licht - Fiets

O
Let o
(kilo) g

Over lichtgewicht en zware mountainbikes
Een lichtgewicht mountainbike oefent veel
aantrekkingskracht uit op rijders. En als je dan voor
‘licht’ gaat, kun je het maar beter goed doen. Als je
tenminste zelf niet erg zwaar bent, want dan kun je
juist beter voor een extra robuust model gaan. We
zochten en testen mountainbikes aan beide kanten
van het gewichtsspectrum.
Tekst: Lars van der Wansem/ Foto’s: Jelmer ten Hoeve
op de
grammen
Met een vederlichte mountainbike kun je
sneller bergop rijden en accelereren. Volgens
een algemene ‘regel’ zou jezelf zeven kilo
moeten afvallen om hetzelfde effect te krijgen
als wanneer je fiets een kilo ‘afvalt’. De
grote ‘maar’ van lichtgewicht mountainbikes
is echter de betrouwbaarheid en het functioneren.
Door te veel te beknibbelen op de hoeveelheid
materiaal is de kans op voortijdig
breken van diverse onderdelen zeer groot.
Voor lichtgewicht frames en onderdelen
moet zeer hoogwaardig materiaal worden
gebruikt, of dit nu carbon, aluminium of
staal is, en de fabrikant moet dit op de juiste
manier verwerken. Wat het functioneren
betreft: in veel gevallen doen ultralichte
onderdelen het zoveel slechter, dat je zelfs
langzamer bent. Zo slijten ultralichte buitenbanden
sneller en is de kans op lekrijden
hiermee enorm groot. Bij het zeer licht
maken van verende voorvorken neemt de
stijfheid enorm af en wordt voor een zo
eenvoudig mogelijke demping gekozen.
Kortom, je moet goed opletten hoe en waar
je gewicht bespaart. Houd je je niet aan de
regels, dan kan het op een teleurstelling of
flinke crash uitlopen. Ben jezelf aan de zware
kant, dan moet je extra opletten bij de keuze
van onderdelen. Je kunt niet alles gebruiken.
Ook hier ligt het risico van ingeperkte functie
en breuk op de loer.
Wat de mogelijkheden zijn van lichtgewicht
mountainbikes aan de ene kant, en extra robuuste
aan de andere kant, laten we zien aan
de hand van een lichte Principia, een lichte
Red Bull en een stevige Kona. Daarnaast
vroegen we een expert waar je op moet
letten als je je mountainbike op dieet zet.
Principia MSLe Pro
Importeur Peza, verdeler van onder andere
Principia en Tune, is niet over één nacht ijs
gegaan met het afmonteren van het Principia
MSLe Pro-frame. Want naast een laag gewicht
stond volledige betrouwbaarheid én
bruikbaarheid op het lijstje.
Een Principia-frame is een perfect uitgangspunt
voor een lichte fiets. Het frame van
1500 gram is zeer sterk en duidelijk voelbaar
stijf. Rijders tot 100 kilogram zullen geen
problemen ervaren met de handgemaakte
Deense frames. De enige ‘maar’ van een
Principia-frame is dat je bij vervoer of een
valpartij relatief snel een deuk oploopt, dat is
07 - 2004 FIETS 15

althans onze ervaring en die van meer
Principia-rijders.
Dan de gekozen onderdelen. Het Chris Kingbalhoofd
is licht en maakt ook nog zijn garantie
van tien jaar in de praktijk volledig waar.
De Pace RC38-voorvork weegt 1460 gram. Hij
is niet de lichtste voorvork, maar functioneert
met 10 centimeter veerweg wel als de beste
vorken op de markt. De zijdelingse stijfheid is
niet bijzonder hoog, maar voldoende. Hij
werkt bijvoorbeeld beter dan de slappe
RockShox SID en Manitou Skareb. Een stijver
alternatief is de Pace RC38 met 6 centimeter
veerweg.
Voor de verdere afmontage is vooral voor onderdelen
van de Duitse grammenjager Tune
gekozen. Tune gaat voor optimale sterkte bij
een zo laag mogelijk gewicht, in die volgorde.
Zo werkt de Duitse top-downhiller Markus
Klausmann het volledige seizoen af met de
Big Foot-cranks van Tune. Inclusief de titanium
trapas met Tune’s eigen zeskantige passing.
Het gewicht van deze combinatie ligt
nog eens 100 gram onder de al lichte
Shimano XTR Hollowtech-II-crank. Deze
Tune-combinatie zit ook op de Principia.
Verder van Tune de stuur- en zadelpen, het
Speedneedle-zadel en de wielen (DT-velgen
en spaken met Tune-naven).
De schakeling gebeurt met SRAM
Triggershifters en een X.0-achterderailleur.
Voor werkt een Shimano XTR-derailleur. De
cassette is een volwaardige 11-32 van SRAM.
Ook de steilste hellingen in de Ardennen zijn
dus te beklimmen.
Voor de wielen heeft Peza nog een truc uitgehaald:
de niet-tubeless velgen van DT zijn
voorzien van een speciaal lint, waardoor ze
wel met tubeless banden zijn te gebruiken.
Deze combinatie is lichter dan het gebruik
van tubeless velgen van Mavic.
Alhoewel V-brakes iets lichter zouden zijn,
heeft Peza gekozen voor de superieure prestaties
van Magura Marta SL-schijfremmen.
Aan zoveel functionaliteit bij een zo laag
mogelijk gewicht hangt echter wel een prijskaartje.
Compleet kost de Principia maar
liefst € 6165,-.
In het terrein valt zeker het eerste half uur
het lage gewicht op. Je spurt er vandoor na
iedere bocht en op klimmetjes hoef je maar
even aan te zetten om een tandje zwaarder
omhoog te kunnen schieten. Na die tijd ben
je gewend aan het lagere gewicht. Verder
werden we even snel moe en waren we niet
sneller op onze vaste rondjes.
Wat niet opvalt, en dat is zeer positief bedoeld,
is het uitstekende functioneren, ondanks
het lage gewicht. Je hebt geen moment
het idee dat je wat minder ruig moet rijden
omdat je fiets zou kunnen breken. Alles is
voldoende stijf. Daarnaast heb je optimale
controle door de zithouding. Die is sportief,
16 FIETS 07 - 2004
Model
Prijs
Frame
Vork
Derailleurs
Schakelaars
Crank
Cassette
Remmen
Naven
Velgen
Banden
Gewicht
Informatie
490
422
585
311
70,8
1080
o
120
68,5 o
43
86
Principia MSLe Pro
€ 6165,- (frame € 1575,-)
Aluminium
Pace RC38 LT
v. Shimano XTR a. SRAM X.0
SRAM X-9 9-sp.
Tune Big Foot CD 22-32-44
SRAM 990 11-32
Magura Marta SL
Tune KingKong
DT XR4.1d
Schwalbe Jimmy Light 2.1
Tubeless
9,6 kg
Peza Trading, (NL) 045-
5719931, www.peza.nl
Tune Speedneedle: lichter kan nauwelijks, comfortabeler wel
Principia MSLe Pro: 9,6 kilogram
NOG LICHTER
Onze Principia kan lichter. Met draaischakelaars
van SRAM (-50 gram), gewone
handvatten (-50 gram), een Ritchey-stuurpen
(-50 gram), en dezelfde banden in niet-tubeless-uitvoering
(-100 gram per wiel). Met tubeless
vloeistof van Eclipse in plaats van een binnenband,
kan er nog eens 40 gram af per wiel.
Ga je de fiets daarna nog lichter maken, dan
ontkom je er niet aan ook aan het functioneren
te tornen. De mogelijkheden: vork -350 gram,
balhoofd -30 gram, Dura-Ace-cassette -100
gram, lichte V-brakes (+ andere wielen) -400
gram.
Kortom, er kan nog een kilo van de Principia af,
maar afgezien van de eerste 400 gram gaat dit
ten koste van de inzetbaarheid of de betrouwbaarheid.
Tune-naven en -snelspanner, Pace RC38-voorvork
en Magura Marta SL-schijfremmen: lichtgewicht
functionaliteit

De achtervering van de Red Bull heeft twee afstellingen
maar niet overdreven gestrekt. Met de 10centimetervork
is het stuurgedrag perfect
neutraal en messcherp. Met minder veerweg
zal de MSLe Pro naar nerveus neigen. Tot ritten
van twee uur heb je geen last van het
ontbreken van achtervering. Je trekt de lichte
fiets makkelijk zelf over kuilen en wortels
heen en mede door de tubeless Schwalbebanden
is de achterkant ronduit comfortabel.
In deze uitvoering heeft iedereen baat bij het
lage gewicht. De betrouwbaarheid heeft hier
niet onder te lijden, net zo min als de prestaties.
Het kan nog iets lichter (zie kader), maar
dan beknibbel je wel op beide.
Red Bull Scandium Four 600
Rose Versand levert de Red Bull Scandium
Four 600 als complete Shimano XTR-fiets, inclusief
schijfremmen. Maar op verzoek zijn bij
Rose diverse aanpassingen mogelijk. Zo is ons
testmodel afgeslankt van 10,6 kilo naar net
onder de 10 kilo (excl. pedalen). De grootste
aanpassing is het vervangen van de schijfremmen
door XTR-V-brakes; dit scheelt 300
gram. De gewichtsafname zit niet zozeer in de
V-brakes zelf, want Magura Marta-schijfremmen
zijn lichter dan XTR-V-brakes, maar in
de wielen. Dat geen schijf meer gemonteerd
hoeft te worden, levert lichtere wielen op; in
dit geval 200 gram. Verder is de FOX-voorvork
vervangen door de RockShox SID.
De afslankkuur betekent een behoorlijke teruggang
in de prestaties. De voorvork werkt
minder goed en de XTR-V-brakes remmen beduidend
minder dan schijfremmen. Vooral de
doseerbaarheid is minder goed.
Voor rijders boven de 90 kilogram biedt deze
Scandium Four te weinig stabiliteit. De wielen
met dunne DT-spaken, de Continental
Twister Supersonic-banden en de RockShox
SID-voorvork bepalen de limiet. Op de WCWzadelpen
na is deze Red Bull verder voorzien
van sterke standaardonderdelen die heel wat
misbruik aan kunnen. Overigens kan een rij-
der van honderd kilogram met de standaarduitvoering
wel probleemloos uit de voeten.
Met de lichtere afmontage is de prijs ten opzichte
van het standaardmodel (€ 2999,-) gedaald.
De ‘600’ kost € 2790,-. Meer grammen
winnen gaat wel veel geld kosten en het zal
ten koste gaan van de prestaties van de fiets.
In het terrein staat de Scandium Four zijn
mannetje. Door de lange stuurpen zit je sportief,
al is de Red Bull net zo geschikt voor toeren
als voor wedstrijdrijden. De vering doet
goed zijn best en alleen bij hoge snelheden of
grote klappen komt deze voor en achter wat
te kort. De achterdemper is stelbaar in twee
standen: stug of comfortabel. Hij is in een
paar seconden en zonder gereedschap te verstellen.
Het verschil is echter miniem, deze
Red Bull Scandium Four
600: 9,9 kilogram
Een RockShox SID is
het lichtst, maar niet al
te stijf
Model
Prijs
Frame
Vork
Derailleurs
Schakelaars
Crank
Cassette
Remmen
Naven
Velgen
Banden
Gewicht
Informatie
480
426
560
326
73,4
1080
o
120
70,7 o
40
75
Red Bull Scandium Four 600
€ 2790,-
Aluminium DT SSD210L
RockShox SID Race
Shimano XTR
Shimano XTR 9-sp. DC
Shimano XTR Hollowtech-II
22-32-44
Shimano XTR 12-34
Shimano XTR V-brake
DT 240S
DT XR4.1
Continental Twister
SuperSonic 1.9
9,9 kg
www.roseversand.de
instelmogelijkheid is dus eigenlijk overbodig.
De Continental Supersonic-banden bieden
voor een semislick prima grip. Ze zijn echter
zo dun dat ze sneller lekrijden. Alleen bij
wedstrijden kan het lonen om dit risico te
nemen, voor ander gebruik zijn sterkere,
zwaardere banden aan te raden.
Doordat het lage gewicht (9,9 kilogram) vooral
in de wielen zit, voelt de Red Bull nog sneller
aan dan de Principia. Voor dit geld is de
Red Bull een fantastische fiets. Maar zeker als
je geen wedstrijden rijdt, is het zinnig omwille
van de prestaties van de fiets(onderdelen)
een iets zwaardere uitvoering te kiezen. De
700 gram meer van het standaardmodel betekenen
in dit geval meer snelheid en plezier,
omdat je fiets dan precies doet wat jij wilt.
07 - 2004 FIETS 17

LICHTBOUWTIPS VAN DE VAKMAN
Moosehead in het Noord-Limburgse Blerick is
één van de weinige specialisten die zich nog
steeds tot in het extreme met grammenslijperij
bezighoudt. Maar niet tot iedere prijs. (Mede)eigenaar
Mart licht toe: “Lichtgewicht is een
individuele oplossing. Ten eerste is het niet
bedoeld om naar beneden mee te daveren,
maar juist voor cross-countrygebruik. Voor een
lichte rijder van bijvoorbeeld zestig kilogram
kun je verder gaan dan voor een zwaarder
persoon. Ook rijstijl en inzetgebied zijn van
grote invloed op hoe ver je gaat.”
“Echt licht gaat geld kosten, maar in eerste instantie
kan minder gewicht zelfs gratis zijn. Het
is de kunst van het weglaten. Vraag jezelf af of
je wel drie bladen voor nodig hebt. Met een
‘32’ voor en een ‘32’ achter rijd je ook al één op
één. Als je binnen een bepaald budget je fiets
lichter wilt maken, moet je goed opletten.
Wielen, banden en pedalen zijn onderdelen
waar je snel op bespaart. Ook op stuur en
stuurpen is veel te winnen, maar ga wel voor
de gerenommeerde merken in verband met de
betrouwbaarheid. Voor betrouwbaar functioneren
is ook de montage zeer belangrijk. Die
luistert zeer nauw en je kunt die dus het beste
overlaten aan een vakman. Sommige lichte
onderdelen zijn wel goed, maar hebben een
beperkte levensduur - bijvoorbeeld sturen en
zadelpennen. Vervang deze tijdig.”
Kona Hoss
Ben je niet zwaarder dan 120 kilogram dan
hoef je niet speciaal op zoek naar een extra
sterke fiets. Iedere goede standaardmountainbike
voldoet. Voor 1500-2000 euro heb je
een sterke fiets. Let wel op de voorvork -
neem geen RockShox SID of Manitou - en
neem luchtvering omdat alleen die op gewichten
boven de 120 kilo is af te stellen (de
meeste stalen veren hebben dit bereik niet).
De overige onderdelen zullen in de regel
geen problemen opleveren. De frames zijn
sterk genoeg, zadelpen en stuur zijn niet
licht maar wel degelijk en de schakelonderdelen
zijn kwalitatief prima in orde om wat
misbruik (bijvoorbeeld springen of stevig
dalen) te kunnen doorstaan.
Boven de 120 kilogram wordt het kritisch.
Dan heb je werkelijk een sterk frame nodig
en zeker een goede voorvork. Ook alle overige
onderdelen moeten echt sterk zijn. Een
goedkoop model zal dan niet meer voldoen.
Koop je een complete fiets, dan kom je al
snel uit op een freerider, en anders wordt het
zelf samenstellen. Momenteel brengt alleen
Kona twee goedkope modellen voor stevige
rijders op de markt.
De bouwers van Kona hebben met de Kona
Hoss veel denkwerk voor je gedaan. Zonder
duur te doen, leveren ze een stevig frame
met een sterke vork. Ook belangrijke ‘verste-
18 FIETS 07 - 2004
Kona Hoss:
13,9 kilogram
Model
Prijs
Frame
Vork
Derailleurs
Schakelaars
Crank
Cassette
Remmen
Naven
Velgen
Banden
Gewicht
Informatie
510
425
615
317
70,9
1111
o
Kona Hoss
€ 999,aluminium
Marzocchi MZ-Comp
Shimano Deore
Shimano Deore 9-sp.
Truvativ 5D 22-32-44 ISIS
Shimano Deore 11-32
Hayes HFX-9 XC
Shimano M475
Alex DM24
Tioga Factory DH 2.1
13,9 kg
Kona Europe,
0037-797971860,
www.konaworld.com
[boven] De stevige, maar matig functionerende
Marzocchi MZ-Comp-voorvork
68,5 o
42
De stevige achterkant van de Kona zorgt voor stijfheid.
Let ook op de dikke velgen
vigingen’ als een extra dik Truvativ-downhillbracket,
een goede zadel- en stuurpen en een
goed stuur ontbreken niet. De velgen zijn onmogelijk
te vernietigen en hebben bijzonder
stevige (freeride)banden. De eenvoudige
Shimano-naven zijn meer dan sterk genoeg,
net als het goedkope Truvativ-crankstel met
stalen bladen. Alleen het balhoofd en de derailleurs
zouden beter mogen. Het balhoofd
heeft te kleine lagers en is slecht afgedicht.
De derailleurs moeten grotere schakelkrachten
verwerken en het is verstandig om op die
plek te kiezen voor Shimano Deore XT (of
SRAM X-9). De Hayes-schijfremmen zijn
krachtig genoeg om veel massa zelfs op de
steilste afdalingen tot stilstand te krijgen.
90
87

Door al die stevige onderdelen weegt de Hoss
maar liefst 13,9 kg, maar voor € 999,- heb je
geen andere alternatieven. Lichter kan, maar
dan gaat de prijs zeker omhoog.
In het terrein valt meteen op dat heel veel
gewicht in de wielen zit. Het is een aanrader
de banden te vervangen voor een standaard
brede band (2,25 inch). Je wint zo 300 gram
per band. Van het overige gewicht zul je als
zware rijder geen last hebben. De zithouding
is rechtop, wat als voordeel heeft dat je je
armen niet te veel belast. Tevens kun je zo de
Hoss makkelijker over obstakels wippen. Het
stuurgedrag is scherp en de Kona is zeer
wendbaar zonder nerveus te zijn. Het enige
onderdeel dat duidelijk minder functioneert,
is de Marzocchi MZ-Comp-voorvork. Door het
gebruik van elastomeren voor de vering is deze
traag en pakt hij hobbels maar matig weg.
De klachten die we hebben (derailleurs, banden
en voorvork) worden weggenomen door
de Kona Hoss Dee-Lux. Voor € 1199,- beschikt
die mountainbike over de verbeteringen bij
eenzelfde sterkte. Zoek je een complete fiets,
dan kun je geen degelijkere keuze maken.
Zwaargewichten: let op!
Zwaargewichten hebben sterke onderdelen
nodig. Dan denk je meteen aan zware onderdelen,
maar die zijn niet per definitie sterk.
Vaak zijn goedkope zware onderdelen juist
minder sterk. Aan de andere kant hoeft sterk
niet per definitie duur te zijn. Bij de gerenommeerde
merken kun je terecht voor sterk en
betaalbaar materiaal.
Tips voor als je helemaal op zeker wilt gaan:
Merken als Race Face en Syncros gaan voor
foolproof. Ook Easton staat garant voor superdegelijk
materiaal, ook bij een lager gewicht.
En met sturen en stuurpennen kun je er maar
beter zeker zijn dat ze niet breken.
Neem grote schijven als je de bergen in gaat.
Alleen die remmen zullen je echt tot stoppen
brengen. Alle schijfremmerken leveren inmiddels
als optie één of twee maten grotere schijven.
Let wel op dat niet alle voorvorken geschikt
zijn voor de grootste maat schijf.
De enige (semi)cross-countryvork die zulk
geweld (grote schijf en zware rijder) echt aan
kan, is de Marzocchi Z1 Freeride SL. Van
andere merken zul je voor een dubbelekroonvoorvork
moeten gaan.
Voor de velgen is de Mavic XM819 Disc een
aanrader. Ondanks een niet al te hoog gewicht
(465 gram) is de velg enorm sterk. Wat
naven betreft voldoen de meeste Shimanonaven,
maar Chris King-, Hope- en DT-Swiss
Freeride-naven zijn ‘onverwoestbaar’.
Naast Kona maken Banshee, Cove en Nicolai
heel bruikbare cross-countryfietsen en volgeveerde
modellen die alles kunnen hebben.
Sowieso is achtervering een goede investering,
omdat je dan de rest van het materiaal
minder belast.
De Mavic XM819 Disc-velg is zeer sterk en toch niet al te zwaar
Grotere schijven geven meer remkracht
Kies voor gerenommeerde merken als het om sterkte gaat
Marzocchi Z1SL Freeride
07 - 2004 FIETS 19