1 01 Het gevecht om het publieke domein - Bureau Beke

Boze agressie in het verkeer 101
achter het stuur onrustbarend toenemen. Dit soort grote verschillen is
onwaarschijnlijk. Ook vindt men dat ergernis afneemt van 1 : 2 onder de
24 jaar tot 1 : 3 onder 65-plussers, terwijl het gemiddeld 3 : 4 is. Deze studie
is uitgebreid besproken in veel publicaties, maar een scherpere analyse
is nodig.
Bovenstaande onderzoeksbevindingen bieden een indruk van wat
mensen als agressief ervaren. Men vindt over het algemeen dat het verkeersgeweld
toeneemt. Er blijken veel aangiften bij de politie te komen
over agressie die verkeersgerelateerd is. Soms kan men een toename van
het aantal aangiften over de laatste jaren vaststellen, maar zoals bekend
zegt zo’n toename niet veel over de werkelijke toename van verkeersgeweld.
Wat is agressie?
Een precieze omschrijving van agressie blijft vooralsnog problematisch;
er resteren veel vragen. Vooral vanuit het gezichtspunt van preventie is
het belangrijk om preciezer te bepalen wat agressie is. Als boosheid de
belangrijkste factor is dan zijn het voorkomen van boosheid en/of het
geweldloos afwikkelen van boosheid effectieve opties. Vandalisme vraagt
weer om een andere aanpak.
In het voorgaande kwamen reeds een aantal definities van agressie
naar voren. In het onderzoek van Hauber ging het om reacties tegen een
persoon die het zebrapad opstapte. De reacties waren verschillend van
aard. Een automobilist die doorrijdt bij een voetganger op de zebra kan
de voetganger niet gezien hebben. De vraag is of er dan van agressie
sprake is. Heeft de automobilist de voetganger wel gezien dan ligt het
voor de hand dat hij of zij benadeling van de voetganger beoogt. De benadeling
bestaat uit belemmering in voortgang, of zelfs uit fysieke
schade of dreiging ermee. De agressie kan voortkomen uit boosheid,
boosheid over hinder door de voetganger, maar er kunnen ook andere
motieven in het spel zijn zoals haast. Toeteren en knipperen kunnen bedoeld
zijn om te waarschuwen, maar ook om te intimideren of terug te
jagen.
Vraagt men burgers wat ze het meest agressief vinden, dan wordt
agressiviteit meestal omschreven als een daad die anderen bedreigt.
Maar deze daad hoeft nog geen boosheid te impliceren. Dat wordt anders
wanneer men vraagt naar de redenen voor eigen agressiviteit. Dan
blijkt dat men de boze reactie bedoelt die door hinder van anderen veroorzaakt
wordt.
Junger e.a. (1995) suggereren in hun onderzoek dat misdadige handelingen
en gevaarlijke verkeersgedragingen eenzelfde causale achtergrond
hebben. Hierbij wordt niet duidelijk of deze gedragingen voortkomen uit
boosheid, uit onbeheerstheid en impulsiviteit, of uit motieven als ‘haantje
de voorste willen zijn’. Hetzelfde geldt voor de verkeersagressie zoals
die in politierapporten naar voren komt. Terlouw e.a. daarentegen sugge-