Antwoorden Kennistoets bij hoofdstuk 3 - Examenkatern ...

Examenkatern havo en vwo Kennistoets bij H3 vwo – antwoorden
De Verenigde Staten en hun federale overheid 1865 – 1965
Kennistoets bij hoofdstuk 3 – antwoorden
De Verenigde Staten en hun federale overheid 1865 – 1965
Opdracht 1
Bekijk bron 1.
a Welke directe reden had de tekenaar in 1919 voor het maken van deze spotprent?
b Van welke grotere dreiging op de achtergrond getuigt de spotprent?
c Welke mening had de tekenaar over de sociale onrust kort na de Eerste Wereldoorlog?
a In 1919 vonden op grote schaal stakingen plaats van arbeiders. Dit veroorzaakte in de
Verenigde Staten de Red Scare.
b De Russische Revolutie (1917) en de daarmee gepaard gaande dreiging van een
wereldrevolutie.
c De tekenaar geloofde dat stakende arbeiders een trap kozen die omlaag ging, naar
communisme en uiteindelijk wanorde, totale chaos en onzekerheid.
Bron 1
Step by step een tekening van Greene in de New York Evening Telegram. (1 november 1919)
Opdracht 2
a In de jaren werd gesproken over New Capitalism. Wat verstond men daaronder?
b Noem twee oorzaken voor het geloof in onbeperkte groei in de jaren 1920.
c Welk verband was er tussen de gemakkelijke manier waarop banken krediet verschaften en
de beurskrach van 1929 op Wall Street, New York?
a New Capitalism was de overtuiging dat door samenwerking tussen staat en ondernemers de
uitbuiting plaats zou maken voor harmonie, het socialisme zou daardoor overbodig worden.
b Rationalisatie en stijgende efficiency zorgden voor lagere prijzen, terwijl de lonen stegen. De
toenemende welvaart droeg bij aan een klimaat van optimisme en daarvan profiteerden de
banken die een uitgebreid kredietsysteem in het leven riepen.
c De mensen konden gemakkelijk geld lenen. (‘Live now, pay later’ was een populaire slogan.)
Van het geleende geld kochten mensen aandelen. Zij hoopten dat de koersen zouden blijven
stijgen, onder andere doordat er veel aandelen werden gekocht. Toen de koersen in 1929
scherp daalden, raakten miljoenen Amerikanen ernstig in de problemen.
Feniks, geschiedenis voor de tweede fase, havo en vwo 1 ©ThiemeMeulenhoff, Amersfoort 2012

Examenkatern havo en vwo Kennistoets bij H3 vwo – antwoorden
De Verenigde Staten en hun federale overheid 1865 – 1965
Opdracht 3
In welke opzichten is het geloof in de onbeperkte groei van de Fabulous Twenties –achteraf gezien–
naïef geweest?
Ten eerste kenden de textielindustrie, de spoorwegen en de mijnbouw structurele werkloosheid. De
welvaartsstijging veranderde nauwelijks iets aan de zeer ongelijkmatige verdeling van de inkomens.
Bovendien groeide de economie veel harder dan de inkomens. Het gevolg van deze overproductie
werd pas na verloop van tijd zichtbaar. Ten slotte kende de economie wat wel een bubble of zeepbel
wordt genoemd: de aandelenhandel. Toen in 1929 het vertrouwen in die handel inklapte, ontstond met
de beurskrach van Wall Street het begin van de grote depressie van de jaren 1930.
Opdracht 4
Bekijk bron 2.
a In 1933 begon Roosevelt met zijn New Deal. In welk opzicht was hier inderdaad sprake van
een totaal nieuwe aanpak van economische problemen?
b Wie waren de grootste tegenstanders van Roosevelt en zijn New Deal?
c Deze tegenstanders zagen de New Deal als een gevaarlijke vorm van discontinuïteit met het
verleden. Leg dit uit en verwerk een element van bron 2 in je antwoord.
d In 1935 startte Roosevelt de tweede New Deal. In welk opzicht verschilde die van de eerste?
a Roosevelt bepleitte een actieve rol van de overheid in de economie. De federale overheid
moest bijvoorbeeld voor het eerst de productie beperken en de lonen vaststellen.
b Zakenlieden en het Hooggerechtshof.
c De tegenstanders zagen de New Deal als een breuk met het verleden waarin de economie
was gebaseerd op het liberale principe van laissez-faire. Volgens de tekenaar betekende deze
breuk een gevaarlijk socialistisch experiment waarin de federale overheid te veel macht kreeg.
d De tweede New Deal was meer gericht op maatschappelijke hervorming dan op herstel. De
Social Security Act legde bijvoorbeeld de basis voor een verzorgingsstaat. Dit was de eerste
federale wetgeving die Amerikanen een sociaal vangnet garandeerde.
Bron 2
Tekening van Cowan in de Boston Transcript. (1933)
Onderschrift: Let's Leave Out the Joker. (Laat de joker buiten het spel)
Feniks, geschiedenis voor de tweede fase, havo en vwo 2 ©ThiemeMeulenhoff, Amersfoort 2012

Examenkatern havo en vwo Kennistoets bij H3 vwo – antwoorden
De Verenigde Staten en hun federale overheid 1865 – 1965
Opdracht 5
Bekijk bron 3.
a Bron 3 toont de werkloosheidscijfers van de crisistijd. In hoeverre was de New Deal een
succes, gelet op de werkloosheidscijfers?
b Leg uit hoe door het ontbreken van uitkeringen de werkloosheid zo sterk kon stijgen.
a De New Deal heeft wel enig succes gehad had in het bestrijden van de werkloosheid. In 1934
liep de werkloosheid op naar ruim 24% van de werkenden en dat percentage daalde tot iets
meer dan 14% in 1937. Van totale oplossing van de werkloosheid was echter geen sprake.
b Arbeiders zonder uitkering konden bij werkloosheid weinig kopen. De koopkracht liep met
andere woorden sterk terug. Als gevolg hiervan liep ook de middenstand harde klappen op.
Bron 3
Werkloosheid in de Verenigde Staten, 1929-1941.
Opdracht 6
Verklaar waarom juist tijdens de Tweede Wereldoorlog de vakbonden steeds meer invloed kregen.
De oorlogsproductie was zo cruciaal dat bedrijven en de overheid zich geen arbeidsconflicten konden
veroorloven. Arbeiders kregen gratis kinderopvang, huursubsidies, gezondheidszorg en natuurlijk zeer
hoge lonen. Tussen 1939 en 1945 stegen de salarissen en lonen met 135 procent.
Opdracht 7
a Verklaar waarom veel zwarte Amerikanen na verloop van tijd teleurgesteld raakten in de New
Deal.
b Om welke politieke reden liet president Roosevelt de ongelijkheid tussen zwarten en blanken
bestaan?
c Waarom verwachtten zwarte GI’s na 1945 een verbetering van hun sociaaleconomische
positie?
a De uitkeringen van de New Deal waren hoger dan de meeste lonen van de zwarte arbeiders.
De uitkeringsinstantie besloot om zwarte werklozen een lagere uitkering te verschaffen dan de
blanke werklozen.
b Roosevelt durfde geen positie te kiezen tegen de ongelijkheid omdat hij bang was de steun
van de blanke kiezers te verliezen.
c De zwarte soldaten hadden in Europa voor vrijheid en democratie gevochten en dachten dat
zij na terugkeer naar hun vaderland ook recht zouden hebben op vrijheid en democratie.
Feniks, geschiedenis voor de tweede fase, havo en vwo 3 ©ThiemeMeulenhoff, Amersfoort 2012

Examenkatern havo en vwo Kennistoets bij H3 vwo – antwoorden
De Verenigde Staten en hun federale overheid 1865 – 1965
Opdracht 8
Bekijk bron 4.
a Waarom was president Woodrow Wilson voorstander van een internationale Volkenbond?
b Verklaar de visie van de tekenaar van bron 4 op de Amerikaanse beslissing niet deel te
nemen aan de Volkenbond.
c De tegenstanders van de Volkenbond waren niet volledig isolationistisch. Zij vonden dat de
Verenigde Staten onder bepaalde omstandigheden wel internationaal mochten ingrijpen.
Welke omstandigheden waren dat?
a Wilson wilde een Volkenbond oprichten ter handhaving van de internationale rechtsorde. Na
de verschrikkingen van de Eerste Wereldoorlog geloofde hij dat een dergelijke vereniging
oorlogen zou kunnen voorkomen. In dit opzicht was de Eerste Wereldoorlog volgens Wilson
‘de oorlog die oorlogen beëindigde’.
b Volgens de tekenaar was de Amerikaanse weigering deel te nemen aan Volkenbond de
schuld van de Republikeinen in de Senaat. Veel Republikeinse senatoren waren bang dat de
Verenigde Staten door het lidmaatschap van de Volkenbond de eigen soevereiniteit zouden
verliezen.
c Wanneer economische en politieke belangen in het geding waren, zouden de Verenigde
Staten strategisch mogen ingrijpen op internationaal vlak.
Bron 4
De Verenigde Staten treden niet toe tot de Volkenbond.
Een tekening van Kirby in World Journal Tribune.
Opdracht 9
Bekijk bron 5.
a Welke wet die het verschepen van wapens naar oorlogvoerende landen verbood, vaardigde
Roosevelt in 1935 uit?
b Welke gebeurtenis was volgens de tekenaar van bron 5 de aanleiding tot het einde van het
Amerikaanse isolationisme?
c Noem twee andere gebeurtenissen in 1941 die de neutrale positie van de Verenigde Staten
onder zware druk zetten.
a In 1935 werd de neutraliteitswet van kracht.
b De tekening is gemaakt op 8 december 1941, een dag na de Japanse aanval op Pearl Harbor.
Kort na de aanval volgde de oorlogsverklaring van Hitler aan de Verenigde Staten.
c De Lend Lease Act en het Atlantisch handvest.
Feniks, geschiedenis voor de tweede fase, havo en vwo 4 ©ThiemeMeulenhoff, Amersfoort 2012

Examenkatern havo en vwo Kennistoets bij H3 vwo – antwoorden
De Verenigde Staten en hun federale overheid 1865 – 1965
Bron 5
Tekening van Theodor Seuss Geisel. (8 december 1941)
Opdracht 10
Bekijk bron 6.
a In 1945 kwamen de geallieerde oorlogsleiders in Jalta bijeen om het naoorlogse Europa te
bespreken. Op bron 6 lijkt de onderlinge sfeer prima, maar foto’s zijn niet altijd even
betrouwbaar. Noem twee redenen waarom deze conclusie bij bron 6 voorbarig is.
b Noem twee punten waarom over men het wel eens werd.
a De Russen aan de ene kant en de Amerikanen en Engelsen aan de andere kant hadden grote
onderlinge meningsverschillen. Stalin wilde Duitsland zo zwak mogelijk houden en eiste hoge
herstelbetalingen. Hij wilde een Russische invloedssfeer in Oost-Europa als buffer tegen
Duitsland. In Polen had hij al een marionettenregering geplaatst.
b Er werd wel overeenstemming bereikt over de oprichting van de Verenigde Naties, die volgens
Roosevelt een centrale rol moesten krijgen in het handhaven van een nieuwe mondiale
rechtsorde. Ook kwam men overeen zowel Duitsland als Berlijn in vier bezettingszones te
verdelen (bestuurd door de Sovjet-Unie, de Verenigde Staten, Groot-Brittannië en Frankrijk).
Bron 6
De ‘Grote Drie’, v.l.n.r. Churchill, Roosevelt en Stalin, poseren voor de pers in Jalta. (1945)
Feniks, geschiedenis voor de tweede fase, havo en vwo 5 ©ThiemeMeulenhoff, Amersfoort 2012