Technieken om dood hout in de brengen-Jan de Brouwer - Stowa
Technieken om dood hout in de brengen-Jan de Brouwer - Stowa
Technieken om dood hout in de brengen-Jan de Brouwer - Stowa
Transform your PDFs into Flipbooks and boost your revenue!
Leverage SEO-optimized Flipbooks, powerful backlinks, and multimedia content to professionally showcase your products and significantly increase your reach.
Beekdalbreed hermean<strong>de</strong>ren<br />
<strong>Technieken</strong> <strong>om</strong> <strong>dood</strong> <strong>hout</strong> <strong>in</strong> te <strong>brengen</strong><br />
J<strong>Jan</strong> <strong>de</strong> d B<strong>Brouwer</strong>, Pi Piet t VVerdonschot d h t en AAnna BBesse<br />
<strong>Jan</strong>.<strong>de</strong>brouwer@wur.nl<br />
Piet Piet.verdonschot@wur.nl<br />
verdonschot@wur nl team zoetwaterecologie<br />
Anna.besse@wur.nl<br />
The Netherlands<br />
Piet Verdonschot, Alterra Beekbo<strong>de</strong>mverhog<strong>in</strong>g
Vragen g<br />
• Hoe wordt <strong>dood</strong> <strong>hout</strong> <strong>in</strong>gebracht <strong>in</strong> beken en rivieren?<br />
• Welke ervar<strong>in</strong>gen zijn er <strong>in</strong> het buitenland met betrekk<strong>in</strong>g tot<br />
<strong>de</strong> <strong>in</strong>breng van <strong>dood</strong> <strong>hout</strong> <strong>in</strong> beken en rivieren?<br />
• In hoeverre zijn <strong>de</strong> verschillen<strong>de</strong> technieken <strong>om</strong> <strong>dood</strong> <strong>hout</strong><br />
<strong>in</strong> te <strong>brengen</strong> gerelateerd aan vooraf gestel<strong>de</strong> doelen?
Inhoud<br />
1. Hout <strong>in</strong> (semi-) (semi ) natuurlijke beken<br />
2. Doelen <strong>hout</strong><strong>in</strong>breng<br />
3. Hoe wordt <strong>hout</strong> <strong>in</strong>gebracht <strong>in</strong> beken<br />
aa. beschoei<strong>in</strong>g<br />
b. drempels<br />
cc. kribben<br />
d. losse b<strong>om</strong>en<br />
e. takken<br />
4. Hout of steen?<br />
5. Conclusies
1. Hout <strong>in</strong> natuurlijke j Poolse beken<br />
• In natuurlijke beken veel <strong>hout</strong><br />
• Hout ligt verspreid<br />
• Rond<strong>om</strong> <strong>hout</strong> diversiteit substraten<br />
• Veel str<strong>om</strong><strong>in</strong>gsvariatie<br />
Natuurlijk: j<br />
Korabiewka
1. Hout <strong>in</strong> semi-natuurlijke j Poolse beken<br />
• Ook <strong>in</strong> meer open landschap veel <strong>hout</strong><br />
• In bovenloop beken veel <strong>hout</strong> tov bene<strong>de</strong>nloop<br />
• Ho Houtstructuren tstr ct ren <strong>in</strong> bene<strong>de</strong>nloop vooral ooral aan <strong>de</strong> oe oever er<br />
Semi-natuurlijk:<br />
Bovenloop<br />
Grabia Bene<strong>de</strong>nloop
2. Doelen <strong>hout</strong><strong>in</strong>breng<br />
• Zandsuppletie: bo<strong>de</strong>mverhog<strong>in</strong>g<br />
• Loop beïnvloe<strong>de</strong>n: vastleggen/<strong>om</strong>lei<strong>de</strong>n<br />
• Bo<strong>de</strong>m morfologie: eiland/poel<br />
• RRetentie: t ti water/substraat<br />
t / b t t<br />
• Str<strong>om</strong><strong>in</strong>gsvariatie g<br />
• Habitat heterogeniteit<br />
• Ecologische verbeter<strong>in</strong>g<br />
Tongelreep (WS <strong>de</strong> D<strong>om</strong>mel)
3a. Hoe wordt <strong>hout</strong> <strong>in</strong>gebracht <strong>in</strong> beken: beschoeien<br />
Eerbeek (WS Vallei & Vel)<br />
• Vastleggen beek geen natuurlijke mean<strong>de</strong>r<strong>in</strong>g<br />
• Paaltjes m<strong>in</strong><strong>de</strong>r goe<strong>de</strong> verb<strong>in</strong>d<strong>in</strong>gszone<br />
oever en beekbo<strong>de</strong>m<br />
Heterogeniteit uitspoelen substraat bij piekafvoer<br />
macrofauna op en tussen paaltjes
Beschoei<strong>in</strong>g:<br />
Overzicht<br />
• Vastleggen loop
3b. Hoe wordt <strong>hout</strong> <strong>in</strong>gebracht <strong>in</strong> beken: drempels<br />
spoelk<strong>om</strong><br />
DDrempels l van stenen t of f<br />
• Verankerd <strong>in</strong> oever<br />
stammen<br />
• Paaltjes/rots <strong>om</strong> kracht op te vangen<br />
Nash river (USA)
3b. Hoe wordt <strong>hout</strong> <strong>in</strong>gebracht <strong>in</strong> beken: drempels<br />
Spr<strong>in</strong>gendalse beek 1997<br />
• Opstuw<strong>in</strong>g bovenstro<strong>om</strong>s:<br />
• Stro<strong>om</strong>snelheid laag<br />
• Neerslaan slib<br />
slib<br />
• Depositie bo<strong>de</strong>m k<strong>om</strong>t <strong>om</strong>hoog<br />
• Spoelk<strong>om</strong> bene<strong>de</strong>nstro<strong>om</strong>s:<br />
• Stro<strong>om</strong>versnell<strong>in</strong>g<br />
• Kuil (erosie)<br />
Heterogeniteit beperkt<br />
Spr<strong>in</strong>gendalse beek (WS Regge & D<strong>in</strong>kel)<br />
Snelle loop (WS Aa &
3b. Hoe wordt <strong>hout</strong> <strong>in</strong>gebracht <strong>in</strong> beken: drempels<br />
3 rechte ht bbo<strong>om</strong>stammen t achter ht elkaar lk<br />
LLange overlaat l t<br />
VV-vorm vorm<br />
V-vorm met uitsnijd<strong>in</strong>g<br />
Rechte bo<strong>om</strong>stam met <strong>in</strong>snijd<strong>in</strong>g<br />
Rechte bo<strong>om</strong>stam zon<strong>de</strong>r <strong>in</strong>snijd<strong>in</strong>g j g<br />
Slib voor drempels
Drempel Drempel:<br />
• Dam<br />
• Sedimentatie (slib)<br />
• Poel<br />
Beschoei<strong>in</strong>g:<br />
Overzicht<br />
• Vastleggen loop
3c. Hoe wordt <strong>hout</strong> <strong>in</strong>gebracht <strong>in</strong> beken: losse b<strong>om</strong>en<br />
Morfologie bo<strong>de</strong>m<br />
Poelen, zandbanken en<br />
<strong>hout</strong><br />
Accumulatie <strong>hout</strong> be<strong>in</strong>vloedt<br />
sedimentatie en leidt tot<br />
eilandvorm<strong>in</strong>g
3c. Hoe wordt <strong>hout</strong> <strong>in</strong>gebracht <strong>in</strong> beken: losse b<strong>om</strong>en<br />
Hout en poelen<br />
Verankeren <strong>in</strong><br />
oever of met<br />
stenen
Doelen:<br />
3c. Hoe wordt <strong>hout</strong> <strong>in</strong>gebracht <strong>in</strong> beken: losse b<strong>om</strong>en<br />
- bo<strong>de</strong>m modificatie<br />
- habitat heterogeniteit g<br />
- # vissen<br />
<strong>dood</strong> <strong>hout</strong><br />
voor na<br />
(5mnd)<br />
na<br />
(5mnd)<br />
controle<br />
na (3jr)<br />
na (3jr)
Doelen:<br />
3c. Hoe wordt <strong>hout</strong> <strong>in</strong>gebracht <strong>in</strong> beken: losse b<strong>om</strong>en<br />
- habitat heterogeniteit<br />
- bo<strong>de</strong>m modificatie<br />
- # vissen<br />
• Toename poelen en banken (groter effect<br />
met bo<strong>om</strong>paketten)<br />
• Toename vis<br />
voor na
Drempel Drempel:<br />
• Dam<br />
• Sedimentatie (slib)<br />
• Poel<br />
Beschoei<strong>in</strong>g:<br />
Overzicht<br />
• Vastleggen loop<br />
Losse b<strong>om</strong>en:<br />
• Plaatselijke ophog<strong>in</strong>g<br />
• Poel<br />
• Str<strong>om</strong><strong>in</strong>g <strong>om</strong> eiland
3d. Hoe wordt <strong>hout</strong> <strong>in</strong>gebracht <strong>in</strong> beken: kribben<br />
• Houtpakketten aan oever (dicht)<br />
• Veranker<strong>in</strong>g palen of stenen<br />
• Invang nieuw <strong>hout</strong><br />
Doelen:<br />
1. Stabilisatie oever<br />
2. Habitat vissen<br />
Criteria: snelstr<strong>om</strong>end & aanvoer sediment (zand)
3d. Hoe wordt <strong>hout</strong> <strong>in</strong>gebracht <strong>in</strong> beken: kribben<br />
• Slechts 64% van <strong>de</strong> <strong>hout</strong>structuren na 3 jaar<br />
• Toename oe a e ddiepte epte<br />
• Toename str<strong>om</strong><strong>in</strong>gsvariatie<br />
• Soortenrijkd<strong>om</strong> vis neemt toe<br />
Doelen:<br />
1. Stabilisatie oever (tij<strong>de</strong>lij<br />
2. Habitat vissen
Snelle loop (WS Aa & Maas)<br />
3d. Hoe wordt <strong>hout</strong> <strong>in</strong>gebracht <strong>in</strong> beken: kribben<br />
Breed, langzaam str<strong>om</strong>end Smal, snel str<strong>om</strong>end of<br />
of bescherm<strong>de</strong> oever zwak bescherm<strong>de</strong> oever<br />
of<br />
• Obstructie str<strong>om</strong><strong>in</strong>g versnell<strong>in</strong>g<br />
<strong>in</strong>snijd<strong>in</strong>g oever<br />
• Achter <strong>hout</strong> slib/zand ophop<strong>in</strong>g<br />
• Voor <strong>hout</strong> kuilvorm<strong>in</strong>g<br />
Heterogeniteit beperkt<br />
Tungelroyse beek (WS Peel& Maasvalle
Drempel Drempel:<br />
• Dam<br />
• Sedimentatie (slib)<br />
• Poel<br />
Beschoei<strong>in</strong>g:<br />
Overzicht<br />
• Vastleggen loop<br />
Kribbe:<br />
• Impermeabel p voor water<br />
• Bepalen str<strong>om</strong><strong>in</strong>gsricht<strong>in</strong>g<br />
• Verdiepen<br />
• Versmallen<br />
• Poelen<br />
Losse b<strong>om</strong>en:<br />
• Plaatselijke ophog<strong>in</strong>g<br />
• Poel<br />
• Str<strong>om</strong><strong>in</strong>g <strong>om</strong> eiland heen
2. Hoe wordt <strong>hout</strong> <strong>in</strong>gebracht <strong>in</strong> beken: takken<br />
Netstructuur van<br />
<strong>dood</strong> <strong>hout</strong><br />
• B<strong>om</strong>en met kroon <strong>in</strong> beek<br />
• Hout over volle breedte beek<br />
• B<strong>om</strong>en op elkaar (open paketten)
3e. Hoe wordt <strong>hout</strong> <strong>in</strong>gebracht <strong>in</strong> beken: takken<br />
Tungelroyse beek (WS Peel& Maasvallei)<br />
• Hout veran<strong>de</strong>rt str<strong>om</strong><strong>in</strong>gstricht<strong>in</strong>g veel str<strong>om</strong><strong>in</strong>gsvariatie<br />
• Heterogene g bo<strong>de</strong>m morfologie g kuilen en banken<br />
• Substraat mozaïk verschillen<strong>de</strong> substraat-typen<br />
• VVoedsel d l h<strong>hout</strong> t en substraatpakketten<br />
bt t kktt<br />
Veel refugia!
Suubstraat<br />
bed<strong>de</strong>kk<strong>in</strong>g<br />
Substraat bee<strong>de</strong>kk<strong>in</strong>g<br />
3e. Hoe wordt <strong>hout</strong> <strong>in</strong>gebracht <strong>in</strong> beken: takken<br />
Doelen: - habitat heterogeniteit<br />
100%<br />
80%<br />
60%<br />
40%<br />
20%<br />
0%<br />
100%<br />
80%<br />
60%<br />
40%<br />
20%<br />
0%<br />
- biodiversiteit<br />
Slib<br />
Zand<br />
Gr<strong>in</strong>d<br />
Stenen<br />
Oevervegetatie<br />
Aquatische vegetatie<br />
Detritus<br />
Takken<br />
Hout<br />
Kappen en het water laten werken<br />
Mach<strong>in</strong>aal afgraven
Substraat be<strong>de</strong>kk<strong>in</strong>g b<br />
3e. Hoe wordt <strong>hout</strong> <strong>in</strong>gebracht <strong>in</strong> beken: takken<br />
Hout Takken Detritus<br />
Aquatische vegetatie Oevervegetatie Stenen<br />
Gr<strong>in</strong>d Zand Slib<br />
100%<br />
80%<br />
60%<br />
40%<br />
20%<br />
0%<br />
DDoelen l bbereikt ik<br />
• Habitat heterogeniteit g<br />
• Biodiversiteit<br />
( (macrofauna)<br />
f )
Takken:<br />
Overzicht<br />
Kribbe:<br />
• Water door takkenpakket<br />
• Impermeabel p voor water<br />
• Str<strong>om</strong><strong>in</strong>gsvariatie<br />
• Retentie substraten<br />
• Habitat heterogeen<br />
Drempel Drempel:<br />
• Dam<br />
• Sedimentatie (slib)<br />
• Poel<br />
Beschoei<strong>in</strong>g:<br />
• Vastleggen loop<br />
• Bepalen str<strong>om</strong><strong>in</strong>gsricht<strong>in</strong>g<br />
• Verdiepen<br />
• Versmallen<br />
• Poelen<br />
Losse b<strong>om</strong>en:<br />
• Plaatselijke ophog<strong>in</strong>g<br />
• Poel<br />
• Str<strong>om</strong><strong>in</strong>g <strong>om</strong> eiland heen
4. Hout of steen?<br />
Hout is naast<br />
structuur ook<br />
voed<strong>in</strong>gsbron<br />
Effect toov<br />
controle<br />
soortenrijkd<strong>om</strong><br />
Studie gebruikt 17 projecten:<br />
dichtheid<br />
- 6 <strong>hout</strong><br />
- 11 steen<br />
Hout effectiever dan steen voor macrofauna<br />
Effect E tov controle<br />
keien <strong>hout</strong>
Bo<strong>de</strong>mophog<strong>in</strong>g<br />
Vastleggen<br />
loop<br />
5. Conclusies<br />
Oeverbescherm<strong>in</strong>g<br />
Heterogenite<br />
it morfologie<br />
Str<strong>om</strong><strong>in</strong>gsvariatie<br />
Substraatmozaïk Ecologie<br />
bbeschoei h i<br />
-<strong>in</strong>g Nee Ja Ja Nee Nee Nee -<br />
drempels<br />
kribben<br />
losse<br />
b<strong>om</strong>en<br />
takken<br />
Ja (snel) Nee Nee Nee Nee Nee -<br />
Ja<br />
(buitenbocht)<br />
Ja<br />
(plaatselijk)<br />
Ja Ja Ja Ja Nee +/-<br />
Nee Nee Ja Ja Nee +<br />
Ja Nee Nee Ja Ja Ja +++<br />
Meest geschikt voor Ne<strong>de</strong>rlandse beken
• Volle breedte van <strong>de</strong> beek<br />
• Net structuur<br />
• Lage afvoer: water door <strong>hout</strong> heen<br />
• Piek afvoer: water ook over <strong>hout</strong> heen<br />
• Lengte patch = 20m<br />
• Afstand tussen patches = 25 – 40m<br />
• > 10 patches<br />
Protocol BBH
Beekdalbreed hermean<strong>de</strong>ren<br />
Hier<strong>de</strong>nse beek (WS Vallei & Veluwe)<br />
Tungelroyse beek (WS Peel & Maasvallei)<br />
Tongelreep (WS <strong>de</strong> D<strong>om</strong>mel)<br />
Lunterse beek (WS Vallei & Veluwe)
Tongelreep<br />
(WS <strong>de</strong> D<strong>om</strong>mel)<br />
Beekdalbreed hermean<strong>de</strong>ren<br />
Hier<strong>de</strong>nse beek (WS Vallei & Veluwe)
An<strong>de</strong>re <strong>hout</strong>projecten <strong>in</strong> Ne<strong>de</strong>rland<br />
Jufferbeek (WS Regge & D<strong>in</strong>kel)<br />
Snelle loop<br />
(WS Aa & Maas)<br />
Gasterensche diep (WS Hunze & Aa’s)
Change language