\raadsvoorstel - Gemeente Voerendaal

\ raadsvoorstel
Voerendaal, d.d. 27 maart 2013
Nummer: 2013/4/7
Portefeuillehouder: P.J.E. leunissen
Afdeling: Welzijn
Programma: Mens en welzijn
Product: Herinrichting sociaal domein
Onderwerp: Visie op de herinrichting van het sociale domein
Aan de Raad.
\ Voorstel
• Instemmen met de visie op de herinrichting van het Voerendaalse sociale domein:
De kracht van de gemeenschap
\ Inleiding
De gemeente Voerendaal heeft een visie ontwikkeld op de herinrichting van het sociale
domein. Deze herinrichting is nodig om te anticiperen op de verschillende opgaven die de
komende tijd op de gemeente afkomen. Uiteraard vormen de in het regeerakkoord
aangekondigde decentralisaties van rijkstaken een groot onderdeel van deze opgave. Het
betreft de decentralisatie met betrekking tot Awbz persoonlijke verzorging en begeleiding,
inclusief kortdurend verblijf en vervoer, jeugdzorg inclusief de decentralisatie van taken
vanuit provincie en zorgverzekeringen en de invoering van de participatiewet
(samenvoeging Wwb, Wsw en deels de Wajong). Bij de invoering van het passend
onderwijs worden gemeenten betrokken bij het door het onderwijs op te stellen
ondersteuningsplan.
Doel van deze decentralisaties is te komen tot een kwaliteitsverbetering, aangezien de
gemeente dichter bij burgers staat en samen met maatschappelijke partners tot een beter
passend en afgestemd zorgaanbod en een aanzienlijke kostenbesparing (gelijk met de
aankondiging van de decentralisatie is een bezuiniging op de uitvoeringsbudgetten
aangekondigd) kan komen.
De decentralisatie kan alleen leiden tot een verbetering in afstemming voor inwoners en
een uitvoering binnen het gestelde budget als niet alleen van een transitie, maar vooral van
een transformatie sprake is. Om te komen tot deze transformatie moet rekening worden
gehouden met de verschillende opgaven waarvoor de gemeente zich gesteld ziet, dus ook
het aspect van de demografische ontwikkeling, namelijk de vergrijzing en ontgroening.

\ Relatie met visiedocument / programmabegroting en relatie met de beoogde
maatschappelijke effecten
De visie op de herinrichting van het sociale domein geeft aan op welke wijze wordt
geanticipeerd op de aangekondigde decentralisaties, ondanks dat op dit moment wel de
contouren bekend zijn, maar nog niet de exacte kaders (hoeveelheid burgers in zorg en
het exacte budget) van de verschillende decentralisaties helder gesteld zijn door de
rijksoverheid.
In de programmabegroting 2013 is geanticipeerd op de herinrichting sociaal domein door
het opnemen van projecten die logischerwijze uit deze herinrichting naar voren komen.
Deze visie schetst een samenhangend toekomstperspectief voor de verschillende
ontwikkelingen en stelt de ontwikkeling van de gemeenschappen in de kernen hiertoe
centraal.
\ Relevante regelgeving
De visie is een voorbereiding op de aanstaande decentralisatie van taken en de daaraan
gekoppelde wetgeving:
Wet maatschappelijke ondersteuning (Wmo)
Nieuwe jeugdwet (in concept gereed) (Wet zorg voor jeugd)
Participatiewet
\ Historisch perspectief
Tot nu toe was er een grote versnippering in taken waarneembaar, door de verschillende
wijze van taakstelling en financiering. Deze versnippering leidt niet alleen tot
fragmentatie in aanbod en uitvoering bij verschillende overheden en uitvoerders, maar
leidt er vooral bij burgers en gezinnen toe dat zorg vaak niet op elkaar afgestemd en
passend bij de exacte ondersteuningsbehoefte wordt aangeboden. Bij de transformatie
van het sociale domein en bij de opdrachtverstrekking vanuit het rijk wordt er vanuit
gegaan dat goede afstemming en afspraken over het zorgaanbod in goede aansluiting
op de behoefte van de burger en/of het gezin leidt tot snellere resultaten en daarmee de
burger en/of het gezin beter geholpen is en uiteindelijk ook kosten bespaard worden.
In de afgelopen jaren is er een uitgebreid vangnet van voorzieningen en professioneel
zorgaanbod opgebouwd. Door de beschikbaarheid van alle voorzieningen en de
toename in het maatschappelijke verwachtingspatroon is begrijpelijkerwijs ook gebruik
gemaakt van het beschikbare aanbod. Dit heeft geleid tot een forse toename in uitgaven
vanuit de Awbz, zorgverzekeringen en jeugdzorg. De door het rijk aangekondigde
decentralisaties gaan gepaard met bezuinigingen op de verschillende budgetten. Deze
bezuinigingen moeten voor een deel opgevangen worden door betere afstemming en
slimme verbindingen en deels door een groter beroep te doen op de eigen kracht van
burgers en hun eigen netwerk.
Pagina 2 van 6

\ Argumentatie
Voor de transformatie zijn 5 uitgangspunten opgesteld:
1. Van vangnet naar trampoline
Versterken van de eigen kracht van burgers, participeren in de samenleving en gebruik
maken van sociale netwerken en hier een groter beroep op doen en daar waar het nodig
is een vangnet bieden. Het bieden van het vangnet is daar waar mogelijk gericht op het
herstellen van de eigen kracht.
2. Dicht bij huis
Organisatie van toegang en zorg zoveel als mogelijk op lokaal niveau; ondersteuning en
participatie dicht bij de burger.
3. Voorkomen in plaats van genezen
Investeren in preventie loont, omdat (nog grotere) problemen voorkomen worden.
4. Zorg en ondersteuning slim en met elkaar in afstemming organiseren
Stel de hulpvraag centraal en stem hulp en zorg op de goede manier op elkaar af. Zorg
dat dubbelingen voorkomen worden en verschillende ondersteuning elkaar versterkt.
5. Aansluiten bij dat wat er al is
De herinrichting sluit aan bij dat wat er al is. Hiervoor brengen we op een overzichtelijke
wijze in kaart wat al gebeurt en zorgen dat dit overzicht beschikbaar is voor de
maatschappelijke partners en burgers. Nieuwe ontwikkelingen worden hier zoveel
mogelijk bij aangesloten.
Vanuit deze uitgangspunten en in aansluiting op het al bestaande beleid bespreekt de
visie aan de hand van 5 kernthema's de gewenste toekomstige ontwikkelingsrichting.
1. Leefbare en vitale kernen
2. Zorgaanbod vanuit de kernen voor jong en oud
3. Pedagogische civil society opbouwen en versterken
4. Re-integratie, sociale werkvoorziening en dagbestedingsactiviteiten aanbieden
vanuit de kernen
5. Toegang tot zorg en advies
\ Alternatieven of andere oplossingsrichtingen
• De voorbereiding op de decentralisaties minder lokaal insteken en met name
regionaal aanpakken.
Voor de 3 decentralisaties wordt er intensief samengewerkt in de regio. Verschillende
taken worden regionaal opgepakt en voorbereid. De kleine schaal van Voerendaal maakt
deze samenwerking noodzakelijk. De regionale samenwerking vraagt echter wel lokale
vertalingen. Deze visie is ondersteunend bij het maken van deze vertalingen en sluit voor
zo ver we dat nu kunnen overzien aan bij de regionale opvattingen over de invulling van
de transformatie.
Voor ons is de nu opgestelde visie de stip op de horizon en zal bij alle toekomstige
beleidsvorming worden betrokken als uitgangspunt.
Pagina 3 van 6

Bij de regionale aanpak worden de decentralisaties grotendeels afzonderlijk voorbereid.
In de lokale uitwerking moet met name de integratie van de verschillende
decentralisaties plaatsvinden.
• Het beleid niet wijzigen, maar de extra taken vanuit de decentralisaties 1 op 1
overnemen en vanuit gemeentelijk budget de gedecentraliseerde budgetten
aanvullen of bezuinigen op een aantal taken (transitie i.p.v. transformatie)
Om te komen tot toekomstbestendig en een beter op elkaar afgestemd beleid is niet
alleen uit financiële overwegingen, maar vooral ook vanuit inhoudelijke overwegingen
een herinrichting van het sociale domein wenselijk.
\ Randvoorwaarden
Om deze visie te verwezenlijken moet een creatieve samenwerking ontstaan in de
driehoek maatschappelijke partners, burgers en gemeente. Voor een succesvolle
implementatie van de uit de visie voortkomende projecten zijn we afhankelijk van de
wijze waarop het lukt om samen met de burgers en maatschappelijke partners de
gewenste cultuuromslag te realiseren en de inzet die de partners willen leveren om de
projecten te laten slagen.
Het is van belang dat vanuit het rijk de condities waaronder de decentralisaties plaats
gaan vinden zo snel mogelijk duidelijk worden en de gemeente de beschikking krijgt over
een ontschot budget.
\ Financiële en organisatorische consequenties
Herinrichting sociaal domein bestaat – zoals duidelijk blijkt uit de bijlage spoorboekje
actiepunten – uit een veelheid van projecten en activiteiten. Voor diverse projecten zijn
investeringskredieten (renovatie 't Wouves, speelvoorziening brede school ed.), dan wel
reguliere budgetten (versterking verenigingsleven, subsidiebeleid, wijksteunpunten ed.)
beschikbaar.
Als rode draad loopt door de visie kernthema 2 Zorgaanbod vanuit de kernen voor Jong
en oud, hiervoor zijn WMO-middelen vrijgemaakt (huishoudelijke hulp – aanbesteding
Meander).
\ Risico's
• De visie is te ambitieus en de gevraagde beleidswijziging kan niet volledig
gerealiseerd worden.
De visie beschrijft een toekomstbeeld over meerdere jaren. Het vraagt een
meerjarig consistent beleid, waaraan door partners, burgers en gemeente wordt
gewerkt om tot de beschreven verandering te komen.
• Om de visie te realiseren is een cultuuromslag/ andere manier van denken ten
aanzien van zorg en voorzieningen en de mogelijkheden van burgers en
gezinnen zelf nodig. Een risico is dat de gewenste cultuuromslag (bij burgers en
ook maatschappelijke partners) uitblijft, mensen blijven bijvoorbeeld te veel
uitgaan van het recht op voorzieningen.
Pagina 4 van 6

We anticiperen hierop, door ons zeer bewust te zijn van de gevraagde
cultuuromslag en ons bij iedere activiteit af te vragen wat nodig is om de
gevraagde cultuuromslag, van claimgericht naar vraaggericht, te realiseren.
Het op te stellen communicatieplan zal voorzien in uiteenlopende communicatieactiviteiten
waarbij de gewenste cultuuromslag één van de kernthema's zal zijn.
• Door de aangekondigde bezuinigingen op de macrobudgetten loopt de
gemeente het risico het gestelde takenpakket niet te kunnen uitvoeren binnen
het budget.
De gemeente berekent zodra bekend is welk budget voor de gemeente
beschikbaar is en welke zorg nu verleend wordt (het rijk stelt hiertoe in mei 2013
zogenaamde factsheets beschikbaar) in hoeverre het budget toereikend is.
De beleidswijziging die wordt gerealiseerd op basis van deze visie wordt zoveel
als mogelijk hierin opgenomen. Daarnaast wordt de komende tijd in
samenwerking met de regio een systeem van monitoring uitgewerkt ten aanzien
van het beschikbare budget en de zorgvragen.
\ Communicatie en draagvlak
Op 20 februari 2013 heeft een Kick-off-bijeenkomst plaatsgevonden met
maatschappelijke partners (zowel vrijwilligersorganisaties als professionele organisaties)
en zorgvragers. Tijdens deze bijeenkomst zijn de uitgangspunten van de visie met de
aanwezigen besproken en de kernthema's uit de visie. Onder de aanwezigen was een
breed draagvlak voor de geschetste visie en een grote bereidheid hier samen mee aan
de slag te gaan. De Kick-off bijeenkomst krijgt een vervolg door het wijknetwerkoverleg.
Het wijknetwerkoverleg wordt een breed overleg van maatschappelijke partners en
gemeente, waarbij maatschappelijke ontwikkelingen rondom de implementatie van de
visie en de daaruit voortvloeiende activiteiten worden besproken.
\ Bijlagen:
Bijlage 1: Visie op de herinrichting van het sociale domein: De kracht van de
gemeenschap
\ Ter inzage:
Nvt
\ Advies commissie
BURGEMEESTER EN WETHOUDERS VAN VOERENDAAL
de secretaris, de burgemeester,
H.H.M. Timmermans drs. E.A.J. Sprokkel
Voorliggend voorstel is besproken in de vergadering van de commissie Samenleving op
25 april 2013.
Pagina 5 van 6

\ Raadsbesluit
• De gemeenteraad stemt in met de visie op de herinrichting van het
Voerendaalse scociale domein: De kracht van de gemeenschap
Pagina 6 van 6
Aldus besloten in de raadsvergadering van 23 mei 2013
de griffier, de voorzitter,
mr. drs. H.H.J. Dormans-Simons drs. E.A.J. Sprokkel