Download alle uitwerkingen (pdf) - Examenkatern Geschiedenis.nl

Examenkatern havo en vwo Antwoorden H1
De Verenigde Staten en hun federale overheid 1865 – 1965
Antwoorden De Verenigde Staten en hun federale overheid 1865 – 1965
Hoofdstuk 1 De staatsinrichting van de Verenigde Staten
Opdracht 1
Een argument om de tekening niet te gebruiken is dat hij veel nadruk legt op de onderlinge
verdeeldheid, een teken van zwakte. Een argument om de tekening wel te gebruiken is dat hij de
Amerikanen oproept samen te werken om de gemeenschappelijke vijand te verslaan.
Opdracht 2
a Een onafhankelijkheidsverklaring is een geschrift waarin opstandelingen zich rechtvaardigen. Een
grondwet geeft de basisregels voor het volk en de overheid van de nieuwe staat.
b (vwo) Centrale regels voor een gedecentraliseerd bestuur kunnen leiden tot fricties tussen centraal
gezag en de afzonderlijke deelstaten. Voorbeeld: de vraag wel of geen slavernij toe te staan.
c De Nederlandse Acte van Verlatinghe uit 1581 heeft model gestaan voor de Declaration of
Independence (1776). In beide geschriften wordt gesteld dat een volk het recht heeft een nieuwe
regering in te stellen wanneer een vorst de universele mensenrechten schendt.
Opdracht 3
De vlag laat zien dat de er vijftig staten deel uitmaken van de Verenigde Staten van Noord-Amerika en
niet alleen dertien voormalige Britse koloniën.
Opdracht 4
a De Founding Fathers zijn de opstellers van de Onafhankelijkheidsverklaring en de grondwet.
b De deelstaten regelden bijvoorbeeld hun eigen onderwijs en hun eigen justitie.
c Alle deelstaten hadden één buitenlandse politiek en één gezamenlijk leger.
d De naam legt nadruk op het gemeenschappelijke. ‘United’ betekent ‘verenigd’. Politici zoals
Jefferson zagen het belang in van een sterkere federale overheid, maar veel Amerikanen hingen
sterk aan het traditionele gedecentraliseerde gezag.
Opdracht 5
a De Onafhankelijkheidsverklaring was door John Adams zelf een ’glittering generality’ genoemd. De
verklaring beschreef een droom van vrijheid en gelijkheid, terwijl de Amerikaanse samenleving
verschillende vormen van ongelijkheid kende, zoals de ongelijkheid tussen arm en rijk, tussen
zwart en blank en tussen man en vrouw. Bron 17 laat zien dat mannen moesten lachen om het
idee van vrouwenemancipatie.
b Abigail zal waarschijnlijk hebben aangedrongen op kiesrecht voor vrouwen, omdat vrouwen het
snelst werkelijk maatschappelijke invloed zouden krijgen wanneer ze hun eigen
vertegenwoordigers konden kiezen.
Opdracht 6
a Uitvoerende macht: president. Wetgevende macht: Congres. Rechtelijke macht: Hooggerechtshof.
b Het Hooggerechtshof kan wetsvoorstellen ongrondwettig verklaren. De president kan een veto
uitspreken over wetten die in het Congres zijn aangenomen. Het Congres kan een veto van de
president met een twee derde meerderheid ongedaan maken.
c (vwo) De trias politica past bij de democratische revoluties van de achttiende eeuw in de Verenigde
Staten, Frankrijk en de Republiek der Verenigde Nederlanden. Overal klonk de roep om vrijheid en
gelijkheid en de trias politica bood een praktisch bestuursmodel bij deze idealen.
d (vwo) De president heeft het recht leden van het Hooggerechtshof te benoemen. Zo kan hij dus
rechters benoemen uit zijn eigen partij.
Opdracht 7 (vwo)
Een lobby zoals de National Rifle Association heeft met vier miljoen leden een enorme politieke
macht. Een president die daarmee geen rekening houdt, zal het bij de volgende verkiezingen moeilijk
krijgen die te winnen. Dat merkte bijvoorbeeld Bill Clinton nadat hij een wet invoerde die het kopen
van een wapen moeilijker maakte.

Examenkatern havo en vwo Antwoorden H1
De Verenigde Staten en hun federale overheid 1865 – 1965
Opdracht 8
De media hebben voor een deel de controlerende functie van het Congres overgenomen. In de
Vietnamoorlog werd het doen en laten van de president bijvoorbeeld steeds kritischer gevolgd door de
media.
Opdracht 9
De tekenaar verwijst naar de absolute koning Lodewijk XIV die over zichzelf zou hebben gezegd: ‘De
staat, dat ben ik’ (L’état, c’est moi). Volgens de tekenaar vergrootte Roosevelt de uitvoerende macht
van de president met talrijke militaire avonturen zonder toestemming van het Congres. (In hoofdstuk 2
zul je zien dat Roosevelt een voorstander was van een krachtige overheid en dat hij geloofde dat de
federale overheid een meer sturende rol moest gaan spelen. Vanuit die overtuiging ging Roosevelt de
strijd aan met het machtige spoorwegconcern van J.P. Morgan.)
Opdracht 10
a Zowel Lyndon B. Johnson als Theodore (Teddy) Roosevelt begaven zich in militaire avonturen
zonder een oorlogsverklaring van het Congres, hoewel die wettelijk verplicht is. Roosevelt deed dat
bijvoorbeeld in Panama, Johnson in Vietnam.
b Uit de zin dat het Congres de beslissing van de President goedkeurt om in Vietnam alle
noodzakelijke beslissingen te nemen.
c (vwo) Zolang de militaire interventie succesvol verloopt, zal de president niet in politieke
moeilijkheden komen. Als de interventie echter mislukt en het imago van de Verenigde Staten
wordt geschaad, zouden publiek en politieke tegenstanders de ondemocratisch tot stand gekomen
resolutie kunnen gebruiken om de president te schaden.
Opdracht 11
Het vijftiende amendement verbood discriminatie in het kiesrecht. De zuidelijke staten wilden de
zwarte burgers geen kiesrecht geven en omzeilden de federale wetgeving door specifieke
voorwaarden te stellen aan het inschrijven in het kiesregister.
Opdracht 12
De tekenaar was een Democraat die de afschaffing van de slavernij betreurde. Hij ziet de
Republikeinen als de schuldigen voor de afschaffing. De Republikeinse partij is volgens hem de partij
van de ‘domme zwarten’. Daarom heeft hij voor de zwarte man een stereotype gebruikt van een man
met een aapachtig uiterlijk.
Opdracht 13
• Rond 1870 waren de Republikeinen de vooruitstrevende partij die opkwam voor de zwarte bevolking
en een krachtig federaal gezag voorstond. De Democraten waren tegen een regulerende federale
overheid, keerden zich tegen de rechten van de zwarte burgers en kwamen op voor de rechten van de
afzonderlijke staten.
• Vanaf 1896 werd het populisme opgenomen in het programma van de Democraten. Deze tendens is
voortgezet in het progressieve beleid van de presidenten Wilson en Roosevelt.
• De Democraten trokken zich het lot van de sociaal zwakke groepen aan en stonden voor een
regulerende overheid op sociaaleconomisch terrein. De Republikeinen werden conservatiever en
vertegenwoordigden het bedrijfsleven. Zij kwamen niet langer op voor gelijke burgerrechten voor de
zwarte bevolking. Op economisch terrein wezen de Republikeinen federaal overheidsingrijpen af.
Opdracht 14
Vooral Republikeinen zouden zich in de nieuwsbrief herkennen, omdat de nieuwsbrief afkomstig is
van een conservatieve schrijver, die zich bovendien een voorstander betoont van een constitutioneel
beperkt federaal bestuur.
Opdracht 15
Tekenaar Nelson Harding (‘What a man’) gelooft dat het federale hulpprogramma de economie uit het
slop zal halen en de Amerikanen weer aan werk zal helpen. De man in het water trekt talloze schepen
weer vlot. Elk schip vertegenwoordigt een element van de grote crisis. Tekenaar Herbert Johnson
heeft een negatieve kijk op het federale ingrijpen, dat volgens hem nog het meest lijkt op de
verstikkende greep van een octopus die zelfs het Witte Huis heeft omstrengeld.

Examenkatern havo en vwo Antwoorden H1
De Verenigde Staten en hun federale overheid 1865 – 1965
Examentraining H1
Antwoorden
Opdracht 1
-
Opdracht 2
De juiste volgorde is: B, D, A, F, C, E.
B Met de Decalaration of Independence scheiden de kolonisten zich af van het moederland
(1776).
D De Articles of Confederation regelden een Congres bestaande uit één kamer (1781).
A Met de Constitution kreeg Amerika een staatsbestel dat tot nu toe redelijk werkt (1787).
F Met het 13e amendement wordt de slavernij in de Verenigde Staten afgeschaft (1865).
C Vanaf Theodore Roosevelt krijgt Amerika te maken met een imperial presidency (1901).
E De Amerikaanse vrouwen krijgen op federaal niveau eindelijk kiesrecht (1920).
Opdracht 3
Drie voorbeelden van amendementen die de macht van de deelstaten hebben beperkt:
I Met het 13e amendement (verbod op slavernij) werd de autonomie van de zuidelijke
staten sterk ingeperkt.
II Het 15e amendement (1870) verbood discriminatie in het kiesrecht op grond van ras,
terwijl de staten in het Zuiden daar bepaald geen voorstander van waren.
III Het 19e amendement in 1920 gaf vrouwen kiesrecht. Tot dan toe waren er nog twintig
staten die helemaal geen vrouwenkiesrecht kenden, terwijl het in veel andere staten
slechts gedeeltelijk was ingevoerd.
Opdracht 4
a Deelstaten kunnen met behulp van eigen, nieuwe wetgeving proberen om de reikwijdte
van amendementen in te perken.
b Het 14e amendement verplichtte de deelstaten alle burgers als gelijken onder de wet te
behandelen. De Constitutie ging bovendien toch al uit van de gelijkheid van alle mensen.
c (vwo) Door middel van het systeem van checks and balances was het Hooggerechtshof in
staat geweest de deelstaten terug te fluiten.
d (vwo) Dat het Hooggerechtshof dit niet deed had te maken met de samenstelling van dit
college. Als er zuidelijke rechters deel uitmaakten van het Hooggerechtshof was de kans
klein dat er iets gebeurde in het voordeel van de zwarte bevolking.
Opdracht 5 (vwo)
De Amerikaanse vrouwen hadden in de munitiefabrieken gewerkt, terwijl de mannen naar
het front gingen. Na de oorlog stelden de vrouwen verschillende eisen en lieten zich niet
meer zo gemakkelijk terugdringen in oude patronen. Als een soort beloning eisten zij onder
andere kiesrecht.
Opdracht 6
Het populisme werd een onderdeel van het Democratische programma vanaf 1896. Zwakke
groepen kregen langzaam de kans te emanciperen. Vanaf Roosevelt werden Democratische

Examenkatern havo en vwo Antwoorden H1
De Verenigde Staten en hun federale overheid 1865 – 1965
presidenten en congresleden uit het noorden en westen steeds vooruitstrevender op het
gebied van gelijke rechten voor de zwarte bevolking.