De ezel, net even anders - Diergeneeskundig Memorandum

15. Het veulen
Het ezelveulen lijkt over het algemeen veel op
het paardenveulen; toch zijn er verschillen in
management bijvoorbeeld ten opzichte van
de melkverstrekking, het speenproces en de
lichaamstemperatuur.
15.1 Melkverstrekking
Indien het veulen te zwak is om te staan en
te drinken moet het met de voeding geholpen
worden. Het meest ideaal is in eerste instantie
ruim 55 gram moedermelk (colostrum)
te geven. Is er geen merriemelk beschikbaar
dan kan er voor de eerste energiebehoefte een
theelepel glucose opgelost in 55 gram water op
lichaamstemperatuur worden gegeven. Het is
van belang dat het veulen, naast de eerste energiebehoefte,
binnen de eerste 2-3 uur na de geboorte
wel colostrum toegediend krijgt.
Paardenmelk lijkt in grove samenstelling veel
op ezelmelk; koemelk daarentegen is ongeschikt
voor veulens, dit in tegenstelling tot geitenmelk.
Hoewel zowel in koe-, als in geitenmelk
veel meer vetten en proteïnen zitten, tolereren
ezelveulens geitenmelk vaak veel beter
en schijnen ze het bovendien lekker te vinden.
Er kan wel een geschikte melkmix voor
ezelveulens gemaakt worden, indien men
de beschikking heeft over koemelk, door 4
liter koemelk met 1,5 liter water te mengen
en daar 10 lepels glucose aan toe te voegen.
Farmaceutische kunstmelk (bijvoorbeeld Pavo
kunstmelk) is echter de beste oplossing indien
men moet overgaan tot extra melkverstrekking.
Tabel 4. Vergelijking tussen de samenstelling
vet, totaal eiwit, lactose (g/kg melk) en
energiewaarden (cal/100ml) van ezel-, koe-,
paarden-, geiten- en humane melk
Vet TE Lactose Energie
Ezel 3.8 17.3 60.9 41
Koe 36.1 32.5 48.8 67
Paard 12.1 21.4 63.7 48
Geit 38.0 34.0 41.0 70
Humaan 36.4 14.2 67.0 68
Gemiddelde waarden gerapporteerd in de literatuur.
D.M. 56e jaargang - No. 3 blz. 46
Flessen en spenen, bedoeld voor lammeren,
zijn geschikt om te gebruiken bij het voeden
daar deze het meest overeenkomen met de spenen
van een merrie. Het is van belang het veulen
altijd rechtop te plaatsen bij het voeden om
de slikreflex te stimuleren en de kans op aspiratie
van melk in de longen te minimaliseren.
De melk kan het best op lichaamstemperatuur
gegeven worden (38ºC) en wel om de 2 uur.
Een indicatie van de vereiste hoeveelheid melk
per dag voor een gezond veulen is 100 ml per
kg lichaamsgewicht/per dag gedurende de eerste
48 uur. Dit moet echter wel over voldoende
keren verdeeld worden. Na een week kan het
aantal voedingen langzaam teruggebracht
worden, te beginnen bij de nachtvoeding. De
hoeveelheid, die overdag gegeven wordt, dient
dan echter wel te worden verhoogd. Na verloop
van tijd kan geprobeerd worden het veulen uit
een bakje te laten drinken.
Advies gebaseerd op een gezond veulen met
een geboortegewicht van ongeveer 10 kg:
- dag 1-2: 18-12 voedingen
(maximaal 100 ml per voeding)
- dag 3-4: 12 voedingen
(ongeveer 150 ml per voeding)
- dag 5-7: 10 voedingen
(ongeveer 200 ml per voeding)
- week 2 en 3: 8 voedingen.
Het kan zijn dat het veulen de vervangende
melk niet verdraagt. Symptomen van intolerantie
kunnen zijn koliek, diarree en/of een opgeblazen
buik. Indien een van deze verschijnselen
zich voordoet, moet worden overwogen
om de hoeveelheid of de frequentie van de voeding
te verminderen of een alternatief voor de
melkvervanger te bedenken.
Veulens beginnen overigens in hun eerste levensweek
al met knabbelen aan gras of hout
maar ze eten het zelden. Ze beginnen gewoonlijk
met grazen en water drinken vanaf de vierde
week. Een manier voor een jonge ezel, om
na de geboorte de vereiste micro-organismen
voor de cellulosevertering binnen te krijgen
is door met faeces verontreinigd gras te eten.
Sommigen zullen de faeces van andere ezels
zelfs eten.