Hondsdolheid

Hondsdolheid
‘n dodelike siekte
Departement
Landbou
AFRIKAANS
– Jenny TurTon –
• Verspreiding van die
siekte
• Simptome
• Voorkoming
• Behandeling
Republiek van suid-afRika

2006 Derde druk, hersiene uitgawe
2004 Tweede druk, hersiene uitgawe
2001 Hersien
2000 Eerste druk
Saamgestel deur
Direktoraat Landbou-inligtingsdienste
Departement van Landbou
in samewerking met
LNR-Onderstepoort Veeartsenykunde-instituut
Gedruk en uitgegee deur
Departement van Landbou
Verkrygbaar van
Resource Centre
Direktoraat Landbou-inligtingsdienste
Privaatsak X144, Pretoria 0001, Suid-Afrika
Hierdie publikasie is op die web beskikbaar by: www.nda.agric.za/publications
Kaart deur G Bishop
Sketse op pp 5–8 deur C D Seegers
Inligting verskaf deur
Animal Health for Developing Farmers
LNR-Onderstepoort Veeartsenykunde-instituut
Privaatsak X05, Onderstepoort 0110
Tel: (012) 529 9158

Hondsdolheid
Wat is hondsdolheid?
•
•
•
Hondsdolheid is ’n soönotiese siekte (’n siekte wat mense
van diere kan kry).
Dit word deur ’n virus veroorsaak wat die brein aantas en tot
die dood lei.
Die virus word in speeksel afgeskei en deur besmette diere
se byt oorgedra.
Hondsdolheid is ’n uiters
gevaarlike siekte. Ent dus jou
diere in en beskerm jouself!
Diere wat mense kan besmet
• Gewoonlik honde.
• Ook katte, meerkatte, jakkalse en ander wilde diere.
• Hondsdolheid word hoofsaaklik deur honde, rooijakkalse,
rooimeerkatte en bakoorjakkalse na ander diere en die
mens versprei
— 1 —

Hondsdolheid se verspreiding wat aantoon watter diere belangrik is
in elke streek
Siektesimptome by diere
•
•
3
5
Hond (1)
Rooijakkals (2)
Bakoorjakkals (3)
Rooimeerkat (4)
Rooimeerkat en bakoorjakkals (5)
Gedragsveranderinge kom by al die diere voor. Mak diere
kan wild en aggressief raak (kom dol voor),
terwyl wilde diere mak mag raak.
Verlamming tree uiteindelik in, wat tot die dood lei.
4
— 2 —
2
1

Honde: aggressie, getjank,
aanvalle sonder vorige
waarskuwing, kwyl, hap na
denkbeeldige vlieë, staar,
loop doelloos rond, oop
bek (onderkaak val oop),
onvermoë om te sluk,
vreet stokke en klippe,
versmoring, opgooi, loop
moeilik, verlamming
Perde: doellose gesteier,
onvermoë om te sluk,
loop moeilik, swakheid,
verlamming, aggressie,
byt
— 3 —
Katte: word uiters
aggressief en val aan
sonder enige waar-
skuwing vooraf
Koeie: bulk, kwyl,
versmoring, aggressie,
sluk wind, onvermoë om
te sluk, swakheid, pote
vou in onder hulle en loop
moeilik, verlamming

Skape en bokke: geblêr,
agterbene is swak,
loop moeilik, aggressie,
oormatige seksuele
gedrag, roeibewegings
Varke: aggressie,
byt venynig
— 4 —
Donkies: byt, aggressief
Wilde diere: kom mak
voor, gaan huise en
tuine binne, nagdiere
word bedags gesien, val
mense en voorwerpe
aan sonder enige
waarskuwingstekens
vooraf, verlamming

Hoe word mense besmet?
•
•
•
•
Mense raak
besmet wanneer
hulle
deur ’n besmette
dier
gebyt word
aangesien
die virus deur
speeksel versprei
word.
Mense kan
ook besmet
word deur
besoedeling
met speeksel
wat in snye, die mond of oë beland.
By hondsdol diere mag dit lyk asof iets in die keel vassit
weens die oormatige speekselafskeiding. Moet nooit jou
hand in die dier se bek druk nie, aangesien jy die siekte
kan opdoen as die dier jou byt of as snye aan jou hand
aan die speeksel blootgestel word.
Indien beeste, skape, bokke en donkies se karkasse
oopgesny word, kan dit ‘n gesondheidsgevaar skep
omdat mense besmet kan raak deur snye of wanneer
breinweefsel en speeksel in die oë of mond spat as die
skedel oopgekap word en die besmette dier se brein
hanteer word.
— 5 —

Siektetekens by die mens
•
•
•
By die mens is die eerste tekens hoofpyn, angs, koors,
braking en vrees vir water. Uiteindelik lei dit tot verlamming,
koma en die dood.
Nadat ’n besmette dier ’n ander dier of mens gebyt het, duur
dit gewoonlik 2 tot 10 weke voordat enige siektetekens
verskyn.
Sodra mense of diere tekens van hondsdolheid toon, is
behandeling nie meer moontlik nie en sal hulle doodgaan.
Voorkoming
•
•
•
•
Dit is belangrik dat honde en katte ingeënt word om die
risiko vir mense en diere te verlaag.
Jong diere moet 2 maal in die eerste jaar ingeënt word
en dan elke 3 jaar of so dikwels as wat deur jou staats-
veearts vereis word. Die entstof is veilig en sal nie jou
diere siek maak nie.
Stel jou staatsveearts
onmiddellik in kennis as jy
diere sien wat eienaardig
optree en hondsdolheid
vermoed word.
Bly weg van diere wat
eienaardig optree, wilde
diere wat mak is en nie
weghardloop van jou nie,
siek diere wat nie behoorlik
vasgemaak is nie
of diere wat aggressief
voorkom.
— 6 —

Behandeling
•
•
•
Indien jy betyds behandel word (so gou moontlik na ’n byt)
sal jy nie van hondsdolheid doodgaan nie.
Nadat ’n dier jou
gebyt het, moet die
wonde dadelik
deeglik gewas word.
Gebruik seep en
’n ontsmettings-
middel indien
moontlik. Besoek
dan dadelik jou
naaste kliniek of
dokter vir verdere
behandeling.
Die dokter of verpleegster sal met ’n reeks inspuitings begin
wat die ontwikkeling van die siekte kan voorkom. Dit is uiters
belangrik dat jy voortgaan om die kliniek te besoek totdat
die kursus voltooi is omdat jy kan doodgaan as jy nie al die
inspuitings ontvang nie.
•
— —
Die inentingsprogram wat
tans aanbeveel word, is
om die eerste inspuiting te
ontvang op die dag wanneer
jy gebyt is, en die ander 3, ,
14 en 28 dae later. ’n Antiserum
teen hondsdolheid sal
ook aan jou toegedien word
op die dag wat die dier jou
gebyt het.

•
Stel die staatsveearts of
polisie in kennis wanneer
jy deur ’n hond of ander
dier gebyt word. Hulle sal
die saak ondersoek en
indien nodig die dier van
kant maak en seker maak
dat dit vir hondsdolheid
getoets word.
Vir verdere inligting kontak jou dieregesondheidsbeampte,
staatsveearts, dokter of verpleegster
of
Animal Health for Developing Farmers
LNR-Onderstepoort Veeartsenykunde-instituut
Privaatsak X05, Onderstepoort 0110
Tel: (012) 529 9158
of
Resource Centre, Departement van Landbou
Tel: 319 141/ 085
— 8 —