De netwerken van de OR - FNV Bouw

De netwerken van de OR

De netwerken van de OR
In 2011 hielden FNV Bouw en het onderzoeksinstituut ITS van de
Radboud Universiteit van Nijmegen een onderzoek naar de netwerken
van de OR. Dit onderzoek bestond uit casestudies, een enquête,
studiedagen en debatten om de uitslagen te toetsen en instrumenten
voor de OR om het netwerken te ontwikkelen. Naast het onderzoeks -
verslag, en een boek wat over het onderzoek is uitgegeven, ontstond
het idee om een praktische flyer te maken. Dat is deze brochure
geworden. Aan de hand van een opsomming van de netwerken van de
OR en een overzicht van de tips daarbij kan de OR meteen aan de slag
gaan. Succes ermee.
In deze brochure staat een overzicht van de netwerken van de OR. Het
gaat om de interne- en externe netwerken. Bij de interne contacten en
het interne netwerk van de OR gaat het vooral om drie te
onderscheiden clusters.
A. Contacten met de medewerkers in de uitvoering en contacten met de
leiding daarvan;
B. Contact met stafleden en specifieke (business) functies in de
onderneming;
C. Contact met toezicht op afstand zoals de Raad van Commissarissen.
Bij de externe contacten gaat het om de vakbondsbestuurder, het ORscholingsinstituut,
de adviseur, instellingen en instanties. Op een rij kan
dat alles er als volgt uitzien.
1. Uitvoerend personeel in bedrijfsonderdelen of ploegen
2. Werknemers op kantoor
3. Vakbondskaderleden
4. Arbo-coördinatie
5. Personeelszaken
6. Afdeling financiën
7. ICT en Communicatie
8. Staf commercie
9. Leidinggevenden
10. Het Management
De netwerken van de OR | 1

11. De Hoofddirectie
12. De Raad van Commissarissen/Raad van Toezicht
13. De Aandeelhouders
14. Vakbondsbestuurders
15. Het OR-scholingsinstituut
16. Adviseurs
17. De kennismensen
18. Instituten
N.B. De benamingen zijn gekozen op grond van wat we bij het project
het meest tegenkwamen. Het kan zijn dat in uw onderneming andere
namen voor de functies of afdelingen voorkomen. Maar daarmee wordt
in praktijk soms hetzelfde bedoeld.
Per netwerk wordt vermeld wat eronder verstaan kan worden. En
waarom het van belang is om als OR met dat netwerk of die speler
samen te werken of contact te hebben. Ook geven we voorbeelden van
wat er te halen is, maar ook wat die speler graag van de OR zou willen
(“halen en brengen”). We sluiten af met tips.
Colofon
FNV Bouw | Postbus 520, 3440 AM Woerden | 088 57 57 000 | fnvbouw.nl | Foto: Martin de
Bouter | Tekst: Niko Manshanden | Vormgeving en opmaak: Studio FNV Bouw | Druk:
Verweij, Mijdrecht | Oplage: 2.000 | december 2012 | order 12220
2 | De netwerken van de OR

Interne netwerken
1. Uitvoerend personeel in bedrijfsonderdelen
of ploegen
Wie?
In sommige landen wordt het begrip “blauwe en witte boorden” nog
gebruikt. Het gaat om werknemers in de productie en op het kantoor.
Voor het uitvoerend personeel op de werkvloer bestaan verschillende
benamingen afhankelijk van de sector. In de bouw: de bouwploeg,
onderhoudsploeg, het schoonmaakteam, de dakdekkers of
wandenstellers.
Waarom?
De groepen van de achterban op de werkvloer zijn belangrijk voor de
OR. Zij ervaren aan den lijve de uitwerking van afspraken, regels en
veranderingen van het bedrijf waarmee de OR bezig is geweest of heeft
ingestemd. Bijvoorbeeld rond arbeidsomstandigheden of een
reorganisatie.
Wat halen en brengen?
De OR gaat gericht naar groepen van de werkvloer toe om input te
vragen. Aan de andere kant geeft de werkvloer signalen over wat er
speelt of hoe een regeling in praktijk uitpakt.
Hoe?
Bouwplaats bezoek, bezoek aan afdelingen, een enquête of het
versturen van e-mails. Gebruik ook de toolboxmeeting of de methode
van bijvoorbeeld de Focusgroep.
Tips
• Mondeling contact werkt beter dan schriftelijk of via email.
• De werkvloer wil een luisterend oor.
• Zorg dat de OR zichtbaar is; maak een planning, bijvoorbeeld rond
bouwplaatsbezoek.
De netwerken van de OR | 3

2. Werknemers op kantoor
Wie?
De werknemers op de werkvloer van het kantoor. Daaronder kunnen
vallen de receptie, schoonmaak, secretariaat, administratie,
ondersteuning in de lijn of stafafdelingen, archief, bedrijfsrestaurant,
drukkerij of de postkamer. Maar ook werknemers van de calculatie,
werkvoorbereiding of tekenkamer.
Waarom?
De groepen van de achterban op de werkvloer van het kantoor zijn ook
belangrijk voor de OR. Zij ervaren ook aan den lijve de uitwerking van
afspraken, regels en veranderingen waarmee de OR heeft ingestemd.
Bijvoorbeeld de arbeidsomstandigheden op kantoor of de werktijden.
Wat halen en brengen?
De OR gaat gericht naar groepen van de verschillende afdelingen toe
om input te vragen. En te vertellen waarmee de OR bezig is. Aan de
andere kant geeft de werkvloer signalen daar over wat er speelt of hoe
een regeling in praktijk uitpakt. Werknemers met een specifieke functie
als de calculatie weten misschien meer over hoe projecten lopen en
hoe dat in de pas loopt met de berekeningen.
Hoe?
Bezoek aan afdelingen, gesprek bij de receptie, bij de koffieautomaat,
een enquête of het versturen van e-mails.
Tips
• Mondeling contact werkt beter dan schriftelijk of via email.
• De werknemers op de afdelingen willen een luisterend oor.
• Ga naar het werkoverleg van de afdeling.
4 | De netwerken van de OR

3. Vakbondskaderleden
Wie?
Kaderleden van de vakbond, tegenwoordig ook wel vakbondsvrijwilligers
genoemd, zijn ook een netwerk of “speler” in een bedrijf. Zij zijn in de
OR aanwezig maar ook als zelfstandige individuen of groepen actief
voor de bond in het bedrijf. Een bedrijfscontactpersoon bijvoorbeeld
helpt individuele leden of verwijst hen door. Een groep bedrijfskader -
leden maakt onderdeel uit van een Regionale Kadergroep en bespreekt
actuele onderwerpen van het bedrijf of van de sector met de vakbonds -
bestuurders.
Waarom?
Vakbondskaderleden zijn vaak actievere werknemers, informele leiders
en op hoogte van zaken waar de OR mee bezig is. Vaak beschikken
vakbondskaderleden over meer dan gemiddelde informatie over de
sector en de cao. En zij hebben korte lijnen met de vakbond. Daar kan
de OR zijn voordeel mee doen.
Wat halen en brengen?
Vakbondskaderleden zijn geïnteresseerd naar de opvattingen van de OR
over actuele onderwerpen. En zij proberen hun informatie te
verspreiden. De OR kan via hen makkelijker aan informatie komen. En
hun opvattingen mee laten wegen in de meningsvorming van de OR.
Hoe?
Vraag bij een achterbanbijeenkomst expliciet naar de mening van de
vakbondskaderleden. Nodig hen uit in een OR-vergadering om informatie
te geven of een onderwerp toe te lichten. Vooral bij cao-kwesties of voor
de vakbond belangrijke onderwerpen.
Tips
• Nodig vakbondskaderleden bij een actueel onderwerp uit in een ORvergadering.
• Ga als Dagelijks Bestuur (DB) van de OR met een groep kaderleden in
gesprek.
• Breng in kaart tot wie de OR zich het beste kan richten.
De netwerken van de OR | 5

4. Arbo-coördinatie
Wie?
Stafleden met arbozaken in hun portefeuille zijn belangrijk voor de OR.
De namen van deze functionarissen verschillen per bedrijf. Zo gaat het
om de Arbo-coördinator, de KAM-coördinator, de Arbo-functionaris, Arboman,
veiligheidskundige of de preventiemedewerker.
Waarom?
Arbozaken zijn belangrijk voor elke werknemers; de regelingen of
investeringen zijn direct voelbaar en zichtbaar. En over
arbeidsomstandigheden, veiligheid, gezondheid en welzijn en arbobeleid
heeft iedereen wel wat te melden.
Wat halen en brengen?
Door met de Arbo-coördinator samen te werken kan de OR direct het
arbobeleid en de praktijk beïnvloeden en samen vormgeven. En
waardevolle tips en ervaringen van de werkvloer doorgeven. De Arbocoördinator
is geïnteresseerd in input uit de OR. Die wil weten wat er
onder de werknemers leeft en of en hoe voorzieningen worden gebruikt.
Hoe?
In veel bedrijven is er regelmatig overleg tussen de VGW-commissie van
de OR en de Arbo-coördinator. Of gaat een OR-lid mee met werkplek
bezoek. Ook kan een OR-lid vaker bij de Arbo-coördinatie langslopen.
Tips
• Loop eens wat vaker bij arbo-coordinator binnen.
• Houd ook tussen de VGW-overleggen contact met elkaar.
• Bevorder via regelmatig (email-) contact de voortgang van het arbobeleid
en de arbo-praktijk.
• Ga vaker werkplek en werkplaatsbezoek organiseren.
6 | De netwerken van de OR

5. Personeelszaken
Wie?
De regelingen rond personeels- en sociaal beleid worden door uiteen -
lopende figuren uitgevoerd, maar gaan vrijwel overal over de afdeling
Personeelszaken. Andere begrippen voor deze speler zijn: Personeel &
Organisatie, Personeelszorg, de personeelsconsulent of de HR-mede -
werker. Officieel is er wel verschil tussen het aannemen van personeel
en HR-beleid. Maar in de praktijk worden de namen door elkaar gebruikt.
Het kan ook zijn dat (bijvoorbeeld bij een kleiner bedrijf) de personeels -
zorg in het takenpakket zit van een directielid of de bedrijfsleider.
Waarom?
Het sociaal- en personeelsbeleid bestaat uit tientallen regelingen die
elke werknemer aangaan. Voor werknemers zijn deze regelingen
belangrijk, maar ook voor het functioneren van de organisatie.
Veranderingen zijn direct merkbaar. Tal van regelingen vallen onder de
cao en/of het instemmingrecht van de OR (artikel 27, WOR).
Wat halen en brengen?
Door met de afdeling Personeelzaken regelmatig contact te houden
komt de OR op de hoogte van mogelijke veranderingen. Ook dienen
nieuwe wet- en regelgeving in personeelsregelingen te worden
geïmplementeerd. Er is veel kennis bij de afdeling P&O. Aan de andere
kant wil deze afdeling graag weten hoe de OR over bepaalde zaken
denkt, bijvoorbeeld over competentiemanagement of beoordelingsgesprekken.
Hoe?
Soms heeft de OR een commissie personeels- of sociaal beleid, die
overlegt met het hoofd Personeelszaken. Of het hoofd P&O zit bij de
overlegvergaderingen. Zorg voor regelmatig contact.
Tips
• Nodig het hoofd P&O uit in een OR-vergadering en laat hem of haar een
onderwerp toelichten.
• Loop vaker bij elkaar naar binnen.
• Vraag gericht en vroegtijdig informatie bij de afdeling Personeelszaken op.
De netwerken van de OR | 7

6. Afdeling financiën
Wie?
Op de afdeling Financiën werken verschillende functionarissen met
diverse benamingen. Zij worden in de bedrijven verschillend genoemd.
Namen die voorkomen zijn: (hoofd-)boekhouder, (hoofd-)administrateur,
controller of stafmedewerker Financiën.
Waarom?
Een belangrijk document voor de OR en het bedrijf is de Jaarrekening.
Die bestaat uit o.a. de winst- en verliesrekening en de balans. Maar
ook de begroting en kwartaalrapportages zijn belangrijk. Hoe het gaat
met de onderneming kunnen medewerkers van de afdeling Financiën
haarfijn uitleggen. Daarom is het van belang contact met deze afdeling
te hebben en regelmatig op de hoogte te worden gehouden.
Wat halen en brengen?
De OR wil vroegtijdig over ontwikkelingen rond kosten en opbrengsten
geïnformeerd worden. En bijsturen waar keuzes ruimtes laten. En zaken
uitgelegd krijgen. De financiële stafmensen willen keuzes van de
onderneming uitleggen en acceptatie door de OR bevorderen. Of
bepaalde plannen rond bezuinigingen in de week leggen. Ook kunnen de
verschillende begrotingsposten onderwerp van gesprek zijn. Waarom
worden die overschreden of niet gebruikt waarvoor het gepland is.
Hoe?
Menig OR heeft een commissie Financiën die, aan de hand van een
vergaderplanner, regelmatig bij elkaar komt. En de OR de conclusies
rond de Jaarrekening, begroting en knelpunten levert. Daarvoor worden
de financiële stukken ook besproken met de controller of het hoofd
boekhouding. Of de gehele OR maakt een vragenlijst die dan weer in
een Overlegvergadering wordt besproken. Ook is het mogelijk om de
verschenen kwartaalcijfers met de controller erbij te bespreken.
8 | De netwerken van de OR

Tips
• Richt een commissie financiën op en zoek daar ook deskundige niet-ORleden
uit het bedrijf bij.
• Laat je scholen over hoe de financiële stukken te lezen. En welke
conclusies je kan trekken.
• Communiceer regelmatig met de afdeling financiën over ontwikkelingen
rond kosten en opbrengsten.
• Ga zorgvuldig met de informatie om.
De netwerken van de OR | 9

7. ICT en communicatie
Wie?
Hierbij gaat het om interne deskundigen van de afdeling ICT, PR of
Communicatie (niet directie of MT-lid). Dat kan een PR-medewerker zijn,
hoofd Communicatie, voorlichter of marketingmedewerker. Van de
afdeling ICT is een systeembeheerder of helpdeskmedewerker voor de
OR interessant.
Waarom?
Wanneer de OR meer gebruik wil maken van internet, websites en
sociale media is ondersteuning door de afdeling ICT geen voor de hand
liggende stap. Maar wel handig. Datzelfde geldt voor de communicatie -
medewerkers. Want hoe zet je welke teksten op welke manier in
bijvoorbeeld de OR-Nieuwsbrief of op de OR-website? Naast de techniek
is het voor de OR ook relevant kennis te nemen van het werk van ICT
en Communicatie en waar zij tegen aanlopen. Aan de andere kant is het
ook nuttig dat zij weten wat de OR is en wil.
Wat halen en brengen?
De afdelingen ICT en Communicatie willen graag helpen, omdat zij zich
wellicht vereerd voelen om ingeschakeld te worden. Aan de andere kant
denken zij zo mee met de vorm en inhoud van berichtgeving van de OR.
Tegelijkertijd hebben zij er invloed op. Het voordeel hiervan is dat de
communicatie vanuit de OR, qua vormgeving, meer in de pas kan lopen
met dat van de onderneming.
Hoe?
Het zou fijn zijn als iemand van ICT of Communicatie ook in de OR zit.
Anders kan het een aparte taak zijn om de OR te ondersteunen. Zorg
wel dat je dit, indien nodig, met de bestuurder bespreekt.
10 | De netwerken van de OR

Tips
• Neem contact op met de systeembeheerder of ICT-medewerker,
medewerker Communicatie en vraag naar ondersteuning. Werk een plan
uit en leg dat, indien nodig, aan de directeur voor.
• Laat berichten vanuit de OR, of de OR-Nieuwsbrief, door de afdeling
Communicatie nalopen op effectiviteit en helderheid. Schrijf wel zelf de
laatste versie.
• Maak een plan voor samenwerking en evalueer dat één keer per jaar.
De netwerken van de OR | 11

8. Staf commercie
Wie?
Bij de staf commercie gaat het om de medewerkers van de afdeling
Verkoop, Inkoop, Onderzoek of Projecten. Directieleden of leden van het
managementteam bedoelen we er niet mee.
Contact met de commerciële mensen van het bedrijf geeft de OR extra
inzicht in de omzet, marktontwikkelingen, kansen en bedreigingen. Maar
ook in knelpunten waar de medewerkers van deze afdeling mogelijk
tegen aan lopen krijgt de OR inzicht. Al met al belangrijk voor de OR om
de vinger aan de pols te houden. Daarnaast heeft deze afdeling kennis
van de product- en marktontwikkelingen waar de OR wat aan kan
hebben.
Wat halen en brengen?
De OR blijft op de hoogte van de gerealiseerde omzet, kosten,
taakstellingen en budgetten. En je krijgt inzicht in het functioneren van
de afdeling. De medewerkers van de afdeling Verkoop willen ook
gehoord worden. En geven soms tips die via de “gewone” lijn de
beslissers niet bereiken. Of die niet worden opgepakt. Daar kan de OR
iets mee.
Hoe?
De OR kan een bezoek brengen aan het werkoverleg. Of gewoon eens
langs gaan.
Tips
• Nodig iemand van de afdeling Commercie uit in een OR-vergadering.
• Sluit dit van te voren kort met de bestuurder.
• Houd contact, ook via bezoek aan de afdeling of door gesprekken in de
wandelgangen.
12 | De netwerken van de OR

9. Leidinggevenden
Wie?
Onder leidinggevenden kunnen chefs, uitvoerders, projectleiders,
hoofden of middenmanagers worden verstaan. Het gaat niet om het
topmanagement.
Waarom?
Leidinggeven en het managen van werkprocessen is een vak apart. Niet
altijd zijn de leidinggevenden daar goed voor uitgerust. Werknemers
klagen soms over het leidinggeven en wat wel of niet past. Ook zie je
dat zaken, bijvoorbeeld het invoeren van een nieuw systeem van
beoordelingsgesprekken, of resultaatgericht werken, via de leiding wordt
ingevoerd. En hoe dat uitpakt. De leiding geeft aan veel
personeelsonderwerpen handen en voeten.
Wat halen en brengen?
De leidinggevende heeft een visie op het vak, weet wat er speelt en is
bezig met veranderingen. Hij wil ook gehoord worden, en zoekt soms
steun bij de OR. De Ondernemingsraad kan via de leidinggevende
vernemen wat er speelt, hoe het gaat en welke nieuwe onderwerpen er
aan zitten te komen. En wat handige bijsturingen kunnen zijn. Ideeën
kunnen worden meegenomen naar het de Overlegvergadering.
Hoe?
De OR kan een bezoek brengen aan het werkoverleg van de
leidinggevenden. Of gewoon eens bij een chef langs gaan.
Tips
• Nodig iemand van de leiding uit in een OR-vergadering. Of bij een
informeel gesprek met het Dagelijks Bestuur van de OR.
• Laat een OR-lid, of een OR-commissie het onderwerp leidinggeven
oppakken, uitwerken en bewaken. Het blijft een actueel onderwerp.
• Houd contact, desnoods via bezoek aan de chef zelf.
• Loop ook eens vaker bij de leidinggevenden langs en maak een praatje.
De netwerken van de OR | 13

10. Het Management
Wie?
Onder het Management verstaan we de adjunct-directeuren of leden van
het managementteam (MT). Het is de groep managers die rechtstreeks
onder de hoofddirectie vallen. Soms ook met de titel van directeur van
een divisie van de onderneming of een grote afdeling. Bijvoorbeeld de
directeur van de afdeling Vastgoed of Wonen bij een woningcorporatie.
Die is geen algemeen directeur.
Waarom?
In het managementteam worden hoofdzaken van beleid en de
belangrijkste ontwikkelingen en knelpunten besproken. Ook heeft het
management zicht op wat er gebeurt en heeft daar een mening over en
stuurt bij.
Wat halen en brengen?
Voor de OR is contact met en informatie van het management van
belang. Aan de andere kant kan het management opvattingen,
meningen of oplossingen bij de OR in de week leggen, voordat het tot
een voorgenomen besluit komt. Of om te horen wat er van een
ingevoerde verandering in het bedrijf terechtkomt.
Hoe?
De OR kan afspreken om één (of twee) keer per jaar in het MT de gang
van zaken te bespreken. Of iemand van het MT in een OR-vergadering
uitnodigen.
Tips
• Nodig vaker een manager uit in een OR-vergadering. Laat het Dagelijks
Bestuur van de OR informeel contact met de managers onderhouden.
• Neem bij een actueel onderwerp contact op met het MT.
• Werk aan een goede relatie met het MT.
• Loop eens vaker langs en maak een praatje.
• Werk aan een goede dialoog met het management.
14 | De netwerken van de OR

11. De Hoofddirectie
Wie?
De Hoofddirectie is de algemeen directeur met andere topdirecteuren of
de Raad van Bestuur van een concern. Of de tweehoofdige leiding /
directeur-eigenaren van bijvoorbeeld een schildersbedrijf. Eén daarvan
is de overlegpartner van de OR en de bestuurder in de zin van de Wet
op de Ondernemingsraden.
Waarom?
Naast contacten in de Overlegvergadering met de bestuurder is het
zaak om contact te hebben met de hele hoofddirectie. Niet alleen in de
officiële vergaderingen maar ook informeel, en in de wandelgangen, is
contact en overleg van belang. Dan hoor je meer. De OR kan feed back
en zijn mening geven en zo voorgenomen besluiten vroegtijdig
beïnvloeden.
Hoe?
Dat kan in de Overlegvergadering maar ook tijdens de gesprekken daarbuiten,
in de directiekamer, op recepties of bij personeelsbijeenkomsten.
Directeuren zijn net mensen.
Wat halen en brengen?
Aan de ene kant heeft de Hoofddirectie opvattingen over waar het met de
onderneming naar toe moet. En hoe men dat wil bereiken. Aan de andere
kant hebben zij zo hun zorgen en zien zij de zwakke kanten van de
organisatie en het personeel. En de kansen en bedreigingen op de markt.
Allemaal zaken die de directie ook met de OR zou kunnen of willen delen.
De hoofddirectie wil graag horen wat de OR ervan vindt. Of er aanvullende
tips zijn of wat de directie in het Overleg te horen gaat krijgen.
Tips
• Bouw ook contact op naast de Overlegvergadering.
• Voer ook informeel overleg, maar doe dat zoveel mogelijk met twee ORleden.
Niet in je eentje.
• Organiseer soms inhoudelijke besprekingen met het hele directieteam,
bijvoorbeeld over actueel onderwerpen (“met de benen op tafel”, “heidagen”,
etc.).
De netwerken van de OR | 15

12. De Raad van Commissarissen / Raad van Toezicht
Wie?
Bij een grotere onderneming, structuurvennootschap of woningcorporatie
is er voor het toezicht vaak een Raad van Commissarissen
(RvC), of een Raad van Toezicht (RvT). Het bestuur van de vennootschap
heeft voor belangrijke besluiten toestemming van de Raad van
Commissarissen nodig. Dit om te zorgen dat besluiten de onderneming
niet in gevaar brengen en dat het conform het meerjarenbeleid is, en
dat men zich houdt aan wet- en regelgeving.
Waarom?
Voor belangrijke besluiten moet de Hoofddirectie c.q. bestuurder naar
de RvC/RvT. Dat kan gaan om een reorganisatie, een belangrijke
investering of de goedkeuring van beleidsstukken en financiële
rapporten. De OR heeft een aantal bevoegdheden op dit gebied, onder
andere het voordrachtsrecht maar ook het overlegrecht. Toezicht is
belangrijk en in de media verschijnen genoeg berichten dat dit soms
tekort schiet.
Wat halen en brengen?
Praktisch is het van belang om te weten hoe de RvC tegen ontwikkelingen
en voorgenomen besluiten aankijkt. Anderzijds wil de RvC weten
hoe de OR zaken beoordeelt. De OR kan informatie brengen over hoe
het werk echt loopt op de bouwplaats, de fabriek en het kantoor.
Hoe?
Nodig de RvC uit in het artikel 24-overleg (WOR). De RvC heeft
verschijnplicht. Maak kennis met de gehele RvC/RvT en maak
werkafspraken.
Tips
• Bouw een langdurige relatie op; spreek de RvC ook zonder dat de
directeur-bestuurder erbij is.
• Gebruik je bevoegdheden uit de WOR en het Burgerlijk Wetboek.
• Kijk niet tegen een commissaris op; maak gewoon een afspraak voor
een gesprek, desnoods bij hen thuis.
16 | De netwerken van de OR

13. De aandeelhouders
Wie?
Menig bedrijf in de bouwnijverheid is een BV en heeft dus aandeelhouders.
Dat kan de directeur-eigenaar zijn, meerdere directeuren maar
ook familieleden dichtbij of op afstand, externe partijen of via de beurs.
In sommige gevallen hebben werknemers enkele aandelen, een
investeringsmaatschappij of de moeder(-holding). Er zijn verschillende
constructies mogelijk.
Waarom?
Aandeelhouders hebben invloed en zeggenschap over de onderneming.
Zij hebben ook een aantal taken via het Burgerlijk Wetboek. Voor
sommige besluiten moet de directeur-bestuurder naar de aandeelhouders
toe voor akkoord.
Wat halen en brengen?
De OR heeft spreekrecht op de vergadering van aandeelhouders,
afhankelijk van de constructie van de onderneming en de regels die
gelden. De wet verbiedt niet om ook informeel contact te houden. Bij
belangrijke ontwikkelingen, besluiten of een reorganisatie nemen de
aandeelhouders feitelijk de beslissing. Die komt daarna als adviesaanvraag
bij de OR. Voor de OR is het van belang om te horen hoe de
eigenaren tegen ontwikkelingen en maatregelen aankijken. Voor de
eigenaren is de visie van de OR interessant en horen ze van de OR wat
er op de werkvloer leeft. Want levert een gekozen maatregel straks wel
op wat vooraf is bedacht?
Hoe?
Breng in kaart wie de aandeelhouders zijn en neem, waar mogelijk,
contact met ze op. Zoek uit wat de rechten van de OR zijn op het
gebied van de aandeelhouders en werk dat uit.
Tips
• Bouw contact op met de aandeelhouders.
• Stel in de OR noodzaak, doelen, aanpak en bespreekpunten vast.
• Laat je niet ondersneeuwen.
De netwerken van de OR | 17

Externe netwerken
14. Vakbondsbestuurders
Wie?
Op het snijvlak van bedrijf en daarbuiten zit ook de (regio-)bestuurder
van de vakbond. De regiobestuurder heeft bedrijven in desbetreffende
regio in portefeuille. En is de contactpersoon voor de vakbond. Al dan
niet via cao-bepalingen vinden er gesprekken plaats met de directie. Bij
het zogenoemde werkgelegenheidsoverleg in het bedrijf (vaak één keer
per jaar) bezoekt menig regiobestuurder ook de OR, vooraf of erna. Ook
is via de cao en wetgeving geregeld dat, bijvoorbeeld bij reorganisaties
of een fusie, er verplicht overleg is met de vakbond.
Wat halen en brengen?
De regiobestuurder is ook via de OR benieuwd wat er in het bedrijf,
onder het personeel of in het concern speelt. Aan de andere kant wil de
OR weten wat het overleg met de directeur-bestuurder heeft opgeleverd
en wil de OR beïnvloeden wat daar besproken wordt. Ook wil de OR
informatie over wat er in de sector of bedrijfstak speelt, hoe de vakbond
daar naar kijkt en welke acties, al dan niet via de cao, worden
ondernomen. Ook sluiten de vakbonden de cao af en weten zij waarom
regelingen zodanig in elkaar zitten en hoe die uitgelegd dienen te
worden.
Hoe?
Nodig de regiobestuurder uit in een OR-vergadering. Bouw een
langdurige relatie op en zorg dat vakbondsinformatie regelmatig naar de
OR komt. Ga soms met een kleine delegatie van de OR, voor informatie
en advies, naar het vakbondskantoor toe.
18 | De netwerken van de OR

Tips:
• De vakbond heeft een schat aan informatie; gebruik dat. Kijk ook op
hun websites.
• In het Overleg, bijvoorbeeld bij reorganisatie, of een onderdeel van
personeelsbeleid, kan de vakbondsbestuurder ook invloed uitoefenen
om de doelen te bereiken.
• Stem werkzaamheden op elkaar af.
• Het is nuttig één (of twee) keer per jaar overleg met de vakbonds -
bestuurder in de jaaragenda van de OR in te plannen.
De netwerken van de OR | 19

15. Het OR-scholingsinstituut
Wie?
In Nederland zijn OR-scholingsinstituten waar veel OR-en op cursus
gaan. Deze instituten zijn gekwalificeerd, gecertificeerd en landelijk
erkend. Er zijn grote- en kleine instituten, of formaten in het midden, al
dan niet gelieerd aan een vakbond, adviesbureau of geheel zelfstandig.
Bij het OR-scholingsinstituut heeft men jarenlange ervaring met het
trainen, scholen en begeleiden van de OR en is de opleider vaak een
vast contactpersoon voor de OR.
Wat halen en brengen?
De OR volgt scholing en vorming en krijgt begeleiding. En is daarna wat
meer mans. Naast het belang van omzet voor het OR-scholingsinstituut
is het werken aan gezonde arbeidsverhoudingen een doelstelling. Ook
krijgt de opleider kennis van de sector en het bedrijf via de cursus en
bouwt hij aan zijn netwerken en sectorkennis.
Hoe?
Veel OR-en plannen aan het begin van een zittingsperiode (of zittingsjaar)
hun cursussen of maken een meerjarenscholingsplan. Zo’n
scholingsplan kan bestaan uit cursussen en losse scholingsbijeenkomsten.
Bekend is de maatwerkcursus voor de gehele OR en
themacursussen voor de OR-commissies (bijvoorbeeld over arbo,
personeelsbeleid of financiën). Of individuele OR-leden gaan naar
cursussen voor beginnende OR-leden en de voorzitter en secretaris naar
een cursus leidinggeven aan de OR. Of een studiedag. En er is meer.
Tips
• Plan en organiseer vroegtijdig de OR-scholing. Ideaal is een meerjarenscholingsplan.
• Laat je regelmatig scholen.
• Bij actuele ontwikkelingen in het bedrijf: organiseer snel een “dag op de
hei” over bijvoorbeeld reorganisatie en het adviesrecht, voordat de OR
de adviesaanvraag krijgt.
• Adviseer de directie of de bestuurder of MT-leden ook een keer scholing
over medezeggenschap te volgen.
• Of ga samen met de bestuurder of MT-leden naar een OR-dag.
20 | De netwerken van de OR

16. Adviseurs
Wie?
In Nederland zijn drie groepen adviesbureau’s. De hele groten die vaak
door concerns worden ingehuurd, de middelgroten en de kleinen. Ook
zijn er zelfstandig gevestigde adviseurs al dan niet voortkomend uit ORscholingsinstituten
of adviesbureau’s. De tarieven lopen uiteen. De
meeste adviesbureau’s zijn gespecialiseerd, in een onderwerp of in een
sector, zodat de OR bij een actueel onderwerp snel een schifting kan
maken. Ook zijn er adviesbureau’s die meer ervaring met medezeggenschap
hebben of alleen voor de OR werken.
Waarom?
De OR heeft vaak deskundigheid nodig bij actuele onderwerpen in de
onderneming. Voor een deel verzamelt de OR die zelf en aan de andere
kant wordt die ingehuurd. Niet alles is zelf te doen. Tijdgebrek speelt
ook een rol.
Hoe?
Aan het begin van een zittingsperiode kan de OR adviseurs selecteren
die ingeschakeld kunnen worden als het nodig is. In de praktijk wordt
een adviseur vaak pas ingeschakeld als er een belangrijke adviesaanvraag
ligt. Dan staat, zowel de OR als de adviseur, op achterstand
en moet nog meer werk worden verzet dan nodig. Een vaste adviseur
die ingewerkt is en kennis heeft gemaakt met de bestuurder levert
tijdwinst in het adviesproces op.
Tips
• Organiseer en contracteer aan het begin van de zittingsperiode de ORadviseur.
• Vraag ook andere OR-en naar ervaringen met adviseurs en advies -
bureau’s.
• Maak vooraf afspraken over inzet en kosten van de adviseur van de
bestuurder. Hanteer de spelregels van de WOR goed.
De netwerken van de OR | 21

17. De kennismensen
Wie?
De kennismensen zijn te vinden op de Universiteiten, Hogescholen of
onderzoekscentra. Een onderzoeker, een hoogleraar, studenten, adviseur
of AIO’s (assistent in opleiding, bezig met promotie) kunnen relevante
kennis hebben voor de OR.
Waarom?
Verstand van zaken is voor de OR onontbeerlijk. Daarom zoeken veel
OR-leden informatie tegenwoordig op internet; daar lijk je alles te
kunnen vinden. Toch moet je voor gerichte kennis vaak uitgebreid
zoeken. Op de Universiteit of Hogeschool is men vaak al langer bezig
met de onderwerpen die de OR aangaan. Er is al veel uitgezocht.
Bijvoorbeeld over fusies, privatisering, effect van uitbesteding,
flexibilisering, pensioenen, marktwerking, arbozaken en HR-thema’s.
Wat halen en brengen?
De OR kan informatie over tal van onderwerpen bij de kennismensen
halen. Onderzoekers willen graag toegang tot de praktijk.
Hoe?
Bekijk websites van Universiteiten, Hogescholen en instellingen. Zoek
uit waar onderzoeksopdrachten over lopen of zijn uitgevoerd. Bel hen op
of stuur een mail. Nodig hen uit in de OR-vergadering.
Tips
• Kijk niet op tegen hooggeleerde heren en dames.
• Laat hen in gewone woorden uitleggen waar zij mee bezig zijn.
• Geef ook aan wat de OR hen te bieden kan hebben.
22 | De netwerken van de OR

18. Instituten
Wie?
In de samenleving zijn tal van instituten, op landelijk niveau of op
bedrijfstakniveau. Landelijk gaat het bijvoorbeeld om de Arbeidsinspectie
(heet nu Inspectie SZW), het ministerie van Sociale Zaken en
Werkgelegenheid, de SER, de Bedrijfscommissie, advocatenkantoren
gericht op medezeggenschap, de Ondernemingskamer, Bureau
Beroepsziekten FNV, TNO, diverse instellingen voor Arbo-onderwerpen,
sociale zekerheidsinstellingen en pensioenfondsen.
Voor de bouwnijverheid zijn er bijvoorbeeld het Economisch Instituut
Bouwnijverheid (EIB), de Stichting Arbouw, Aboma, opleidings- ,
scholings- en werkgelegenheidsfondsen en instellingen voor de sectoren
als Fundeon voor de bouw en FLOW voor de woningcorporaties.
Waarom?
Bij de instituten is een schat aan kennis en informatie over tal van
onderwerpen. Daar kan de OR zijn voordeel mee doen.
Hoe?
In eerste instantie kun je op de websites van de instituten goed
terecht. Daar is al veel te vinden. Ook kun je telefonisch inlichtingen
opvragen of deskundigen uitnodigen. Raadzaam is ook om een
abonnement te nemen op nieuwsbrieven van dergelijke instituten.
Tips
• Verzamel kennis en informatie via de websites van de instituten. Dan
hoeft de OR het wiel niet opnieuw uit te vinden.
• Schroom niet om deskundigen bij de instituten te bellen of in de OR uit
te nodigen.
• Maak een keuze; laat je niet bedelven onder informatie en verzamel
alleen dat wat je nodig hebt.
De netwerken van de OR | 23

19. Algemene tips
Algemene tips om tot een netwerk-OR te komen
• Agendeer het onderwerp de netwerken van de OR voor een ORvergadering,
of op een cursus, en bereidt dat voor.
• Maak een plan van aanpak.
• Communiceer daarover met de bestuurder.
• Maak afspraken met de bestuurder over het “netwerken” van de OR.
• Maak een lijst met netwerken die van belang zijn voor de OR en de
onderneming.
• Verzamel namen en telefoonnummers en vergaderschema’s van
afdelingsoverleggen.
• Verdeel de netwerken (spelers, contacten) zoveel mogelijk over de
gehele OR en de OR-commissies. Laat dat niet alleen over aan het
Dagelijks Bestuur van de OR.
• Stel vast met welke netwerken je wat wilt, waarom en hoe.
Algemene tips om goed gebruik te maken van de netwerken
• Train het netwerken in de OR-cursus en in de praktijk. Zowel de
vaardigheden als de inhoud.
• Laat je begeleiden.
• Doe ervaring op met het netwerken in en buiten de organisatie.
• Verzamel tips en literatuur over het netwerken.
• Evalueer het netwerken van de OR en stel dat bij.
• Betrek het onderwerp “de netwerken van de OR” ook bij de overdracht
naar een nieuwe OR bij OR-verkiezingen.
• Koppel resultaten terug naar de achterban, ook al is het resultaat niet
altijd naar verwachting.
• Let op wie er de heersende mening binnen een ploeg of afdeling
bepaalt.
• Ga aan de slag.
24 | De netwerken van de OR

fnvbouw.nl
FNV Bouw
Postbus 520
3440 AM Woerden
0900 368 26 89
FNV Bouw bestaat uit FNV Afbouw & Onderhoud, FNV Bouw & Infra,
FNV Meubel & Hout, FNV Woondiensten en neemt deel aan FNV Waterbouw