Antwoorden oefenexamen vwo (pdf) - Examenkatern Geschiedenis.nl

Examenkatern havo en vwo Oefenexamen vwo antwoorden
De Verenigde Staten en hun federale overheid 1865 – 1965
Oefenexamen vwo
De Verenigde Staten en hun federale overheid 1865 – 1965
Antwoorden
1 a In beide stukken is sprake van een legitimering van een afscheiding van een koning wiens
bestuur wordt ervaren als tiranniek. In het Nederlandse geval gaat het om de afscheiding
van Filips II van Spanje en in het Amerikaanse geval om de afscheiding van de koning van
Engeland, George III.
b Stadhouder Willem V noemde de Onafhankelijkheidsverklaring smalend een ‘parodie’,
terwijl Jefferson vond dat hij veel van het Nederlandse voorbeeld kon leren.
2 a Deze universele (algemeen menselijke) waarden zijn vrijheid, gelijkheid, het recht op leven
en het nastreven van geluk.
b Pas veel later is men de Onafhankelijkheidsverklaring gaan zien als een document met
eeuwigheidswaarde voor de mensheid. In de tijd van Jefferson was het vooral een
propagandistisch document om steun te krijgen vanuit het buitenland.
c Dergelijke reconstructies van het verleden worden vaak gebruikt om de eigen zaak of het
eigen vaderland te rechtvaardigen. Door de Onafhankelijkheidsverklaring een nieuwe
interpretatie te geven konden de Amerikanen zichzelf als voorbeeld voor de hele wereld
laten zien.
3 a Er waren in de tijd van de frontier vrij weinig wapensmeden en geen wapenfabrikanten in
Amerika. Geweren werden tot de Burgeroorlog geïmporteerd en waren duur.
b De historicus Jan Dizard is zelf een wapenbezitter en heeft dus een reden om dat
wapenbezit te legitimeren.
4 Jefferson vond dat zijn tijd (nog) niet zonder slavernij kon, maar menselijk gezien kon
slavernij niet worden gerechtvaardigd.
5 a Manifest Destiny.
b I Waar de vrouw geweest is, schijnt overvloedig licht. Daar genieten de mensen van de
zegeningen van de beschaving. In het westen is het nog donker, daar leven nog
barbaarse indianen. Hier moet de beschaving haar zegeningen nog brengen.
II Het schoolboek staat symbool voor kennis, een belangrijk element van vooruitgang.
III De telegraafdraden staan symbool voor de beschaving die naar het westen wordt
gebracht.
6 a C Als een periode die zowel werd gekenmerkt door continuïteit als door discontinuïteit.
b Tijdens de radicale Reconstructie zorgde het Republikeinse Congres voor talrijke
Feniks, geschiedenis voor de tweede fase, havo en vwo 1 ©ThiemeMeulenhoff, Amersfoort 2012

Examenkatern havo en vwo Oefenexamen vwo antwoorden
De Verenigde Staten en hun federale overheid 1865 – 1965
maatregelen ten gunste van de zwarte bevolking. In de jaren 1870 verloren de
Republikeinen deze meerderheid en bovendien vonden veel Amerikanen dat er wel
genoeg was gedaan voor de zwarte bevolking. De aandacht kwam op andere zaken te
liggen en de Zuidelijke staten werden één voor één weer toegelaten tot de Unie.
7 a Hoover had geen antwoord op de crisis, hij dacht dat die vanzelf over zou gaan zolang de
vrije markt niets in de weg werd gelegd. Liefdadigheidsorganisaties moesten de mensen
maar helpen. Als gevolg van het beleid van Hoover kreeg Amerika te maken met ernstige
sociale onlusten, zoals de demonstratie van de veteranen die met veel geweld werd
uiteengedreven.
b Kiezers lopen met borden zoals ‘Prosperity’ (welvaart). Roosevelt bood de natie nieuwe
hoop met zijn programma vol overheidsmaatregelen om de economie vlot te trekken. De
programma’s waren voor een groot deel bedoeld voor de armsten en dat waren vooral
zwarte mensen. Bovendien benoemde Roosevelt zelfs een ‘zwart kabinet’, bestaande uit
zwarte adviseurs.
c De crisis werd niet echt opgelost met de New Deal. In 1939 zaten nog altijd tien miljoen
Amerikanen zonder werk.
d De New Deal schoot tekort op het gebied van de zwarte emancipatie. Aan de segregatie in
het Zuiden werd niets gedaan. Zwarten kregen lagere uitkeringen dan blanken. Roosevelt
wilde de kiezers uit het Zuiden niet kwijtraken en daaraan werd de zwarte zaak opgeofferd.
8 Tekenaar Gregor Duncan gelooft heel optimistisch dat federale hulpprogramma’s de
economie uit het slop zullen trekken. De zaaier is Roosevelt die miljoenen in de economie
investeert. De investeringen zijn volgens Duncan de moeite waard; waar de zaaier is
geweest, bloeit de economie op, waar hij nog moet beginnen zijn nog puinhopen te zien.
Het is een overdreven voorstelling van zaken, want de New Deal heeft de economie niet uit
het slop kunnen halen, dat gebeurde pas door de Tweede Wereldoorlog. (Het blad Life,
waar Gregor Duncan voor werkte, keerde zich later tegen Roosevelt en zijn New Deal. In
opdracht van het blad moest Duncan anti-Roosevelt tekeningen maken.)
Tekenaar Cowan vergelijkt de New Deal met socialisme. Dit is een overdreven voorstelling
van zaken, want Roosevelt was niet van plan om zoals in de Sovjet-Unie een
planeconomie in te voeren. Wel vond hij dat de overheid de plicht had voor een sociaal
vangnet te zorgen zodat de armsten juist niet voor het socialisme zouden kiezen.
9 Na het besluit van Brown vs. The Board of Education moesten de deelstaten zwarte
kinderen toelaten tot hun onderwijs. De deelstaten probeerden tegen te werken door heel
langzaam de deuren van de scholen te openen. Toen in Little Rock het schoolbestuur
wilde integreren, blokkeerde de gouverneur van Arkansas de toegang. Vervolgens plaatste
de president de nationale garde onder federaal toezicht. (Een jaar later zou de gouverneur
Feniks, geschiedenis voor de tweede fase, havo en vwo 2 ©ThiemeMeulenhoff, Amersfoort 2012

Examenkatern havo en vwo Oefenexamen vwo antwoorden
De Verenigde Staten en hun federale overheid 1865 – 1965
zijn verzet nog niet opgeven. Hij sloot toen alle scholen zodat niemand meer onderwijs kon
volgen. Een jaar lang volgden blanke en zwarte kinderen onderwijs via de tv.)
10 Een voorbeeld van een goed betoog: In 1947 lanceerde de Amerikaanse president Harry
Truman een naar hem genoemde leer. Deze Trumandoctrine beloofde hulp aan elk land
dat bedreigd werd door het communisme. Amerika zou als een politieagent de vrije wereld
beschermen. Dit Amerikaanse beleid werd ook wel containment-politiek genoemd, omdat
Washington wilde voorkomen dat het communisme zich verder uitbreidde (containment =
iets houden waar het is). Amerika moest met militaire en vooral met economische middelen
het communisme tegenhouden. In 1947 startte Amerika het Marshallplan. Washington
pompte miljarden dollars in de landen die door de oorlog waren getroffen. Alleen op die
manier zou Europa immuun worden voor het communisme. De hulp had als voordeel dat
West-Europa weer betekenis kreeg als afzetgebied voor de Amerikaanse industrie.
In de loop van de jaren vijftig werd de containment-politiek ook toegepast in Azië. Vooral
na de overwinning van Mao in China vreesden de Verenigde Staten een communistische
wereldrevolutie. De term domino-theorie werd bedacht. De landen van Zuidoost-Azië
werden vergeleken met dominostenen. Als er één omviel (dus door de communisten werd
aangevallen), dan zouden de andere stenen ook omvallen
11 a Op de Civil Rigts Act, voorbereid door John F. Kennedy.
b John F. Kennedy werd op 22 november vermoord in Dallas.
c De zwarte bevolking kreeg eindelijk burgerrechten en dat betekende dat zij voor het eerst
volledig gelijk werden gesteld aan blanken.
d Wettelijke gelijkstelling betekent nog niet dat de zwarte burgers op sociaal of economisch
terrein gelijkheid kregen. Op het gebied van onderwijs, behuizing of arbeid was de
ongelijkheid nog lang niet verdwenen.
12 De juiste volgorde is: C, F, E, D, B, A.
C Het Congres richt het Freedmen’s Bureau op, dat de voormalige slaven moet helpen bij
de overgang naar vrijheid (1865).
F Een groep zwarte intellectuelen besluit tot de oprichting van de NAACP (1905).
E President Roosevelt vaardigt de Lend-Lease Act, die de levering van wapens aan
Groot-Brittannië en de Sovjet-Unie legitimeert (1941).
D Om de uit de oorlog terugkerende soldaten te ondersteunen wordt een speciale wet
uitgevaardigd, de GI Bill (1944).
B De geallieerden spreken in Jalta over de naoorlogse wereld (1945).
A In de zaak Brown vs. Board of Education beslist het Hooggerechtshof dat de regel
separate but equal in het onderwijs ongrondwettig is (1954).
Feniks, geschiedenis voor de tweede fase, havo en vwo 3 ©ThiemeMeulenhoff, Amersfoort 2012