Rookafvoersystemen voor gascondensatieketels752 KB - Viessmann

TopTechniek
Beknopte installatiehandleiding rookgassystemen – voor de
perfecte werking van een gesloten gascondensatietoestel
Gesloten systemen met de aanvoer van
verbrandingslucht via een ringspleet hebben
al miljoenen keren hun succes bewezen. Een
dergelijk systeem is onontbeerlijk in een
volledig geïsoleerd gebouw.
De coaxiale aanvoer van rookgas/lucht brengt
bij montagefouten wel het risico op rookgashercirculatie
(het binnendringen van rookgas
in de luchtaanvoerstroom) met zich mee,
zowel bij kokerdoorvoering als bij bestaande
systeemschoorstenen.
In deze editie van Toptechniek leest u hoe
montagefouten en dus ook rookgashercirculatie
vermeden kunnen worden.

Toptechniek Inhoud
1. Voorwoord
2. De effecten van rookgashercirculatie en het controleren van de dichtheid van de rookgasleiding
2.1. Effecten op het condensatietoestel
2.2. Het herkennen van ondichtheden in de rookgas-/luchtaanvoerinstallaties
3. De meest voorkomende oorzaken van rookgashercirculatie
3.1. Fouten bij de montage van rookgas-/luchtaanvoersystemen
3.1.1. Het niet-respecteren van de lengte-uitzetting
3.1.2. Andere vaak voorkomende montagefouten
3.2. Gemeenschappelijke koker met andere warmtebronnen (koker met meerdere functies)
Te kleine veiligheidsafstand tot andere uitlaten
Afdekking van de schoorsteen (Meidingerkap) niet uitgesneden
4. Rookgashercirculatie bij systeemschoorstenen
4.1. Werking van lucht/rookgasschoorstenen - een overzicht
4.2. Werking van de lucht/rookgasschoorsteen met onderdruk
Enkelvoudig gebruik
Dubbel gebruik
Minimale afstand tot stookruimte en overstroomopeningen bij meervoudig gebruik
Meervoudig gebruik (meer dan twee toestellen)
1. Voorwoord
Al bijna twee decennia is de condensatietechniek
een vaste waarde op de Belgische
verwarmingsmarkt. Sinds 2001 werden in België
meer condensatietoestellen dan verwarmingstoestellen
verkocht - en dat al na slechts
tien jaar condensatietechniek. Naast de
efficiëntere en emissiearmere warmteopwekking
zijn ook de gemakkelijke installatie en de
risicoarme werking doorslaggevende factoren
voor het succes van deze techniek:
Geen maatregelen nodig m.b.t. rookgascondensatie
Geen beperking van de toepassingsmogelijkheden
m.b.t. minimale ketelwatertemperatuur
(beschermingsmaatregelen voor
de ketel)
Geen vereisten voor voldoende verluchting
aangezien de toestellen meestal een gesloten
werking hebben
Geen vereisten m.b.t. beperkingen door
rookgasinstallaties aangezien het om een
vochtongevoelige bouwwijze gaat
Bestaande rookgasinstallaties (schoorstenen)
kunnen op een voordelige manier
vervangen worden door lucht/rookgassystemen
(kokerdoorvoering)
Gesloten systemen met de aanvoer van
verbrandingslucht via een ringspleet hebben
al miljoenen keren hun succes bewezen. Een
dergelijk systeem is onontbeerlijk in een volledig
geïsoleerd gebouw.
De coaxiale aanvoer van rookgas/lucht brengt
bij montagefouten wel het risico op rookgashercirculatie
(het binnendringen van rookgas
in de luchtaanvoerstroom) met zich mee,
zowel bij kokerdoorvoering als bij bestaande
systeemschoorstenen.
2
3
3
3
4
4
8
9
9
9
10
10
10
10
10
11
11

2.1. Effecten op het
condensatietoestel
Het indringen van rookgas in de coaxiale
rookgas-/luchtaanvoerinstallaties beperkt het
zuurstofgehalte en verhoogt het koolstofdioxidegehalte
in de verbrandingslucht (aanvoerlucht).
Als de hoeveelheid rookgas stijgt,
kan het zuurstofgehalte zo laag zijn, dat de
verbranding plaatsvindt in de nastoichiometrische
zone (luchtgetal bijna 1) en het koolstofdioxidegehalte
ontoelaatbaar hoog wordt.
2.2. Het herkennen van
ondichtheden in de rookgas-/
luchtaanvoerinstallaties
De meeste condensatietoestellen reageren
niet of heel laat op rookgashercirculatie, zodat
het lang duurt voor de ongezonde verbranding
opgemerkt wordt.
Bij de verplichte tweejaarlijkse CO-meting
kan de installateur een verhoogd CO-gehalte
vaststellen en noteert dit vanaf een waarde
van 500 ppm in het verslag voor de gebruiker.
Pas vanaf een waarde van 1000 ppm moeten
maatregelen genomen worden.
Een eerste controle op rookgashercirculatie
kan uitgevoerd worden via een CO2-meting in
de ringspleet van de toevoerluchtleiding van
het rookgas-/toevoerluchtsysteem. Normaal
gesproken geldt een CO2-gehalte van meer
dan 2 procent als een duidelijke aanwijzing
van een ondicht systeem.
2. De effecten van rookgashercirculatie en
het controleren van de dichtheid van de
rookgasleiding
Vanaf 20 % rookgas spreken we van ongezonde verbranding
Luchtgetal (-)
0
1,3
1,2
1,1
1
0,9
0,8
0
CO 2-aandeel in verbrandingslucht (%)
0,57 1,13 1,7 2,26 2,83 3,4
2500
toelaatbare rookgashercirculatie
0
5 10 15 20 25 30
Aandeel rookgas in verbrandingslucht (%)
Luchtgetal
CO in het rookgas
niet-toelaatbare
Opmerking:
2000
rookgashercirculatie
1500
Gezondheid
1000
500
CO in het rookgas (ppm)
Dankzij de Lambda Pro
Control-regeling, waarmee
sinds 2007 alle condensatietoestellen
van Viessmann
uitgerust zijn, wordt
eventuele rookgashercirculatie
al gedetecteerd vanaf
een rookgasaandeel in de
verbrandingslucht van 20
procent. De veiligheidsuitschakeling
van het toestel
wordt geactiveerd om een
permanent propere en
veilige verbranding en een
optimale efficiëntie te garanderen.
De oorzaak wordt
duidelijk weergegeven via
foutmelding E9 of Eb. Hierdoor
wordt de vorming van
een teveel aan schadelijk
koolstofmonoxide vermeden
en kan het probleem
snel hersteld worden.
2/3

Toptechniek
Opmerking:
De lengte-uitzetting is
afhankelijk van de opwarming
van de rookgasbuis.
3. De meest voorkomende oorzaken van rookgashercirculatie
3.1. Fouten bij de montage van
rookgas-/luchtaanvoersystemen
Heel vaak gaat het om montagefouten bij de
kokerdoorvoering, hoewel alle onderdelen
getest zijn op pasvorm en dichtheid en het
systeem gecertificeerd is.
Er zijn meestal twee mogelijke oorzaken voor
montagefouten:
Het niet-respecteren van de lengte-uitzetting
van de rookgasbuizen
Montagefout bij het invoeren van de rookgasbuis
in de koker
De onderschatte lengte-uitzetting
Lengte (mm)
1011
1000
0
Lengte-uitzettingscoëfficiënt: 0,16 (mm/m K)
Lengte-uitzetting (mm)
3
5
6,5
3.1.1. Het niet-respecteren van
de lengte-uitzetting
Tijdens de werking van het systeem zijn de
rookgasbuizen permanent onderhevig aan
opwarming en afkoeling. Bij een opwarming
tot 70 Kelvin, zet de kunststofbuis zo'n 11
millimeter per meter uit. Dit betekent dat
voor een buis van 9 meter er rekening moet
worden gehouden met een lengte-uitzetting
van ongeveer 10 centimeter! Dit wordt vaak
onderschat.
Om de lengte-uitzetting op te vangen, moeten
de buizen zich op elke plaats vrij kunnen
bewegen. Is dit niet het geval, dan bestaat
het risico dat de kunststofbinnenbuis aan de
mof scheurt en er rookgas in de toevoerlucht
terechtkomt.
20 30 40 50 60 70
8
9,5
11
ΔT (Kelvin)

Het effect van vaste punten (voorwandmontage)
Opwarmingsfase:
Afkoelfase:
Vast punt
Lengte-uitzetting
Vast punt
Lengte-inkrimping
Lengte-uitzetting
Lengte-inkrimping
Lengte-uitzetting
Lengte-inkrimping
Bij uitzetting schuift de
rookgasbuis in de moffen
en daarna in het vaste punt.
Bij het afkoelen krimpt de
buis weer - bij voorkeur in
de moffen. Het vaste punt
kan ertoe leiden dat de
moffen scheuren.
Opgelet!
Hou bij het monteren van
de moffen rekening met
de uitzettingsbereiken.
Gebruik geen bevestigingen
met krachtige verbindingen
(vaste punten).
4/5

Toptechniek 3. De meest voorkomende oorzaken van rookgashercirculatie
Afstandhouder
Opmerking:
De afstandhouders moeten
met de vleugels naar boven
gemonteerd worden,
anders haken ze zich vast
in elk uitstekend gedeelte
in de schoorsteenwand en
vormen ze een vast punt.
Ongewenste vaste punten bij montage
van de buis door een koker (kokerdoorvoering)
Afstandhouder
Afstandhouder
fout goed
Te veel afstandhouders
Worden er te veel afstandhouders – op
minder dan 2 meter – geplaatst, dan wordt
de bewegingsmogelijkheid van de buis beperkt.
De minimale afstand tussen twee
afstandhouders is 2 meter.
Plaats de afstandhouders op de rechte
stukken van de buis, niet aan de moffen.
Te weinig afstandhouders
Worden er te weinig afstandhouders geplaatst,
dan kan de buis op de plaats van de
mof wegschuiven. Door vervorming aan de
mof ontstaan ondichtheden. De maximale
afstand tussen twee afstandhouders
bedraagt 5 meter.
Verkeerd gemonteerde afstandhouders
De afstandhouders dienen om de rookgasbuis
in de koker te centreren en de afstand
tot de schoorsteenwand te garanderen. Ze
moeten in de koker glijden en mogen niet
kantelen.

Gekantelde buizen in vervormde
schoorstenen
Bestaande schoorstenen hebben vaak
vervormingen. In dergelijke schoorstenen
moet een flexibel rookgassysteem gebruikt
worden in plaats van een stijve rookgasbuis.
Dit voorkomt dat de buis aan de
kokerwand blijft hangen.
Inbouw in te nauwe luchtkokers
Als de buizen in te nauwe kokers geplaatst
worden, stijgt het risico op kantelen.
Een voldoende brede koker wordt
aanbevolen volgens de tabel hiernaast en
garandeert ook een voldoende grote
toevoer van verbrandingslucht.
Plaatsen van solaire leidingen in de
koker voor rookgas/toevoerlucht
Solaire leidingen worden steeds vaker in
bestaande kokers geplaatst. In combinatie
met rookgasbuizen houdt dit volgende
risico's in:
– Vasthaken van rookgasbuizen aan de
klemmen van de solaire leidingen
– Beperkte bewegingsmogelijkheden van
de rookgasbuis door nauwere spleet
– Niet-respecteren van de minimumdiameters-
en afstanden in de koker
Het plaatsen van solaire leidingen in
rookgaskokers is volgens de brandvoorschriften
verboden. Conform de richtlijnen
van NBN B61002.
Asymmetrisch gemonteerde
kokerafdekking
De opening van de kokerafdekking moet
altijd in het midden van de schoorsteenopening
geïnstalleerd worden. Onjuist
geplaatste kokerafdekkingen houden een
risico in op kanteling van de rookgasbuizen
en functioneren als vast punt.
Gekantelde buizen in vervormde schoorstenen
Installatieafmeting Rechthoekige koker Ronde koker
rookgasbuis
mm
Ø mm
60 112 x 112 112
80 120 x 120 135
100 150 x 150 165
Asymmetrisch gemonteerde kokerafdekking
6/7

Toptechniek 3. De meest voorkomende oorzaken van rookgashercirculatie
Opgelet!
Geen silicone gebruiken,
geen spieën hout of dergelijke
gebruiken.
Geen beweegruimte in de spleet van de
kokerafdekking
Oplossing van de lengte-uitzetting bij rookgas-/luchttoevoersystemen
Lengte-uitzetting
Opmerking:
Bij het plaatsen van een
rookgas/luchttoevoersysteem
is de uitzetting van
de binnenbuis uit kunststof
constructief berekend.
vrije spleet > 2 mm
Stevige verbinding van rookgasbuis
en luchttoevoerbuis
Constructief berekend
uitzettingsbereik
Geen beweegruimte in de spleet van de
kokerafdekking
Tussen de rookgasbuis en de luchttoevoerbuis
zit een smalle spleet die ervoor zorgt
dat de rookgasbuis voldoende beweegruimte
heeft. De rookgasbuis mag niet vastgemaakt
worden in de spleet (vast punt).
Dakdoorvoer te kort afgesneden
De rookgasbuis moet zover uit de kokerafdekking
steken dat een lengtekrimping opgevangen
kan worden.
Ongeveer:
buislengte (m) x 1,1 = lengte boven de
kokerafdekking (cm)
Voorbeeld:
Rookgasbuis van 9 m lang: 9 m x 1,1 = 9,9 cm
(~ 10 cm) boven de kokerafdekking
Oplossing van de lengte-uitzetting bij
rookgas-/luchttoevoersystemen
Om scheuren door lengte-uitzetting en
-krimping te vermijden, moeten in alle moffen
uitzettingszones voorzien worden die de
verschillen kunnen opvangen en tegelijkertijd
de dichtheid garanderen. Als er geen vast punt
aangebracht wordt, is deze compensatiefunctie
gegarandeerd.
Is er wel een vast punt dat de uitzetting verhindert,
dan moet de volgende mof al een dubbel
zo grote uitzetting opvangen!
Daarom mogen voor de bevestiging van
rookgas-/luchttoevoerbuizen enkel klemmen
gebruikt worden die de buis voldoende beweegruimte
bieden. De steun wordt aangebracht aan
het onderste gedeelte, bv. het steunbochtstuk.
3.1.2. Andere vaak voorkomende
montagefouten
Na het afzagen niet afgebraamd
Kunststofbuizen met scherpe kanten kunnen
de dichtheid van de volgende buis in rij
beschadigen. Dit brengt de dichtheid van de
rookgasbuis in gevaar. Na het afzagen moet de
rookgasbuis afgebraamd worden en moet het
meegeleverde glijmiddel aangebracht worden.
Handhaving van flexibele buizen
De wanddikte van flexibele buizen bedraagt
0,5 tot 0,6 mm en is hiermee aanzienlijk
kleiner dan die van stijve buizen met een
wanddikte van ongeveer 1,2 mm.
Bij het afrollen, tijdens het transport en bij de
plaatsing moet rekening gehouden worden
met het volgende:
Niet plooien. Geplooide stukken buis uitsnijden en de
buisuiteinden via een mof opnieuw met elkaar verbinden
Bij het monteren en het plaatsen, de buizen niet over
scherpe randen trekken (bv. dakvensters)

3.2. Gedeelde koker met andere
warmtebronnen (koker met meerdere
functies)
Te kleine veiligheidsafstand tot andere
uitlaten
Als meerdere warmtebronnen in dezelfde
koker geplaatst worden (koker met meerdere
functies), kan het rookgas van de tweede
warmtebron aangezogen worden via de opening
voor de toevoerlucht aan de kokermonding.
Bij gebruik van de kokerafdekking uit
kunststof:
De schoorsteen voor vaste brandstoffen moet
minstens 1000 mm hoger zijn dan de rookgasbuis
van de Vitodens. Om de schoorsteen te
verlengen, mogen enkel schoorsteenbrandbestendige
onderdelen gebruikt worden.
Kokerafdekking uit kunststof
Houtketel Gasketel
≥ 1000
Bij gebruik van de kokerafdekking uit
metaal:
De schoorsteen voor vaste brandstoffen
moet minstens 2 x Ø (diameter) langer zijn
dan de rookgasbuis van de Vitodens. Om
de schoorsteen te verlengen, mogen enkel
schoorsteenbrandbestendige onderdelen
gebruikt worden.
Kokerafdekking uit metaal
Houtketel Gasketel
Ø
Schoorsteenafdekking
(Meidingerkap) niet uitgesneden
Het rookgas moet altijd ver uit de buurt van
de spleet voor de toevoerlucht gehouden
worden. In de Meidingerkap, die nog vaak
gebruikt wordt om schoorstenen af te dekken,
moet een opening gemaakt worden voor de
rookgasbuis, zodat het rookgas dat naar boven
gevoerd wordt zich niet verzamelt onder de
kap en opnieuw aangezogen wordt.
≥ 2 x Ø
Schoorsteenafdekking (Meidingerkap)
fout goed
8/9

Toptechniek 4. Rookgashercirculatie bij systeemschoorstenen
Opmerking: Systeemschoorstenen met overstroomopening
Lucht/rookgasschoorstenen
worden normaal
gezien samen met een
overstroomopening geleverd,
zowel voor werking
bij onder- als bij bovendruk.
Systeemschoorstenen (lucht/rookgasschoorstenen)
worden door de toonaangevende
schoorsteenfabrikanten verkocht en toegelaten
als rookgas/luchttoevoersystemen. Ze
zijn meestal uitgevoerd met een keramische
rookgasbuis en een betonnen buitenkoker. Na
vakkundige berekening kunnen de condensatietoestellen
van Viessmann op systeemschoorstenen
aangesloten worden.
Lucht/rookgasschoorstenen zijn over het algemeen
uitgerust met overstroomopeningen en
zorgen voor evenwichtige drukverhoudingen
aan alle toestelaansluitingen. De doorsnede
van een overstroomopening bedraagt tussen
de 15 en 25 % van de doorsnede van de rookgaskoker.
Bij installaties met een koker met
meerdere functies dient de overstroomopening
om de druk bij de opstart na een lange
periode van stilstand te compenseren (bewegen
van de koudeluchtzuil in de rookgasbuis).
4.1. Werking van lucht/rookgasschoorstenen
bij overdruk
Bij alle rookgassystemen die met overdruk
moeten werken, moet de overstroomopening
gesloten worden. Een open overstroomopening
leidt in dit geval onvermijdelijk tot het
ontsnappen van rookgas.
Aangezien schoorsteenfabrikanten altijd een
overstroomopening meeleveren, moet deze
met de juiste materialen afgesloten worden.
4.2. Werking van lucht/rookgasschoorstenen
bij onderdruk
Enkelvoudig gebruik
Bij enkelvoudig gebruik van de koker wordt
de overstroomopening niet gebruikt en moet
ze afgesloten worden. Ervaring leert dat de
overstroomopening bij werking bij onderdruk
zelden afgesloten wordt en dus gecontroleerd
moet worden.
Tweevoudig gebruik
Bij tweevoudig gebruik (onderdruk) moet
het afsluiten van de overstroomopening aan
volgende voorwaarden voldoen:
De rookgasbuis is dicht (systeemvereiste voor
overdruk)
De verticale afstand tot de overstroomopening
bedraagt > 2,5 m (condensatietoestellen)
De veiligheid van het toestel bij een koker
met meervoudige functie moet getest worden
(is gegarandeerd bij de condensatietoestellen
van Viessmann)

Minimale afstand tussen stookplaatsen
en overstroomopeningen bij kokers met
meerdere functies
Volgens DIN V 18160-1 moet de verticale
minimumafstand tussen stookplaatsen en
overstroomopeningen bij condensatietoestellen
minimum 2,5 m en bij verwarmingstoestellen
minimum 1,5 m bedragen.
Voor een veilige werking moeten de opgegeven
minimumafstanden tussen stookplaatsen
en overstroomopeningen gerespecteerd
worden. In de praktijk worden deze afstanden
echter zelden gerespecteerd.
Meervoudig gebruik (meer dan twee
toestellen)
In bepaalde gevallen kan de overstroomopening
ook bij meervoudig gebruik van de koker
tot drie toestellen afgesloten worden. Hiervoor
is de toestemming van de installateur
en de fabrikant van de systeemschoorsteen
vereist.
In elk geval is het gebruik van een terugstroomklep
van een toegelaten type mogelijk.
Ze kan in principe altijd gebruikt worden.
De plaatsing van een dergelijke klep moet
afgestemd worden met de installateur van het
district.
Meervoudig gebruik (twee toestellen)
< 2,5 m = te weinig!
➜ 45°-profielstuk,
terugstroomklep of
grendel
Terugstroomklep
> 2,5 m = OK
➜ overstroomklep
open, indien nodig
afsluiten met terugstroomklep
fout goed
Meervoudig gebruik (meer dan twee toestellen)
< 2,5 m = te weinig!
➜ Terugstroomklep
> 2,5 m = OK
➜ overstroomopening
indien mogelijk
met terugstroomklep
afsluiten
fout goed
10/11

9450 000 Bfl 11/2011
Inhoud auteursrechtelijk beschermd.
Kopiëren en ander gebruik enkel met voorafgaande goedkeuring.
Wijzigingen voorbehouden.
Viessmann België bvba
Hermesstraat 14
1930 Zaventem (Nossegem)
Tel.: 0800/999 40
Fax: 02/7251239
info@viessmann.be
www.viessmann.be
Uw installateur:
Viessmann Nederland B.V.
Lisbaan 8
2908 LN Capelle a/d Ijssel
Postbus 322
2900 AH Capelle a/d Ijssel
Tel.: 010-458 44 44
Fax: 010-458 70 72
E-mail : info@viessmann.nl
www.viessmann.nl