Huldiging van Léon Scieur en Victor Lenaers, winnaars van ... - Fiets

Vergeten Tourwinnaar uit Tongeren
De korte wielercarrière
van een
ex-krijgsgevangene
“Er zit muziek in dat kader, hoort ge wel?”
Jozef Lenaers tikt met een nagel tegen het
roestige frame, boven een rijtje scooters in de
fietswinkel die zijn oom in 1921 begon.
“Reynolds tubes”, vertelt de neef van Victor,
“door Automoto gebruikt om de winnende
fiets te bouwen.” Aangetast door de tijd is op
een bruine, verweerde sjerp tussen twee
framebuizen de tekst te lezen die Tongeren
ooit op zijn kop zette: “Victor Lenaers, winnaar
van de Tour de France 1921.”
Als Lenaers in 1914 op 21-jarige leeftijd naar
Fort Lantin vertrekt om in het Luikse te strijden
tegen de Duitsers, lijkt een prille wielercarrière
ten einde. Ondanks zijn bijnaam ‘Caporal’,
naar een verre voorouder die diende in
Napoleons leger, schopt hij het ook als soldaat
niet ver. Lantin is het eerste fort dat valt en hij
wordt als krijgsgevangene naar Duitsland gebracht
om pas vier jaar later ziek en vermoeid
terug te keren naar Tongeren.
“Souvenir de la Guerre”, staat er onder de pentekening
waarop Victor, kort na de wapenstilstand
op 11 november 1918, is afgebeeld met
pet, lange jas en sigaar. “Het is niet mals geweest”,
mijmert Jozef, kijkend naar het met
bladgoud ingelijste portret van zijn oom, “maar
toch heeft hij kunnen winnen.” In 1919 koerst
Victor weer, in 1920 wint hij de Grote
Scheldeprijs, in 1921 vertrekt hij naar Parijs.
Midden in de nacht
“Terwijl de Tongenaren zondag dapper de Kermis
van St. Jan vierden, nam onze stadsgenoot Victor
Lenaers deel aan den eersten rit der ‘Ronde van
Frankrijk’. Ten getale van 123 vertrokken zaterdagnacht
rond 2 ure de deelnemers aan de eersten rit:
Paris - Le Havre; van dit getal bereikten er 103 het
einddoel, daartusschen bevindt zich Victor Lenaers,
die er de 27ste plaats inneemt.”
(Bron: De Postrijder, 2 juli 1921)
Om de volgende avond op tijd aan te kunnen
schuiven voor een glas rode wijn en een Franse
biefstuk, vertrokken de renners vaak midden
in de nacht. Met een gangetje van 25 kilometer
per uur en etappes van rond de 360 kilometer,
Het zwaarste en meest
prestigieuze wielerevenement
viert dit jaar zijn honderdste
verjaardag. De Tour de Francerenners
van nu hebben het
‘makkelijk’ in vergelijking met
hun collega’s in de edities van
voor de Tweede Wereldoorlog.
Het ideaal van toenmalig
directeur Henri Desgrange was
een individuele Tour, de strijd
van de Mens tegen het Noodlot.
Er was zelfs een categorie van
renners die zonder enige hulp
van buitenaf Parijs moesten
zien te halen. Onder hen Victor
Lenaers uit Tongeren.
Tekst: Henk Leenaers/
Foto's en fotoreproducties: Dries Linssen
duurde het al gauw een dag voor ze de finish
bereikten, als het tegen zat zelfs 20 uur.
Granaatputten, bomkraters, ingestorte huizen
en verkoolde bomen, zolang hij in het donker
reed bleef het rennersoog de aanblik van verwoesting
bespaard. Zijn zitvlak en materiaal
leden echter ook zonder daglicht onder de
barre wegen in Noord-Frankrijk, sinds het
wapengekletter tussen 1914 en 1918 bekend
als ‘De Hel van het Noorden’. Stuiterend reed
het peloton over het geteisterde wegdek.
Het ideaal van toenmalig Tourdirecteur Henri
Desgrange was een individuele Tour, de strijd
van de Mens tegen het Noodlot. Het verwisselen
van kapotte fietsonderdelen was daarom
verboden. Iedereen moest zijn eigen pech her-
stellen en om dat te controleren liet de
Tourbaas alle fietsen verzegelen. Berucht is
het verhaal van Eugène Christophe, die in de
Tour van 1919 zijn vork brak, tweeëneenhalf
uur liep naar het volgende dorp, in de smidse
nog anderhalf uur stond te smeden en vervolgens
drie minuten straftijd kreeg omdat de
knecht hem hielp met de blaasbalg. Ook de
Tourwinnaar van 1921 krijgt een royale portie
materiaalpech: in een Alpenetappe naar
Genève verliest Victor zijn ketting. Het is donker
en er ligt sneeuw. In een interview verzucht
hij later, in 1957: “Ge kunt het geloven of
niet, maar veertig minuten heb ik gezocht, foeterend
en schreiend.” Daarna duurde het nog
een hele tijd voor hij de teruggevonden ketting
met zijn koude, stijve vingers had gerepareerd:
“Ik verloor een uur bij dat defect. Een vol uur!”
Automoto
“Dagelijks ziet men het getal bewonderaars aangroeien.
De uitslag van elken rit wordt telkens met
ongeduld afgewacht, en voor de woning van den
gazetverkoper Pierre André, die de uitslag op zijn
vitrien aanplakt, staat iedermaal zulk opeengepakte
menigte dat de doorgang er bijna niet meer mogelijk
is...” (Bron: De Postrijder, 14 juli 1921)
Zijn eerste Tour de France in 1921 reed Victor
Lenaers op een fiets van Automoto, het grote
merk in het midden van de jaren twintig, zijn
tweede in 1922 op een Alcyon. “Kader en remmen
hoorden bij elkaar”, zegt Jozef Lenaers,
“twee merken kont ge niet combineren.” Reed
Victor op het Vélodrome van Tongeren nog op
een fiets met houten velgen, op de weg beschikte
hij over stalen wielen. Zelfs dat was
voor sommige coureurs niet sterk genoeg.
Léon Scieur verboog in de Tour van 1921 zijn
achterwiel en reed er daarna 300 kilometer
mee op zijn rug, tot bloedens toe, door nieuwe
reglementen verplicht om vervangen onderdelen
mee te nemen naar de aankomst. In de
bergen moesten de renners zich behelpen met
1x2 versnellingen in plaats van de 2x9 of 2x10
van nu. Aan de voet van een beklimming
draaiden de renners hun achterwiel om en ze
06 - 2003 47