Pocket-Guide Thermografie - TestoSites

www.testo.nl/thermografie
Gericht op de toekomst
Pocket-Guide
Thermografie
Theorie – Praktische tips

Copyright
De informatie verzameld in deze Pocket-Guide is door de auteurswet beschermd. Alle
rechten behoren exclusief toe aan Testo. De inhoud en de foto’s mogen zonder voorafgaande
schriftelijke toestemming van testo verveelvoudigd, veranderd of gebruikt worden
voor andere doeleinden.
Het samengestelde informatiemateriaal werd met de grootste zorg en deskundigheid
verzameld, voorbereid en uitgegeven. Maar voor de toepassing of het gebruik ervan
aanvaardt testo geen verantwoordelijkheid en behoudt Testo zich het recht om veranderingen
en aanpassingen uit te voeren. Testo is niet verantwoordelijk voor de juist- en
de correctheid van de informatie.
Testo

www.testo.nl/thermografie
Voorwoord
„Beelden zeggen meer dan duizend woorden“.
In tijden van stijgende energieprijzen en hoge kosten voor productieonderbrekingen
heeft de contactloze temperatuursmeting
zowel bij de beoordeling van gebouwefficiëntie alsook bij het
industrieel onderhoud zeker zijn nut bewezen. Toch is thermografie
niet zo eenvoudig, aangezien men bij contactloze temperatuursmetingen
rekening moet houden met enkele belangrijke
basisregels.
In het naslagwerk „Pocket-Guide Thermografie“ willen wij een antwoord
geven op de dagelijkse vragen van onze klanten. Dankzij
de nuttige informatie en de vele tips uit de praktijk is deze Pocket-
Guide een waardevolle praktische hulp bij uw dagelijkse meetopdrachten.
3

Inhoud
www.testo.nl/thermografie
1. Theorie van thermografie 5
1.1 Emissie, reflectie, transmissie 6
1.2 Meetvlek en meetafstand 13
2. Thermografie in de praktijk 16
2.1 Meetobject en meetomgeving 16
2.2 Bepalen van ε en RTC 25
2.3 Mogelijke problemen bij een infraroodmeting 28
2.4 De voorwaarden voor een goede infraroodmeting 34
2.5 Het perfecte thermisch beeld 35
3. Bijlage 38
3.1 Thermografie - verklarende woordenlijst 38
3.2 Tabel van emissiviteitscoëfficiënten 51

www.testo.nl/thermografie
1 Theorie van thermografie
Ieder object met een temperatuur boven het absolute nulpunt
(0 Kelvin = -273,15 °C) geeft infrarood warmtestraling af. Deze
infraroodstraling is niet zichtbaar voor het menselijk oog.
Zoals bewezen door de fysicus Max Planck in het jaar 1900,
bestaat er een relatie tussen de temperatuur van een lichaam en
de intensiteit van de infraroodstraling die dat lichaam afgeeft.
Een warmtebeeldcamera meet, binnen zijn gezichtsveld, de infraroodstraling
in het lange golflengtebereik. Hieruit berekent hij de
temperatuur van het gemeten object. De berekening gebeurt
enerzijds rekening houdend met de emissiecoëfficiënt (ε) van het
meetoppervlak en anderzijds met de gecompenseerde reflectietemperatuur
(RTC = Reflected Temperature Compensation), beide
grootheden die men manueel kan instellen in de warmtebeeldcamera.
Iedere pixel van de detector stelt een temperatuurpunt voor, welke
in het display weergegeven wordt als een kleur (zie ook „Meetvlek
en meetafstand“, pag. 13).
Thermografie (temperatuurmeting met een warmtebeeldcamera)
is een passieve, contactloze meetmethode. Het thermische beeld
geeft de temperatuurverdeling weer van een oppervlak van een
object. Met een warmtebeeldcamera kan men dus niet in of door
objecten kijken.
5

6
1.1 Emissie, reflectie, transmissie
www.testo.nl/thermografie
De straling geregistreerd door een warmtebeeldcamera bestaat
uit de emissie, reflectie en transmisse van de infraroodstraling in
het lange golflengtebereik van objecten in het gezichtsveld van de
warmtebeeldcamera.
Afbeelding 1.1: Emissie, reflectie en transmissie
De emissiecoëfficiënt (ε)
De emissiecoëfficiënt (ε) is het vermogen van een materiaal om
infraroodstralen af te geven.
ε is afhankelijk van de eigenschappen van het oppervlak, het
materiaal en voor sommige materialen, ook de temperatuur
van het meetobject.
ρ
ε
τ

www.testo.nl/thermografie
Maximale emissiecoëfficiënt: ε = 1 ( 100%) (zie ook „Zwarte
lichaamsstraler“, pag. 48). ε = 1 komt in werkelijkheid niet
voor.
Reëel lichaam: ε < 1, omdat bij elke meting transmissie en
reflectie als storende elementen beschouwd worden.
Vele niet-metalen (bv. PVC, beton, organische stoffen) hebben
een hoge emissiecoëfficiënt binnen de infraroodstraling in het
lange golflengtebereik, welke niet afhankelijk is van de temperatuur
(ε ≈ 0,8–0,95).
Metalen, vooral glanzende oppervlakken, hebben een lage
emissiecoëfficiënt die afhankelijk van de temperatuur
verandert.
ε kan men manueel in de warmtebeeldcamera instellen.
De reflectiegraad (ρ)
De reflectiegraad (ρ) is het vermogen van een materiaal om infraroodstralen
te reflecteren.
ρ is afhankelijk van de kwaliteit van het oppervlak, de temperatuur
en het soort materiaal.
In het algemeen reflecteren gladde, gepolijste oppervlakken
meer dan ruwe, matte oppervlakken van hetzelfde materiaal.
De gecompenseerde reflectietemperatuur (RTC) kan manueel
in de warmtebeeldcamera ingesteld worden.
RTC komt vaak overeen met de omgevingstemperatuur. Deze
kan bv. met de thermometer testo 610 bepaald worden.
RTC kan met behulp van een Lambert straler bepaald
7

8
www.testo.nl/thermografie
worden. (zie ook „Meting van de reflectietemperatuur met een
(geïmproviseerde) Lambert straler“ pag. 27).
De reflectiehoek van de gereflecteerde infraroodstraling is
steeds gelijk aan de invalshoek (zie ook „Spiegelende reflectie“
pag. 31).
De transmissiegraad (τ)
De transmissiegraad (τ) het vermogen van een materiaal om infraroodstralen
door te laten.
τ is afhankelijk van de sterkte en het soort materiaal.
De meeste materialen zijn in het infraroodbereik (lange
golflengtebereik) niet doorlaatbaar.
Wet van Kirchhoff
De infraroodstraling geregistreerd door de warmtebeeldcamera
bestaat uit:
de straling van het meetobject,
de reflectie van de omgevingsstraling en
de transmissie van de straling door het meetobject.
(zie ook afbeelding. 1.1, pag. 6)
De som van deze onderdelen is altijd gelijk aan 1 ( 100%) :
ε + ρ + τ = 1
Aangezien transmissie in de praktijk nooit een rol speelt, vervalt de
transmissie τ in de formule
ε + ρ + τ = 1
Vereenvoudigd tot: ε + ρ = 1

www.testo.nl/thermografie
Bij thermografie betekent dit:
hoe lager de emissiecoëfficiënt,
des te hoger het aandeel van de gereflecteerde infraroodstraling,
des te moeilijker een correcte temperatuurmeting uit te voeren,
en
des te belangrijker dat de gecompenseerde reflectietemperatuur
(RTC) correct is ingesteld.
Verband tussen emissie en reflectie
1. Meetobjecten met een hoge emissiecoëfficiënt (ε ≥0,8):
hebben een lage reflectiegraad (ρ): ρ = 1 - ε.
de temperatuur is heel eenvoudig te meten met de
warmtebeeldcamera.
2. Meetobjecten met een gemiddelde emissiecoëfficiënt
(0,8 < ε < 0,6):
hebben een gemiddelde reflectiegraad (ρ): ρ = 1 - ε.
de temperatuur is eenvoudig te meten met de thermische
camera.
3. Meetobjecten met een lage emissiecoëfficiënt (ε ≤0,6)
hebben een hoge reflectiegraad (ρ): ρ = 1 - ε.
een temperatuursmeting met een warmtebeeldcamera is
mogelijk maar de resultaten moeten kritisch bekeken worden.
Een correcte instelling van de gecompenseerde reflectie-
9

10
www.testo.nl/thermografie
temperatuur (RTC) is essentieel bij de temperatuurberekening.
Vooral bij grote temperatuurverschillen tussen het meetobject en
de meetomgeving is de correcte instelling van de emissiecoëfficiënt
van groot belang.
1. Wanneer de temperatuur van het meetobject hoger is dan de
omgevingstemperatuur (zie de verwarming in afbeelding 1.2,
pag.11):
Een te hoog ingestelde emissiecoëfficiënt geeft u een
te hoge temperatuur (zie ook camera 1).
Een te laag ingestelde emissiecoëfficiënt geeft u een
te lage temperatuur (zie ook camera 2).
2. Wanneer de temperatuur van het meetobject lager is dan de
omgevingstemperatuur (zie de deur in afbeelding 1.2, pag.11):
Een te hoog ingestelde emissiecoëfficiënt geeft u een
te lage temperatuur (zie ook camera 1).
Een te laag ingestelde emissiecoëfficiënt geeft u een
te hoge temperatuur (zie ook camera 2).

www.testo.nl/thermografie
ε=0,9
60 °C
ε=1
ε=0,9
15 °C
1 2
ε=0,7
Afbeelding 1.2: Gevolgen van een verkeerd ingestelde emissiviteitscoëfficiënt
op de temperatuurmeting
Opgelet: Hoe groter het verschil tussen de temperatuur
van het meetobject en de omgevingstemperatuur
en hoe lager de emissiviteitscoëfficiënt,
des te groter de meetfouten. Deze meetfouten worden
nog groter bij een verkeerd ingestelde emissiviteitscoëfficiënt.
65°
50°
35°
20°
5°
11

12
www.testo.nl/thermografie
Met een thermische camera kan men enkel de
oppervlaktetemperaturen meten. Men kan dus
niet in of door objecten kijken.
Vele materialen die voor het menselijk oog doorzichtig
zijn, bv. glas, zijn niet transmissief (doorlatend) in het
infraroodbereik (lange golflengtebereik) (zie ook „Metingen
op glas“ pag. 30).
Verwijder, indien nodig, eventuele bedekkingen van het
meetobject. Anders meet de thermische camera enkel de
oppervlaktetemperatuur van de bedekking.
LET OP:
Hou steeds rekening met de handleiding van het meetobject!
Dunne plastiek folie en germanium, materialen waaruit de
lens en het beschermingsglas van de thermische camera
vervaardigd zijn, zijn weinig transmissieve materialen.
Wanneer bepaalde elementen onder het oppervlak de temperatuursverdeling
van het object beïnvloeden door geleiding,
kunnen deze structuren binnen het meetobject op het
thermisch beeld herkend worden. Toch meet de thermische
camera enkel de oppervlaktetemperatuur. Een nauwkeurige
bepaling van de temperatuur van de elementen binnen het
meetobject, is niet mogelijk.

www.testo.nl/thermografie
1.2 Meetvlek en meetafstand
Bij de bepaling van de correcte meetafstand en het maximaal
zichtbare, maw. het meetobject, moet men rekening houden met
3 variabelen:
het gezichtsveld (FOV),
het kleinst detecteerbare object (IFOVgeo), en
het kleinst meetbare object / meetvlek (IFOVmeas).
FOV
32°
1 m
Afbeelding 1.3: Het gezichtsveld van de thermische camera
13

14
www.testo.nl/thermografie
Het gezichtsveld (FOV) van de warmtebeeldcamera beschrijft de
oppervlakte die zichtbaar is met de warmtebeeldcamera (zie ook
afb. 1.3, pag. 13). Dit is afhankelijk van de lens (bv. 32° breedhoeklens
– standaard bij testo 875 en 881, 12° telelens is optioneel).
Voor een groot gezichtsveld, kunt u het beste
gebruik maken van de testo groothoeklens.
Daarnaast dient u ook de specificaties van het kleinst detecteerbaar
object (IFOVgeo) van uw warmtebeeldcamera te kennen. Dit
beschrijft de grootte van de pixel t.o.v. de afstand.
3,5 mm
IFOVgeo
IFOVmeas
3,5 mrad
1 m
Afbeelding 1.4: Het gezichtsveld van één pixel

www.testo.nl/thermografie
Bij een ruimtelijke resolutie van de lens van 3,5 mrad en een meetafstand
van 1 m, heeft het kleinst detecteerbaar object (IFOVgeo)
een lengte van 3,5 mm en wordt dit als een pixel op het display
weergegeven (zie ook afb. 1.4, pag. 14). Om een correcte meting
uit te voeren, moet het meetobject 2–3 maal groter zijn als het
kleinst detecteerbaar object (IFOVgeo).
Voor het kleinst meetbare object (IFOVmeas) geldt de volgende vuistregel:
IFOVmeas ≈ 3 x IFOVgeo
Voor een goede ruimtelijke resolutie, kunt u het
beste gebruik maken van de testo telelens.
Met de FOV-rekenschijf van testo kunt u de
waarden FOV, IFOVmeas, en IFOVgeo voor verschillende
afstanden berekenen.
15

16
2 Thermografie in de praktijk
2.1 Meetobject en meetomgeving
Het meetobject
www.testo.nl/thermografie
1. Materiaal en emissiecoëfficiënt
Het oppervlak van ieder materiaal heeft een specifieke emissiecoëfficiënt.
Hieruit kan men afleiden hoeveel infraroodstraling dit
materiaal reflecteert en afgeeft.
2. Kleur
Bij een temperatuursmeting met een warmtebeeldcamera heeft
het kleur van een materiaal geen herkenbaar effect op de infraroodstraling
in het lange golflengtebereik van het object.
Donkere oppervlakken absorberen meer infraroodstraling (korte
golflengtes) als lichte en warmen hierdoor sneller op. De infraroodstraling
hangt af van de temperatuur en niet van de kleur van
een meetoppervlak. Bv. een zwart gelakte verwarming heeft
dezelfde infraroodstraling als dezelfde verwarming in het wit
geverfd.
3. Oppervlak van het meetobject
De eigenschappen van het meetoppervlak speelt bij een temperatuurmeting
met een warmtebeeldcamera een belangrijke rol. De
emissiecoëfficiënt van een oppervlak verandert naargelang de
structuur van het oppervlak, en of het oppervlak vuil of bedekt is.

www.testo.nl/thermografie
Structuur van een oppervlak
Gladde, glanzende, reflecterende en/of gepolijste oppervlakken
hebben in het algemeen een lagere emissiecoëfficiënt dan matte,
gestructureerde, ruwe, verweerde en/of gekraste opper-vlakken
van hetzelfde materiaal. Bij zeer gladde oppervlakken komen er
vaak spiegelende reflecties voor (zie ook „Spiegelende reflectie“,
pag. 31).
Water, sneeuw en rijp
Water, sneeuw en rijp hebben relatief hoge emissiecoëfficiënten
(ca. 0,85 < ε < 0,96). Hierdoor vormen metingen van deze materialen
vaak geen probleem. Men moet echter rekening houden dat
de temperatuur van het meetobject door deze natuursverschijnselen
foutief kunnen zijn. Water koelt door verdamping het oppervlak
van een meetobject af en sneeuw is een goede isolator. Rijp
vormt normaal gezien geen afgesloten geheel, daarom moet men
bij de meting rekening houden met de emissiecoëfficiënt van de
rijp en het oppervlak.
Vervuiling en vreemde lichamen
Vervuiling van het meetoppervlak, door bv. stof, roet of smeerolie
verhoogt de emissiecoëfficiënt van het oppervlak. Hierdoor is een
meting van vervuilde oppervlakken vaak geen probleem. Echter
de warmtebeeldcamera meet altijd de temperatuur van het oppervlak,
dus ook van het vuil, en niet de exacte temperatuur van het
onderliggende meetoppervlak.
17

18
De meetomgeving
www.testo.nl/thermografie
De emissiviteitscoëfficiënt van een materiaal
hangt sterk af van de structuur van het oppervlak.
De emissiviteitscoëfficiënt moet correct ingesteld
zijn volgens de bedekking van het meetoppervlak.
Meten op natte oppervlakken of oppervlakken bedekt met
sneeuw of rijp vermijden.
Meten op losliggende materialen vermijden (vervalsing van
de temperatuur door de invloed van lucht).
Bij metingen op gladde oppervlakken moet men letten op de
aanwezigheid van mogelijke stralingsbronnen (bv. zon, verwarming,
etc.).
1. Omgevingstemperatuur
Om met de warmtebeeldcamera de temperatuur van het meetoppervlak
correct te berekenen, moet men naast de juiste instelling
van de emissiecoëfficiënt (ε) ook rekening houden met de instelling
van de gecompenseerde reflectietemperatuur (RTC). Bij vele
meettoepassingen komt de reflectietemperatuur overeen met de
omgevingstemperatuur (zie ook „Straling“, pag. 19). Dit kan men
met een thermometer zoals de testo 810 bepalen.
Vooral wanneer er een groot temperatuursverschil is tussen het
meetobject en de meetomgeving is een correcte instelling van de
emissiecoëfficiënt belangrijk (zie ook afb. 1.2, pag. 11).

www.testo.nl/thermografie
2. Straling
Ieder object met een temperatuur boven het absolute nulpunt (0
Kelvin = -273,15 °C) geeft infraroodstraling af. Vooral objecten
met een groot temperatuursverschil kunnen door hun eigen straling
de infraroodmeting verstoren. Daarom moet men dergelijke
storingselementen, indien mogelijk, vermijden of uitschakelen.
Door een storingselement af te schermen (bv. met een een doek
of karton) vermindert men zo de negatieve invloed op die meting.
Wanneer men de invloed van het storingselement niet kan verwijderen,
komt de reflectietemperatuur niet overeen met de omgevingstemperatuur.
Voor de meting van de reflectiestraling gebruikt
men beter een Globe-thermometer of een Lambert straler samen
met een warmtebeeldcamera (zie ook „Bepalen van de reflectietemperatuur“,
pag. 27).
Speciale kenmerken bij thermografie in open lucht
Die infraroodstraling, die bij een heldere hemel het aardoppervlak
bereikt, wordt ook omschreven als „koude hemelstraling“. Overdag
worden de „koude hemelstraling“ (~ -50...-60 °C) en de warme
zonnestraling (~ 5500 °C) bij een heldere hemel gereflecteerd. In
oppervlakte overheerst de hemel t.o.v. de zon, dit betekent dat de
gereflecteerde temperatuur bij buitenthermografie meestal minder
dan 0 °C bedraagt, zelfs bij zonnig weer. Objecten warmen op door
de absorptie van de zonnestraling. Dit beïnvloedt aanzienlijk de
oppervlaktetemperatuur – soms zelfs uren na de zonnestraling. In
afbeelding 2.1 ziet men op het thermisch beeld dat de regengoot
kouder is dan wand van het huis. Toch hebben beiden ongeveer
19

20
www.testo.nl/thermografie
Afbeelding 2.1: Reflectie metingen in openlucht
dezelfde temperatuur. Het beeld moet hierdoor correct geïnterpreteerd
worden. Stel dat de regengoot gegalvaniseerd is en een heel
lage emissiecoëfficiënt heeft (ε = 0,1). Slechts 10% van de infraroodstraling
(lange golflengtebereik) van de regengoot is inherente
straling en 90% is gereflecteerde omgevingsstraling. Bij een heldere
hemel wordt de „koude hemelstraling“ (~ -50 ... -60 °C) gereflecteerd
op de regengoot. Voor een correcte meting van de wand van
het huis werd ε = 0,95 en RTC = -55 °C in de warmtebeeldcamera
ingesteld. Door de zeer lage emissiecoëfficiënt en de zeer sterke
reflectie wordt de regengoot te koud voorgesteld op het thermisch
beeld. Om de correcte temperaturen weer te geven op het thermisch
beeld kan u met een analyse software (bv. met de Testo

www.testo.nl/thermografie
IRSoft) de emissiecoëfficiënt van bepaalde gebieden aanpassen.
Let steeds op de invloed van je eigen infraroodstraling.
Verander van positie tijdens een meting zodat je
reflecties kan herkennen. Reflecties bewegen maar thermische
kenmerken van een meetobject blijven op dezelfde
plaats – ook bij een verandering van de gezichtshoek.
Metingen dicht bij zeer warme of koude objecten vermijden
of deze objecten afschermen.
Directe zonnestraling vermijden, zelfs reeds enkele uren voor
de meting. Meet in de vroege ochtend.
Indien mogelijk, voer metingen in open lucht uit bij een
bewolkte hemel.
3. Het weer
Bewolking
Voor een infraroodmeting is een dicht bewolkte hemel ideaal aangezien
er geen zonlicht op het meetobject schijnt en zo afgeschermd
wordt van „koude hemelstraling“ (zie ook „Straling“, pag.
19).
Neerslag
Zware neerslag (regen, sneeuw) kan het meetresultaat beïnvloeden.
Water, ijs en sneeuw hebben een hoge emissiecoëfficiënt en
zijn ondoorlaatbaar voor infraroodstraling. Bovendien kan de meting
van een nat object tot meetfouten leiden aangezien het oppervlak
21

22
van het meetobject door verdamping afkoelt (zie ook „Oppervlak
van het meetobject“, pag. 16).
Zon
(zie ook „Straling“, pag. 19)
www.testo.nl/thermografie
Zwaar bewolkte hemel is ideaal voor metingen
Let ook op de bewolking enkele uren voor de
meting
Zware neerslag tijdens de meting vermijden
4. Lucht
Luchtvochtigheid
De relatieve luchtvochtigheid in de meetomgeving moet zo laag
zijn zodat er geen condensatie is in de lucht (mist), op het meetobject,
op het beschermglas of op de lens van de warmtebeeldcamera.
Bij een beslagen lens (of beschermglas) kan de warmtebeeldcamera
een deel van de infraroodstraling niet ontvangen
omdat de straling niet volledig door het water op de lens heen
gaat. Zeer dichte nevel kan de meting beïnvloeden aangezien de
waterdruppels weinig infraroodstraling doorlaten.

www.testo.nl/thermografie
Luchtstromingen
Wind of tocht in een ruimte kan een invloed hebben op de temperatuursmeting
met de warmtebeeldcamera.
Door warmte-overdracht (convectie) is de lucht dichtbij het meetoppervlak
dezelfde temperatuur als het meetobject. Bij wind of
tocht wordt de luchtlaag „weggeblazen“ en vervangen door een
nieuwe, niet aan de temperatuur van het meetobject aangepaste
luchtlaag. Door convectie wordt er warmte weggenomen van het
warme meetobject of geabsorbeerd door het koude meetobject
totdat de temperatuur van de lucht en van het meetobject zich aan
elkaar hebben aangepast. Dit effect van de warmte-overdracht
vergroot bij een groter temperatuursverschil tussen het oppervlak
en de omgevingstemperatuur.
Luchtverontreiniging
Sommige stofdeeltjes zoals bv. stof, roet, rook net zoals sommige
dampen bezitten een hoge emissiecoëfficiënt en zijn daardoor
nauwelijks doorlatend. Dit betekent dat zij de meting kunnen beïnvloeden
omdat zij zelf infraroodstraling uitzenden die door de
warmtebeeldcamera ontvangen wordt. Daarenboven kan slechts
een deel van de infraroodstraling doordringen tot de warmtebeeldcamera
omdat de verontreiniging stoort en absorbeert.
23

24
www.testo.nl/thermografie
Voer nooit een meting uit bij dichte mist of waterdamp.
Voer nooit een meting uit wanneer er condens is
op de lens van de warmtebeeldcamera zit (zie
ook „Water, sneeuw en rijp“, pag. 17).
Tijdens de meting, indien mogelijk, wind en andere luchtstromingen
vermijden.
Hou tijdens de meting rekening met de luchtsnelheid en de
windrichting en neem deze gegevens op in de analyse van
de thermische beelden.
Voer geen metingen uit in sterk vervuilde lucht (bv. in een juist
schoon geveegde ruimte).
Meet steeds met een kleinst mogelijke meetafstand voor uw
meettoepassing om zo een eventueel effect van luchtverontreiniging
te minimaliseren.
5. Licht
Licht of verlichting spelen bij een meting met de warmtebeeldcamera
geen noemenswaardige rol. Men kan ook in het donker meten aangezien
de warmtebeeldcamera infraroodstraling (lange golflengtebereik)
meet. Echter sommige lichtbronnen zenden zelf ook infraroodstraling
uit en kunnen zo de temperatuur van objecten in hun omgeving
beïnvloeden. Daarom meet men best niet bij direct zonlicht of
dichtbij een gloeilamp. Koude lichtbronnen zoals bv. LEDs of neonlichten,
zijn geen probleem, aangezien die het grootste deel van de
gebruikte energie omzetten in zichtbaar licht en niet in infraroodstraling.

www.testo.nl/thermografie
2.2 Bepalen van ε en RTC
Om de emissiecoëfficiënt van het oppervlak van het meetobject te
bepalen, kunt u bv.:
de emissiecoëfficiënt opzoeken in een tabel (zie ook „Tabel van
emissiecoëfficiënten“, pag. 51).
LET OP:
De waarden in de tabel van de emissiecoëfficiënten zijn enkel
richtwaarden. De emissiecoëfficiënt van het opper-vlak van uw
meetobject kan van deze richtwaarden afwijken.
bepaal de emissiecoëfficiënt met een vergelijkende meting met
een contactthermometer (bv. met een testo 905-T2 of testo 925)
(zie ook „Methode met een contactthermometer“, pag. 25).
bepaal de emissiecoëfficiënt met een vergelijkende meting met
een warmtebeeldcamera (zie ook „Methode met de warmtebeeldcamera“,
pag. 26).
Bepalen van de emissiecoëfficiënt met een vergelijkende
meting
1. Methode met een contactthermometer
Meet eerst de temperatuur van het meetoppervlak met een contactthermometer
(bv. testo 905-T2 of testo 925). Meet nu de temperatuur
van het meetoppervlak met een warmtebeeldcamera
met een ingestelde emissiecoëfficiënt van 1. Het verschil tussen
de gemeten temperaturen van de contactthermometer en de
warmtebeeldcamera zijn het resultaat van een te hoge emissiecoëfficiënt.
Door geleidelijk de instelling van de emissiviteitscoëfficiënt
te verlagen, verandert de temperatuur tot deze over-
25

26
www.testo.nl/thermografie
eenkomt met de waarde van de contactmeting. Deze emissiecoëfficiënt
komt dan overeen met de emissiecoëfficiënt van het
meetoppervlak.
2. Methode met de warmtebeeldcamera
Breng eerst een stuk emissiviteitskleefband (bv. de Kleefband voor
glimmende oppervlakken van testo) aan op het meetobject. Een
korte tijd later kan u de temperatuur van het meetoppervlak meten
op het afgeplakte stuk met de warmtebeeldcamera met de ingestelde
emissiecoëfficiënt van de kleefband. Deze tempera-tuur is
uw referentietemperatuur. Pas nu de instelling van de emissiecoëfficiënt
aan tot de warmtebeeldcamera dezelfde temperatuur
meet op het oppervlak waar er geen kleefband is als de gemeten
referentietemperatuur. Deze emissiecoëfficiënt komt dan overeen
met de emissiecoëfficiënt van het meetopper-vlak.
Als alternatief voor de emissiviteitskleefband kan men ook:
het meetobject verven met een coating of verf met een bekende
emissiecoëfficiënt
bedek het meetobject met een dikke laag (> 0,13 mm) hittebestendige
olie (ε ≈ 0,82).
bedek het meetobject met een dikke laag roet (ε ≈ 0,95).

www.testo.nl/thermografie
LET OP:
Hou steeds rekening met de handleiding van het
meetobject!
Wanneer u het meetobject verft of bedekt, hou er
dan rekening mee dat de bedekking of de kleefband zich
eerst aan de temperatuur van het object moet aanpassen
alvorens een correcte meting mogelijk is.
Bepalen van de reflectietemperatuur
Wanneer u alle mogelijke storingselementen die uw meting mogelijk
kunnen beïnvloeden, heeft verwijderd, komt de infrarood reflectietemperatuur
overeen met de omgevingstemperatuur. De omgevingstemperatuur
kunt u met een thermometer, bv. testo 610,
bepalen en hiermee de RTC in de warmtebeeldcamera instellen.
Wanneer er echter nog infrarood stralingselementen in de omgeving
zijn, moet u de reflectietemperatuur bepalen om zo een correcte
meting te krijgen.
Meting van de reflectietemperatuur met een (geïmproviseerde)
Lambert straler
Een Lambert straler is een object, die een invallende straling
ideaal verspreidt, maw even sterk reflecteert in alle richtingen.
De reflectietemperatuur van een Lambert straler kan men met een
warmtebeeldcamera meten. Voor deze toepassing is een stukje
aluminiumfolie (verfrommeld en opnieuw ontvouwd) een geschikte
vervanging voor de Lambert straler. Deze folie bezit een hoge
27

28
reflectiegraad en door de verfrommelde structuur wordt de straling
bijna ideaal diffuus gereflecteerd (zie ook afb. 2.3, pag. 32).
Om de temperatuur van de gereflecteerde straling te meten,
plaats dan de Lambert straler in de buurt van het meetobject of
ideaal op het oppervlak van het meetobject. Meet dan de temperatuur
van de radiator met een ingestelde emissiecoëfficiënt van 1.
De camera berekent nu de temperatuur van de invallende straling.
Men kan nu deze waarde als RTC in de warmtebeeldcamera
invoeren en de temperatuur meten van het meetobject met een
ingestelde emissiecoëfficiënt voor het oppervlak van het meetobject.
2.3 Fouten bij infraroodmeting
www.testo.nl/thermografie
Volgende factoren kunnen het resultaat van een infraroodmeting
beïnvloeden:
Verkeerd ingestelde emissiecoëfficiënt
Correcte emissiecoëfficiënt bepalen en instellen (zie
ook „Bepalen van de emissiecoëfficiënt met een vergelijkende
meting“, pag. 25).
Verkeerd ingestelde RTC
De reflectietemperatuur bepalen en instellen (zie ook „Bepalen
van de reflectietemperatuur“, pag. 27).
Onscherp thermisch beeld
Focus ter plaatse de warmtebeeldcamera want de scherpte
kan niet aangepast worden eens het beeld is gemaakt.

www.testo.nl/thermografie
Meetafstand is te groot of te klein
Meting met een niet geschikte lens
Te grote meetvlek
Hou bij een meting rekening met de minimum focusafstand
van de warmtebeeldcamera.
Gebruik de geschikte telelens en groothoeklens, zoals bij
gewone fotografie.
Kies, indien mogelijk, een kleine meetafstand.
Storingen in de transmissie-afstand (bv. luchtverontreiniging,
bedekkingen, etc.)
Invloed van externe stralingsbronnen (bv. gloeilampen, zon, verwarming,
etc.)
Verkeerde interpretatie van een thermisch beeld door reflectie
Vermijd metingen wanneer er storingselementen zijn.
Storingselementen, indien mogelijk, afschermen, afsluiten of
hou rekening met hun invloed bij de analyse van een thermisch
beeld.
Snelle verandering van de omgevingstemperatuur
Bij een verandering van de omgevingstemperatuur van koud
naar warm bestaat het gevaar van condens op de lens.
Gebruik waar mogelijk een warmtebeeldcamera met temperatuurgestabiliseerde
detectoren.
Verkeerde interpretatie van een thermisch beeld door een
gebrek aan kennis over de bouw van het meetobject
Het type en de bouw van het meetobject moeten bekend
zijn
Gebruik bij de interpretatie ook echte beelden (foto’s)
29

30
Metingen op glas
Het menselijk oog kan door glas kijken maar voor infraroodstraling
is glas niet doorlaatbaar. De warmtebeeldcamera meet dus enkel
de oppervlaktetemperatuur van het glas en niet de temperatuur
van de materialen achter het glas (zie ook afb. 2.2). Voor straling
in het korte golflengtebereik, zoals bv. zonnestraling, is glas echter
doorlaatbaar. Daarom moet men rekening houden dat bv. het
zonlicht dat schijnt door het glas het meetobject opwarmt. Glas is
ook een reflecterend materiaal. Hou daarom bij een meting op
glas steeds rekening met spiegelende reflectie (zie ook „Spiegelende
reflectie“, pag. 31).
Glas geplaatst voor het meetobject
Afbeelding 2.2: Meting op glas
www.testo.nl/thermografie

www.testo.nl/thermografie
Metingen op metaal
Metalen, vooral deze met een glanzend oppervlak, reflecteren
sterk infraroodstraling in het lange golflengtebereik. Zij hebben
ook heel lage emissiecoëfficiënten, waardoor de temperatuur verandert
(zie ook „Zwarte lichaamsstraler“, pag. 39). Hierdoor is een
meting van de temperatuur met een warmtebeeldcamera een probleem.
Naast een regeling van de emissiecoëfficiënt is ook een
correcte instelling van de reflectietemperatuur (zie ook „Bepalen
van de reflectietemperatuur“, pag. 27) heel belangrijk. Hou hierbij
rekening met spiegelende reflectie (zie ook „Spiegelende reflectie“,
pag. 31).
Wanneer het metaal geverfd is, is een correcte meting geen probleem
aangezien de verf een hoge emissiecoëfficiënt heeft. Hou
echter steeds rekening met de reflectie van de omgevingsstraling.
Spiegelende reflectie
Vaak is een duidelijk zichtbare spiegelende reflectie een aanwijzing
voor een sterk reflecterend oppervlak, maw een oppervlak met een
lage emissiecoëfficiënt. Echter is sterk spiegelend niet altijd hetzelfde
als sterk reflecterend. Men kan bv. op een thermisch beeld
spiegelende reflecties van omgevingsstraling zien op een geverfd
oppervlak (bv. het silhouet van de persoon die de meting uitvoert),
omdat verf normaal gezien een hoge emissiecoëfficiënt (ε ≈ 0,95)
heeft. Zo kan men bv. op een thermisch beeld van een muur in
zandsteen geen contour van een gereflecteerd obbject zien,
omdat zandsteen een lage emissiecoëfficiënt (ε ≈ 0,67) heeft.
Of de omgevingsstraling in duidelijke lijnen spiegelend gereflecteerd
worden, hangt niet af van emissiecoëfficiënt, maar van de
31

32
structuur van het oppervlak.
www.testo.nl/thermografie
Afbeelding 2.3: Spiegelende en diffuse reflectie
Iedere straling wordt steeds in dezelfde hoek gereflecteerd wanneer
deze het oppervlak treft. Daarom geldt steeds de volgende
vuistregel: invalshoek = reflectiehoek. Dit is duidelijk te herkennen
in afbeelding 2.3 in de vergrote doorsnede van de gladde helft van
het aluminiumfolie (linker zijde). Hier wordt de infraroodstraling van
de persoon die de meting uitvoert in de gelijke vorm gereflecteerd
als wanneer de straling het oppervlak treft (spiegelende reflectie).
Natuurlijk geldt de vuistregel invalshoek = reflectiehoek ook voor
de infraroodstraling die de verfrommelde zijde van het aluminium

www.testo.nl/thermografie
folie (rechtse zijde) treft. Maar hier treffen de infraroodstralen in
verschillende hoeken de verschillende oppervlakken en niet op
een egaal oppervlak. Daarom worden ze, zoals bij een Lambertstraler,
in verschillende richtingen gereflecteerd. Deze diffuse
reflectie betekent dat men geen contouren van gereflecteerde
infraroodstralingsbronnen kan herkennen. De reflectie op de verfrommelde
zijde van het aluminiumfolie is een combinatie van de
infraroodstraling van beide gereflecteerde stralingsbronnen (de
persoon die de meting uitvoert en de achtergrond van deze persoon).
Sterk spiegelend betekent niet altijd sterk reflecterend.
Let steeds op de invloed van uw eigen infraroodstraling.
Ook oppervlakken waarop geen spiegelende reflectie te herkennen
is, kunnen een hoge reflectiegraad hebben.
Meet gladde oppervlakken uit verschillende hoeken en richtingen,
om zo te herkennen of de onregelmatigheden in de
temperatuursverdeling door reflectie of van het meetobject
zelf zijn.
33

34
www.testo.nl/thermografie
2.4 De voorwaarden voor een goede infraroodmeting
Bij een infraroodmeting zijn vooral stabiele omgevingsomstandigheden
van groot belang. Dit betekent dat het klimaat en de objecten
in de meetomgeving net zoals andere invloeden tijdens de
meting niet mogen veranderen. Enkel zo kan men storingselementen
inschatten en documenteren voor de latere analyse.
Bij metingen in open lucht moeten de weersomstandigheden stabiel
zijn en de hemel bewolkt om zo het meetobject af te schermen
van directe zonnestraling alsook van „koude hemelstraling“.
Hou er ook rekening mee dat objecten door de zonnestralen,
dankzij hun capaciteit om warmte op te slaan, opgewarmd kunnen
zijn.
De ideale meetomstandigheden zijn:
stabiel weer,
bewolkte hemel voor en tijdens de meting (bij metingen in open
lucht),
geen directe zonnestraling voor en tijdens de meting,
geen neerslag,
droog en thermisch vrij toegankelijk meetobjectoppervlak (bv.
geen loof, geen spaander op het oppervlak),
geen wind of tocht,
geen storingselementen in de meetomgeving en de transmissie-afstand,
een meetobjectoppervlak met een hoge, nauwkeurig gekende
emissiecoëfficiënt.

www.testo.nl/thermografie
Bij gebouwenthermografie is een verschil van minstens 15°C tussen
de binnen- en de buitentemperatuur gewenst.
2.5 Het perfecte thermisch beeld
Bij het maken van een thermisch beeld, moet men op 2 dingen
letten:
de keuze van het juiste gebied
de correcte focus van het thermisch beeld op het gebied dat
relevant is voor de meting.
Wanneer het thermisch beeld is opgeslagen kan men de scherpte
van het beeld of het gebied niet meer veranderen – net zoals bij
een gewoon digitaal beeld.
Om een perfect thermisch beeld te verkrijgen, kan u de volgende
veranderingen maken in de warmtebeeldcamera en in de analyse
software (bv. Testo IRSoft):
Verander de emissiecoëfficiënt en de gecompenseerde reflectietemperatuur
(RTC).
Dit is punt-per-punt of in secties mogelijk in een professionele
analyse software, zoals bv. Testo IRSoft.
Kies een geschikt kleurenpalet (bv. ijzer, regenboog, etc.).
Afhankelijk van het kleurenpalet krijgt men een groot contrast
dat eenvoudig te interpreteren is.
Pas de temperatuursschaal manueel aan.
Zo kan men de temperatuursgradatie of kleurgradatie van de
warmtebeeldcamera verbeteren (zie ook afb. 2.4).
35

36
www.testo.nl/thermografie
Afbeelding 2.4: Aanpassing van de temperatuursschaal
Neem de volgende tips in acht bij het maken van een thermisch
beeld:
Hou rekening met ieder storingselement.
Het meetobjectoppervlak moet optisch en thermisch vrij toegankelijk
zijn.
Verwijder, waar mogelijk, bedekkingen en storende elementen
in de omgeving.
Verander van positie tijdens een meting zodat je reflecties kan
herkennen. Reflecties bewegen maar thermische kenmerken
van een meetobject blijven op dezelfde plaats – ook bij de verandering
van de gezichtshoek.
De meetvlek mag niet groter zijn dan het meetobject.
Hou de meetafstand zo klein mogelijk.
Gebruik voor uw meting de juiste lens.

www.testo.nl/thermografie
Voor een nauwkeurige meting van details, is het aangeraden
om een statief te gebruiken.
De opbouw van het meetobject moet gekend zijn om correcte
thermische kenmerken te herkennen.
Gebruik een warmtebeeldcamera met een ingebouwde digitale
camera, zodat men echte beelden kan gebruiken bij de latere
analyse.
Hou rekening met alle omgevingscondities en meet en documenteer
deze gegevens voor de latere analyse van de thermische
beelden.
37

38
3 Bijlage
3.1 Verklarende woordenlijst thermografie
A
Aanpassingstijd
De tijd die een camera nodig heeft om zich aan te passen aan de
omgevingstemperatuur van de meetlocatie.
Temperatuurgestabiliseerde detectoren, zoals bv. in de warmtebeeldcamera’s
van testo, hebben een kleine aanpassingstijd.
Absoluut nulpunt
Het absolute nulpunt ligt bij -273,15 °C (0 Kelvin = -459,69 °F).
Ieder object onder het absoluut nulpunt zenden geen thermische
energie uit, m.a.w. geven geen infrarood warmtestraling af.
Absorptie
Wanneer elektromagnetische infrarood straling een object treft,
absorbeert dit object een deel van deze energie. Absorptie (opname)
van infrarood straling betekent een opwarming van het object.
Warme objecten geven meer infraroodstraling af dan koude
objecten. De geabsorbeerde (opgenomen) infraroodstraling wordt
omgezet in uitgezonden (vanuit het object) infraroodstraling. De
absorptiegraad komt hierdoor overeen met de emissiecoëfficiënt.
De infraroodstraling die een object treft, die niet geabsorbeerd
wordt, wordt gereflecteerd en/of doorgelaten.
B
www.testo.nl/thermografie

www.testo.nl/thermografie
Beeldfrequentie
Geeft weer hoe vaak per seconde het thermische beeld ververst
wordt in Hertz of per seconde (bv. 9 Hz / 33 Hz / 60 Hz). Een
beeldfrequentie van 9 Hz betekent dat een warmtebeeldcamera
het thermisch beeld 9 keer per seconde vernieuwd.
C
Celsius [°C]
Temperatuureenheid. Het nulpunt van de Celcius schaal (0 °C), bij
normale druk, is de temperatuur waarbij water bevriest. Een ander
vast punt in de Celsius schaal is het kookpunt van water bij 100
°C.
°C = (°F - 32) / 1,8 of °C = K - 273,15.
Coldspot en Hotspot
Een „Coldspot“ is het koudste punt van een thermisch beeld en
het warmste punt is de „Hotspot“. Met de functie “Auto-Hot-Cold-
Spot herkenning” worden beide punten onmiddellijk op het thermisch
beeld weergegeven. Deze functie is ook beschikbaar in
analyse software, bv. de Testo IRSoft. In deze software kunnen
deze beide punten weergegeven worden op iedere selectie van
een thermisch beeld.
Condensatie
Overgang van een gasvormige stof naar een vloeistof. Luchtvochtigheid
kan condenseren op een oppervlakte, wanneer de oppervlaktetemperatuur
of ook de temperatuur van de omgevingslucht
39

40
www.testo.nl/thermografie
op het oppervlak, lager is dan de luchttemperatuur in de omgeving,
maw. wanneer de dauwpuntstemperatuur bereikt is.
Conductie
Warmtegeleiding. Overdracht van thermische energie tussen
naburige deeltjes. De energie wordt hierbij steeds van de warme
naar de koude deeltjes overgedragen. In tegenstelling tot convectie
vindt bij conductie geen warmtetransport plaats.
Convectie
Warmtetransport waarbij de thermische energie van het ene
lichaam, vloeistof of gas naar het ander lichaam, vloeistof of gas
gaat.
D
Dauwpunt/dauwpunttemperatuur
Temperatuur, waarbij water condenseert. Bij een dauwpunttemperatuur
is de lucht meer dan 100% verzadigd. Wanneer de lucht
geen waterdamp meer kan opnemen, vormt er zich condensatie.
Detector
De detector ontvangt de infraroodstraling en zet deze om in een
elektrisch signaal. De grootte van een detector wordt vermeld in
pixels.
E
Emissiecoëfficiënt (ε)

www.testo.nl/thermografie
Deze geeft de mogelijkheid weer van een materiaal om infraroodstraling
af te geven (uit te zenden). De emissiecoëfficiënt hangt af
van eigenschappen van het oppervlak, het materiaal en, voor
sommige materialen, van de temperatuur van het object.
F
Fahrenheit [°F]
Temperatuureenheid, die vooral in Noord-Amerika gebruikt wordt.
°F = (°C x 1,8) + 32.
Voorbeeld 20 °C in °F: (20 °C x 1,8) + 32 = 68 °F.
FOV (Field Of View)
Het gezichtsveld van een warmtebeeldcamera. Dit wordt weergegeven
als een hoek (bv. 32°) en beschrijft het gebied dat zichtbaar
is voor een warmtebeeldcamera. Het gezichtsveld is afhankelijk
van de detector en de lens van de warmtebeeldcamera. Groothoeklenzen
hebben een groot gezichtsveld met dezelfde detector,
telelenzen (bv. testo telelens 12°) hebben een klein gezichtsveld.
G
Gekleurde lichaamsstraler
Dit is een object met een emissiecoëfficiënt kleiner dan één en is
afhankelijk van temperatuur. De meeste metalen zijn gekleurde
lichaamsstralers. De emissiecoëfficiënt van aluminium bv. verandert
wanneer het verwarmd wordt (ε = 0,02 bij 25 °C, ε = 0,03 bij
100 °C).
41

42
Gezichtsveld
Zie ook „FOV“, pag. 41.
Grijze lichaamsstraler
Bijna alle objecten uit de natuur worden omschreven als „grijze
lichaamsstralers“ of „reële stralers“. In tegenstelling met zwarte
lichaamsstralers, absorberen grijze lichaamsstralers nooit 100%
infraroodstraling. Bij grijze lichaamsstralers wordt steeds een deel
van de straling van het oppervlak gereflecteerd en soms ook doorgelaten
(transmissie). Hierdoor is de emissiecoëfficiënt van een
grijze straler altijd kleiner dan één.
H
Hotspot
Zie ook „Coldspot en Hotspot“, pag. 39.
I
Ideale straler
Zie ook „zwarte lichaamsstraler“, pag. 48.
www.testo.nl/thermografie
IFOVgeo (kleinst detecteerbaar object)
Geometrische resolutie (spaciale resolutie). Geeft de mogelijkheid
van de detector weer om, samen met de lens, Details weer te
geven. De geometrische resolutie wordt in mrad (= Milliradiant)
weergegeven en beschrijft het kleinst object, dat, afhankelijk van
de meetafstand, gedetecteerd kan worden. Op het thermisch

www.testo.nl/thermografie
beeld komt de grootte van een object overeen met één pixel.
IFOVmeas (kleinst meetbare object)
Het kleinste object waarvan de temperatuur nauwkeurig kan
gemeten worden door de warmtebeeldcamera. Het is 2–3 maal
groter dan het kleinst detecteerbaar object (IFOVgeo).
Vuistregel: IFOVmeas ≈ 3 x IFOVgeo.
IFOVmeas is hetzelfde als de meetvlek.
Infraroodstraling
Infraroodstraling is elektromagnetische warmtestraling. Ieder
object met een temperatuur boven het absolute nulpunt (0 Kelvin
= -273,15 °C) geeft infrarood warmtestraling af. De infrarood straling
vindt men terug in het golfbereik van 0,75 μm tot ca. 1000 μm
(= 1 mm) en grenst hiermee aan het golflengtebereik voor licht
(0,38 – 0,75 μm). warmtebeeldcamera’s meten vaak de infraroodstraling
in het lange golflengtebereik van 8 μm tot 14 μm (zoals bv.
de testo 875/881), aangezien de atmosfeer in dit golflengtebereik
zeer doorlaatbaar is voor infraroodstraling.
Isothermen
Lijnen van dezelfde temperatuur. Met de analyse software (bv.
Testo IRSoft) kunt u isothermen weergeven. Alle punten in een
thermisch beeld die binnen een bepaald bereik liggen, met kleur
gemarkeerd.
K
Kalibratie
43

44
www.testo.nl/thermografie
Procedure waarbij de waarden van een toestel (werkelijke
waarden) en de waarden van een referentie instrument bepaald en
vergeleken worden. Men kan dan evalueren of de meetwaarden
van het instrument nog binnen het toelaatbare grens- of tolerantiebereik
liggen. In tegenstelling tot een afregeling, wordt bij een
kalibratie de geregistreerde afwijking enkel gedocumenteerd maar
niet aangepast aan de waarde van het referentie instrument. De
tijd tussen 2 kalibraties hangt af van de meetopgave en de vereisten.
Kelvin [K]
Temperatuureenheid.
0 K komt overeen met het absolute nulpunt (-273,15 °C). Daarom
geldt: 273,15 K = 0 °C = 32 °F.
K = °C + 273,15.
Voorbeeld 20 °C in K: 20 °C + 273,15 = 293,15 K.
Kleurenpalet
Selectie van kleuren die men kan kiezen voor de weergave van
een thermisch beeld (bv. kleurenpalet „regenboog“, „ijzer“, „grijswaarden“).
Naargelang de meetopgave en het ingestelde kleurenpalet
worden contrasten in een thermisch beeld goed weergeven.
Het kleurenpalet kan men ook aanpassen in de analyse software
(bv. Testo IRSoft) nadat het thermische beeld is bewaard. Hou bij
het instellen van het kleurenpalet rekening met de interpretatie van
het thermisch beeld. Rode en gele kleuren worden vaak geassocieerd
met warmte, groen en blauw kleuren met koude.

www.testo.nl/thermografie
L
Lambert straler
Een Lambert straler is een object welke invallende straling ideaal
verspreidt, maw even sterk reflecteert in alle richtingen.
Met een Lambert straler kan u met de warmtebeeldcamera de
reflectietemperatuur meten.
Laser-meetvlekmarkering
Een laser biedt hulp bij het aanwijzen van het meetoppervlak (een
rode stip wordt op het meetobject geprojecteerd). De lasermarkering
en het midden van het beeld komen niet exact overeen, aangezien
ze op verschillende optische assen liggen. Het laserpunt is
daarom niet geschikt om exacte locaties te markeren in het display.
Het is enkel een hulpmiddel.
LET OP:
Laserklasse 2: richt de laser niet op personen of dieren en kijk
nooit in de laser! Dit kan leiden tot oogschade!
Lens
De grootte van het gezichtsveld van de warmtebeeldcamera en
hiermee de grootte van de meetvlek is afhankelijk van de gebruikte
lens. Een groothoeklens (bv. 32° – standaardlens bij testo) is
geschikt wanneer u een overzicht wilt van de temperatuursverdeling
van een groot oppervlak. Een telelens (bv. Testo telelens 12°)
45

46
wordt gebruikt om kleine details nauwkeurig te meten, zelfs vanop
grote afstand.
M
Meetvlek
Zie ook „IFOVmeas“, pag. 43.
N
NETD (Thermische gevoeligheid)
Het kleinst mogelijke temperatuursverschil die door de warmtebeeldcamera
gemeten kan worden. Hoe kleiner de waarde, hoe
beter de meetresolutie van de warmtebeeldcamera.
R
Reëel lichaam
Zie ook „grijze lichaamsstraler“, pag. 41.
www.testo.nl/thermografie
Reflectiegraad (ρ)
De mogelijkheid van een materiaal om infraroodstraling te reflecteren.
De reflectiegraad hangt af van de eigenschappen van het
oppervlak, de temperatuur en het type materiaal.
Relatieve luchtvochtigheid (%RV)
Procentuele weergave, hoeveel waterdamp aanwezig is in de
lucht. Bv. bij 33%RV bevat de lucht ca. 1/3 van het maximum
volume van waterdamp dat de lucht kan absorberen, bij dezelfde
temperatuur en luchtdruk. Bij een luchtvochtigheid van meer dan

www.testo.nl/thermografie
100% vormt zich condensatie omdat de lucht volledig verzadigd
is en geen vocht meer kan opnemen. De gasvormige waterdamp
in de lucht wordt hierdoor vloeibaar. Hoe warmer de lucht, hoe
meer waterdamp de lucht kan absorberen zonder condensatie.
Condensatie komt daarom altijd eerst voor bij koude oppervlakken.
RTC (gecompenseerde reflectietemperatuur)
Bij een reël lichaam wordt een deel van de warmtestraling gedreflecteerd.
Men moet bij de meting van objecten met een lage
emissiecoëfficiënt rekening houden met de reflectietemperatuur.
Met behulp van een correctiefactor in de camera wordt de reflectie
berekend en hierdoor wordt de nauwkeurigheid van de temperatuursmeting
verbeterd. Dit wordt normaal gezien ingegeven in
de camera en/of de software.
In de meeste gevallen komt de reflectietemperatuur overeen met
de omgevingstemperatuur. Wanneer de infraroodstraling van storingselementen
op het meetoppervlak gereflecteerd wordt, moet
men de temperatuur van de gereflecteerde straling bepalen (bv.
met een Globe-thermometer of een Lambert straler). De reflectietemperatuur
heeft weinig invloed op objecten met zeer hoge
emissiecoëfficiënten.
T
Temperatuur
Variabele voor de energie eigen aan een lichaam.
47

48
Thermisch beeld
Beeld, dat de temperatuursverdeling van een oppervlak van een
object via verschillende kleuren voor verschillende temperatuurswaarden
weergeeft. Een thermisch beeld wordt gemaakt met een
warmtebeeldcamera.
Thermografie
Meettechnologie dat warmtestraling m.a.w. de temperatuurverdeling
van het oppervlak van objecten d.m.v. de warmtebeeldcamera
weergegeven wordt.
Thermogram
Zie ook „thermisch beeld“, pag. 49.
www.testo.nl/thermografie
Transmissiegraad (T)
Het vermogen van een materiaal om infraroodstralen door te
laten. Deze is afhankelijk van de sterkte en het soort materiaal. De
meeste materialen zijn in het infraroodbereik (lange golflengtebereik)
niet doorlaatbaar.
Tweepuntsmeting
De tweepuntsmeting heeft in het display van de camera 2 aanduidingen
met de respectievelijke temperatuur.

www.testo.nl/thermografie
W
warmtebeeldcamera
Een camera, welke infraroodstraling meet en deze signalen omzet
in een thermisch beeld. Met behulp van een warmtebeeldcamera
kan men de temperatuursverdeling van oppervlakken weergeven,
die voor het menselijk oog niet zichtbaar zijn. Gebouwthermografie,
industriële thermografie zijn typische toepassingen.
Z
Zwarte lichaamsstraler
Een object, dat alle energie van de infraroodstraling absorbeert,
omzet in eigen infraroodstraling en 100% afgeeft. Bij zwarte stralers
is de emissiecoëfficiënt 1. Er is dus geen reflectie of transmissie
van de straling. In de praktijk komen deze objecten met dergelijke
eigenschappen niet voor.
Men gebruikt zwarte lichaamsstralers om een warmtebeeldcamera
te kalibreren. Echter hun emissiecoëfficiënt is ongeveer kleiner
dan 1 (ε > 0,95).
49

50
www.testo.nl/thermografie

www.testo.nl/thermografie
3.2 Tabel van emissiecoëfficiënten
De volgende tabel dient als richtlijn voor de instelling van de emissiviteitscoëfficiënt
bij een infrarood meting. De emissiviteitscoëfficiënt
ε van verschillende materialen zijn vermeld. Aangezien de
emissiviteitscoëfficiënt afhankelijk is van de temperatuur en de
eigenschappen van het oppervlak, zijn de vermelde waarden
enkel als richtwaarde voor de meting temperatuurverschillen. Om
de absolute temperatuurswaarde te meten, moet men de emissiviteitscoëfficiënt
van het materiaal exact bepalen.
Materiaal (Materiaaltemperatuur) Emissiecoëfficiënt
Aluminium, gewalst (170 °C) 0,04
Aluminium, niet geoxideerd (25 °C) 0,02
Aluminium, niet geoxideerd (100 °C) 0,03
Aluminium, sterk geoxideerd (93 °C) 0,20
Aluminium, sterk gepolijst (100 °C) 0,09
Beton (25 °C) 0,93
Baksteen, mortel, pleister (20 °C) 0,93
Chroom (40 °C) 0,08
Chroom, gepolijst (150 °C) 0,06
Gietijzer, geoxideerd (200 °C) 0,64
Glas (90 °C) 0,94
Graniet (20 °C) 0,45
Gips (20 °C) 0,90
Hout (70 °C) 0,94
Ijs, glad (0 °C)
Ijzer, afgeschuurd (20 °C)
0,97
0,24
Ijzer, gegoten opp. (100 °C) 0,80
Ijzer, gewalst (20 °C) 0,77
Katoen (20 °C) 0,77
51

52
www.testo.nl/thermografie
Materiaal (Materiaaltemperatuur) Emissiecoëfficiënt
Klei, gebrand (70 °C) 0,91
Koper, licht aangelopen (20 °C) 0,04
Koper , geoxideerd (130 °C) 0,76
Koper , gepolijst (40 °C) 0,03
Koper , gewalst (40 °C) 0,64
Kunststoffen: PE, PP, PVC (20 °C) 0,94
Kurk (20 °C) 0,70
Lood, ruw (40 °C) 0,43
Lood , geoxideerd (40 °C) 0,43
Lood , grijs geoxideerd (40 °C) 0,28
Lak, blauw op aluminium-folie (40 °C) 0,78
Lak , zwart, mat (80 °C) 0,97
Lak, geel, 2 lagen op aluminium-folie (40 °C) 0,79
Lak , wit (90 °C) 0,95
Marmer, wit (40 °C) 0,95
Metselwerk (40 °C) 0,93
Messing, geoxideerd (200 °C) 0,61
Olieverf (alle kleuren) (90 °C) 0,92–0,96
Papier (20 °C) 0,97
Porselein (20 °C) 0,92
Radiator, zwart, geoxideerd (50 °C) 0,98
Rubber, hard (23 °C) 0,94
Rubber , zacht, grijs (23 °C) 0,89
Staal, warmtebehandeld oppervl. (200 °C) 0,52
Staal, geoxideerd (200 °C) 0,79
Staal, koud gewalst (93 °C) 0,75–0,85
Transformatorenlak (70 °C) 0,94
Zandsteen (40 °C) 0,67
Zink, geoxideerd 0,1

www.testo.nl/thermografie
Wist u dat ...
Ratelslangen kunnen warmtestraling zien – hierdoor kunnen ze hun
prooi en hun vijanden zelfs in het donker zien.
Ratelslangen nemen zelfs de kleinste temperatuurverschillen van
rond de 0,0003 °C zeer snel waar door een hoog gevoelig zintuig.
Hierdoor kunnen ratelslangen beelden zien
die erg lijken op een thermisch beeld
van een moderne warmtebeeldcamera ....
53

54
Hoge thermische gevoeligheid (NETD)
Temperatuurbereik
Beeldfrequentie
Standaard lens 32° x 24°
Verwisselbare telelens 9° x 7° (optie)
Hoge temperatuurbereik tot 550°C (optie)
Automatische ‘Hot en Cold Spot’ herkenning
Min/Max waarde
Isothermfunctie
Detectie van risicovolle vochtplekken
Spraakopname
Geïntegreerde digitale camera
Geïntegreerde power LED’s
Motorfocus
www.testo.nl/thermografie
Bekijk hier welke warmtebeeldcamera het beste
op uw wensen aansluit:
Technische gegevens testo 875-1 testo 875-2 testo 881-1 testo 881-2 testo 881-3
Warmtebeeldcamera testo 881
< 110 mK < 80 mK
-20 tot +280°C
-20 tot +350°C
9 Hz 33 Hz

www.testo.nl/thermografie
Uw praktische voordelen
De NETD toont het kleinste temperatuurverschil dat kan worden opgespoord door de warmtebeeldcamera. Een lage NETD garandeert de
resolutie van de kleinste temperatuurverschillen. De vuistregel luidt: Des te lager NETD waarde, des te beter de resolutie en het beeldkwaliteit
van de camera.
Het temperatuurbereik van de warmtebeeldcamera informeert u tot welke temperatuur de warmtebeeldcamera in staat is om de warmtestraling
van voorwerpen op te nemen en te meten.
De beeldfrequentie geeft aan hoe vaak het thermisch beeld ververst wordt per seconde. Een hoge frequentie garandeert een permanente
realtime beeld reproductie en biedt u betrouwbare infrarood beelden.
De 32 ° lens meet snel een groot gebied en levert daarmee een goed overzicht van de temperatuurverdeling van de meetobject.
In een oogopslag ziet u meer.
De verwisselbare telelens helpt bij het meten van kleine details, zelfs bij grote afstanden. Deze lens is ideaal voor gebouwthermografie.
U kunt uw meetbereik verhogen met de hoge temperatuuroptie. Met behulp van het hoge temperatuurfilter is het meten van temperaturen
tot 550°C mogelijk.
De koudste en de warmste plek van de meetobject worden automatisch gemarkeerd. Met één oogopslag kunt u de kritische plekken
waarnemen.
De minimale en maximale waarde van een beeldsectie kan direct op locatie worden weergegeven.
De optische kleuralarm lokaliseert kritieke gebieden gemakkelijk en direct in het thermische beeld. Alle punten in het thermische
beeld waarvan de temperatuurwaarden vooraf binnen een bereik zijn gedefinieerd, zijn in kleur.
Via de handmatige invoer van de omgevingstemperatuur, luchtvochtigheid en dauwpunt in de ruimte, worden risicovolle vochtplekken in
één opslag gevisualiseerd.
Identificeer eenvoudig gevonden zwakke plekken en voorzie deze van commentaar. Een korte uitleg op locatie is een waardevolle
toevoeging bij de latere verwerking op de PC.
Snelle en eenvoudige objectinspectie dankzij de weergave van zowel het infrarood als het werkelijke beeld. De digitale afbeelding wordt
automatisch tegelijkertijd opgeslagen met elke infrarood beeld.
De geïntegreerde power-LED's garanderen u een optimale verlichting van donkere gebieden bij het maken van foto’s.
Met de dynamische motorfocus kunt u met één hand het thermische beeld scherpstellen.
Testo warmtebeeldcamera’s
zijn een ster in het detecteren:
Detecteer problemen en bespaar direct geld
Top prestaties met een hoge beeldresolutie
Snelle en uitgebreide analyse van de meetgegevens
Warmtebeeldcamera testo 875
55

56
Dé hoofdrolspelers
testo 875 en testo 881:
Supersterren in professionele
thermografie!
www.testo.nl/thermografie
testo 875-2 Set
· NETD < 110 mK
· Ingebouwde digitale camera
· Weergave van risicovolle vochtplekken
· Automatische Hot/Cold Spot herkenning
· Manuele focus
· Temperatuurbereik -20 tot +280°C
· 9 Hz
De set is voorzien van de volgende
accessoires:
· Hoogwaardige groothoeklens 32° x 24°
· Telelens 9° x 7°
· Lens beschermglas
· Extra Li-ion accu
· Snellader voor 2 accu’s
· Afschermkap tegen de zon
testo 875-1 testo 875-2 Set testo 875-2
Bestelnr: 0560 8751 0560 8752 0563 8752
Alle warmtebeeldcamera’s worden standaard geleverd in een robuuste koffer inclusief
IRSoft PC-software, SD-kaart, USB kabel, netvoeding, Li-ion oplaadbare accu en
adapterplaatje voor statiefbevestiging.

www.testo.nl/thermografie
testo 881-3 Set
· NETD < 80 mK
· Ingebouwde digitale camera met power LED’s
· Weergave van risicovolle vochtplekken
· Automatische Hot/Cold Spot herkenning
· Dynamische motorfocus
· Temperatuurbereik -20 tot +350°C
· 33 Hz
· Spraakopname
· Isotherm weergave in het instrument
· Min./max. berekening
· Hoge temperatuurmeting (optie)
De set is voorzien van de volgende
accessoires:
· Hoogwaardige groothoeklens 32° x 24°
· Telelens 9° x 7°
· Lens beschermglas
· Extra Li-ion accu
· Snellader voor 2 accu’s
· Soft-Case
· Koptelefoon met microfoon
Extra accessoires: Bestelcode:
Lens beschermglas C1
Telelens A1
Extra Li-ion accu D1
Snellader E1
Soft-Case H1
Hoge temperatuurmeting G1
testo 881-1 testo 881-2 testo 881-3 Set testo 881-3
Bestelnr.: 0563 0881 V1 0563 0881 V2 0563 0881 V3 0563 0881 V4
Alle warmtebeeldcamera’s worden standaard geleverd in een robuuste koffer inclusief IRSoft PC-software, SD-kaart, USB kabel,
netvoeding, Li-ion oplaadbare accu en adapterplaatje voor statiefbevestiging. De testo 881-2, testo 880-3 en testo 881-3 Set zijn
standaard voorzien van een koptelefoon en microfoon.
Standaard Optie - Niet mogelijk als optie
57

58
Notities
www.testo.nl/thermografie

60
testo BV
Randstad 21-53
Postbus 1026
1300 BA Almere
Tel.: 036 - 5487000
Fax: 036 - 548 7009
E-mail: info@testo.nl
Website: www.testo.nl
www.testo.nl/thermografie
0983 7323/san/R/Q/08.2009 09/139