Specialiseren in de Psychologie - Universiteit van Amsterdam

Specialiseren in de Psychologie
informatie over de afstudeerrichtingen

Specialiseren in de Psychologie
Inhoudsopgave
Voorwoord 1
Afstudeerrichtingen
Arbeids- & Organsatiepsychologie
Algemeen 4
Interviews met studenten 8
Klinische Neuropsychologie
Algemeen 12
Interview met student 16
Klinische Ontwikkelingspsychologie
Algemeen 18
Interviews met studenten 22
Klinische Psychologie
Algemeen 26
Interviews met studenten 30
Ontwikkelingspsychologie
Algemeen 34
Interviews met studenten 36
Psychologische Methodenleer
Algemeen 40
Interviews met studenten 42
Pyschonomie
Algemeen 46
Interview met student 50
Sociale Psychologie
Algemeen 52
Interviews met studenten 54
Algemene & Vrije Bachelor Psychologie
Algemeen 58
Interviews met studenten 60
Colofon 64

Voorwoord
'Zie de specialisatie niet als een dwangbuis, maar kies een
specialisatie omdat het vakgebied, de docenten en de vakken
die ze verzorgen je aanspreken.'
Klaas Visser, Onderwijsdirecteur
Dit boekje gaat over het kiezen van
een specialisatie in de psychologie.
Die keuze maak je na twee jaar. In
die twee jaar heb je je breed kunnen
oriënteren in de psychologie. Je hebt
kennisgemaakt met alle deelgebieden
van de psychologie. Daarnaast heb je
bij VRT-2 en het Onderzoekspracticum
zelf onderwerpen kunnen kiezen zodat
je een kijkje hebt genomen in de keuken
van enkele specialisaties. Bovendien
heb je in het tweede jaar ook keuzevakken,
kernthema’s of misschien
zelfs al specialisatievakken gevolgd.
We gaan er dan ook vanuit dat je nu
voldoende breed bent opgeleid om een
goede keuze te kunnen maken.
In dit boekje komen alle acht specialisaties
die de opleiding kent aan de
orde. Daarnaast komt de mogelijkheid
om een bachelor ‘algemene psychologie’
te kiezen aan de orde en wordt uitgelegd
wat een ‘vrij bachelor’ inhoudt.
Ook komen er studenten van elke
specialisatie aan het woord. Die vertellen
vanuit hun eigen ervaring over de
specialisatie die zij gekozen hebben.
Je kiest straks eerst voor een specialisatie.
De specialisatie omvat je hele
derde jaar en wordt voortgezet in de
masterfase. Je kunt overigens natuur-
1
lijk ook na je
bachelordiploma
stoppen, maar om
de specialisatie
echt af te ronden
en psycholoog te
worden moet ook
de aansluitende
master worden
gevolgd. De vakken
in het derde jaar vormen de basis
van een specialisatie en de vakken
in de master bouwen daarop voort.
Bovendien loop je in het masterjaar je
stage en doe je je afstudeeronderzoek.
Het specialisatie-programma van het
derde bachelorjaar en de master vormen
dus samen een eenheid.
In principe kiezen studenten in het
derde jaar één specialisatie en krijgt
iedereen daarin een vrij gestructureerd
programma aangeboden. Op die
manier hopen we te bewerkstelligen
dat een goede basis verkregen wordt
op het gebied van de specialisatie
en dat studenten redelijk snel hun
bachelordiploma halen, zodat ze vervolgens
in de master meer armslag
hebben om eigen keuzes te maken. Die
laatste fase van de studie is immers het
meest interessant.

Je kunt kiezen tussen de volgende specialisaties:
- Arbeids- en Organisatiepsycho-logie
(incl. de route Psychologie van Arbeid
& Gezondheid)
- Klinische Psychologie
- Ontwikkelingspsychologie (incl. de
route Schoolpsychologie)
- Psychologische Methodenleer
- Psychonomie
- Sociale Psychologie
- Klinische Ontwikkelingspsychologie
(KLOP)
- Klinische Neuropsychologie (KNP)
waarvan de eerste zes worden verzorgd
door de gelijknamige programmagroep.
De specialisatie KLOP wordt verzorgd
vanuit Ontwikkelingspsychologie
in samenwerking met Klinische
Psychologie.
De specialisatie
KNP wordt
verzorgd vanuit
Psychonomie in
samenwerking
met Klinische
Psychologie en Ontwikklingspsychologie.
Je keuze is weliswaar vrij definitief,
maar je kunt ook beslissen dat je
geen keuze wilt maken en zelf een
programma samenstellen uit onderdelen
van meerdere specialisaties en dat
voorleggen aan de examencommissie
van Psychologie. Ook kun je je studie
uitbreiden met een minor. Afhankelijk
van wat je precies wilt kan het gaan
- Er is geen één op één relatie
tussen de specialisatie en het
werk dat je later gaat doen -
2
om een bachelor “algemene psychologie”
of een “vrij bachelor examen”.
Verder in dit boekje vind je hierover
meer informatie. Ook kun je binnen
je specialisatie soms vakken van een
andere richting erbij kiezen. Voor deze
optie verwijzen we naar de studiegids
(of vraag meer informatie bij een van
de studieadviseurs).
Hiernaast moet je je bedenken dat
er geen één op één relatie is tussen
de specialisatie en het werk dat je
later gaat doen. Natuurlijk is het zo
dat je om psychotherapeut te worden
een klinische richting (KP, KNP of
KLOP) moet kiezen, maar psychologie
is geen beroepsopleiding. Het is een
wetenschappelijke opleiding, die je
kwalificeert voor tal van beroepen. Zo
zitten er psycho-
logen als recruiting
officer bij
de ABN-AMRO
en wordt een
klinisch psycholoog
soms
minister van financiën of uitgever bij
een educatieve uitgeverij.
Het karakter van de opleiding - een
wetenschappelijke opleiding - brengt
met zich mee dat je uitgebreid wordt
getraind in het doen van onderzoek.
Niet omdat we denken dat iedereen
onderzoeker wordt (dat is maar weggelegd
voor een kleine groep), maar
omdat een wetenschappelijke training
de beste basis is voor de praktijk.

Zie de specialisatie niet als een dwangbuis
maar kies een specialisatie omdat
het vakgebied, de docenten en de vakken
die ze verzorgen je aanspreken.
Je moet je inhoudelijk thuisvoelen en
uitgedaagd weten. Immers, je zult niet
alleen een serie vakken volgen bij de
specialisatie van je keuze, maar ook
je afstudeeropdracht
(een
stage en een
werkstuk) zul
je op dit gebied
doen.
Er zijn in de
afgelopen jaren
verschillende
o n d e r z o e k e n
verricht onder
afgestudeerden.
Enerzijds om na te gaan wat afgestudeerden
achteraf van de opleiding vonden,
anderzijds om te bekijken welk
werk afgestudeerden hebben gevonden.
Meer dan 90 procent van de afgestudeerden
vindt binnen een half jaar
werk waarvan twee derde een baan
heeft waarvoor een psycholoog werd
gevraagd. De afgestudeerden in de
Methodenleer hebben de beste kansen
op werk en de Klinisch Psychologen
de minst goede kansen, maar de verschillen
zijn klein. We raden dus af
om je keuze te baseren op het idee
dat je met een bepaalde specialisatie
veel meer of minder kansen hebt op de
arbeidsmarkt.
Tot slot: de overgang van de basisopleiding
(het eerste en tweede jaar) naar
de specialisatie is groot. Het onderwijs
is kleinschaliger en meer specialistisch
van aard en je bent plotseling met dat
gebied van de psychologie bezig waar
je je met hart en ziel aan wilt en moet
wijden. In de specialisatiefase is er nog
een overgang:
van
de bachelor
- We raden af om je keuze
te baseren op het idee dat je
met een bepaalde specialisatie
veel meer of minder kansen hebt
op de arbeidsmarkt -
3
VOORWOORD
naar de master
en in de
master ook
nog eens van
vakken naar
de afstudeeropdracht.
De
afstudeero
p d r a c h t
bestaat uit een stage en een werkstuk
(en colloquia) en je kunt niet vroeg
genoeg beginnen met de planning van
die onderdelen. Elke programmagroep
publiceert een gidsje over deze onderdelen.
Veel succes met het maken van de
keuze en de verdere studie,
Klaas Visser, Onderwijsdirecteur
Onderwijsinstituut Psychologie

Arbeids- & Organisatiepsychologie
‘A&O-psychologen houden zich bezig met het individueel
en gezamenlijk functioneren en presteren van mensen in
arbeidssituaties.’
Hoe komt het dat
sommige mensen
het prettig
vinden om onder
een bepaalde
druk te werken,
terwijl anderen
ziek worden of
snel opbranden?
Wat onderscheidt
effectieve van minder effectieve
ondernemers? Hoe kan discriminatie
bij personeelsselectie worden voorkomen?
Hoe ontstaan verschillen in
loopbaanontwikkeling tussen mannen
en vrouwen? Dit soort vragen staat
centraal in arbeids- en organisatiepsychologisch
onderwijs en onderzoek.
A&O-psychologen houden zich dus
bezig met het individueel en gezamenlijk
functioneren en presteren van mensen
in arbeidssituaties. Thema’s die
in het afstudeerprogramma van A&O
worden behandeld zijn: conflicthantering
en onderhandelen, creativiteit en
besluitvorming in groepen, motivatie
en arbeidsgedrag, leiderschap, personeelsselectie
en discriminatie, stresstheorieën,
de relatie tussen arbeid en
welbevinden, persoon-organisatie fit
en het functioneren van zelfsturende
Arne Evers, onderwijscoördinator
4
teams. Kenmerkend voor de A&O is
dat op een fundamenteel-theoretische
manier vragen uit de praktijk van
organisaties worden onderzocht. Naast
solide theorievorming zoeken we dus
tevens naar geschikte toepassingen van
deze kennis.
Het bachelor- en het masterprogramma
kent drie accenten die door een juiste
keuze van vakken kunnen worden aangebracht:
personeelspsychologie (P),
psychologie van arbeid en gezondheid
(A&G) en sociale processen in organisaties
(O).
In de bachelor komt men deze driedeling
zowel tegen bij de meer theoretische
basisvakken (Werving,
selectie en arbeidsprestaties = P;
Arbeid, gezondheid en werkstress
= A&G, Werken in groepen = O)
als bij de meer toepassingsgerichte
vakken (Loopbaanontwikkeling = P,
Interventies in de A&G-psychologie =
A&G, Organisatieverandering = O).
De theoretische vakken zijn voor alle
hoofdrichtingstudenten verplicht,
ongeacht het accent dat men verder
wil aanbrengen. De programmagroep
gaat er namelijk van uit dat een brede
basiskennis van de A&O-psychologie
is vereist om later optimaal te kunnen

functioneren. Voor alle A&O-studenten
zijn verder de cursussen Motivatie en
arbeidsgedrag en Organisatieonderzoek
1 (DOA = Design, Operationalisatie &
Analyse) verplicht. Voor het onderwerp
motivatie als verplicht onderdeel
is gekozen, omdat motivatie een
centrale rol speelt in het functioneren
van mensen.
Zonder kennis
van dit
onderwerp zal
men immers
als A&Opsycholoog
in geen van
de drie specialisaties
een goede bijdrage kunnen
leveren. De cursus DOA is voor
alle studenten verplicht, omdat men in
de praktijk van de A&O-psychologie
onvermijdelijk met onderzoeksvragen
te maken krijgt, ook wanneer men
zich niet expliciet als onderzoeker
wil bekwamen. In deze cursus wordt
geleerd hoe men een onderzoek in
arbeidsorganisaties moet opzetten.
Uit de drie toepassingsgerichte vakken
moet men er (verplicht) één kiezen.
Ten slotte kan nog een keuze worden
gemaakt uit twee cursussen die centrale
thema’s binnen de A&O-psychologie
behandelen, namelijk Leiderschap en
Organisatiestructuur en -cultuur.
Binnen het masterprogramma
zijn de beide studieonderdelen
Organisatieonderzoek 2 en 3 verplicht
(PDA = Practicum Data Analyse en
VOO = Vraagstelling en ontwerp van
Organisatieonderzoek). Deze vakken
bouwen voort op de cursus DOA en
zijn bedoeld als voorbereiding op
de afstudeeropdracht. Verder kan men
vrijelijk kiezen uit de vakken die door
A&O in het
- Kenmerkend voor de A&O is
dat op een fundamenteel-theoretische
manier vragen uit de praktijk van
organisaties worden onderzocht -
5
ALGEMEEN
masterprogrammawordenaangeboden.
Wanneer
men het
accent wil
leggen op de
Personeelspsychologie kiest men uiteraard
het onderdeel Personeelsselectie.
Ook ligt dan de keuze voor het vak
Prosociaal gedrag in de HRM-praktijk
voor de hand. Wil men het accent leggen
op Sociale processen in organisaties
(of de Organisatiepsychologie)
dan komen met name de vakken
Conflicten & Coöperatie en
Beoordelen en beslissen in organisaties
in aanmerking. Voor de aantekening
Psychologie van Arbeid & Gezondheid
zijn de vakken Angststoornissen en
Stemmingsstoornissen bij Klinische
Psychologie verplicht¹. De cursus
Adviesvaardigheden is bedoeld voor
studenten die de ambitie hebben later
als adviseur in organisaties op te treden.
De cursus richt zich op de ontwikkeling
van sociale vaardigheden
1. De specialisatie Psychologie van Arbeid & Gezondheid is programmagroep overstijgend en leidt
(wanneer men aan alle voorwaarden heeft voldaan) tot een aantekening op de bul. De beide andere
specialisaties moet men meer zien als aanbevolen studieroutes of accenten die men in zijn/haar studieprogramma
kan aanbrengen om zich zo goed mogelijk voor te bereiden op een bepaalde sector van
de arbeidsmarkt voor A&O-psychologen. Voor deze studieroutes krijgt men geen aantekening; men is
ook vrij om vakken uit deze studieroutes te mengen.

en is relevant voor alledrie de richtingen.
De cursus Persoon & Organisatie
richt zich op de wisselwerking tussen
persoon enerzijds en het team of de
organisatie waar de persoon deel van
uitmaakt anderzijds. De cursus is daardoor
relevant voor
zowel studenten
die het accent op
de Personeelspsychologie
als
die het accent op
Sociale processen
willen leggen.
Wanneer men
nog studieruimte of studietijd over
heeft kunnen vakken van andere programmagroepen
of faculteiten gevolgd
worden. Voorbeelden hiervan zijn:
Arbeidsrecht (voor specialisatie in
de A&G-richting), Bedrijfseconomie
(voor specialisatie als organisatieadviseur)
of onderdelen van het Social
Skills Lab (gegeven door Sociale
Psychologie, voor specialisatie als
loopbaanadviseur, trainer of personeelsconsulent).
De arbeidsmarkt voor A&O- psychologen
is al jarenlang zonder meer gunstig
en de meeste studenten vinden direct
na hun afstuderen een baan. De afstudeerrichting
A&O biedt vele beroeps-
6
mogelijkheden. Enkele voorbeelden
zijn: organisatieadviseur bij een organisatieadviesbureau;
hoofd opleiding,
training en vorming bij grote ondernemingen;
medewerker op de afdeling
Personeel en Organisatie van een groot
bedrijf; medewerker
bij een
ARBO-dienst;
beleidsmedewerker
bij een
overheidsinstelling;zelfstandiggevestigdorganisatieadviseur
of onderzoeker; onderzoeker/docent
bij een universiteit; docent
bij een instelling voor HBO.
- De arbeidsmarkt voor
A&O-psychologen is al jarenlang
zonder meer gunstig -
Voor meer informatie kun je
terecht bij Arne Evers.
Spreekuur:
maandag 13.00-14.00 uur en
woensdag 13.00-16.00 uur
Tel: 020 - 525 6751
E-mail: a.v.a.m.evers@uva.nl

Arbeids- & Organisatiepsychologie
Ik heb eerst heel lang getwijfeld tussen
Klinische Psychologie en Arbeids-
en Organisatiepsychologie (A&O).
In eerste instantie koos ik toch voor
Klinische Psychologie vanwege de
vakken, die vond ik leuker. Na een jaar
had ik mijn bachelor gehaald, maar
ik dacht: nee, ik wil geen Klinische
Psychologie doen! Wat me tegenstond
bij Klinische Psychologie is dat je zo
vast zit aan protocollen, je kan niet
echt dingen veranderen als je in een
zorginstelling werkt. Ik ben iemand
die graag dingen wil veranderen. Bij
A&O kun je veel makkelijker je eigen
inbreng doen laten gelden. Het is misschien
ook een wat snellere omgeving
dan Klinische Psychologie. Dus ben
ik toch geswitcht. Omdat ik alleen de
8
Fleur Embrechts
24 jaar
‘Hoe zorg je ervoor
dat mensen gemotiveerd
blijven en
betrokken zijn bij het
bedrijf?’
basisvakken hoef te doen en ik geen
bachelorthese meer hoef te schrijven,
doe ik nu mijn bachelor en master in
één jaar. Het eerste semester was goed
te doen, maar het tweede semester
waren er wat overlappende vakken.
Dat betekende harder werken en prioriteiten
stellen! Soms vind ik dat
laatste wel lastig: ik wil graag van alles
tegelijk doen.
Zo werk ik twee dagen per week bij
Elevate Consulting Group, een human
resources consultancy bureau. Daar
kom ik veel in aanraking met A&O
gerelateerde dingen. We werken daar
als headhunters, doen assessments, en
maken gebruik van persoonlijkheidsvragenlijsten
om de juiste persoon
op de juiste plek te kunnen zetten.

Dat laatste vind ik vooral leuk aan
A&O: past de functie bij de persoon?
Wat kunnen we het best adviseren?
Daarnaast ben ik ook voorzitter bij de
Sectie Psychologie Studenten van het
Nederlands Instituut voor Psychologen
(SPS NIP). Ik dacht vorig jaar: ik heb
nog nooit in een bestuur gezeten, nu
moet ik mijn kans grijpen! Per week
staat voor een bestuursschap bij het
SPS NIP 5 tot 8 uur, maar vaak gaat er
meer tijd in zitten. Officieel zit ik ook
nog bij de studentenfractie van A&O,
maar omdat ik het al zo druk heb, doe
ik daar op het moment niet zo veel.
En dan moeten natuurlijk alle leuke
dingen daarbuiten ook nog aan bod
komen. Erg druk ja, maar tot nu toe
gaat het nog goed!
De vakken zijn niet een reden om A&O
te doen. Het is gewoon droge stof, er
worden zoveel modellen aangeboden.
Docenten doen hun best er wat van te
maken, maar niet elke docent brengt
het even levendig. Het is vaak eigenlijk
gewoon een beetje saai. Maar omdat ik
al wat werkervaring heb, leeft het voor
mij wat meer. A&O bestaat uit twee
niveaus: een individueel niveau en een
organisatorisch niveau. Beide niveaus
spreken mij erg
aan. Hoe zorg
je ervoor dat
mensen gemotiveerd
blijven
en betrokken zijn bij het bedrijf? Dat
is een vraag die je kunt stellen op
organisatorisch niveau. Op individueel
niveau: zit iemand goed op zijn plek?
Heeft hij talent voor wat hij doet?
Dit laatste wordt ook wel werving en
selectie genoemd. Hoe dat wordt aangeboden,
vind ik tot nu toe een beetje
- Bekijk goed de praktische kant
van elke specialisatie -
9
STUDENT
oppervlakkig. Er wordt alleen gekeken
naar iemands kwaliteiten en dan wordt
een match gemaakt met een functie.
Het zou beter zijn wanneer echt meegedacht
wordt met diegene: wat vindt
hij leuk? Wat niet? Wat zou de volgende
stap in zijn carrière zijn? Een op
de organisatorische ladder wat lagere
manager kijkt vaak meer naar het individuele
gedeelte, een hogere manager
meer naar het organisatorische.
Ik vind het zonde dat de meeste vakken
in werkgroepvorm worden aangeboden.
Aan de ene kant kan het heel
leuk zijn, als je een leuk groepje hebt.
Je leert leuke mensen kennen, dus dan
is er niks aan de hand. Maar aan de
andere kant zitten er soms ook meelifters
tussen. Omdat je een gezamenlijk
project moet inleveren, betekent dat
vaak dat ik er toch harder aan ga werken,
om alsnog een goed product af te
kunnen leveren. Daar baal ik dan van.
Aan tweedejaarsstudenten wil ik de
volgende tip geven: bekijk de praktische
kant van elke specialisatie goed.
Het kan namelijk heel erg tegenvallen
in de praktijk! Ga vooral naar veel
naar lezingen en excursies, en bezoek
sprekers uit het werkveld. Je krijgt dan
een veel beter
beeld van hoe
het er nou echt
aan toe gaat.
Sommige mensen
kunnen je ook echt inspireren.
Het is ook een goed idee om ergens te
gaan werken waar je later misschien
iets mee wil doen. Dat is moeilijk, je
krijgt niet zomaar een baan binnen de
Psychologie. Maar houd je oren en
ogen open!

Arbeids- & Organisatiepsychologie
Nadat ik tussendoor een half jaar door
Azië gereisd heb, ben ik nu bezig
aan het tweede semester van Arbeids-
en Organisatiepsychologie (A&O).
Hoewel het dus al een tijd geleden is
weet ik nog goed hoe ik mijn specialisatiekeuze
maakte. Ik vond de andere
richtingen minder interessant. Als ik
wegstreepte wat ik niet wilde doen,
bleven Sociale Psychologie en A&O
over. Deze twee leken me het meest
toegepast. Toen ik begon met studeren
wilde ik Klinische Psychologie doen,
maar ik merkte al snel dat ik niet
alleen met de negatieve problemen van
andere mensen bezig wilde zijn. Liever
houd ik me bezig met iets positiefs en
toegepasts.
10
Tim Schipper
23 jaar
‘In het bedrijfsleven
wordt psychologie
steeds meer erkend.’
Om te kiezen tussen de overgebleven
twee opties, bekeek ik het vanaf de
beroepsmatige kant. Het bedrijfsleven
lijkt me een interessant werkvlak. In
het bedrijfsleven wordt de psychologie
namelijk steeds meer erkend en daarom
ziet het toekomstperspectief er naar
mijn idee rooskleurig uit. Financieel
gezien is het ook geen slechte keuze
denk ik.
Hoewel ik mijn keuze goed overdacht
heb, blijven er natuurlijk wel twijfels.
Bij Sociale Psychologie heb je
veel interessante vakken, maar A&O
is meer toegepast en heeft daardoor
toch mijn voorkeur. Ik ben namelijk
niet echt een onderzoeker en werk
liever direct met mensen. Naar mijn

idee is het verschil tussen Sociale
en A&O psychologie vooral dat je
bij Sociale meer onderzoek doet naar
groepen, en bij A&O meer onderzoek
met teams. Bij A&O is de theorie dus
direct toegepast op een kleinere specifieke
groep mensen in een specifieke
situatie en dit vind ik erg interessant.
Sociale Psychologie en A&O lijken
veel op elkaar, daardoor heb ik toch
nog wel getwijfeld. Toen ik net begonnen
was met A&O voldeden de vakken
die ik volgde niet helemaal aan mijn
verwachtingen. Maar ik ben er toch
mee doorgegaan. Uiteraard is niet alles
even interessant, maar dan denk ik
gewoon even aan de toekomst.
Voor studenten die nu gaan kiezen heb
ik wel enkele tips. Neem bijvoorbeeld
deel aan het Loopbaansymposium.
Hier spreken psychologen uit het veld
en kun je zien waar je interesse ligt.
De A&O studentenfractie organiseert
ook veel activi-
teiten voor studenten.
Zo kun
je A&O gerelateerde
lezingen
en workshops
bijwonen, of
naar de A&O
borrel komen om de sfeer te proeven.
Ook andere specialisaties hebben een
studentenfractie waar je kunt deelnemen
aan allerlei activiteiten.
Ik ben op dit moment bezig met het
behalen van een aantekening als
Sportpsycholoog. Daarnaast werk ik
nu twee dagen per week bij een consultancy
bureau. Aangezien de theorieën
uit de boeken bijna allemaal afkomstig
11
STUDENT
zijn van de werkvloer, vind ik het zelf
heel leuk en nuttig om de theorieën die
je leert meteen toe te passen in het echt.
Bij A&O heb je vooral theorievakken
en omdat de theorie heel toegepast is,
zou ik deze graag zelf willen uitproberen
in praktische oefeningen. Helaas
is het aanbod van praktische vakken
vrij klein bij A&O. Daarom heb ik het
practicum Teamwerk gevolgd bij het
Social Skills Lab.
Ik ben nog steeds heel blij met mijn
keuze. Het contact met medestudenten
is eveneens leuk. Vorig jaar had
ik niet heel veel contact met andere
studenten, maar doordat ik dit jaar in
de A&O studentenfractie ben gestapt
is dat meer geworden. Met de fractie
organiseren we veel activiteiten met
onder andere als doel meer onderling
contact te creëren. Het is natuurlijk ook
aan de studenten zelf, maar er worden
genoeg momenten aangedragen waar
je contact
kunt maken
met medestudenten.
Na de keuze
voor een
specialisatie
blijft er
natuurlijk genoeg te kiezen over. Ik
denk aan de aansluitmaster bij A&O, of
anders de Trainersroute bij het Social
Skills Lab (bij Sociale Psychologie).
De vaardigheden die je leert tijdens
de Trainersroute zijn volgens mij erg
waardevol, ook als A&O psycholoog.
- Bij A&O wordt de theorie direct
toegepast op een kleine specifieke
groep mensen in een specifieke situatie
en dat vind ik interessant -

Klinische Neuropsychologie
‘Neuropsychologen houden zich bezig met de vraag hoe onze
hersenen ons in staat stellen om waar te nemen, te denken,
te voelen, te bewegen, en andere dingen te doen.’
Neuropsychologen
bestuderen
de werking van
de hersenen op
gedragsniveau.
Dat wil zeggen
dat ze zich
bezighouden met de vraag hoe onze
hersenen ons in staat stellen om waar
te nemen, te denken, te voelen, te
bewegen, en allerlei andere dingen te
doen. Vroeger onderzochten neuropsychologen
vooral patiënten met hersenbeschadigingen,
tegenwoordig doen ze
ook onderzoek bij gezonde mensen
met behulp van scanners waarmee
de werking van de hersenen in beeld
gebracht kan worden.
Klinische Neuropsychologie, de naam
zegt het al, is de klinische toepassing
van de neuropsychologie. De kennis die
door hersenonderzoekers is vergaard,
wordt door klinisch neuropsychologen
toegepast in de gezondheidszorg. Maar
ze zetten ook de oude traditie voort
van wetenschappelijk onderzoek bij
neurologische (en tegenwoordig ook
psychiatrische) patiënten met het doel
Karin van Bronswijk, stagecoördinator
12
om meer te weten te komen over de
werking van de hersenen.
Zowel in de gezondheidszorg als in
het patiëntgebonden wetenschappelijk
onderzoek werken klinisch neuropsychologen
altijd samen met andere disciplines.
Ze moeten van veel markten
thuis zijn, omdat ze enige kennis
moeten hebben van die aanpalende
disciplines.
Allereerst zijn dat een aantal andere
specialisaties binnen de psychologie,
te weten Klinische Psychologie en psychotherapie,
kinder- en jeugdpsychologie,
gerontologie, en psychologische
functieleer of cognitieve psychologie.
Op het gebied van de geneeskunde
moeten ze het nodige weten over neurologie
en neuroanatomie, en over
psychopathologie en psychiatrie.
Ook moeten ze iets weten over lichamelijke
ziekten, omdat die ziekten
gevolgen kunnen hebben voor het functioneren
van de hersenen. Suikerziekte,
bijvoorbeeld, kan een effect hebben
op de hersenfunctie omdat suiker de
belangrijkste energiebron is voor de
hersenen. Bovendien kan een teveel

aan suiker schade aan de hersencellen
veroorzaken. Bij ouderdomsdiabetes
kunnen op den duur de bloedvaten
beschadigd raken, zodat de bloedtoevoer
aan de hersenen in het gedrang
kan komen. Neuropsychologen behandelen
ook patiënten, vooral in revalidatiecentra.
Dus ook op het gebied van
gedragstherapie en andere psychologische
interventiemethoden moeten ze
thuis zijn.
Klinisch neuropsychologen werken in
de somatische en geestelijke gezondheidszorg,
of in het patiëntgebonden
wetenschappelijk onderzoek, en sommigen
werken in
beide sectoren
tegelijk. Ze zijn
te vinden in algemeneziekenhuizen,psychiatrischeziekenhuizen,
revalidatiecentra, verpleeghuizen,
en gespecialiseerde klinieken zoals
epilepsiecentra. Wetenschappelijk
onderzoek op het gebied van klinische
neuropsychologie gebeurt voornamelijk
in academische ziekenhuizen.
Klinisch neuropsychologen houden
zich bezig met patiënten die ziekten en
beschadigingen van de hersenen hebben,
en met patiënten bij wie dat nog
niet duidelijk is maar die ervan ‘verdacht’
worden. Ze dragen een steentje
bij aan de medische diagnostiek door
met behulp van gesprekken en neuropsychologische
tests te onderzoeken
of er cognitieve of emotionele functiestoornissen
zijn, en zo ja, welke dat
zijn en wat de ernst ervan is. Dat heet
een ‘neuropsychologisch onderzoek’
(NPO). Bijvoorbeeld, bij een oudere
13
ALGEMEEN
patiënt die klaagt over vergeetachtigheid
en die bang is dat hij dement aan
het worden is, kan de neuropsycholoog
het geheugen onderzoeken om na te
gaan of er echt een geheugenstoornis
is.
Ook als al wel duidelijk is wat er
medisch gezien met een patiënt aan de
hand is, kan een NPO informatie opleveren
die belangrijk is voor de behandeling
van de patiënt. Bijvoorbeeld, bij
een kind bij wie ADHD is vastgesteld
kan een NPO duidelijkheid geven over
wat precies de zwakke kanten zijn in
het functioneren van het kind, en vooral
ook wat zijn
sterke kanten
zijn. Dat laatste
is belangrijk,
omdat van de
sterke kanten
gebruik kan
worden gemaakt bij de behandeling.
Dit is een algemeen principe in de
revalidatie van patiënten met hersenaandoeningen.
De neuropsychologische behandeling
gebeurt vooral in revalidatiecentra,
maar ook wel in psychiatrische ziekenhuizen
en verpleeghuizen. Ook daar
zijn weer veel andere disciplines bij
betrokken: artsen, fysiotherapeuten,
logopedisten en ergotherapeuten, om
er een paar te noemen. De neuropsycholoog
vervult vaak een spilfunctie in
het behandelteam.
Het wetenschappelijk onderzoek op
het gebied van de klinische neuropsychologie
is vrijwel altijd patiëntgebonden
onderzoek. Onderzoeken waarbij
medewerkers van de programmagroep
Psychonomie zijn betrokken, richten
- Klinisch Neuropsychologen moeten
van veel markten thuis zijn -

zich op ADHD, autisme, schizofrenie,
dwangneurose, hersenvliesontsteking,
de ziekte van Parkinson, en de ziekte
van Alzheimer. Verder zijn ze betrokken
bij onderzoek naar de schadelijke
werking op de hersenen van oplosmiddelen
(‘schildersziekte’) en van
ecstasy.
Neuropsychologen die in een klinische
setting werken hebben meestal
Klinische Neuropsychologie gestudeerd
aan een universiteit, en de opleiding
tot gezondheidszorg-psycholoog
gedaan. Daarna kunnen zij zich verder
specialiseren tot klinisch neuropsycholoog.
Neuropsychologen die een onderzoeksloopbaan
ambiëren, beginnen na
hun universitaire studie over het algemeen
als AIO in een onderzoeksproject.
Na hun promotie komen zij vaak
alsnog in een klinische baan terecht,
of in een gecombineerde klinische en
onderzoeksbaan.
In het laatste jaar van de bachelor
studie (3e studiejaar) volg je het basisprogramma
Brein en Cognitie van
Psychonomie. Dat is een intensieve
cursus van een half jaar (fulltime). Je
leert van alles over het normale functioneren
van de hersenen. Verweven
met het basisprogramma zijn de cursus
14
Klinische Neuropsychologie, waarin
de functiestoornissen en ziektebeelden
worden behandeld, en practica waarin
je kennis maakt met de (neuro)psychologische
tests die in de klinische
praktijk gebruikt worden.
In het tweede semester volg je cursussen
psychodiagnostiek, psychologische
behandeling, psychopathologie, en statistiek.
Ook schrijf je de bachelorthese.
In het master jaar volg je cursussen
neuropsychologische diagnostiek en
neuropsychologische revalidatie, en
je volgt enkele keuzevakken. Je gaat
praktijkstage lopen in een klinische
setting en je doet je afstudeeronderzoek.
Zie voor de details het studieprogramma
in de studiegids.
Voor meer informatie kun je terecht
bij Karin van Bronswijk.
Spreekuur: woensdag 14.00 - 15.00
uur
Tel: 020 - 525 6118
E-mail: j.c.vanbronswijk@uva.nl

Klinische Neuropsychologie
Op de middelbare school werd mij
gezegd dat ik geen Psychologie
moest gaan studeren “omdat ik geen
statistiek kon”. Toen heb ik eerst een
jaar rechten gestudeerd maar dat vond
ik verschrikkelijk. Ik besloot toch
Psychologie te gaan doen omdat het
de studie was die mij het meest trekt.
Statistiek heb ik vervolgens gewoon
in één keer gehaald. Ik had nog geen
idee welke richting ik op wilde. Over
mijn specialisatie heb ik dan ook heel
lang nagedacht, al wist ik wel dat ik de
klinische kant op wilde.
Het is voor mij heel erg afstrepen
geweest. Vakken uit het eerste jaar als
A&O en Sociale Psychologie vond ik
allemaal niet zo leuk. Ik wilde liever
niet iets met kinderen dus toen bleven
16
Arianne Mensink
24 jaar
‘Je leert wat er mis kan
gaan in de
hersenen en hoe je dit
kunt compenseren.’
eigenlijk alleen Klinische en Klinische
Neuropsychologie over. In het eerste
jaar had ik alleen niet meteen het idee dat
ik meer over de hersenen wilde weten.
Psychofysiologie vond ik erg interessant
maar ook enorm moeilijk waardoor
ik twijfelde of ik het wel zou kunnen.
Tijdens het Onderzoekspracticum heb
ik onderzoek gedaan bij Psychonomie
en dat heeft me denk ik onbewust die
richting opgestuurd.
Ik ben vervolgens wel vier keer bij de
studieadviseur geweest om advies te
krijgen over welke richting ik moest
kiezen. Mij is als tip gegeven dat ik
stageverslagen en onderzoeken van
de verschillende specialisaties kon
doorlezen om een beeld te krijgen van
wat de studierichtingen inhouden. Dat

heeft mij vooral geholpen om erachter
te komen wat ik niet wilde. Ook werd
aangegeven dat als ik het echt niet wist
ik altijd nog kon switchen. Zo heb ik
eigenlijk een dag van tevoren besloten
om Klinische Neuropsychologie
te gaan doen en vanaf moment één
wist ik meteen ‘ja dit is het’, terwijl
het eigenlijk een beetje een gok was.
Wat ik zo leuk vind aan Klinische
Neuropsychologie is dat je voordat je
begint nog heel weinig weet over de
dingen die in je brein gebeuren. Dat was
niet alleen best wel moeilijk, maar het
vroeg ook om een hele andere manier
van nadenken en met Psychologie bezig
zijn. Als er iets in je hersenen gebeurt,
kunnen er allerlei dingen in je cognitie
veranderen. Van de Klinische kant
kende ik vooral de depressieve mensen
en al die stoornissen waarin ik ook altijd
erg geïnteresseerd was. In Klinische
Neuropsychologie vind ik toch meer
uitdaging. Je leert hoe het in de hersenen
werkt en voornamelijk wat er gebeurt
als er iets mis is in je hersenen, hoe zich
dat uit en hoe je dit kunt compenseren.
Bijvoorbeeld na uitval bij een tumor
of bij hersenletsel na een botsing. Ook
leer je van alles over wat er gebeurt met
bepaalde neurotransmitters, als die niet
functioneren.
Je werkt vooral veel met profielen
en psychologische tests om te kijken
welke stoornis het beste bij de
cognitieve uitval aansluit. Het derde
jaar is erg theoretisch en het leuke
is dat je in je masterjaar écht ziet
waar je mee bezig bent. Je neemt in
groepen testjes af bij een ouder persoon,
interviewt een neuropsycholoog in een
revalidatiecentrum en je loopt stage. Het
wordt een stuk levendiger en tastbaar
17
STUDENT
en veel meer praktijkgericht. Wel vond
ik het derde jaar erg zwaar. De stof
vond ik heel moeilijk en je volgt heel
veel uren per week college. Daar moet
je echt heen omdat het anders moeilijk
is om bij te houden. Dan heb je ook nog
werkgroepen en practica en elke maand
zo’n beetje twee tentamens. Dat was
wel een behoorlijke omschakeling. Het
is allemaal heel erg intensief waarbij
het voordeel wel weer is dat je iedereen
van je specialisatie goed leert kennen.
Ook de vakgroep is erg leuk en
toegankelijk. Het is heel makkelijk om
bij docenten langs te gaan. Wel jammer
is trouwens dat je tegenwoordig geen
keuzeruimte meer hebt in je derde jaar
maar alleen in je master.
Klinisch Neuropsychologen komen in de
praktijk vaak in een revalidatiecentrum
of in een ziekenhuis terecht. Ik zit nu
aan het begin van m’n onderzoek en ik
moet ook nog stage gaan lopen. Als ik
ergens een GZ-opleiding zou kunnen
doen zou ik het wel enorm leuk vinden,
maar het is zo moeilijk om een plek te
krijgen. Ik wil wel graag de richting
op van Klinische Neuropsychologie,
maar hoe en wat weet ik nog niet
precies, misschien dat m’n stage de
doorslag zal geven. Om een keuze te
maken zou ik vooral aanraden om met
studenten te praten, stageverslagen te
gaan lezen, naar voorlichtingsdagen
gaan, kijken welke vakken je uit het
eerste jaar leuk vindt en kijken of het
vakgebied van je Onderzoekspracticum
je aanspreekt. Ikzelf heb absoluut geen
spijt van m’n keuze en ik vind Klinische
Neuropsychologie ontzettend leuk,
maar je moet je er wel op voorbereiden
dat je ook heel hard moet bikkelen.

Klinische Ontwikkelingspsychologie
‘In de Klinische Ontwikkelingspsychologie probeert men
te begrijpen op welke wijze afwijkend gedrag ontstaat en
hoe dit gedrag in stand wordt gehouden.’
De Klinische
Ontwikkelings-
p s y c h o l o g i e
betreft het onderwijs
en onderzoek
dat is gericht op
afwijkende ontwikkelingsverlopen.
Hiertoe
behoren in de eerste
plaats stoornissen die worden aangeduid
als ‘ontwikkelingspsychopathologie’.
Dit betreft externaliserende ontwikkelingsstoornissen
(e.g., ADHD,
gedragstoornissen, verslavingen),
internaliserende ontwikkelingsstoornissen
(e.g., angsten en depressie) en
pervasieve ontwikkelingsstoornissen
(e.g., autisme, PDD-NOS). Daarnaast
is er aandacht voor stoornissen in meer
algemene zin zoals deze zich kunnen
voordoen op het gebied van cognitief
functioneren (e.g., mentale retardatie),
sociaal functioneren (e.g., hechtingsstoornissen)
en emotioneel functioneren
(e.g., regulatiestoornissen). In de
Klinische Ontwikkelingspsychologie
probeert men te begrijpen op welke
wijze afwijkend gedrag ontstaat en hoe
dit gedrag in stand wordt gehouden.
Daarnaast zijn diagnostiek en inter-
Mariëtte Huizinga, onderwijscoördinator
18
ventie van belang. In het onderwijs op
dit gebied krijgen studenten een ‘stateof-the-art’
overzicht van de Klinische
Ontwikkelingspsychologie en wordt er
ruim aandacht besteed aan het verwerven
van vaardigheden op het gebied
van diagnostiek en interventie. Dit
laatste geschiedt met name in het kader
van de klinische praktijkstage. Ten
slotte kunnen studenten zich verdiepen
in het onderzoek op het gebied van de
Klinische Ontwikkelingspsychologie,
in het kader van zowel de eenjarige
aansluitmaster als de tweejarige
Research Master.
Studenten die kiezen voor de Klinische
Ontwikkelingspsychologie hebben
meestal de wens om na hun studie
werkzaam te zijn op het brede gebied
van de geestelijke volksgezondheid. In
de opleiding ligt er daarom een sterk
accent op diagnostische scholing en
kennismaking met interventiemethoden.
De programmagroep Klinische
Psychologie beschikt over een gevarieerd
aanbod van stageplaatsen waar
studenten zich kunnen voorbereiden
op de latere beroepsuitoefening in het
praktijkveld.

Onderzoek op het gebied van de
Klinische Ontwikkelingspsychologie
Het onderzoek op het gebied van de
Klinische Ontwikkelingspsychologie
vindt plaats binnen de onderzoeksprogramma’s
van de programmagroepen
Ontwikkelingspsychologie
en Klinische Psychologie.
Binnen de programmagroep
Ontwikkelingspsychologie ligt het
accent op de neurocognitieve aspecten
van ont-
wikkelingspsychopathologie(contactpersoon
prof. dr.
Reinout Wiers).
De vraag die in
dit onderzoek centraal staat betreft de
relatie tussen ontwikkelingspsychopathologie
en de ontwikkeling van de
hersenen. Zo kunnen aandachtstekorten
en impulsief gedrag van kinderen
met ADHD begrepen worden in termen
een a-typische gedragsregulatie
vanuit de prefrontale hersengebieden
en het suboptimaal functioneren van
neurotransmittersystemen in het brein.
Een ander voorbeeld betreft verslavingsstoornissen
(e.g., alcohol, gokken)
waarvan uit het onderzoek gebleken
is dat deze vooral het gevolg zijn
van automatische, impliciete processen
die zich in onze hersenen afspelen
en niet van rationale, expliciete afwegingen.
Binnen de programmagroep
Klinische Psychologie ligt het accent
met name op de ontwikkeling van, op
ouders en kind gerichte, interventies
(contactpersoon prof. dr Pier Prins).
Aangezien steeds meer kinderen worden
aangemeld voor behandeling van
ADHD groeit de noodzaak om risicofactoren
te identificeren die van belang
zijn voor het ontstaan en het in stand
houden van, met name, het impulsieve
gedrag van deze kinderen. Naast op
het kind en gezin gerichte interventies
wordt ruime aandacht besteed aan de
ontwikkeling van preventieve methoden
en technieken. Ten slotte is het
van belang op
te merken dat
in het onderzoeksprogramma
naar ontwikkelingspsychopathologie
niet alleen externaliserende stoornissen
in de belangstelling staan. Ook
internaliserende stoornissen komen
aan bod evenals cognitieve stoornissen
(e.g, (lichte) mentale retardatie) en
sociaal-emotionele stoornissen.
- In ons onderwijs krijgen studenten
een ‘state-of-the-art’ overzicht van de
Klinische Ontwikkelingspsychologie -
19
ALGEMEEN
Het specialisatieprogramma begint in
het eerste semester van het Bachelor
jaar met een grote “basiscursus”
die naast het onderdeel Klinische
Ontwikkelingspsychologie uit onderdelen
bestaat op het gebied van de
cognitieve, sociale en emotionele ontwikkelingspsychologie
en de schoolpsychologie.
Het cursorisch onderwijs
wordt gevolgd door onderwijs
op het gebied van de (klinische) ontwikkelingspsychologischediagnostiek
en methoden en technieken van
(klinisch) ontwikkelingspsycholo-

gisch onderzoek. Daarnaast wordt er
onderwijs aangeboden op het gebied
van interventies. Studenten Klinische
Ontwikkelingspsychologie hebben een
zeer beperkte keuzeruimte wanneer het
gaat om cursorisch onderwijs of vaardigheidsonderwijs.
In vrijwel alle gevallen
kwalificeren studenten Klinische
Ontwikkelingspsychologie zich voor
de NIP diagnostiekaantekening en de
GZ-aantekening
(d.i., de ingangs-
eis voor de
post-doctorale
GZ-opeiding).
In uitzonderlijke
gevallen kiest de
student Klinische
Ontwikkelingsp
s y c h o l o g i e
voor een combinatie
tussen de opleiding Klinische
Ontwikkelingspsychologie en de
Research Master Psychology. Dit betekent
dat de student zowel onderwijs
volgt dat binnen de eenjarige aansluitmaster
wordt aangeboden als onderwijs
dat wordt verzorgd binnen de
tweejarige Research Master. Studenten
moeten wel bedenken dat men voor de
tweejarige Research Master op studieprestaties
en motivatie wordt geselecteerd.
Het verdient derhalve aanbeveling
om hier in een vroeg stadium van
de studie rekening mee te houden.
Veel Klinisch Ontwikkelingspsy chologen
zijn werkzaam in de zorgverlening
aan kinderen en jeugdigen in het
kader van het onderwijs, de gezond-
- Veel Klinisch Ontwikkelingspsychologen
zijn werkzaam in de
zorgverlening aan kinderen in het
kader van onderwijs, de gezondheidszorg
en justitie -
20
heidszorg en justitie. De toegang tot
de praktijkvelden wordt verschaft door
een uitgebreid netwerk van stageplaatsen
waarin de nadruk vooral ligt op
voortgezette training in diagnostische
vaardigheden, interventie, en beleid.
Gedurende de externe stage kan, in
voorkomende gevallen, ook het werkstukonderzoek
plaatsvinden. Het uitvoeren
van onderzoek op het gebied
van de Klinische
Ontwikkelings-
p s y c h o l o g i e
vergt meestal
een ruime voorbereiding
(e.g.,
beschikbaarheid
van de klinische
populatie, selectie
van deelnemers
aan het
onderzoek, medisch-ethische kwesties).
Het is daarom verstandig om
zich in een zo vroeg mogelijk stadium
te oriënteren en contact op te nemen
met de betreffende coördinatoren (zie
hierboven).
De onderzoeksopleiding stelt de student
in staat om op vruchtbare wijze
vervolgopleidingen te genieten in
de onderzoeksscholen waarin de aan
Ontwikkelingspsychologie en Klinische
Psychologie verbonden onderzoekers
participeren. Dit zijn de Experimentele
Psychologie Onderzoeksschool
(EPOS), het Instituut voor Opleiding
in de Psychometrie en Sociometrie
(IOPS), en de onderzoeksschool
Experimentele Psychopathologie

(EPP). Tevens zijn er goede contacten
met het Institute for the Study of
Education and Development (ISED).
Daarnaast bestaat de mogelijkheid om
onderwijs te volgen in het kader van
het Cognitive
Science Center
Amsterdam. Tot
slot vinden studenten
die de
onderzoekersopleidinghebben
gevolgd hun
weg bij vervolgopleidingen
aan
andere universiteiten en niet-academische
onderzoeksinstellingen. In sommige
gevallen bestaat de mogelijkheid
om een deel van de onderzoeksopleiding
in het buitenland te volgen.
Klinisch Ontwikkelingspsychologen
zijn vooral werkzaam bij instellingen
op het gebied van de geestelijke
gezondheid, van onderwijsbegeleiding,
bij specifieke instanties inzake
leermoeilijkheden, ontwikkelingsproblematiek,
ontwikkelingsachterstand,
kinderbescherming, adoptie en criminaliteit
en bij meer algemene instanties
voor diverse vormen van jeugdbeleid.
Voorbeelden betreffen instellingen op
het gebied van de kinder- en jeugdpsychiatrie,
instellingen voor (semi)
- Het is verstandig om zich in
een zo vroeg mogelijk stadium
te oriënteren -
21
residentiële zorg, ziekenhuizen, forensische/justitiële
jeugdinstellingen, zorg
voor mensen met een verstandelijke
beperking, speciaal onderwijs, beleid
en overheid, wetenschap en onderzoek.
Overigens
zijn veel func-
ties in de ‘officiële’hulpverleningsinstellingen
slechts
toegankelijk
voor afgestudeerden
die na
hun masteropleiding
de beroepsopleiding tot
Gezondheidszorgpsycholoog hebben
gevolgd.
Voor meer informatie kun je
terecht bij Mariëtte Huizinga.
Spreekuur:
dinsdag 14.00-15.00 uur.
Tel: 020 - 525 6776
E-mail: m.huizinga@uva.nl.

Klinische Ontwikkelingspsychologie
Ik heb bij mijn specialisatiekeuze
best wel getwijfeld tussen Klinische
Ontwikkelingspsychologie (KLOP)
en Klinische Neuropsychologie
(KNP). Eigenlijk wilde ik toch wel
iets met kinderen doen, maar het vak
Ontwikkelingspsychologie in het eerste
jaar vond ik niet heel leuk. De
meer neuropsychologische vakken
juist weer wel. Zoals voor wel meer
studenten geldt was de vraag of ik
moest kiezen voor de vakken die ik op
dat moment leuk vond, of dat ik vooral
rekening moest houden met wat ik er
uiteindelijk mee zou willen bereiken.
Voor een beroep met kinderen ligt de
keuze voor Ontwikkelingspsychologie
22
Adinda Post Uiterweer
22 jaar
‘Ik wil graag met kinderen
werken; in het
speciaal onderwijs of
als therapeut.’
natuurlijk voor de hand. Toen ik echt
moest kiezen kon ik op twee na alle
specialisaties snel wegstrepen. Alleen
KLOP en KNP bleven over. Die twijfel
bleef eigenlijk tot het laatste moment.
Voor het maken van de specialisatiekeuze
zijn er eigenlijk meerdere
manieren. Niet één weg is de goede. Je
moet natuurlijk op tijd beginnen met
nadenken. Je kunt bijvoorbeeld alvast
goede keuzevakken kiezen. Daarnaast
kun je bedenken wat voor stage je
wilt gaan volgen, en daarna wat voor
beroep je zou willen hebben. Maar
minder aan de toekomst denken en
kiezen voor wat je nu leuk lijkt om te
doen kan ook goed zijn. Ik zit zelf in

de Opleidingscommissie, dus ik kon
praten met hogerejaars studenten. Dat
kan ook helpen.
Zoals bij alle specialisaties zitten ook
aan KLOP leuke en minder leuke kanten.
De specialisatie is meer werk dan
ik had verwacht. Maar eigenlijk is het
wel fijn dat het iets zwaarder is dan de
voorgaande jaren. Verder wordt er aan
het begin veel herhaald. Dat is heel
nuttig, maar soms moeilijk om je aandacht
bij te houden. Ook doe je veel
opdrachten, meestal in groepjes. En
natuurlijk is er
veel leeswerk.
Bovendien heb
je eigenlijk geen
keuzeruimte.
De opdrachten
kunnen echter
wel heel leuk zijn. Laatst hebben
we op een school de leesvaardigheid
van kinderen getest en hun begeleider
geïnterviewd.
Ik vind het prettig dat KLOP niet zo’n
grote richting is. Het is een sociale
groep, je kent de mensen om je heen.
Verder vind ik het goed dat de richting
specifiek over kinderen met stoornissen
gaat. Daardoor kun je meer de
diepte in. Dat is ook wat ik in het eerste
jaar miste bij Ontwikkelingspsychologie:
het was nog redelijk oppervlakkig,
23
STUDENT
waardoor alles simpel en logisch leek.
Nu in het derde jaar blijkt pas hoe leuk
en ingewikkeld het allemaal kan zijn.
Toch is het niet heel zwaar. Ik werk
er nog naast als overblijfjuf en verder
ben ik lid van de studentenfractie
Klinische Ontwikkelingspsychologie
en zoals gezegd in de Opleidings-
commissie.
Aan het eind van het jaar heb ik m’n
bachelor, daarna wil ik er een jaar tussenuit.
Reizen en werken met kinderen
in het buitenland. Ik ben studeren wel
een beetje zat
nu en ik weet
nog niet zeker
wat ik hierna
wil. Een
Master aan de
UvA zou kunnen,
of misschien in het buitenland.
Ook bij Development Studies hebben
ze interessante Masters. Ik zou best
via Development Studies een paar jaar
met kinderen in een ontwikkelingsland
willen werken, maar misschien is dat
geestelijk wel heel zwaar. Ik hoop dat
ik dat aan kan.
In elk geval weet ik zeker dat ik met
kinderen wil werken. Wie weet in het
speciaal onderwijs. Of als therapeut in
een kleine kliniek, waar ik veel vrijheid
heb.
- In het derde jaar blijkt pas hoe
leuk en ingewikkeld het allemaal
is. Toch is het niet heel zwaar -

Klinische Ontwikkelingspsychologie
Ik begon in 2003 met de opleiding
Psychologie aan de UVA. Na mijn
tweede jaar koos ik de specialisatie
Klinische Ontwikkelingspsychologie
(KLOP). Inmiddels ben ik bezig met
mijn stage, het laatste onderdeel van
mijn masterjaar.
De reden dat ik voor de specialisatie
KLOP heb gekozen is dat ik graag
hulpverlener wilde worden. Ik ben
toen eigenlijk een beetje gaan afstrepen.
Klinische Psychologie en KLOP
bleven toen over als mogelijkheden.
Het werd KLOP omdat ik mezelf later
niet in een praktijk zag zitten met een
oude psychotische man waar ik weinig
mee zou kunnen bereiken. Ik wilde
24
Julia Tiemersma
24 jaar
‘Het is een pittige en
mooie opleiding voor
zowel mannen als
vrouwen.’
met kinderen werken omdat ik geloof
dat ik bij hen meer kan veranderen en
verbeteren.
Toen ik een keuze ging maken voor
mijn specialisatie probeerde ik mij een
voorstelling te maken van de studierichting
en mijn uiteindelijke baan als
ik klaar zou zijn. Ik ben vooral gaan
informeren bij Klinische Psychologie
en KLOP. Bij Klinische Psychologie
zou je voornamelijk vanuit de DSM-IV
gaan werken, je kijkt daar heel stoornisgericht.
Bij KLOP kijk je voornamelijk
vanuit het kind, je zou kunnen
zeggen dat KLOP een convergente
werkwijze hanteert en dat de Klinische
Psychologie divergent werkt. Dat ‘in

hokjes plaatsen’ stond mij tegen. Dit
gaf voor mij dan ook de doorslag om
voor KLOP te gaan. Binnen KLOP
werd een mooi, strak programma aangeboden.
Dit betekende wel dat ik
weinig zelf kon kiezen, maar dat vond
ik geen probleem.
Momenteel is er een nieuwe
route bijgekomen binnen
Ontwikkelingspsychologie;
‘Schoolpsychologie’. Deze route lijkt
mij heel erg leuk, maar het is te veel
om naast KLOP ook de andere richtingen
te volgen. Dus als iemand nu
voor die keuze
staat zou ik
zeggen dat het
belangrijk is
te bedenken
hoe je jezelf
als hulpverlener
met kinderen
ziet: ‘Wil
je meer psychiatrisch
bezig zijn, in ziekenhuizen
werken, op scholen werken, of kinderen
met leerproblemen begeleiden?’.
Aan de hand van dat beeld kun je dan
een richting binnen KLOP kiezen, het
is in ieder geval niet meer mogelijk
alles te doen, de opleiding is breder
geworden.
Ik ben zelf nog steeds heel blij met
mijn keuze. Het is een heel mooie
specialisatie. Ik had wel graag wat
25
STUDENT
meer van de praktijk gezien. Nu ik
stage loop ontdek ik dat het heel
nuttig en leuk is om met kinderen
in aanraking te komen. Een blik op
de praktijk is er overigens wel. Bij
Diagnostiekpracticum 2 komen er twee
kinderen van een school die je gaat
testen, heel interessant was dat. Bij
Cognitieve Ontwikkelingspsychologie
doe je een onderzoekje bij kinderen
naar het moment waarop zij een ‘theory
of mind’ ontwikkelen, dus wanneer zij
kunnen bedenken wat een ander denkt.
Dat was ook heel erg leuk. Verder
is het contact
binnen KLOP
tussen studen-
ten ook goed.
Je werkt in
het derde jaar
veel samen
en dat is mij
goed bevallen.
Ook sluit
de master goed aan op de bachelor
KLOP. Soms is er zelfs sprake van te
veel overlap wat mij betreft.
Ik vind dat mensen die nu voor hun
specialisatiekeuze staan, moeten weten
dat de specialisatie KLOP zeker niet
alleen voor studenten is die kinderen
schattig vinden. Dat is een misverstand.
Het is een pittige en mooie
opleiding voor zowel mannen als vrouwen.
Ik zou zeggen doen!
- Ik wilde met kinderen werken,
omdat ik geloof dat ik bij hen meer
kan veranderen en verbeteren -

Klinische Psychologie
‘Klinisch Psychologen kunnen werkzaam zijn als onderzoeker,
diagnosticus, hulpverlener, docent, preventie- of
beleidsmedewerker, of een combinatie daarvan.’
Het vakgebied
Klinische
P s y c h o l o g i e
bestrijkt afwijkend
of als
problematisch
ervaren gedrag
bij patiënten in alle leeftijdfasen.
Afwijkend gedrag wordt breed opgevat:
hieronder vallen gedragsstoornissen
(bijvoorbeeld verslaving),
cognitieve en emotionele stoornissen
(bijvoorbeeld psychosen, angsten en
fobieën), maar ook problemen in de
ouder-kind- of partner-relatie.
Het onderzoek van de programmagroep
is divers. De doelstellingen van
het onderzoek sluiten aan bij het vakgebied
klinische psychologie en daarbinnen
in het bijzonder bij de geestelijke
en somatische gezondheidszorg
en de gezondheidspsychologie. De
onderzoeksvragen hangen samen met
problemen op het gebied van psychisch
disfunctioneren. Daarmee is
de psychopathologie een kerngebied.
Het onderzoek over psychopathologie
kan ingedeeld worden naar de drieslag
Kitty Rolf, mentor/studiecoördinator
26
diagnostiek, etiologie en behandeling.
Diagnostiek, ooit notoir onbetrouwbaar,
is in hoge mate betrouwbaar
geworden. Psychometrisch onderzoek
heeft gevalideerde tests opgeleverd
die aanwezigheid en ernst van specifieke
disfuncties en klachten meten.
Onderzoek naar etiologische mechanismen
verschaft inzicht in onder
meer cognitieve en neurobiologische
processen die specifieke vormen
van psychopathologie bevorderen en
instandhouden. Belangrijke vooruitgang
werd geboekt in de behandeling
van emotionele stoornissen en recent
ook van persoonlijkheidsstoornissen.
Ernstige beelden zoals dwangstoornissen,
paniekstoornissen, posttraumatische
stress-stoornis en depressies, die
tot voor enkele decennia niet of nauwelijks
waren te behandelen, blijken
goed te reageren op recent ontwikkelde
gedragstherapeutische en farmacotherapeutische
interventies.
Onderzoek binnen de programmagroep
Klinische Psychologie kan worden
onderverdeeld in grofweg drie onderzoekslijnen:

1. Experimentele klinische psychologie
2. Klinische kinder- en jeugdpsychologie/ontwikkelingspsychopathologie
3. Toegepaste klinische psychologie
De onderwijsdoelstellingen van de
programmagroep behelzen: inzicht
verschaffen in de individuele repertoires
van gedragsmogelijkheden en
methoden om deze te onderkennen;
inzicht verschaffen in fenomenologie
en etiologie van psychopathologie en
methoden om deze te onderkennen;
kennis en vaardigheden
leren
met betrekking
tot de methoden
om veranderingen
aan te brengen
in de diverse
vormen van psychopathologie;
inzicht verschaffen in de vigerende
theorieën over het ontstaan, instandhouden
en afleren van psychiatrische
stoornissen en inzicht verschaffen in
de experimentele designs, waarmee
klinische fenomenen onderzocht kunnen
worden.
Om de specialisatie Klinische
Psychologie af te ronden (bachelor en
master) is een aantal vakken verplicht.
- Door middel van keuzevakken
kan men de studie
een eigen accent geven -
27
ALGEMEEN
Daarnaast kan men binnen de specialisatie
Klinische Psychologie een zeker
accent leggen, bijvoorbeeld omdat men
zich al vroeg wil voorbereiden op een
specifiek werkterrein. Door middel van
de keuzevakken kan men de studie een
eigen accent geven. Bovendien is het
mogelijk om de Verklaring Vereisten
Postmaster Opleiding Gezondheids-
zorgpsycholoog (VVPOG) en de Basis
Aantekening Psycho Diagnostiek
(BAPD) te behalen.
Tijdens de specialisatie Klinische
Psychologie volg
je een basispro-
gramma met
daar de vakken
Psychiatrische
classificatie en
Psychopathologie,
Angst-,
S t e m m i n g s - ,
Somatoforme- en Cognitieve functiestoornissen
en psychosen. Verder
krijg je onder andere onderwijs in
Diagnostiek en Interventies.
Afgestudeerden met Klinische
Psychologie als specialisatie (bachelor
Klinische Psychologie én voltooide
master) hebben een breed scala van
beroepsmogelijkheden. Zij kunnen
werkzaam zijn als onderzoeker, diag-

nosticus, hulpverlener, docent, preventie-
of beleidsmedewerker, of een combinatie
daarvan, in tal van instellingen.
Voorbeelden zijn:
- Universiteiten, onderzoeksinstituten
en opleidingsinstituten
- Afdelingen en poliklinieken van algemene
ziekenhuizen, verpleeghuizen en
revalidatiecentra
- Psychiatrische ziekenhuizen, PAAZafdelingen
van algemen ziekenhuizen,
crisiscentra en afkickcentra
- RIAGG’s,
zelfstandige
psychologenp
r a k t i j k e n ,
d a g c e n t r a ,
Rutgershuizen,
CAD’s, paedologischeinstituten
en bureaus
voor studentenpsychologen
- Scholen, schoolbegeleidingsdiensten
en onderwijsbegeleidingscentra
- Personeelsdiensten van bedrijven en
organisatie- en adviesbureaus
- Instellingen van Ministeries van
Justitie of Defensie
Voor de functies in de hulpverlening
(diagnostiek en behandeling van
patiënten) zijn postdoctoraal behaalde
registraties steeds vaker vereist. Dit
is het gevolg van de de invoering van
de wet Beroepen in de Individuele
Gezondheidszorg (BIG). De belangrijkste
consequentie is dat veel functies
in de ‘officiële’ hulpverleningsinstellingen
(RIAGG’s, algemene en
psychiatrische ziekenhuizen) slechts
toegankelijk zijn voor afgestudeerden
- Voor functies in de hulpverlening
zijn postdoctoraal behaalde
registraties steeds vaker vereist -
28
die na hun master de beroepsopleiding
tot Gezondheidszorgpsycholoog (verder
aangeduid met ‘GZ-psycholoog’)
hebben gevolgd. Dit is een tweejarige
voltijdopleiding (of vierjarige deeltijd),
waarin men vier dagen per week
(of twee dagen in deeltijd) in een praktijkinstelling
relevante werkervaring
opdoet (aangesteld en betaald als ‘juniorpsycholoog’)
en één dag per week
binnen een opleidingsinstituut cursorisch
onderwijs volgt. In Nederland
zijn zes van
deze oplei-
dingsinstituten,
verdeeld over
het hele land en
alle gekoppeld
aan een universiteit.
Voor
meer informa-
tie zie: www.rino.nl)
Een klein deel van de afgestudeerden
ambieert een baan als onderzoeker binnen
de universiteit of onderzoeksinstituut.
De AIO/OIO-opleiding voor het
wetenschappelijk onderzoek bedraagt
4 jaar fulltime.
Voor meer informatie kun je terecht
bij dr. K. Rolf.
Spreekuur: dinsdag, woensdag en
donderdag van 10.30-12.00 uur en
13.30-14.30 uur.
Afspraken via secretariaat KP:
Tel: 020 - 525 6810
E-mail: kpsecretariaat@fmg.uva.nl

Klinische Psychologie
Na een half jaar Psychologie in
Maastricht te hebben gestudeerd, ben
ik Psychologie in Amsterdam gaan
studeren. In Maastricht zat ik niet
helemaal op mijn plek. Mijn eerste jaar
in Amsterdam, waar ik twee jaar over
heb gedaan, liep niet helemaal lekker.
Toen ik met het tweede jaar begon had
ik pas echt de motivatie om het goed
te doen en ik heb ook het idee dat ik in
mijn tweede jaar heel veel heb geleerd.
Het voelde echt als studeren. Toen
ik op het punt stond een specialisatie
te kiezen was dit niet heel moeilijk.
Ik wist altijd wel dat ik de klinische
kant op wilde, maar ik wist eigenlijk
nog heel weinig van de andere richtingen.
Ik ben naar de voorlichtingsda-
30
Baer Jonkers
23 jaar
‘Ik vind het bestuderen
van extremen in
de psychologie interessant.’
gen geweest en ben toen gaan afstrepen
wat ik niet leuk vond. Er bleven
drie richtingen over: Klinische (KP),
Klinische Ontwikkelings- (KLOP) en
Sociale Psychologie (SP). SP vond ik
interessant, omdat het sociale aspect in
de Psychologie zo belangrijk is. Ik ben
er van overtuigd dat de (sociale) omgeving
van grote invloed is op de mens,
en voornamelijk de eerste 15 jaar van
iemands leven. Bij SP komt de klinische
kant daarvan minder naar voren,
en bij KLOP wel. Alleen vond ik KLOP
al te specifiek en wilde ik liever breed
beginnen. Ik vind het bestuderen van
extremen in de psychologie interessant;
iemand die heel erg depressief is,
iemand die heel veel talenten heeft. Ik

vind het mooi om te zien hoe sommige
natuurlijke eigenschappen bij mensen
zijn uitvergroot. Ik vind niet alleen het
‘helpen’ van deze mensen interessant,
maar nog meer het observeren. KP of
eigenlijk Psychologie in het algemeen,
is een studie die nooit ophoudt, die
altijd verder gaat, want mensen zijn
constant in ontwikkeling en hieraan is
verandering onderhevig. Het is belangrijk
dat bestaande behandelmethodes
daarom steeds worden aangepast en
dat nieuwe methodes worden ontwikkeld
en daar
wil ik wel
een steentje
aan bijdragen.
De vakken
bij KP spreken
me heel
erg aan. Een
onderwerp
als angststoornissen wordt volgens mij
steeds belangrijker en actueler. De
colleges van Klinische Psychologie
zijn interessant; er wordt vaak gebruik
gemaakt van videofragmenten.
Hierdoor worden de colleges levendiger.
Omdat de specialisatievakken mij
echt interesseren, besteed ik er ook
veel tijd aan en dat is ook echt wel
nodig. Het is een verschil met het 1e
jaar, waar ik twee dagen van tevoren
begon met het leren voor een tentamen.
Ik heb ook gemerkt dat naarmate
de studie vordert, de boeken steeds
minder essentieel zijn en dat de nadruk
ook meer ligt op de onderzoeken die
31
STUDENT
gedaan zijn. Soms is het wel jammer
dat er geen optie is voor werkgroepen
bij KP. Het lijkt me heel nuttig om
werkgroepen te hebben, alleen is het
moeilijk te organiseren door het grote
aantal KP-studenten.
Omdat er best veel KP-studenten zijn is
het volgens mij wel belangrijk, afhankelijk
van je doel, om te zorgen dat je
opvalt. Ik denk dat het belangrijk is
goede cijfers te hebben en te laten zien
dat je gemotiveerd bent. Netwerken
is daarbij ook van belang. Ik zit in de
studentenfractie
van
KP en vind
het belangrijk
goed
c o n t a c t
te hebben
met de programmagroep.
Het
is belangrijk te weten met welke vraag
je waar terecht kan. Ik vind het leuk
om met studenten en docenten te praten
over interessante onderwerpen in
de Psychologie en dat kan heel goed
op de borrels van de fractie. Als je niet
weet welke specialisatie je wilt gaan
doen, zou ik studenten aan raden om
bij elke programmagroep even langs
te gaan en een praatje te maken met
de studieadviseur van de specialisatie
waar je interesse in hebt, om een goed
beeld te krijgen van de richting.
- Maak een praatje met de studieadviseur
van de vakgroep om een goed beeld te
krijgen van een specialisatie -

Klinische Psychologie
Omdat ik mij afvroeg waarom mensen
denken wat ze denken en waarom
ze zich gedragen zoals ze doen ben
ik in 2003 begonnen aan de studie
Psychologie. Psychologie leek mij de
juiste studie om daarop antwoorden
te vinden. Inmiddels zit ik in mijn 5e
studiejaar.
Aan het begin van mijn 3e jaar heb ik
twee keuzes gemaakt. Allereerst wilde
ik mij specialiseren in de Klinische
Psychologie omdat ik meer wilde
weten over psychische stoornissen. In
de specialisatie Klinische Psychologie
komen alle psychische stoornissen
ruim aanbod: Depressie, angst, somatisatie,
eetproblemen, persoonlijkheidsstoornissen
enzovoort. Het feit dat ik
32
Marys Bakker
24 jaar
‘Ga leren wat je het
meest interesseert en
waar je goed in bent!’
niet zeker wist of ik therapeut wilde
worden speelde geen rol. Ik heb mijn
keuze gebaseerd op wat ik het meest
interessant vond binnen de psychologie.
Vooral het derde jaar, bachelor
Klinische Psychologie, is gericht op de
basiskennis van psychische stoornissen.
Het vierde jaar, Master Klinische
Psychologie, is meer gericht op diagnostiek
en interventie. Je wordt voorbereid
op de verplichte praktijkstage
en het mogelijke vervolg te gaan werken
als therapeut. Het is ongebruikelijk
je klinische praktijkstage in het
buitenland te doen, maar ik heb mijn
stage in Parijs gelopen. De reden is
dat ik overwoog in Frankrijk te gaan

wonen en het was voor mij belangrijk
te weten hoe de praktijk en de arbeidsmogelijkheden
daar waren. Tijdens
mijn stage heb ik besloten dat ik na
mijn studie niet direct wilde investeren
in doorstuderen voor GZ-therapeut
(daar gaan meestal werkervaringsplekken
aan vooraf), en te meer omdat ik er
niet direct warm of koud van werd als
psycholoog te werken.
Dat kwam goed uit omdat ik in mijn
derde jaar eveneens had besloten de
Research Master te gaan doen, omdat
een docent mij persoonlijk hierover
had aangesproken en mij op indringende
wijze erop had gewezen dat ik
‘geen clinicus was en meer aan methodologie
moest denken.’ Dat heeft mij
toen een week
of twee van mijn
stuk gebracht
en ik heb lopen
tobben over wat
ik nu moest kiezen.
Uiteindelijk
heb ik besloten
me niet alleen te
specialiseren in Klinische Psychologie
maar ook in onderzoek. Zo ben ik na
Klinische Psychologie bij de Research
Master terecht gekomen. Hier word ik
opgeleid tot onderzoeker, waarbij ik
me verdiep in onderzoeksmethoden en
technieken. Het is de beste keuze ooit
geweest, maar de Master Klinische
Psychologie had ik nooit willen missen
- mijn kennis van de Klinische
Psychologie is waardevol en voor psychologisch
onderzoek onmisbaar.
Voor sommigen is de studie en/of
specialisatie keuze gebaseerd op wat
- Als je kiest wat je boeit kom je
altijd daar waar je moet zijn. -
33
STUDENT
ze later willen worden. Ik heb dat niet
gedaan. Ik heb gekeken naar wat ik het
leukst vond (Klinische Psychologie)
en waar ik goed in bleek te zijn (onderzoek
gerelateerde vakken). Ik merk
met de tijd dat hoe meer ik doe wat
me het meest interesseert en waar ik
goed in ben mij brengt waar ik heen
wil. Nu doe ik een onderzoeksstage in
het UMC Utrecht waar ik hersenonderzoek
doe met epilepsiepatiënten. Wie
had dat ooit gedacht?
Enkele vragen waar ik mee rondloop
zijn nog niet beantwoord en zullen
onbeantwoord blijven. Dat is misschien
een troosteloze gedachte maar
onderzoek geeft me de mogelijkheid
hier een positieve bijdrage aan te leveren.
Mijn kennis
van de
normale en
de abnormale
mens helpt mij
daarbij enorm.
Wanneer mensen
voor een
keuze staan
lijkt het belangrijk rationeel af te
wegen wat de voor- en nadelen zijn.
Ik ben daar geen voorstander van. Het
bewuste weet slechts een glimp van
wat het onbewuste weet. Ga leren wat
je het meest interesseert en waar je
goed in bent! Soms is het niet direct
duidelijk wat je in de praktijk kunt met
bepaalde kennis. Dat geeft niets. Als
je kiest wat je boeit kom je altijd daar
waar je moet zijn - daar waar je energie
in wil steken en elke dag met goede
moed graag het bed voor uitstapt!

Ontwikkelingspsychologie
‘Het onderwijsprogramma biedt steeds prominenter modulen
aan die zich richten op de zeer vroege kinderjaren,
maar ook op de latere levensfasen van de hele levensloop.’
De naamgeving
van de programmagroep
maakt
duidelijk dat
het onderwijs
zich richt op het
gedrag van de
mens als functie
van leeftijd.
Omdat de jeugdjaren
bij uitstek gekenmerkt worden
door ontwikkelingsprocessen neemt
deze periode in het onderwijs van de
programmagroep een centrale plaats
in. De meeste vakken zijn dan ook
afgestemd op kinderen en adolescenten.
In toenemende mate echter richt
de programmagroep zich daarnaast
ook op veranderingsprocessen gedurende
de gehele levensloop. Vanuit
dit perspectief biedt het onderwijsprogramma
steeds prominenter modulen
aan die zich richten op de zeer vroege
baby- en kinderjaren, maar ook op
de latere levensfasen. Zo behoort een
verdieping in de verouderingsprocessen
dan ook tot de mogelijkheden
van het studieprogramma. Ook kan
binnen het onderwijsprogramma een
accent gelegd worden op de ontwikkeling
van kinderen en jeugdigen in een
Mariëtte Huizinga, onderwijscoördinator
34
schoolse context. Dit kan via de route
Schoolpsychologie.
Naast de praktijkopleiding in de route
Schoolpsychologie is er voor studenten
de mogelijkheid om zich te kwalificeren
tot onderzoeker binnen de specialisatie
Algemene Ontwikkelingspsychologie.
De programmagroep biedt een rijk
geschakeerd aanbod van onderzoeksplaatsen.
Waarbij het accent ligt op de
cognitieve ontwikkeling en veroudering.
Hierbij wordt niet alleen gebruik
gemaakt van experimentele methoden
en technieken maar ook van computationele
en psychofysiologische analyse.
Naast normale ontwikkeling komen
ook deviante ontwikkelingsverlopen
(bijv. ADHD, autisme, dyslexie) en
individuele verschillen aan bod (bijv.
temperament, IQ).
Ontwikkelingspsychologie hecht veel
waarde aan een degelijke onderzoeksprogrammering.
De verscheidenheid
aan fundamenteel en toegepast onderzoek
berust vooral op twee pijlers:
1. Onderzoek binnen een neurocognitief
kader waarbij karakteristieke aan
leeftijd-gerelateerde veranderingen
bestudeerd wordt in relatie tot het de
ontwikkeling en veroudering van de

hersenen. In dit kader vindt tevens
onderzoek plaats naar ontwikkelingsstoornissen
en cognitieve problematiek
die samenhangt met het ouder worden
(contactpersoon: prof.dr. Richard
Ridderinkhof).
2. Onderzoek dat zich richt op de
cognitieve ontwikkeling en de analyse
van ontwikkelingsprocessen. Vragen
die hierbij centraal staan zijn ‘Wat ontwikkelt
zich?’ en ‘Hoe ontwikkelt het
zich?’ Specifieke
onderwerpen zijn
de ontwikkeling
van cognitieve
strategieën,
sprongsgewijze
o n t w i k k e l i n g ,
neurale netwerk-modellen van ontwikkeling
en modellen van hersenactiviteit
(contactpersoon dr. Hilde Huizenga).
Naast deze speerpunten in het onderzoek
van Ontwikkelingspsychologie
wordt tevens onderzoek verricht
dat zich richt op de sociaal-cognitieve
ontwikkeling (contactpersoon:
prof.dr. L. Oppenheimer).
Het meer toegepaste onderzoek van
Ontwikkelingspsychologie richt zich
op de diagnostiek van met name
school- en leerproblemen. Daarnaast
wordt onderzoek gedaan naar effecten
van preventieprogramma’s van sociale
en cognitieve aard en naar ontwikkelingsaspecten
van scholingsactiviteiten.
(contactpersoon: dr. Patrick
Snellings).
- Ontwikkelingspsychologie hecht
veel waarde aan een degelijke
onderzoeksprogrammering -
35
ALGEMEEN
Het specialisatieprogramma van
Algemene Ontwikkelingspsychologie
bestaat uit een derde bachelorjaar en
een master. In dat derde bachelorjaar
volg je in het eerste semester een grote
basiscursus bestaande uit onderdelen
op het gebied van de cognitieve, sociale
en emotionele psychologie en daarnaast
onderdelen op het gebied van
de klinische ontwikkelingspsychologie
en schoolpsychologie. Het cursorisch
onderwijs wordt
gevolgd door
onderwijs op het
gebied van de
ontwikkelingspsychologische
diagnostiek en
methoden en technieken van ontwikkelingspsychologisch
onderzoek.
Voor meer informatie kun je terecht
bij Mariëtte Huizinga.
Spreekuur:
dinsdag 14.00-15.00 uur.
Tel: 020 - 525 6776
E-mail: m.huizinga@uva.nl.

Ontwikkelingspsychologie
Voordat ik Psychologie ging studeren
heb ik de bachelor Media & Cultuur
gedaan. Ik wilde altijd iets met televisie
doen, maar na een tijdje kwam ik er
achter dat ik het eigenlijk helemaal niet
leuk vond. Het was allemaal veel van
hetzelfde. Toen dat omslagpunt gekomen
was, vertelde iemand mij over
de studie Psychologie, en dat klonk
eigenlijk wel heel leuk. Ik wilde ook
nog niet meteen werken na mijn eerste
studie, dus toen ben ik met het eerste
jaar Psychologie begonnen, terwijl ik
mijn bachelorscriptie voor Media &
Cultuur nog aan het schrijven was. Dat
was wel een zwaar jaar.
Ik vond in het eerste jaar het vak
Ontwikkelingspsychologie al wel
36
Mirjam van der Zee
25 jaar
‘In de stage wordt de
link tussen theorie en
praktijk duidelijk.’
meteen leuk, maar ik was er nog
helemaal niet zeker van welke richting
ik op wilde. Ik vond Sociale
Psychologie ook heel leuk, dus tussen
die twee richtingen twijfelde ik.
De vakken van Sociale Psychologie
trokken mij wel aan, ook vanwege
mijn media-achtergrond, maar wat je
ermee kon doen vond ik minder interessant.
Daarom heb ik uiteindelijk
voor Ontwikkelingspsychologie gekozen.
De keuze was niet heel moeilijk
en ik denk ook dat je vaak pas achteraf
weet of je de goede keuze hebt
gemaakt. Ik kan nu zeggen dat ik een
goede keuze heb gemaakt, alles heeft
goed uitgepakt.
Ik heb de route Schoolpsychologie

gevolgd die in het jaar dat ik begon
(2006) nieuw was. Leerproblemen
en dingen zoals taal interesseerden
mij altijd al. De route
Schoolpsychologie lijkt veel op
Klinische Ontwikkelingspsychologie
en verschilt slechts op een paar vakken.
Daarnaast moeten je bachelorthese
en je stage wel op schoolpsychologie
gericht zijn. Het leek mij heel
heftig om echt met de klinische kant
van OP bezig te zijn. Ik zou dan echt
bang zijn om mijn werk mee naar huis
te nemen door de problemen van al die
kinderen. Ik ben dus heel blij met de
keuze voor Schoolpsychologie.
Het eerste jaar was wel een heftig
jaar in vergelijking met de eerste twee
jaar Psychologie. Ze waarschuwen je
altijd aan het begin van het jaar dat het
een zwaar jaar wordt, maar pas in het
derde jaar voelde het ook echt zo. In
het derde jaar had ik aanwezigheidsplicht
bij veel meer colleges, dus dat
kostte wel veel
tijd. Nu loop
ik tot maart
stage bij IWAL
Instituten voor
Dyslexie en na
mijn stage blijf
ik er ook werken.
Ik doe daar de diagnostiek en de
behandelingen. Naast mijn stage ben
ik student-assistent voor het diagnostiekpracticum
op de UvA. Ik heb echt
veel geleerd van mijn stage. Soms is
het moeilijk een link te maken tussen
de theorie die we leren in de studie
en de praktijk, maar door mijn stage
wordt die link duidelijker.
Ontwikkelingspsychologie is wel
- Het werken met de kinderen
vind ik leuk, ze zijn zo enthousiast
en je kan leuke gesprekken met ze
hebben. -
37
STUDENT
onderzoeksgericht en je krijgt ook veel
statistiek, maar ik vind dat niet erg. Ik
kan me voorstellen dat andere studenten
dat onderzoeksgerichte niet leuk
vinden, maar omdat ik al heel blij ben
dat ik iets doe wat ik interessant vind,
maakt het me niet uit. Het is soms wel
vervelend dat de studie raar is ingedeeld,
met in sommige perioden veel
zware vakken en in andere perioden
juist heel weinig zware vakken.
Bij het vak cognitieve ontwikkeling
gaf iemand van het IWAL een college.
Toen ik later zag dat het IWAL op de
lijst van stages stond, was dat meteen
mijn eerste keuze. Ik vind het werk
heel leuk en het team waar ik mee
werk is nog jong en de sfeer is lekker
informeel. Het werken met de kinderen
vind ik leuk, ze zijn zo enthousiast
en je kan leuke gesprekken met ze hebben.
Het is ook leuk om te merken hoe
je in de loop der tijd een band opbouwt
met de kinde-
ren.
Ik blijf dus ook
na mijn stage
werken bij het
IWAL en ik ga
daar ook mijn
afstudeeronderzoek
doen. Het onderzoek dat ik ga
doen gaat over het toevoegen van
een nieuwe impliciete leertaak aan
de behandeling om daarmee ook het
leestempo van dyslectische kinderen te
verhogen. In principe kan ik komende
zomer klaar zijn met mijn studie, maar
het heeft niet zo’n haast; met de leuke
baan bij het IWAL ben ik voorlopig
nog wel even zoet.

Ontwikkelingspsychologie
Ik weet nog goed dat ik mijn specialisatierichting
moest kiezen.
Kinderpsychologie had me altijd wel
aangetrokken, maar toen het echte keuzemoment
naderde wist ik absoluut
niet wat ik moest kiezen. Toen ik
begon met studeren was ik meteen al
erg gemotiveerd en ik vond alle vakken
wel interessant. Door het honoursprogramma
neigde ik steeds meer in de
richting van Psychonomie, omdat veel
van mijn medestudenten daarmee bezig
waren. Ontwikkelingspsychologie
verdween een beetje op de achtergrond,
omdat ik nu ook andere
leuke onderwerpen tegenkwam. Dat
ik uiteindelijk toch voor Algemene
Ontwikkelingspsychologie (OP) geko-
38
Tjitske Sijbrandij
24 jaar
‘Ik wil me gaan richten
op ontwikkelingshulp
en beleid dat gericht is
op kinderrechten.’
zen heb, heeft vooral te maken met de
Master die ik wil gaan doen. Na mijn
studie Psychologie zou ik namelijk
heel graag de Master International
Development Studies willen gaan volgen,
en daarbinnen wil ik me dan
bezighouden met ontwikkelingshulp
en -beleid dat op kinderen en kinderrechten
gericht is. Een Bachelor
Algemene Ontwikkelingspsychologie
is dan een goede keuze, omdat je dan
ook veel weet over de kinderen zelf, en
niet alleen maar over welk beleidsplan
het best bij hen past. Ik denk dat je
eerst een goed beeld moet hebben van
de ontwikkeling van een kind en wat
de normen zijn, voordat je er iets mee
gaat doen.

Bij het kiezen van mijn specialisatierichting
heb ik wel veel afwegingen
gemaakt. Ik wilde graag een programma
volgen dat én samenhangend is,
én ruimte biedt om vakken te volgen
die passen bij de Master die ik wil
gaan doen. Ik heb voor Algemene OP
gekozen omdat dit mij erg interessant
leek en ik daar ruimte heb voor andere
vakken.
Een vak binnen OP dat ik erg leuk vind
is Emotionele ontwikkeling, over hoe
kinderen hun emoties ontwikkelen en
wat daarop allemaal van invloed kan
zijn. Dat heeft
ook te maken
met mijn inte-
resse in ontwikkelingshulp,
daar tref
je vaak kinderen
die leven
of geleefd hebben
in conflictgebieden
en daardoor trauma’s ontwikkelen.
Verder dacht ik eerst dat ik
de klinische vakken minder leuk zou
vinden, maar dat bleek niet zo te zijn;
ik vind het juist interessant te leren
over stoornissen en de interventies die
je daarbij kunt doen.
Het programma binnen Algemene
Ontwikkelingspsychologie is divers.
We krijgen verschillende onderwijsvormen
zoals hoorcolleges, groepsopdrachten
en presentaties die we moeten
geven. Dan ben je veel bezig met de
stof, daar leer je veel van en de afwisseling
is leuk. Wat ik wel vind is dat
- Wees niet bang om gewoon te
zeggen: 'Ik weet het niet',
als dat zo is. -
39
STUDENT
de samenhang tussen de verschillende
vakken vergroot mag worden, dat het
meer één geheel wordt. Ook werd er
niet bij elk vak de mogelijkheid gegeven
om het honourstraject te volgen.
Het contact met andere studenten is
goed. Je hebt sowieso een gemeenschappelijke
interesse en met zo’n 40
beginnende studenten in deze specialisatie
leer je via via snel mensen
kennen. Bovendien heeft de programmagroep
Ontwikkelingspsychologie
een actieve studentenfractie die o.a.
borrels organiseert: altijd erg gezellig!
Een tip die ik
studenten, die
op het punt
staan hun specialisatierichting
te kiezen,
mee wil geven
is dat het goed
is om veel om
je heen te kijken
en gewoon eens te gaan praten met
docenten en studieadviseurs, gewoon
om eens te kijken wat bij je past en
wat de mogelijkheden voor jou kunnen
zijn. Die ruimte is er, men staat er open
voor, en wees niet bang om gewoon te
zeggen “ik weet het niet”, als dat zo is.
Ik heb mijn keuze pas gemaakt toen de
druk weg viel, toen ik bedacht dat kiezen
niet iets is dat moet, dat het later
ook had gekund. Dan kan je bijvoorbeeld
een tijdje iets anders gaan doen,
totdat je het wel weet. Wees niet bang
om de verkeerde keuze te maken, het
komt namelijk uiteindelijk wel goed.

Psychologische Methodenleer
‘Bij Methodenleer leer je alles over de wetenschapsfilosofische,
technische en algemeen-methodologische aspecten
van psychologisch onderzoek.’
Bij de prog
r a m m a g r o e p
Psychologische
M e t h o d e n l e e r
word je opgeleid
tot onderzoeker
in de psychologie. In het onderwijs
komen onderwerpen uit de eerste twee
jaar van de studie terug, maar nu op
een hoger en ook specifieker niveau.
Er wordt aandacht besteed aan de
verklarende waarde van theorieën, het
meetbaar maken van begrippen, het
ontwerpen, opzetten en uitvoeren van
onderzoek, de statistische of kwalitatieve
analyse
van onder-
zoeksresultaten,
en de
inhoudelijke
interpretatie
van die
analyses.
Speciale aandacht
gaat naar het werken met psychometrische
modellen, waarmee persoonlijkheidskenmerken
en vaardighe-
Annemarie Zand Scholten, bachelorcoördinator
40
den worden beschreven en complexe
hypotheses kunnen worden getoetst.
Bij Methodenleer leer je alles over de
wetenschapsfilosofische, technische en
algemeen-methodologische aspecten
van psychologisch onderzoek, maar je
kunt dit prima combineren met inhoudelijke
aspecten door elders keuzevakken
te volgen of door een inhoudelijk
theseonderwerp te kiezen.
Na het derde bachelorjaar kun je kiezen
om door te gaan met een aansluitmaster
Methodenleer. Als je deze master
hebt afgerond heb je voldoende kennis
en vaardigheden om als onderzoeker in
het bedrijfsleven(bij-
voorbeeld bij
marketing- of
onderzoeksbureaus)
of
in de nonprofit
sector
(bijvoorbeeld
bij de gemeente) te gaan werken.
Je kunt ook de studieroute Test-
en Vragenlijstconstructie volgen. Je
- De programmagroep Psychologische
Methodenleer is een stuk kleiner
en informeler dan andere
programmagroepen -

wordt dan opgeleid tot testconstructeur
en kan bijvoorbeeld bij onderzoeksbureaus
(Interview NSS, CITO etc.)
aan de slag. Voor meer informatie
over deze studieroute kun je bij Harrie
Vorst terecht. Een andere mogelijkheid
is om na
je bachelor voor
de Research
Master te kiezen,
met als
z w a a r t e p u n t
Methodenleer.
Je wordt dan
opgeleid tot
academisch
onderzoeker en kan behalve in het
bedrijfsleven ook bij de universiteit
aan de slag. Wat je ook kiest, de
arbeidsperspectieven als afgestudeerd
methodoloog zijn zeer goed.
De programmagroep Psychologische
Methodenleer is een stuk kleiner en
informeler dan andere programmagroepen.
Onze medewerkers zijn behalve
ambitieuze onderzoekers ook enthousiaste
docenten en hebben veel tijd
voor studenten. Er worden regelmatig
lezingen en borrels georganiseerd. Een
mentor (op vrijwillige basis) helpt
je bij het plannen van je studie. Het
onderwijs in het derde bachelorjaar is
intensief en kleinschalig. We beginnen
met introductieweek om elkaar en
Methodenleer te leren kennen. Daarna
- Heb je een kritische houding
en interesse in onderzoek?
Dan zit je goed bij Psychologische
Methodenleer -
41
ALGEMEEN
volgen korte cursusmodules met veel
practica en opdrachten. In het tweede
semester is er ruimte voor keuzevakken
en het schrijven van je these. In de
aansluitmaster of Research Master kun
je zelf een meer algemeen-methodologische
of juist
een technische
richting geven
aan je studie.
Heb je een kritische
houding
en interesse in
onderzoek? Dan
zit je goed bij
Psychologische
Methodenleer. Heb je vragen, wil je
weten of je geschikt bent, zoek je
concretere voorbeelden van carrièremogelijkheden
of wil je een beter
beeld van Methodenleer? Kom dan
naar de informatiebijeenkomsten die
in het tweede semester worden georganiseerd,
informeer bij het secretariaat
(mlsecretariaat@fmg.uva.nl, kamer
524, 020-5256870), bij de bachelorcoordinator
Annemarie Zand Scholten of
stap binnen bij een docent.
Bachelorcoördinator Annemarie
Zand Scholten, kamer 529.
E-mail: zand@uva.nl
Telefoon: 020 - 525 8869

Psychologische Methodenleer
Ik heb mijn keuze voor Psychologie
gemaakt nadat ik eerst een aantal andere
opties had overwogen. Ik wilde eigelijk
Nederlands gaan studeren omdat
taal echt een passie van mij is. Maar
ik zag in Nederlands niet echt goede
loopbaanmogelijkheden, dus besloot
ik toch Psychologie te gaan doen.
De propedeuse viel mij in eerste instantie
wat tegen. Ik vond het heel breed en
vaag, veel open deuren zonder dat naar
mijn idee al te veel diepgang werd
bereikt. Ik had het gevoel dat er weinig
concreets boven tafel kwam. Het enige
vak waarbij ik dit wel vond was MvO1
van Denny Borsboom. Ik vond dat hij
ook ontzettend leuk college gaf, hij
wist mij daarmee echt te enthousiasmeren
voor de Methodenleer.
42
Guus Dietvorst
23 jaar
‘Ik heb het idee dat
je bij Methodenleer
tot echte waarheden
komt.’
Ik heb mijn keuze voornamelijk
gebaseerd op het gegeven dat er bij
Methodenleer gewerkt wordt met concrete
informatie. Anders dan bij andere
richtingen in de psychologie heb ik het
idee dat je via Methodenleer tot echte
waarheden komt. Natuurlijk heeft
de Methodenleer ook zijn ‘kwaaltjes’
zoals de nogal arbitrair gekozen
p-waarden, maar toch valt er meer concreets
te vinden dan bij enkele andere
specialisaties. Zo deed mijn vriendin,
die net is afgestudeerd in een andere
specialisatie binnen de Psychologie,
onderzoek waarbij ze de vragenlijsten
zelf samenstelde zonder dat er enige
validiteit of manipulatiecheck werd
gedaan. Juist deze kwesties, van hoe
je goed onderzoek doet, spreken mij

ontzettend aan omdat dit volgens mij
de basis is van het wetenschappelijke
werk.
Er zijn in de eerste jaren wel een
aantal vakken die je voorbereiden op
Methodenleer. In het eerste jaar vond
ik, zoals ik reeds zei, MvO1 ontzettend
leuk. Inhoudelijk natuurlijk
nog lang niet zo diepgaand als tijdens
de specialisatie, maar het wordt
leuk gegeven en het geeft een redelijk
beeld van hoe Methodenleer werkt.
Statistiek is een ander belangrijk vak
voor Methodenleer, wat ik persoonlijk
niet zo vind. Pieter Koele geeft het
wel heel leuk, maar het blijft gewoon
een zure appel waar je even doorheen
moet. Niet dat het echt vervelend is,
maar het zal nooit mijn hobby worden.
In het tweede jaar is MvO2A leuk,
hier wordt wat diepgang bereikt en het
wordt enthousiast gegeven. MvO2B
vind ik persoonlijk wat minder boeiend,
meer voor de vorm dan de inhoud.
Het belangrijkste vond ik het schrijfonderwijs,
de VRT’s. Deze zijn natuurlijk
voor elke richting belangrijk maar
voor Methodenleer misschien nog wat
extra omdat er juist hier veel aandacht
is voor de methodensectie die bij
andere richtingen nog wel eens wordt
onderbelicht.
Het grootste pluspunt aan Methodenleer
vind ik dan ook de concrete werkwijze.
Verder vind ik het heel fijn dat de programmagroep
vrij klein is. Er zijn niet
zo veel studenten in verhouding tot
docenten, wat voor het onderwijs echt
prettig is. Je krijgt hierdoor namelijk
enorm veel aandacht, een beetje zoals
ik mij voorstel hoe het er op de prestigieuze
Amerikaanse universiteiten aan
43
STUDENT
toe gaat. Dan zit je met z’n drieën
en een docent twee uur lang interessante
discussies te houden in plaats
van met z’n honderden louter naar de
docent luisteren. Voor de beleving van
je studie is dit ook echt fijn, je kent
de docenten persoonlijk waardoor je
jezelf veel meer bij je studie betrokken
voelt. Minder leuk aan Methodenleer
vind ik de statistiek, hoewel ik het ook
niet echt vervelend vind. Het moet
gewoon gedaan worden, en is in ieder
geval lekker concreet. Wat ik echt
minder leuk vind zijn de vakken over
computerprogramma’s die niet meer
gebruikt worden. Dan moet je hiermee
leren werken terwijl niemand dit nog
doet. Ik snap dat het goed is om dit te
doen zodat je leert van het verleden
maar echt leuk is het niet. Wat ik nog
een pluspunt vind van PML is dat je
behalve de docenten ook de studenten
goed leert kennen. Ik heb hier een aantal
vrienden opgedaan en kan ondertussen
wel zeggen dat ik bijna iedereen
bij Methodenleer wel ken.
Als ik studenten nog een tip zou moeten
geven zou ik zeggen: wees niet
bang voor de statistiek. Dit kan bij tijd
en wijle best leuk zijn omdat het veel
diepgang verschaft, zeker zoals ze
bij Methodenleer wordt gegeven. Het
waarom van verschillende methoden
is bovendien cruciaal voor de wetenschap.
Als je er al uit bent en het wordt
Methodenleer, let dan goed op bij de
methode-vakken, dat blijkt later best
handig. Maar vooral: ga eens langs op
de programmagroep en stel de mensen
daar vragen die je nog hebt, ze zullen
zeker voor je open staan en helpen je
graag op weg.

Psychologische Methodenleer
Na de middelbare school ben ik meteen
Psychologie gaan studeren. Ik had
de UvA uitgekozen, omdat ik wist dat
deze universiteit heel onderzoeksgericht
is. Ik heb in eerste instantie getwijfeld
tussen Klinische Psychologie en
Methodenleer, maar uiteindelijk heel
bewust voor Methodenleer gekozen.
Ik had namelijk het idee dat ik nog
niet genoeg afwist van onderzoek doen
en wilde daar juist meer over weten.
Daarnaast vond ik methodologische
vakken erg leuk en ook van het tweedejaarsvak
Onderzoekspracticum werd
ik heel enthousiast over het uitvoeren
van onderzoek.
Bij Methodenleer leer je heel kritisch
44
Iris Smits
22 jaar
‘Je wordt echt uitgedaagden
leert analytisch
denken.’
te kijken naar onderzoek. Dit leer
je bijvoorbeeld bij het vak Kritisch
Lezen, waar je onderzoeksartikelen
van top tot teen kritisch moet bekijken
om te zien of alles klopt. Een
van de leukste vakken die ik gevolgd
heb! Daarnaast vind ik het leuk dat er
binnen deze richting een combinatie
bestaat van zowel praktische vakken
als theoretische en filosofische vakken.
Je wordt echt uitgedaagd en leert
analytisch denken.
Verder vind ik de groep mensen binnen
Methodenleer heel leuk en dan
heb ik het over zowel de studenten als
de docenten. Het is een kleine gezellige
groep, iedereen kent elkaar. De

mensen zijn erg toegankelijk en helpen
elkaar graag. Meteen nadat ik gekozen
had voor Methodenleer, was er
een introductiefeest. Dat was thuis bij
docent Harrie Vorst, in de binnentuin.
Heel bijzonder.
Een minpunt van Methodenleer is misschien
dat je niet echt duidelijk voor
een vak studeert zoals bij Klinische
Psychologie bijvoorbeeld vaak het
geval is. Bij Methodenleer word je
namelijk relatief breed opgeleid. De
keuze voor wat je later gaat doen is
daarom misschien moeilijker, al is de
arbeidsmarkt over het algemeen goed
voor afgestudeerde methodologen.
Na het derde jaar ben ik de Research
Master gaan doen, daarvan zit ik nu in
mijn tweede jaar. Veel studenten binnen
Methodenleer
kiezen voor
deze Master,
omdat de meeste
van deze
mensen geïnteresseerd
zijn
in het doen van
onderzoek. De
Research M§aster sluit erg goed aan
op de bachelor van Methodenleer en
er is veel overlap tussen de gewone
Master van Methodenleer en de
Research master.
- Ook als je voor een andere
richting kiest, is het leuk om bij
Methodenleer een keuzevak te
volgen -
45
STUDENT
Sinds vorig jaar werk ik twee uur
per week bij de methodologiewinkel.
Daar kunnen studenten naar toe met
vragen als ze bijvoorbeeld niet goed
weten welke analyse ze het best kunnen
gebruiken bij het opzetten van hun
werkstuk. Verder begeleid ik werkgroepen
bij Methoden van Onderzoek
2A. Deze bezigheden sluiten heel goed
aan bij mijn studierichting en naast dat
ik er enorm veel van geleerd heb, vind
ik het ook enorm leuk om te doen.
Ik zou mensen die een studierichting
gaan kiezen, aan willen raden met een
open blik te kijken naar Methodenleer.
Je hoeft geen bepaald type te zijn om
voor Methodenleer te kiezen. Ook
hoeft de richting helemaal niet zo
moeilijk te zijn zoals veel mensen denken.
Als de vakken je leuk lijken, volg
ze dan! Ook
als je voor een
andere richting
hebt gekozen,
is het heel
leuk om keuzevakken
bij
Methodenleer
te volgen. De
vakken lopen heel erg uiteen en je kan
bij Methodenleer makkelijk keuzevakken
volgen.

Psychonomie
‘Psychonomie is de studie van de mens als informatieverwerkend
en handelend systeem.’
De psychonomie
omvat een
breed scala aan
o n d e r w e r p e n ,
variërend van
elementaire perceptueleprocessen
tot probleemoplossen,
met
een breed scala
aan onderzoeksmethoden, van simpele
reactietijdmetingen tot neuro-imaging
studies en computersimulaties.
De psychonomie heeft ook duidelijke
verbanden met meer praktijkgerichte
onderwerpen zoals de ergonomie en de
neuropsychologie. Het onderzoek binnen
de programmagroep Psychonomie
concentreert zich op drie thema’s: ‘de
Perceptie-Actie Cyclus’, ‘Geheugen’
en ‘Bewustzijn’.
Het is aan te bevelen om kennis
te maken met de programmagroep
Psychonomie door naast het onderwijs
colloquia, werkstukbesprekingen en
bijeenkomsten van groepen onderzoekers
bij te wonen.
De specialisatie Psychonomie richt
zich op de belangrijkste functies van
menselijk gedrag (perceptie, geheugen,
taal etc.) inclusief de biologische
Ronald Hamel, onderwijscoördinator
46
basis van die functies. Psychonomie
is de studie van de mens als informatieverwerkend
en handelend systeem.
Het onderzoek concentreert zich op
de thema’s Perceptie-Actie Cyclus,
Geheugen en Bewustzijn.
Het menselijk brein is primair ontworpen
om informatie van buitenaf te
verwerken en deze informatie op een
voor het individu zo zinvol mogelijke
manier om te zetten in gedrag. In die
zin kan het brein worden beschouwd
als niets anders dan een immens complexe
reflexboog. Door die complexiteit,
bestaande uit de aanwezigheid van
veel verbindingen, mechanismen voor
tijdelijke opslag (werkgeheugen) en
vele controle-systemen (aandacht), is
de mens in staat om zijn input-output
gedragingen zo complex te maken
dat deze niet meer in simpele termen
zijn te vangen en we kunnen spreken
van cognitieve processen. Daarmee
is de mens niet langer de slaaf van
zijn omgeving, maar is hij in staat
impulsen naar keuze te verwerken, al
naar gelang zijn doelstellingen voor de
korte en lange termijn. Doel van het
onderzoek binnen het thema Perceptie-
Actie Cyclus is om dat soort processen
te ontrafelen en zoveel mogelijk

te reduceren tot de meest elementaire
bouwstenen. Het koppelen van die
bouwstenen aan neurale mechanismen
is daarbij een belangrijke doelstelling.
Flexibiliteit in gedrag op de wat langere
termijn is aanwezig, omdat het brein in
staat is om de manier waarop informatie
wordt verwerkt en wordt omgezet
in gedrag, te veranderen aan de hand
van opgedane ervaringen en behoeften:
net als alle dieren heeft de mens
een geheugen. Eerdere ervaringen veranderen
voor korte of langere tijd de
toestand van het brein, en daarmee het
systeem van input-output mappings.
Maar de relatie met perceptie-actie,
en met de meer cognitieve systemen,
is niet eenduidig.
Dat
hangt mede
samen met
het feit dat
sommige
hersens
t r u c t u r e n
en daaraan
gekoppelde
s y s t e m e n
meer gespecialiseerd zijn in de opslag
van informatie dan andere, en met
het feit dat er opslag van informatie
plaatsvindt met verschillende tijdsconstanten,
dat wil zeggen, de ene
informatie wordt sneller geleerd dan
de andere, en sommige dingen worden
lang vastgehouden en andere maar
even. Doel van het onderzoek binnen
het thema Geheugen is tweeledig:
ten eerste wordt geprobeerd het
menselijk geheugen zoveel mogelijk
kwantitatief en formeel te beschrijven.
Daarbij wordt de (wan)prestatie van
47
ALGEMEEN
het geheugen gevangen in kwantitatieve
en neurale netwerkmodellen bij
normale proefpersonen en bij patiënten
(bijvoorbeeld lijdend aan dementie).
De neuropsychologie is in dit cluster
sterk vertegenwoordigd. Daarnaast
wordt experimenteel onderzocht welke
processen een rol spelen bij zowel
de opslag als de retrieval van informatie
in de context van elementaire
geheugentaken, maar ook tijdens de
verwerking van zinnen en verhaaltjes,
gezichten, omgevingskenmerken en
emotioneel sterk geladen stimuli
Waar men in de vorige twee thema’s
nog een heel eind komt door de
mens en zijn cognitieve capaciteiten te
beschouwen
in termen
van com-
plexeinteractiestussen input,
g e h e u g e n
en output,
staat in dit
derde thema
centraal dat
veel van die interacties gepaard gaan
met bepaalde fenomenale ervaringen.
Van sommige binnenkomende informatie
worden we ons bewust, van
andere niet, terwijl in beide gevallen
een invloed op gedrag dan wel geheugen
mogelijk is. Naast dit fenomenale
karakter heeft bewustzijn wellicht ook
een sturende invloed. Bovendien kunnen
we bewustzijn ook definiëren als
een toestand. In de meest extreme vorm
uiteraard als het verschil tussen slapen
en waken, maar ook als we wakker
zijn, bevinden we ons in wisselende
- Psychonomie is een werkveld
van beperkte omvang, maar de
specialisatie Psychonomie leidt op tot
algemene onderzoeksvaardigheid -

toestanden van alertheid, en al deze
toestanden hebben een invloed op onze
capaciteit tot informatieverwerking.
Binnen het thema Bewustzijn wordt
onderzocht wat het verschil is tussen
bewuste en onbewuste informatieverwerking,
met name met betrekking tot
visuele perceptie en emotie, en wat het
neurale substraat van dit onderscheid
is. Daarbij komt ook het zogenaamde
mind-matter probleem in meer algemene
zin aan de orde. Daarnaast wordt
onderzocht hoe de kwaliteit of het
stadium van slaap, en meer algemeen
bioritmische verschijnselen, maar ook
hoe al dan niet geïnduceerde wisselingen
van arousal een invloed hebben op
informatieverwerking.
Beroepsmogelijkheden
Afgestudeerden met Psychonomie als
specialisatie komen vooral terecht bij
wetenschappelijke onderzoeksprojecten,
in het wetenschappelijk onderwijs,
in onderwijskundige functies en curriculumontwikkelingsprojecten.
Voorts
bij toegepast onderzoek dat zich in klinieken,
overheidsinstellingen als TNO,
of industriële laboratoria afspeelt. Men
bedenke het volgende: weliswaar is
Psychonomie in eigenlijke zin een
werkveld van beperkte omvang, maar
de specialisatie Psychonomie leidt op
tot algemene onderzoeksvaardigheid.
Enkele voorbeelden van functies die
eerdere afgestudeerden van de pro-
48
grammagroep Psychonomie vervullen,
zijn: promovendus, medewerker bij
de ontwikkeling van computerondersteund
onderwijs, medewerker op het
gebied van de informatisering, medewerker
voor het onderzoek van onderwijs,
kennisingenieur, psychofysioloog
bij een medische faculteit, neuropsycholoog
en researchmedewerker bij
een farmaceutisch bedrijf.
Inlichtingen
Voor algemene inlichtingen over
onderwijs en onderzoek bij de programmagroep
Psychonomie kan men
terecht bij het secretariaat (kamer 620).
Jaarlijks verschijnt daarover de brochure
Informatie over Psychonomie.
Op het secretariaat is een map met een
overzicht van scripties, stages en werkstukken
ter inzage. Inlichtingen over
de mogelijkheden voor scriptie, stage
en werkstuk kunnen het beste direct bij
de docenten worden ingewonnen.
De onderwijscoördinator van de
programmagroep is Ronald Hamel.
Spreekuur: maandag, dinsdag en
woensdag van 13.00 tot 14.00 uur.
Telefoon 020 - 525 6854
E-mail: R.Hamel@uva.nl

Ik ben begonnen met mijn studie in
2004. Van psychologie vond ik altijd
de exacte kant heel erg leuk. Op de
middelbare school heb ik het profiel
Natuur en Gezondheid gedaan. Daar
heb ik bij biologie al veel dingen gehad
die nu weer naar voren komen. Nu ga
ik er alleen veel dieper op in. Het was
niet de reden dat ik Psychologie als
studie heb gekozen, want Psychologie
was eigenlijk de enige niet-beta studie
die ik voor ogen had. Ik dacht meer
aan iets als Natuurkunde, Scheikunde
of Bouwkunde. Tot ik er na een
oriëntatiejaar toch achterkwam dat ik
Psychologie wel heel erg interessant
vond.
In het eerste jaar vond ik Psychobiologie
meteen al heel erg leuk. Ook het vak
Psychonomie
50
Allard Zwart
22 jaar
‘Bij pyschonomie ben
je een informatiegever
over hoe het brein
werkt.’
psychopathologie sprak me wel erg aan,
maar ik had geen zin om mensen op die
manier te gaan helpen in de richting
van Klinische (Neuro) Psychologie.
Ook Sociale Psychologie vond ik een
boeiende richting, maar ik vond het te
veel ‘common sense.’ Vervolgens ben
ik dan ook toch de meest exacte kant
op gegaan.
Als mensen aan mij vragen wat
Psychonomie precies inhoudt, vind ik
dat altijd een hele moeilijke vraag.
Volgens de studiegids bestudeer
je bij Psychonomie de mens als
informatieverwerkend systeem. Dat
vind ik een heel mooie beschrijving. Je
houdt je bezig met taalverwerking, hoe
het geheugen werkt en hoe je dingen
opslaat; dingen die ik heel erg interessant

vind. Het is natuurlijk slechts een kleine
niche in de Psychologie. Het ‘door
mensen heen kijken’ leer je hier niet.
Het gaat meer over heel elementaire
handelingen en het is allemaal heel
concreet. Het is misschien niet eens zo
fascinerend hoe wij dingen verwerken,
maar wat mij vooral aanspreekt is wat
er dan precies in de hersenen gebeurt.
dat leer je bijvoorbeeld bij het vak
Psychofarmacologie. Evenals bij
Endocrinologie wat ongeveer hetzelfde
is, maar dan met hormonen. Zo wordt
langzaam het mirakel van de hersenen
opgelost.
Een zwaar en minder leuk onderdeel
vond ik het basisvak ‘Leren en geheugen’
waarbij je wel heel theoretisch bezig
bent. Daar wordt door middel van
onderzoek naar reactietijden bekeken
hoe het geheugen werkt. Dat zijn
allemaal hele saaie onderzoeken. Wat je
daarbij wel leert, is op wat voor manier
je tentamens het beste kan leren. Veel
mensen zeiden dat het onderzoek in het
eerste jaar allemaal geweldig leuk was.
Als ik nu echter kijk naar al die testjes,
de uitvoering ervan en de conclusies
die slechts op waarschijnlijkheden
zijn gebaseerd maar nooit op harde
waarheden; dan vind ik dat toch minder
aantrekkelijk. Ondanks dat je daar
wel heel veel informatie uit kan halen
zoals bij toegepaste functieleer, waar
je je bijvoorbeeld bezighoudt met hoe
verkeersborden het meest duidelijk
worden verwerkt.
Psychonomie is in ieder geval wel een
heel leuke richting als je wat meer de
exacte kant van de psychologie in wil.
Je kunt dan ook heel goed de kant van
Klinische Neuropsychologie op gaan,
maar daar ga je voornamelijk op zoek
51
STUDENT
naar oplossingen en kijk je naar wat
er mis is. Bij Psychonomie ben je
meer een informatiegever over hoe het
mentale brein werkt.
Qua onderwijs heb je heel weinig
contacturen per week, waardoor er
wel veel van je eigen discipline wordt
gevraagd. Het is niet per se moeilijker
dan in de voorgaande jaren, maar vakken
als Farmacologie en Endocrinologie
hebben gewoon heel erg veel tijd nodig.
Daar kom je echt niet zo makkelijk
doorheen. De tentamens bestaan in
ieder geval uit allemaal open vragen.
Dit is een stuk uitdagender, maar dat
mag ook wel na al die tentamens met
gesloten vragen. Het is in ieder geval
wel goed te doen. De vakgroep is erg
oké en het leuke van het beginnen van
je specialisatie is dat je na verloop van
tijd steeds dezelfde mensen tegen het
lijf loopt. Ook zitten er een aantal heel
leuke docenten bij, maar uiteraard ook
wel een paar die minder zijn.
Psychonomie heb ik vooral gekozen
omdat ik het gewoon heel interessant
vind en ik heb me niet afgevraagd
of ik er ooit een baan in zou kunnen
vinden. Ik denk namelijk dat het
met elke specialisatie even lastig is
met het vinden van een baan. Met
deze specialisatie is het wel een
probleem dat je vrijwel altijd in het
onderzoeksgebied terecht komt. Je kan
ook het commerciële bedrijfsleven in
gaan, maar ook daar ontkom je niet
aan de onderzoekskant. Ikzelf zou daar
niet gelukkig van worden. Ik weet niet
of ik in de toekomst verder wil met
psychologie, maar wie weet kom ik
er toch in terecht, bijvoorbeeld door
middel van een heel aantrekkelijke
stageplek.

Sociale Psychologie
‘Sociale Psychologie gaat over het gedrag van mensen in
hun sociale verbanden en geeft daardoor inzicht in de achtergronden
van allerlei maatschappelijke verschijnselen.’
Waarom werken
bepaalde voorlichtingscampagnes
en reclames
wel en andere
niet? Hoe komen
stereotype beelden
over groepen in de samenleving
tot stand, en hoe beïnvloeden deze
beelden ons gedrag? Waarom binden
mensen zich aan groepen en wat is
de invloed hiervan op intergroepsprocessen?
Waarom is het zo moeilijk
ons eigen gedrag te controleren?
Welke rol spelen culturele waarden in
maatschappelijke conflicten? Sociale
Psychologie gaat over het gedrag van
mensen in hun sociale verbanden en
geeft daardoor inzicht in de achtergronden
van allerlei maatschappelijke
verschijnselen. Thema’s die in
het bachelorprogramma van Sociale
Psychologie worden behandeld zijn:
attitudevorming en verandering, intra-
en intergroepsverhoudingen, sociale
cognitie, emoties en communicatie. In
het onderwijs van de programmagroep
worden deze thema’s zowel op een
Frenk van Harreveld, onderwijscoördinator
52
fundamenteel-theoretische manier, als
in toegepaste zin behandeld.
In het onderwijs komt een breed scala
van theoretische en onderzoeks-benaderingen
aan bod, variërend van gecontroleerde
laboratorium-experimenten
tot survey-technieken. Het beoogde
eindresultaat is dat men in staat is
zelfstandig onderzoek uit te voeren,
onderzoek kritisch te evalueren en
onderzoek te relateren aan maatschappelijke
problemen en vice versa.
Het bachelorprogramma van de programmagroep
is opgebouwd uit modulen.
De vier cursussen en de werkgroepen
in het basisprogramma zijn voor
iedere student Sociale Psychologie
verplicht. De empirische grondslag
die kenmerkend is voor de Sociale
Psychologie komt in het studieprogramma
duidelijk naar voren, vandaar
dat alle studenten de module Sociaal
Psychologisch Onderzoek moeten volgen.
Verder krijgen studenten vrijheid
in de samenstelling van hun studieprogramma.
In het bachelorprogramma is
het bijvoorbeeld mogelijk om experimentele
en meer toegepaste modules te

kiezen. Door deze keuzes kan iedereen
zelf accenten aangeven in zijn of haar
opleiding tot sociaal psycholoog.
Naast het aanle-
ren van onderzoeksvaardigheden,
hecht
de programmagroep
ook
belang aan de
toepasbaarheid
van sociaal
psychologische
kennis en sociale
vaardigheden. De programmagroep
verzorgt, door middel van het Social
Skills Lab, dan ook onderwijs in een
groot aantal sociale vaardigheden
(interviewtechnieken, vergadertechnieken,
werken in teams et cetera).
Deze modules bouwen voort op het
Gesprekspracticum uit het tweede
jaar.
De specialisatie Sociale Psychologie
biedt vele beroepsmogelijkheden.
Sociaal psychologen kunnen in organisaties
en instituten terecht als onderzoeksmedewerker
(marketing, surveyonderzoek,
wetenschappelijk onderzoek).
Ook treft men sociaal psychologen
in toegepaste gebieden als beleids-
en bestuurskundig onderzoek. Voorts
komen sociaal psychologen terecht in
beleidsfuncties (bijvoorbeeld op het
gebied van educatie en voorlichting)
en bij recla-
m e b u r e a u s .
Tenslotte zijn
er als gevolg
van de cursussen
op
het gebied
van sociale
vaardigheden
(interviewen,
selectiegesprekken,
personeelsevaluatie, etc.)
veel arbeidsmogelijkheden als docent
of trainer op dit gebied.
- Naast het aanleren van
onderzoeksvaardigheden, hecht de
programmagroep ook belang aan
de toepasbaarheid van sociaal
psychologische kennis en
sociale vaardigheden -
53
ALGEMEEN
De onderwijscoördinator van de
programmagroep is Frenk van
Harreveld.
Spreekuur: maandag en donderdag
van 12.00 uur tot 14.00 uur.
Telefoon: 020 - 525 7263
E-mail: F.vanharreveld@uva.nl
Voor meer informatie over de programmagroep
en onderwijsprogramma
zie www.fmg.uva.nl/sp

Sociale Psychologie
Ik ben in 2003 begonnen met de studie
Psychologie. Ik studeerde toen al twee
jaar Communicatiewetenschappen,
waar ik onder andere het vak Sociale
Psychologie volgde. Ik vond dat
een enorm leuk vak en heb mede
op basis daarvan besloten de studie
Psychologie te gaan doen. In het eerste
jaar bij Psychologie vond ik Sociale
Psychologie wederom het leukste vak,
maar ik plaatste er wel mijn vraagtekens
bij. Ik had nog wel eens het idee dat
de stof te logisch was. Mijn interesse
in Sociale Psychologie bleef bestaan,
maar er waren ook andere vakken
die ik interessant vond en waarvan ik
het idee had dat er voor mij meer te
ontdekken viel. Mijn specialisatiekeuze
54
Laurens Polder
25 jaar
‘Sociale Psychologie
is een relatief jong
gebied, waarin nog
een hoop te ontdekken
valt.’
viel in eerste instantie op Klinische
Psychologie. Het eerste gedeelte van
dat jaar vond ik enorm interessant. De
vakken over verschillende stoornissen
waren boeiend, maar de vakken over
wat je er dan vervolgens mee zou
moeten doen interesseerden me niet. Ik
besloot dat er voor mij geen toekomst
lag in het klinisch werkveld. Ik ben het
jaar daarna Psychonomie gaan doen,
maar dat lag me niet.
Ik besloot uiteindelijk toch te doen wat
ik echt leuk vond: Sociale Psychologie.
Dit is absoluut een goede keuze geweest.
Ik was blij tot de ontdekking te komen
dat het hele ‘open deuren imago’ van
Sociale Psychologie enorm meevalt.
Sociale Psychologie is een relatief jong

gebied binnen de Psychologie, waarin
nog een hoop te ontdekken valt. Dit
wordt versterkt door het feit dat Sociale
Psychologie veranderlijk is. Je hebt
te maken met de mens in groepen.
Deze groepen veranderen steeds
zoals de maatschappij dat ook doet,
bijvoorbeeld door het vermengen van
culturen. Sociale Psychologie is tevens
op iedereen van toepassing en ook dat
spreekt me enorm aan. Tenslotte kun
je binnen de specialisatie verschillende
kanten op. Ik heb zelf een voorkeur voor
onderzoek. Waarom vormen mensen
welke mening en welke factoren spelen
daarin een rol? Hoe beïnvloedt de
omgeving waar ik deel van uitmaak
de manier waarop ik dingen waarneem
en beoordeel? Ik stel die vragen graag
en bij Sociale
Psychologie
kan ik daarmee
aan de slag.
Dat is iets wat
ik met name
heb kunnen
doen tijdens de
werkgroepen.
Je hebt in de eerste helft van het
specialisatiejaar een wekelijkse
werkgroep waarbij je op allerlei
manieren met de stof aan de slag gaat.
Je schrijft korte verslagen, presenteert
en discussieert. Dit maakt de stof leuk
en zorgt er bovenal voor dat je ermee
- Het hele 'open deuren imago'
van Sociale Psychologie valt
enorm mee -
55
STUDENT
bezig bent. Bijkomend voordeel van de
werkgroepen en de vakken waarmee je
in kleinere groepen les hebt is dat ik na
een jaar de meeste mensen wel ken. In
die zin is Sociale Psychologie ook echt
sociaal. Ik krijg een steeds beter beeld
van wat ik wil met mijn specialisatie.
De mogelijkheden zijn legio, maar
onderzoek blijft me trekken. Ik weet
dat er binnen de vakgroep mensen
zijn die studenten graag betrekken bij
onderzoek, dus ik denk dat ik daar
maar eens een balletje opgooi. De
meeste docenten zijn in ieder geval
heel toegankelijk.
Ik zou mensen die nu hun specialisatie
moeten kiezen een tip willen meegeven.
Ten eerste moet je doen wat je leuk
vindt. Als dat meerdere dingen zijn
moet je goed
onthouden dat
je je met een
specialisatiekeuze
niet voor
de rest van je
leven vastlegt.
Je kunt altijd
vakken bij
een andere specialisatie volgen en
het is mogelijk van specialisatie te
veranderen. Ik heb zelf even nodig
gehad om erachter te komen wat ik
wilde, maar nu ben ik daar volledig van
overtuigd.

Sociale Psychologie
Ik ben begonnen in februari 2007.
Mijn studieverloop is een beetje anders
dan normaal; ik had al een studie
afgerond en nadat ik mijn propedeuse
Psychologie heb gehaald, ben ik gaan
reizen en gaan werken. Omdat ik mijn
studie toch wel erg leuk vond heb ik
deze in september 2006 weer opgepakt,
en nadat ik het Onderzoekspracticum
had gevolgd ben ik in februari meteen
gestart met Sociale Psychologie.
De richting Sociale Psychologie heeft
me altijd wel aangetrokken. Het houdt
zich bezig met fundamentele motivationele
processen; een sociaal psycholoog
vraagt zich af waarom wij handelen
zoals we doen. Ik zie gedrag als iets
dat sociaal gericht is. Wij functioneren
56
Maurice Fons
27 jaar
‘Ik vind de motivationele
drijfveren van de
mens erg interessant.’
namelijk niet alleen als individuen;
onze omgeving en context speelt een
belangrijke rol en de sociale psychologie
houdt zich hiermee bezig. Ik heb
nog even overwogen om me te gaan
specialiseren in klinische psychologie,
maar omdat dat heel anders is dan mijn
eerste studie, Bedrijfsinformatica, vond
ik dat toch niet zo’n goed idee. Sociale
Psychologie en Bedrijfsinformatica
sluiten deels op elkaar aan, wellicht
kan ik deze twee vakgebieden later in
een baan combineren.
Ik ben nu anderhalf jaar bezig met
Sociale Psychologie en nog steeds
volop gemotiveerd. Om door te gaan
met mijn studie wilde ik wel 100%
achter mijn specialisatiekeuze staan

en dat sta ik nog steeds. Hierdoor ben
ik erg gemotiveerd om er het beste uit
te halen. In de master mag je ook veel
vakken zelf kiezen, daar heb je redelijk
veel vrijheid. Dan kan je je studie
inrichten zoals je het zelf wilt en dat
is prettig.
Zoals ik eerder aangaf vind ik vooral
de motivationele drijfveren van de
mens erg interessant, waarom doen we
dingen, hoe werkt dat dan, en hoe sterk
is ons gedrag afhankelijk van een specifieke
situatie? Het gaat over groepsprocessen,
hoe
we functioneren
als we met
anderen zijn, en
het heeft ook
een link met de
actualiteit en
dingen die er
om ons heen gebeuren. Waarom vechten
mensen met elkaar, wat drijft hen
tot ruzie, oorlog? Attituden en beïnvloeding
door signalen of anderen om
ons heen spelen daarin een belangrijke
rol. Het is interessant te onderzoeken
hoe onze ideeën en handelingen ontstaan,
en welke gevolgen ze hebben.
Ik doe zelf onderzoek naar emotional
contagion, ook wel emotionele
besmetting genoemd. We bekijken dit
construct in combinatie met de terror
management theory, dat is een theorie
die stelt dat de mens enerzijds de evolutionaire
drang heeft om te overleven,
maar zich ook ter degen bewust is van
het feit dat het leven tijdelijk is. Om
met dit confronterende feit te ‘dealen’
- Bij Sociale Psychologie doe je
onderzoek naar het ontstaan van
ideeën en handelingen, en welke
gevolgen ze hebben -
57
STUDENT
hebben we in de loop der evolutie
‘angstreducerende buffers’ ontwikkeld.
We onderzoeken de invloed van
existentiële zorgen op de overname
van emoties; wat gebeurt er met onze
emoties als we geconfronteerd worden
met het feit dat we eens zullen overlijden?
Resultaten zijn nog niet bekend,
maar ik ben er erg benieuwd naar,
aangezien deze relatie nog niet eerder
is onderzocht.
Ik heb nog geen duidelijk beeld van
wat ik met deze specialisatie zou willen
doen. Ik
studeer nu
vooral omdat
ik het leuk
vind; vanuit
een intrinsieke
motivatie. Ik
wil er wel iets
mee gaan doen in de praktijk, maar
als Sociaal psycholoog zijn er tal van
mogelijkheden: trainer of een baan
in de reclamewereld. Wat mij ook
aantrekt, is het informeren van instanties
die zich bezighouden met cultuur,
minderheidsgroepen en integratie. Ik
zou hen dan advies kunnen geven over
hoe de maatschappelijke problematiek
het best kan worden aangepakt.
Als ik studenten, die op het punt staan
een specialisatie kiezen, een tip moet
geven, dan zeg ik: Als je goed in iets
wilt worden, moet je het leuk vinden,
dat is een voorwaarde. Maak daarom
een keuze die past bij je gevoel, dat is
denk ik belangrijk.

Algemene Psychologie en Vrij Bachelor
"Voor het samenstellen van een pakket naar eigen wens
zijn de eisen betrekkelijk eenvoudig."
Bachelor algemenepsychologie
Verreweg de
meeste studenten
kiezen een van de
acht specialisaties
die de opleiding
Psychologie
aan de UvA kent.
Je bent daarmee verzekerd van een
samenhangend pakket op één van de
deelgebieden van de psychologie. Toch
is er ook een groep van ongeveer 5%
van de studenten die ervoor kiest een
eigen programma op te stellen: zij studeren
af in de 'specialisatie' Algemene
Psychologie. De wens meer vrijheid
te hebben in de samenstelling van het
vakkenpakket kan verschillende redenen
hebben, zoals het willen combineren
van verschillende richtingen of
juist verdieping willen in een bepaald
thema.
Voor het samenstellen van een pakket
naar eigen wens zijn de eisen betrekkelijk
eenvoudig. Als je een bachelor
Algemene Psychologie wilt halen rond
je eerst je 1e en 2e jaar af volgens de
normale programma-eisen. De 60 ec
van het 3e jaar vul je als volgt in:
Rosemarijn Franses, studieadviseur
58
- Specialistische vakken (d.w.z. specialisatievakken
gegeven bij Psychologie)
48-51 ec.
- Een bachelorthese van 9-12 ec.
Let er bij het samenstellen van je
pakket wel op dat je voldoet aan de
toelatingsvoorwaarden van de vakken
die je kiest.
Heb je je bachelor Algemene
Psychologie af, dan kun je doorstromen
naar de master Algemene Psychologie;
ook het pakket daarvan stel je zelf
samen. Natuurlijk moet je daarbij in
het oog houden dat voor de toelating
tot mastervakken vaak bepaalde
bachelorvakken vereist zijn. De 60 ec
van de master vul je als volgt in:
- Mastervakken Psychologie: 24 ec.
- Stage (>10 ec) plus werkstuk (> 17
ec) plus colloquia (1 ec) samen tenminste
36 ec.
Uit onderzoek onder afgestudeerden
blijkt dat het voor je kansen op de
arbeidsmarkt niet zo veel uitmaakt in
welke specialisatie je afstudeert. Je
hoeft dus niet bang te zijn dat je met
een diploma als ‘algemeen psycholoog’
minder kans hebt op de arbeidsmarkt.
Het is wel van belang dat je goed kunt
uitleggen wat je pakket inhield en
waarom je daarvoor gekozen hebt.

Interesse in een algemeen bachelor (en
wellicht later master-) programma?
Neem dan contact op met een van de
studieadviseurs.
Vrij bachelor examen
Voor studenten die zelf een pakket
willen samenstellen, maar daarin ook
graag veel onderdelen buiten de opleiding
willen opnemen, is er de mogelijkheid
van een Vrij Bachelor Examen.
(Let op: iedereen heeft natuurlijk al de
mogelijk om de 12 ec tweedejaarskeuzeruimte
buiten
Psychologie
te besteden).
geheel dat goed kan worden gemotiveerd
en onderbouwd door de aanvrager.
Kortom, met een vrij bachelorprogramma
kun je een pakket samenstellen
dat weliswaar grotendeels bestaat uit
Psychologie-onderdelen, maar waarbij
je ook veel studietijd kunt besteden
aan onderdelen buiten Psychologie.
Een variant op bovenstaande is een
major-minorcombinatie: in dat geval
volg je 150 ec bij Psychologie en
besteed je 30 ec aan een minor. Meer
i n f o r m a t i e
over minor-
programma’s
- Het is van belang dat je goed vind je in de
Belangrijk is kunt uitleggen wat je pakket inhield en waar- digitale stu-
wel dat een om je daarvoor gekozen hebt -
diegids van
vrij bachelor-
de UvA en
programma
op www.stu-
vooraf moet
dent.uva.nl/
worden goed-
minor. Ook
gekeurd door de examencommissie. voor een major-minor-pakket is vooraf
Daarbij wordt gelet op de volgende toestemming vereist van de examen-
eisen:
commissie.
- Het programma bestaat uit 180 ec. Over de arbeidsmarkt voor studenten
- Ten minste 120 van de 180 ec worden met een vrij bachelor valt weinig zin-
behaald bij Psychologie.
nigs te zeggen aangezien er erg weinig
- De gehele propedeuse Psychologie studenten op deze manier afstuderen
wordt behaald.
(één à twee per jaar). Belangrijk is dat
- Het onderzoeksdeel van het onder- je zelf uitermate goed bedenkt wat je
zoekspracticum maakt deel uit van precies met zo’n vrije opleiding wilt en
je programma (wat betekent dat je je een logische samenhang en motivatie
MvO2a, SPSS en het basisdeel OP ook kunt verwoorden, niet alleen voor de
moet opnemen in je pakket, aangezien examencommissie, maar ook voor toe-
dat de toelatingsvoorwaarden zijn). komstige mogelijke werkgevers.
- Alle 180 ec bestaan uit onderdelen Heb je interesse in een vrij bachelor
van een universitaire opleiding. (al dan niet deels ingevuld met een
- De bachelorthese wordt (mede) door minor)? Neem dan contact op met een
Psychologie gesuperviseerd.
- Het programma vormt een coherent
van de studieadviseurs.
59
ALGEMEEN

Algemene Psychologie
Ik ben in eerste instantie begonnen
met de bachelor Algemene
Ontwikkelingpsychologie, omdat
ik me wilde richten op kinderen.
De keuzevakken binnen de
Ontwikkelingspsychologie stonden mij
niet zo aan, waardoor ik mijn vrije
keuzeruimte heb ingevuld met vakken
buiten de ontwikkelingspsychologie.
Zo volg ik naast de basisvakken
Ontwikkelingspsychologie twee
vakken bij Klinische Psychologie en
een vak bij Sociale Psychologie. Ik
wilde ook graag vakken van andere
disciplines volgen, zoals het vak
‘kinderen in ontwikkeling’, een vak van
internationale ontwikkelingsstudies.
Als dit vak me bevalt, wil ik de minor
Internationale Ontwikkelingsstudies
60
Edmée Griffioen
20 jaar
‘Het idee dat ik
m'n eigen studie
vormgeef, vind ik
super!’
doen en misschien zelfs de master. Ik wil
namelijk heel graag ontwikkelingswerk
gaan doen. Het is jammer genoeg heel
moeilijk om daar een baan in te krijgen:
je moet veel werkervaring hebben
en je moet een aansluitende studie
hebben gevolgd. Een opleiding als
internationale ontwikkelingsstudies zou
ideaal aansluiten. Werkervaring hoop ik
volgend jaar op te doen: ik ben van plan
om naar Zuid-Amerika te gaan en daar
bij een ontwikkelingsorganisatie aan
te kloppen. Hoe? Gewoon een ticket
boeken en kijken wie me wil hebben!
Over de bachelor Algemene Psychologie
is eigenlijk heel weinig bekend. Er staan
ook maar een paar regels in de studiegids
die informatie geven over de bachelor
Algemene Psychologie bachelor. Er zijn

een heleboel richtingen, en daar word je
geacht je draai in te vinden. Dat vind
ik toch eigenlijk wel jammer, omdat
het juist wel iets kan toevoegen aan je
studie. Alle vakken die ik doe, vormen
samen een geheel en vind ik echt leuk.
Ik denk ook dat je gewoon moet doen
wat je leuk vindt, dan kom je vanzelf
wel terecht bij een baan waarvan je het
werk ook leuk vindt. Sommigen zeggen
dat de bachelor Algemene Psychologie
voor mensen is die niet weten wat ze
willen. Ik denk dat je, doordat je moet
nadenken over je de vakken die je
wilt volgen en ze op elkaar moet laten
aansluiten, juist wel goed weet wat
je wilt studeren. Het idee dat ik mijn
eigen studie vormgeef vind ik super.
De bachelor Ontwikkelingspsychologie
zoals deze wordt aangeboden door
de UvA is niet zoals ik deze zou
willen zien. Wat ik miste, waren de
cultuurgerelateerde vakken, daarom heb
ik een vak bij Antropologie gevolgd.
Je ziet ook dat mensen van andere
disciplines op andere manieren kijken
naar verschillende onderwerpen. Bij
Psychologie leer je toch wel op een
psychologische manier kijken naar de
wereld. Nu ontwikkel ik een bredere
kijk.
Ik wil het liefst graag van tevoren weten
wat ik ga doen. Ik wilde namelijk een
bachelor Ontwikkelingspsychologie
doen met een aantal vakken uit
andere disciplines, maar dat
betekende dan dat ik geen bachelor
Ontwikkelingspsychologie meer zou
doen. Je mag twaalf punten buiten
Psychologie volgen in het tweede jaar. Ik
dacht dat je in je derde jaar óók vakken
mocht volgen buiten Psychologie, maar
61
STUDENT
dat kan niet, althans deze tellen niet
mee voor de inrichting van je derde jaar.
Daar baalde ik een beetje van. Ik wilde
mijn bachelor Ontwikkelingspsychologie!
Vervolgens dacht ik, nou ja, het is
niet heel erg, ik doe namelijk hetzelfde,
maar het heet gewoon anders. Ik heb
het nu opgelost door vakken buiten
Psychologie bovenop mijn bachelor
Algemene Psychologie te doen. Nu
beslaat mijn bachelor 192 punten. Dat
is dus twaalf punten extra, verdeeld
over twee jaar.
Het afgelopen semester had ik het wel
heel druk: ik had veel tentamens en
moest mijn bachelorthese schrijven.
Die had ik naar voren gehaald, anders
werd het te druk in het tweede semester.
Dat wordt overigens waarschijnlijk wel
weer wat minder druk. Het ligt heel
erg aan je planning. De vakken moeten
niet te veel overlappen, zodat je niet in
de stress schiet. Ik heb nu bijvoorbeeld
twee vakken die op dezelfde tijden
worden gegeven, waar ik allebei graag
naartoe wil. Nu kan het helaas niet
anders.
Aangezien er maar één inleidend vak
per specialisatie wordt aangeboden in
het eerste jaar, vond ik het lastig om een
richting te kiezen. Aan de tweedejaars
die erover denken een bachelor
Algemene Psychologie te doen, zou ik
willen meegeven te kijken in hoeverre
de vakken die ze willen volgen een
aanvulling zijn op de basis van hun
studie. Zorg ervoor dat het een geheel
blijft. Doe vakken die je heel leuk vindt,
dat houd je ook gemotiveerd. Volg
daarbij vakken buiten de psychologie,
die vakken kunnen je echt verrijken.
Die vrijheid krijg je, dus benut dat!

Vrije Bachelor Psychologie
Voordat ik met Psychologie begon,
heb ik Economie gestudeerd en
ben daarin ook afgestudeerd. Mijn
grootste interesse lag bij het vakgebied
Marketing. Dat vond ik heel interessant,
maar ik merkte dat het bij Economie
vooral ging om de praktische invulling
van marketingplannen. Ik vond de
gedachtegang achter die plannen
interessanter. Wat drijft consumenten?
Na die studie heb ik nog een jaar
gewerkt bij een marketing-consultancy
bureau. Daar maakte ik marktanalyses
voor grote supermarktketens.
Tijdens dat jaar werd die interesse
voor het gedrag van consumenten
verder aangewakkerd en besloot ik om
Psychologie te gaan studeren. Ik wilde
62
Bob van Lanen
27 jaar
‘Bij een vrije
bachelor stel je zelf je
vakkenpakket samen.
Dat was echt iets voor
mij.’
graag meer te weten komen over de
theorie achter sociale beïnvloeding.
Vanuit de marketingkant is het
interessant om te weten hoe je mensen
het best kunt bereiken voor een product
en hoe dat stand komt.
Het eerste jaar was wat de inhoud betreft
met bijvoorbeeld Persoonlijkheidsleer
en Psychopathologie wel even wennen.
In eerste instantie was ik bang dat
ik alleen in de groep zou zitten met
19-jarigen die net van de middelbare
school kwamen. Dat viel reuze mee. Je
zoekt vanzelf de oudere studenten op.
Ik ben heel doelgericht aan Psychologie
begonnen en de eerste twee jaar zijn vrij
algemeen. Bij bepaalde vakken moest
ik me er wel doorheen worstelen, maar

ik vond het toch interessant.
Ik dacht in eerste instantie dat ik bij
Arbeids- & Organisatiepsychologie
terecht zou kunnen, maar het
bleek dat men zich daar niet met
marketingvraagstukken bezig houdt.
Dat doet de Sociale Psychologie
meer. Ik las in de studiegids over
de vrije bachelor waarbij je zelf je
vakkenpakket samenstelt. Dat is wat
voor mij, dacht ik en ik ben langsgegaan
bij de studieadviseur om mijn plan te
bespreken. De studieadviseur zei dat
veel mensen dat traject proberen, maar
dat het weinigen lukt. Ik wilde vakken
volgen bij verschillende universiteiten
in Nederland. Ze vond het een ambitieus
plan, en hoewel ze wel wat sceptisch
was, wilde ze wel behulpzaam zijn. Het
zou vooral veel tijd kosten om alles te
regelen en organiseren, waarschuwde
ze.
Ik wilde me gaan specialiseren in
sociale beïnvloeding. Voor het kiezen
van vakken, zowel binnen als buiten de
UvA, heb ik de studiegids erbij gepakt
en ik heb ook gesproken met docenten
van de vakgroep Sociale Psychologie.
Die hebben me goed advies kunnen
geven. Ik volgde bijvoorbeeld het vak
Aandacht en Controle bij Psychonomie
om meer te weten te komen over de
verwerking van informatie en hoe
deze informatie de aandacht trekt en
vasthoudt. Ook volgde ik daar het vak
Leren en Geheugen, om te zien hoe
mensen prikkels verwerken en opslaan.
Ik ging naast de UvA vakken volgen
op de universiteiten van Nijmegen en
Tilburg. Voor mijn vakkenpakket heb
ik wel toestemming moeten vragen aan
de examencommissie. Ik vond het ook
63
STUDENT
belangrijk om toestemming te krijgen om
met mijn samengestelde vakkenpakket
de aansluitmaster Sociale Psychologie
te mogen volgen. Anders zou ik na drie
jaar niet verder kunnen studeren. Een
ander gevolg was dat ik, doordat ik
vakken bij verschillende universiteiten
volgde, twee jaar nodig heb gehad om
het derde studiejaar te voltooien, ook
omdat ik ernaast nog werkte. Tijdens
mijn stage heb ik wetenschappelijk
onderzoek verricht in het bedrijfsleven
binnen een project van de vakgroep
Sociale Psychologie en ik heb gemerkt
dat onderzoek doen me wel ligt.
Een voordeel van colleges volgen
op een aantal universiteiten is dat ik
heb kunnen zien hoe op verschillende
universiteiten les wordt gegeven over
mijn interessegebied. Een nadeel was dat
het reizen naar die andere universiteiten
veel tijd kostte. Je moet ook veel zelf
regelen bij die andere universiteiten zoals
inschrijving, toegang tot verschillende
computersystemen en tentamenbriefjes.
Als je zo’n studieroute wilt kiezen
moet je op tijd beginnen met precies te
bepalen wat je wilt en welke vakken je
daarvoor kunt volgen. Het gaat zeker
niet vanzelf. Het kost tijd en energie
om dat voor elkaar te krijgen. Ik ben
een half jaar van te voren begonnen en
die tijd had ik zeker nodig. Overleg met
de vakgroep die het dichtst bij je keuze
ligt en vraag advies, en toestemming
aan de examencommissie. Terugkijkend
ben ik heel blij dat ik het zo gedaan heb.
Het kost veel werk om het allemaal
te regelen, en het studieschema is
soms lastig te plannen, maar dat is het
allemaal meer dan waard.

Colofon
Eindredactie: Rob Janson
Laurens Polder
Sonja Houtkooper
Lay-out: Joost Molenaar
Hilko van Rooijen
Interviews: Lisa Freiburg
Bram Horjus
Jeninke de Jong
Jasmien Khattab
Annemarie Köhne
Joost Molenaar
Simon Nak
Jantine van Netten
Klasien van Santen
Sanne Schepers
Foto’s: Rob Janson, UvA-website of privé
bezit
Cover: Marc Janson
Cartoons: Jessica van Sluis
Kim Rebelo Oliveira dos Santos
Verder willen wij bedanken:
Arne Evers, Ronald Hamel, Frenk van Harreveld, Mariëtte Huizinga,
Maurits van der Molen, Kitty Rolf, Ben Schmand, Jessica van Sluis,
Klaas Visser, Annemarie Zand Scholten, en alle geïnterviewden.