Oefenexamen I havo - Examenkatern Geschiedenis.nl

Examenkatern havo en vwo Oefenexamen I havo antwoorden
De Republiek in een tijd van vorsten, 1477-1702
Oefenexamen I havo – De Republiek in een tijd van vorsten, 1477-1702
1 Karel V zette de centralisatiepolitiek van zijn voorgangers in de Nederlandse gewesten voort.
Noem:
a. een middel van een van de voorgangers van Karel V waarmee de centralisatiepolitiek in de
Nederlandse gewesten werd vormgegeven.
b. twee verschillende middelen waarmee Karel V deze centralisatiepolitiek vorm gaf in de
Nederlandse gewesten.
Bron 1
Verstedelijking in de Lage Landen en Groot-Brittannië, 1365-1800
Aantal steden met meer dan 10.000 inwoners
1357 1475 1500 1550 1600 1650 1700 1750 1800
Noordelijke
Nederlanden*
2(0) 9(4) 10(5) 11(6) 19(12) 19(12) 20(12) 18(10) 19(10)
Zuidelijke
Nederlanden
11 11 11 12 11 12 12 12 18
Groot-Brittannië 1 1 5 4 6 9 13 23 47
* tussen haakjes het aantal in Holland
Gebruik bron 1.
2 Iemand beweert dat je met behulp van de bron kunt aantonen dat:
a. voor het ontstaan van de Republiek er een regionaal verschil zichtbaar was op het gebied
van de verstedelijking.
b. de Opstand niet nadelig was voor de economie van de Nederlandse gewesten.
c. de economische ontwikkeling van de Republiek ten opzichte van Groot-Brittannië vanaf het
midden van de zeventiende eeuw veranderde.
Leg de beweringen uit. Verwijs daarbij naar gegevens uit de bron.
3 Lees opnieuw bewering a en c van vraag 2. Geef voor beide beweringen een verklaring.
Bron 2
Een spotprent waarin de Lage Landen, gesymboliseerd door de leeuw, worden verpletterd. Alva, Margaretha van
Parma en Granvelle (adviseur van Margaretha) draaien aan de pers. Filips II (tweede van links) kijkt toe.
Feniks, geschiedenis voor de tweede fase, havo en vwo 1 ©ThiemeMeulenhoff, Amersfoort 2011

Examenkatern havo en vwo Oefenexamen I havo antwoorden
De Republiek in een tijd van vorsten, 1477-1702
Gebruik bron 2.
4 Stel, je doet onderzoek naar de vraag in hoeverre het beleid van de Habsburgse vorsten een
oorzaak was voor de Opstand. Je wilt de bron graag voor dit onderzoek gebruiken. Maar je
twijfelt over de bruikbaarheid ervan. Geef zowel een argument voor als een argument tegen
de bruikbaarheid.
5 Zet onderstaande gebeurtenissen in de juiste tijdsvolgorde, van vroeger naar later. Noteer
alleen de letters op je antwoordblad.
A Het smeekschrift wordt aangeboden aan Margaretha van Parma.
B De Staten-Generaal nemen de Acte van Verlatinghe aan.
C De Pacificatie van Gent wordt gesloten.
D De Beeldenstorm breekt uit.
E De Republiek der Zeven Verenigde Nederlanden wordt uitgeroepen.
F Filips II stuurt de hertog van Alva naar de Nederlanden om orde op zaken te stellen.
6 Een belangrijke positie in de opstand tegen de Spanjaarden werd ingenomen door een
betrekkelijk kleine groep orthodoxe protestanten, de calvinisten. Leg uit:
a. waarom het calvinistisch geloof inhoudelijk steun gaf voor deze strijd.
b. dat de opstelling van deze groep ervoor zorgde dat de godsdienstige doelstellingen van
Willem van Oranje bij de Pacificatie van Gent niet konden worden gerealiseerd.
7. Aan het begin van de zeventiende eeuw ontstond er een steeds grotere verwijdering tussen
Van Oldenbarnevelt en Maurits. Toon aan dat:
a. deze verwijdering tot uitdrukking kwam in de verschillende visies over de opstelling van de
Republiek ten aanzien van Spanje.
b. de verwijdering ook tot uitdrukking kwam in de verschillende visies over de opstelling van
de Republiek ten aanzien van Frankrijk.
8 Hieronder staan vier historische begrippen:
a. Acte van Navigatie
b. Acte van Seclusie
c. Eerste Engelse Oorlog
d. Lord Protector
Bron 3
Maak steeds een koppeling van twee begrippen, waarbij je uitlegt dat het ene begrip gezien
kan worden als een oorzaak van het andere begrip (wat dus een gevolg genoemd kan
worden).
‘Het verzamelde parlement verklaart om de oude wetten en vrijheden te verzekeren:
– Dat de bevoegdheid om wetten op te heffen of de uitvoering ervan te beletten door een koninklijke
beslissing alleen, zonder toestemming van het parlement, onwettig is.
– Dat de opdracht voor de oprichting van een rechtbank voor geestelijke aangelegenheden onwettig
is.
– Dat het innen van geld ten behoeve van de kroon, onder het voorwendsel van koninklijke
voorrechten, zonder
goedkeuring van het parlement (...), onwettig is.
– Dat de onderdanen het recht hebben verzoekschriften over te maken aan de koning en dat alle
aanhoudingen en vervolgingen omwille van dergelijke verzoekschriften onwettig zijn.
– Dat het lichten en onderhouden van een staand leger binnen het koninkrijk in vredestijd, zonder
goedkeuring
van het parlement, onwettig is.
– Dat de parlementsverkiezingen vrij moeten zijn.
– Dat de vrijheid van spreken en debatteren in het parlement geen aanleiding mag geven tot een
aanklacht of een onderzoek voor een gerechtshof of waar dan ook, tenzij in het parlement zelf.
– Dat regelmatig parlementszittingen zullen gehouden worden.’
Fragment uit de Engelse Bill of Rights, 1689.
Feniks, geschiedenis voor de tweede fase, havo en vwo 2 ©ThiemeMeulenhoff, Amersfoort 2011

Examenkatern havo en vwo Oefenexamen I havo antwoorden
De Republiek in een tijd van vorsten, 1477-1702
Gebruik bron 3.
9 De Glorious Revolution zorgde voor zowel continuïteit als voor verandering op het gebied van
de binnenlandse politiek van Engeland.
Leg uit of je de bron het beste kunt gebruiken om de continuïteit of juist de verandering te
verduidelijken.
10 De binnenlandse politieke structuur tijdens het Tweede Stadhouderloze Tijdperk (1702-1747)
wordt wel gezien als een oorzaak voor het economisch verval van de Republiek in de
achttiende eeuw. Leg uit:
a. hoe je de binnenlandse politieke structuur kunt beschrijven.
b. waarom deze economische stagnatie en mogelijk zelfs verval heeft veroorzaakt.
c. welke andere oorzaak er bestaat voor de economische stagnatie van de Republiek vanaf
de tweede helft van de achttiende eeuw.
Feniks, geschiedenis voor de tweede fase, havo en vwo 3 ©ThiemeMeulenhoff, Amersfoort 2011