Een nieuw schrijn voor de verzameling van romaanse en ...

De grote zaal van de Beurs voor Diamanthandel
(© Beurs voor Diamanthandel)
Dat bleek onder meer uit een studie die historicus en
vorser Eric Laureys van 2000 tot 2004 op het Studie-
en Documentatiecentrum Oorlog en Hedendaagse
Maatschappij (SOMA) uitvoerde. Daarin onderzocht hij
waarom de Belgische diamantnijverheid de Tweede
Wereldoorlog overleefde nadat de dragers van de toenmalige
diamanthandel en -nijverheid - joodse immigranten
- uitgesloten, vervolgd en gedeporteerd waren;
nadat diegenen die naar het buitenland gevlucht waren,
nieuwe diamantcentra oprichtten die in concurrentie
traden met Antwerpen; nadat de Duitse bezetter de
Belgische diamantsector grondig reorganiseerde; en
vooral nadat de Duitse en Amerikaanse diamantcentra
Antwerpen uit strategisch-economische overwegingen
naar de kroon hadden gestoken. Deze factoren ontwrichtten
de vooroorlogse orde in de sector. Na de
bevrijding moesten buitengewone maatregelen genomen
worden om de sector opnieuw te doen draaien. Het
werd snel duidelijk dat deze vooral politieke en economische
geschiedenis van de diamantsector onlosmakelijk
verbonden was met zijn sociale en culturele context.
Dit is dus een studie over joodse immigranten, Vlaamse
diamantslijpers, de Belgische haute finance, koloniale
concerns, collaboratie, verzet, antisemitisme en Duitse
geheime agenten.
De diamanthandel, joden en Antwerpen
Hoe belangrijk was diamant in 1933, aan de vooravond
van de opkomst van het naziregime? Om de evolutie
van de diamantsector te vatten moet eerst een onderscheid
gemaakt worden tussen drie categorieën diamant.
De meest bekende is natuurlijk het sierdiamant
dat bestemd is voor de juwelenindustrie. Een belangrijk
kenmerk van het sierdiamant is zijn waardebestendigheid,
waardoor het in oorlogstijd als beleggingsmiddel
en internationaal ruilmiddel begeerd werd. Daarnaast is
er het industriediamant dat door zijn hardheid als superieur
boor-, schuur-, en snijmiddel aangewend kon worden.
Dankzij industriediamant kon de industrie op het
einde van de jaren dertig evolueren naar gestandaardiseerde
massaproductie van staalproducten. Uiteindelijk
is er uiteraard ook ruw diamant. Dat is de grondstof die
Diamantairs
in de beurszaal
(© Provinciaal Diamantmuseum
Antwerpen)
Science Connection 11 - april 2006 - 3