negatief bindend studieadvies kan binnen vier weken na 

de dag waarop het besluit is bekendgemaakt, beroep worden ingesteld bij het College 

van Beroep voor de Examens van de Universiteit van Amsterdam. 

9. Een negatief bindend studieadvies heeft tot gevolg dat de betrokken student 

zich gedurende de daarop volgende drie studiejaren niet kan inschrijven voor de 

bacheloropleiding Psychologie aan de UvA. 


Artikel 6.4 – Persoonlijke omstandigheden en hardheidsclausule 

1. De decaan verleent geen negatief bindend studieadvies wanneer er sprake is van 

persoonlijke omstandigheden en de betrokken student op grond hiervan in redelijkheid 

niet geacht kan worden te hebben kunnen voldoen aan de gestelde studievoortgang en/ 

of de vereiste aanwezigheid bij het Practicum Wetenschappelijk Denken; 

2. De in lid 1 genoemde omstandigheden dienen een duidelijke relatie te hebben met de 

vertraagde studievoortgang dan wel de absentie, dat wil zeggen dat aannemelijk moet 

worden gemaakt dat de omstandigheid van dien aard is dat de studievoortgang dan 

wel mogelijkheid tot het volgen van het Practicum ernstig is gehinderd; 

3. Uitsluitend persoonlijke omstandigheden die door de student na intreden zo spoedig 

als redelijkerwijs kan worden verlangd bij de studieadviseur zijn gemeld, worden door 

de decaan betrokken in zijn afweging; 

4. In de periode(s) waarin er geen sprake was van persoonlijke omstandigheden die 

zouden hebben geleid tot studievertraging dient een goede studievoortgang vertoond 

te zijn, blijk gevend van geschiktheid voor de opleiding. 

5. Onder persoonlijke omstandigheden wordt verstaan: 

• Ziekte van betrokkene. De ziekte moet binnen drie weken na aanvang schriftelijk zijn 

gemeld aan een van de studieadviseurs en dient vergezeld te gaan van een verklaring 

van een arts waarin de duur en de periode van de ziekte worden vermeld, evenals een 

indicatie van de mate waarin de studie gehinderd wordt. 

• Bijzondere familieomstandigheden. De familieomstandigheden moeten binnen drie 

weken na aanvang schriftelijk zijn gemeld aan een van de studieadviseurs. 

• Lichamelijke, zintuiglijke of andere functiestoornis. Studenten met een functiestoornis 

dienen bij aanvang van de studie, of zo spoedig mogelijk na het ontstaan van de 

stoornis, hiervan schriftelijk melding te maken bij een van de studieadviseurs. 

• Zwangerschap. De zwangerschap dient te worden gemeld bij een van de studieadviseurs. 

Tevens dient een geboortebewijs, dan wel een doktersverklaring te worden ingeleverd. 

• Bekleden van een bestuursfunctie. De bestuursfunctie wordt vervuld met een volledige 

bestuursbeurs vanwege de universiteit. 

6. De decaan kan in bijzondere gevallen, waar toepassing van een negatief bindend 

studieadvies tot onevenredige benadeling of onbillijkheden van zwaarwegende aard 

zou leiden, na advies van de examencommissie, ten gunste van de student hiervan 

afwijken. 

Artikel 6.5 – iudicium abeundi 

1. Op grond van het bepaalde in artikel 7.42a van de wet kan de decaan of de 

examencommissie in uitzonderlijke gevallen het College van Bestuur verzoeken de 

inschrijving van een student voor een opleiding te beëindigen dan wel te weigeren, als 

die student door zijn gedragingen of uitlatingen blijk heeft gegeven van ongeschiktheid 

voor de uitoefening van een of meer beroepen waartoe de door hem gevolgde opleiding 

hem opleidt, dan wel voor de praktische voorbereiding op de beroepsuitoefening. 

2. Indien jegens een student vermoedens van ongeschiktheid bestaan zoals omschreven 

in het eerste lid, stelt de examencommissie of de decaan een onderzoek in, waarvan 

de student onverwijld op de hoogte wordt gesteld. De examencommissie of de decaan 

brengt geen advies uit dan na zorgvuldige afweging van de betrokken belangen en 

nadat de betrokken student in de gelegenheid is gesteld te worden gehoord. 

Hoofdstuk 7 – Overgangs- en slotbepalingen 

Artikel 7.1 – Hardheidsclausule 

In geval van aantoonbare onredelijkheid of onbillijkheid van overwegende aard kan de 

examencommissie toestaan dat ten voordele van de student wordt afgeweken van de bepalingen 

in deze regeling. 

518 519

Artikel 7.2 – Overgangsbepaling 

Voor de student die op de datum van de inwerkingtreding van deze regeling een of meer 

examenonderdelen met goed gevolg heeft afgelegd, maar het examen nog niet geheel met 

goed gevolg heeft afgelegd en die in zijn belangen geschaad wordt door bepalingen in 

deze regeling die afwijken van bepalingen in oudere regelingen, wordt door de examencommissie 

een overgangsregeling vastgesteld, met inachtneming van hetgeen aangaande 

examens en examenonderdelen in de wet bepaald is. 

Artikel 7.3 – Wijzigingen 

1 Wijzigingenvandezeregelingwordendoordedecaan–gehoorddeopleidingscommissie 

en met in achtneming van de bevoegdheden van de medezeggenschapsorganen ter 

zake – bij afzonderlijk besluit vastgesteld. 

2. Een wijziging van deze regeling heeft geen betrekking op het lopende studiejaar, tenzij 

redelijkerwijs kan worden aangenomen dat de belangen van de studenten daardoor 

niet worden geschaad. 

Artikel 7.4 – Bekendmaking 

De decaan draagt zorg voor een passende bekendmaking van deze regeling en van de 

regels en richtlijnen van de Examencommissie als bedoeld in artikel 7.12, vierde lid van de 

wet. De regeling staat vermeld in studiegids van de opleiding en in de digitale studiegids 

(www.studiegids.uva.nl). 

Artikel 7.5 - Inwerkingtreding 

Deze regeling treedt in werking op 1 september 2012. Aldus vastgesteld door de decaan 

van de Faculteit Maatschappij- en Gedragswetenschappen.

Aansluitmaster Psychologie Onderwijs- en Examenregeling 











Artikel 1.1 – Toepasselijkheid van de regeling 

Deze regeling is van toepassing op het onderwijs en de examens van de masteropleiding 




Artikel 1.2 – Begripsbepalingen 


a. de wet: de wet op het hoger onderwijs en wetenschappelijk onderzoek 

b. de universiteit: de Universiteit van Amsterdam; 



d. examen: het masterexamen van de opleiding; 

e. programma: het totaal en de samenhang van de onderdelen, de onderwijsvormen, de 


f. onderdeel: een onderwijseenheid van de opleiding in de zin van de wet; 

g. praktische oefening: het deelnemen aan een practicum of andere onderwijsleeractiviteit, 



o het maken van een scriptie of these; 

o het uitvoeren van een onderzoekopdracht; 

o het deelnemen aan veldwerk of een excursie; 


van bepaalde vaardigheden; 

of 

o het doorlopen van een stage. 

h. portfolio: de verzameling onderwijsproducten (schriftelijk en/of elektronisch) met 


i. werkcollege: college waarbij een probleem- of casusgerichte behandeling van de stof 

voorop staat; 

j. masterthese: een onderdeel dat bestaat uit een wetenschappelijk onderzoek leidend tot 

een schriftelijk verslag daarover; 

k. tentamen: onderzoek naar de kennis, het inzicht en de vaardigheden van de student 




521


l. studielast: de studielast van de onderwijseenheid waarop een tentamen betrekking 



m.studiepunt: een EC studiepunt met een studielast van 28 uren studie; 

n. fraude en plagiaat: het handelen of nalaten van een student waardoor een juist oordeel 



o. studiejaar: het tijdvak dat aanvangt op 1 september en eindigt op 31 augustus van het 


p. opleidingsstatuut: het opleidingsspecifieke deel van het studentenstatuut conform 




Artikel 2.1 Ingangseisen aansluitende masteropleidingen 

1. Toelaatbaar tot de (aansluitende) masteropleiding Psychologie is de bezitter van 

een bachelordiploma van een Nederlandse of een buitenlandse instelling van hoger 

onderwijs, die aantoont te beschikken over kennis, inzicht en vaardigheden op het 

niveau van de bacheloropleiding Psychologie van de Universiteit van Amsterdam, 

inclusief de benodigde taalvaardigheid, met inachtneming van het gestelde in lid 3. 

Meer specifiek betekent dit dat kandidaten aantoonbaar moeten beschikken over: 

a) Voldoende kennis van de wetenschappelijke Psychologie en de deelgebieden en 

toepassingen; 

b) Voldoende kennis van de Geschiedenis van de psychologie en de Wetenschapstheorie; 

c) Voldoende kennis van de Statistiek, onderzoeksmethoden en data-analyse, incl SPSS; 

d) Voldoende onderzoeksvaardigheden, gespreksvaardigheden, wetenschappelijke 

schrijfvaardigheden en mondelinge uitdrukkingsvaardigheden; 

e) Specialistische kennis met de omvang van een jaar die aansluit bij de specialisatie in de 

master en gelijkwaardig is aan de specialistische kennis die in het derde studiejaar bij 

de opleiding Psychologie aan de Universiteit van Amsterdam wordt opgedaan. 

2. Degene die in het bezit is van het bachelordiploma Psychologie van de Universiteit van 

Amsterdam wordt rechtstreeks toegelaten tot de in deze onderwijs- en examenregeling 

aangewezen aansluitende masteropleiding, met inachtneming van het gestelde in lid 

3. 

3. Indien de bedoelde masteropleiding meerdere programma’s kent kan voor toelating tot 

verschillende programma’s een bepaalde specialisatie in de bacheloropleiding worden 

aangewezen. 

4. In geval van aantoonbare onredelijkheid of onbillijkheid van overwegende aard 

kan door de desbetreffende examencommissie van het vereiste van een behaald 

bachelordiploma voor een te bepalen periode worden afgeweken. 

Artikel 2.2 - Schakelprogramma 

Voldoet een verzoek om toelating naar het oordeel van de examencommissie niet aan de 

gestelde eisen, maar kan daar redelijkerwijs binnen een redelijke termijn wel aan worden 

voldaan dan wordt verzoeker in staat gesteld middels een aanvullend schakelprogramma 

aan die eisen te voldoen. De maximale omvang van dit schakelprogramma bedraagt 60 

studiepunten. Het aanvullende studieprogramma wordt aangepast aan de kandidaat en 

diens verworven kennis en vaardigheden. 

Artikel 2.3 – Nederlandse taal 

Bezitters van een buitenlands diploma voldoen aan de eis inzake voldoende beheersing 

van de Nederlandse taal nadat het staatsexamen Nederlands als tweede taal (NT2), pro- 


gramma II, met goed gevolg is afgelegd, dan wel door het verkrijgen van een vrijstelling 

voor het afleggen van dit examen. 

Artikel 2.4 - Toelatingsprocedure 

1. De toelating tot de opleiding alsmede de toelating tot de onderscheidene programma’s 

is opgedragen aan de examencommissie van de opleiding. Als adviserend lid, tevens 

secretaris, wordt aangewezen een van de studieadviseurs van de opleiding. 

2. Met het oog op de toelating tot de opleiding stelt de commissie een onderzoek in naar 

de kennis, het inzicht en de vaardigheden van de kandidaat. De commissie betrekt 

bij haar onderzoek de kennis van de taal waarin het onderwijs wordt verzorgd. In 

aanvulling op schriftelijke bewijzen van de gevolgde opleiding(en) kan de commissie 

bepaalde kennis, inzicht en vaardigheden laten toetsen door deskundigen in of buiten 

de universiteit. 

3. Aanvragen kunnen uiterlijk tot 1 juni, voorafgaand aan het studiejaar dat men wil 

worden toegelaten, worden ingediend; in bijzondere gevallen kan de commissie een na 

deze sluitingsdatum ingediend verzoek in behandeling nemen. 

4. De opleiding behoudt zich het recht voor om studenten niet toe te laten, indien er 

sprake is van capaciteitsproblemen in het masteronderwijs. 

5. De toelating wordt verleend onder de voorwaarde dat de kandidaat uiterlijk op de 

betreffende begindatum van de opleiding zal voldoen aan de in artikel 2.1 bedoelde 

eisen ten aanzien van kennis en vaardigheden, zoals die blijken uit getuigschriften van 

door hem gevolgde opleidingen. 

6. De kandidaat ontvangt een toelatingsbewijs dan wel een afwijzende beslissing. 

Hiertegen is beroep mogelijk bij het College van beroep voor de examens. 

Artikel 2.5 – Instroommoment 

1. Aanvang van de opleiding is mogelijk met ingang van het eerste semester van een 

studiejaar (‘september’). Voor dit instroommoment geldt dat er sprake is van een 

studeerbaar onderwijsprogramma dat in de nominale studieduur volledig kan worden 

afgerond. Andere instroommomenten zijn ook mogelijk, waarbij zij aangetekend dat 

het in dat geval niet binnen elk studieprogramma (specialisatie) mogelijk is om de 

master binnen de nominale studieduur af te ronden. 

2. Bij aanvang van de opleiding dient het bachelorprogramma dan wel schakelprogramma 

dat toegang geeft tot de opleiding volledig te zijn afgerond. De examencommissie kan, 

na gemotiveerd verzoek, een uitzondering op deze voorwaarde geven 

3. Indien men instroomt op een ander moment dan de in lid 1 van dit artikel genoemde 

instroommomenten kan een studeerbaar onderwijsprogramma niet worden 

gegarandeerd. 













de opleiding zich op het bijbrengen van de laatste inzichten op het gebied van de psychologische 

theorievorming. Afgestudeerde studenten kennen de belangrijkste theorieën op 

522 523





Beide types leerdoelen, vaardigheidsdoelen en kennisdoelen, zijn in de opleiding onlosmakelijk 

met elkaar verbonden. 

Vaardigheidsdoelen masteropleiding 

















eindniveau voor de bacheloropleiding staat in de betreffende Onderwijs- en Examenregeling. 

In de OER van de bacheloropleiding vindt men de informatie over de eindtermen 

van de propedeuse en de bachelor. Het eindniveau van de masteropleiding staat hierna 

beschreven. 

Na het succesvol doorlopen van het masterprogramma kan een student 

• teksten uit wetenschappelijke handboeken parafraseren, analyseren en evalueren; 

• wetenschappelijke artikelen parafraseren, analyseren en evalueren; 

• zelfstandig eerder gedaan onderzoek over een bepaalde onderzoeksvraag in kaart 

brengen; 

• zelfstandig maar onder supervisie een wetenschappelijk relevante onderzoeksvraag 

of een toepassing afleiden uit bestaande literatuur (zelfstandig denken), een passend 

empirisch onderzoek opzetten, uitvoeren en analyseren (zelfstandig denken) en het 

antwoord evalueren; 


presentaties geven; in de vormgeving van een wetenschappelijk artikel rapporteren; 

basale gesprekstechnieken toepassen; 


vaardigheden; de NIP code toepassen in zijn wetenschappelijke gedrag. 

Een belangrijk onderdeel van een wetenschappelijke houding is zelfreflectie. Goede 

zelfreflectie stelt een afgestudeerde in staat om waar mogelijk zelfstandig, doch waar de 

realiteit dit vereist, onder leiding/supervisie - op een specifiek deelgebied van de Psychologie 

als onderzoeker en/of praktijkbeoefenaar werkzaam te zijn, en daarmee bijdragen 

te kunnen leveren aan de wetenschap der Psychologie. Daarnaast waarborgt reflectie op 

het eigen denken en handelen dat afgestudeerden zich bewust zijn van de inbedding van 

psychologische vraagstukken in een maatschappelijke context en van de complexe vraagstellingen 

die de maatschappelijke of individuele realiteit oplevert. Bovendien ontstaat zo 

het besef dat in de psychologische beroepsuitoefening beslissingen over mensen worden 


genomen die voor de betrokkenen ingrijpende gevolgen kunnen hebben. Afgestudeerden 

kunnen daardoor hun handelen afstemmen met de ethische codes voor onderzoek en 

handelen in de toegepaste beroepspraktijk. 

Kennisdoelen masteropleiding 

Inhoudelijk impliceert bovenstaande dat de afgestudeerde grondige en specialistische 

kennis van theorieën en bevindingen, én methoden en technieken van de gekozen specialisatie, 

alsmede gedegen kennis van onderwerpen binnen of buiten die specialisatie die 

voor het gebruik van genoemde theorieën en bevindingen van belang kunnen worden 

geacht. 


De opleiding wordt voltijds verzorgd. 


De opleiding wordt in het Nederlands verzorgd. 


De opleiding heeft een studielast van 60 studiepunten en kent een afsluitend examen. 

Eén studiepunt is gelijk aan 28 uren studieactiviteiten. 


De aansluitmaster Psychologie betreft een eenjarige opleiding met een studielast van 60 

studiepunten (ec). De aansluitmaster is specialistisch; men kiest één van de volgende 

specialisaties, in aansluiting op de specialistische kennis die voorafgaand aan de master 

is opgedaan: 

• Arbeids- & Organisatiepsych. (incl. studieroute Psych. van Arbeid en Gezondheid) 




Daarnaast kent de aansluitmaster Psychologie een aantal tracks die toegankelijk zijn voor 

studenten vanuit verschillende bachelorspecialisaties: 

• Track Training & Development 

• Track Gedrag & Gezondheid 

• Track Sport- en Prestatiepsychologie 

In het algemeen is de invulling van de aansluitmaster als volgt: 

a. keuze-onderdelen & verplichte practica totaal 24 ec 

én 

b. de afstudeeropdracht totaal 36 ec 

bestaande uit: 

* het maken van een Masterthese inclusief colloquia (18 ec) én 

* het doorlopen van een Stage (18 ec) 

NB: in uitzonderlijke gevallen kan de masterthese met 24 ec worden gehonoreerd; dit 

dient in het mastertheseonderzoeksvoorstel te worden onderbouwd. In dat geval kan met 

een stage van 12 ec volstaan worden. 

Totaal: 60 ec 

Specifiek per specialisatie gelden de volgende eisen: 


• Schrijven, ontwerpen, analyseren en presenteren (SOAP) 6 ec 

• Keuze uit masteraanbod specialistische cursussen A&O 18 ec 

Afstudeeropdracht op het gebied van A&O bestaande uit: 36 ec 

• Stage 18 ec 

• Masterthese (inclusief colloquia) 18 ec 

524 525





Totaal: 60 ec 

Arbeids- & Organisatiepsychologie, route Psychologie van Arbeid & Gezondheid 

• Schrijven, onderzoeken, analyseren en interpreteren (SOAP) 9 ec 

• Internaliserende stoornissen PAG 9 ec 

• Keuze uit masteraanbod specialistische cursussen A&O 6 ec 

Afstudeeropdracht op het gebied van PAG bestaande uit: 36 ec 






Totaal: 60 ec 

Brein & Cognitie 

• Keuze uit masteraanbod specialistische cursussen Brein & Cognitie 24 ec 

Afstudeeropdracht op het gebied van Brein & Cognitie bestaande uit: 36 ec 






Totaal: 60 ec 


• Methodological advice 6 ec 

• Keuze uit masteraanbod specialistische cursussen PML 18 ec 

Afstudeeropdracht op het gebied van PML bestaande uit: 36 ec 






Totaal: 60 ec 


• Keuze uit masteraanbod specialistische cursussen Sociale Psychologie 24 ec 

Afstudeeropdracht op het gebied van SP bestaande uit: 36 ec 






Totaal: 60 ec 

Track Training en Development 

• Trainerspracticum 8 ec 

• Ontwikkelen en evalueren van trainingen 7 ec 

• Keuzeonderdelen (aansluitend bij programma) 9 ec 

Afstudeeropdracht op het gebied van T&D 36 ec 

• Stage SSL 18 ec 


Totaal: 60 ec 


Track Sport- en Prestatiepsychologie 

• Verdieping in de Sport- en Prestatiepsychologie 9 ec 

• Onderzoek in de Sport- en Prestatiepsychologie 3 ec 

• Talent, Expertise en Creativiteit 6 ec 

• Interventies in de Sport- en Prestatiepsychologie 6 ec 

Afstudeeropdracht op het gebied van SPP 36 ec 



Totaal: 60 ec 

Track Gedrag & Gezondheid 

• Modellen van Gezondheidsgedrag 6 ec 

• Zelfregulatie bij gezondheidsgedrag 6 ec 

• Sociale invloeden bij gezondheidsgedrag 3 ec 

• Literatuuropdracht gezondheidsgedrag 2 ec 

• Onderzoeksmethoden gezondheidsgedrag 5 ec 

• Data-analyse bij gezondheidsgedrag 2 ec 

Afstudeeropdracht op het gebied van G&G 36 ec 

• Stage (incl. onderdeel Gezondheidsbevordering en interventies) - 18 ec 

• Masterthese (incl. collectieve thesebijeenkomsten en colloquia) - 18 ec 

Totaal: 60 ec 

De onderdelen in de master dienen te worden gekozen met het oog op de onderlinge 

samenhang. Alle onderdelen en specialisatieprogramma’s worden jaarlijks beschreven in 

de studiegids Psychologie. De samenhang wordt in de studiegids nader omschreven en 

gedefinieerd per specialisatieprofiel. Voorts wordt verwezen naar de beschrijving van elk 

onderdeel in de studiegids voor de regelingen omtrent toelatingsvoorwaarden, inhoud, 

onderwijsvorm, aanwezigheidsplicht, toetsing etc. Soms mag men een keuzeonderdeel 

in de master vervangen door een onderdeel van een ander masterprogramma. Dit wordt 

nader aangegeven per richting. 

Artikel 3.6 – onderdelen elders behaald 




2. Voor onderdelen die voorafgaand aan de start van de masteropleiding zijn behaald aan 

een instelling voor hoger onderwijs, kan slechts op grond van artikel 5.10 vrijstelling 

worden verleend. 

3. Elders behaalde onderdelen tellen niet mee bij de berekening van het judicium. 







Artikel 4.1 - Deelname aan het onderwijs en voorrangregels 







526 527




3. Studenten kunnen zich voor maximaal 30 studiepunten per semester inschrijven 

op SIS. Studenten kunnen zich alleen voor meer dan 30 studiepunten per semester 

inschrijven na het indienen van een gemotiveerd verzoek bij de studieadviseur. 

De studieadviseurs hebben een adviserende rol. (Voor de exacte procedure kan de 

studiegids geraadpleegd worden). De mogelijkheid tot uitbreiding is afhankelijk van 

de capaciteit en toelatingscriteria van de betreffende cursussen (zie ook lid 2). 

Artikel 4.2 – Volgorde en ingangseisen 

1. Aan de tentamens c.q. praktische oefeningen van de hierna te noemen onderdelen 

kan slechts worden deelgenomen indien de tentamens van de hierna vermelde 

examenonderdelen met goed gevolg zijn afgelegd: 

* Specialistische (keuze)onderdelen en verplichte practica: na behalen van het aan de 

aansluitmaster voorafgaande bachelordiploma of een toelatingsbeschikking (waarbij 

in beide gevallen de gekozen specialisatie bepalend is voor het vervolgonderwijs in de 

masterfase); 

* Onderdelen van de afstudeeropdracht: na behalen van bachelordiploma of een 

toelatingsbeschikking tot de aansluitmaster. 

2. In bijzondere gevallen kan de examencommissie op gemotiveerd verzoek van de 

student al dan niet onder voorwaarden afwijken van de in het eerste lid genoemde 

volgorde. 








testbureau. Zo mogelijk geeft deze verklaring een schatting van de mate 

waarin de studievoortgang wordt belemmerd. 





1. Tijdens het studieonderdeel wordt de student op academische vaardigheden getoetst 

en wordt getoetst of de student in voldoende mate de gestelde leerdoelen bereikt. 



beoordeeld wordt. 







herkansing, waardoor men geen mogelijkheid meer heeft om een judicium te behalen. 

Voor de exacte judiciumregels, zie hoofdstuk 6 van de studiegids. 






worden. Verder in de master is de Nederlandse taal ook het uitgangspunt (zie art. 3.3). 

Echter, studenten die graag in het Engels schrijven mogen dit, mits de begeleider van 

het onderdeel in het Engels publiceert en er geen bezwaar tegen heeft dat het stuk in 

het Engels wordt ingeleverd. 






1. Voor elk onderwijsonderdeel geldt dat in de periode van 12 maanden, gerekend vanaf 

de aanvang van het onderwijs dat voorbereidt op een bepaald tentamen, de student één 


waarin het onderdeel is aangeboden; de eerste herkansingsmogelijkheid wordt 









tentamen 

4. Indien een onderwijsonderdeel start op de eerste of tweede dag van een onderwijsperiode 

kunnen geen eisen aan studenten worden gesteld m.b.t. reeds bestudeerde literatuur 

van dat onderdeel. 

5. Binnen een studieroute of specialisatie mag maximaal één tentamen per dag worden 

afgenomen om te voorkomen dat studenten twee tentamens op één dag moeten 

afleggen. Het gaat hierbij uitsluitend om de eerste tentamengelegenheden; voor 

hertentamens van onderdelen binnen een route of specialisatie wordt het in dit lid 

gestelde niet gegarandeerd. 








de kwaliteit of moeilijkheidsgraad van het tentamen niet wijzigen. 










528 529





2. De examinator stelt de uitslag van een schriftelijk of anderszins examenonderdeel zo 

snel mogelijk vast, maar uiterlijk binnen 20 werkdagen na de dag waarop het is afgelegd 

en voorziet de onderwijsadministratie van de gegevens die nodig zijn om de uitslag te 

kunnen registreren. Op verzoek van de examinator kan deze termijn met tweemaal vijf 

werkdagen worden verlengd. De decaan kan in bijzondere gevallen toestaan dat van 














1. De geldigheidsduur van met goed gevolg afgelegde tentamens bedraagt 2 jaar. 



verlengen. 








3. De Examencommissie kan bepalen dat de inzage geschiedt op een vaste plaats en 

op ten minste twee vaste tijdstippen. Het inzagemoment dient ten minimaal vijf 

werkdagen voor de herkansing te worden gepland. Indien de betrokkene aantoont 

door overmacht verhinderd te zijn of te zijn geweest op een aldus vastgestelde plaats 

en tijdstip te verschijnen, wordt hem een andere mogelijkheid geboden, zo mogelijk 

binnen de in het eerste lid genoemde termijn. 

Artikel 5.10 - Vrijstelling 

De examencommissie kan n.a.v. een schriftelijk verzoek van een student vrijstelling verlenen 

voor het afleggen van een of meer examenonderdelen, indien de student: 



b) hetzij aantoont door werken/of beroepservaring over voldoende kennis en 

vaardigheden te beschikken op het desbetreffende onderdeel. 

Een vrijstelling voor de masterthese wordt als regel niet gegeven. 

De examencommissie beslist binnen 28 dagen na ontvangst van het verzoek. 

Artikel 5.11 – Masterthese 

Het afstudeeronderzoek wordt beoordeeld door de begeleider en een tweede beoordelaar. 

Het eindcijfer wordt bepaald door de begeleider na overleg met de tweede beoordelaar. 















leiden tot bestraffing. 









3. Er zijn voor het master examen 12 examendata per studiejaar vastgesteld door het 

College van Bestuur. 







Aan de student die het masterexamen met goed gevolg heeft afgelegd, wordt de graad 

Master of Science verleend. De verleende graad wordt op het getuigschrift vermeld. 













voor een goede registratie van de studieresultaten van de studenten. Hij draagt zorg voor 

een zodanige registratie van de studieresultaten dat minimaal één keer per studiejaar 

aan elke student een overzicht verschaft kan worden van door hem of haar behaalde 

resultaten. Daarnaast heeft iedere student na de registratie van de beoordeling van een 

examenonderdeel via SIS inzage in de uitslag van dat onderdeel. 

530 531

532 





Artikel 6.3 – Iudicium abeundi 

























1. Wijzigingenvandezeregelingwordendoordedecaan–gehoorddeopleidingscommissie 








regels en richtlijnen als bedoeld in artikel 7.12, vierde lid van de wet. De regeling staat 

vermeld in studiegids van de opleiding en in de digitale studiegids (www.studiegids.uva. 

nl). 


Deze regeling treedt in werking op 1 september 2012. 

Aldus vastgesteld door de decaan van de Faculteit Maatschappij- en Gedragswetenschappen.

Aansluitmaster Gezondheidszorgpsychologie Onderwijs- en Examenregeling 












Deze regeling is van toepassing op het onderwijs en de examens van de masteropleiding 






a. de wet: de wet op het hoger onderwijs en wetenschappelijk onderzoek 

b. de universiteit: de Universiteit van Amsterdam; 



d. examen: het masterexamen van de opleiding; 

e. programma: het totaal en de samenhang van de onderdelen, de onderwijsvormen, de 


f. onderdeel: een onderwijseenheid van de opleiding in de zin van de wet; 

g. praktische oefening: het deelnemen aan een practicum of andere onderwijsleeractiviteit, 



o het maken van een scriptie of these; 

o het uitvoeren van een onderzoekopdracht; 

o het deelnemen aan veldwerk of een excursie; 


van bepaalde vaardigheden; 

of 

o het doorlopen van een stage. 

h. portfolio: de verzameling onderwijsproducten (schriftelijk en/of elektronisch) met 


i. werkcollege: college waarbij een probleem- of casusgerichte behandeling van de stof 

voorop staat; 

j. masterthese: een onderdeel dat bestaat uit een wetenschappelijk onderzoek leidend tot 

een schriftelijk verslag daarover; 

k. tentamen: onderzoek naar de kennis, het inzicht en de vaardigheden van de student 




533

Aansluitmaster Gezondheidszorgsychologie Onderwijs- en Examenregeling 

l. studielast: de studielast van de onderwijseenheid waarop een tentamen betrekking 



m.studiepunt: een EC studiepunt met een studielast van 28 uren studie; 

n. fraude en plagiaat: het handelen of nalaten van een student waardoor een juist oordeel 



o. studiejaar: het tijdvak dat aanvangt op 1 september en eindigt op 31 augustus van het 


p. opleidingsstatuut: het opleidingsspecifieke deel van het studentenstatuut conform 




Artikel 2.1 Ingangseisen aansluitende masteropleidingen 

1. Toelaatbaar tot de (aansluitende) masteropleiding Psychologie is de bezitter van 

een bachelordiploma van een Nederlandse of een buitenlandse instelling van hoger 

onderwijs, die aantoont te beschikken over kennis, inzicht en vaardigheden op het 

niveau van de bacheloropleiding Psychologie van de Universiteit van Amsterdam, 

inclusief de benodigde taalvaardigheid, met inachtneming van het gestelde in lid 3. 

Meer specifiek betekent dit dat kandidaten aantoonbaar moeten beschikken over: 

a) Voldoende kennis van de wetenschappelijke Psychologie en de deelgebieden en 

toepassingen; 

b) Voldoende kennis van de Geschiedenis van de psychologie en de Wetenschapstheorie; 

c) Voldoende kennis van de Statistiek, onderzoeksmethoden en data-analyse, incl SPSS; 

d) Voldoende onderzoeksvaardigheden, gespreksvaardigheden, wetenschappelijke 

schrijfvaardigheden en mondelinge uitdrukkingsvaardigheden; 

e) Specialistische kennis met de omvang van een jaar die aansluit bij de specialisatie in de 

master en gelijkwaardig is aan de specialistische kennis die in het derde studiejaar bij 

de opleiding Psychologie aan de Universiteit van Amsterdam wordt opgedaan. 

2. Degene die in het bezit is van het bachelordiploma Psychologie van de Universiteit van 

Amsterdam wordt rechtstreeks toegelaten tot de in deze onderwijs- en examenregeling 

aangewezen aansluitende masteropleiding, met inachtneming van het gestelde in lid 

3. 

3. Indien de bedoelde masteropleiding meerdere programma’s kent kan voor toelating tot 

verschillende programma’s een bepaalde specialisatie in de bacheloropleiding worden 

aangewezen. 

4. In geval van aantoonbare onredelijkheid of onbillijkheid van overwegende aard 

kan door de desbetreffende examencommissie van het vereiste van een behaald 

bachelordiploma voor een te bepalen periode worden afgeweken. 

Artikel 2.2 - Schakelprogramma 

Voldoet een verzoek om toelating naar het oordeel van de examencommissie niet aan de 

gestelde eisen, maar kan daar redelijkerwijs binnen een redelijke termijn wel aan worden 

voldaan dan wordt verzoeker in staat gesteld middels een aanvullend schakelprogramma 

aan die eisen te voldoen. De maximale omvang van dit schakelprogramma bedraagt 60 

studiepunten. Het aanvullende studieprogramma wordt aangepast aan de kandidaat en 

diens verworven kennis en vaardigheden. 

Artikel 2.3 – Nederlandse taal 

Bezitters van een buitenlands diploma voldoen aan de eis inzake voldoende beheersing 

van de Nederlandse taal nadat het staatsexamen Nederlands als tweede taal (NT2), pro- 


gramma II, met goed gevolg is afgelegd, dan wel door het verkrijgen van een vrijstelling 

voor het afleggen van dit examen. 

Artikel 2.4 - Toelatingsprocedure 

1. De toelating tot de opleiding alsmede de toelating tot de onderscheidene programma’s 

is opgedragen aan de examencommissie van de opleiding. Als adviserend lid, tevens 

secretaris, wordt aangewezen een van de studieadviseurs van de opleiding. 

2. Met het oog op de toelating tot de opleiding stelt de commissie een onderzoek in naar 

de kennis, het inzicht en de vaardigheden van de kandidaat. De commissie betrekt 

bij haar onderzoek de kennis van de taal waarin het onderwijs wordt verzorgd. In 

aanvulling op schriftelijke bewijzen van de gevolgde opleiding(en) kan de commissie 

bepaalde kennis, inzicht en vaardigheden laten toetsen door deskundigen in of buiten 

de universiteit. 

3. Aanvragen kunnen uiterlijk tot 1 juni, voorafgaand aan het studiejaar dat men wil 

worden toegelaten, worden ingediend; in bijzondere gevallen kan de commissie een na 

deze sluitingsdatum ingediend verzoek in behandeling nemen. 

4. De opleiding behoudt zich het recht voor om studenten niet toe te laten, indien er 

sprake is van capaciteitsproblemen in het masteronderwijs. 

5. De toelating wordt verleend onder de voorwaarde dat de kandidaat uiterlijk op de 

betreffende begindatum van de opleiding zal voldoen aan de in artikel 2.1 bedoelde 

eisen ten aanzien van kennis en vaardigheden, zoals die blijken uit getuigschriften van 

door hem gevolgde opleidingen. 

6. De kandidaat ontvangt een toelatingsbewijs dan wel een afwijzende beslissing. 

Hiertegen is beroep mogelijk bij het College van beroep voor de examens. 

Artikel 2.5 – Instroommoment 

1. Aanvang van de opleiding is mogelijk met ingang van het eerste semester van een 

studiejaar (‘september’). Voor dit instroommoment geldt dat er sprake is van een 

studeerbaar onderwijsprogramma dat in de nominale studieduur volledig kan worden 

afgerond. Andere instroommomenten zijn ook mogelijk, waarbij zij aangetekend dat 

het in dat geval niet binnen elk studieprogramma (specialisatie) mogelijk is om de 

master binnen de nominale studieduur af te ronden. 

2. Bij aanvang van de opleiding dient het bachelorprogramma dan wel schakelprogramma 

dat toegang geeft tot de opleiding volledig te zijn afgerond. De examencommissie kan, 

na gemotiveerd verzoek, een uitzondering op deze voorwaarde geven 

3. Indien men instroomt op een ander moment dan de in lid 1 van dit artikel genoemde 

instroommomenten kan een studeerbaar onderwijsprogramma niet worden 

gegarandeerd. 













de opleiding zich op het bijbrengen van de laatste inzichten op het gebied van de psychologische 

theorievorming. Afgestudeerde studenten kennen de belangrijkste theorieën op 

534 535





Beide types leerdoelen, vaardigheidsdoelen en kennisdoelen, zijn in de opleiding onlosmakelijk 

met elkaar verbonden. 

Vaardigheidsdoelen masteropleiding 

















eindniveau voor de bacheloropleiding staat in de betreffende Onderwijs- en Examenregeling. 

In de OER van de bacheloropleiding vindt men de informatie over de eindtermen 

van de propedeuse en de bachelor. Het eindniveau van de masteropleiding staat hierna 

beschreven. 

Na het succesvol doorlopen van het masterprogramma kan een student 

• teksten uit wetenschappelijke handboeken parafraseren, analyseren en evalueren; 

• wetenschappelijke artikelen parafraseren, analyseren en evalueren; 

• zelfstandig eerder gedaan onderzoek over een bepaalde onderzoeksvraag in kaart 

brengen; 

• zelfstandig maar onder supervisie een wetenschappelijk relevante onderzoeksvraag 

of een toepassing afleiden uit bestaande literatuur (zelfstandig denken), een passend 

empirisch onderzoek opzetten, uitvoeren en analyseren (zelfstandig denken) en het 

antwoord evalueren; 


presentaties geven; in de vormgeving van een wetenschappelijk artikel rapporteren; 

basale gesprekstechnieken toepassen; 


vaardigheden; de NIP code toepassen in zijn wetenschappelijke gedrag. 

Een belangrijk onderdeel van een wetenschappelijke houding is zelfreflectie. Goede 

zelfreflectie stelt een afgestudeerde in staat om waar mogelijk zelfstandig, doch waar de 

realiteit dit vereist, onder leiding/supervisie - op een specifiek deelgebied van de Psychologie 

als onderzoeker en/of praktijkbeoefenaar werkzaam te zijn, en daarmee bijdragen 

te kunnen leveren aan de wetenschap der Psychologie. Daarnaast waarborgt reflectie op 

het eigen denken en handelen dat afgestudeerden zich bewust zijn van de inbedding van 

psychologische vraagstukken in een maatschappelijke context en van de complexe vraagstellingen 

die de maatschappelijke of individuele realiteit oplevert. Bovendien ontstaat zo 

het besef dat in de psychologische beroepsuitoefening beslissingen over mensen worden 


genomen die voor de betrokkenen ingrijpende gevolgen kunnen hebben. Afgestudeerden 

kunnen daardoor hun handelen afstemmen met de ethische codes voor onderzoek en 

handelen in de toegepaste beroepspraktijk. 

Kennisdoelen masteropleiding 

Inhoudelijk impliceert bovenstaande dat de afgestudeerde grondige en specialistische 

kennis van theorieën en bevindingen, én methoden en technieken van de gekozen specialisatie, 

alsmede gedegen kennis van onderwerpen binnen of buiten die specialisatie die 

voor het gebruik van genoemde theorieën en bevindingen van belang kunnen worden 

geacht. 


De opleiding wordt voltijds verzorgd. 


De opleiding wordt in het Nederlands verzorgd. 


De opleiding heeft een studielast van 60 studiepunten en kent een afsluitend examen. 

Eén studiepunt is gelijk aan 28 uren studieactiviteiten. 


De aansluitmaster Gezondheidszorgpsychologie betreft een eenjarige opleiding met een 

studielast van 60 studiepunten (ec). De aansluitmaster is specialistisch; men kiest één van 

de volgende specialisaties, in aansluiting op de specialistische kennis die voorafgaand aan 

de master is opgedaan: 


• Klinische Ontwikkelingspsychologie (incl. studieroute Schoolpsychologie) 


Daarnaast kent de opleiding een track die toegankelijk is voor studenten vanuit verschillende 

bachelorspecialisaties, nl. Klinische Neuropsychologie en Klinische Psychologie: 

• Track Forensisch Klinische Psychologie 

In het algemeen is de invulling van de aansluitmaster Gezondheidszorgpsychologie als 

volgt: 

a. keuze-onderdelen & verplichte practica totaal 12 - 18 ec 

én 

b. de afstudeeropdracht totaal 42 - 48 ec 

bestaande uit: 

* het maken van een Masterthese (minimaal 18 ec) én 

* het doorlopen van een Stage (24 - 30 ec) 

Totaal: 60 ec 

Specifiek per specialisatie gelden de volgende eisen: 


• Diagnostiek 2: Practicum Klinische Psychodiagnostiek 6 ec 

• Psychologische Interventies 2 6 ec 

• Keuze uit masteraanbod specialistische cursussen KP (of in overleg) 0 - 6 ec 

Afstudeeropdracht op het gebied van KP bestaande uit: 42 - 48 ec 

• Stage (incl. casussen en coll. stagebijeenkomsten) 24 - 30 ec 

• Masterthese (incl. colloquia) 18 ec 

Totaal: 60 ec 

536 537



• Diagnostiek 2: Klinische Neuropsychologie 6 ec 

• Neuropsychologische revalidatie 6 ec 

• Keuze uit masteraanbod specialistische cursussen KNP 0 - 6 ec 

Afstudeeropdracht op het gebied van KNP bestaande uit: 42 - 48 ec 



Totaal: 60 ec 



• Interventiepracticum 2 kinderen en jeugdigen 6 ec 

• Keuze uit masteraanbod specialistische cursussen KLOP 0 - 6 ec 

Afstudeeropdracht op het gebied van KLOP bestaande uit: 42 - 48 ec 


• Masterthese (incl. collectieve masterthesebesprekingen en colloquia) 18 ec 

Totaal: 60 ec 

Klinische Ontwikkelingspsychologie, route Schoolpsychologie 


• Interventiepracticum 2: kinderen en jeugdgen 6 ec 

• Keuze uit masteraanbod specialistische cursussen 

op het gebied van Schoolpsychologie 0 - 6 ec 

Afstudeeropdracht op het gebied van Schoolpsychologie 

bestaande uit: 42 - 48 ec 


• Masterthese (incl. collectieve masterthesebesprekingen en colloquia) 18 ec 

Totaal: 60 ec 

Track Klinisch Forensische Psychologie 

• Stoornissen en delictgedrag: Assessment en risicotaxatie 6 ec 

• Stoornissen en delictgedrag: Behandeling 6 ec 

Afstudeeropdracht op het gebied van KFP 48 ec 

• Stage (incl. casussen en coll. stagebijeenkomsten) 30 ec 

• Masterthese 18 ec 

Totaal: 60 ec 

De onderdelen in de master dienen te worden gekozen met het oog op de onderlinge 

samenhang. Alle onderdelen en specialisatieprogramma’s worden jaarlijks beschreven in 

de studiegids Psychologie. De samenhang wordt in de studiegids nader omschreven en 

gedefinieerd per specialisatieprofiel. Voorts wordt verwezen naar de beschrijving van elk 

onderdeel in de studiegids voor de regelingen omtrent toelatingsvoorwaarden, inhoud, 

onderwijsvorm, aanwezigheidsplicht, toetsing etc. Soms mag men een keuzeonderdeel 

in de master vervangen door een onderdeel van een ander masterprogramma. Dit wordt 

nader aangegeven per richting. 

Artikel 3.6 – Onderdelen elders behaald 




2. Voor onderdelen die voorafgaand aan de start van de masteropleiding zijn behaald aan 

een instelling voor hoger onderwijs, kan slechts op grond van artikel 5.10 vrijstelling 

worden verleend. 

3. Elders behaalde onderdelen tellen niet mee bij de berekening van het judicium. 








Artikel 4.1 - Deelname aan het onderwijs en voorrangregels 









3. Studenten kunnen zich voor maximaal 30 studiepunten per semester inschrijven 

op SIS. Studenten kunnen zich alleen voor meer dan 30 studiepunten per semester 

inschrijven na het indienen van een gemotiveerd verzoek bij de studieadviseur. 

De studieadviseurs hebben een adviserende rol. (Voor de exacte procedure kan de 

studiegids geraadpleegd worden). De mogelijkheid tot uitbreiding is afhankelijk van 

de capaciteit en toelatingscriteria van de betreffende cursussen (zie ook lid 2). 

Artikel 4.2 – Volgorde en ingangseisen 

1. Aan de tentamens c.q. praktische oefeningen van de hierna te noemen onderdelen 

kan slechts worden deelgenomen indien de tentamens van de hierna vermelde 

examenonderdelen met goed gevolg zijn afgelegd: 

* Specialistische (keuze)onderdelen en verplichte practica: na behalen van het aan de 

aansluitmaster voorafgaande bachelordiploma of een toelatingsbeschikking (waarbij 

in beide gevallen de gekozen specialisatie bepalend is voor het vervolgonderwijs in de 

masterfase); 

* Onderdelen van de afstudeeropdracht: na behalen van bachelordiploma of een 

toelatingsbeschikking tot de aansluitmaster. 

2. In bijzondere gevallen kan de examencommissie op gemotiveerd verzoek van de 

student al dan niet onder voorwaarden afwijken van de in het eerste lid genoemde 

volgorde. 














1. Tijdens het studieonderdeel wordt de student op academische vaardigheden getoetst 

en wordt getoetst of de student in voldoende mate de gestelde leerdoelen bereikt. 

538 539




beoordeeld wordt. 







herkansing, waardoor men geen mogelijkheid meer heeft om een judicium te behalen. 

Voor de exacte judiciumregels, zie hoofdstuk 6 van de studiegids. 





worden. Verder in de master is de Nederlandse taal ook het uitgangspunt (zie art. 3.3). 

Echter, studenten die graag in het Engels schrijven mogen dit, mits de begeleider van 

het onderdeel in het Engels publiceert en er geen bezwaar tegen heeft dat het stuk in 

het Engels wordt ingeleverd. 






1. Voor elk onderwijsonderdeel geldt dat in de periode van 12 maanden, gerekend vanaf 

de aanvang van het onderwijs dat voorbereidt op een bepaald tentamen, de student één 


waarin het onderdeel is aangeboden; de eerste herkansingsmogelijkheid wordt 









tentamen 

4. Indien een onderwijsonderdeel start op de eerste of tweede dag van een onderwijsperiode 

kunnen geen eisen aan studenten worden gesteld m.b.t. reeds bestudeerde literatuur 

van dat onderdeel. 

5. Binnen een studieroute of specialisatie mag maximaal één tentamen per dag worden 

afgenomen om te voorkomen dat studenten twee tentamens op één dag moeten 

afleggen. Het gaat hierbij uitsluitend om de eerste tentamengelegenheden; voor 

hertentamens van onderdelen binnen een route of specialisatie wordt het in dit lid 

gestelde niet gegarandeerd. 









de kwaliteit of moeilijkheidsgraad van het tentamen niet wijzigen. 













2. De examinator stelt de uitslag van een schriftelijk of anderszins examenonderdeel zo 

snel mogelijk vast, maar uiterlijk binnen 20 werkdagen na de dag waarop het is afgelegd 

en voorziet de onderwijsadministratie van de gegevens die nodig zijn om de uitslag te 

kunnen registreren. Op verzoek van de examinator kan deze termijn met tweemaal vijf 

werkdagen worden verlengd. De decaan kan in bijzondere gevallen toestaan dat van 














1. De geldigheidsduur van met goed gevolg afgelegde tentamens bedraagt 2 jaar. 



verlengen. 








3. De Examencommissie kan bepalen dat de inzage geschiedt op een vaste plaats en op 

ten minste twee vaste tijdstippen. Het inzagemoment dient minimaal vijf werkdagen 

voor de herkansing te worden gepland. Indien de betrokkene aantoont door overmacht 

verhinderd te zijn of te zijn geweest op een aldus vastgestelde plaats en tijdstip te 

verschijnen, wordt hem een andere mogelijkheid geboden, zo mogelijk binnen de in 

het eerste lid genoemde termijn. 

540 541


Artikel 5.10 - Vrijstelling 

De examencommissie kan n.a.v. een schriftelijk verzoek van een student vrijstelling verlenen 

voor het afleggen van een of meer examenonderdelen, indien de student: 



b) hetzij aantoont door werken/of beroepservaring over voldoende kennis en 

vaardigheden te beschikken op het desbetreffende onderdeel. 

Een vrijstelling voor de masterthese wordt als regel niet gegeven. 

De examencommissie beslist binnen 28 dagen na ontvangst van het verzoek. 

Artikel 5.11 – Masterthese 

Het afstudeeronderzoek wordt beoordeeld door de begeleider en een tweede beoordelaar. 

Het eindcijfer wordt bepaald door de begeleider na overleg met de tweede beoordelaar. 














leiden tot bestraffing. 









3. Er zijn voor het master examen 12 examendata per studiejaar vastgesteld door het 

College van Bestuur. 







Aan de student die het masterexamen met goed gevolg heeft afgelegd, wordt de graad 

Master of Science verleend. De verleende graad wordt op het getuigschrift vermeld. 














voor een goede registratie van de studieresultaten van de studenten. Hij draagt zorg voor 

een zodanige registratie van de studieresultaten dat minimaal één keer per studiejaar 

aan elke student een overzicht verschaft kan worden van door hem of haar behaalde 

resultaten. Daarnaast heeft iedere student na de registratie van de beoordeling van een 

examenonderdeel via SIS inzage in de uitslag van dat onderdeel. 




Artikel 6.3 – iudicium abeundi 

























1. Wijzigingenvandezeregelingwordendoordedecaan–gehoorddeopleidingscommissie 






542 543



regels en richtlijnen als bedoeld in artikel 7.12, vierde lid van de wet. De regeling staat vermeld 

in studiegids van de opleiding en in de digitale studiegids (www.studiegids.uva.nl). 



Aldus vastgesteld door de decaan van de Faculteit Maatschappij- en Gedragswetenschappen.

Fraude- en plagiaatregeling UvA 

FRAUDE EN PLAGIAAT REGELING STUDENTEN UvA 

Vastgesteld door het College van Bestuur in 2008, laatstelijk gewijzigd mei 2010. 

Artikel 1 Definities 

1. Onder fraude en plagiaat wordt verstaan het handelen of nalaten van een student waardoor 

een juist oordeel over zijn kennis, inzicht en vaardigheden geheel of gedeeltelijk 

onmogelijk wordt. 

2. Onder fraude wordt in ieder geval verstaan: 

a. tijdens het tentamen in het bezit zijn van hulpmiddelen (voorgeprogrammeerde 

rekenmachine, mobiele telefoon, boeken, syllabi, aantekeningen etc), waarvan de 

raadpleging niet uitdrukkelijk is toegestaan; 

b. tijdens het tentamen afkijken of, binnen of buiten de tentamenruimte uitwisselen van 

informatie; 

c. zich tijdens het tentamen uitgeven voor iemand anders; 

d. zich tijdens het tentamen door iemand anders laten vertegenwoordigen; 

e. zich voor de datum of het tijdstip waarop het tentamen zal plaatsvinden, in het bezit 

stellen van de opgaven van het desbetreffende tentamen; 

f. fingeren en/of vervalsen van enquête- of interviewantwoorden of onderzoekgegevens. 

3. Onder plagiaat wordt in ieder geval verstaan: 

a. het gebruik maken dan wel overnemen van andermans teksten, gegevens of ideeën 

zonder volledige en correcte bronvermelding; 

b. het presenteren als eigen werk of eigen gedachten van de structuur dan wel het centrale 

gedachtegoed uit bronnen van derden, zelfs indien een verwijzing naar andere auteurs 

is opgenomen; 

c. het niet duidelijk aangeven in de tekst, bijvoorbeeld via aanhalingstekens of een 

bepaalde vormgeving, dat letterlijke of bijna letterlijke citaten in het werk werden 

overgenomen, zelfs indien met een correcte bronvermelding; 

d. het parafraseren van de inhoud van andermans teksten zonder voldoende 

bronverwijzingen; 

e. het overnemen van beeld-, geluids- of testmateriaal, software en programmacodes van 

anderen zonder verwijzing en zodoende laten doorgaan voor eigen werk; 

f. het indienen van een eerder ingediende of daarmee vergelijkbare tekst voor opdrachten 

van andere opleidingsonderdelen; 

g. het overnemen van werk van medestudenten en dit laten doorgaan voor eigen werk; 

h. het indienen van werkstukken die verworven zijn van een commerciële instelling of die 

(al dan niet tegen betaling) door iemand anders zijn geschreven. 

4. Met examencommissie is bedoeld de examencommissie van de opleiding die verantwoordelijk 

is voor het desbetreffende studieonderdeel. 

5. Met tentamen is bedoeld een onderzoek per onderdeel naar de kennis, het inzicht en de 

vaardigheden van de student, waaraan een beoordeling is verbonden. 

Artikel 2 Medeplichtigheid 

1. Zowel de pleger als de medepleger van fraude en plagiaat (kunnen) worden bestraft. 

2. Indien het overnemen van werk van medestudenten gebeurt met toestemming en/of 

medewerking van de medestudent is deze laatste medeplichtig aan plagiaat. 

545


3. Wanneer in een gezamenlijk werkstuk door een van de auteurs plagiaat wordt gepleegd, 

zijn de andere auteurs medeplichtig aan plagiaat, indien zij hadden kunnen of moeten 

weten dat de ander plagiaat pleegde. 

Artikel 3 Plagiaatdetectie 

Bij de detectie van plagiaat in teksten kan gebruik worden gemaakt van elektronische 

detectieprogramma’s. Met het aanleveren van de tekst geeft de student impliciet toestemming 

tot het opnemen van de tekst in de database van het betreffende detectieprogramma. 

Artikel 4 Procedure 

1. Wanneer fraude en/of plagiaat wordt geconstateerd deelt de examinator dit terstond 

mee aan de student en tevens schriftelijk aan de examencommissie onder overlegging van 

de schriftelijke stukken en bevindingen. 

2. De examencommissie stelt de student binnen een termijn van 2 weken in de gelegenheid 

te worden gehoord. 

3. De examencommissie stelt vast of er sprake is van fraude of plagiaat en deelt de 

student schriftelijk haar besluit en de sancties conform het bepaalde in artikel 4 jo. artikel 

5 mede binnen een termijn van 4 weken, onder vermelding van de beroepsmogelijkheid 

bij het College van beroep voor de examens. 

4. Indien plagiaat wordt geconstateerd of vermoed in een bepaald werkstuk, kan de examencommissie 

besluiten eerder door dezelfde student(en) ingeleverde werkstukken te onderzoeken 

op plagiaat. De student is verplicht aan zo’n onderzoek mee te werken en kan 

worden verplicht digitale versies van eerdere werkstukken aan te leveren. 

5. De opgelegde sancties worden vastgelegd in het studentendossier. 

Artikel 5 Sancties bij fraude 

Fraude wordt door de examencommissie als volgt bestraft: 

1. Bij gedragingen zoals omschreven in artikel 1, tweede lid onder a en b volgt ongeldig 

verklaring van het ingeleverde tentamen en uitsluiting van deelname aan de eerstkomende 

en eventueel tweede tentamengelegenheid van het desbetreffende vak. 

2. Bij gedragingen zoals omschreven in artikel 1, tweede lid onder c tot en met f volgt 

ongeldig verklaring van het werk dat tot stand is gekomen met behulp van fraude en 

volledige uitsluiting van deelname aan alle tentamens, examens of andere vormen van 

toetsing van de opleiding voor een periode van maximaal 12 maanden. Bij ernstige fraude 

kan het College van Bestuur op voorstel van de examencommissie de inschrijving van de 

betrokkene definitief beëindigen. 

3. Bij gedragingen waarin deze regeling niet voorziet, kan de examencommissie afhankelijk 

van de ernst van de gepleegde fraude een sanctie opleggen inhoudende 

ongeldig verklaring van het ingeleverde tentamen, uitsluiting van het desbetreffende tentamen 

voor ten hoogste 12 maanden, dan wel volledige uitsluiting van deelname aan alle 

tentamens, examens of andere vormen van toetsing van de opleiding voor een periode van 

ten hoogste 12 maanden. Ook kan bij ernstige fraude het College van Bestuur op voorstel 

van de examencommissie de inschrijving van de betrokkene definitief beëindigen. 


4. Indien de student reeds eerder een sanctie heeft gekregen in verband met geconstateerde 

fraude dan wel plagiaat volgt volledige uitsluiting van deelname aan alle tentamens, 

examens of andere vormen van toetsing van de opleiding voor een periode van maximaal 

12 maanden en het advies de opleiding te verlaten. Ook kan bij ernstige fraude het instellingsbestuur 

op voorstel van de examencommissie de inschrijving van de betrokkene 

definitief beëindigen. 

5. De examencommissie verleent geen vrijstellingen op grond van elders behaalde resultaten, 

behaald in de periode waarvoor de student, krachtens dit artikel, was uitgesloten van 

deelname aan tentamens bij de opleiding. 

6. Indien de student staat ingeschreven voor meer dan een opleiding, dan treedt de examencommissie 

in overleg met de examencommissies van de desbetreffende opleidingen 

alvorens een sanctie toe te passen. 

7. Indien de geconstateerde gedraging betrekking heeft op een module van het honoursprogramma 

kan de examencommissie bepalen dat verdere deelname aan het programma 

wordt ontzegd. 

Artikel 6 Sancties bij plagiaat 

Plagiaat wordt door de examencommissie als volgt bestraft: 

1. Bij gedragingen zoals omschreven in artikel 1, derde lid, waarbij bepaalde gedeeltes uit 

bestaande teksten zijn overgenomen maar de student nog wel eigen onderzoek heeft verricht, 

volgt ongeldig verklaring van het ingeleverde werkstuk en uitsluiting van deelname 

aan het tentamen van het desbetreffende vak dan wel volledige uitsluiting van deelname 

aan alle tentamens, examens of andere vormen van toetsing van de opleiding voor een periode 

van maximaal 6 maanden. Indien het werkstuk betrekking heeft op een bachelordan 

wel masterscriptie worden de begeleidingswerkzaamheden van de scriptiebegeleider 

voor duur van deze periode opgeschort. 

2. Bij gedragingen zoals omschreven in artikel 1, derde lid, waarbij het hele werkstuk dan 

wel aanzienlijke delen daarvan, inclusief het als eigen werk gepresenteerde onderzoek, 

afkomstig is van bestaand materiaal en elders gepubliceerd onderzoek dan wel literatuur, 

volgt ongeldig verklaring van het ingeleverde werkstuk en uitsluiting van deelname aan 

het tentamen van het desbetreffende vak dan wel volledige uitsluiting van deelname aan 

alle tentamens, examens of andere vormen van toetsing van de opleiding voor een periode 

van maximaal 12 maanden. Bij ernstige fraude kan het College van Bestuur op voorstel 

van de examencommissie de inschrijving van de betrokkene definitief beëindigen. Indien 

het werkstuk betrekking heeft op een bachelordan wel masterscriptie worden de begeleidingswerkzaamheden 

van de scriptiebegeleider voor duur van deze periode opgeschort. 

3. Indien na onderzoek ex artikel 4, vierde lid, blijkt dat eerder plagiaat is gepleegd kan de 

examencommissie besluiten eerder behaalde resultaten van onderdelen waarbij plagiaat is 

vastgesteld, ongeldig te verklaren. 

4. Bij gedragingen waarin deze regeling niet voorziet, kan de examencommissie afhankelijk 

van de ernst van het gepleegde plagiaat een sanctie opleggen inhoudende 

ongeldig verklaring van het ingeleverde werkstuk en uitsluiting van deelname aan het 

tentamen van het desbetreffende vak dan wel volledige uitsluiting van deelname aan alle 

tentamens, examens of andere vormen van toetsing van de opleiding voor een periode 

van ten hoogste 12 maanden. Bij ernstige fraude kan het College van Bestuur op voorstel 

van de examencommissie de inschrijving van de betrokkene definitief beëindigen. 

546 547

548 


Indien het werkstuk betrekking heeft op een bachelordan wel masterscriptie worden 

de begeleidingswerkzaamheden van de scriptiebegeleider voor de duur van deze periode 

opgeschort. 

5. Indien de student reeds eerder een sanctie heeft gekregen in verband met geconstateerde 

fraude dan wel plagiaat volgt volledige uitsluiting van deelname aan alle tentamens, 

examens of andere vormen van toetsing van de opleiding voor een periode van maximaal 

12 maanden en het advies de opleiding te verlaten. Bij ernstige fraude kan het College van 

Bestuur op voorstel van de examencommissie de inschrijving van de betrokkene definitief 

beëindigen. 

6. De examencommissie verleent geen vrijstellingen op grond van elders behaalde resultaten, 

behaald in de periode waarvoor de student, krachtens dit artikel was uitgesloten van 

deelname aan tentamens bij de opleiding. 

7. Indien de student staat ingeschreven voor meer dan een opleiding, dan treedt de examencommissie 

in overleg met de examencommissies van de desbetreffende opleidingen 

alvorens een sanctie toe te passen. 

8. Indien de geconstateerde gedraging betrekking heeft op een module van het honoursprogramma 

kan de examencommissie bepalen dat verdere deelname aan het programma 

wordt ontzegd. 

Artikel 7 Inwerkingtreding, citeertitel 

Deze regeling treedt in werking op 1 september 2012 en kan worden aangehaald als ‘Regeling 

Fraude en Plagiaat Studenten UvA’.

Regels en Richtlijnen Examencommissie 

Regels en Richtlijnen examencommissie Psychologie 

(zoals bedoeld in artikel 7.12b, derde lid, van de Wet op het hoger onderwijs en wetenschappelijk 

onderzoek) 

1 – Algemene bepalingen 


Deze regeling is van toepassing op de tentamens en examens van de opleiding(en) bachelor 

Psychologie, aansluitmaster Psychologie, aansluitmaster Gezondheidszorgpsychologie 

en Research Master Psychology, hierna te noemen: de opleiding(en). 


De in de Onderwijs- en Examenregeling omschreven begrippen zijn ook van toepassing 

op deze regeling. De overige begrippen hebben de betekenis die de wet daaraan toekent. 

2 – De examencommissie 

Artikel 2.1 – Samenstelling van de examencommissie 

De examencommissie bestaat uit ten minste een voorzitter en een secretaris. De secretaris 

is belast met de behartiging van de dagelijkse gang van zaken van de examencommissie. 

Artikel 2.2 – Taken examencommissie 

De taken van de examencommissie zijn geregeld in de wet. Hiertoe behoort het vaststellen 

van regels over de uitvoering van de taken en bevoegdheden en het nemen van 

maatregelen met betrekking tot 

- het borgen van de kwaliteit van tentamens en examens; 

- het vaststellen van richtlijnen en aanwijzingen om de uitslag van tentamens en examens 

te beoordelen en vast te stellen; 

- het verlenen van vrijstelling; 

- fraude. 

Artikel 2.3 – Beslistermijn examencommissie 

De examencommissie neemt een beslissing uiterlijk binnen acht weken na ontvangst 

van een verzoekschrift, tenzij de inhoud van het verzoek een eerdere beslissing vereist of 

rechtvaardigt. 

Artikel 2.4– Vergaderfrequentie examencommissie 

De examencommissie vergadert tenminste twee keer per jaar. 

3 - Examinatoren 

De examencommissie wijst examinatoren aan voor het afnemen van tentamens en het 

vaststellen van de uitslag daarvan. De examencommissie kan deskundigen van buiten de 

instelling aanwijzen tot examinatoren. Examinatoren verstrekken de examencommissie 

de gevraagde inlichtingen. 

4 – Tentamens 

Artikel 4.1- Data en tijdstippen tentamens 

1. Schriftelijke tentamens worden afgenomen op data en tijdstippen die tenminste 30 

dagen voor aanvang van het betreffende onderwijs onder verantwoordelijkheid van de 

examencommissie worden vastgesteld. 

2. Mondelinge of individueel schriftelijk af te nemen tentamens worden afgenomen op 

een door de examinator(en), zo mogelijk na overleg met de student, te bepalen tijdstip. 

3. Bij het vaststellen van data en tijdstippen van tentamens wordt zoveel mogelijk 

voorkomen dat tentamens samenvallen. Zie ook de OER. 

4. Wijziging van vastgestelde data en tijdstippen vindt uitsluitend plaats in geval van 

overmacht. 

Artikel 4.2- Aanmelding tentamens 

Deelname aan een tentamen kan slechts plaatsvinden als men zich deugdelijk en tijdig 

heeft aangemeld voor het tentamen op de voorgeschreven wijze en ingeschreven staat in 

549


het universitaire studenteninformatiesysteem. Indien de aanmelding niet of niet tijdig 

heeft plaatsgevonden kan deelname aan het tentamen worden geweigerd. 

Artikel 4.3- Afmelding tentamens 

Indien de student niet verschijnt op het tentamen op het tijdstip waarvoor hij zich heeft 

aangemeld, kan dit door de examinator worden geregistreerd als een onbenutte tentamenmogelijkheid, 

met consequenties voor het kunnen toepassen van eventuele regelingen 

m.b.t. extra tentamenkansen. 

Artikel 4.4- Orde tijdens tentamens 

1. De examinator draagt er zorg voor, dat ten behoeve van de schriftelijke tentaminering 

voldoende surveillanten worden aangewezen, die erop toezien dat het tentamen in 

goede orde verloopt. 

2. De student is verplicht zich op verzoek van of vanwege de examinator te legitimeren 

met behulp van zijn geldig bewijs van inschrijving (collegekaart) en een geldig 

identiteitsbewijs, voorzien van een goed gelijkende pasfoto. Indien de student zich niet 

kan legitimeren kan hem de toegang tot het tentamen worden ontzegd. 

3. Aanwijzingen van de examencommissie, c.q. de examinator of surveillant, die voor, 

tijdens en onmiddellijk na afloop van het tentamen gegeven worden, dienen door de 

student te worden opgevolgd. Volgt de student een of meer aanwijzingen niet op, dan 

kan hij door de examencommissie c.q. examinator worden uitgesloten van verdere 

deelname aan het desbetreffende tentamen. 

4. De duur van een tentamen is zodanig dat studenten redelijkerwijs voldoende tijd 

hebben om de vragen te beantwoorden. 

5. Laatkomers worden tot een tentamen toegelaten tot ten hoogste 15 minuten na de 

aanvang van het tentamen. Indien een student door overmacht niet binnen deze 

tijdslimiet aanwezig kan zijn beslist de examinator, of hij alsnog tot het tentamen 

wordt toegelaten. 

6. Studenten mogen de zaal waar het tentamen wordt afgenomen niet verlaten binnen 

15 minuten na aanvang van het tentamen. De examinator kan ertoe besluiten dat 

studenten de zaal waar het tentamen wordt afgenomen voorts niet mogen verlaten 

binnen 15 minuten voor het einde van het tentamen. 

7. Nadat deelnemers de zaal hebben verlaten, worden geen laatkomers meer tot het 

tentamen toegelaten. 

8. Studenten die tijdens het tentamen in het bezit blijken te zijn van een mobiele 

telefoon of andere elektronische apparatuur die niet uitgeschakeld is, kunnen worden 

uitgesloten van verdere deelname aan het desbetreffende tentamen. Ook kunnen 

sancties op grond van de Fraude en plagiaatregeling worden opgelegd. De examinator 

stelt nadere regels indien specifieke elektronische apparatuur is toegestaan ten behoeve 

van het afleggen van het tentamen. 

Artikel 4.5- Beoordeling 

1. Elk tentamen omvat het door de examinator te verrichten onderzoek naar de kennis, 

het inzicht en de vaardigheden van de student, alsmede de beoordeling van de 

uitkomsten van dat onderzoek. 

2. De beoordeling van schriftelijke tentamens geschiedt aan de hand van tevoren 

schriftelijk vastgelegde, en eventueel naar aanleiding van de correctie bijgestelde, 

normen. 

3. Ingeval bij de beoordeling van een tentamen meer dan één examinator is betrokken, 

ziet de examencommissie erop toe, dat alle examinatoren beoordelen aan de hand van 

dezelfde normen. 

4. De wijze van beoordeling is zodanig dat de student kan nagaan hoe de uitslag van zijn 

tentamen tot stand is gekomen. 


6. Cijfers behaald voor gezamenlijk werk worden niet meegenomen bij de bepaling van 

het judicium. 


7. De beoordeling van de bachelorthese vindt plaats zoals in de handleiding beschreven. 

8. De beoordeling van de masterthese vindt plaats zoals in de handleiding omschreven. 

Artikel 4.6- Nabespreking 

1. De regeling met betrekking tot nabespreking staat in de OER beschreven. 

2. Ook de regeling voor wanneer een collectieve nabespreking wordt georganiseerd, staat 

in de OER. 

5 – Examens 

Artikel 5.1 - Examendatum 

Indien een student voldoet aan de eisen gaat de examencommissie in beginsel automatisch 

over tot uitreiking van het getuigschrift, tenzij de student verzoekt dit niet te doen. 

Artikel 5.2- Iudicia 

In de studiegids worden de judiciaregels weergegeven. 

6 – Vrijstellingen 

Een vrijstelling voor een tentamen of examen houdt in dat de student geacht wordt voor 

het desbetreffende tentamen of examen te zijn geslaagd, zonder toekenning van een cijfer. 

Een verzoek voor een vrijstelling voor een tentamen of examen wordt schriftelijk ingediend 

bij de examencommissie waarna deze binnen acht weken een besluit neemt. 

7 – Bewaartermijnen 

1. Tentamenopgaven en uitwerkingen, waaronder begrepen werkstukken en andere 

schriftelijke materialen waarvoor een (deel)cijfer is toegekend, worden ten minste twee 

jaar na vaststelling van de tentamenuitslag bewaard. 

2. Bachelortheses en Mastertheses worden ten minste zeven jaar bewaard. 

3. Tentamenuitslagen (diplomasupplementen, brondocumenten) worden ten minste 

dertig jaar bewaard. 

8 - Hardheidsclausule 

In gevallen waar de bepalingen van deze regeling onredelijk en onbillijk uitwerken voor 

de student, kan de examencommissie een uitzonderingsregeling treffen. 

9 - Wijziging 

Deze regeling wordt niet gewijzigd tijdens het lopende studiejaar, tenzij de belangen van 

studenten hierdoor redelijkerwijs niet worden geschaad. 

10 - Inwerkingtreding 


Vastgesteld door de examencommissie voor de opleidingen bachelor Psychologie, master 

Psychologie en master Gezondheidszorgpsychologie van de Universiteit van Amsterdam. 

550 551

A 

Trefwoordenlijst 

Aanmelding voor tentamens 13 

Aanschuifonderwijs 493 

Aansluitmaster Gezondheidszorgpsychologie 238, 370 

aansluitmaster Psychologie 246 

Aansluitmaster Psychologie 238 

Aantekeningen 83 

Basisaantekening Psychodiagnostiek 84 

GZ-Aantekening 85 

Schoolpsychologie 87 

Sportpsychologie 84 

Aanwezigheidsplicht 493 

ACMA 297 

Actie, Controle, Leren en Geheugen 122, 140 

ADMA 206 

Advanced Programming 298 

Advanced Study in Individual Differences 299 

Advanced topics in cognitive development 403 

Advanced Topics in Cognitive Neuroscience 284 

Advanced Topics in Language and Memory 285 

Adviesvaardigheden 253 

Afstudeeropdracht 240 

Algemene Emotieleer 221 

Algemene Latente Variabele Modellen 204 

Amsterdam Graduate School of Psychology 473 

Analyse van onderzoeksgegevens 177 

Angststoornissen 183 

Animal Cognition 74 

Antisociaal gedrag bij kinderen en jeugdigen 391 

Applied Discrete Multivariate Analysis 206 

Arbeid, gezondheid & werkstress 101 

Arbeids- en Organisatiepsychologie 97 

Basisaantekening Psychodiagnostiek (BAPD) 251 

553


Beroepsmogelijkheden 97 

Contactgegevens secretariaat, coördinatoren A&O 100, 252 

Masterthese A&O 259 

Routes 248 

Studieadvisering 251 

Arbeids- & Organisatiepsychologie (propedeusevak) 26 

Attitudes en Beïnvloeding 222 

B 

Bachelor/masterstructuur 2–6 

Bachelorthese 


Brein en Cognitie 127 

Klinische Neuropsychologie 146 

Klinische Ontwikkelingspsychologie 157 

Klinische Psychologie 179 

Psychologische Methodenleer 207 

Sociale Psychologie 228 

Basic Affective Processes 286 

Basisaantekening Psychodiagnostiek 84 

Basisprogramma Brein en Cognitie 121, 139 

Basisprogramma Brein en Cognitie (variant KNP) 139 

Basisprogramma Klinische Psychologie 181 

Basisprogramma KLOP 158 

Basisprogramma PML 201 

Basisprogramma SP 219 

Basisvaardigheden Wiskunde, Statistiek & Programmeren 202 

Bayesian Graphical Modeling, A Practical Course in 306 

Beoordelen en beslissen in organisaties 255 

Beroepsmogelijkheden 

Arbeids- & Organisatiepsychologie 97 


Klinische Psychologie 173, 407 

Klinisch Forensische Psychologie 431 


Klinische Ontwikkelingspsychologie 153, 385 


Psychologische Methodenleer 197, 292 

Sociale Psychologie 215, 309 

Sport- & Prestatiepsychologie 348 

Training & Development 361 

Bestuursteam 472 

Bezwaar en beroep 496 

Bibliotheek Psychologie 477 

Bindend Studieadvies propedeuse 518 

Biologische Psychologie 28 

Blackboard 11, 480 

Boekenbalie 482 

Brain Rhythms and Cognition 275, 287 

Brein & Cognitie 117, 271 

Beroepsmogelijkheden 117, 271 

Contactgegevens secretariaat en coördinator Brein en Cognitie 119, 274 

Route Cognitieve Neurowetenschap 272 

Studieadvies 274 

Masterthese 277 

Stage 282 

BSA 518 

554 555 

C 

Calamiteitenpsychologie 66 

Calculus 300 

Career management, planning and development 104 

Cognitie van Meertaligen 128 

Cognitieve functiestoornissen en psychosen 181 

Cognitieve Neurowetenschap 118, 272 

Cognitieve ontwikkeling 158 

Cognitieve Psychologie 17 

Cognitive Electrophysiology Methods 288


Cognitive neuroscience of healthy and pathological aging 406 

Collectieve masterthesebijeenkomsten KLOP 392 

Collectieve Stagebijeenkomsten Klinische Neuropsychologie 375 

Collectieve stagebijeenkomsten KLOP 393 

Collectieve stagebijeenkomsten KP 413 

College of Psychology 473 

Colloquia (bachelor) 88 

Colloquia (master) 242 

Commissie Ethiek 476 

Computerzalen 478 

Conflict en coöperatie 256 

Connectionistische Modellen 276 

Consciousness and Unconscious Processes 289 

Contactgegevens secretariaat en coördinatoren 

A&O 100, 252 

B&C 119, 274 

KNP 137, 374 

KLOP 155, 390 

KP 175, 412 

PML 200, 293 

SP 217, 312 

Controverses 205 

Controverses in Psychologisch Onderzoek 52 

Creativiteit in organisaties 257 

Cross-Cultural Psychology 230 

Current debates in Automatic Processes 322 

Current debates in Emotion Research 323 

Current Issues in Intergroup Relations 324 

D 

Data-analyse gezondheidsgedrag 341 

Design, operationalisatie en analyse 105 

Developmental psychopathology 404 

Diagnostiek 1: ontwikkelingspsychologie 167 


Diagnostiek 1: Psychodiagnostiek (KP) 182 

Diagnostiek 1 voor Klinisch Neuropsychologen 147 

Diagnostiek 2: ontwikkelingspsychologie 394 

Diagnostiek 2 voor Klinisch Neuropsychologen 377 

Diagnostiekpracticum leerproblemen 395 

Digitale werkboek 9 

DOA 105 

Docenten en hun interessegebieden 444 

A&O 444 

B&C 447 

KP 451 

KLOP 455 

PML 461 

SP 463 

556 557 

E 

ec (studielast) 493 

Eerstejaarsweekend 482 

Emoties 124, 142 

Emotional Development 160 

Ethiek 476 

Evaluaties 474 

Evidence-based werken in de klinische praktijk 168 

Evolutie van de Mens 75 

Examencommissie Psychologie 475 

Experimental Design 125 

Experimentatie 126 

Experimentele klinische psychologie 411 

F 

Facultaire Studentenraad (FSR) 473 

Faculteitsreglement 471 

Flankerend onderwijs: KLOP 396 

Flankerend onderwijs: verdieping schoolpsychologie 397

Focusgroep 474 

Folia 486 

Fraude 495 

Fraude en plagiaat 517, 531 

Fraude en Plagiaatregeling 545 

G 


Gedrag & Gezondheid 325 

Gehandicapten, Voorzieningen 481 

Geldigheidsduur tentamen (bachelorfase) 516 

Geldigheidsduur tentamen (master Gezondheidszorgpsychologie) 541 

Geldigheidsduur tentamen (master Psychologie) 530 

Gesprekspracticum 64 

Gespreksvaardigheden voor Klinisch Neuropsychologen 148 

Gezondheidsbevordering en Interventies 329 

Gezondheidszorgpsychologie 

Aansluitmaster 370 

Grondslagen van de Methodologie 203 

Grondslagen van de Psychologie 58 

H 

Herkansen van tentamens 494 

Honoursdiploma 91 

Honoursprogramma 11 

Honoursprogramma: De Neuromaatschappij 76 

How evidence based are psychological treatments? 427 

I 

Individuele Verschillen en Taal 123, 141 

Inleiding in de Psychologie 16 

Inleiding in de Sportpsychologie 70 

Inleiding Programmeren 129 

Intellectuele Zelfverdediging voor Psychologen 67 


Internaliserende stoornissen: Angststoornissen 183 

Internaliserende stoornissen PAG 258 

Internaliserende stoornissen: Stemmingsstoornissen 184 

Interpersoonlijke, Intra- en Intergroepsprocessen 223 


kinderen en jongeren 170 


kinderen en jongeren 398 

Interventies in de Arbeids en Gezondheidspsychologie 107 

Interventies in de sporten prestatiepsychologie 350 

Interventies (Toegepaste SP2) 321 

Interviewpracticum 233 

Inzage van tentamens 494 

Iudicium abeundi 519, 532, 543 

558 559 

J 

Judgement and Decision-Making/Beslissen en Beoordelen 208 

Judicia (bachelor) 90 

Judicia (master) 244 

K 

Klachtenregeling 501 

Klachtenreglement 501 

Klinische gespreksvaardigheden 171 

Klinische Gespreksvoering (KP) 189 

Klinische Neuropsychologie 135, 143, 371 


Contactgegevens secretariaat, coördinatoren en docenten KNP 137, 374 


Praktijkstage 380 

Studieadvies 136, 374 



Contactgegevens secretariaat, coördinatoren KLOP 155, 390




Route Schoolpsychologie 386 

Studieadvies 155, 390 

Klinische ontwikkelingspsychologie (3ejaarsvak) 162 



Contactgegevens secretariaat, coördinatoren KP 175, 412 



studieadvies 412 

Klinische Psychologie (propedeusevak) 27 



Kritisch denken in de sportpsychologie 73 

L 

Leadership 267 

Learning and motivation in psychopathologies 428 

Leiderschap 108 

Leiding geven; effectieve gespreksvoering 234 

LISREL (bachelorvariant) 210 

LISREL (mastervariant) 302 

Literatuurlijst 32 

Literatuuropdracht Gezondheidsgedrag 331 

Literatuurtentamen Brein en Cognitie 130 

Literatuurtentamen Psychologische Methodenleer 211 

Locatie van de opleiding 470 

M 

Major/minorprogramma’s 82 

Masterstage 


Brein & Cognitie 282 





Sport- en prestatiepsychologie 355 


Masterthese 

A&O 259 




Klinische Ontwikkelingspsychologie 400 

Klinische Psychologie 417 




Mathematical Statistics 303 

Medewerkers en hun interessegebieden 444 

Mentoraat 10 

Meta-analysis 304 

Methodological Advice 305 

Methodologiewinkel 500 

Mijn UvA 479 

Modellen van gezondheidsgedrag 333 

Motivatie 231 

Motivatie & Arbeidsgedrag 109 

Multilevel, meta regression and N=1 analysis 405 

560 561 

N 

Network Analysis 212 

NeuroImaging 1 290 

Neuropsychologische Revalidatie 379 

Neurowetenschappen 131 

NIP-SPS 484

O 


OC 473 

ombudsstudent 474 

Ombudsstudent 501 

Onderwijs- en examenregeling bachelor Psychologie 505 

Onderwijs- en examenregeling Gezondheidszorgpsychologie 533 

Onderwijs- en examenregeling master Psychologie 521 

Onderwijsevaluatie 11 

Onderwijsprogramma derde bachelorjaar A&O 97 

Onderzoek in de sporten prestatiepsychologie 354 

Onderzoeksinstituut Psychologie 475 

Onderzoeksmethoden en Statistiek 2 50 

Onderzoeksmethoden en Statistiek I 18 

Onderzoeksmethoden gezondheidsgedrag 335 

Onderzoeksoriëntatie door Participatie 21 

Onderzoekspracticum 60 

Ontwikkelen en evalueren van trainingen 366 

Ontwikkelingspsychologie 24 

Opleidingscommissie Psychologie (OC) 473 

Opleidingsstatuut 470 

Organisatiestructuur en organisatiecultuur 111 

Organisatie van de Faculteit 470 

Organizational change 113 

Oriëntatie op het werkveld van de ontwikkelingspsycholoog 172 

P 

Perceptie, Aandacht en Bewustzijn 121, 139 

Personeelsselectie 260 

Personeelsselectie en -ontwikkeling 248 

Persoonlijkheidsstoornissen 185 

Pierson Révész Bibliotheek 477 

Plagiaat 495 

Practical Course in Bayesian Graphical Modeling 306 


Practicumgroepen Wetenschappelijk Denken/VRT-I 19 

Practicum klinische psychodiagnostiek 418 

Practicum Neuropsychologische Tests 144 

Praktijkstage Klinische Neuropsychologie 380 

Praktijkstage Klinische Ontwikkelingspsychologie 401 

Praktijkstage Klinische Psychologie 415 

Praktijkstage Klinisch Forensische Psychologie 432 

Programmagroepen 472 

Programmeren, Inleiding in 129 

Programming Skills: R 307 

Programming Skills: Stimulus Presentation 308 

propedeuse 

Functies van de bachelor-propedeuse 8 

Honoursprogramma 11 

Mentoraat 10 

Onderwijsevaluatie 11 

Oriënterende functie 8 

Overzicht Propedeuse 9 

Selecterende functie 8 

Studievaardigheden 11 

Toetsing en herkansingen 9 

Verwijzende functie 8 

Propedeuse-examen 12 

Prosociaal gedrag in werkrelaties 262 

Pro-social behavior and volunteerism 315 

Psychoanalyse: De stand van zake 191 

Psycho-endocrinologie 278 

Psychofarmacologie (bachelorvariant) 132 

Psychofarmacologie (mastervariant) 279, 382 

Psychologie en (nieuwe) Media 69 

Psychologie van Arbeid en Gezondheid 248 

Psychologie van Arbeid en Gezondheid (PAG) 99 

Psychologie van de Religie & Spiritualiteit 235 

Psychologische interventies 1: theorie en praktijk (KP) 186 

562 563


Psychologische Interventies 1 voor Klinisch Neuropsychologen 150 

Psychologische interventies 2: variant angststoornissen en depressie 420 

Psychologische interventies 2: variant ervaringsgerichte therapie voor depressie 

en hechtingsproblematiek 421 

Psychologische interventies 2: variant medische psychologie 423 

Psychologische interventies 2: variant persoonlijkheidsstoornissen 424 

Psychologische interventies 2: variant relatie- en gezinstherapie 425 



Contactgegevens secretariaat en coördinatoren PML 200, 293 


Psychopathologie en psychiatrische classificatie 187 

Psychopathologie voor Klinisch Neuropsychologen 151 

Psychophysiological Experimentation 133, 280 

Psychophysiology of stress, anxiety and depression 429 

Psychotherapeut, postmasteropleiding 87 

R 

Reclame, Voorlichting en Consumentengedrag 320 

Recruitment, selection and workperformance 114 

Reductionisme en Psychologie 23 

Regels en Richtlijnen examencommissie Psychologie 549 

Research Master Brain and Cognitive Sciences 438 

Research Master Psychology 436 

Route Cognitieve Neurowetenschap 272 

Route Schoolpsychologie 386 

R (programming course) 307 

S 

Sancties bij plagiaat 547 

Schoolpsychologie (2ejaarskeuzevak) 68 

Schoolpsychologie: individuele verschillen en de school 164 

Schrijven, ontwerpen, analyseren, presenteren (SOAP) 263 

Seksuologie 192 


Self-regulation at work 268 

SIS 480 

Slaap/Waak Stoornissen 383 

Slaap/Waak Stoornissen (bachelorvariant) 134 

Slaap/Waak Stoornissen (mastervariant) 281 

SOAP 263 

Sociaal-psychologisch Onderzoek 224 

Social Cognition 225 

Social decision making 269 

Social development 160 

Sociale Beïnvloeding 232 

Sociale invloeden bij gezondheidsgedrag 337 

Sociale Processen in Organisaties 248 

Sociale Psychologie 25, 215, 309 

Bachelorthese 228 


Contactgegevens secretariaat en coördinatoren SP 217, 312 

Masterthese Sociale Psychologie 313 

Stage 317 

Studieadvisering 217 

Sociale Psychologie van Emoties 316 

Social Skills Lab: Gesprekspracticum 64 

Social Skills Lab: Interviewpracticum 233 

Social Skills Lab: Leiding geven; effectieve gespreksvoering 234 

Somatoforme stoornissen en medische psychologie 194 

Specialisatie 

Arbeids- en Organisatiepsychologie 97, 248 

Brein en Cognitie 117, 271 

Klinische Neuropsychologie 135, 371 


Klinische Psychologie (KP) 173, 407 



Spiegeloog 486 

564 565





Sportpsychologie (2ejaarskeuzevak) 70 

Sportpsychologie: focus op deelgebieden 71 

SPSS 54 

Stage 



Gedrag en Gezondheid 327 





Statistiek voor Klinisch Neuropsychologen 152 

Stemmingsstoornissen 184 

Stereotypes, prejudice and discrimination 318 

Stimulus Presentation 308 

Stoornissen en delictgedrag: Assessment en risicotaxatie 433 

Stoornissen en delictgedrag: Behandeling 434 

STOP 474 

Studentenartsen 487 

Studentendecanen 487 

Studentenfracties 93, 483 

Studentenklachtenreglement 501 

Studentenmail 479 

Studentenpsychologen 487 

Studentensport 488 

Studeren in het buitenland/Internationalisering 500 

Studieadvies 

Arbeids- & Organisatiespsychologie 99, 251 

Brein en Cognitie 119, 274 

Klinische Neuropsychologie 136, 374 



KLOP 155, 390 

PML 199, 293 


Studiebegeleiding 499 

Studiecentra 479 

Studiekosten 498 

Studielast 493 

Studievaardigheden 11 

Studievereniging Psychologie 481 

Surveyonderzoek: Ontwerp en uitvoering 319 

Syllabiverkoop 485 

566 567 

T 

Talent, expertise en creativiteit 357 

Toetsen Propedeuse 2012/2013 37 

Tentamenrooster tweede bachelorjaar 77 

Testconstructie 213 

Testtheorie en -Praktijk 29 

Toegepaste Cognitieve Psychologie 283 

Toegepaste klinische psychologie 411 

Toegepaste SP1: Reclame, Voorlichting en Consumentengedrag 320 

Toegepaste SP2: Interventies 321 

Toelatingsvoorwaarden specialisatie 89 

Track 



Sport- & Prestatiepsychologie 347 


Trainerspracticum 366 

Tweede bachelorjaar 

Aanmelding cursussen tweede bachelorjaar 45 

Keuzevakken buiten Psychologie 47 

Onderwijs en toetsing in het tweede studiejaar 45

U 


Overzicht van het tweede bachelorjaar 40 

Stromen in het tweede jaar 41 

Toelatingsvoorwaarden voor tweedejaars onderdelen 42 

Toelating tot onderdelen van het tweede bachelorjaar 41 

Tweedejaarskeuzevakken binnen Psychologie 47 

Voorbereiding specialisatie; keuzeruimte 46 

UB 477 

Universiteitsbibliotheek 477 

V 

Verdieping in de sporten prestatiepsychologie 359 

Verslaving: Theorie en behandeling 196 

Vertrouwenspersoon 490 

Verwerking van & Rapportage over Teksten 2 56 

Verwerking van & Rapportage over Teksten I (deeltijdvariant/herkansing) 30 

Voorzieningen Gehandicapten 481 

Vrij Bachelorexamen 82 

Vrijstellingen 12 

VRT-2 56 

VSPA 481 

W 

Werkgroepen Klinische Psychologie 188 

Werkgroepen KLOP 166 

Werkgroepen Sociale Psychologi 227 

Wetenschap, pseudowetenschap en controverses in 

de klinische psychologie 426 

Wiskunde 13 

Woordenboekverklaring 494 

Working in groups 115 


568 569 

Z 

Zelfregulatie bij gezondheidsgedrag 345

Telefoonlijst 

Naam Vakgroep Kamer Tel 

Aaldering, Hillie, Drs. A&O DB4.01 7069 

Alink, D. (Daniel) SP DB4.19 6895 

Arnaudova MSc, mw I.B. (Inna) KP DB5.19 6687 

Ast MSc, mw V.A. van (Vanessa) KP DB5.19 6039 

Baas, Matthijs , Dr. A&O DB4.07 7093 

Bakker, Marjan PML DB2.17 6763 

Bartak, mw dr A. (Anna) KP DB5.03 8610 

Beckers, dhr dr T.R.J. (Tom) KP DB5.05 6810 

Beek, dr. E. van OPs DB6.16 6829 

Beersma, Bianca, Dr. A&O DB4.08 6754 

Bekker, Gerda OWI DB1.06 6126 

Belt, R. van de AVD/TOP REC-D.202 6805 

Beraha Menahem, E. MSc. OPs DB6.14 6871 

Berg, Ien van den, drs. B&C DB3.22 6118 

Bers, mw.drs. B.M.W.C. van OPs DB6.19 6832 

Bexkens, mw. A., M.Sc. OPs DB6.19 8772 

Bibliotheek, Uitleenbureau BIB Roetersstraat 11 4273 

Bierman, Dick J., dr. B&C DB3.11 6727 

Blokdijk, Wija WABO DB3.03 5845 

Boeck, de, Paul PML DB2.19 6923 

Boendermaker, W. drs. OPs DB6.06 6852 

Boer, Marieke de, drs. B&C DB3.21 6804 

Bogerd-Schaefers, Anna, B&C DB3.16 6840 

Boo, mw dr G.M. de (Gerly) KP DB5.03 6817 

Borsboom, Denny PML DB2.11 6882 

Bos, mw drs M.G.N. (Marieke) KP DB5.21 8608 

Bos, R. (Ran) SP DB4.22 6658 

Bosch, dr J.A. (Jos) KP DB5.12 6819 

Boutin, B TOP REC-D.202 4780 

Bouwman, Mark PML DB2.20 6876 

Bouwman, Mark WABO DB3.03 5845 

Bouwmeester, den, José P&O DB1.08 4040 

Boyer, mw.drs. B.E. OPs DB6.06 6317 

Boyette, mw drs L.L.N.J. (Lindy) KP DB5.03 7080 

Brandt, dr. A.C. (Aafje) SP DB4.17 8817 

Broeders, Mark, drs. B&C DB3.18 6123 

Brugman, mw drs E. (Emily) KP DB5.22 6825 

Buijn, mw. E. OPs DB6.08 6830 

Buitenweg, Jessica I.V., MSc B&C DB3.05 6947 

Bullens, L. (Lottie) SP DB4.19 6886 

Bulte, G. TOP REC-D.202 7396 

Campen, mw. D. van, M.Sc. OPs REC-D S.13 8690 

Cheshin, dr. A. (Arik) SP DB4.21 6116 

Cohen, Mike S., dr B&C DB3.14 6711 

Colizoli, Olympia, MSc B&C DB3.05 6947 

Collot d’Escury-Koenigs, mw. dr. A.L. OPs DB6.23 6779 

Conradi, dhr dr H.J. (Henk Jan) KP DB5.17 8606 

Cousijn, J. MSc. OPs DB6.22 6729 

Couvret, K. (Karin) SP DB4.10 6890 

571

Telefoonlijst 


Cox, Roy, drs. B&C DB3.21 6847 

Cramer, Angelique PML DB2.17 8850 

de Liver, dr. J.N. (Yaël) SP DB4.17 8817 

Degner, dr. J. (Juliane) SP DB4.13 6756 

Dekker, Miro OWI DB1.04 7071 

Deursen, mw. D. van OPs DB6.22 6212 

Diets, mw S. (Sandra) KP DB5.07 6810/6506 

Dijk, mw dr K.F.L. (Corine) KP DB5.10 6113 

Dijkstra, K.A. (Koen) SP DB4.19 6886 

Dis, Huib van, drs. B&C DB3.16 6840 

Dolan, Conor PML DB2.10 6775 

Donner, Tobias H., dr B&C DB3.07 6622 

Doorn, E.A. van (Evert-Jan) SP DB4.23 6942 

Doosje, dr. E.J. (Bertjan) SP DB4.11 6885 

Dovis, drs. S. OPs DB6.06 6298 

Dreu,Carsten de, Prof. dr. A&O DB4.06 6865 

Driel, Joram van, MSc B&C DB3.17 6265 

Eck, van, Dingmar PML DB2.08 7096 

Effting, mw drs M. (Marieke) KP DB5.18 6647 

Eleonora, Hubert, B&C DB3.16 6840 

Emmelkamp, dhr prof dr P.M.G. (Paul) KP DB5.08 6718 

Emmerik, dhr dr A.A.P. van (Arnold) KP DB5.10/PsyPoli 8604/7156 

Enck, van, Jorik WABO DB3.03 5845 

Engels-Freeke, Marijke PML DB2.04 6877 

Evers, Anouk, Drs. A&O DB4.05 6747 

Faber MSc, mw J. (Judith) KP DB5.18 6858 

Facilitheek REC Pl.Muidergracht 14 7575 

Feddes, dr. A.R. (Allard) SP DB4.21 8863 

Feldkamp, M.J. (Milena) SP DB4.17 6740 

Fischer, prof.dr. A.H. (Agneta) SP DB4.11 6893 

Förster, prof.dr. J.A. (Jens) SP DB4.14 6869 

Forstmann, mw.dr. B.U. OPs REC-D S.16 6281 

Franses, Rosemarijn OWI DB1.05 6884 

Gaal, Simon van, dr. B&C DB3.19 6741 

Gazendam MSc, mw F.J. (Femke) KP DB5.21 8601 

Gebbink-Vinke, Ingrid, Drs. A&O Geen kamer Geen telefoon 

Geurts, Corine WABO DB3.03 5845 

Geurts, Hilde M., prof.dr. B&C DB3.07 6843 

Gillebaart, M. (Marleen) SP DB4.23 6292 

Gladwin, dr. T. OPs DB6.15 6798 

Gocłowska, Malgorzata, Dr. A&O Nog niet bekend Nog niet bekend 

Gomperts, dhr dr W.J. (Wouter) KP DB5.04 6716 

Grasman, Raoul PML DB2.15 6738 

Groen, Iris I.A., drs. B&C REC-D S.11 6398 

Groeneveld, Caspar OWI DB1.03 6904 

Groot, Annette M.B. de, prof.dr. B&C DB3.08 6844 

Gundemir, Seval, Drs A&O DB4.02 6868 

Gunther Moor, mw.dr. B. OPs DB6.07 6430 

Haas, mw. H.M.J. de, M.Sc. OPs DB6.05 6873 

Telefoonlijst 


Hageman, M. TOP REC-D.202 6766 

Hakvoort, C. TOP REC-D.202 6760 

Halpin, Peter PML DB2.08 6677 

Hamel , Ronald, dr. B&C DB3.06 6854 

Haring, Sanne (coördinator) WABO DB3.04 5845 

Harreveld, dr. F. van (Frenk) SP DB4.14 7263 

Hassink, Manon WABO DB3.03 5845 

Heerdink, M.W. (Marc) SP DB4.18 6878 

Helpdesk ICT ICT Roetersstraat 11 2200 

Hofman, Winni F., dr. B&C DB3.15 6848 

Homan, Astrid, Dr. A&O DB4.03 5955 

Hooft, Edwin van, Dr. A&O DB4.08 6863 

Hoogh, Annebel de, Dr. A&O DB4.04 6866 

Houtkooper, Sonja OWI DB1.14 6759 

Huizenga, mw.dr. H.M. OPs DB6.11 6826 

ICT Helpdesk ICT Roetersstraat 11 2200 

Jahfari, mw. S., M.Sc. OPs DB3.20 6838 

Jahfari, Sara, MSc B&C DB3.20 8868 

Jansen, mw.dr. B.R.J. OPs DB6.21 6735 

Janssen, T., M.Sc. OPs DB6.22 6729 

Jonas, dr. K.J. (Kai) SP DB4.15 6888 

Jong MSc, mw J.M. de (Jeninke) KP DB5.22 6824 

Jostmann, dr. N.B. (Nils) SP DB4.15 6889 

Kamphuis, dhr prof dr J.H. (Jan-Henk) KP DB5.13 6785 

Kampmann MSc, mw I.L. (Isabel) KP DB5.21 7084 

Kantine gebouw A REC Gebouw A 5609 

Kateman, S. (Sanne) SP DB4.22 6120 

Kerkhof, Gerard OZI DB1.12 6739 

Keuken, M., M.Sc. OPs REC-D S.15 6209 

Kievit, Rogier PML DB2.17 6688 

Kindt, mw prof dr M. (Merel) KP DB5.11 6044 

Kleef, dr. G.A. van (Gerben) SP DB4.12 6894 

Klinkenberg, Sharon PML DB2.04 6721 

Kloosterman, Niels, MSc B&C DB3.19 6012 

Knapen, Tomas H.J., dr. B&C DB3.19 6012 

Knight, A.G.P. TOP REC-D.202 5993 

Knol, Mariska PML DB2.17 8709 

Koele, Pieter PML DB2.18 6881 

Koeleman, Cok OWI DB1.09 6771 

Koen, Jessie, Drs. A&O DB4.02 6444 

Köhle, Nadine WABO DB3.03 5845 

Koning, dr. L.F. (Lukas) SP DB4.18 6879 

Koomen, dr. W. (Wim) SP DB4.11 6893 

Koopmans, mw. E.J. OPs DB6.08 6830 

Korucuoglu, mw. Ö., M.Sc. OPs DB6.22 6212 

Koster, Irene WABO DB3.03 5845 

Kraanen MSc, mw F.L. (Fleur) KP DB5.21 6728 

Kret, Mariska, Dr. A&O DB4.24 6633 

Kroese, Daan PML DB2.20 6904 

572 573

Telefoonlijst 


Krypotos MSc, dhr A.M. (Angelos) KP DB5.19 6295 

Kunst, Dominique (coördinator) WABO DB3.04 5845 

Lamme, Victor A.F., prof.dr. B&C DB3.10 6675 

Lampe, Tim WABO DB3.03 5845 

Lange, dhr prof dr A. (Freddy) KP DB5.14 6822 

Larsen, mw.dr. H. OPs DB6.15 6798 

Lever, Anne G., drs. B&C DB3.18 6837 

Liber, dr. J.M. OPs DB6.09 6272 

Linden, van der, Max OWI DB1.01 7015 

Linden, mw dr S. van (Sabine) KP DB5.04 6813 

Lith MSc, mw E.A. (Eva) KP DB5.03 6107 

Lobach, Eva OWI DB1.01 7015 

Lodder, Paul OWI DB1.03 6907 

Loon, Anouk M. van, drs. B&C DB3.05 6808 

Maas, van der, Han PML DB2.07 6678 

Mandell, mw.dr. D.J. OPs REC-D S.14 5648 

Mann, L. (Liesbeth) SP DB4.23 6292 

Maric, mw.dr. M. OPs DB6.13 8388 

Maris, Gunter PML DB2.18 6677 

Matzke, Dora PML DB2.16 8862 

Meer, van der, Joost OZI DB1.13 6761 

Meer, van der, Rifka OWI DB1.02 6912 

Mellenbergh, Don PML DB2.18 6757 

Menkehorst, Karin WABO DB3.03 5845 

Mensa Agora REC Roetersstraat 11 5270 

Mertens, G.J. TOP REC-D.202 6760 

Methodologiewinkel PML DB5.02 6753 

Meuwese , Julia, drs. B&C DB3.05 6808 

Meyrbröker, mw drs K. (Katharina) KP DB5.04 6812 

Molen, prof. dr. M.W. van der OPs DB6.03 6835 

Molenaar, Dylan PML DB2.08 6584 

Molenkamp, B. TOP REC-D.202 6760 

Morina, dhr dr N. (Nexhmedin) KP DB5.09 8607 

Mulder, H.J. (Ho-Jung) SP DB4.10 8728/6890 

Murre, Jaap M.J., prof.dr. B&C DB3.11 6722 

Nauta, Aukje, Prof. Dr. A&O DB4.06 5446 

Nevicka, Barbora, Dr. A&O DB4.07 6047 

Neville, David, MSc B&C DB3.19 6012 

Nijenhuis, Jan te, Dr. A&O Geen kamer geen telefoon 

Nohlen, H.U. (Hannah) SP DB4.18 6879 

Noordhof, dhr dr A. (Arjen) KP DB5.09 7028 

Notebaart, N.M. TOP REC-D.202 6805 

Oberink, mw drs H.H. (Riëtta) KP DB5.03 6717 

Oefenweb PML DB2.20 6876 

Ombudsstudent AFD DB1.01 7015 

Onderzoekspracticum begeleiders PML DB2.03 6851 

OP assistenten OP DB2.03 6851 

Osch, van der, Ineke PML DB2.05 6870 

Otten, dr. M. (Marte) SP DB4.13 6744 

Telefoonlijst 


Over, Myrna OWI 6759 

Overlegkamer Begeleiders Eerstejaars WABO DB3.03 5845 

Pater, Irene de, Dr. Ing. A&O DB4.04 6733 

Peters, Joline WABO DB3.03 5845 

Phaf, Hans R.H., dr. B&C DB3.13 6841 

Pinto, Yair, dr. B&C DB3.20 8868 

Pligt, prof.dr. J. van der (Joop) SP DB4.12 6891 

Ploeger, mw.dr. A. OPs DB6.20 6082 

Plunkett, Sarah OWI DB1.02 6773 

Polder, Laurens WABO DB3.03 5845 

Prevosth, Maartje OWI DB1.15 5855 

Prins, prof. dr. P.J.M OPs DB6.17 6821 

Pronk. drs. T. OPs DB6.14 3995 

PsyPoli KP J/K 6280 

Raabe, mw drs S. (Sandra) KP DB5.04 6811 

Raaijmakers, Jeroen G.W., prof.dr. B&C DB3.09 6839 

raga Gonzalez, G. M.Sc. OPs DB6.07 6828 

Raijmakers, mw. dr. M.E.J. OPs DB6.12 7014 

Ravenzwaaij, Don PML DB2.16 8870 

Receptie Diamantbeurs AFD 6228 

Repro REC REC REC-E.112 7016 

Researchmaster OWI DB1.14 6910 

Ridderinkhof, prof. dr. K.R. OPs DB6.04 6119 

Ridderinkhof, Richard (K.R.), prof.dr. B&C DB6.04 6119 

Rienstra, Anne , drs. B&C DB3.21 6887 

Rietveld, dhr dr S. (Simon) KP DB5.23 6823 

Rolf, mw drs C.R. (Kitty) KP DB5.05 6820 

Roosdorp, Doortje WABO DB3.03 5845 

Rosenhart, B. (Barbera) SP DB4.22 6883 

Rossmark, Bart WABO DB3.03 5845 

Rotteveel, dr. M. (Mark) SP DB4.20 6713 

Rouw, Romke, dr. B&C DB3.12 6853 

Ruiter MSc, mw E. de (Eva) KP DB5.03 6107 

Rutjens, B.T. (Bastiaan) SP DB4.18 7099 

Salemink, mw. dr. E. OPs DB6.13 8663 

Sauter, dr. D.A. (Disa) SP DB4.21 8719 

Saygi, Ozum, Drs. A&O DB4.01 6868 

Schijndel, mw.dr. T.J.P. van OPs DB6.19 6832 

Schilt, Thelma, dr. B&C DB3.22 8864 

Schmand, Ben A., prof.dr. B&C DB3.11 6849 

Schmittmann, Verena PML DB2.08 8383 

Schneider, I.K. (Iris) SP DB4.19 7098 

Scholte, Steven H.S., dr. B&C DB3.12 6781 

Scholte-Eigenhuis MSc, mw A. (Annemarie) KP DB5.20 6815 

Schoonmaakdienst AFD 6939 

Seip, E.C. (Elise) SP DB4.23 6292 

Sevenster MSc, mw D. (Dieuwke) KP DB5.20 7065 

Sijbrandij, mw. T.C., M.Sc. OPs DB6.05 6796 

Slagter, Heleen A. , dr. B&C DB3.14 6807 

574 575

Telefoonlijst 


Sligte, Daniel, Drs. A&O DB4.01 6859 

Sligte, Ilja G., dr. B&C DB3.20 8868 

Sluis, van der, Marissa WABO DB3.03 5845 

Sluis, van Sluis OWI DB1.15 5855 

Snel, Jan, dr. B&C DB3.16 6840 

Snelder MSc, mw T.A.J. (Tahnee) (PsyPoli) KP J/K 6280 

Snellings, dr. P. OPs DB6.09 7321 

Soeter, mw drs A.C. (Marieke) KP DB5.17 6874 

Somsen, mw.dr. R.J.M. OPs DB6.16 6827 

Spaan, M. TOP REC-D.202 6559 

Spaan, Pauline E.J., dr. B&C DB3.13 6644 

Spiegeloog redactie AFD DB3.24 6758 

Spiering, dhr dr M. (Mark) KP DB5.04 6816 

Starreveld, Peter A., dr B&C DB3.23 6855 

Steingröver, Helen PML DB2.16 6880 

Straatemeijer, Marthe PML DB2.20 6876 

Studentenfractie Opleidingscommissie AFD DB1.01 7015 

Studiecentrum IC Roeterseiland ICT Roetersstraat 11 5564 

Sweegers, Carly C.G, MSc B&C DB3.21 6847 

Taal, mw. dr. M.H. OPs DB6.18 6676 

Talamini, Lucia, dr. B&C DB3.15 6742 

Talsma, Lotte, drs. B&C DB3.17 6724 

Ter Smitten, Mischa PML DB2.05 6749 

Teunisse, M TOP REC-D.202 6846 

Theeboom, Tim, Drs. A&O DB4.02 8851 

Topper MSc, dhr M. (Maurice) KP DB5.19 6651 

Valk, Guido PML DB2.04 6850 

Vandenbroucke, Annelinde R.E., MSc B&C DB3.20 8868 

Vegchel, van, Josine WABO DB3.03 5845 

Velden, Femke ten, Dr. A&O DB4.07 6755 

Ven, Renate van de, drs. B&C DB3.18 6837 

Ven, van der, Sanne PML DB2.05 6737 

Verbrugge, Jos WABO DB3.03 5845 

Verduijn, Hanny AFD DB1.08 6780 

Vermeulen, Joke A&O DB4.05 6860 

Verschuere, dhr dr B.J. (Bruno) KP DB5.12 6799 

Vianen, Annelies van, Prof. dr. A&O DB4.09 6856 

Vijver, Irene van de, MSc B&C DB3.17 6806 

Vinckers, dhr H.H. (Herman) KP DB5.07 6810 

Visser MSc, mw R.M. (Renée) KP DB5.20 6814 

Visser, dr. I. OPs DB6.21 6723 

Visser, Klaas OWI DB1.07 6772 

Vissers, Marlies, MSc B&C DB3.17 6724 

Vliek, dr. M.L.W. (Michael) SP DB4.20 6892 

Voogd, mw. L. de, M.Sc. OPs DB6.06 6909 

Vorst, Harrie PML DB2.18 6875 

Voskens, R.A, (Roeland) SP DB4.17 6714 

Vries, Marieke de, MSc B&C DB3.18 6123 

VRT-2 Secretariaat OWI DB1.09 6771 

Telefoonlijst 


VSPA - boekenbalie AFD DB2.02 1969 

VSPA - studievereniging AFD DB2.02 6774/6790 

Waals, van der, Waals OWI DB1.04 6124 

Wagenmakers, Eric-Jan PML DB2.09 6420 

Waldorp, Lourens PML DB2.09 6420 

Watson, mw. P. M.Sc. OPs DB6.14 6857 

Well, mw dr S. van (Sonja) KP DB5.18 7082 

Weltevreden, drs. G.M. OPs DB6.16 6834 

Werf, Sieberen van der, dr B&C DB3.22 6845 

Wetzels, Ruud PML DB2.16 6880 

Wiekenkamp,Melchior(Didactisch begeleider) WABO DB3.04 5845 

Wiers, prof.dr. R. OPs DB6.10 6842 

Wijnen, JG TOP REC-D.202 6760 

Wildenberg, dr. W.P.M. van den OPs DB6.20 6686 

Winkel, J., M.Sc. OPs REC-D S.15 6653 

Wirtz, drs. C. (Coen) SP DB4.19 6886 

Wit, mw dr S. de (Sanne) KP DB5.17 5649 

Wokke, Martijn, drs. B&C DB3.05 6804 

Wolf, mw. A., M.Sc. OPs DB6.14 6857 

Zandvliet, Eveline OWI DB1.14 6910 

Zeguers, mw. M., M.Sc. OPs DB6.19 6908 

Zuuren, mw dr F. van (Florence) KP DB5.04 6716 

576 577

Studiegids - Universiteit van Amsterdam

Transform your PDFs into Flipbooks and boost your revenue!

Delete template?

Save as template ?