Jaarstukken 2010 opgemaakte versie.pdf - Provincie Fryslân

Jierferslach, Jierrekken en Boargerjierferslach
Jierstikken 2010
Fryslân: iepen en eigen

JAARSTUKKEN 2010
JAARVERSLAG, JAARREKENING EN BURGERJAARVERSLAG
Statenvergadering van 23 mei 2011
G e d e p u t e e r d e S tat e n va n F ry S l â n
15 m a a rt 2011
1

Jaarverslag 2010
2
Colofon
Provincie Fryslân
Snekertrekweg 1, Leeuwarden
Postbus 20120
8900 HM Leeuwarden
Telefoon: 058-2925628 (afdeling Financiën en Planning en Control)
Fax: 058-2925125
Website: www.fryslan.nl
Email: provincie@fryslan.nl
Afdeling FP&C: fpc@fryslan.nl
Vormgeving en druk: Provincie Fryslân
Foto omslag: Fotobureau Het Hoge Noorden
Provincie Fryslân, april 2011
F ry S l â n: i e p e n e n e i G e n

inhoudsopgave
deel 1 Jaarverslag 2010 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .5
Foaropwurd . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .6
1 inleiding . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .7
1.1 Aanbieding . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .7
1.2 Terugblik en vooruitblik . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .7
1.3 Verdere ontwikkeling bestuurlijke Planning en Control . . . . . . . . . . . . . . . . . . .9
1.4 Opzet van de Jaarstukken 2010 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .9
1.5 Leeswijzer . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .10
1.6 Provinciebestuur en provinciale organisatie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .11
1.6.1 Samenstelling provinciebestuur . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .11
1.6.2 Organogram provinciale organisatie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .14
2 Jaarrekening in één oogopslag . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .15
2.1 Financieel resultaat . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .15
2.2 Kerngegevens . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .17
2.3 Verloop van de lasten en baten verdeeld naar soorten . . . . . . . . . . . . . . . . . .18
2.4 Exploitatie 2010 per programma . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .19
3 programmaverantwoording . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .20
3.1 Programma 1 - Bestuur en veiligheid . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .24
3.2 Programma 2 - Verkeer en vervoer . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .40
3.3 Programma 3 - Wetter . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .70
3.4 Programma 4 - Milieu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .86
3.5 Programma 5 - Landelijk gebied . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .106
3.6 Programma 6 - Economie, recreatie en toerisme . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .128
3.7 Programma 7 - Sociaal beleid en zorg . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .164
3.8 Programma 8 - Kultuer, taal en ûnderwiis . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .182
3.9 Programma 9 - Ruimte en wonen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .200
3.10 Algemene dekkingsmiddelen en onvoorzien . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .218
Overzicht Algemene dekkingsmiddelen en onvoorzien . . . . . . . . . . . . . . . . .229
4 paragrafen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .233
4.0 Inleiding . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .235
4.1 Paragraaf 1 - Provinciale heffingen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .235
4.2 Paragraaf 2 - Weerstandsvermogen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .239
4.3 Paragraaf 3 - Onderhoud kapitaalgoederen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .249
4.4 Paragraaf 4 - Financiering . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .252
4.5 Paragraaf 5 - Verbonden partijen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .256
inhoudsopgave
3

Jaarverslag 2010
4
4.6 Paragraaf 6 - Grondbeleid . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .270
4.7 Paragraaf 7 - Bedrijfsvoering . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .275
4.8 Paragraaf 8 - Inhuur derden . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .286
4.9 Paragraaf 9 - Handhaving . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .289
4.10 Paragraaf 10 – Reserve Falcon . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .293
5 Bijlagen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .297
5.1 Ontwikkeling baten, lasten en vrij aanwendbare reserve . . . . . . . . . . . . . . . .298
5.2 Overzicht Investeringen: . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .302
5.2.1 Afgerekende investeringen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .305
5.2.2 Opgeleverde investeringen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .309
5.2.3a Onderhanden investeringen bedrijfsmiddelen . . . . . . . . . . . . . . . . . .311
5.2.3b Onderhanden investeringen Infrastructuur/overig . . . . . . . . . . . . . . .313
5.3 Overzicht subsidies . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .317
5.4 Begrippenlijst . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .321
5.5 Afkortingenlijst . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .323
deel ii Jaarrekening 2010 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .327
deel iii Burgerjaarverslag 2010 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .389
F ry S l â n: i e p e n e n e i G e n

Deel I JAARVERSLAG 2010
5

Jaarverslag 2010
6
Foaropwurd
Achte leden fan Provinsjale Steaten,
F ry S l â n: i e p e n e n e i G e n
De Jierstikken 2010 lizze klear. Wat is der wer in soad bart. Op it mêd fan ferkear en ferfier, it lanlik gebiet, mar
ek wat de gearwurking mei gemeenten oanbelanget. Nei foarbyld fan de gearwurkingsaginda mei de gemeente
Ljouwert begjinne wy hieltyd mear te kommen ta tematyske ôfspraken mei grutte gemeenten of mei regionale
gearwurkingsferbannen.
Wannear’t je grutte gemeenten sizze, dan tinke je fansels oan de fúzje yn Súdwest-Fryslân. De ferkiezings hawwe
west, it nije kolleezje is ynstallearre en de nije ried kin te set. Allegear yn 2010 taret.
Us omjouwing is ek feroare, mei nije kolleezjes fan B&W en nije gemeenterieden op basis fan de gemeentlike
ferkiezings.
Ek ús lanlike regear is nij. En wêr’t wy mei it âlde kabinet yn in dreech debat sieten oer de posysje fan de provinsje
as oerhiedslaach, is der no in regear dy’t keazen hat en oanjout dat provinsjes besteansrjocht hawwe. In regear dat
seit dat provinsjes harren ta har kearntaken beheine moatte en dat it Ryk de lanlike taken binnen dizze kearntaken
desintralisearje sil.
Dizze omslach sjocht ús Kolleezje as winst. Fansels, it moat allegear noch wol barre en it petear oer jild is noch net
dien. Mar dizze oanpak fan it Ryk is dúdlik oars as yn it ferline.
Dat stiet net yn ‘e wei dat wy as provinsje Fryslân noch wol in kar meitsje moatte hoe’t wy fierder wolle. Wat dogge
wy, wat kinne en wolle gemeenten dwaan, wat dogge wy mei-inoar as koöperaasje en hoe sil it finansjeel rinne?
Oer dit soart fan saken hawwe wy yn 2010 in soad debatten fierd, mar de besluten binne noch net naam.
Dat sil nei alle gedachten barre op grûn fan de kommende Steateferkiezings. Wy sjogge mei dit jierferslach werom,
mar binne yn ús haad al dwaande mei de takomst. Mei in Fryslân, dat ek yn 2010 wer in stikje moaier wurden is!
Sjoerd Galema
(deputearre finânsjes)

1 inleiding
1.1 aanbieding
Het Jaarverslag 2010, de Jaarrekening 2010 en het Burgerjaarverslag 2010 worden u, overeenkomstig de artikelen
175, 201 en 202 van de Provinciewet, aangeboden door Gedeputeerde Staten. Het Jaarverslag 2010 (Deel 1), de
Jaarrekening 2010 (deel II) en het Burgerjaarverslag (deel III) zijn samengevoegd tot één boekwerk met de titel
Jaarstukken 2010. Op grond van artikel 175 Provinciewet rust de zorgplicht van het jaarlijks uit te brengen Burgerjaarverslag
op de Commissaris van de Koningin (CdK). De jaarrekening 2010 Fonds Nazorg Stortplaatsen Fryslân is
in een afzonderlijk boekwerk opgenomen.
De Jaarstukken 2010 zijn het laatste verantwoordingsdocument met betrekking tot het begrotingsjaar 2010 en
zijn daarmee het sluitstuk van de bestuurlijke planning- en controlcyclus 2010. Uitgangspunt vormen de door
uw Staten vastgestelde Begroting 2010 en de wijzigingen hierop. In de Bestuursrapportages 2010 hebben wij u
gerapporteerd over de uitvoering van de Begroting 2010.
De accountantsverklaring heeft alleen betrekking op de Jaarrekening en is daarom bij dit onderdeel (deel II)
opgenomen.
Op grond van artikel 204 van de Provinciewet moeten de door uw Staten vastgestelde Jaarstukken vóór 15 juli
naar de minister van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties gezonden worden. Met de vaststelling van de
Jaarstukken in uw vergadering van 23 mei 2011 kan hier ruimschoots aan worden voldaan.
1.2 terugblik en vooruitblik
Economische situatie
Het jaar 2009 stond in het teken van de zwaarste recessie sinds de jaren dertig van de vorige eeuw. Het jaar 2010
stond vooral in het teken van een opleving van de wereldhandel en als gevolg daarvan een bescheiden groei van
de Nederlandse economie. Het CBS berekende voor 2010 een groei van het bruto binnenlandsproduct van 1,7
procent. Het jaar 2010 stond ook in het teken van de schuldencrisis: zowel van overheden als van banken. De
komende jaren zullen in het teken staan van schuldsanering en dus van bezuinigingen. Economen verwachten dat
het nog wel enkele jaren zal duren voordat de economie zich weer in een normaal tempo zal ontwikkelen.
Het Centraal Planbureau voorspelt dat als gevolg van bezuinigingen op overheidsuitgaven in de westerse landen
en een meer gematigde ontwikkeling van de wereldhandel de economische groei in 2011 licht terugvalt tot 1½%.
Daarbij plaatst het CPB de kanttekening dat de risico’s rond de internationale financiële en economische ontwikkelingen
en daarmee de onzekerheid rond de afgegeven prognoses groot zijn. Dat houdt vooral verband met de
schuldencrisis van banken en overheden en de daarmee samenhangende eurocrisis. Ook de recente politieke
omwentelingen in Noord-Afrika en het Midden-Oosten en de gevolgen hiervan voor de olieprijs kunnen een
bedreiging zijn voor de ontwikkeling van de wereldeconomie.
inleiding
7

Jaarverslag 2010
8
F ry S l â n: i e p e n e n e i G e n
Ontwikkelingen provinciefinanciën / provinciefonds
In verband met de korting op het provinciefonds met € 300 miljoen vanaf 2011 is in de Begroting 2011 een
bezuiniging opgenomen van € 22,2 miljoen in 2011 (waarvan € 6 miljoen op de bedrijfsvoering van de provinciale
organisatie). Deze loopt op tot een verwachte structurele bezuiniging van € 25,5 miljoen per jaar vanaf 2012.
Daarnaast is rekening gehouden met een trap op, trap af - effect (de groei van het Provinciefonds is afhankelijk
van de groei of krimp van de Rijksbegroting) in de jaren 2011 t/m 2014 oplopend van -3% naar -12%.
Vanaf 2012 wordt de normeringssystematiek herstelt. Gemeenten en provincies gaan dan weer gelijk ‘de trap op’
en ‘de trap af’ met de rijksuitgaven. De normeringssystematiek wordt wel enigszins aangepast. Zo tellen de renteuitgaven
van het Rijk niet meer mee.
De door het kabinet ingeboekte bezuinigingen van € 18 miljard tot en met 2015 leiden via de ‘trap op, trap af -
systematiek’ tot lagere accressen. Deze bezuiniging op het provinciefonds kan beschouwd worden als een eerste
tranche van verdere bezuinigingen. Zo wordt al enige tijd gekeken naar een nieuw verdeelmodel voor het Provinciefonds.
Dat moet vanaf 2012 ingaan. In het nieuwe model wordt rekening gehouden met de vermogens van de
provincies. In het verlengde hiervan speelt de discussie over de autonomie van provincies en het hiervoor noodzakelijke
belastinggebied.
In januari zou er meer duidelijkheid komen over het nieuwe verdeelmodel van het provinciefonds per 1 januari
2012. Op het moment van dit schrijven hebben we die duidelijkheid nog niet gekregen. Ook kan het mogelijk te
sluiten nieuwe bestuursakkoord (decentralisatie van taken) nog effect hebben. In het verlengde hiervan kunnen de
doeluitkeringen van het Rijk voor de uitvoering van medebewindstaken en de cofinancieringsmiddelen uit Europa
onder druk komen te staan. Overigens zijn het niet alleen de hierboven geschetste (externe) financieel-economische
ontwikkelingen die nopen tot een bijstelling van de provinciefinanciën. Ook de ontwikkeling van de meerjarige
uitgaven als gevolg van bestaand beleid, c.q. eerder gemaakte bestuurlijke keuzes, spelen hierbij een rol. Hier kan
gedacht worden aan stijgende afschrijvingslasten als gevolg van investeringen.
De inrichting van het openbaar bestuur
De commissie Lodders pleitte in 2007 voor een heldere taakverdeling tussen de overheden, waarbij de provincies
verantwoordelijk zijn voor het bovenlokale en regionale ruimtelijke en economische beleid en cultuur. Deze aanbeveling
is verder uitgewerkt in het Bestuursakkoord Rijk-Provincies 2008-2011. Bij dit akkoord hoort een decentralisatieagenda
met voorstellen over infrastructuur, stads- en dorpsvernieuwing, uitvoering Nota Ruimte, monumentenzorg,
en de Friese taal. De uitwerking van de provincies is verwoord in de IPO-notitie Profiel Provincies (april
2010). Ook in deze notitie geldt het uitgangspunt van een slagvaardig, democratisch en efficiënt openbaar bestuur.
Er worden zeven kerntaken genoemd: duurzame ruimtelijke ontwikkeling en inrichting (incl. waterbeheer, milieu,
energie en klimaat), vitaal platteland, regionale bereikbaarheid en regionaal openbaar vervoer, regionale economie,
culturele infrastructuur en monumentenzorg en de kwaliteit van het openbaar bestuur. Het zwaartepunt ligt op het
regionale ruimtelijk-economische domein, waarbij de provincie optreedt als gebiedsregisseur en –ontwikkelaar.
Dit strookt met het nieuwe regeerakkoord. Bij dit zwaartepunt past een strategische rol van de provincie, evenals
onderlinge samenwerking en krachtenbundeling.
In onze provincie hebben we bij de brede discussie over de provinciale kerntaken de dialoog gezocht met onze
bestuurlijke en maatschappelijke partners. Dit heeft geresulteerd in de notitie Op maat. Visie op kernopgaven, rol
en taken van de provincie Fryslân, met als uitgangspunt Lokaal, tenzij (PS 21 april 2010).
Gelet op het regeerakkoord lijkt het kabinet Rutte pas op de plaats te maken met de inrichting van het openbaar
bestuur. Van de ingrijpende voorstellen uit het heroverwegingsrapport Openbaar bestuur (van één van de 20
ambtelijke werkgroepen) uit april 2010 is in het regeerakkoord weinig meer terug te vinden. Kernbegrippen in het

egeerakkoord zijn: decentralisatie, differentiatie en deregulering. Een ander principe is dat maximaal twee
bestuursniveaus betrokken mogen zijn bij een overheidstaak. Drastische structuurveranderingen van de inrichting
van het openbaar bestuur komen we niet tegen in het regeerakkoord.
1.3 verdere ontwikkeling bestuurlijke planning en Control
In de notities ‘Ontwikkeling van de bestuurlijke planning & control’ en ‘Begrotingsregels - Als geld telt’ (2009)
hebben we aangeven langs welke weg de verbetering van de P&C-cyclus en de financiële spelregels vorm moeten
krijgen. In deze notities zijn uitgangspunten verwoord voor het meer transparant maken van het financiële beleid.
Hier kan gedacht worden aan het zo realistisch mogelijk ramen van baten en lasten, het hanteren van eenduidige
spelregels over het aangaan van verplichtingen en het al dan niet mogen reserveren van aan het eind van het jaar
resterende middelen. In dit verband zijn in december 2009 de financiële verordening en een drietal kaderstellende
notities door uw Staten vastgesteld waarmee het financiële beleid op belangrijke onderdelen is vernieuwd.
Ook de presentatie van het financieel kader is aangepast. Deze is omgebouwd tot een meerjarig financieel overzicht
waarin zo goed mogelijk rekening is gehouden met toekomstige financiële ontwikkelingen. In elk bestuurlijk
P&C-document wordt een actueel financieel kader opgenomen waarin de verbinding wordt gelegd met het
financieel beeld zoals opgenomen in het vorige P&C-document (“terugblik en vooruitblik”).
De verdere verbetering van de bestuurlijke P&C-documenten (Kadernota, Begroting, Bestuursrapportages,
Jaarstukken) is een continu proces dat samen met uw Staten wordt opgepakt.
Naast de presentatie van de bestuurlijke P&C-documenten wordt nagegaan of de samenhang tussen deze
documenten verder verbeterd kan worden. In dit verband worden de processen die leiden tot de bestuurlijke
P&C-documenten onder de loep genomen.
1.4 Opzet van de Jaarstukken 2010
De Jaarstukken zijn ingericht volgens het Besluit begroting en verantwoording provincies en gemeenten (BBV) en
de nieuwe Financiële verordening 2010. Hieruit vloeit o.a. voort dat de Jaarstukken dezelfde opzet hebben als de
Begroting. De opzet van de Jaarstukken 2010 wijkt ook nauwelijks af van de Jaarstukken 2009.
De jaarstukken bestaan uit het jaarverslag (beleidsinhoudelijke verantwoording) en de jaarrekening (gerealiseerde
baten en lasten, incl. balans). Het Jaarverslag bestaat uit de programmaverantwoording (hoofdstuk 3) en de
verplichte paragrafen (hoofdstuk 4). In de programmaverantwoording wordt per beleidsprogramma verantwoording
afgelegd over de realisatie van de doelen, resultaten en de hiermee gemoeide baten en lasten.
In de programmaverantwoording worden de doelen en gewenste resultaten uit de Begroting 2010 steeds
herhaald zodat in één oogopslag de voornemens en de realisatie hiervan zichtbaar worden.
De realisatie van de doelen en resultaten wordt d.m.v. de kleuren van de stoplichten weergegeven. In de Bestuursrapportages
2010 is ook gerapporteerd aan de hand van de stoplichten. Dit betrof alleen de rapportage over de
gewenste resultaten van de beleidsvelden/-thema’s uit de Begroting 2010. In de programmaverantwoording van
inleiding
9

Jaarverslag 2010
10
F ry S l â n: i e p e n e n e i G e n
het Jaarverslag wordt daarnaast ook verantwoording afgelegd over de doelen uit de Begroting. Dit betreft zowel
de doelen van het gehele programma als de doelen van de afzonderlijke beleidsvelden/-thema’s. De doelen hebben
veelal een meerjarig karakter. De gewenste resultaten hebben betrekking op het specifieke begrotingsjaar.
In hoofdstuk 3 van de Programmaverantwoording is een leeswijzer opgenomen waarin wordt uitgelegd hoe de
kleuren van de stoplichten gelezen moeten worden.
1.5 leeswijzer
Deel I het Jaarverslag 2010 is de spiegel van de Beleidsbegroting 2010 en begint in hoofdstuk 2 met de Jaarrekening
in één oogopslag. Dit hoofdstuk vormt als het ware de financiële samenvatting van de Jaarstukken.
Hoofdstuk 3 is de programmaverantwoording. Hoofdstuk 4 bevat de verplichte paragrafen.
In hoofdstuk 5 wordt het onderdeel jaarverslag afgesloten met een aantal bijlagen, waarin ondermeer is opgenomen
een overzicht van de investeringen, een overzicht van de subsidies, een begrippenlijst en een overzicht van
de meest gebruikte afkortingen.

1.6 provinciebestuur en provinciale organisatie
1.6.1 Samenstelling provinciebestuur
J.a. Jorritsma, Commissaris van de Koningin
Portefeuille
• Algemene coördinatie en externe betrekkingen
• Openbare orde en veiligheid
• Communicatie
• Relatiebeheer bedrijfsleven Fryslân, zowel provinciaal,
nationaal als internationaal
• Algemene bestuurlijke zaken en bestuurskwaliteit gemeenten
(in relatie tot koersbeleid)
S.H. Galema, Gedeputeerde (Cda) en loco-CdK
Portefeuille
• Bestuurszaken en bestuurskwaliteit gemeenten
• Financiën inclusief toezicht gemeentefinanciën en NUON/Falcon
• Coördinatie Fryske Fiersichten
• Economie, bestuurlijke kaders algemeen eco-nomisch beleid, uitvoering sociaaleconomisch
beleid, arbeidsmarktbeleid, midden- en kleinbe-drijf, industrie en diensten,
voorzitterschappen A7-zone, Westergozone en stadsconvenant Leeuwarden, I.C.T.
• Acquisitie en relatiebeheer bedrijfsleven Fryslân, zowel provinciaal, nationaal als
internationaal
• Mijnwet
• Coördinatie Structuurfondsen
• Europa, internationale contacten
H. Konst, Gedeputeerde (pvda)
Portefeuille
• Ruimtelijke ontwikkeling, wonen en kwaliteit woonomgeving
• Plattelandsbeleid, coördinatie Plattelânsprojekten
• Landelijk Gebied (natuur en landschap, landinrichting, land-en tuinbouw, visserij,
provinciaal meerjarenprogramma)
• Projectgedeputeerde Duurzame Ontwikkeling (integrale visie klimaatverandering,
watertechnologie, duurzame energie, landbouw, mobiliteit, innovatieve projecten,
kennis, voorbeeldfunctie provincie)
• Gebiedsgedeputeerde Plattelânsprojekten Midden Fryslân
inleiding
11

Jaarverslag 2010
12
F ry S l â n: i e p e n e n e i G e n
p. adema, Gedeputeerde (Cu)
Portefeuille
• Verkeer en Vervoer, inclusief openbaar vervoer
• Provinciale Waterstaat (waterwegen, vaarwegen en scheepvaartinspectie)
• Milieubeleid en Leefomgeving, inclusief vergunningverlening en handhaving
• Vrijwilligersbeleid
• Provinciaal armoedebeleid
• Concernondersteuning
• Gebiedsgedeputeerde Plattelânsprojekten Noordoost- en Noordwest Fryslân
t. Schokker - Strampel, Gedeputeerde (Cda)
Portefeuille
• Water, Wadden (nationaal en internationaal) en IJsselmeer
• Sociaal Beleid, Zorg en Sport. Bestuurlijke kaders welzijn, samenlevingsopbouw,
maatschappelijke voorzieningen, maatschappelijke dienstverlening, gehandicaptenbeleid
gezondheidszorg, ouderenzorg, emancipatie
• Bouwurk
• Projectgedeputeerde Jeugd, inclusief basis-, voortgezet en (V)MBO onderwijs
• Gebiedsgedeputeerde Plattelânsprojekten Zuidoost Fryslân en de Waddeneilanden
mr. drs. J. de vries, Gedeputeerde (pvda)
Portefeuille
• Cultuur en Taal, kunst, letteren
• Taalbeleid scholen en pjutteboartersplakken
• Musea, bibliotheken, archieven en media
• Monumentenzorg, cultuurhistorie en archeologie
• Recreatie en Toerisme, Fries Merenproject
• HBO, WO en studielenen
• Personeel en Organisatie
• Gebiedsgedeputeerde Plattelânsprojekten Zuidwest Fryslân
drs. a.J. van den Berg
Algemeen directeur a.i. provinciale organisatie
Secretaris a.i. College van Gedeputeerde Staten

Samenstelling provinciale Staten (maart 2007)
partij aantal zetels
Christen Democratisch Appèl (CDA) 12
Partij van de Arbeid (PvdA) 12
Volkspartij voor Vrijheid en Democratie (VVD) 5
Fryske Nasjonale Partij (FNP) 5
Socialistische Partij (SP) 4
ChristenUnie 3
GrienLinks 2
totaal 43
inleiding
13

Jaarverslag 2010
14
1.6.2 Organogram provinciale organisatie
F ry S l â n: i e p e n e n e i G e n

2 Jaarrekening in een oogopslag
2.1 Financieel resultaat
Het batig rekeningresultaat 2010 bedraagt in totaal € 22,5 miljoen (prognose bij de 2 e Berap 2010
€ 14,7 miljoen) en is als volgt opgebouwd:
Soort budget Jaarrekening 2 e Bestuursrapportage
2010 (x mln. €) 2010 (x mln. €)
1. Structurele budgetten 0,4 1,0
2. Begrotingsruimte 7,9 7,6
3. Tijdelijke budgetten 12,8 6,1
4. Bedrijfsvoering 1,2 0
5. Vrijvallende Overlopende passiva/ Reserves 0,2 0
totalen 22,5 14,7
Hieronder treft u op hoofdlijnen een analyse aan van de opbouw van het rekeningresultaat 2010:
1. Structurele budgetten
Per saldo bedraagt het batig saldo op de structurele budgetten in totaal afgerond € 400.000 (in de 2 e Bestuursrapportage
2010 € 1 miljoen).
2. Begrotingsruimte
Deze post betreft de resterende Begrotingsruimte 2010 van € 7.9 miljoen (2 e Bestuursrapportage 2010 € 7,6 miljoen).
3. Tijdelijke budgetten
De vrijval op de Tijdelijke Budgetten 2010 ad € 12,8 miljoen bedraagt € 6,7 miljoen meer dan de prognose bij de
2 e Bestuursrapportage 2010. De vrijval is terug te vinden bij de volgende tijdelijke budgetten (groter dan € 100.000):
Fryslân Elektrysk Foarut € 293.000
Bereikbaarheid leeuwarden convenant mobiliteitsmanagement € 99.500
Korting OV voor scholieren 2008-2011 € 156.000
Gebiedsfonds Oranjewoud-Katlijk € 100.000
Economische gevolgen MKZ-crisis € 195.000
FF Afsluitdijk € 150.000
Duurzame Energie € 5.303.000
Programma Talinten fan jonge minsken € 1.428.000
Ontwikkeling Centra Jeugd en Gezin in Fryslân € 123.000
Steun initiatieven beperking instroom jeugdzorg € 261.000
Nota Erfgoed 2010-2013 Kerken € 198.000
Nota Erfgoed 2010-2013 Onderzoek archeologische waarden € 149.000
Uitvoeringsagenda Streekplan 2008-2010 € 834.000
Herstructurering bedrijventerreinen € 425.000
Overige kleinere projecten € 3.085.500
totaal € 12.800.000
Jaarrekening in een oogopslag
15

Jaarverslag 2010
16
F ry S l â n: i e p e n e n e i G e n
In hoofdstuk 3 ‘Programmaverantwoording’ van deel I Jaarverslag 2010 en hoofdstuk 3 ‘Tijdelijke budgetten’ van
deel II Jaarrekening 2010 is een analyse opgenomen van de door te schuiven middelen van 2010 naar 2011 en de
vrijval van middelen in 2010.
4. Bedrijfsvoering
Per saldo minder apparaatskosten/ bedrijfsvoeringskosten € 1,2 miljoen.
Samenvattend kan het rekeningresultaat 2010 van afgerond € 22.500.000 per saldo worden verklaard door een
onderbesteding op de structurele budgetten van € 1.600.000 (structurele budgetten € 0,4 mln. + bedrijfsvoering
€ 1,2 mln.), vrijval op de Tijdelijke Budgetten van € 12.800.000, vrijval op de overlopende passiva/ reserves van
€ 0,2 mln. en de resterende Begrotingsruimte 2010 van € 7,9 mln.
In hoofdstuk 2.7 ‘Analyse resultaat na bestemming’ van deel II Jaarrekening 2010 is een uitgebreide analyse van
het rekeningresultaat opgenomen welke correspondeert met de toelichtingen op de financiële tabellen in de
programmaverantwoording van het Jaarverslag 2010.
Bestemming rekeningresultaat 2010
Voorgesteld wordt het batig resultaat over 2010 ad € 22,5 miljoen toe te voegen aan de Vrij Aanwendbare
Reserve (VAR). Daarmee wordt het weerstandsvermogen van de provincie verder versterkt. In de paragraaf
weerstandsvermogen van dit jaarverslag constateren we dat de weerstandscapaciteit, waarvan de VAR deel
uitmaakt, toereikend is. Wel is het zo dat in de inleiding van dit jaarverslag (paragraaf 1.2) ontwikkelingen zijn
geschetst voor onze provincie die grote financiële effecten met zich mee zullen brengen. Het rekeningresultaat
2010 is in die zin een welkome versteviging van onze vermogenspositie en eventueel een belangrijke buffer om de
financiële effecten op te kunnen opvangen.

2.2 Kerngegevens
per 31 december 2010 x 1 mln €
Exploitatie omzet 554,9
Boekwaarde investeringen 534,9
Algemene reserve 35,2
Overige reserves en voorzieningen 284,5
Geldleningen o/g 0,1
Geldleningen u/g 57,7
Formatie (excl. Provinciaal bestuur e.d.) 784
Provinciale opcenten 81,7 punten
Bedragen x 1 mln Rekening Rekening Rekening Rekening Rekening Rekening
2005 2006 2007 2008 2009 2010
exploitatie
Lasten 306,4 380,5 484,3 525,0 570,8 554,9
Baten 314,0 386,6 489,6 525,7 585,2 577,4
Rekeningresultaat na
bestemming 7,4 6,1 5,3 0,7 14,4 22,5
Balanstotaal 224,6 282,6 299,6 368,0 493,9 534,9
Euro (x 1 mln)
700
600
500
400
300
200
100
0
Exploitatie
2005 2006 2007 2008 2009 2010
Lasten Baten
Jaarrekening in een oogopslag
17

Jaarverslag 2010
18
2.3 verloop van de lasten en baten naar soorten
Lasten per kostensoort
Baten per batensoort
F ry S l â n: i e p e n e n e i G e n
Bedragen x € 1 mln Rekening Rekening Begroting Verschil
2009 2010 2010 Begr. Vs Rek.
Subsidies 222,3 251,3 329,0 -77,8
Goederen en diensten 59,8 51,1 48,4 2,7
Afschrijvingslasten 13,4 3,8 6,4 -2,6
Rente 10,8 6,0 7,0 -1,0
Vorming van reserves 166,0 153,4 105,1 48,3
Overige lasten 14,7 9,1 9,1 0,1
Bedrijfsvoeringskosten 71,2 65,7 66,2 -0,4
Overlopende passiva/voorzieningen 12,5 14,4 13,4 1,1
totaal 570,8 554,9 584,5 -29,7
Bedragen x € 1 mln Rekening Rekening Begroting Verschil
2009 2010 2010 Begr. Vs Rek.
Provinciefonds 105,9 132,6 132,6 0,0
Opcenten motorrijtuigenbelasting 54,7 56,6 56,0 0,7
Dividend 58,4 35,9 33,9 2,0
Rente 17,6 14,6 16,2 -1,6
Subsidies 9,7 3,9 6,0 -2,1
Goederen en diensten 5,7 5,3 4,8 0,5
Beschikking over de reserve 176,0 170,8 167,2 3,6
Overige baten 8,1 1,4 4,3 -2,9
Overlopende passiva/voorzieningen 149,0 156,3 171,5 -15,2
totaal 585,1 577,4 592,5 -15,1
resultaat 14,4 22,5 7,9 14,6
Lasten per kostensoort 2010
28%
2%
12%
2%
9%
1%
45%
Subsidies
Goederen en diensten
Afschrijvingslasten
Rente
Vorming van reserves
Overige lasten
Bedrijfsvoeringskosten
Overlopende passiva/voorzieningen

Baten per batensoort 2010
0%
27%
30%
1%
23%
2%
2.4 exploitatie 2010 per programma
6%
10%
Provinciefonds
Opcenten motorrijtuigenbelasting
Dividend
Rente
Subsidies
Goederen en diensten
Beschikking over de reserve
Overige baten
Overlopende passiva/voorzieningen
Programma Baten Lasten Onttr.res. Toev.res.
Bedragen x € 1 mln
1 Bestuur en veiligheid 1 17 0 0
2 Verkeer en vervoer 65 120 26 36
3 Wetter 2 7 0 0
4 Milieu 3 20 0 3
5 Landelijk gebied 39 63 22 25
6 Economie, recreatie en toerisme 5 37 42 43
7 Sociaal beleid en zorg 48 68 6 4
8 Kultuer, taal en ûnderwiis 1 45 5 5
9 Ruimte en wonen 3 9 2 2
10 Algemene dekkingsmiddelen en onvoorzien 240 17 68 36
totaal 407 401 171 153
Euro (x 1 mln)
300
250
200
150
100
50
Exploitatie per programma
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10
Baten Lasten Onttr. res. Toev. res.
Programma
Jaarrekening in een oogopslag
19

Jaarverslag 2010
20
3. programmaverantwoording
F ry S l â n: i e p e n e n e i G e n
De programmaverantwoording 2010 bestaat uit de rapportage over de realisatie van de programma’s en het overzicht
van de algemene dekkingsmiddelen. In dit hoofdstuk zijn de prestaties over 2010 opgenomen (rapportages
over doelen en resultaten). Daarnaast wordt inzicht gegeven in het gebruik van het geraamde bedrag voor Onvoorzien.
Dit bedrag voor Onvoorzien is opgenomen in Overzicht 10 Algemene dekkingsmiddelen en onvoorzien.
Bij de Bestuursrapportages 2010 is over de prognose van de realisatie van de Gewenste Resultaten gerapporteerd
volgens het stoplichtenmodel. In de programmaverantwoording in het Jaarverslag 2010 wordt daarnaast ook over
de doelstellingen van de beleidsprogramma’s gerapporteerd. Samengevat kom dit op het volgende neer:
Ieder beleidsprogramma begint in het Jaarverslag met een herhaling van het programmadoel uit de Begroting
2010. De Doelenrealisatie begint nu met een overzichtstabel getiteld: “Hoe staat het met de doelstellingen van de
Thema’s gebaseerd op de drie W-vragen.” Door de organisatie is hier een markering (groen, geel of rood) aan
toegekend. Op deze manier is in één oogopslag te zien hoe het beleidsprogramma er voor staat en wordt daaronder
gevolgd door een greep uit de belangrijkste successen in 2010 van het betreffende beleidsprogramma.
Vervolgens nodigt dit uit om op één of meerdere thema’s/beleidsvelden de rapportage/ toelichting verder te raadplegen.
Daarin worden de afwijkingen (geel en rood) in ieder geval toegelicht. Bij bepaalde belangrijke ontwikkelingen
is ook de kleur groen toegelicht. Bij deze rapportages is aansluiting gezocht met wat in de 2 e Bestuursrapportage
2010 is gerapporteerd.
Om tot de juiste kleurmarkering te komen, is een aantal vragen beantwoord. Deze zijn:
1e W-vraag: 2e W-vraag: 3e W-vraag:
Doel: Gewenst resultaat: €:
Wat wilden we bereiken? Wat hebben we hiervoor gedaan? Wat heeft het Thema gekost?
Beleid Geen afwijking, de verwachting is Het gewenste resultaat is zoals T.a.v. het onderdeel geld is er
dat het doel als geformuleerd is/ geformuleerd in de begroting geen afwijking van de bandwordt
gehaald. gehaald. breedte (Overschrijding < 10%
Tijd Geen afwijking, de verwachting is Het gewenste resultaat zoals ge- en < € 50.000 en Onderschrijding
dat het doel binnen de afge- formuleerd in de begroting is < 10% en < € 50.000).
sproken tijd is/ wordt gehaald. binnen de afgesproken tijd gehaald.
Beleid Mogelijke verwachte, maar nog Het gewenste resultaat zoals T.a.v. het onderdeel geld is er
geen zekere afwijking in de inhou- geformuleerd in de begroting sprake van onderbesteding
delijke doelrealisatie, waardoor is inhoudelijk niet geheel gehaald boven de bandbreedte
het doel waarschijnlijk niet in de (Onderbesteding > 10% en
geformuleerde vorm wordt > € 50.000).
gehaald
Tijd Mogelijke verwachte, maar nog Het gewenste resultaat zoals
geen zekere afwijking in doel- geformuleerd in de begroting
realisatie binnen de tijd, waardoor is niet geheel op tijd gehaald.
het doel waarschijnlijk later wordt
gehaald.
Beleid Realisatie van het doel in de ge- Het voorgenomen gewenste resul- T.a.v. het onderdeel geld is er
formuleerde vorm wordt (zo goed taat zoals beschreven in de begro- sprake van overbesteding boven
als) zeker niet bereikt. ting is inhoudelijk niet gehaald. de bandbreedte (Overschrijding
Tijd Doelrealisatie binnen de gestelde Het voorgenomen gewenste resul- > 10% en > € 50.000 en Ondertermijn
wordt (zo goed als) zeker taat zoals beschreven in de begro schrijding > 10% en > € 50.000).
niet bereikt. ting is niet op tijd gehaald.

De 1 e W-vraag heeft een meerjarig karakter. De 2 e en 3 e W-vraag hebben specifiek betrekking op het
begrotingsjaar 2010.
De programmaverantwoording biedt verder per Programma/Thema of Beleidsveld inzicht in:
• De mate waarin de doelstellingen zijn gerealiseerd;
• De mate waarin de gewenste resultaten zijn gerealiseerd;
• De gerealiseerde baten en lasten op Thema/ Beleidsveldniveau met een toelichting op de financiële afwijkingen
groter dan € 50.000 (op lasten en baten) tussen Begroting na wijziging en de realisatie (structureel, tijdelijk en
voor zover van toepassing op de voorzieningen en de overlopende passiva);
• Overlopende passiva (bijdrage van andere overheden met specifiek doel)
Op het onderdeel ‘Overlopende Passiva’ worden in de exploitatietabel de uitgaven verantwoord waar tegenover
een zelfde inkomst staat. Dit conform het gestelde in het Besluit begroting en verantwoording Provincies
en gemeenten (BBV).
De werkelijke stand van de betreffende overlopende passiva is terug te vinden in hoofdstuk 2.4 Toelichting op
de balans van deel II Jaarrekening 2010.
• De investeringen met toelichting.
Bedrijfsvoeringskosten (overhead)
In de paragraaf Bedrijfsvoering worden de bedrijfsvoeringskosten nader toegelicht, zowel inhoudelijk als financieel.
Tevens wordt de doorbelasting van de bedrijfsvoeringskosten aan de beleidsprogramma’s, de overlopende passiva
en de investeringen weergegeven. De doorbelasting vindt plaats op basis van tijdschrijven, c.q. inzet van personeel.
In de beleidsprogramma’s zelf wordt verder geen toelichting gegeven op deze kosten.
Kolom mutatie reserves
Omdat de jaarovergang tijdelijke budgetten is veranderd volgt hieronder een toelichting hoe men de tabellen
moet lezen:
Uitgaven
1. lasten mutatie reserves = categorie A restant bedrag en bij categorie B/C verplichtingen die mee mogen
naar volgend jaar.
2. baten mutatie reserves = beschikking over budgetten komende jaren in verband met overbesteding in 2010.
Inkomsten
1. lasten mutatie reserves = teveel ontvangen baten schuiven door naar 2011.
2. baten mutatie reserves = niet ontvangen baten schuiven door naar 2011.
programmaverantwoording
21

Jaarverslag 2010
22
de beleidsprogramma’s
Hieronder wordt op hoofdlijnen aangegeven waar de beleidsprogramma’s uit bestaan.
F ry S l â n: i e p e n e n e i G e n
1. Bestuur en veiligheid
Het betreft hier de kosten voor Provinciale en Gedeputeerde Staten en de Commissaris van de Koningin
inclusief de benodigde ondersteuning. Daarnaast worden de kosten voor het financieel toezicht gemeenten
en de juridische advisering hier verantwoord.
2. verkeer en vervoer
In dit programma worden de kosten verantwoord voor de uitvoering van het wegen en vaarwegenbeleid.
Grote posten hierin zijn het (groot) onderhoud aan wegen en vaarwegen, de brugbediening, de brede doeluitkering
(BDU), grootscheepsvaarwater, de afschrijvingslasten van infrastructurele werken en het RSP project
openbaar vervoer.
3. Wetter
Het betreft hier de uitvoeringskosten van het Waterhuishoudingsplan en het Grondwaterplan.
4. milieu
Het betreft hier de uitvoeringskosten van het milieubeleidsplan waarbij met name de vergunningverlening
en handhaving van de wet Milieubeheer een grote component is.
Tot 2015 ontvangt de provincie een bijdrage voor het uitvoeren van het bodemsaneringsprogramma.
5. landelijk Gebied
In dit programma is de uitvoering van het meerjarenprogramma landelijk gebied opgenomen, zowel het
rijksdeel (ILG) als het provinciale deel (FYLG). In dit programma zijn de prestaties uit het PMJP opgenomen.
In dit programma is ook het beleid voor natuur, landschap en landbouw opgenomen.
6. economie, toerisme en recreatie
In dit programma zijn de economische projecten opgenomen waarbij met name cofinancieringsmiddelen
zijn gemoeid (EFRO-EZ, Interreg, Waddenfonds). Daarnaast zijn het RSP project Regionaal Economisch Pakket,
duurzame energie, het Friese Meren Project en het project topattracties in dit programma opgenomen.
Het economisch beleid richt zich met name op innovatie, waarbij o.a. gedacht kan worden aan Wetsus,
watertechnologie en de dairy campus.
7. Zorg en welzijn
Hieronder valt het onderdeel Jeugdzorg waarvoor wij een doeluitkering van het Rijk ontvangen. De sociale agenda
en sport zijn andere beleidsonderdelen. Voor de uitvoering van het beleid ontvangen een aantal instellingen jaarlijks
een budgetsubsidie van ons.
8. Kultuer, taal en Ûnderwiis
In dit programma zijn de beleidsterreinen Kultuer (incl. erfgoed), Taal en Ûnderwiis opgenomen. Naast de
instellingen die een budgetsubsidie van ons ontvangen, zijn hier een aantal tijdelijke budgetten opgenomen
vanuit de verschillende nota’s kultuer, taal en underwiis.

9. ruimte en wonen
Het opstellen en uitvoeren van het streekplan is een belangrijk onderdeel van dit programma. Daarnaast de
uitvoering van de ISV waarvoor wij naast onze provinciale bijdrage ook een bijdrage van het Rijk ontvangen.
10. algemene dekkingsmiddelen
In dit (administratieve) programma zijn de baten verantwoord die dienen ter dekking van de in de andere
programma’s verantwoorde lasten. Dit betreft bijvoorbeeld de algemene uitkering uit het provinciefonds en
de opbrengst van de opcenten op de motorrijtuigenbelasting.
programmaverantwoording
23

Jaarverslag 2010
Bestuur en veiligheid
24
F ry S l â n: i e p e n e n e i G e n

3.1 programma 1 - Bestuur en veiligheid
Portefeuillehouder: J.A. Jorritsma en S.H. Galema
I Beleidsdoel(en) voor het programma
Wat wilden we bereiken en wat heeft het programma gekost?
Het scheppen van voorwaarden voor het effectief en efficiënt besturen van de provincie Fryslân en voor een zo
groot mogelijk draagvlak onder de inwoners van Fryslân.
Sinds de vaststelling van de Begroting 2009 heeft zich op bestuurlijk terrein een aantal belangrijke ontwikkelingen
voorgedaan. De Zuidwesthoek gemeenten hebben besloten tot het voorbereiden van een herindeling per
1 januari 2011. De Friese Waddeneilanden hebben na jarenlange discussie gekozen voor een dynamische en
inhoudsvolle samenwerking die door de Staatssecretaris van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties (BZK) is
opgenomen in haar programma Krachtig Bestuur in de vorm van een driepartijen convenant tussen eilanden,
provincie en Rijk. Ook elders in de provincie zijn gemeenten volop in gesprek met elkaar over versterking van hun
bestuurskracht. Wij zullen deze gesprekken volgen en waar nodig stimuleren.
De financiële positie van de Friese gemeenten zal de komende jaren door de financiële crisis en de daarmee
samenhangende Rijksbezuinigingen onder druk komen te staan. Vanuit onze toezichtrol zullen wij de ontwikkelingen
nauwlettend volgen.
In overleg met Provinciale Staten en in een interactieve relatie met de gemeenten zijn wij een takendiscussie
gestart. Niet alleen de Commissie Lodders en het Bestuursakkoord IPO - Rijk zijn hiervoor de aanleiding, inmiddels
is hiervoor ook een concrete financiële aanleiding door de voorgenomen kortingen op het Provinciefonds. De
komende jaren zal deze discussie worden omgezet in concrete besluitvorming en implementatie.
Nu de Wet Veiligheidsregio’s door de Tweede Kamer is aangenomen, zal de positie van de Commissaris van de
Koningin (CvdK) bij de coördinatie van rampen en crisissituaties aanzienlijk veranderen: van coördinator bij bovengemeentelijke
incidenten tot toezichthouder en vertegenwoordiger van de Minister. Dit zal de komende jaren een
oriëntatie op deze nieuwe taak vergen. Met de financiële consequenties van deze taakverandering is in de afgelopen
jaren door vermindering in de formatie reeds rekening gehouden. Omdat het tijdstip van inwerkingtreding
van de wet nog niet bekend is, gaan we er vanuit dat in het jaar 2010 de verantwoordelijkheden nog bij de CvdK
zullen blijven.
programma 1 - Bestuur en veiligheid
25

Jaarverslag 2010
26
Doelenrealisatie 2010
F ry S l â n: i e p e n e n e i G e n
Hoe staat het met de doelstellingen van de thema’s? Doel Gewenst resultaat €
Wat wilden Wat hebben we Wat heeft het
1.1 - Provinciale Staten en Statengriffie
1.2 - Gedeputeerde Staten
1.3 - Ondersteuning van de Commissaris van de
Koningin (CdK) in zijn rol als rijksorgaan
1.4 - Bestuurskwaliteit gemeenten
1.5 - Bestuurlijke Zaken
1.6 - Openbare orde en veiligheid
we bereiken? hiervoor gedaan? thema gekost?
In 2010 hebben zich op bestuurlijk terrein een aantal belangrijke ontwikkelingen voorgedaan. Zo is de nieuwe
gemeente Súdwest Fryslân volledig voorbereid op de start per 1 januari 2011.
Daarnaast hebben de raden van de gemeenten Skarsterlân, Lemsterland en Gaasterlân-Sleat op 6 oktober 2010
gezamenlijk een herindelingsontwerp vastgesteld. Op 30 november 2010 heeft de raad van Boarnsterhim besloten
om de gemeente door middel van een herindelingsprocedure in gesplitste vorm op te heffen. Ook elders in de
provincie zijn gemeenten zich aan het oriënteren op hun bestuurlijke toekomst en volop met elkaar in gesprek
over versterking van hun bestuurskracht. In samenhang met het invulling geven van de provinciale regierol op dit
terrein is de provincie gestart met een visievormingstraject inzake de toekomstige lokaal-bestuurlijke inrichting
van Fryslân.
De financiële positie van de Friese gemeenten is dit jaar verder onder druk komen te staan. Helaas is er nog steeds
onzekerheid over de financiële effecten van het regeerakkoord. De verwachting is dat er de komende jaren nog
substantiële financiële bijdragen van gemeenten zullen worden gevraagd. In 2010 zijn de ontwikkelingen vanuit
onze toezichtrol nauwlettend gevolgd en met een aantal gemeenten is bestuurlijk overleg geweest over hun
financiële positie.
In overleg met Provinciale Staten en in een interactieve relatie met de gemeenten zijn wij een takendiscussie
gestart. Niet alleen de Commissie Lodders en het Bestuursakkoord IPO - Rijk zijn hiervoor de aanleiding, inmiddels
is hiervoor ook een concrete financiële aanleiding door de kortingen op het Provinciefonds. In april 2010 is door
Provinciale Staten besloten dat het scenario Samen sterk, ook wel bekend als het 4e scenario of ‘lokaal tenzij’,
leidend zal zijn in het bepalen van het toekomstige takenpakket van de provincie. In februari 2011 zullen de
inhoudelijke hoofdlijnen voor het provinciale takenpakket die voortvloeien uit dat scenario aan Provinciale Staten
worden voorgelegd.
De Wet Veiligheidsregio’s is op 1 oktober 2010 in werking getreden. Hierdoor is de positie van de Commissaris
van de Koningin bij de coördinatie van rampen en crisissituaties aanzienlijk verandert: van coördinator bij bovengemeentelijke
incidenten tot toezichthouder en vertegenwoordiger van de Minister.
inzet van middelen totale programma
De presentatie van inzet van middelen van dit programma van de Exploitatie, Investeringen en Voorzieningen/
Overlopende passiva is gelijk aan die van de Begroting 2010 en de Jaarstukken 2009. Toelichting vindt plaats in
de Thema’s.
II. Thema’s

Exploitatie
Bedragen x € 1.000 Realisatie Begroting Rekening Afwijking Mutatie Restant
2009 2010 na 2010 begroting/ reserves afwijking
wijziging rekening begroting/
rekening
Baten
1.1 Provinciale Staten en
Statengriffie 56 150 220 -71 0 -71
1.2 Gedeputeerde Staten 10 248 238 11 0 11
1.3 Ondersteuning van de
Commissaris van de Koningin
(CdK) in zijn rol als rijksorgaan 0 0 0 0 0 0
1.4 Bestuurskwaliteit gemeenten 0 0 0 0 3 -3
1.5 Bestuurlijke Zaken 514 391 429 -38 0 -38
1.6 Openbare Orde en Veiligheid 26 136 167 -32 0 -32
totaal Baten 606 925 1.054 -129 3 -132
lasten
1.1 Provinciale Staten en
Statengriffie 2.814 3.008 2.802 206 0 206
1.2 Gedeputeerde Staten 2.963 8.967 8.973 -5 0 -5
1.3 Ondersteuning van de
Commissaris van de Koningin
(CdK) in zijn rol als rijksorgaan 1.099 1.044 1.010 34 0 34
1.4 Bestuurskwaliteit gemeenten 973 570 584 -14 0 -14
1.5 Bestuurlijke Zaken 2.989 3.181 3.072 109 0 109
1.6 Openbare Orde en Veiligheid 588 497 485 12 0 12
totaal lasten 11.424 17.268 16.927 341 0 341
Baten - lasten -10.819 -16.342 -15.872 -470 3 -473
Aansluiting tussen 2 e Berap 2010 en de Jaarstukken 2010
Bedragen x € 1.000 2010 2011 2012 2013 2014
Baten begroting t/m 2 e Berap 2010 866 440 428 428 428
Begrotingswijzigingen (BW):
PS:
PS 5 e BW 2010: 10 november 2010 60 0 0 0 0
Begrotingswijziging totaal 60 0 0 0 0
Baten begroting t/m Jaarstukken 2010 925 440 428 428 428
programma 1 - Bestuur en veiligheid
27

Jaarverslag 2010
28
II Thema’s
1.1 Provinciale Staten en Statengriffie
Wat hebben we gedaan (hebben we gedaan wat we moesten doen)?
F ry S l â n: i e p e n e n e i G e n
Bedragen x € 1.000 2010 2011 2012 2013 2014
Lasten begroting t/m 2 e Berap 2010 17.268 11.521 11.059 10.920 11.017
Begrotingswijzigingen (BW):
PS:
PS 5 e BW 2010: 10 november 2010 0 35 -25 -25 -25
PS 7 e BW 2010: 15 december 2010 0 25 0 0 0
Begrotingswijziging totaal 0 60 -25 -25 -25
lasten begroting t/m Jaarstukken 2010 17.268 11.581 11.034 10.895 10.992
Baten-lasten -16.342 -11.141 -10.605 -10.467 -10.564
Hoe staat het met de doelstellingen van de thema’s? Doel Gewenst resultaat €
Wat wilden Wat hebben we Wat heeft het
1.1 - Provinciale Staten en Statengriffie
we bereiken? hiervoor gedaan? thema gekost?
doelen
Het in het kader van duaal bestuur effectief en efficiënt laten functioneren van Provinciale Staten, zowel het
individuele Statenlid als het bestuursorgaan als geheel.
rapportage doelenrealisatie
U wordt hierover in uw vergadering van 20 april 2011 geïnformeerd met het jaarverslag 2010 van de Statengriffie.
Gewenste resultaten
Thema 1.1 – Provinciale Staten en Statengriffie Beleid tijd Geld
1. Inhoudelijke en procesmatige advisering.
2 Logistieke organisatie en verslaggeving van alle vergaderingen van Provinciale
Staten, Presidium, Statencommissies, Statenwerkgroepen, Auditcommissie enz.
3. Begeleiding van de procedures aangaande de benoeming en ontslag van
de Statenleden.
4. Het afhandelen van ingekomen stukken.
5. Ondersteunen van de vertegenwoordigers in de Nieuwe Hanze Interregio (NHI),
Algemene vergadering Interprovinciaal Overleg (IPO), Programmaraad Noordelijke
Rekenkamer en het Samenwerkingsverband Noord Nederland (SNN).

6. Het onderhouden van contacten met de verschillende afdelingen binnen de
provinciale organisatie en fractiemedewerkers.
7. Het onderhouden van externe contacten.
8. Coördinatie aangaande de verantwoording van de fractiebudgetten.
9. Communicatie voor en over Provinciale Staten.
rapportage Gewenste resultaten
Het resultaat is gehaald door middel van het organiseren en de zowel inhoudelijke als logistieke ondersteuning
van de Statenvergaderingen, Statencommissies, presidium, etc.
Daarnaast zijn in de tweede helft van 2010 voorbereidingen getroffen voor de informerende campagne ten
behoeve van de Statenverkiezingen van 2 maart 2011. Vanaf 2010 worden, naast de Statenvergaderingen, ook de
vergaderingen van de Statencommissies live via internet uitgezonden. De staten(commissie)vergaderingen kunnen
ook nadien worden geraadpleegd via de website van de provincie.
Exploitatie
Wat heeft het Thema gekost?
Beleid tijd Geld
Bedragen x € 1.000 Realisatie Begroting Rekening Afwijking Mutatie Restant
2009 2010 na 2010 begroting/ reserves afwijking
wijziging rekening begroting/
rekening
Baten
Structurele beleidsprogrammabudgetten
56 150 220 -71 0 -71
totaal Baten 56 150 220 -71 0 -71
lasten
Structurele beleidsprogrammabudgetten
2.576 2.965 2.789 176 0 176
Tijdelijke beleidsprogrammabudgetten
44 43 13 30 0 30
Voorzieningen 180 0 0 0 0 0
Bedrijfsvoeringskosten 13 0 0 0 0 0
totaal lasten 2.814 3.008 2.802 206 0 206
Baten - lasten -2.758 -2.858 -2.582 -276 0 -276
toelichting exploitatie
Baten
De hogere baten op de structurele beleidsprogrammabudgetten betreffen de compensatie van herplaatsingskandidaten
en bijdragen van USZO/GAK i.v.m. met ziekte-/zwangerschapsverlof van personeelsleden.
programma 1 - Bestuur en veiligheid
29

Jaarverslag 2010
30
F ry S l â n: i e p e n e n e i G e n
Lasten
De onderbesteding op de structurele budgetten van dit thema wordt veroorzaakt door een aantal vraaggestuurde
budgetten (€ 43.000) die niet zijn benut. Dit betreft de budgetten die de Statenfracties kunnen inzetten voor hun
werkzaamheden en personele ondersteuning. Er is minder besteed aan directe ondersteuning van PS (€ 121.000).
Dit betreft onder andere het informatiesysteem statenleden, studie en opleiding en repro.
1.2 Gedeputeerde Staten
Wat hebben we gedaan (hebben we gedaan wat we moesten doen)?
Hoe staat het met de doelstellingen van de thema’s? Doel Gewenst resultaat €
Wat wilden Wat hebben we Wat heeft het
we bereiken? hiervoor gedaan? thema gekost?
1.2 - Gedeputeerde Staten
doelen
Het effectief en efficiënt laten functioneren van het college van Gedeputeerde Staten, zowel het individuele lid
van Gedeputeerde Staten als het collectief.
Gewenste resultaten
Thema 1.2 Gedeputeerde Staten Beleid tijd Geld
1. Gerichte secretariële en inhoudelijke ondersteuning van het College van
Gedeputeerde Staten.
2. De secretariële formatie is in overeenstemming met de geconstateerde werkdruk
en de feitelijke ondersteuning van het college vindt op duurzame wijze plaats.
3. De collegeleden worden individueel ondersteund door bestuursadviseurs.
4. Door een integrale toets wordt de kwaliteit van de besluitvorming geborgd.
5. Wij dragen samen met daarvoor relevante partijen zorg voor een gepaste
vertegenwoordiging van de provincie bij voorkomende gelegenheden
(representatie).
Exploitatie
Wat heeft het Thema gekost?
Bedragen x € 1.000 Realisatie Begroting Rekening Afwijking Mutatie Restant
2009 2010 na 2010 begroting/ reserves afwijking
wijziging rekening begroting/
rekening
Baten
Structurele beleidsprogrammabudgetten
10 22 0 21 0 21
Voorzieningen 0 227 237 -11 0 -11
totaal Baten 10 248 238 11 0 11

Bedragen x € 1.000 Realisatie Begroting Rekening Afwijking Mutatie Restant
2009 2010 na 2010 begroting/ reserves afwijking
wijziging rekening begroting/
rekening
lasten
Structurele beleidsprogrammabudgetten
1.860 1.687 1.685 3 0 3
Tijdelijke beleidsprogrammabudgetten
0 10 10 0 0 0
Voorzieningen 0 5.414 5.425 -11 0 -11
Bedrijfsvoeringskosten 1.103 1.856 1.853 3 0 3
totaal lasten 2.963 8.967 8.973 -5 0 -5
Baten - lasten -2.953 -8.719 -8.735 16 0 16
1.3 Ondersteuning van de Commissaris van de Koningin in zijn rol als rijksorgaan
Wat hebben we gedaan (hebben we gedaan wat we moesten doen)?
Hoe staat het met de doelstellingen van de thema’s? Doel Gewenst resultaat €
Wat wilden Wat hebben we Wat heeft het
1.3 - Ondersteuning van de Commissaris van de
Koningin (CdK) in zijn rol als rijksorgaan
we bereiken? hiervoor gedaan? thema gekost?
doelen
Het bijdragen aan en het bevorderen van een goed functionerend openbaar bestuur door het ondersteunen van
de Commissaris van de Koningin (CvdK) met name in zijn functie als rijksorgaan.
Gewenste resultaten
Thema 1.3 - Ondersteuning van de Commissaris van de Koningin (CdK) Beleid tijd Geld
in zijn rol als rijksorgaan
1. De CvdK voldoet aan de wettelijk gestelde voorschriften in zijn rol als rijksorgaan.
2. De secretariële formatie is in overeenstemming met de geconstateerde werkdruk
en de feitelijke ondersteuning van de CvdK vindt op duurzame wijze plaats.
programma 1 - Bestuur en veiligheid
31

Jaarverslag 2010
32
Exploitatie
Wat heeft het Thema gekost?
F ry S l â n: i e p e n e n e i G e n
Bedragen x € 1.000 Realisatie Begroting Rekening Afwijking Mutatie Restant
2009 2010 na 2010 begroting/ reserves afwijking
wijziging rekening begroting/
rekening
Baten
totaal Baten 0 0 0 0 0 0
lasten
Structurele beleidsprogrammabudgetten
356 301 314 -12 0 -12
Tijdelijke beleidsprogrammabudgetten
0 45 0 45 0 45
Bedrijfsvoeringskosten 742 698 697 1 0 1
totaal lasten 1.099 1.044 1.010 34 0 34
Baten - lasten -1.099 -1.044 -1.010 -34 0 -34
toelichting exploitatie
Tijdelijke budgetten:
In de 2 e Berap 2010 is een eenmalig budget gevraagd ad € 45.000 voor het organiseren van de Fryske jûn in
Den Haag. Aanvankelijk was het de bedoeling de avond in december 2010 te houden. Om agendatechnische
redenen is dit niet gelukt. Hierdoor is in 2010 geen gebruik gemaakt van het beschikbaar gestelde krediet. De
meer dan geslaagde bijeenkomst heeft inmiddels plaatsgevonden op 18 januari 2011. In de 1 e Berap 2011 zal
hiervoor krediet worden aangevraagd.
1.4 Bestuurskwaliteit gemeenten
Wat hebben we gedaan (hebben we gedaan wat we moesten doen)?
Hoe staat het met de doelstellingen van de thema’s? Doel Gewenst resultaat €
Wat wilden Wat hebben we Wat heeft het
1.4 - Bestuurskwaliteit gemeenten
we bereiken? hiervoor gedaan? thema gekost?
doelen
Het bevorderen van financieel sterke en bestuurskrachtige Friese gemeenten.

apportage doelenrealisatie
De economische crisis heeft ertoe geleid dat de financiële positie van gemeenten onder grote druk staat. Door
tijdig risico’s te signaleren en door, zowel ambtelijk als bestuurlijk, in overleg te treden met gemeenten is getracht
de financiële huishouding van gemeenten gezond te houden.
De provincie ziet toe op de borging van de kwaliteit van het inliggend lokaal bestuur. Conform de inhoudelijke en
procesmatige uitgangspunten van de notitie over de versterking van de regierol van de provincie inzake de versterking
van de kwaliteit van het lokaal bestuur (door Provinciale Staten vastgesteld op 22 september 2010) is de
provincie gestart met een visievormingstraject ten aanzien van de toekomstige lokaal-bestuurlijk inrichting van
Fryslân. Hiertoe is een procesarchitect aangesteld en is een Commissie van Wijzen ingesteld, die in het eerste
kwartaal van 2011 advies zal uitbrengen ten aanzien van de verdere provinciale standpuntbepaling.
Gewenste Resultaten
Thema 1.4 - Bestuurskwaliteit gemeenten Beleid tijd Geld
1. Op basis van het landelijke beleidskader volgen wij actief de financiële ontwikkelingen
in de Friese gemeenten en voeren waar nodig daar omtrent overleg
met hen. Waar daartoe aanleiding bestaat, zullen wij onze toezichtsinstrumenten
(preventief toezicht) hanteren.
2. Wij volgen en ondersteunen gemeenten actief bij hun processen die gericht zijn
op de versterking van de bestuurskracht.
rapportage Gewenste resultaten
Ad 1:
Sinds 1 januari 2008 staat de gemeente Boarnsterhim onder preventief toezicht om financiële redenen. In 2009 is
de artikel 12-status aangevraagd. In de vergadering van 16 november 2010 heeft de raad besloten voor 2011
opnieuw een aanvullende bijdrage uit het gemeentefonds op grond van artikel 12 van de Financiële-verhoudingswet
aan te vragen.
Met de vaststelling van het herindelingsontwerp is voor Skarsterlân, Lemsterland en Gaasterlân-Sleat sprake
van een bijzondere vorm van preventief toezicht, het zogenaamde ARHI-toezicht.
De gemeente Súdwest Fryslân staat per 1 januari 2011 van rechtswege onder preventief toezicht.
Ad 2:
Met het raadsbesluit van 30 november 2010 heeft Boarnsterhim zich voorgenomen om te streven naar een herindeling
per 2014 (of zoveel eerder als mogelijk), waartoe samen met de meest gerede partners een herindelingsprocedure
zal worden opgestart. Ten aanzien van dit traject zal de provincie ook de haar toebedeelde rol spelen.
Met het vaststellen van een herindelingsontwerp op 6 oktober 2010 beogen de raden van de gemeenten Skarsterlân,
Lemsterland en Gaasterlân-Sleat een fusie per 1 januari 2013 te realiseren. Vanuit de eigen verantwoordelijkheden
en bevoegdheden is de provincie in overleg getreden met de Stuurgroep Herindeling De Friese Meren.
In 2010 is samen met de betrokken gemeenten het parlementaire besluitvormingstraject ten aanzien van de fusie
van Súdwest Fryslân doorlopen en zijn door het provinciaal bestuur de wettelijk (Wet Arhi, Kieswet) noodzakelijke
besluiten genomen ter voorbereiding op de herindelingsverkiezingen van 24 november 2010 en ter voorbereiding
op een voortvarende start van de nieuwe gemeente.
programma 1 - Bestuur en veiligheid
33

Jaarverslag 2010
34
F ry S l â n: i e p e n e n e i G e n
Aan de hand van concrete subsidieverzoeken heeft de provincie een co-financieringsbijdrage geleverd voor
gerichte initiatieven tot versterking van de gemeentelijke bestuurskracht van zowel de in Middelsee-verband
samenwerkende gemeenten ’t Bildt, Menameradiel, Ferwerderadiel en Leeuwarderadeel als de samenwerkende
Friese Waddeneilandgemeenten Vlieland, Ameland, Schiermonnikoog en Terschelling (‘VAST’).
Als uitvloeisel van de provinciale notitie inzake de versterking van de regierol ten aanzien van de duurzame
borging van de kwaliteit van het lokaal bestuur in Fryslân hebben in het najaar van 2010 (cluster)gesprekken
plaatsgevonden tussen delegaties vanuit het college van Gedeputeerde Staten en delegaties vanuit de Friese
gemeenten. Deze gesprekken waren gericht op het inzichtelijk maken van de gemeentelijke bestuurskracht in
relatie tot bestaande en toekomstige (boven)lokale opgaven en de mate waarin het lokaal bestuur daarop
adequaat kan worden ingericht.
Exploitatie
Wat heeft het Thema gekost?
Bedragen x € 1.000 Realisatie Begroting Rekening Afwijking Mutatie Restant
2009 2010 na 2010 begroting/ reserves afwijking
wijziging rekening begroting/
rekening
Baten
Tijdelijke beleidsprogrammabudgetten
0 0 0 0 3 -3
totaal Baten 0 0 0 0 3 -3
lasten
Tijdelijke beleidsprogrammabudgetten
342 150 165 -15 0 -15
Bedrijfsvoeringskosten 630 419 419 1 0 1
totaal lasten 973 570 584 -14 0 -14
Baten - lasten -973 -570 -584 14 3 11
1.5 Bestuurlijke Zaken
Wat hebben we gedaan (hebben we gedaan wat we moesten doen)?
Hoe staat het met de doelstellingen van de thema’s? Doel Gewenst resultaat €
Wat wilden Wat hebben we Wat heeft het
1.5 - Bestuurlijke Zaken
we bereiken? hiervoor gedaan? thema gekost?
doelen
Het bevorderen van de kwaliteit van het bestuur.

Gewenste resultaten
Thema 1.5 – Bestuurlijke Zaken Beleid tijd Geld
1. Wij behartigen de belangen van Fryslân integraal en interprovinciaal op toereikende
wijze. We werken samen met internationale partners om maximaal
Europese fondsen te benutten voor het realiseren van doelen van de provincie.
2. Met de gemeenten en andere provinciale partners dragen wij zorg voor de implementatie
van de uitkomsten van de provinciale takendiscussie.
3. Wij dragen zorg voor een toereikende organisatie van de rechtsbescherming
voor de Friese burgers tegen besluiten van het provinciaal bestuur en voor een
goede juridische kwaliteit van de provinciale producten.
rapportage Gewenste resultaten
Ad 1:
De belangen van Fryslân worden integraal en op toereikende wijze behartigd in het IPO. In de loop van 2010
hebben de provincies, samen met het IPO, in dat verband het zogenaamde Profiel Provincies opgesteld. Daarin
staat aangegeven welke verschillende taken de provincies voor zichzelf zien, in overeenstemming met het
Bestuursakkoord Rijk-Provincies.
De samenwerking met onze partners Niedersachsen en Bremen zal op andere voet worden voortgezet en
geïntensiveerd. De Neue Hanze Interregio is daarom in 2010 opgeheven.
Met de Duitse partners zal meer op thema (clusters) en project worden samengewerkt in plaats van een meer
algemeen bestuurlijke samenwerking, waarbij het accent vooral zal liggen in het Interreg A gebied in verband
met de beschikbare Europese gelden.
Ad 2:
In april 2010 is door Provinciale Staten besloten dat het scenario Samen sterk leidend zal zijn voor het toekomstige
takenpakket van de provincie. In februari 2011 zullen de inhoudelijke hoofdlijnen voor het provinciale takenpakket
die voortvloeien uit dat scenario aan Provinciale Staten worden voorgelegd. Vervolgens zullen deze uitkomsten in
de eerste helft van 2011 met gemeenten en andere provinciale partners worden bediscussieerd en in de tweede
helft van 2011 geïmplementeerd.
Ad 3:
In 2010 zijn 150 bezwaarschriften en 3 administratieve beroepschriften ingediend. In dit jaar zijn tevens 147
dossiers afgedaan, deels uit voorgaande jaren. In bijna 95% is tijdig op het bezwaar- of beroepschrift een
beslissing genomen, dan wel is deze termijn met instemming van de bezwaarmaker overschreden.
programma 1 - Bestuur en veiligheid
35

Jaarverslag 2010
36
Exploitatie
Wat heeft het Thema gekost?
F ry S l â n: i e p e n e n e i G e n
Bedragen x € 1.000 Realisatie Begroting Rekening Afwijking Mutatie Restant
2009 2010 na 2010 begroting/ reserves afwijking
wijziging rekening begroting/
rekening
Baten
Structurele beleidsprogrammabudgetten
514 391 429 -38 0 -38
totaal Baten 514 391 429 -38 0 -38
lasten
Structurele beleidsprogrammabudgetten
1.834 2.004 1.897 107 0 107
Bedrijfsvoeringskosten 1.155 1.177 1.175 2 0 2
totaal lasten 2.989 3.181 3.072 109 0 109
Baten - lasten -2.475 -2.790 -2.643 -147 0 -147
toelichting exploitatie
Structurele budgetten:
Lasten
Op de begrotingspost Informatievoorziening Europa resteert € 41.000. Dit is met name veroorzaakt omdat
de extra kosten die verband houden met de NHI erg zijn meegevallen. Zo heeft er geen jaarconferentie plaatsgevonden
en geen voorbereiding voor 20 jaar NHI. Dit heeft te maken met het opheffen van de NHI per 31
december 2010.
Daarnaast is de begroting die betrekking heeft op de doorgeschoven BTW (€ 60.000) van het IPO niet aangepast
zoals eerder aangegeven. Zogenaamde onderbesteding is hiermee een feit.
1.6 Openbare Orde en Veiligheid
Wat hebben we gedaan (hebben we gedaan wat we moesten doen)?
Hoe staat het met de doelstellingen van de thema’s? Doel Gewenst resultaat €
Wat wilden Wat hebben we Wat heeft het
1.6 - Openbare Orde en Veiligheid
we bereiken? hiervoor gedaan? thema gekost?
doelen
Het bijdragen aan en het bevorderen van een veilige Friese samenleving.

Gewenste resultaten
Thema 1.6 – Openbare Orde en Veiligheid Beleid tijd Geld
1. Wij zorgen ervoor dat Fryslân is voorbereid op het bestuurlijk coördineren van
de bestrijding van crises.
2. Wij werken nauw samen met andere partners op het gebied van hulpverlening
en crisisbestrijding.
3. Wij zien erop toe dat de Friese gemeenten een als voldoende beoordeeld
rampen- en rampenbestrijdingsplan hebben.
4. Wij bereiden de overdracht van de provinciale taken onder de Wet Veiligheidsregio’s
actief voor.
rapportage Gewenste resultaten
Ad 1 t/m 4:
De Wet veiligheidsregio’s is op 1 oktober 2010 van kracht geworden. Het bekend worden van deze datum liet
lang op zich wachten, dus uiteindelijk is de overdracht van de coördinerende taken in een sneltreinvaart
gerealiseerd.
Het hele jaar 2010 heeft in het teken gestaan van de overdracht van taken en de overdracht van ons netwerk
aan de Hulpverleningsdienst Fryslân, nu Veiligheidsregio Fryslân.
Het secretariaat van de Coördinatieregeling rampenbestrijding Waddenzee is, inclusief de secretaris, aan het begin
van 2010 gehuisvest bij de Hulpverleningsdienst Fryslân om de overdracht zo soepel mogelijk te laten verlopen en
vast proef te draaien. Naast de overdracht is het vormgeven van het bestuurlijk toezicht door de Commissaris van
de Koningin onder de Wet veiligheidsregio’s ook een belangrijk aandachtspunt geweest.
Exploitatie
Wat heeft het Thema gekost?
Bedragen x € 1.000 Realisatie Begroting Rekening Afwijking Mutatie Restant
2009 2010 na 2010 begroting/ reserves afwijking
wijziging rekening begroting/
rekening
Baten
Overlopende passiva 26 136 167 -32 0 -32
totaal Baten 26 136 167 -32 0 -32
lasten
Structurele beleidsprogrammabudgetten
58 118 75 43 0 43
Overlopende passiva 26 136 167 -32 0 -32
Bedrijfsvoeringskosten 504 244 243 0 0 0
totaal lasten 588 497 485 12 0 12
Baten - lasten -562 -362 -318 -44 0 -44
programma 1 - Bestuur en veiligheid
37

Jaarverslag 2010
38
F ry S l â n: i e p e n e n e i G e n
toelichting exploitatie
Structurele budgetten
De komst en inwerkingtreding van de Wet veiligheidsregio’s heeft het accent in 2010 gelegd op de overdracht van
taken en bevoegdheden aan de Hulpverleningsdienst Fryslân en aan het vormgeven van het bestuurlijk toezicht
door de Commissaris van de Koningin.
In verband met vorenstaande zijn de uitgaven lager geweest dan begroot.

programma 1 - Bestuur en veiligheid
39

Jaarverslag 2010
Verkeer en vervoer
40
F ry S l â n: i e p e n e n e i G e n

3.2 programma 2 - verkeer en vervoer
Portefeuillehouder: P. Adema
I Beleidsdoel(en) voor het programma
Wat wilden we bereiken en wat heeft het programma gekost?
In het Provinciaal Verkeer- en Vervoer Plan 2006 (PVVP) is als hoofddoel geformuleerd: het realiseren van een
duurzaam verkeer- en vervoersysteem in Fryslân,
• dat voldoet aan de verplaatsingsbehoefte van inwoners en bezoekers van Fryslân,
• dat voldoet aan de behoefte om goederen te transporteren,
• dat bijdraagt aan de versterking van de economie,
• dat veilig is,
• en dat de schade aan natuur, landschap en milieu weet te beperken.
In het Coalitie-akkoord 2007-2011 hebben wij het PVVP als uitgangspunt genomen. Jaarlijks concretiseren wij
onze inzet in het Uitvoeringsprogramma Verkeer en Vervoer.
Duurzaamheid is een essentieel uitgangspunt voor het verkeer- en vervoersysteem. Ook toekomstige generaties
zullen uit de voeten moeten kunnen met de keuzes die wij nu maken. Duurzaamheid in het verkeer- en vervoersysteem
komt naar voren in de vorm van het stimuleren van milieuvriendelijke vervoerwijzen, het op een veilige
manier aan het verkeer kunnen deelnemen, een overschakeling op duurzame brandstoffen en het beperken van
de schade aan de omgeving.
Wij realiseren ons hoofddoel door in te zetten op het verbeteren van de infrastructuur in Fryslân, door het
beheren en onderhouden van onze eigen infrastructuur, door het zorgen voor goed openbaar vervoer en het
verder verbeteren hiervan, en door de voorwaarden te scheppen voor veilig en bewust verkeersgedrag. Samenwerking
met Rijk, gemeenten en andere maatschappelijke partijen is daarbij essentieel.
Een belangrijke impuls vormen de afspraken inzake het Regiospecifiek Pakket (RSP), waaraan wij de komende
jaren uitvoering zullen geven.
Doelenrealisatie 2010
Hoe staat het met de doelstellingen van Doel Gewenst resultaat €
de Beleidsvelden? Wat wilden Wat hebben we Wat heeft het
we bereiken? hiervoor gedaan? thema gekost?
2.1 Planvorming en programmering,
bestuurlijke samenwerking
2.2 Verbetering infrastructuur
2.3 Instandhouding provinciale infrastructuur
2.4 Openbaar Vervoer
2.5 Verkeerseduatie en mobiliteitsbeïnvloeding
programma 2 - verkeer en vervoer
41

Jaarverslag 2010
42
F ry S l â n: i e p e n e n e i G e n
Naast de realisatie van het lopend beleid zijn in 2010 verschillende successen geboekt. Een greep hieruit :
• de doorlichting programma 2 in 2010 heeft de benodigde bijdrage aan de dekking van het RSP opgeleverd;
• de evaluatie van het PVVP is de basis geweest voor richtinggevende uitspraken van u voor aanpassing van het
plan;
• er zijn overeenkomsten met het Rijk gesloten m.b.t. de RSP-projecten Joure, Harlingen en Haak om
Leeuwarden, een investeringspakket van ruim € 500 miljoen;
• op 1 maart 2010 is met de gemeente Leeuwarden een overeenkomst gesloten over het integrale pakket
van maatregelen voor de verbetering van de bereikbaarheid van Leeuwarden, een investeringspakket van
€ 750 miljoen;
• project Gebiedsontwikkeling Rijksweg 7 Sneek is feestelijk geopend;
• de 2 e houten brug in Sneek is gerealiseerd;
• het tracébesluit van de Haak om Leeuwarden is gereed gekomen;
• het PIP voor de Centrale As is door u vastgesteld;
• u heeft ingestemd met realisatiebesluit N381 en aanvullend krediet beschikbaar gesteld, mits de gemeenten
een substantiële bijdrage leveren;
• Voor de Noordwesttangent is het krediet beschikbaar gesteld, er is een geïntegreerd UAV-GC contract
opgesteld en het werk is aanbesteed;
• start MER ontwerp tracé besluit traverse Harlingen N31 en knooppunt Joure;
• realisatie van de vernieuwde Hoofdbrug te Oosterwolde (over de Opsterlandse Compagnonsvaart), een
innovatief hoogstandje als eerste beweegbare composietbrug in Europa;
• van de beoogde 44% te realiseren provinciale bushaltes (verhogen / verbreden) in het kader van de Wet
Toegankelijkheid is in 2010 47% gerealiseerd;
• de extreem winterse omstandigheden aan het begin van het jaar hebben een grote inzet gevraagd van
personeel en materieel. Dit is uitermate succesvol verlopen;
• de provincie heeft, zelfs onder extreme omstandigheden, niet te kampen gehad met zouttekorten;
• realisatie groene golf bij Burgum door afstellen van de verkeersinstallaties;
• huidige verlichting bij verkeersinstallaties en bruggen en sluizen is vervangen door LED-verlichting;
• van een aantal vaartuigen zijn de motoren/onderdelen vervangen door motoren/onderdelen, die draaien
op biodiesel;
• uitbreiding dienstregeling baanvak Leeuwarden-Sneek naar 3 treinen per uur;
• extra sneltreinen in de avonduren en in het weekend traject Leeuwarden-Groningen;
• Fryslân is klaar voor de vervanging van de strippenkaart door de OV-chipkaart;
• het aantal verkeersdoden in Fryslân is lager dan ooit:
- inspanningen op het gebied gedragsbeïnvloeding van verkeersveiligheid zijn succesvol; de 100ste basisschool
heeft het verkeersveiligheidslabel ontvangen;
- de activiteiten voor jonge rijbewijsbezitters zijn praktisch volgeboekt.
inzet van middelen totale programma
De totale inzet van de middelen van dit programma wordt in onderstaande tabel gepresenteerd. De toelichting
op de Exploitatie, Investeringen, Voorzieningen en Overlopende passiva vindt plaats bij de Beleidsvelden.

Exploitatie
Bedragen x € 1.000 Realisatie Begroting Rekening Afwijking Mutatie Restant
2009 2010 na 2010 begroting/ reserves afwijking
wijziging rekening begroting/
rekening
Baten
2.1 Planvorming en programmering,
bestuurlijke samenwerking 7.960 18.298 6.789 11.509 0 11.509
2.2 Verbetering infrastructuur 77 8.175 9.705 -1.530 -162 -1.368
2.3 Instandhouding provinciale
infrastructuur 11.026 8.901 8.866 35 0 35
2.4 Openbaar Vervoer 38.189 44.696 39.723 4.973 0 4.973
2.5 Verkeerseducatie en mobiliteitsbeïnvloeding
27 0 265 -265 0 -265
totaal Baten 57.278 80.069 65.348 14.722 -162 14.883
lasten
2.1 Planvorming en programmering,
bestuurlijke samenwerking 9.332 21.371 9.441 11.931 0 11.931
2.2 Verbetering infrastructuur 38.963 42.530 25.719 16.811 18.064 -1.253
2.3 Instandhouding provinciale
infrastructuur 40.942 42.205 43.349 -1.144 57 -1.200
2.4 Openbaar Vervoer 39.767 45.867 40.622 5.245 0 5.245
2.5 Verkeerseduatie en mobiliteitsbeïnvloeding
1.655 153 417 -264 0 -264
totaal lasten 130.659 152.128 119.549 32.579 18.120 14.459
Baten - lasten -73.381 -72.058 -54.201 -17.857 -18.282 425
Aansluiting tussen 2 e Berap 2010 en de Jaarstukken 2010
Bedragen x € 1.000 2010 2011 2012 2013 2014
Baten begroting t/m 2 e Berap 2010 82.737 56.462 56.214 56.306 56.398
Begrotingswijzigingen (BW):
PS:
PS 5 e BW 2010: 10 november 2010 69 0 0 0 0
GS:
GS bedrijfsvoering 263 0 0 0 0
GS bijdrage derden -3.000 0 0 0 0
Begrotingswijziging totaal -2.668 0 0 0 0
Baten begroting t/m Jaarstukken 2010 80.069 56.462 56.214 56.306 56.398
programma 2 - verkeer en vervoer
43

Jaarverslag 2010
44
II. Beleidsvelden
2.1 Planvorming en programmering, bestuurlijke samenwerking
Wat hebben we gedaan (hebben we gedaan wat we moesten doen)?
F ry S l â n: i e p e n e n e i G e n
Bedragen x € 1.000 2010 2011 2012 2013 2014
Lasten begroting t/m 2 e Berap 2010 156.859 99.896 97.733 104.922 124.296
Begrotingswijzigingen (BW):
PS:
PS 5 e BW 2010: 10 november 2010 -1.731 2.651 920 920 -80
GS:
GS bijdrage derden -3.000 0 0 0 0
Begrotingswijziging totaal -4.731 2.651 920 920 -80
lasten begroting t/m Jaarstukken 2010 152.128 102.547 98.653 105.842 124.216
Baten-lasten -72.058 -46.085 -42.439 -49.535 -67.817
Hoe staat het met de doelstellingen van Doel Gewenst resultaat €
de Beleidsvelden? Wat wilden Wat hebben we Wat heeft het
2.1 - Planvorming en programmering,
bestuurlijke samenwerking
we bereiken? hiervoor gedaan? thema gekost?
doelen
We werken vanuit een externe oriëntatie om adequaat relevante ontwikkelingen te volgen. Op basis hiervan
zorgen we voor actuele beleidskaders en een inzichtelijke planning van onze inspanningen. We werken proactief
samen met andere overheden en private partijen.
rapportage doelenrealisatie
Programma 2 is volledig doorgelicht met het oog op de dekking van het RSP. Op 10 februari 2010 heeft u hierover
besloten.
Het PVVP is geëvalueerd. De relevante trends en ontwikkelingen en de beleidseffecten zijn hiertoe in beeld
gebracht. Op 15 december 2010 hebben PS op grond hiervan richtinggevende besluiten genomen, die uitgewerkt
gaan worden in een Nota van Wijzigingen op het PVVP.
Een zo volledig mogelijk overzicht van de uit te voeren maatregelen ten behoeve van het Friese verkeer en vervoer
is opgenomen in het Uitvoeringsprogramma verkeer en vervoer 2011.

Gewenste resultaten
Beleidsveld 2.1 - Planvorming en programmering, Beleid tijd Geld
bestuurlijke samenwerking
1. Actueel verkeer- en vervoerbeleid.
2. Inzicht in ontwikkelingen en de effecten van ons beleid.
3. Een jaarlijks terugkerend overzichtelijk uitvoeringsprogramma.
4. Samenwerking met de Friese gemeenten aan de hand van een
samenwerkingsagenda per gemeente.
5. Medefinanciering van gemeentelijke projecten op basis van prioriteiten
in het PVVP.
6. Samenwerking met het Rijk aan de hand van de Gebiedsagenda met het Rijk.
7. Structurele samenwerking met andere provincies gericht op kennisuitwisseling,
efficiency en gezamenlijk optreden naar het Rijk.
8. Geregeld overleg met de Friese gemeenten en Rijkswaterstaat Noord-Nederland,
politie en justitie gericht op eenduidige uitvoering.
9. Stimuleren fietsverkeer 2010 - 2012.
rapportage gewenste resultaten
2.1.5 Met de gemeente Leeuwarden is op 1 maart 2010 een overeenkomst gesloten inzake de bereikbaarheid van
Leeuwarden. De provinciale bijdrage aan Leeuwarden is nog maar gedeeltelijk gedekt. Een deel van € 8,7 miljoen
vraagt nog verdere invulling. Rekening houdend met meevallers op projecten binnen Bereikbaarheid Leeuwarden,
zal het restant meelopen bij de Begroting 2012.
Ontwikkelingen
Ontwikkelagenda Lemmer 2050 - Bij het reserveren van middelen voor de rondweg Lemmer is u toegezegd dat er
een masterplan/toekomstvisie zal worden opgesteld. Deze zal alle ruimtelijke en economische ontwikkelingen
moeten omvatten en bij elkaar brengen in scenario’s. De ontwikkelagenda is begin 2011 klaar. De eerste opgaven
voor de provincie betreffen verbetering van de doorstroming op de rondweg en verruiming van de capaciteit van
de Prinses Margrietsluizen.
Afkoopsom van Harinxmakanaal - Er was overeenstemming met de Hoofd Ingenieur Directeur (HID) over een
afkoopsom Van Harinxmakanaal, maar door de bezuinigingen bij het Rijk is deze komen te vervallen. Naar aanleiding
van een motie in de Tweede kamer heeft het ministerie van Verkeer & Waterstaat een bedrag van € 34
miljoen toegezegd voor achterstallig onderhoud t/m 2005 voor de provincies Fryslân en Groningen. Er wordt nog
gesproken over het op niveau brengen van het reguliere jaarlijkse onderhoudsbudget voor het Van Harinxmakanaal
en een eenmalige bijdrage in de opgelopen onderhoudsachterstanden voor de periode 2006 t/m 2010,
maar de afspraken zijn nog niet geëffectueerd. Het Rijk is bereid om opnieuw de onderhandelingen over de
afkoop van de het Van Harinxmakanaal (en de Groninger zijtakken van de vaarweg Lemmer – Delfzijl) op te
pakken. Gesprekken hierover lopen met als doel hier in 2011 uit te komen.
Prinses Margrietkanaal - Al geruime tijd is er onduidelijkheid tussen Rijk en provincie over de eigendomsvraag van
het PM-kanaal. Rijkswaterstaat vindt dat zij eigenaar moet zijn van de vaarweg. De provincie houdt vast aan oude
afspraken, mede omdat hier een volledige beheersorganisatie aan gekoppeld is en uit oogpunt van efficiency een
dergelijke overdracht maatschappelijk niet handig is. Onlangs is met het Rijk opnieuw afgesproken om hier uit te
programma 2 - verkeer en vervoer
45

Jaarverslag 2010
46
F ry S l â n: i e p e n e n e i G e n
komen. Er ligt vanuit Rijkszijde druk op dit proces. Vanuit het Rijk is de bereidheid om mee te denken over een zo
optimaal mogelijke beheerssituatie, waarbij de provincie doet waar zij goed in is en een organisatie voor heeft
staan (in samenhang met de andere provinciale vaarwegen) en het Rijk doet waar zij vindt dat haar rol moet liggen
als beheerder van het hoofdvaarwegennet.
BDU - Met ingang van 2011 wordt de Brede Doel Uitkering verlaagd. In lijn met de uitspraken in het kader van de
evaluatie PVVP zullen bezuinigingen nodig zijn op de uitgaven voor gemeentelijke en provinciale infrastructuur.
Exploitatie
Wat heeft het Beleidsveld gekost?
Bedragen x € 1.000 Realisatie Begroting Rekening Afwijking Mutatie Restant
2009 2010 na 2010 begroting/ reserves afwijking
wijziging rekening begroting/
rekening
Baten
Structurele beleidsprogrammabudgetten
456 532 708 -176 0 -176
Tijdelijke beleidsprogrammabudgetten
0 300 0 300 0 300
Overlopende passiva 7.504 17.465 6.080 11.385 0 11.385
totaal Baten 7.960 18.298 6.789 11.509 0 11.509
lasten
Structurele beleidsprogrammabudgetten
95 163 174 -11 0 -11
Tijdelijke beleidsprogrammabudgetten
443 1.096 404 693 0 693
Overlopende passiva 6.456 17.746 6.335 11.411 0 11.411
Bedrijfsvoeringskosten 2.339 2.366 2.528 -162 0 -162
totaal lasten 9.332 21.371 9.441 11.931 0 11.931
Baten - lasten -1.372 -3.074 -2.652 -422 0 -422
toelichting exploitatie
Structurele budgetten
Bij de structurele budgetten is bij de baten sprake van hogere baten dan begroot van € 176.000. Deze hogere
baten zijn veroorzaakt doordat er intern meer uren aan de Brede Doel Uitkering zijn besteed dan begroot.
Hierdoor is een hogere dekking op dit beleidsveld ontstaan.
Tijdelijke budgetten
Het saldo van de afwijking van de baten en lasten bedraagt € 400.000. Dit betreft vrijval op budget Fryslân
Elektrysk Foarút (FEF) van bijna € 300.000 en vrijval op budget Bereikbaarheid Leeuwarden convenant mobiliteitsmanagement
van € 100.000. De vrijval op budget FEF is het gevolg van het aanboren van andere financierings-

onnen voor een aantal projecten (€ 100.000) en van vertraagde besluitvorming over inzet elektrische poolauto’s
bij provincie Fryslân en inzet elektrische bus op Vlieland (€ 200.000). Het is mogelijk dat bij de eerste bestuursrapportage
2011 een voorstel wordt gedaan om € 200.000 weer beschikbaar te stellen voor de poolauto’s en
elektrische bus. De vrijval op het budget Bereikbaarheid Leeuwarden is ontstaan door het naar beneden bijstellen
van de provinciale bijdrage als gevolg van een lagere rijksbijdrage.
Overlopende passiva
De overlopende passiva hebben betrekking op de Brede Doel Uitkering Verkeer en Vervoer en zijn zowel verantwoord
bij beleidsveld 2.1 Planvorming en programmering, bestuurlijke samenwerking als bij beleidsveld 2.4 Openbaar
vervoer en beleidsveld 2.5 Verkeerseducatie en mobiliteitsbeïnvloeding. Een deel van de jaarbijdrage wordt
gereserveerd voor bestedingen op een later tijdstip. Het betreft reserveringen voor het openbaar vervoer en infrastructuur.
Voor de Brede Doel Uitkering verkeer en vervoer wordt jaarlijks een verdeelplan opgesteld. Op basis van
dit plan worden de middelen gecommitteerd. De realisatie van de projecten kan enkele jaren in beslag nemen.
Het BDU-saldo is grotendeels gereserveerd. Deze reservering betreft o.a. de projecten rondweg Gorredijk, knooppunt
Joure, Centrale As, de N381, overige gemeentelijke infrastructuur en openbaar vervoer, zoals OV-chipkaart,
3 e trein Sneek en Halteplan. De reserveringen verklaren het verschil op de overlopende
passiva bij de beleidsvelden 2.1, 2.4. en 2.5.
2.2 Verbetering infrastructuur
Wat hebben we gedaan (hebben we gedaan wat we moesten doen)?
Hoe staat het met de doelstellingen van Doel Gewenst resultaat €
de Beleidsvelden? Wat wilden Wat hebben we Wat heeft het
2.2 - Verbetering infrastructuur
we bereiken? hiervoor gedaan? thema gekost?
doelen
• duurzaam veilige verbetering van de infrastructuur met kleinschalige verkeersveiligheidsmaatregelen en maatregelen
voor fiets, openbaar vervoer en carpoolen.
• het structureel verbeteren van de hoofdwegenstructuur (stroomwegen en gebiedsontsluitingswegen) met projecten
als de Centrale As, de N381, de Noordwesttangent en de rondwegen om Franeker en Buitenpost.
• een regierol bij de besluitvorming en bij de voorbereiding van rijksprojecten zoals de Haak om Leeuwarden, de
Traverse Harlingen in de N31 en het knooppunt Joure in de A6/A7. Ook kan sprake zijn van een financiële bijdrage
van de provincie
• via gebiedsgewijze samenwerking en adviezen aan gemeenten bijdragen aan een betere weginrichting op het
gemeentelijke wegennet.
rapportage doelenrealisatie
Verbetering van de infrastructuur is in 2010 tot stand gekomen door de oplevering en het functioneel in gebruik
nemen van de volgende projecten:
• de verruiming van het Prinses Margietkanaal (traject Oude Schouw – Terherne en de Kufurd – Spannenburg);
• de rotonde bij Winsum (N384);
• de vernieuwing van de Hoofdbrug te Oosterwolde als innovatieve eerste beweegbare composietbrug
in Europa;
programma 2 - verkeer en vervoer
47

Jaarverslag 2010
48
• de fietsbrug bij de brug Tjerkwerd (N359);
• het verstalen van de brug te Scharsterbrug;
• de ovonde te Dearsum (N354);
• de rotondes bij Steenendam en Rinsumageest (N361);
• de herinrichting naar Shared Space principes van de traverse Trynwâlden
• provinciale bushaltes (verhoogd / verbreed) in het kader van de Wet Toegankelijkheid;
• deeltraject oost en midden in rijksweg A7 (kruising rijksweg 7 met Lemmerweg en aanbrengen
definitieve deklaag;
• tweede houten brug bij project Rijksweg 7 Sneek.
Gewenste resultaten
F ry S l â n: i e p e n e n e i G e n
Beleidsveld 2.2 - Verbetering infrastructuur Beleid tijd Geld
1. Voorbereiding en uitvoering van projecten conform de jaarplanning van de
projecten in het Uitvoeringsprogramma Verkeer en Vervoer 2010.
2. Versnelde uitvoering van projecten conform de Versnellingsagenda.
rapportage gewenste resultaten
2.2.1 Van het uit te voeren programma worden vrijwel alle projecten conform planning uitgevoerd, maar bijna
onvermijdelijk treden binnen het programma bij enkele projecten ook vertragingen op. Dit verklaart de kleur
‘geel’ op het aspect tijd.
Deze vertragingen zijn het gevolg van de gewenste afstemming met groot onderhoud (N369 Kootstermolen –
Kootstertille) of de noodzakelijke afstemming met gemeentelijke besluitvorming (N355 voor de inrichting van
Twijzel). Ten behoeve van de noodzakelijke grondverwerving voor de N392 Rondweg Gorredijk is een onteigeningstraject
in gang gezet, dit heeft ook consequenties voor de realisatiedatum. Door de vroeg invallende winter is de
realisatie van de brug Vrouwbuurstermolen net niet voor de jaarwisseling gereed gekomen en is de afronding van
enkele onderhoudsbaggerwerken doorgeschoven naar 2011. De aansluiting van de Rijksweg A7 op de lokale
infrastructuur is met een jaar vertraagd door discussie over de vormgeving van de rijksweg aan de oostkant van
Sneek. Hier is op verzoek van Rijkswaterstaat een andere aansluitvorm toegepast. De planning van de overige
werkzaamheden is hierop aangepast, noodzakelijk vanwege hergebruik materialen.
De over- en onderschrijdingen van de reguliere en kleine (wegen) projecten worden binnen het MPI programma
verrekend. Mee- en tegenvallers binnen het project ‘Verruiming vaarweg Lemmer – Delfzijl’, uitgevoerd uit rijksmiddelen,
worden binnen het project verrekend. De projecten worden in de toelichting op de investeringen
nader toegelicht.
Quick wins vaarwegen
Het ministerie van Verkeer en waterstaat heeft voor Fryslân een subsidie van € 1,8 miljoen toegekend voor 5 projecten,
onder de voorwaarde dat de regio een zelfde bedrag beschikbaar stelt voor de quick wins. Van deze
projecten is de opwaardering van de Houkesloot en aanpalende gemeentelijke havens reeds aanbesteed. De aanleg
van een zwaaikom bij Leeuwarden is al ver in de voorbereiding met co- financiering vanuit het bedrijfsleven.
Ook de voorbereiding van de verdieping van It Soal in Workum en de verdieping en sanering van de vaarweg
Greuns/Nieuwe kanaal liggen op schema. Van dit laatste werk zal mogelijk de uitkomende bagger als funderingsmateriaal
in de Noordwesttangent worden verwerkt.

2.2.2 De versnellingsprojecten N357/N358 Veiligheid Holwerd; N354 rotonde IJlst; Fietssnelweg Sneek–Woudsend,
de realisatie van 3 kunstwerken in de N359 Bolsward–Leeuwarden en het Carpoolprogramma 2010–2012 liggen
op schema. De werken in de N361 Steenendam–Rinsumageest en het saneringswerk in het Prinses Margrietkanaal
nabij Uitwellingerga zijn reeds gerealiseerd. De versnelde uitvoering van de herinrichting Twijzel wacht op
gemeentelijke besluitvorming over de uitvoering van projectonderdelen op gemeentelijk grondgebied waardoor
dit werk minimaal een jaar later dan gepland (van 2012 naar 2013) kan worden gerealiseerd. RW 31 / Drachten
Noord is niet tot uitvoering gekomen wegens ontbrekende co-financiering door RWS.
Eindrapportage prestatie-indicatoren
Onderwerp indicator doelwaarde 2010 realisatie
De kleine en reguliere Projecten komen gereed in het jaar dat is Tenminste 90% 95%
projecten uit het PVVP. gemeld in het meest recente Uitvoeringsprogramma
verkeer en vervoer
De majeure infrastructuur- Het gereedkomen en de benoemde tussen- Tenminste 90% 93%
projecten. stappen vinden plaats in het jaar zoals
gemeld in het meest recente Uitvoeringsprogramma
verkeer en vervoer
Exploitatie
Wat heeft het Beleidsveld gekost?
Bedragen x € 1.000 Realisatie Begroting Rekening Afwijking Mutatie Restant
2009 2010 na 2010 begroting/ reserves afwijking
wijziging rekening begroting/
rekening
Baten
Tijdelijke beleidsprogrammabudgetten
64 0 0 0 0 0
Reserves 0 500 500 0 -162 162
Overlopende passiva 12 7.675 9.205 -1.530 0 -1.530
totaal Baten 77 8.175 9.705 -1.530 -162 -1.368
lasten
Structurele beleidsprogrammabudgetten
16.804 3.901 3.813 88 0 88
Tijdelijke beleidsprogrammabudgetten
12.367 27.581 9.491 18.090 18.064 27
Reserves 4.264 2.792 2.630 162 0 162
Overlopende passiva 4.420 7.675 9.205 -1.530 0 -1.530
Bedrijfsvoeringskosten 1.108 580 580 1 0 1
totaal lasten 38.963 42.530 25.719 16.811 18.064 -1.253
Baten - lasten -38.886 -34.355 -16.014 -18.341 -18.225 -116
programma 2 - verkeer en vervoer
49

Jaarverslag 2010
50
F ry S l â n: i e p e n e n e i G e n
toelichting exploitatie
Tijdelijke budgetten
Bij de tijdelijke budgetten is bij de lasten een bedrag van € 18 miljoen doorgeschoven naar 2011. Het betreft
hier restantgelden 2010 van de budgetten RSP OV (€ 3,5 miljoen), Programma bereikbaarheid Leeuwarden (€ 3
miljoen) en concrete infraprojecten provinciefonds (€ 11,5 miljoen). Bij budget RSP OV is budget doorgeschoven
omdat enerzijds met reeds ontvangen rijksmiddelen de uitgaven kunnen worden betaald en anderzijds de verkenningsfase
van dit project langer doorloopt dan oorspronkelijk begroot. Hierover bent u in juni 2010 separaat
geïnformeerd. Bij budget Programma bereikbaarheid Leeuwarden is budget doorgeschoven omdat in de
overeenkomst, die op 1 maart 2010 is gesloten tussen gemeente Leeuwarden en de provincie inzake Programma
Bereikbaarheid Leeuwarden 1 , een ander kasritme is opgenomen dan in de begroting 2010. Voor het budget
Concrete infraprojecten provinciefonds was in 2010 een bijdrage (jaartranche) voorzien aan het RSP-project
Bereikbaarheid Leeuwarden1 (bijdrage aan de Haak om Leeuwarden, Westelijke Invalsweg en Drachtsterweg en
omgeving). Via het provinciefonds worden deze RSP-gelden ontvangen. In 2010 zijn met het rijk en de gemeente
Leeuwarden realisatieovereenkomsten getekend. Als uitwerking daarvan heeft PS in januari 2011 het realisatiekrediet
voor de Haak, de Westelijke Invalsweg en de Drachtsterweg en omgeving beschikbaar gesteld. Met het
Rijk is voor de Haak om Leeuwarden verder gewerkt aan de uitwerking van de financiering van het project. De
uitgaven ten behoeve van het project Bereikbaarheid Leeuwarden, waar de bijdrage voor bedoeld is, is in de tijd
iets naar achteren geschoven (over de jaargrens van 2010 heen), waardoor € 11,5 miljoen van het budget concrete
infraprojecten provinciefonds is doorgeschoven naar 2011. Dit was nog niet voorzien bij de 2 e Berap 2010.
Reserves
Deze reserve betreft de reserve infrastructuur, met daarin opgenomen de afspraken rijksweg A7. Aan het project
A7 is minder bouwrente toegerekend dan begroot door een gewijzigd kasritme.
Overlopende passiva
In het Coalitieakkoord 2007-2011 is de instelling van een Mobiliteitsfonds voor Leeuwarden opgenomen. Door
het Rijk worden bijdragen ad € 10,8 miljoen beschikbaar gesteld voor de bereikbaarheid van Leeuwarden. Aan
deze bijdragen is de voorwaarde verbonden dat de bijdragen in een mobiliteitsfonds worden gestort. Hiervoor is
een balanspost ‘overlopende passiva’ ingesteld. Het fonds is in 2010 gevoed door ontvangen rijksbijdragen ter
grootte van € 10,8 miljoen en een provinciale bijdrage van € 5 miljoen. Deze bijdragen zijn als balanspost opgenomen
onder de overlopende passiva. De portefeuillehouders, aangewezen door het College van de gemeente
Leeuwarden en het College van GS van de provincie, beslissen over de bestemming van de middelen in het
mobiliteitsfonds. Aan de gemeente Leeuwarden zijn in 2010 voorschotten betaald van ruim € 7 miljoen. Rentetoevoeging
aan het fonds vindt plaats volgens de door het Rijk gestelde regels. Verantwoording van de bijdragen
vanuit het mobiliteitsfonds vindt plaats via de jaarrekening (SISA). Naast het Mobiliteitsfonds voor Leeuwarden is
er een regionaal RSP-mobiliteitsfonds. Dit mobiliteitsfonds wordt beheerd door SNN. In 2010 heeft de provincie
vanuit dit fonds ruim € 30 miljoen rijksmiddelen ontvangen. Deze bijdragen zijn als balanspost opgenomen onder
de overlopende passiva. Vanuit het fonds is in 2010 ruim € 2 miljoen aan RSP mobiliteitsfondsprojecten (Harlingen
en spoorlijn Heerenveen-Groningen) besteed.
1 Het RSP-project bereikbaarheid Leeuwarden bestaat uit een bijdrage aan de Haak, Westelijke invalsweg en Drachtsterweg en omgeving. Het eerdergenoemde
programma Bereikbaarheid Leeuwarden refereert in dit verband aan separate onderdelen, die in de afspraken tussen de gemeente
Leeuwarden en de provincie zijn gemaakt.

Investeringen
Bedragen x € 1.000 Saldo per Vermeerderingen Verminderingen Saldo per
1-1-2010 31-12-2010
Afgerekende werken 37.961 9.718 141 47.538
Opgeleverde werken 20.720 21.840 30.232 12.328
Onderhanden werken 73.626 57.120 19.363 111.384
totaal 132.307 88.678 49.736 171.249
toelichting investeringen
Afgerekende werken
In 2010 zijn de volgende projecten afgerekend : Rondweg Franeker-zuid, Rondweg Woudsend (fase 1), N358
Lutkepost-Augustinusga (fase 1), N 357 keerlussen Hijum-Finkum, N383 kruispunt Berlikum, N353 Olderberkoop,
N358 afwaardering Holwerd-Metslawier fase 1, N357 afslag Stiens centrum, N917 Siegerswoude fietsvoorzieningen,
N384/N917/N924 voorrangswijziging fietssnelwegen, bijdrage aan Wâldwei, Bijdrage aan Zurich-Harlingen,
bijdrage aan rondweg Sneek en N353 Noordwolde-zuid.
Opgeleverde werken
In 2010 zijn de volgende werken opgeleverd : N924 Heerenveen-Rottum, Rijksweg A7, Carpoolvoorzieningen,
N355/N356 DVM Burgum (2 e fase), Brug Stroobos, N354 Hommerts-Jutrijp, N384 Winsum-noord, N361
Steenendam & Rinsumageest, herinrichting Trynwâlden en brug Oosterwolde.
Vervangen brug Oosterwolde
De vernieuwde Hoofdbrug te Oosterwolde (over de Opsterlandse Compagnonsvaart) is een innovatief hoogstandje
als eerste beweegbare composietbrug in Europa. De brug is voor de bouwvak 2010 gereed gekomen en
in bedrijf gesteld. In diverse vakbladen is gepubliceerd over deze innovatieve en architectonisch fraaie brug.
Het project kent een financiële meevaller als gevolg van een gunstig aanbestedingsresultaat en het grotendeels
achterwege blijven van tevoren ingeschatte risico’s.
Onderhanden werken
majeure projecten
Rondweg Franeker
Zoals eerder gemeld, kon als gevolg van een mislukte onteigening de rondweg niet in zijn geheel gerealiseerd
worden. Het (grootste) gedeelte dat wel kon worden uitgevoerd is medio 2009 opgeleverd. Het geheel doorlopen
van de reeds gestarte onteigeningsprocedure bleek niet nodig. Het laatste gedeelte van de rondweg kan nu
conform oorspronkelijke plan worden uitgevoerd met oplevering medio 2011.
N381 Drachten – Drentse grens
U heeft op 10 februari 2010 ingestemd met het Realisatiebesluit van de N381 Drachten – Drentse grens. Bij het
Realisatiebesluit N381 heeft u een aanvullend krediet van € 15 miljoen beschikbaar gesteld voor het meteen
dubbelbaans (2x2 rijstroken) uitvoeren van het trajectgedeelte Drachten – Donkerbroek, onder de voorwaarde dat
de gemeenten een substantiële bijdrage leveren. Wij hebben afgelopen jaar met de gemeenten Ooststellingwerf,
Opsterland en Smallingerland onderhandelingen gevoerd over deze bijdrage. Naar verwachting zal in maart 2011
een overeenkomst getekend worden waarin de financiering van de partiële verdubbeling, inclusief een gemeentelijke
bijdrage wordt geregeld. Vervolgens U heeft bij het Realisatiebesluit N381 eveneens besloten om het tracé
programma 2 - verkeer en vervoer
51

Jaarverslag 2010
52
F ry S l â n: i e p e n e n e i G e n
van de N381 juridisch-planologisch vast te leggen in een Provinciaal Inpassingsplan (PIP). Het voorontwerp PIP is
conform de planning in september 2011 door ons college behandeld en heeft in de periode van 5 oktober tot en
met 15 november 2010 ter inzage gelegen. Hierop zijn 47 inspraakreacties en 8 adviezen binnengekomen. Het PIP
zal in 2011 verder worden afgerond, zodat in 2012 gestart kan worden met de uitvoering.
N928 Rondweg Woudsend
De uitvoering van de werken is in volle gang. De openstelling van de rondweg voor het wegverkeer is gepland
in najaar 2011. De overige afrondende werkzaamheden (ondermeer sloop oude brug over de Welle) vinden
aansluitend plaats.
Over een specifiek brugonderdeel (en de daarmee samenhangende kosten) is verschil van mening ontstaan wat
mogelijk nog tot een rechtsgang zou kunnen komen. De subsidie (SNN) voor de bouwweg ten behoeve van het
aquaduct is inmiddels definitief vastgesteld. Het project rondweg Woudsend wordt als een geheel gezien met de
bouwweg. Het restant van het budget voor de bouwweg is toegevoegd aan het budget voor de rondweg.
N398 Noordwesttangent
Bij de besluitvorming in februari 2010 om een extra uitvoeringskrediet beschikbaar te stellen is reeds geanticipeerd
op een aanbestedingsmeevaller. Hierbij is ook een motie aangenomen waarbij een autotunnel ter hoogte van de
Langestraat wordt gerealiseerd. Op 1 december is er ingeschreven op het contract voor de realisatie van de Noordwesttangent.
Hoewel de aanbestedingsprocedure nog niet is afgerond kan worden geconstateerd dat de aanneemsom
binnen de raming blijft, inclusief de realisatie van de autotunnel ter hoogte van de Langestraat. In het
contract is opgenomen dat de Noordwesttangent op 13 november 2013 moet worden opgeleverd en de rotondes
bij Koarnjum en Jelsum voor 1 juli 2014.
Uit het vooronderzoek Conventionele Explosieven (CE) blijkt dat er een aanwijzing is dat er CE op of in de
nabijheid van het tracé van de Noordwesttangent aanwezig zijn. Een vervolgonderzoek middels detectie moet
uitwijzen of hier ook inderdaad sprake van is. In het uitvoeringsbudget is dit als een risicopost opgenomen.
N355 Rondweg Buitenpost
Dit project is volop in uitvoering, ligt voor op schema en zal in 2011 in plaats van 2012 worden opgeleverd. Uit de
prognose einde werk blijkt dat de beschikbare middelen voor dit project toereikend zijn. De rondweg gaat medio
2011 open voor verkeer.
Verruiming PM-kanaal
De geplande verruimingswerken liggen op schema om in 2011 binnen het beschikbare budget te worden
afgerond. Als bijkomend werk zal, binnen de rijksfinanciering, de bochtaanpassing PMkanaal-Jeltesleat worden
gerealiseerd. De doorlooptijd hiervan overschrijdt de beschikkingsperiode. Dit is afgestemd met Rijkswaterstaat.
De formele wijziging op de beschikking moet nog worden afgegeven.
Centrale As
Het jaar 2010 stond in het teken van het Provinciaal Inpassings Plan De Centrale As. Op 23 juni 2010 hebben
Provinciale Staten het Provinciaal Inpassings Plan (PIP) vastgesteld (het bestemmingsplan voor de weg). Daartegen
kon beroep worden ingesteld bij de Raad van State en van die mogelijkheid is door appellanten gebruik gemaakt.
Een en ander heeft ertoe geleid dat de inwerkingtreding van het PIP is geschorst (voorlopige voorziening). Hangende
de bodemprocedure liggen daarom een aantal uitvoeringszaken stil. Parallel aan de ruimtelijke procedure
loopt de ontwikkeling van de uitvoeringscontracten (techniek) en het verwerven van grond en vastgoed. In 2010
is de verdere voorbereiding gestart voor het maken van de uitvoeringscontracten. Ultimo 2010 is ruim € 60
miljoen uitgegeven, onder andere aan aankoop grond en sloop woningen.

De gebiedsontwikkeling met een grotendeels groen karakter is in volle gang. De gebiedsontwikkelingscommissie
werkt momenteel hard aan visies voor de deelgebieden Noord, Midden en Zuid. In deze visies staat wat de kansen
en ontwikkelingen zijn op het gebied van landschap, landbouw, (het benutten van kansen, trends en ontwikkelingen)
leefbaarheid, en recreatie, verkeer en natuur. Om input te verzamelen voor deze visies zijn er in 2010 bijeenkomsten
georganiseerd waar belanghebbenden hebben kunnen aangeven wat hun wensen zijn. Uiteindelijk
zullen de visies leiden tot een ontwerpinrichtingsplan dat in het vierde kwartaal van dit jaar ter inzage zal worden
gelegd. Gedeputeerde Staten stellen vervolgens het definitieve inrichtingsplan vast.
In 2010 is een vrijwillig ruilverkavelingstraject in het noordelijk deel van De Centrale As gestart. Vanwege het
genereerde draagvlak voor deze aanpak is een en ander ook inspiratie geweest voor een vergelijkbaar traject in
het zuidelijk deel in 2011. De vrijwillige ruilverkaveling moet resulteren in een tijdig vrijkomen van de gronden
voor de aanleg van De Centrale As.
rijksprojecten (rijksinfrastructuur en/of medefinanciering rijk)
Rijksweg A7 Sneek
De tweede houten brug is eind november op zijn plek gezet. Momenteel wordt er aan de onderbouw van de brug
gewerkt. Het project is nagenoeg afgerond. In 2011 vinden de laatste afrondende werkzaamheden plaats, zoals
de definitieve deklaag deel Midden en het aanleggen van de fietsbrug aan de Woudvaartbrug. Tevens wordt van
het onderliggend wegennetwerk van de gemeente Sneek een aantal restpunten afgerond. Verder wordt er
gewerkt aan de overdracht van de rijksweg naar Rijkswaterstaat. Naar verwachting is de aansluiting van de Rijksweg
A7 op de lokale infrastructuur eind 2011 klaar. Bij de begroting was nog uitgegaan van afronding van de
uitvoering in 2010. Deze vertraging is het gevolg van discussie over de vormgeving van de rijksweg aan de oostkant
van Sneek. Hier is op verzoek van Rijkswaterstaat een andere aansluitvorm toegepast. De planning van de
overige werkzaamheden is hierop aangepast, noodzakelijk vanwege hergebruik materialen (in dit geval zand).
Haak om Leeuwarden/Westelijke Invalsweg en RSP Bereikbaarheid Leeuwarden
Het jaar 2010 stond voor de Haak om Leeuwarden in het teken van het Tracébesluit (TB). Op 26 februari heeft de
toenmalige minister het TB vastgesteld waarna het van 7 april t/m 19 mei ter inzage heeft gelegen om zo belanghebbenden
de mogelijkheid te geven beroep in te stellen bij de Raad van State. Op 17 oktober heeft de Raad van
State de beroepen inhoudelijk behandeld en bij uitspraak van 17 november zijn de beroepen afgewezen, waarmee
het TB onherroepelijk is vastgesteld en de realisatie daadwerkelijk plaats kan vinden.
Zoals afgesproken in het BO-MIRT d.d. 18 mei 2009 ligt de ‘overall regie’ op de uitvoering van de werken uit het
Programma Bereikbaarheid Leeuwarden bij de provincie en zal de provincie de realisatie van het noordelijk deel
van de Haak (Marsum – Hendrik Algrawei) en de Westelijke Invalsweg Leeuwarden, voor haar rekening nemen.
Rijkswaterstaat neemt het zuidelijk deel (Hendrik Algrawei – Hemriksein & aansluiting Wirdum) voor haar
rekening. Afspraken over de uitvoering zijn vastgelegd in een realisatieovereenkomst d.d. 29 mei 2010.
Met de gemeente Leeuwarden zijn afspraken gemaakt over de realisatie van het Programma bereikbaarheid
Leeuwarden (overeenkomst d.d. 1 maart 2010).
De voorbereiding van de realisatie van de provinciale projecten in het bereikbaarheidsprogramma Leeuwarden
loopt volop. De grondaankoop is een eind op streek, bestekken worden voorbereid en de voorbereidingen voor het
verleggen van kabels en leidingen zijn in een vergevorderd stadium. Naar verwachting gaat de schep de tweede
helft van 2011 de grond in, zodat nog binnen de planning (eind 2014) het verkeer over de nieuwe Haak kan
rijden. Het plan voor het project Drachtsterweg en omgeving zit momenteel in de planologische procedure. Voor
het Drachtsterplein is deze inmiddels afgerond. Er waren geen beroepen. Naar verwachting zal het bestemmingsplan
voor de rest van het project in de loop van 2011 onherroepelijk worden. Hiervan uitgaande zal in 2012
worden gestart met de uitvoering hiervan. De bouwtijd is ongeveer 3 jaar.
programma 2 - verkeer en vervoer
53

Jaarverslag 2010
54
F ry S l â n: i e p e n e n e i G e n
RSP Traverse Harlingen
Het project wordt uitgevoerd conform de MIRT-spelregels. Het project valt onder de werking van de Crisis- en
Herstelwet, hetgeen betekent dat er een verkorte Tracéwetprocedure wordt toegepast. In mei 2010 is de samenwerkingsovereenkomst
tussen Rijk, Provincie en gemeente Harlingen getekend. De opdracht voor OTB-MER is in
oktober gegund. Conform besluit van PS zijn de eerste stappen in de grondverwerving inmiddels gezet.
RSP Knooppunt Joure en omgeving
Het project wordt uitgevoerd conform de MIRT-spelregels. Het project valt onder de werking van de Crisis- en
Herstelwet, hetgeen betekent dat er een verkorte Tracéwetprocedure wordt toegepast. In mei 2010 is de samenwerkingsovereenkomst
tussen Rijk, Provincie en gemeente Skarsterlân getekend. De opdracht voor OTB-MER is in
oktober gegund. Conform besluit van PS is het grondverwervingsproces opgestart.
RSP Gebiedsontwikkeling Heerenveen
De gedeelde belangen rond sport, verkeer en ruimte hebben geleid tot het opstarten van een proces om tot een
samenwerkingsagenda tussen gemeente Heerenveen en Provincie te komen. Er is daarnaast een concept plan opgesteld
om Heerenveen voor de langere termijn bereikbaar te houden en om de beoogde ruimtelijk-economische
ontwikking te kunnen faciliteren. Het plan is afhankelijk van medewerking en financiering van het rijk. Er wordt
intensief overlegd om voor de langere termijn afspraken te kunnen maken (via BO MIRT). Voor de korte termijn -
en een invulling van het RSP-deel - is een uitwerking langs de A32 en de evenementen gemaakt. Ook hierover
vindt nog overleg plaats.
RSP OV Spoor Heerenveen – Groningen
Uit de vier varianten voor de ov-verbinding Heerenveen – Groningen, is gekozen voor ‘Heavyrail’. Tijdens een
bestuurlijk overleg is besloten om voorafgaand aan een aanbesteding het rekentracé uit te werken, marktpartijen
te benaderen om hun mening te vragen over het aanbestedingsproces en om een programma van eisen op te
stellen. Voor het nader uitwerken van het rekentracé is input gevraagd van gemeenten, omwonenden langs
de lijn en Rijkswaterstaat. Voor het opstellen van een programma van eisen voor de spoorlijn is ProRail gevraagd
te helpen.
Daarnaast zijn marktpartijen benaderd met de vraag of zij het project haalbaar achten en wat hun mening is over
de aanbestedingmethodiek. Marktpartijen hebben tijdens een bijeenkomst in november aangegeven dat zij nog
steeds vertrouwen hebben in het project, maar wel bedenkingen hebben bij het aanbestedingsproces. Op basis
van de uitkomsten van de marktbijeenkomst is het aanbestedingsproces bijgesteld.
Begin 2011 worden de resultaten van de inspanningen in 2010 ter besluitvorming voorgelegd aan het breed
bestuurlijk overleg in de vorm van een procesvoorstel. In dit voorstel wordt in 2011 het bestek geschreven en
vindt de aanbesteding van de spoorlijn plaats zodat begin 2012 de gunning kan plaatsvinden en de planologische
procedures kunnen worden opgestart.
RSP Landelijke Markt en Capaciteitsanalyse Spoor (LMCA spoor)
Conform de Motie Koopmans is vanuit het budget voor Programma Hoofdfrequent Spoorvervoer € 164 miljoen
(prijspeil 2010) beschikbaar gesteld om intensivering van de treindienst mogelijk te maken en kosteneffectieve
maatregelen te treffen om de rijtijden tussen Noord-Nederland en de Randstad te verbeteren. In het BO MIRT
Noord Nederland (najaar 2009) is besloten om in dit kader de wissels te Zwolle aan te passen ten behoeve van het
sneller binnenkomen en vertrekken van de InterCity’s van en naar Noord-Nederland. De aanpassingen worden
door ProRail gerealiseerd als onderdeel van de vernieuwing van het station te Zwolle. De aanpassingen zijn gereed
eind 2012. De kosten bedragen circa € 46 miljoen (project van en voor de 3 noordelijke provincies).

In 2010 is voor Fryslân ondermeer gekeken naar de overwegveiligheid op het traject Zwolle – Leeuwarden.
Concreet is op twee locaties onderzocht wat de mogelijkheden zijn om kruisingen ongelijkvloers te maken,
namelijk in Wolvega en Heerenveen.
• In Wolvega is een voorlopig ontwerp (VO) gemaakt voor een gecombineerde fiets-/autotunnel. In 2011 zal dit
nader worden uitgewerkt, waarna gestart kan worden met de planologische procedure.
• In Heerenveen bleek een tunnel niet haalbaar binnen het budget. Gekeken wordt naar een locatie elders
binnen de gemeente.
Onderzoek van ProRail traject Leeuwarden – Zwolle heeft aangetoond dat voor een dienstregeling met vier treinen
per uur een passeerspoor voor goederenvervoer dient te worden aangelegd en de Van Harinxmabrug een
knelpunt vormt. Rijk en regio achten het van belang dat met de start van de Hanzelijn op het traject Zwolle –
Leeuwarden een eerste stap wordt gemaakt met de uitbreiding van de dienstregeling naar vier treinen per uur.
De provincie overlegt met de NS over hoe deze stap er uit gaat zien.
RSP Station Werpsterhoek
De gebiedsgerichte verkenning / planstudie van ProRail is afgerond. Resultaat is dat de scope van het project een
raming oplevert die niet overeenkomt met het budget van € 28 mln. In 2011 wordt gekeken hoe scope en budget
wel met elkaar in overeenstemming kunnen worden gebracht en zal worden gewerkt aan een voorlopig ontwerp.
RSP Spoorlijn Groningen – Leeuwarden
In 2010 is door ProRail uitgezocht welke maatregelen genomen moeten worden om de extra sneltrein tussen
Groningen en Leeuwarden mogelijk te maken. Het gaat om:
• Aanpassing station Leeuwarden
• Rijtijdverkorting Leeuwarden – Veenwouden
• Dubbelspoor Zuidhorn – Hoogkerk
In 2011 zal in overleg met de gemeenten door ProRail en de provincies gekeken worden op welke manier deze
maatregelen uitgevoerd kunnen worden.
Bruggen Skulenboarch en Kootstertille
De eerste stap van de MER is uitgevoerd met als resultaat een beperking van het aantal nader te onderzoeken
varianten. De resultaten hiervan komen begin 2011 beschikbaar.
Vervanging brug Burgum
De planstudie is afgerond en besluitvorming in GS en PS heeft inmiddels plaatsgevonden. In december 2010 is de
planologische procedure voor de gekozen variant gestart. Ook is de aanvraag voor het realisatiebesluit bij het
ministerie ingediend. Het besluit wordt in februari 2011 verwacht.
Drempelverwijdering Boontjes
Na het sluiten van een bestuursovereenkomst met het rijk in 2009 heeft de provincie een startdocument opgesteld.
Vervolgens verzorgt de provincie volgens afspraak het traject van een Passende Beoordeling/Projectplan. Dit
is noodzakelijk ten behoeve van het vergunningentraject en om zorgen bij belangenorganisaties weg te nemen.
Deze procedure zal gedurende 2011 en het voorjaar van 2012 worden doorlopen. Deze planning is een jaar
vertraagd als gevolg van het niet tijdig afronden van een door het rijk noodzakelijk geachte interne procedure.
Deze procedure is nog steeds niet afgerond. Het Rijk zal volgens de huidige planning in 2012 de uitvoering voor
haar rekening nemen. Er zijn zorgen ten aanzien van een tijdige (door het Rijk te plegen) realisatie.
programma 2 - verkeer en vervoer
55

Jaarverslag 2010
56
F ry S l â n: i e p e n e n e i G e n
Friese merenprojecten
Verruiming bedieningstijden bruggen en sluizen
In 2010 is de Pilot Verruiming Bedieningstijden afgerond. De betrokken partijen (provincie Fryslân, gemeente
Sneek, gemeente Boarnsterhim en gemeente Wymbritsteradiel) zijn tot de conclusie gekomen dat het verruimen
van de bedieningstijden en het afschaffen van bruggelden door middel van afstandbediening in gezamenlijkheid
financieel niet haalbaar is. Wel zijn de provincie en de gemeenten afzonderlijk doorgegaan om de ambitie van
“Grenzeloos varen” te realiseren. Op onderdelen is dit ook gelukt. Van daaruit worden voor de meest belangrijke
en kansrijke provinciale vaarwegen verdere mogelijkheden onderzocht, waarbij gastvrijheid, de bezuinigingstaakstelling
en de personeels- en werkgelegenheidsontwikkeling centraal staan. Dit plan wordt u voor de zomer voorgelegd.
Capaciteitsuitbreiding Johan Frisosluis
In de 1e Berap 2010 is gemeld dat voor dit specifieke project gekozen is voor het aanbestedingstraject met de
zogenaamde ‘Concurrentie Gerichte Dialoog’ om tussentijds te kunnen bijsturen en ook de kans op creatieve en
goedkopere oplossingen mogelijk te maken. Op basis van de ingediende plannen in de 1e fase (medio september)
kan worden geconstateerd dat deze procedure daadwerkelijk geleid heeft tot een aantal creatieve oplossingen.
Op basis van de ingediende plannen met bijbehorende plafondbedragen en het huidige programma van eisen
zullen de projectkosten lager uitvallen dan het geclausuleerde bedrag in de begroting. Medio 2011 zullen conform
eerdere planning de plannen inhoudelijk aan u worden voorgelegd met het verzoek het uitvoeringskrediet beschikbaar
te stellen.
Staande Mastroute
De Staande Mastroute Grou-Leeuwarden is in 2009 in gebruik genomen. Een geschil tussen de provincie en
aannemer over de wijze van grondtransport is door de aannemer aanhangig gemaakt bij de Raad van Arbitrage.
De uitspraak wordt in 2011 verwacht. Na beoordeling van de claim is de verwachting dat de beschikbare middelen
toereikend zullen zijn. De evaluatie van de realisatie en de administratieve en financiële afhandeling van het
project worden na afronding van dit geschil afgerond.
Recreatiegeul Grutte Brekken
De uitvoering van dit project is in volle gang en zal in het voorjaar van 2011 afgerond worden. De prognose einde
werk blijft binnen de beschikbare middelen. Binnen het project wordt een mogelijke vrijval voorzien. Deze vrijval
zal worden meegenomen bij de actualisatie van de investeringen.
Verlagen drempel sluis Workum
De verwachting is dat dit project pas in 2012 gerealiseerd kan worden in plaats van 2011. De vertraging is veroorzaakt
door een lastige en daardoor langere planvorming. Op basis van nader onderzoek is geconcludeerd dat voor
het project naar alle waarschijnlijkheid de procedure Wet Waterkering doorlopen zal moeten worden.
Kleine en reguliere projecten
N354 Dearsum - Scharnegoutum
Bij Nij Kleaster is de tweede ovonde van Fryslân in fase 1 al opgeleverd. Het 2 e deel van het project, de herinrichting
van de bebouwde kom van Dearsum zal nu naar verwachting in het najaar 2011 worden aanbesteed (fase 2)
door een discussie met de Nutsbedrijven over de kosten voor het verleggen van kabels en leidingen. Het gehele
project komt dan gereed in 2012, 1 jaar later dan gepland.

N355 Twijzel
Met betrekking tot de herinrichting Twijzel is het moeizaam gebleken met de gemeente Achtkarspelen (financiële)
afspraken te maken over uitvoering, beheer en onderhoud van de delen die op gemeentelijk grondgebied zullen
worden uitgevoerd. De formele instemming van het gemeentebestuur met de plannen ontbreekt nog steeds.
Mede vanwege de gevraagde financiële bijdrage komt de gemeente ook inhoudelijk terug op het ontwerp, hoewel
er bij de inwoners een groot draagvlak voor bestaat. Ofschoon het een versnellingsproject was, zal het werk
minimaal een jaar later dan gepland (in 2013) worden opgeleverd.
N357 Stiens – Holwerd
Grote delen van het project op het gedeelte Stiens - Hallum worden, in combinatie met het groot onderhoud, uitgevoerd
in 2011. Hierbij hoort ook een rotonde ten zuiden van Hallum die we uitvoeren op verzoek van de gemeente.
Er wordt dit jaar al gewerkt aan het verleggen van nutsleidingen. Aanpassing van het gedeelte Hallum –
Holwerd is in 2012 /2013, waarbij gewerkt wordt met ‘vergevingsgezinde bermen’ om eenzijdige ongevallen te
voorkomen. In het kader van het gebiedsproject Ferwerderadiel wordt meegedacht over een kwaliteitsnetwerk
voor het landbouwverkeer. Op het noordelijke gedeelte Hallum - Holwerd zullen passeerstroken worden aangelegd
zodat het landbouwverkeer kan uitvoegen om achteropkomend verkeer te laten passeren.
N358 Lutkepost – Augustinusga
In samenspraak met de Staten zijn de beleidsuitgangspunten met betrekking tot het landbouwverkeer tegen het
licht gehouden. In het project Lutkepost – Augustinusga worden nu vanuit die gedachte over het gehele traject
passeerstroken op de hoofdrijbaan toegevoegd, zodat doorgaand landbouwverkeer de gewenste doorstromingskwaliteit
minder hindert. De keuze voor de oplossingsrichting hangt ook samen met de mogelijkheden voor het
gedeelte Skieding - Uterwei in dezelfde wegverbinding (zie hieronder). De geldigheid van diverse uitvoeringsvergunningen
en onderzoeken is verlopen, zodat naar verwachting het project daarom pas in 2012 kan worden
opgeleverd.
N358 opwaardering Skieding – Uterwei
De planvorming is opgestart. De oplossingsrichting van het project Lutkepost-Augustinusga zal worden doorgezet
tot Surhuisterveen. Vanaf Surhuisterveen tot de A7 zijn er veel minder fietsbewegingen maar meer autoverkeer,
waardoor hier volgens de richtlijnen volstaan kan worden met een parallelweg of passeerstroken. Ook op dat
traject zijn dwangpunten bij woningen en agrarische bedrijven die een gescheiden afwikkeling van fietsers en
landbouwverkeer niet altijd mogelijk maken. De oplevering is sterk afhankelijk van grondverwerving en wordt
nu verwacht in 2013.
N369 Kootstermolen – Kootstertille
Om doorstroming en veiligheid te verbeteren zouden inritten van percelen en bedrijven moeten worden gecombineerd.
Hiervoor ontbreekt veelal de ruimte. Onderzoek heeft uitgewezen dat het veiligheidsniveau de laatste jaren
is verbeterd en een kleine verbetering in doorstroming nog tot de mogelijkheden behoort. Zonder grootschalige
sloop is er weinig meer mogelijk dan het “oppoetsen” van de bestaande wegverbinding. In samenspraak met de
streek en aanwonenden wordt bekeken welke problemen nog binnen het versoberde project kunnen worden aangepakt.
De uit te voeren werken worden uitgevoerd in combinatie met het aanbrengen van een nieuwe deklaag
(groot onderhoud 2014).
N361 Trynwâlden, Steenendam/Rinsumageest, Rhaladyk
Dit project maakt deel uit van de overeenkomst met de gemeenten in het kader van de aanleg Centrale As.
De herinrichting van de traverse Trynwalden naar shared space principes is aanbesteed en uitgevoerd samen
programma 2 - verkeer en vervoer
57

Jaarverslag 2010
58
F ry S l â n: i e p e n e n e i G e n
met de rotondes Steenendam en Rinsumageest. De oplevering heeft plaatsgevonden in november 2010, met uitzondering
van de Rhaladyk. Deze wordt later uitgevoerd i.v.m. de vroeg ingevallen winter. Door een innovatieve
aanbesteding is naast aanbestedingsvoordeel ook de periode van overlast en duur van de uitgevoerde werken
drastisch ingeperkt, waarmee de uitvoeringskosten lager bleven dan begroot. De omvang hiervan is nog niet
bekend omdat er nog resterende werkzaamheden moeten worden uitgevoerd.
N910 Stroobossertrekweg 2 e fase
Fase 2a van het project is uitgevoerd, op een fietsonderdoorgang en substantiële aanpassingen naar aanleiding
van de evaluatie met de streek na. Nu wordt de volgende fase, het fietspad aan de oever van de trekvaart tussen
Dokkum en de Terpweg nader uitgewerkt. Er wordt rekening gehouden met de kosten van de knip in de Trekweg
die eventueel in het kader van de rondweg Buitenpost zal worden gerealiseerd. Deze kosten passen binnen de
prognose einde werk. Er zullen in 2011 nog aanvullende werken plaatsvinden naar aanleiding van klachten over
geluid, snelheid en vrachtverkeer.
N392 Rondweg Gorredijk
De noodzakelijke grondverwerving verloopt dermate moeizaam dat parallel aan de nog lopende onderhandelingen
een onteigening wordt voorbereid. Een onteigeningtraject heeft een minimale doorlooptijd van 2,5 jaar, hierdoor
vindt de oplevering naar verwachting plaats in 2014. Het project kan naar huidig inzicht nog binnen het projectbudget
worden gerealiseerd.
N392 Terwispel - komgrens Gorredijk
Het project heeft ruim een half jaar vertraging opgelopen door de ruimtelijke procedure en het faillissement
van een aannemer. Inmiddels zijn de problemen opgelost. De aanbesteding heeft plaatsgevonden in september
2010. De uitvoering loopt van najaar 2010 tot zomer 2011. Het project kan binnen de beschikbare middelen
worden uitgevoerd.
N354 reconstructie aansluiting IJlst
Dit project is een zogenaamd versnellingsproject. Besloten is dat hier een ovonde komt. De voorbereiding daarvan
is gestart. De realisatie en voortgang van de reconstructie IJlst is sterk afhankelijk van de grondaankoop. Op zijn
vroegst zal de realisatie in het najaar van 2011 plaatsvinden. Het beschikbare budget is voldoende om het werk te
realiseren.
OV infrastructuur/ Haltevoorziening
In het kader van de Wet Toegankelijkheid is het de bedoeling om 44% (ca 200 st.) van de provinciale bushaltes,
de perrons te verhogen en verbreden. In de jaren 2008 t/m 2010 zijn deze aanpassingen aan de perrons uitgevoerd,
waar mogelijk in combinatie met lopende projecten en groot onderhoud wegen. De resterende halten
worden in drie separate tranches aangepakt. Het programma ligt op schema (47 % is gerealiseerd) en de
prognose einde werk past binnen de beschikbare middelen.
N393 fietssnelweg Stiens - St. Jacobiparochie
Op basis van de herziene beleidsuitgangspunten (plaats van het landbouwverkeer op de weg) heeft de projectscope
een aanzienlijke wijziging ondergaan, de kom van Vrouwenparochie maakt geen deel meer uit van het
project doch zal in het kader van groot onderhoud later worden opgepakt. In het kader van de herprioritering
programma 2 is het project aanzienlijk versoberd, de verbreding van het fietspad blijft het belangrijkste onderdeel.
Afstemming met plaatselijk belang en aanwonenden moet nog plaatsvinden. Het geplande opleveringsjaar
van 2012 lijkt haalbaar.

N353 Noordwolde Zuid
Momenteel wordt het fietspad aangepast i.v.m. de gladheidsbestrijding. De bushaltes komen dichter op de hoofdweg
te liggen, wat leidt tot versmalling van de hoofdweg. De in het najaar van 2010 uitgevoerde snelheidsmetingen
geven een bevredigend resultaat (aldus het dorpsbelang). In het voorjaar van 2011 worden nogmaals metingen
uitgevoerd. De verwachting is dat er geen aanvullende maatregelen nodig zijn.
N355 Wyldpead (ontsluiting Emmaus)
In samenspraak met de gemeente Tytsjerksteradiel is besloten dit project niet (verder) uit te voeren. De reeds
gemaakte voorbereidingskosten zijn afgeboekt en de vrijvallende middelen zullen t.g.v. de algemene middelen
vallen.
N359 Lemmer rondweg/ aquaduct Lemster Sylroede
Er wordt op dit moment gewerkt aan een voorkeursschetsontwerp voor de Rondweg Lemmer, welke begin 2011
opgeleverd wordt. Naast de Rondweg spelen rond Lemmer nog meer infrastructurele plannen en initiatieven, deze
zijn allen in de Ontwikkelagenda Lemmer in beeld gebracht. De financiering van de Rondweg Lemmer loopt mee
met de Begroting 2012 een voorstel worden ingediend; momenteel is alleen een bijdrage van € 15 miljoen voor
het aquaduct financieel gedekt. Op basis van de resultaten van het uitgevoerde onderzoek zal bepaald worden of
in de Rondweg zodanige knelpunten zijn dat in 2011/ 2012 versneld maatregel(en) moeten worden uitgevoerd.
Hiervoor is nog circa € 1,5 miljoen beschikbaar.
N928 Opwaardering Woudsend – Balk
De planvorming van het project is afgerond voor het traject Woudsend - Harich. De problematiek m.b.t. de
ontsluiting van een bedrijf in Balk zal opgelost worden tussen het bedrijf en de gemeente Gaasterlân – Sleat
zodat dit niet tot een scope-uitbreiding van het project leidt. Het streven is het werk conform planning eind 2011
op te leveren maar dit is afhankelijk van noodzakelijke grondaankoop en een discussie met de Nuts – Telecombedrijven
over de kostenverdeling.
N359 Stroomweg Bolsward - Leeuwarden
Voor de kruispunten Winsum, Hûns – Leons en Hilaard is per kruispunt in overleg met de omwonenden een voorkeursvariant
bepaald. De varianten zijn respectievelijk een halfklaverbladoplossing, een fietstunnel en een autotunnel.
Een kostenraming geeft aan dat de drie kruispunten niet binnen het beschikbare budget gerealiseerd
kunnen worden. De voorkeursplannen worden uitgewerkt naar een Voorlopig Ontwerp met een bijbehorende
(nauwkeurigere) kostenraming. Op dat moment kan bezien worden of (mogelijk met aanvullende
financiering) alle drie de kruispunten aangepakt kunnen worden, dan wel dat slechts twee kruispunten aangepakt
worden. In het laatste geval zal naar alle waarschijnlijkheid de fietstunnel Hûns – Leons in een later stadium gerealiseerd
worden.
N359 Kruispunten Workum (T- aansluiting Workum)
Doordat onteigening voor dit project noodzakelijk bleek en dit hier een ongewis traject dreigde te worden is
besloten de plannen aan te passen. Het is uit verkeerskundig oogpunt mogelijk de aansluiting van Workum op
een andere manier te realiseren, zonder onteigening maar met ingrijpende aanpassingen aan het brugdek van de
Sudergoabrêge. De projectkosten voor dit alternatieve plan zijn ongeveer even hoog als van het oorspronkelijke
plan. De verwachting is nu dat het project nog in 2011 opgeleverd kan worden.
programma 2 - verkeer en vervoer
59

Jaarverslag 2010
60
F ry S l â n: i e p e n e n e i G e n
Brug Vrouwbuurtstermolen
Het project zou eind 2010 worden opgeleverd maar kan door vertraging in de toetsingprocedure en het vroeg
invallen van de vorstperiode pas begin 2011 opgeleverd worden.
Het project heeft een financiële meevaller als gevolg van een gunstig aanbestedingsresultaat en het achterwege
blijven van ingeschatte risico’s.
N356 Reconstructie kruispunt Broeksterwoude (Centrale As organisatie)
Het werk is december 2009 opgeleverd, de aanneemsom ligt binnen de raming. Er is meerwerk ontstaan door
onverwachte werkzaamheden als gevolg van dichtheid ligging kabels en leidingen. Daarnaast heeft de aannemer
een claim ingediend vanwege stagnatiekosten welke thans in behandeling is bij de provincie.
Overige projecten
Quick win baggeren Houkesleat
Voor dit werk is een rijksbeschikking verleend voor zowel het gemeentelijke als het provinciale deel van de werkzaamheden.
De cofinanciering bestaat uit een bijdrage van het Fries Meren Project en een bijdrage uit het MPI.
Met de gemeente Sneek is een samenwerkingsovereenkomst gesloten met betrekking tot de voorbereiding en
uitvoering van het baggerwerk. Met een aannemerscombinatie is een gebruiksovereenkomst gesloten in verband
met de benodigde depotruimte. De aanbesteding heeft in december 2010 plaatsgevonden. Uitvoering zal – overeenkomstig
de beschikkingsvoorwaarde van het Rijk - plaatsvinden in 2011. Naar verwachting zullen de werkzaamheden
binnen het beschikbare budget worden uitgevoerd.
Quick win baggeren Zwaaikom Leeuwarden
Voor dit werk heeft de Provincie een rijksbeschikking voor 50% van de kosten gekregen. U heeft ingestemd met
co-financiering vanuit het bedrijfsleven. Momenteel wordt gewerkt aan een overeenkomst met het bedrijfsleven
waarin de financiering wordt vastgelegd. De voorbereiding van de werken is inmiddels gestart; de uitvoering zal in
het najaar van 2011 plaatsvinden. De provincie is formeel opdrachtgever. De overeenkomst zal in april 2011 in uw
staten aan de orde komen.
Quick win baggeren Wiide Greons
Ten behoeve van de bereikbaarheid van de bedrijven in Leeuwarden Oost heeft de provincie een rijkssubsidie van
50% in de kosten gekregen. Co-financiering vindt plaats uit een provinciaal saneringsbudget en uit het baggeronderhoudsbudget.
De intentie is om het vrijkomende bodemmateriaal na bewerking toe te passen als funderingsmateriaal
in het project Noordwest Tangent. Hiermee wordt een win-win situatie gecreëerd en wordt invulling
gegeven aan de doelstelling duurzaamheid. Nader onderzoek naar de kwaliteit van de waterbodem moet aantonen
of de gewenste toepassing realiseerbaar is. In het voorjaar van 2011 is hier duidelijkheid over. De uitvoering
zal aansluitend starten en moet in 2011 worden afgerond.

2.3 Instandhouding provinciale infrastructuur
Wat hebben we gedaan (hebben we gedaan wat we moesten doen)?
Hoe staat het met de doelstellingen van Doel Gewenst resultaat €
de Beleidsvelden? Wat wilden Wat hebben we Wat heeft het
we bereiken? hiervoor gedaan? thema gekost?
2.3 - Instandhouding provinciale infrastructuur
doelen
Wij onderhouden de provinciale infrastructuur (wegen en vaarwegen) op een niveau dat in overeenstemming is
met de geldende regelgeving, en dat in technische zin voldoende is; dat wil zeggen constructief veilig en functioneel.
Wij heffen achterstanden in het onderhoud op.
rapportage doelenrealisatie
Uit de technische schouw (gehouden eind 2009), komt naar voren dat de huidige kwaliteit van de verhardingen
(wegen) voldoende is (basis).
Er is nog een beperkt aandeel op kwaliteitsniveau laag. Bij het onderdeel kunst- en oeverwerken heeft een
aanzienlijk deel van het areaal nog een lage kwaliteit.
Vanaf begroting 2007 is voor achterstallig groot onderhoud en rehabilitatie over de periode 2006 t/m 2011 een
bedrag van € 1,4 miljoen opgenomen. Het inlopen van de achterstanden in het onderhoud loopt volgens planning.
Voor het verstalen van houten brugdekken is voor de periode 2006 t/m 2010 een tijdelijk budget van € 2,0
miljoen beschikbaar gesteld.
Gewenste resultaten
Beleidsveld 2.3 - Instandhouding provinciale infrastructuur Beleid tijd Geld
1. Het uitvoeren van het jaarlijks terugkerend onderhoud (jto) en het niet jaarlijks
terugkerend onderhoud (njto)van de provinciale infrastructuur zoals vastgelegd
in de onderhoudsbeleidskaders.
2. Het inlopen van de onderhoudsachterstanden conform het onderhoudsbeleidsplan.
3. De bediening van bruggen en sluizen volgens de provinciale besluitvorming en
conform overeenkomsten met derden.
4. De beoordeling van verzoeken om ontheffingen en vergunningen op grond van
de Wegenverordening en de Vaarwegenverordening.
5. Het opstellen van een (meerjaren)programma met locaties waar openbare
verlichting wordt aangelegd, verwijderd en vervangen.
rapportage Gewenste resultaten
2.3.1 In 2010 zijn de budgetten voor jaarlijks terugkerend en niet jaarlijks terugkerend onderhoud overschreden.
Voor een verklaring van deze overschrijding wordt verwezen naar Toelichting exploitatie, onderdeel structurele
budgetten.
2.3.3 In 2010 is de Pilot Verruiming Bedieningstijden afgerond. De betrokken partijen (provincie Fryslân,
gemeente Sneek, gemeente Boarnsterhim en gemeente Wymbritsteradiel) zijn tot de conclusie gekomen, dat
programma 2 - verkeer en vervoer
61

Jaarverslag 2010
62
F ry S l â n: i e p e n e n e i G e n
het verruimen van de bedieningstijden en het afschaffen van bruggelden door middel van afstandbediening in
gezamenlijkheid financieel niet haalbaar is. Wel zijn de provincie en de gemeenten afzonderlijk doorgegaan om
de ambitie van ‘Grenzeloos varen’ te realiseren. Op onderdelen is dit ook gelukt. Van daaruit wordt voor de meest
belangrijke en kansrijke provinciale vaarwegen verdere mogelijkheden onderzocht, waarbij gastvrijheid, de bezuinigingstaakstelling
en de personeels- en werkgelegenheidsontwikkeling centraal staan. Dit plan wordt u voor de
zomer voorgelegd.
2.3.5 Het uitvoeringsprogramma kan worden opgesteld na besluitvorming over de beleidsnotitie openbare
verlichting. Deze besluitvorming is in 2010 opgeschoven in afwachting van de vaststelling van de kadernota
2011 en de kaders voor de begroting 2011. Hierdoor zal het uitvoeringsprogramma medio 2011 gereed zijn.
Eindrapportage prestatie-indicatoren
Onderwerp indicator doelwaarde 2010 realisatie
De provinciale infrastructuur Onderhoudsniveau, bepaald op basis van 100% 100%
wordt onderhouden over- een schouw.
eenkomstig de vastgestelde
Onderhoudsbeleidskaders.
De in de Onderhoudsbeleids- De werken worden uitgevoerd in het jaar 100% 100%
kaders specifiek benoemde zoals gemeld in het meest recente Uitvoe
onderhoudsachterstanden ringsprogramma verkeer en vervoer
worden ingelopen volgens
planning.
Exploitatie
Wat heeft het Beleidsveld gekost?
Bedragen x € 1.000 Realisatie Begroting Rekening Afwijking Mutatie Restant
2009 2010 na 2010 begroting/ reserves afwijking
wijziging rekening begroting/
rekening
Baten
Structurele beleidsprogrammabudgetten
2.381 2.197 2.146 51 0 51
Tijdelijke beleidsprogrammabudgetten
2 160 14 146 0 146
Voorzieningen 0 6.544 6.706 -162 0 -162
Overlopende passiva 8.644 0 0 0 0 0
totaal Baten 11.026 8.901 8.866 35 0 35

lasten
Structurele beleidsprogrammabudgetten
15.727 16.463 17.741 -1.278 0 -1.278
Tijdelijke beleidsprogrammabudgetten
1.878 2.348 2.139 209 57 152
Voorzieningen 0 6.551 6.714 -163 0 -163
Overlopende passiva 3.661 0 0 0 0 0
Bedrijfsvoeringskosten 19.677 16.844 16.756 88 0 88
totaal lasten 40.942 42.205 43.349 -1.144 57 -1.200
Baten - lasten -29.916 -33.305 -34.483 1.178 -57 1.235
toelichting exploitatie
Structurele budgetten
De overschrijding op de lasten wordt met name veroorzaakt door:
• hogere kosten van gladheidsbestrijding (€ 900.000) door het vroeg invallen van een lange vorstperiode aan
het einde van het jaar;
• hogere kosten van depotbeheer (€ 200.000) door hogere kosten voor op orde houden van depot Trijehûs.
Deze kosten worden normaliter gedekt door een opslag op het storttarief, hetgeen ook tot hogere baten leidt.
In 2010 is echter overwegend bagger uit provinciale werken ingebracht, waarop niet in alle gevallen het hogere
opslagtarief in rekening is gebracht. De reden hiervoor is dat vanuit provinciale projecten schone baggerspecie
geleverd is die noodzakelijk is om het depot in de toekomst te kunnen afdekken. Een deel van de stortkosten
is/wordt pas in 2011 verrekend, waardoor er in 2010 in verhouding te weinig inkomsten zijn gegenereerd;
• hogere doorbelaste kosten voertuigen (€ 250.000) door uitbreiding wagenpark, prijsstijging auto rijden in het
algemeen en hogere kosten nieuwe leaseauto’s. De hogere kosten van de overgang naar milieuvriendelijkere
leaseauto’s in 2010 kunnen gedeeltelijk worden gedekt door vrijvallende afschrijvingslasten bij de bedrijfsvoering.
In 2011 wordt de resterende dekking voor de voertuigen geregeld.
• hogere kosten bedienen kunstwerken (€ 150.000) doordat kosten ten gevolge van de inzet gemeentelijk
personeel op provinciale bruggen over de jaren 2008, 2009 en 2010 in één keer in 2010 door de gemeenten
in rekening zijn gebracht ;
• een onderschrijding op het provinciale deel van de personeelskosten GrootScheepsVaarWater (GSVW)
(€ 250.000) als gevolg van uitstel van projecten in verband met problemen bij de benodigde grondaankopen.
Tijdelijke budgetten
Bij de tijdelijke budgetten is het saldo van de afwijkingen op de baten en lasten bijna nihil. Bij de lasten is een
bedrag van € 53.000 doorgeschoven naar 2011. Het betreft hier verplichte gelden voor verdieping provinciale
vaarwegen, die niet meer in 2010 tot besteding konden komen door vertraging van projecten door de vroeg
intredende winter en het later beschikbaar zijn van het benodigde baggerdepot.
Voorzieningen
Het beheer en onderhoud GrootScheepsVaarWater (GSVW) is ondergebracht in een voorziening. Hieruit worden
verbeteringswerken aan het Prinses Margietkanaal en Van Harinxmakanaal gefinancierd.
programma 2 - verkeer en vervoer
63

Jaarverslag 2010
64
Investeringen
F ry S l â n: i e p e n e n e i G e n
Bedragen x € 1.000 Saldo per Vermeerderingen Verminderingen Saldo per
1-1-2010 31-12-2010
Afgerekende werken 0 0 0 0
Opgeleverde werken 0 0 0 0
Onderhanden werken 776 35 0 811
totaal 776 35 0 811
toelichting investeringen
Onderhanden werken
Het betreft het baggerdepot Zuidwest Friesland 2 e fase. De onderhandelingen met de gemeente Lemsterland over
bestemmingsplanwijzigingen voor het depot Follegasloot zitten in een impasse. Er is momenteel geen zicht op een
oplossing op korte termijn.
2.4 Openbaar Vervoer (OV)
Wat hebben we gedaan (hebben we gedaan wat we moesten doen)?
Hoe staat het met de doelstellingen van Doel Gewenst resultaat €
de Beleidsvelden? Wat wilden Wat hebben we Wat heeft het
2.4 – Openbaar Vervoer
we bereiken? hiervoor gedaan? thema gekost?
doelen
Wij zorgen dat het openbaar vervoer zo goed mogelijk is afgestemd op de behoefte van de reizigers en dat elke
stad en elk dorp in Fryslân dagelijks bereikbaar is met een vorm van openbaar vervoer. Daarbij betrekken wij de
conclusies en aanbevelingen van de Noordelijke Rekenkamer in het onderzoek naar de aanbesteding van het
openbaar vervoer.
Het openbaar vervoer wordt verbeterd, vooral op de sterke relaties, zoals het regionale spoor. Dankzij het beschikbaar
komen van middelen in het kader van het RSP kunnen gerealiseerd worden de spoorprojecten Leeuwarden –
Groningen, Heerenveen – Groningen, station Werpsterhoek en capaciteitsvergroting en overwegveiligheid op
Leeuwarden – Zwolle. Daarnaast vergroten wij de capaciteit op het baanvak Leeuwarden – Sneek en vergroten
wij de betrouwbaarheid op Leeuwarden – Harlingen.
rapportage doelenrealisatie
Wij hebben in 2010 in samenwerking met de vervoerders een provinciebrede informatieronde gehouden omtrent
de werking van het openbaar vervoer met daarin specifiek aandacht voor het Individuele Openbaar Vervoer.
Er heeft een uitbreiding van de treindienst plaatsgevonden op de baanvakken Leeuwarden-Sneek (3 treinen per
uur) en Leeuwarden-Groningen (extra sneltreinen ‘s avonds en in de weekends).
In 2010 zijn we gestart met de oprichting van een eigen datawarehousesysteem ten behoeve van informatievoorziening
en monitoring van het OV.

Daarnaast heeft de visie omtrent halte- en stationsvoorzieningen vorm gekregen. Deze visie is inmiddels bijna
afgerond. Ten aanzien van duurzaamheid in het OV zijn er duidelijke keuzes gemaakt, zodat hierover in de
volgende bestekken duidelijke doelstellingen kunnen worden opgenomen.
Gewenste Resultaten
Beleidsveld 2.4 – Openbaar Vervoer Beleid tijd Geld
1. De OV-concessies worden zodanig beheerd dat de vervoerders aan de reizigers
leveren wat met de provincie is afgesproken
2. Verbetering van de haltevoorzieningen langs de provinciale wegen
3. Stimulering gemeenten ter verbetering toegankelijkheid van de
gemeentelijke haltes
4. Continuering van de regeling korting scholieren OV
5. De spoorwegprojecten overeenkomstig de afspraken inzake RSP zijn in
voorbereiding
6. Uitbreiding capaciteit baanvak Leeuwarden - Sneek naar 3 treinen per uur
7. Aanbesteding concessie Qliner 315
toelichting
2.4.2 Verbetering van de haltevoorzieningen vindt plaats nadat de visie OV-infra (gereed begin 2011) is
vastgesteld en verwerkt in een beleids-/uitvoeringsplan. Aanpassing van haltes zal daardoor niet eerder dan
in 2011 een aanvang nemen.
2.4.3 Er is achterstand in de realisatie bij de gemeenten. Wel wordt aangegeven het gewenste aantal toegankelijke
haltes bij einde planning in 2015 gerealiseerd te hebben.
2.4.4 Door beperkt gebruik van de regeling voor schooljaar 2009/2010 is er in 2010 een vrijval van € 156.000
ontstaan. Op 23 juni 2010 heeft u besloten dat de regeling voor korting op OV-abonnementen voor 16- en
17-jarige scholieren niet wordt voortgezet voor de schooljaren 2010-2011 en 2011-2012.
programma 2 - verkeer en vervoer
65

Jaarverslag 2010
66
Exploitatie
Wat heeft het Beleidsveld gekost?
F ry S l â n: i e p e n e n e i G e n
Bedragen x € 1.000 Realisatie Begroting Rekening Afwijking Mutatie Restant
2009 2010 na 2010 begroting/ reserves afwijking
wijziging rekening begroting/
rekening
Baten
Overlopende passiva 38.189 44.696 39.723 4.973 0 4.973
totaal Baten 38.189 44.696 39.723 4.973 0 4.973
lasten
Structurele beleidsprogrammabudgetten
43 73 71 2 0 2
Tijdelijke beleidsprogrammabudgetten
180 144 -12 156 0 156
Overlopende passiva 38.803 44.949 39.864 5.085 0 5.085
Bedrijfsvoeringskosten 741 701 700 1 0 1
totaal lasten 39.767 45.867 40.622 5.245 0 5.245
Baten - lasten -1.578 -1.171 -900 -272 0 -272
toelichting exploitatie
Tijdelijke budgetten
De vrijval in 2010 bedraagt € 156.000. Het betreft vrijval op het project Korting voor OV scholieren voor het
schooljaar 2009/2010 doordat het aantal gebruikers van de kortingsregeling is achter gebleven bij de verwachting.
Overlopende passiva
De overlopende passiva hebben betrekking op de Brede Doel Uitkering Verkeer en Vervoer en zijn zowel verantwoord
bij beleidsveld 2.1 Planvorming en programmering, bestuurlijke samenwerking als bij beleidsveld 2.4 Openbaar
vervoer en beleidsveld 2.5 Verkeerseducatie en mobiliteitsbeïnvloeding. Een deel van de jaarbijdrage wordt
gereserveerd voor bestedingen op een later tijdstip. Het betreft reserveringen voor het openbaar vervoer en infrastructuur.
Voor de Brede Doel Uitkering verkeer en vervoer wordt jaarlijks een verdeelplan opgesteld. Op basis van
dit plan worden de middelen gecommitteerd. De realisatie van de projecten kan enkele jaren in beslag nemen. Het
BDU-saldo is grotendeels gereserveerd. Deze reservering betreft o.a. de projecten rondweg Gorredijk, knooppunt
Joure, Centrale As, de N381, overige gemeentelijke infrastructuur en openbaar vervoer, zoals OV-chipkaart,
3 e trein Sneek en Halteplan. De reserveringen verklaren het verschil op de overlopende passiva bij de beleidsvelden
2.1, 2.4. en 2.5.

2.5 Verkeerseducatie en mobiliteitsbeïnvloeding
Wat hebben we gedaan (hebben we gedaan wat we moesten doen)?
Hoe staat het met de doelstellingen van Doel Gewenst resultaat €
de Beleidsvelden? Wat wilden Wat hebben we Wat heeft het
we bereiken? hiervoor gedaan? thema gekost?
2.5 - Verkeerseducatie en mobiliteitsbeïnvloeding
doelen
Uiteindelijk zijn het de gebruikers die met hun gedrag bepalen hoe veilig het verkeer is en in welke mate gebruik
wordt gemaakt van milieuvriendelijke vervoerwijzen.
Het is dus van belang dat weggebruikers bewust zijn van de risico’s in het verkeer, dat ze weten hoe ze zich
hiertegen kunnen beschermen en hoe ze hun gedrag kunnen aanpassen aan de verkeerssituatie.
Ook is het essentieel dat inwoners van Fryslân op de hoogte zijn van de beschikbare voorzieningen op het gebied
van fietsen, openbaar vervoer en carpoolen, zodat ze hier ook daadwerkelijk meer gebruik van kunnen maken.
rapportage doelenrealisatie
Het jaar 2010 was het laatste jaar van het Meerjarenprogramma Gedragsbeïnvloeding Verkeersveiligheid.
Belangrijk doel in dat plan was het toekennen van het Verkeersveiligheidslabel aan scholen voor basisonderwijs.
In november 2010 is het 100ste Label uitgereikt en er zijn nog steeds nieuwe scholen die dit traject ingaan.
Het aantal verkeersdoden is lager dan ooit; ook het aantal ernstig verkeersgewonden begint nu te dalen.
Al een aantal jaren zijn de activiteiten die georganiseerd worden voor jonge rijbewijsbezitters praktisch volgeboekt;
bewijs van een aansprekend product en goede hoop op positieve effecten. In de nabije toekomst zal
ook aandacht besteed worden aan de verkeersveiligheid van de groeiende groep ouderen in het verkeer.
Gewenste Resultaten
Beleidsveld 2.5 - Verkeerseducatie en mobiliteitsbeïnvloeding Beleid tijd Geld
1. Voorlichting voor verkeersdeelnemers door vervolgen meerjarige campagnes
verkeersveiligheid en gedragsbeïnvloeding
2. Permanente verkeerseducatie voor iedere leeftijdsgroep en iedere wijze van
verkeersdeelname
3. Corrigeren verkeersonveilig gedrag door verkeershandhaving en aanbieden
van hulpmiddelen
4. Ondersteuning gemeenten bij het bevorderen van de verkeersveiligheid
5. Uitvoering Strategisch meerjarenplan verkeersveiligheid 2010-2025
6. Samenwerking met traditionele veiligheidspartners en nieuwe organisaties
en instellingen
rapportage Gewenste resultaten
2.5.2 Het doel voor 2010 was dat 125 scholen voor basisonderwijs het verkeersveiligheidslabel behaald zouden
hebben. Voor 105 scholen is dat realiteit, een 20-tal scholen is momenteel bezig met het traject tot behalen
van het label. Er is inmiddels veranderd van Labelorganisatie; VVN Fryslân heeft dit van CEDIN overgenomen.
programma 2 - verkeer en vervoer
67

Jaarverslag 2010
68
Eindrapportage prestatie-indicatoren
Exploitatie
Wat heeft het Beleidsveld gekost?
F ry S l â n: i e p e n e n e i G e n
Onderwerp indicator doelwaarde 2010 prognose
Permanente verkeersedu- Aantal scholen met het verkeers- 125 105 gelabeld
catie; aandacht voor veiligheidslabel 20 in traject
jongeren
Permanente verkeersedu- Bijeenkomsten voor jonge automobilisten 16 16
catie; aandacht voor
jongeren
Bedragen x € 1.000 Realisatie Begroting Rekening Afwijking Mutatie Restant
2009 2010 na 2010 begroting/ reserves afwijking
wijziging rekening begroting/
rekening
Baten
Overlopende passiva 27 0 265 -265 0 -265
totaal Baten 27 0 265 -265 0 -265
lasten
Structurele beleidsprogrammabudgetten
7 8 7 1 0 1
Overlopende passiva 1.648 0 265 -265 0 -265
Bedrijfsvoeringskosten 0 145 145 0 0 0
totaal lasten 1.655 153 417 -264 0 -264
Baten - lasten -1.628 -153 -152 -1 0 -1
toelichting exploitatie
Overlopende passiva
De overlopende passiva hebben betrekking op de Brede Doel Uitkering Verkeer en Vervoer en zijn zowel verantwoord
bij beleidsveld 2.1 Planvorming en programmering, bestuurlijke samenwerking als bij beleidsveld 2.4 Openbaar
vervoer en beleidsveld 2.5 Verkeerseducatie en mobiliteitsbeïnvloeding. Een deel van de jaarbijdrage wordt
gereserveerd voor bestedingen op een later tijdstip. Het betreft reserveringen voor het openbaar vervoer en infrastructuur.
Voor de Brede Doel Uitkering verkeer en vervoer wordt jaarlijks een verdeelplan opgesteld. Op basis van
dit plan worden de middelen gecommitteerd. De realisatie van de projecten kan enkele jaren in beslag nemen. Het
BDU-saldo is grotendeels gereserveerd. Deze reservering betreft o.a. de projecten rondweg Gorredijk, knooppunt
Joure, Centrale As, de N381, overige gemeentelijke infrastructuur en openbaar vervoer, zoals OV-chipkaart,
3 e trein Sneek en Halteplan. De reserveringen verklaren het verschil op de overlopende passiva bij de beleidsvelden
2.1, 2.4. en 2.5.

programma 2 - verkeer en vervoer
69

Jaarverslag 2010
Wetter
70
F ry S l â n: i e p e n e n e i G e n

3.3 programma 3 - Wetter
Portefeuillehouder: C. Schokker-Strampel
I. Beliedsdoel(en) foar it programma
Wat woene wy berikje en wat hat it programma koste?
It hawwen en hâlden fan in feilige en bewenbere provinsje en it yn stân hâlden en fersterkjen fan sûne en
fearkrêftige wettersystemen, wêrby’t in duorsum gebrûk garandearre bliuwt. It giet dêrby om wettersystemen,
wêrby´t ekonomyske en ekologyske ûntwikkelingen mei elkoar yn lykwicht binne.
De provinsje hat op it mêd fan de wetterhúshâlding wetlik in regissearjende rol tadield krigen. It giet dêrby om it
fêststellen fan it beleidsramt foar it wetterbehear, it tafersjoch op de wetterbehearders en de organisaasje fan it
wetterbehear yn de provinsje. It nimmen fan de maatregels en it beteljen dêrfan is oan de wetterbehearders; dat
is benammen Wetterskip Fryslân foar de regionale wetters. Mei Wetterskip Fryslân wurdt alle jierren it Útfieringsprogramma
Wetterbehear Fryslân fêststeld.
Yn dy kontekst hawwe wy, yn nau oparbeidzjen mei Wetterskip Fryslân, wurke oan it opstellen fan it tredde
Wetterhúshâldingsplan (WHP3). Op 4 novimber 2009 is dat definityf fêststeld. It wetterbelied foar 6 jier (2010-
2015) hawwe wy yn dat plan beskreaun yn trije beliedsfjilden: wetterfeiligens, genôch wetter en skjin wetter.
Dy yndieling is ek de basis foar de opset fan it programma ‘Wetter’ yn de begrutting.
Realisaasje doelen 2010
Hoe stiet it mei de doelstellings fan de beliedsmêden? Doel Winske risseltaat €
Wat woenen Wat hawwe wy Wat hat it belieds-
3.1 Wetterfeiligens
3.2 Genôch Wetter
3.3 Skjin Wetter
wy berikke? dêrfoar dien? med koste?
It útfieren fan de maatregels en aktiviteiten yn it Útfieringsprogramma Wetterbehear Fryslân is yn 2010 oer it
generaal goed ferrûn. Mear as 40 ôfspraken binne goed neikaam. Nochris 14 maatregels en aktiviteiten is mei
begûn; dy sille yn de rin fan 2011 ôfsletten wurde. By de trije beliedsmêden komt dat ek oan ‘e oarder.
Oer de útfiering fan it programma prate wy, yn it ramt fan it tafersjoch op it wetterskip, alle jierren yn jannewaris
mei it bestjoer fan it wetterskip, oan de hân fan de behearrapportaazje (evaluaasje fan de ôfspraken). Dan meitsje
wy ek ôfspraken foar it nije jier. De rapportaazje en it oanpaste programma wurde alle jierren foar kundskip
tastjoerd oan Provinsjale Steaten en it Algemien bestjoer fan it wetterskip.
Mei it fangen fan de wetterkninen giet it de goede kant út. It doel fan 0,25 fangsten yn ‘e oere is yn 2010 omtrint
helle. De tredde hifking foar de primêre kearings is ferslach oer dien.
It opstellen fan de Wettergebietsplannen rint wat efter op it WHP3-skema, mar yn 2010 hawwe wy in flinke slach
makke mei de pilot Wettergebietsplannen Keningsdjip en Dongeradielen; mei de Grutte Wielen derby giet it meiinoar
om 57.000 ha. Mei it ûndersyk yn 2010 nei it sâlter wurden fan de grûn yn it noardlike Fryske klaaigebiet
(lykas CLIWAT) witte wy no mear oer dy problematyk. Dy ynformaasje kinne wy brûke by it bepalen fan it Winske
programma 3 - Wetter
71

Jaarverslag 2010
72
F ry S l â n: i e p e n e n e i G e n
Peilbehear yn dy gebieten. Yn bygelyks it Fochteloërfean, it Bûtenfjild en de Âlde Feanen (foaral Lânynrjochting)
binne yn 2010 maatregels útfierd om it ferdroegjen fan dy natuergebieten te kearen. Mei-inoar is op syn minst
700 hektare ynrjochte.
Begjin 2010 is it Frysk Bestjoersakkoart Wetterstring ôfsluten mei alle Fryske gemeenten, Wetterskip Fryslân en
Vitens. Dat akkoart is yn 2010 útwurke ta it útfieringsprogramma 2011-2015. Yn it projekt Skjin wetter foar
Mozambyk is mei it bouwen fan de sanitêre foarsjennings op skoallen en op de iepenbiere plakken úteinset. De
lokale bestjoerders fan de fjouwer stêden dy‘t oan it projekt dêr meidogge, fiele harren mear belutsen. It projekt
stiet heech op de wurklist fan de nasjonale oerheid fan Mozambyk en fan de Nederlânske ambassade.
ynset fan middels fan it folsleine programma
De ynset fan middels fan it folsleine programma wurdt yn ûndersteande tabel presintearre. De taljochting op
de eksploitaasje en oerrinnende passiva stiet by de trije beliedsmêden: wetterfeiligens, genôch wetter en skjin
wetter.
Eksploitaasje
Bedraggen x € 1.000 Realisaasje Begrutting Rekken Ofwiking Mutaasjes Restant
2009 2010 nei 2010 begrutting/ reserves ôfwiking
Baten
wiziging rekken begrutting
/rekken
3.1 Wetterfeiligens 71 0 80 -80 0 -80
3.2 Genôch Wetter 926 913 1.898 -985 0 -985
3.3 Skjin Wetter 29 20 20 0 0 0
Baten mei-inoar 1.026 933 1.998 -1.064 0 -1.064
lesten
3.1 Wetterfeiligens 4.148 2.968 2.911 57 0 57
3.2 Genôch Wetter 1.223 1.854 2.762 -908 0 -908
3.3 Skjin Wetter 153 917 882 35 0 35
lesten mei-inoar 5.524 5.739 6.555 -816 0 -816
Baten - lesten -4.498 -4.806 -4.557 -249 0 -249
Oansluting tusken 2 e Berap 2010 en de Jierstikken 2010
Bedraggen x € 1.000 2010 2011 2012 2013 2014
Baten begrutting o/m 2 e Berap 2010 933 913 913 913 907
Begruttingswizigings (BW):
Begruttingswizigings mei-inoar 0 0 0 0 0
Baten begrutting o/m Jierstikken 2010 933 913 913 913 907

Bedraggen x € 1.000 2010 2011 2012 2013 2014
lesten begrutting o/m 2 e Berap 2010 5.711 3.403 3.574 3.571 4.149
Begruttingswizigings (BW):
PS:
PS 5 e BW 2010: 10 novimber 2010 0 -19 -19 -19 -19
DS:
DS bedriuwsfiering 29 58 0 0 0
Begruttingswizigings mei-inoar 29 39 -19 -19 -19
lesten begrutting o/m Jierstikken 2010 5.739 3.442 3.555 3.552 4.129
Baten-lesten -4.806 -2.529 -2.642 -2.638 -3.222
II Beliedsmêden
3.1 Wetterfeiligens
Wat hawwe wy dien (hawwe wy dien wat wy dwaan moasten)?
Hoe stiet it mei de doelstellings fan de beliedsmêden? Doel Winske risseltaat €
Wat woenen Wat hawwe wy Wat hat it belieds-
3.1 Wetterfeiligens
wy berikke? dêrfoar dien? med koste?
doelen
• Fan de primêre wetterkearings foldocht 80%, op basis fan de 2 e hifking (2006), oan de wetlike
feilichheidsnoarmen. Oant 2015 wurde 12 dykfersterkingsplannen (8 dêrfan oant en mei 2013) útfierd om
de kearings op oarder te bringen.
• De regionale wetterkearings, lykas de boezemkaaien, de Lauwersmardyk en de eardere seediken, moatte
foldwaan oan de provinsjale feilichheidsnoarmen. De behearders soargje derfoar dat de kearings op oarder
binne en hifkje de kearings geregeldwei oan de jildende noarmen.
• Fersterkings fan de wetterkearings wurde sa útfierd dat oan de romtlike kwaliteit by-droegen wurdt. Yn de
romtlike oardering wurdt rekken hâlden mei it (takomstige) romtebeslach fan de wetterkearings.
• De Ôfslútdyk is in projekt dêr’t de feilichheidsopjefte yn ‘e breedte yn útwurke wurdt. Wy koersten foar dat
projekt op in foarkarbeslút fan it Ryk yn 2010.
• De wetterskippen soargje der ek foar dat der gjin skea troch wetterkninen en beverrotten oan de kearings
ûntstiet. Yn fjouwer jier tiid wolle wy fan de 0,45 fangsten yn ‘e oere oergean nei 0,25 fongen wetterkninen
yn ‘e oere.
programma 3 - Wetter
73

Jaarverslag 2010
74
F ry S l â n: i e p e n e n e i G e n
rapportaazje realisaasje doelen
De doelen binne yn WHP3 formulearre foar de perioade fan 6 jier (2010-2015). De dykfersterkingsplannen foar
de primêre kearings binne basearre op de hifking fan 2006. Nei it útfieren fan de dykfersterkingsplannen sille dy
diken wer foldwaan oan de wetlike noarmen. Út de 3e hifking dêr ‘t wy begjin 2011 oan it Ryk ferslach oer
útbringe, docht bliken dat diken op ‘e nij net oan de noarmen foldogge; der sille nije fersterkings nedich wêze. Dy
sille, sa ferwachtsje wy, nei de planperioade fan 2010-2015 útfierd wurde. It Ryk hat yn 2010 net in foarkarbeslút
foar de oanpak fan de Ôfslútdyk naam. Dat wurdt no 2011.
De wâls- en kaaiprojekten wurde, mei ynset fan middels út u.o. it pMJP, safolle mooglik yntegraal útfierd en sa
goed mooglik romtlik ynpast. It heljen fan de doelen foar de feiligens fan de regionale kearings, benammen dy
foar de boezemkaaien, yn de tiid dy’t dêrfoar ôfpraat is, stiet ûnder druk. Wetterskip Fryslân hat besluten om yn
2010 en 2011 op de útfiering fan it opknapprogramma foar de kaaien te besunigjen. Dêr sille wy noch mei it
Wetterskip oer yn petear, want as dat trochlutsen wurdt nei de kommende jierren, soe dat betsjutte kinne dat
yn 2019 net oeral oan de provinsjale noarmen foldien wurdt.
Mei it fangen fan de wetterkninen giet it de goede kant út. It doel fan 0,25 fangsten yn ‘e oere is yn 2010
omtrint helle.
Winske resultaten
Beliedsmêd 3.1 - Wetterfeiligens Belied tiid Jild
1. Wetterskip Fryslân fiert it dykfersterkingsprogramma foar de primêre wetterkearings
en opknapprogramma foar de kaaien by de Fryske boezem del neffens
de plenning út.
2. By de útfiering fan de programma’s wurdt it LNC-ôfwagingsramt (lânskip, natuer
en kultuer) brûkt en binne ynnovative en yntegrale oplossings konkreet makke.
3. Deputearre Steaten advisearje oer it sânsuppleesjeprogramma op de Waadeilannen,
yn relaasje mei de ôfspraken oer it dynamysk kustbehear. Feiligens is
dêrby it útgongspunt .
4. De eksakte reservearringssônes fan de primêre wetterkearings binne yn de
lêger fan de wetterkearingbehearders en yn de bestimmingsplannen fan de
gemeenten opnaam.
5. De regionale kearings binne troch de gemeenten yn harren bestimmingsplannen
fêstlein.
6. De wize fan hifkjen op feiligens fan de Lauwersmardyk wurdt yn 2010 fêstlein.
Neigien wurdt oft in romtlike reservearring ek nedich is.
7. It boubelied foar de reservearringssônes foar primêre wetterkearings wurdt
foarm en ynhâld oan jûn; foar de boezem en yn polders wurdt safolle mooglik
heech genôch boud.
8. By romtlike ûntjouwings is foarútrûn op de takomstige binende boezemwetterstannen.
9. De kategory C primêre wetterkearings is hifke en de feilichheidshifking III
ferrint neffens de plannen.

Beliedsmêd 3.1 - Wetterfeiligens Belied tiid Jild
10. Mei it Wetterkip Fryslân wurdt in Plan fan Oanpak opsteld om yn de planperioade,
yn oparbeidzjen mei oare oerheden, dúdlik oan te jaan wat de
ferantwurdlikheden binne yn de bûtendykse gebieten. Yn dy gebieten wurdt
omtinken jûn oan it foarmjen fan kwelders.
11. By de bestriding fan de wetterkninen wurdt it fangstnivo op syn minst op 0,45
fangsten yn ‘e oere hâlden.
rapportaazje Winske risseltaten
3.1.1 It plan foar de fersterking fan de dyk op Skylge is útfierd (de doelwearde fan 2010 foar de primêre kearings
is dêrmei helle). Yn 2010 hawwe de wetterbehearders ferslach dien fan de 3e hifking fan de primêre kearing. De
plenning fan de wâls- en kaaiprojekten is yn 2010 net hielendal helle: sawat 10 km minder as de bedoeling wie.
De needsaak om by Wetterskip Fryslân te besunigjen set de útfiering fan wâls- en kaaiprojekten ek yn de
kommende jierren ûnder druk. It Wetterskip wol yn de kommende jierren ta nei sa’n 44 km yn it jier; dêr binne wy
mei it Wetterskip oer yn petear.
3.1.2 It LNC-ôfwagingsramt (wearden foar lânskip, natuer en kultuer) sil fierder yn detail útwurke wurde. Dat
wurdt wat letter om ‘t benammen de regionale útwurking fan it Delta-programma ekstra tiid freget. No wurdt
earst noch it globale ramt yn taheakke B1 fan it tredde Wetterhúshâldingsplan (WHP3) tapast.
3.1.4 In tal gemeenten is it net iens mei it belied foar de reservearringssônes. Op 7 novimber 2009 is in moasje
oannaam dêr‘t ús yn frege wurdt om de binnendykse reservearringssônes yn WHP3 foar in part oan te passen.
Dy moasje kinne wy net útfiere; dêr binne de Steaten yn 2010 fan op ‘e hichte brocht.
Wetterskip Fryslân hat op dat beslút fan de provinsje wachte mei de tarieding fan it fêststellen fan de lêger op de
fêstewâl; dy lêger wurdt dêrom no yn 2011 fêstlein. De lêgers op Flylân en Skylge kinne earst fêststeld wurde as
oerienstimming berikt is tusken it Ryk en de regio oer de lizzing fan de primêre wetterkearing.
3.1.6 Der binne yn 2010 gjin ôfspraken makke oer de hifkingsmetoade. Wetterskip Fryslân wol as besuniging
de hifking en it opstellen fan in behearsfisy útstelle. Dêr binne wy noch oer yn petear mei it Wetterskip.
3.1.10 Yn it Deltaprogramma Feiligens sil in ynventarisaasje en in beoardieling fan knyppunten yn bûtendyks
gebiet dien wurde. Mooglik is aksje fan ús kant (foar in part) net mear nedich.
3.1.11 It minne (winter)waar begjin 2010 wie in tebeksetter foar de bestriding. Wetterskip Fryslân hope om yn
2010 in wichtige stap te setten yn de ‘ûnder kontrôle’ doelstelling fan 0,25 fangsten yn ‘e oere. Dat doel is no
dochs noch omtrint helle mei 0,26 fangsten yn ‘e oere (mei-inoar 17.000 fangsten). Dêrmei sitte wy dus ûnder
de earder foar 2010 fêststelde doelwearde.
deltaprogramma
De provinsje is yngeand belutsen by it útfieren fan it Deltaprogramma. De Fryske belangen wurde meinaam yn
de útwurking fan de lanlike en regionale dielprogramma’s. De plannen fan oanpak binne opsteld en binne by de
stikken fan de ryksbegrutting presintearre. De provinsje is belutsen by de útfiering fan de dielprogramma’s foar
it Waad en de Iselmar.
Wy folgje de ûntwikkelings by de oare dielprogramma’s kritysk en jouwe, as soks fanneden is, oan wat ús
opmerkings en stânpunten binne. Yn ‘e rin fan 2011 sille wy de Steaten op ‘e hichte hâlde fan de stân fan saken.
programma 3 - Wetter
75

Jaarverslag 2010
76
Einrapportaazje prestaasjeyndikators
Wat hat it Beliedsmêd koste?
Eksploitaasje
F ry S l â n: i e p e n e n e i G e n
Ûnderwerp yndikator nulmjitting doelwearden 2010 realisaasje
2010 2011 2012 2013 2010
Primêre Tal fersterkings- 8 út
wetterkearings plannen te fieren 1 1 4 2 1
Boezemkaaien Tal kilometers 264 km yn 4 jier 66 66 66 66 56
Bestriding Tal fangsten 0,45 wetterkninen
wetterkninen yn ‘e oere yn ‘e oere 0,45 0,40 0,30 0,25 0,26
Bedraggen x € 1.000 Realisaasje Begrutting Rekken Ofwiking Mutaasjes Restant
2009 2010 nei 2010 begrutting/ reserves ôfwiking
Baten
wiziging rekken begrutting
/rekken
Oerrinnende passiva 71 0 80 -80 0 -80
Baten mei-inoar 71 0 80 -80 0 -80
lesten
Strukturele beliedsprogramma
budzjetten 2.391 2.324 2.266 57 0 57
Tydlike beliedsprogramma
budzjetten 3 50 0 50 0 50
Oerrinnende passiva 71 0 80 -80 0 -80
Bedriuwsfieringskosten 1.683 595 565 30 0 30
lesten mei-inoar 4.148 2.968 2.911 57 0 57
Baten - lesten -4.077 -2.968 -2.831 -137 0 -137
taljochting eksploitaasje
Strukturele beliedsprogramma budzjetten:
De tafaller fan € 57.000 by de strukturele budzjetten is in gefolch fan legere deklaraasjes fan Wetterskip Fryslân
foar de kosten fan de bestriding fan de wetterkinnen.
Tydlike beliedsprogramma budzjetten:
It tydlike budzjet fan € 50.000 dat ornearre wie foar de Ôfslútdyk (proseskosten) is net brûkt. De (proses-)kosten
dy ‘t makke binne (€ 28.844), binne boekt op in tydlik budzjet yn programma 6.
Oerrinnende passiva:
It troch de provinsje, yn it ramt fan ‘Kennis foar Klimaat’, yn 2010 útfierde projekt is klear. Yn 2010 binne op
rekken fan dat projekt de kosten boekt foar de provinsjale projektlieder (€ 79.900). Oan de Waadakademy is yn
2010 € 81.682 werombetelle, om ‘t wy dat yn 2009 tefolle krigen ha.

3.2 Genôch Wetter
Wat hawwe wy dien (hawwe wy dien wat wy dwaan moasten)?
Hoe stiet it mei de doelstellings fan de beliedsmêden? Doel Winske risseltaat €
Wat woenen Wat hawwe wy Wat hat it beliedswy
berikke? dêrfoar dien? med koste?
3.2 Genôch Wetter
doelen
• Mei technyske en romtlike maatregels wurdt wurke oan in robúst en fearkrêftich wettersysteem, dat klear is
om de gefolgen fan de klimaatferoaring op te fangen. Yn 2015 moat foldien wurde oan de noarmen foar
regionale wetteroerlêst. Mei in duorsum peilbehear wolle wy, rekken hâldend mei de klimaatferoaring, de
ferskate funksjes en foarmen fan grûngebrûk sa goed mooglik betsjinje.
• In lykwichtige oanpak fan wettertekoarten en in goede ferdieling fan ynrinwetter yn perioaden fan droechte
út de Iselmar wei, drage dêr ek oan by. De lânbou krijt by dat alles yn it bysûnder omtinken, it sâlter wurden
fan de grûn, meanfjildsakjen troch feanoksidaasje en oantaasting fan bebouwing en natuer.
• De ferdroeging fan natuer wurdt oer twa spoaren bestriden: it útfieren fan de mei it Ryk oerienkommen
TOP-list en al dwaande yn te spyljen op de mooglikheden dy‘t harren foardogge.
• By it grûnwetter stribje wy nei it duorsum brûken fan grûnwetter, sûnder ûnevenredige skea oan oare
belangen, in betroubere en duorsume wetterwinning en it leverjen fan in bydrage oan de CO2-reduksje en
in fermindering fan it brûken fan fossile brânstoffen, troch it stimulearjen fan boaiemenerzjysystemen
(KWO-systemen).
rapportaazje realisaasje doelen
De doelen binne yn WHP3 formulearre foar de perioade fan 6 jier (2010-2015); yn 2010 is begûn mei de
maatregels en aktiviteiten om dy doelen te berikken. Mei maatregels foar it robúst en fearkrêftich meitsjen fan
it wettersysteem wie it Wetterskip al earder dwaande. It giet goed mei it meitsjen fan mear gemaalkapasiteit,
retinsjegebieten en boezemberging.
Mei it programma Winske Peilbehear krije wy ynsjoch yn hoe‘t de ferskate funksjes yn de provinsje Fryslân wat de
wetterhúshâlding oanbelanget betsjinne wurde. Dat wurdt bepaald oan ‘e hân fan wat wy neame de
“doelrealisaasje”. Út de pilot-Wettergebietsplannen (Dongeradiel en Keningsdjip) docht bliken dat grutte dielen
fan dy gebieten hege doelrealisaasjes hawwe (mear as 80%). Meastal giet dat om gebieten dy‘t foar lânbou
brûkt wurde. Yn gebieten mei in natuerfunksje is de doelrealisaasje meastal stikken leger.
It Winske Peilbehear foarmet it ramt foar it fernijen fan de Peilbesluten fan Wetterskip Fryslân. Nei it fêststellen fan
it Winske Peilbehear kinne de Peilbesluten dus oanpast wurde as dat nedich is. Boppedat kinne dan ek maatregels
naam wurde foar it realisearjen fan in optimaal duorsum peilbehear. Dat lêste jildt ek foar de Noarmen Regionale
Wetteroerlêst.
Mei it ûndersyk yn 2010 nei it sâlter wurden fan de grûn yn it noardlike Fryske klaaigebiet (CLIWAT) witte wy no
mear oer dy problematyk yn dat gebiet. Dy ynformaasje kin wy brûke by it bepalen fan it Winske Peilbehear troch
Wetterskip Fryslân.
Yn 2010 is ek wer in tal maatregels naam om it ferdroegjen fan ferskate natuergebieten yn Fryslân tsjin te gean.
Om ‘t wy noch net in ferdroegingsmjitnet hawwe, is lykwols noch net genôch dúdlik hoefolle effekt de útfierde
wurken hawwe op oanbelangjende natuergebieten. Dêrom wurdt yn 2011 in plan opsteld foar it ynrjochtsjen fan
in mjitnet foar ferdroeging.
programma 3 - Wetter
77

Jaarverslag 2010
78
F ry S l â n: i e p e n e n e i G e n
Drinkwetterwinning: Der is op it stuit lykwicht tusken fraach en oanbod. Dat wolle wy sa hâlde, sa’t de
Europeeske Ramtline Wetter dat ek freget. Dêrom is Vitens yn 2010 begûn mei in ûndersyk nei de
drinkwetterfoarsjenning op it fêstelân fan de provinsje Fryslân.
Winske risseltaten
Beliedsmêd 3.2 - Genôch Wetter Belied tiid Jild
1. De provinsje sjocht ta op it peilbehear en beoardielt oft de neistribbe peilen yn
peilbesluten fêstlein binne, dy ‘t troch elkenien rieplachte wurde kinne. Der is
genôch foarútgong boekt om uterlik yn 2012 foar alle gebieten yn Fryslân it
winske peilbehear op te stellen en uterlik yn 2013 fêst te stellen.
2. By it peilbeslút foar de Lauwersmar is rekken hâlden mei de betsjutting fan de
Lauwersmar foar de ôfwettering fan Fryslân.
3. De provinsje sjocht ta op it ta stân bringen fan de regionale wetteroerlêstnoarmen
en beoardielt oft der foarderings boekt binne mei it opstellen troch
Wetterskip Fryslân fan in gebietsdekkende kaart dêr‘t noarmen op steane foar
de regionale wetteroerlêst en oft ynsjoch jûn is yn de maatregels dy‘t nedich
binne om dy noarmen te heljen.
4. Der is mei projekten úteinset foar ynnovative techniken en it tapassen dêrfan,
om it sâlter wurden fan de grûn tsjin te gean, bygelyks it lângebrûk oan te
passen oan it sâlter wurden fan de grûn.
5. Der binne foarderings by it tarieden en realisearjen troch it Wetterskip fan de
maatregels dy‘t nedich binne om it fêsthâlden, it bergjen en it ôffieren fan
wetter te regeljen (gemaal Lauwerseach, 300 ha. boezemútwreiding, 100 ha.
retinsjegebieten, 450 ha. ekstra iepen wetter yn dielsystemen en maatregels
yn stedsgebieten).
6. Ûndersocht is wat de hjoeddeiske en takomstige wettertekoarten binne en
hokker maatregels naam wurde kinne om de tekoarten sa lyts mooglik te hâlden.
7. Yn it gefal fan in situaasje fan ekstreme droechte wurde, troch it tapassen fan
de ferkringingsrige en troch it ynbringen fan aktuele kennis, de regionale
belangen behertige yn it droechte-oerlis.
8. De ferdroeging (yn 2010 sa’n 11.000 ha) wurdt oer twa spoaren tsjingien:
mei de Top-list en al dwaande hoopje wy alle jierren 500 ha oan te pakken.
9. Oanfragen foar grûnwetterfergunnings wurde mei it tapassen fan it yn it
Wetterhúshâldingsplan formulearre belied ôfhannele. It grûnwetterbehear en
de fergunningferliening by de provinsje en it wetterskip wurde opinoar ôfstimd.
De basis foar de ôfstimming is it oerdrachtsdokumint grûnwettertaken.
10. Der wurdt yn it bysûnder nei stribbe dat yn in pear grutte nijbouwiken en op
nije bedriuweterreinen kombinearre KWO-systemen oanlein wurde.
11. Foar de drinkwetterfoarsjenning wurdt stribbe nei lykwicht tusken fraach en
oanbod. Der wurdt ûndersocht hoe‘t kaam wurde kin ta de duorsume tapassing
fan oerflaktewetter, it ferminderjen fan it oandiel swiet grûnwetter en it op ‘e
nij brûken fan reinwetter. Der wurdt ek in foarljochtingskampanje taret om it
besparjen fan drinkwetter te befoarderjen.

apportaazje Winske risseltaten
3.2.1 en 3.2.3 It bepalen fan it Winske Peilbehear (earder GGOR) wurdt dien wat wy neame ‘Wettergebietsplannen’.
It foldwaan oan de Noarmen foar Regionale Wetteroerlêst (NRW) wurdt dêrby tagelyk meinaam.
Yn maaie 2010 is mei it opstellen fan leafst seis Wettergebietsplannen begûn: Âlde Feanen, Twizel (mei û.o. it
Miedegebiet), Appelskea (mei û.o. it Drintsk-Fryske Wâld en Fochteloërfean), Ferwerderadiel, Skiermûntseach en
Flylân. De pilot Wettergebietsplannen Keningsdjip en Dongeradiel sitte yn de lêste faze. Mei de Grutte Wielen
derby giet it mei-inoar om 57.000 ha yn 2010, mei in útrin nei begjin 2011.
It opstellen fan dy Wettergebietsplannen rint wat achter op it WHP3-skema. Der komt mear by sjen as tocht wie
om de gebietstrajekten goed ferrinne te litten, om ‘t in keppeling lein wurdt tusken it Winske peilbehear,
Regionale wetteroerlest en Behearplannen foar Natura 2000 gebieten. Dêrom is mei Wetterskip Fryslân
oerienkaam dat it projekt Winske Peilbehear (wie GGOR) net yn 2012, mar yn 2014 klear wêze sil. De kommende
fjouwer jier wurdt noch mei 9 Wettergebietsplannen begûn. By de doelwearden yn de tabel is dêr al rekken mei
hâlden. Sadwaande sil de NRW yn 2014 ek klear wêze. De NRW-kaart foar de hiele provinsje is no al beskikber.
3.2.2 De diskusje oer it takomstich peil fan de Lauwersmar rint noch. Dy diskusje hinget gear mei de Wetterfisy
Lauwersmar en de útkomst is ek ôfhinklik fan de bou fan it gemaal Lauwerseach. It finansierjen fan it gemaal (en
it realisearjen yn 2015) stiet ûnder druk.
Yn septimber binne de wetterskippen (Fryslân en Noorderzijlvest) úteinset mei in ‘Business Case’ foar de bou fan it
gemaal. Faze 1 is no klear. Dêryn binne de technyske en funksjonele easken fan it takomstige gemaal in byld
brocht. Yn de earste helte fan 2011 wurde de fazen 2 oant en mei 4 útfierd. Yn de twadde helte fan 2011 komt
de bestjoerlike beslútfoarming op it aljemint.
3.2.5 De measte maatregels lizze goed op skema (gemaalkapasiteit, boezemberging (59 ha yn 2010) en
retinsjegebieten (200 ha)). Iepen wetter yn dielsystemen leit altyd al wat lestiger (7 ha yn 2010) om‘t dat de
meiwurking freget fan grûneigeners (frywilligens).
Sjoch punt 2 foar de tarieding fan it gemaal Lauwerseach.
3.2.6 Dat ûndersyk (fan mear as ien jier) wurdt útfierd op grûn fan de droechtestúdzje Noard-Nederlân; dy wurdt
no oppakt yn it ramt fan it Deltaprogramma.
3.2.8 Yn bygelyks it Fochteloërfean, it Bûtenfjild en de Âlde Feanen binne yn 2010 maatregels útfierd om it
ferdroegjen yn dy natuergebieten tsjin te gean. Mei-inoar is op syn minst 700 hektare ynrjochte, dus de
doelwearde fan 500 ha is helle.
3.2.11 By de takomstige drinkwetterfoarsjenning moat ûnderskied makke wurde yn de
drinkwetterfoarsjenning op it fêstelân en dy op de Waadeilannen.
Op it fêstelân wurdt in tekoart ferwachte fan 8 miljoen m3/jiers. Nei in boarnestúdzje, dêr’t 5 opsjes foar de
drinkwetterfoarsjenning yn ûndersocht binne, is de opsje om inkelde besteande boarnen út te wreidzjen mei 8
miljoen as bêste nei foaren kaam. Yn 2010 is Vitens begûn mei dy opsje fierder út te wurkjen. In ûnderdiel dêrfan
is it finen fan ynnovative oplossings, sadat wy in byld krije fan de mooglikheden om yn 2020 op syn meast 50%
fan it drinkwetter út grûnwetter te heljen.
Op de eilannen Flylân en Skiermûntseach binne op it stuit gjin problemen mei de drinkwetterfoarsjenning. Skylge
en it Amelân wurden diels fan drinkwetter foarsjoen fia waadliedings. De waadlieding nei Skylge is meikoarten
(ekonomysk) ôfskreaun. Ûndersocht wurdt oft op Skylge sels in alternatyf fûn wurde kin. Dêrby wurdt yn prinsipe
oan grûnwetter tocht. Dat projekt rint troch yn 2011.
programma 3 - Wetter
79

Jaarverslag 2010
80
F ry S l â n: i e p e n e n e i G e n
Einrapportaazje prestaasjeyndikators
Ûnderwerp yndikator nulmjitting doelwearden 2010 realisaasje
2010 2011 2012 2013 2010
Regionaal It útfieren fan Goed op skema - - 500 ha.* - 266 ha.
wettersysteem maatregels
Regionale Ha.’s dy ‘t net 4.200 ha. - - 2.100 - -
wetteroerlêst foldogge oan
de noarm
ha.
Winske Ha.‘s foar it 205.300 ha. 47.000 150.000 8.300 0 57.000
peilbehear trajekt winske
peilbehear
ha. ha. ha. ha.
Ferdroege natuer Tal ha.’s dêr’t
maatregels naam
wurde
11.000 ha. 500 ha. 500 ha. 500 ha. 500 ha. 700 ha.
* winske resultaat yn 2015: gemaal Lauwerseach en op grûn fan frijwilligens it realisearjen fan 300 ha. boezemútwreiding, 100 ha.
retinsjegebieten, 450 ha. ekstra iepen wetter yn dielsystemen en maatregels yn stedsgebieten.
Wat hat it Beliedsmêd koste?
Eksploitaasje
Bedraggen x € 1.000 Realisaasje Begrutting Rekken Ofwiking Mutaasjes Restant
2009 2010 nei 2010 begrutting/ reserves ôfwiking
Baten
Strukturele beliedsprogramma
wiziging rekken begrutting
/rekken
budzjetten
Tydlike beliedsprogramma
297 297 249 47 0 47
budzjetten 60 0 0 0 0 0
Oerrinnende passiva 569 617 1.648 -1.032 0 -1.032
Baten mei-inoar 926 913 1.898 -985 0 -985
lesten
Strukturele beliedsprogramma
budzjetten 1 71 60 11 0 11
Tydlike beliedsprogramma
budzjetten 147 100 52 49 0 49
Oerrinnende passiva 600 633 1.653 -1.020 0 -1.020
Bedriuwsfieringskosten 476 1.050 997 53 0 53
lesten mei-inoar 1.223 1.854 2.762 -908 0 -908
Baten - lesten -297 -941 -864 -77 0 -77

taljochting eksploitaasje
Tydlike beliedsprogramma budzjetten:
De tydlike budzjetten (2 x € 50.000) foar de stúdzje nei ekstreme droechte (mei Grins) en it stimulearjen fan
KWO-systemen binne net hielendal besteed, om ‘t der minder kosten makke binne.
Oerrinnende passiva:
De ôfwiking wurdt ferklearre troch minder kosten foar ûndersyk en bedriuwsfiering (mei-inoar sa’n € 100.000)
en om der ‘t yn 2010 ekstra jild út de fûnsen (Grûnwetterfûns en Skeafûns) helle is (mei-inoar € 1,1 miljoen):
• foar ús bydrage fan € 300.000 oan it projekt ‘Winske peilbehear’ dy ‘t al earder oan Wetterskip Fryslân tasein is;
• sawat € 800.000 foar it opstellen fan in skearegeling foar de grûnwetterwinning yn Terwisscha. It giet om
kosten foar arbitraazje en juridysk en technysk ûndersyk dat nedich is foar it ûnderbouwen fan de skearegeling.
3.3 Skjin Wetter
Wat hawwe wy dien (hawwe wy dien wat wy dwaan moasten)?
Hoe stiet it mei de doelstellings fan de beliedsmêden? Doel Winske risseltaat €
Wat woenen Wat hawwe wy Wat hat it belieds-
3.3 Skjin Wetter
wy berikke? dêrfoar dien? med koste?
doelen
• It realisearjen fan de wetterkwaliteitsdoelen (gemy, ekology en it ynrjochtsjen) is langetermynwurk, dat foar in
belangryk part troch de Europeeske regeljouwing stjoerd wurdt; de doelen binne keppele oan de jierren 2015,
2021 en 2027. Dat jildt likegoed foar oerflaktewetter as foar grûnwetter.
• De te nimmen maatregels binne ûnder oaren rjochte op it berikken fan in goede wetterkwaliteit yn
natuergebieten en fan de swimwetterlokaasjes.
• Wy stribje ek nei ekstra beskerming fan de kwaliteit fan it grûnwetter yn grûnwetterbeskermingsgebieten.
• Emisjes út de wetterstring wei meie gjin beheining wêze foar it realisearjen fan de gemyske en ekologyske
kwaliteit fan it oerflaktewetter. Partijen yn de wetterkeatling fiere harren taken út tsjin de leechst mooglike
kosten. Troch it goed mei-inoar oparbeidzjen, fiere hja harren taken sa doelmjittich, transparant, duorsum
en ynnovatyf mooglik út.
• Troch mei te dwaan oan it Zambezi-projekt wurdt besocht om 1,9 miljoen minsken yn treddewrâldlannen
tagong ta skjin wetter en sanitêre foarsjennings te jaan.
rapportaazje realisaasje doelen
Yn 2010 binne alle mjitnetten yn it wetterbehear op in rychje setten en oanpast (fuortgongs- en effektmjittingsplan).
Dêrmei is de basis lein foar de yntegrale wettersysteem rapportaazje (IWSR), dêr ’t yn 2011 ferslach mei
útbrocht wurdt oer de status en de trends fan de wetterkwaliteit yn Fryslân.
De doelen binne yn WHP3 formulearre foar de perioade fan 6 jier (2010-2015); yn 2010 is begûn mei de
maatregels en aktiviteiten om dy doelen te berikken. Foar it heljen fan de wetterkwaliteitsdoelen fan de KRW leit
foar Wetterskip Fryslân de grutste opjefte by it nimmen fan ynrjochtingsmaatregels (lykas natuerfreonlike wâlen
en boezemlannen). Dêrby wurdt safolle mooglik meilifte mei wâls- en kaaiprojekten en it realisearjen fan
wetterberging yn it ramt fan wetterfeiligens. Der is op dit stuit noch gjin reden om oan te nimmen dat de doelen
net helle wurde (alhoewol‘t grûnoankeap foar wetterberging yn de polders wat lestich is).
programma 3 - Wetter
81

Jaarverslag 2010
82
F ry S l â n: i e p e n e n e i G e n
Yn 2010 is úteinset mei de tarieding foar it opstellen fan KRW-gebietsdossiers foar drinkwetterwingebieten.
Op basis fan dy dossiers wurdt besjoen oft de drinkwetterwinning genôch beskerme is, oft de begrinzing fan
drinkwetterbeskermingsgebieten oanpast wurde moat en oft it needsaaklik is yn te gripen op aktiviteiten dy ‘t
it grûnwetter bedriigje.
Begjin 2010 is it Fryske Bestjoersakkoart Wetterstring ôfsluten mei alle Fryske gemeenten, Wetterskip Fryslân
en Vitens. Dat akkoart is rjochte op it ferheegjen fan de doelmjittigens, duorsumens en tsjinstberens yn de
wetterstring. Dat akkoart is yn 2010 útwurke yn in útfieringsprogramma 2011-2015. Dat leit op dit stuit foar
beslútfoarming (uterlik maart 2011) by alle partijen.
Yn it projekt Skjin wetter foar Mozambyk is mei it bouwen fan de sanitêre foarsjennings op skoallen en op de
iepenbiere plakken úteinset; wat ynvestearrings oanbelanget hat dat yn 2010 in súkses west. Foar dy skoallen en
iepenbiere plakken hawwe der trenings west foar gebrûk, ûnderhâld en basishygiëne. Dat resultaat en it dêroan
keppele doel binne helle.
Deputearre frou Schokker-Strampel hat, as foarsitter fan de Stjoergroep, yn Mozambyk in oerienkomst tekene
foar gearwurking mei de regionale partijen dêr. Har oanwêzigens hat derta laat dat de lokale bestjoerders fan de
fjouwer stêden dy‘t oan it projekt meidogge, harren mear belutsen fiele. Boppedat stiet it projekt no ek heger
op de wurklist fan de nasjonale oerheid fan Mozambyk en fan de Nederlânske ambassade.
Foar it ûntwikkeljen fan kapasiteit yn lokale organisaasjes moat noch hiel wat dien wurde. Dêr wurdt wurke oan
in programma fan trenings en opliedings foar de 4 gemeenten op ferskate nivo’s en mei ferskate tema’s.
Winske Risseltaten
Beliedsmêd 3.3 - Skjin Wetter Belied tiid Jild
1. Maatregels yn ferskate wetterlichems binne neffens de KRW-Beslisnota 2008
útfierd en it behear fan wetterskippen, gemeenten, provinsje en oare oanbelangjende
partijen, is geskikt genôch om de KRW-doelen wier te meitsjen.
2. Yn Natuera 2000-gebieten en de oare EHS-gebieten binne maatregels naam en
is de wurkwize fuortset, wêrby‘t de mooglikheden foar it ferbetterjen fan de
wetterkwaliteit yn de EHS nei projekt besjoen wurde.
3. De mooglikheden fan eksterne finansiering wurde optimaal benuttige. Ryksmiddels
foar it ferbetterjen fan de wetterkwaliteit dy‘t oan it YLG tafoege binne,
binne programmearre fia it pMJP
4. By nije romtlike ûntjouwings mei de wetterhifking is ûndersocht oft de wetterkwaliteit
net efterút giet en, as soks nedich is, dan passende maatregels naam
binne.
5. Oan alle oanbelangjende partijen wurdt alle jierren ferslach dien oer it behear,
de nommen maatregels en de berikte wetterkwaliteit. In gearfetting fan de
ynhâld en de resultaten fan it behear wurdt tastjoerd oan Provinsjale Steaten;
oan it Ryk wurdt ferslach dien oer de fuortgong fan it útfieren fan de KRWmaatregels.
6. Der is dúdlikens oer de kwaliteit fan it grûnwetter en de risiko’s op grûnwetterfersmoarging;
it belied wurdt, as soks fanneden is, oanpast op grûn fan mjittings.
7. Binnen de eventuele nije begrinzing fan grûnwetterbeskermingsgebieten binne
gjin nije bedriuwen kaam mei aktiviteiten, dy‘t yn striid binne mei de regels út
de provinsjale Miljeu-oardering. Foar besteande riskante aktiviteiten jildt in
skerpere hanthavening.

Beliedsmêd 3.3 - Skjin Wetter Belied tiid Jild
8. De hjoeddeiske 47 oanwiisde swimwetterlokaasjes yn Fryslân foldogge oan de
stelde easken. Wetterskippen, gemeenten en oare behearders fiere de needsaaklike
maatregels út. De wetterbehearders hawwe de swimwetterprofilen opsteld;
der binne foarskriften opsteld foar it nimmen fan maatregels, lykas it oanwizen
of it ynlûken fan de oanwizing fan swimwetterlokaasjes, as de grinzen fan de
swimwetternoarmen net yn acht nommen wurde. Goede en aktuele ynformaasje
oer de tastân fan it swimwetter is beskikber op it ynternet, de swimwettertillefoan
en mei buorden by de swimwetterlokaasjes.
9. Gemeentlike riolearringsplannen binne beoardield oan de hân fan it ramt dat yn
it Wetterhúshâldingsplan opnaam is. Ûntheffings fan de soarchplicht foar
riolearring yn it bûtengebiet binne beoardield op grûn fan it ûntheffingsbelied.
10. De emisjes út de wetterstring wurde troch de wetterbehearder beoardield neffens
it wetterkwaliteitspoar; der moat foldien wurde oan de easken dy‘t de gemyske
en ekologyske doelen fan it ûntfangende wetter freegje.
De YBA’s dy‘t by Wetterskip Fryslân yn behear binne, foldogge oan dy easken.
11. De nije KRW-noarmen foar oerflaktewetter wurde yn dizze planperioade troch
de wetterbehearder ferwurke yn lossingsfergunnings foar RWSY’s (rioelwettersuveringsynstallaasjes).
12. Yn it Bestjoersakkoart wetterstring yn Fryslân binne op bestjoerlik mêd ôfspraken
makke foar it útfieren fan taken en projekten yn it ramt fan de wetterstring.
Dy ôfspraken krije stal yn it “duorsumheids- anneks ynnovaasjeprogramma
wetterstring Fryslân”; dêr is ekstra jild foar reservearre. Ien en oar is bedoeld
om de doelmjittigens mei 15 oant 20% te ferbetterjen, soks yn ‘e rin fan de
perioade 2007-2017.
rapportaazje Winske risseltaten
3.3.1/3 Yn 2010 binne de maatregels goed útfierd (5 fiskpassaazjes en 9 ha natuerfreonlike wâlen). De maatregels
wurde foar in part mei pMJP-jild betelle. Troch de needsaak fan besunigjen by Wetterskip Fryslân is net garandearre
dat yn de jierren dêrnei alle KRW-maatregels op ‘e tiid realisearre wurde. Wy binne dêr mei Wetterskip Fryslân en
it Ryk oer yn petear.
3.3.2 By it opstellen fan de (konsept) Natura2000 behearplannen yn 2010 is socht nei in optimale ynset fan
KRW-maatregels.
3.3.5 Yn 2010 hat de provinsje de earste testrapportaazje oer de útfiering fan de KRW-maatregels oan it
Ryk opsteld. Yn maart 2011 wurdt de earste (offisjele) rapportaazje oan it Ryk (en de EU) tastjoerd.
3.3.6 Yn 2010 is ûndersyk dien nei de oarsprong fan bestridingsmiddels en de belesting fan it grûnwetter en
oerflaktewetter dêrtroch. Yn 2010 is in gearkomste organisearre foar terreinbehearders (benammen gemeenten)
mei it doel om it gebrûk fan gemyske bestridingsmiddels yn stedsgebieten werom te bringen. It grûnwettermjitnet
is hifke. Op basis dêrfan is fêststeld hokker oanpassings nedich binne om oan de KRW-easken te foldwaan.
3.3.8 Der binne no 48 swimplakken (47-1+2). Der binne nije protokollen en metoaden foar problemen mei
blau-algen ynfierd. Op basis fan it byld fan it badseizoen 2010 (mei frij wat blau-algen, in swimferbod, negative
swimadvizen en warskôgings, sjoch ek 4.1), sil yn 2011 mei Wetterskip Fryslân fierder ûndersyk dien wurde nei it
foarkommen en oplossen fan dy problemen.
programma 3 - Wetter
83

Jaarverslag 2010
84
F ry S l â n: i e p e n e n e i G e n
3.3.9 Gemeenten stelle nije en bredere Gemeentlike Riolearringsplannen op, dêr ‘t no neist de soarch foar
ôffalwetter, ek de soarch foar grûn- en oerflaktewetter yn stedsgebieten yn beskreaun wurdt. De provinsje hifket
dy plannen oan WHP3. Yn 2010 is begûn mei in aktualisaasje fan de ûntheffings fan de gemeentlike soarchplicht
yn it bûtengebiet.
3.3.12 Begjin 2010 is it Frysk Bestjoersakkoart Wetterstring ôfsluten mei alle Fryske gemeenten, Wetterskip Fryslân
en Vitens. Dat akkoart is yn 2010 útwurke ta it útfierings-programma 2011-2015. Dat leit op it stuit foar
beslútfoarming (uterlik maart 2011) by alle partijen. Yn 2010 is bydroegen oan it wetter- en enerzjyprojekt
Noarderhoek yn Snits. Der is úteinset mei it opstellen fan it yn WHP3 oankundige Duorsumens- en Ynnovaasjepro-gramma
Wetterstring. De doelwearde foar de wetterstring is dêrmei helle. It programma wurdt yn 2012
operasjoneel, om ‘t dan it budzjet beskikber komt.
Einrapportaazje prestaasjeyndikators
Ûnderwerp yndikator nulmjitting doelwearden 2010 realisaasje
2010 2011 2012 2013 2010
Kwaliteit oer- Maatregels ‘KRW- Mei de tarieding - - *15 en - 1 en
flaktewetter beslisnota’ útfiere is úteinset 50 ha. 9 ha.
Swimwetter- Maatregels útfiere, Goed op skema - 100%* - - 18 profilen
lokaasjes profilen opstelle en
buorden oanbringe
Wetterkeatling Projekten om it
Bestjoersakkoart
út te fieren
10 2 2 3 3 2
Begrinzing grûn- Tal gebieten dêr ‘t 0 - 12 - - -
wetterbesker- de begrinzing fan
mingsgebieten besjoen is
* winske resultaat yn 2015: 30 fiskpassaazjes en 100 ha natuerfreonlike wâlen.
* winske resultaat yn 2011 : foar alle swimplakken binne profilen opsteld en binne ynformaasjebuorden oanbrocht.
Wat hat it Beliedsmêd koste?
Eksploitaasje
Bedraggen x € 1.000 Realisaasje Begrutting Rekken Ofwiking Mutaasjes Restant
2009 2010 nei 2010 begrutting/ reserves ôfwiking
Baten
Strukturele beliedsprogramma
wiziging rekken begrutting
/rekken
budzjetten
Tydlike beliedsprogramma
0 20 20 0 0 0
budzjetten 29 0 0 0 0 0
Baten mei-inoar 29 20 20 0 0 0

lesten
Strukturele beliedsprogramma
budzjetten 6 51 29 23 0 23
Tydlike beliedsprogramma
budzjetten 66 170 158 11 0 11
Bedriuwsfieringskosten 81 697 695 1 0 1
lesten mei-inoar 153 917 882 35 0 35
Baten - lesten -124 -897 -862 -35 0 -35
taljochting eksploitaasje
Strukturele beliedsprogramma budzjetten:
De bydrage (€ 20.000) fan Wetterskip Fryslân oan de kosten fan de opstelling fan de wetterplannen dy’t wy yn
2009 mei-inoar opsteld hawwe (WHP3 en Wetterbehearplan) is yn 2010 by ús ynboekt en net útjûn (strukturele
beliedsprogramma budzjetten); dat ferklearret de ûnderbesteging by de strukturele budzjetten.
Tydlike beliedsprogramma budzjetten:
Fan de tydlike budzjetten is € 11.000 minder besteed oan it ‘Cliwat’-projekt.
programma 3 - Wetter
85

Jaarverslag 2010
Milieu
86
F ry S l â n: i e p e n e n e i G e n

3.4 programma 4 - milieu
Portefeuillehouder: P. Adema
I Beleidsdoel(en) voor het programma
Wat wilden we bereiken en wat heeft het programma gekost?
In het coalitieakkoord is aangegeven dat de kwaliteiten van Fryslân zullen worden benut om tot een verdere duurzame
ontwikkeling te komen. Hiervoor is het nodig dat er in Fryslân een bepaalde basiskwaliteit aanwezig is. Deze
basiskwaliteit wordt voor het onderdeel milieu geborgd in het Frysk Miljeuplan. De basiskwaliteit wordt gebruikt
voor een verdere duurzame ontwikkeling.
Doel is om de in het coalitieakkoord aangegeven (huidige) basiskwaliteit van het Friese milieu vast te houden (veilig
te stellen). Om dit te bereiken moeten we ervoor zorgen dat we:
• schoon houden wat schoon is;
• de resterende knelpunten aanpakken;
• nieuwe knelpunten vermijden of in een vroeg stadium onderkennen en aanpakken.
De uitvoering van het Provinciaal Milieubeleid heeft een programmatisch karakter. Via een 6-tal beleidsvelden is
het milieubeleid tot uitvoering gebracht. Het betreft hier merendeels wettelijke taken.
Doelenrealisatie 2010
Hoe staat het met de doelstellingen van Doel Gewenst resultaat €
de Beleidsvelden? Wat wilden Wat hebben we Wat heeft het
we bereiken? hiervoor gedaan? thema gekost?
4.1 Basiskwaliteit & bewustwording
4.2 Eco-effectiviteit
4.3 Duurzaam bodembeheer
4.4 Leefomgevingsbeleid
4.5 Regie & Strategie toezicht en handhaving
4.6 Uitvoering vergunningverlening, toezicht
en handhaving
toelichting
Afgelopen jaar heeft het milieubeleid deels in het teken gestaan van de voorbereiding van het nieuwe Frysk
Miljeuplan 2011-2014. In dat kader is er veel werk verzet. Onder voorbehoud van goedkeuring door Provinciale
Staten treedt het nieuwe Frysk Miljeuplan op 16 februari 2011 in werking. Het nieuwe Miljeuplan kent een drietal
sporen. Bij spoor 1, Slim beheer, staat uitvoering van de (reguliere) wettelijke taken centraal. Bij spoor 2 staan
duurzame innovaties centraal. Bij spoor 3 staan maatschappelijke bewustwording en gedragsverandering centraal.
Het jaar 2010 was een overgangsjaar. Provinciale Staten hebben eind 2009 besloten om – in afwachting van de
definitieve vaststelling van het Frysk Miljeuplan 2011-2014 – éénmalig voor de jaarschijf 2010 budget beschikbaar
te stellen voor spoor 1, uitoefening van wettelijke taken milieu. Dit betekent dat voor de uitoefening van de autonome
taken (spoor 2 en 3) slechts beperkte andere budgetten beschikbaar waren. Slim beheer vormde derhalve
de basis voor de begroting 2010.
programma 4 - milieu
87

Jaarverslag 2010
88
F ry S l â n: i e p e n e n e i G e n
Successen die voor 2010 kunnen worden benoemd zijn:
• Als aanvulling op het in december 2009 vastgestelde ontwerp Frysk Miljeuplan is in 2010 een normenkader
Milieu ontwikkeld en een milieuprogramma 2011-2014 opgesteld;
• In het bodemconvenant is afgesproken dat op 31 december 2010 de bevoegde gezagen Wet bodembescherming
inzicht hebben in de humane spoedlocaties. Humane spoedlocaties zijn gevallen van ernstige
bodemverontreiniging die risico’s kunnen opleveren voor de mens. De provincie heeft deze convenantsverplichting
voortvarend opgepakt en de lijst met humane spoedlocatie (18 in totaal) is eind 2010 aangeleverd aan de
landelijke werkgroep;
• Op 7 april 2010 is een voor de provincie positieve uitspraak gedaan door de Raad van State. Daarmee is het
Besluit tot aanwijzing van zeer kwetsbare gebieden onder de Wet ammoniak en veehouderij bekrachtigd. Van
de kaart wordt dankbaar gebruik gemaakt bij vergunningverlening door gemeenten. Zij letten zeer kritisch op
de ammoniakuitstoot van veehouderijbedrijven in de buurt van deze gebieden, waardoor de kwaliteit van die
gebieden zal verbeteren;
• Verregaande samenwerking tussen provincie, gemeenten en Wetterskip heeft geleid tot een veel effectievere
uitvoering van het Besluit bodemkwaliteit. Er is een besparing bereikt met een factor vier van de noodzakelijke
kosten voor het maken van bodemkwaliteitskaarten en bodembeheerplannen, door goed gebruik te maken
van digitale gegevens. In het verleden is door de provincie fors geïnvesteerd in digitale dataopslag via het
Programma bodem in beeld. Die investeringen worden nu ruimschoots terugverdiend;
• Mede op basis van provinciaal initiatief is begin 2010 tussen alle Friese gemeenten en woningbouwcorporaties
een convenant gesloten met betrekking tot verwijdering van asbest. De Friese werkgroep ketenhandhaving
zorgt voor de begeleiding;
• Op initiatief van de provincie is er een Netwerk Duurzaam ondernemen opgericht. Het netwerk is het
afgelopen jaar twee keer bij elkaar gekomen, heeft wensen met elkaar gedeeld, elkaar geïnspireerd en
plannen voor 2012 gemaakt;
• De provincie heeft voor bestuurders, beleidsambtenaren en facilitymanagers van de Friese gemeenten,
Wetterskip Fryslân, Rijkswaterstaat Noord en het CJIB een inspiratiebijeenkomst georganiseerd. Voor 2011
zit een tweede bijeenkomst in de planning;
• In het kader van het programma Leren voor Duurzame Ontwikkeling zijn diverse projecten gestart, o.a.
Cradle tot Cradle, Grenzeloos CO2 neutraal en Biomassa en Landschap;
• Als uitvloeisel van de jaarlijkse meting Ecologische voetafdruk Friese burger is eind 2010 met de voorbereiding
begonnen van de campagne Oars Ite. Deze campagne heeft tot doel zoveel mogelijk Friese burgers
bewust anders te laten eten om op die manier het milieu minder te belasten. Sinds half januari hebben
ruim 50 provinciale collega’s hun voedselafdruk bepaald.
inzet van middelen totale programma
De totale inzet van de middelen van dit programma wordt in onderstaande tabel gepresenteerd. De toelichting op
de Exploitatie, Investeringen, Voorzieningen en Overlopende passiva vindt plaats bij de Beleidsvelden.

Exploitatie
Bedragen x € 1.000 Realisatie Begroting Rekening Afwijking Mutatie Restant
2009 2010 na 2010 begroting/ reserves afwijking
wijziging rekening begroting/
rekening
Baten
4.1 Basiskwaliteit & bewustwording 0 0 0 0 0 0
4.2 Eco-effectiviteit 99 112 539 -427 0 -427
4.3 Duurzaam bodembeheer 9.164 1.882 1.580 302 35 267
4.4 Leefomgevingsbeleid 575 837 879 -42 0 -42
4.5 Regie & Strategie toezicht en
handhaving 31 11 13 -2 0 -2
4.6 Uitvoering vergunningverlening,
toezicht en handhaving 236 344 160 185 74 111
totaal Baten 10.104 3.186 3.170 16 108 -93
lasten
4.1 Basiskwaliteit & bewustwording 92 282 285 -3 0 -3
4.2 Eco-effectiviteit 1.684 871 1.283 -411 12 -423
4.3 Duurzaam bodembeheer 12.790 6.210 5.724 487 75 411
4.4 Leefomgevingsbeleid 1.604 2.109 2.185 -76 0 -76
4.5 Regie & Strategie toezicht en
handhaving 127 353 311 41 17 24
4.6 Uitvoering vergunningverlening,
toezicht en handhaving 9.863 10.043 9.948 95 8 87
totaal lasten 26.161 19.868 19.736 132 111 20
Baten - lasten -16.056 -16.682 -16.566 -116 -3 -113
Aansluiting tussen 2 e Berap 2010 en de Jaarstukken 2010
Bedragen x € 1.000 2010 2011 2012 2013 2014
Baten begroting t/m 2 e Berap 2010 2.929 224 112 112 112
Begrotingswijzigingen (BW):
PS:
PS 5e BW 2010: 10 november 2010 257 433 433 433 433
Begrotingswijziging totaal 257 433 433 433 433
Baten begroting t/m Jaarstukken 2010 3.186 657 545 545 545
programma 4 - milieu
89

Jaarverslag 2010
90
II. Beleidsvelden
4.1 Basiskwaliteit & bewustwording
Wat hebben we gedaan (hebben we gedaan wat we moesten doen)?
F ry S l â n: i e p e n e n e i G e n
Bedragen x € 1.000 2010 2011 2012 2013 2014
lasten begroting t/m 2 e Berap 2010 21.963 17.936 17.255 17.212 17.495
Begrotingswijzigingen (BW):
PS:
PS 5 e BW 2010: 10 november 2010 -2.320 251 524 1.274 2.347
PS 6 e BW 2010: 3 november 2010 200 0 0 0 0
GS:
GS bedrijfsvoering 37 113 113 113 113
GS provinciefonds -12 -20 0 0 0
Begrotingswijziging totaal -2.096 344 637 1.387 2.459
lasten begroting t/m Jaarstukken 2010 19.868 18.280 17.891 18.599 19.954
Baten-lasten -16.682 -17.623 -17.346 -18.053 -19.409
Hoe staat het met de doelstellingen van Doel Gewenst resultaat €
de Beleidsvelden? Wat wilden Wat hebben we Wat heeft het
4.1 Basiskwaliteit & bewustwording
we bereiken? hiervoor gedaan? thema gekost?
doelen
Het streven van de overheid is gericht op een gezonde, veilige en hoogwaardige leefomgeving. Wat betreft
gezondheid en veiligheid wordt gesproken van basis- of minimumkwaliteit. In het Nationaal Milieubeleidsplan 4
(NMP4) is de ‘basiskwaliteit’ of ‘minimum kwaliteit’ van de leefomgeving de verantwoordelijkheid van de rijksoverheid.
Verantwoordelijkheid voor de invulling van een ‘hoogwaardige leefomgeving’ wordt op lager niveau
(provincies, gemeenten waterschappen) neergelegd.
Doel van dit beleidsveld is het bewaken van de basiskwaliteit in Fryslân.
rapportage doelenrealisatie
Fryslân wordt steeds schoner. Dat blijkt uit de rapportage ‘Toestand leefmilieu 2008’ die in 2009 aan u ter besluitvorming
is voorgelegd. We zijn dan ook op weg om een groot deel van de provinciale milieudoelen te halen. Het
milieubeleid van de afgelopen vijftien jaar heeft gewerkt. Het is nu zaak om datgene wat schoon is ook schoon te
houden, het ontstaan van nieuwe knelpunten te voorkomen, en om de laatste problemen aan te pakken.

Er resteren nog enkele knelpunten.
• Waterkwaliteit: de chemische kwaliteit voldoet nog niet overal aan de normen en de ecologische kwaliteit is
in alle wateren matig;
• Zwemwaterkwaliteit: af en toe vindt een overschrijding van de kwaliteitsnormen voor zwemwater plaats.
Het zwemwater moet in 2015 op alle locaties minimaal de kwaliteitsklasse ‘aanvaardbaar’ hebben;
• Grondwaterkwaliteit: lokaal worden de normen overschreden;
• Bodemsanering: humane en ecologische spoedlocaties moeten worden gesaneerd;
• Waterbodemkwaliteit: op enkele tientallen locaties voldoet de kwaliteit van de waterbodem nog niet aan
de normen;
• Geluidhinder: knelpunten moeten verder geïnventariseerd en gesaneerd worden;
• Vermesting: in bepaalde natuurgebieden belemmert vermesting de gewenste natuurontwikkeling;
• Verzuring: in nagenoeg alle natuurgebieden is de verzuring te groot voor gewenste natuurontwikkeling;
• Verdroging: in bepaalde gebieden belemmert verdroging de gewenste natuurontwikkeling;
• Ecologische hoofdstructuur: de ecologische hoofdstructuur moet deels nog gerealiseerd worden;
• Biodiversiteit: de negatieve lijn ten aanzien van biodiversiteit is nog niet tot stilstand gebracht;
• Uitstoot van broeikassen: de uitstoot van broeikasgassen zal aanzienlijk moeten dalen om de doelen te
realiseren;
• Energiebesparing: op verschillende vlakken moet energiebesparing worden gehaald;
• Transitie naar duurzame energie: bij de transitie naar duurzame energie gaat het zowel om de opwekking
als om de toepassing van duurzame energie
Bovengenoemde restopgave wordt via het nieuwe Frysk Miljeuplan 2011-2014 opgepakt.
Gewenste resultaten
Beleidsveld 4.1- Basiskwaliteit & bewustwording Beleid tijd Geld
1. De provincie heeft inzicht in de Algemene Milieukwaliteit (AMK) in Fryslân
+ inzicht in de knelpunten ten aanzien van de AMK.
2. De provincie heeft inzicht in het consumentengedrag van de Friese burger en
de daaruit voortvloeiende milieubelasting.
3. Doelgroepen moeten weten wat ze kunnen doen om de milieukwaliteit te
behouden en zelfs te verbeteren.
rapportage Gewenste resultaten
1) In het voorjaar van 2010 is een Fries normenkader milieukwaliteit ontwikkeld ten behoeve van het nieuwe
Frysk Miljeuplan 2011-2014. Het normenkader geeft inzicht in de Algemene Milieukwaliteit (AMK) in Fryslân
en inzicht in de knelpunten ten aanzien van de AMK.
2, 3) Door middel van een representatieve steekproef ‘Ecologische Footprint Friese burger’ is in 2009 het
consumentengedrag en de daaruit voortvloeiende milieubelasting in beeld gebracht. In het najaar van 2010 is
wederom een steekproef gehouden. Uitkomsten van dat onderzoek worden in het voorjaar van 2011 verwacht.
programma 4 - milieu
91

Jaarverslag 2010
92
Eindrapportage prestatie-indicatoren
Ad1: Toestand leefmilieu betreft een vierjaarlijkse rapportage. In 2012 zal een nieuwe Toestand leefmilieu verschijnen. Dan zal (wederom)
bepaald worden of Fryslân voldoet aan de basiskwaliteit
Exploitatie
Wat heeft het Beleidsveld gekost?
4.2 Eco-effectiviteit
Wat hebben we gedaan (hebben we gedaan wat we moesten doen)?
F ry S l â n: i e p e n e n e i G e n
Onderwerp indicator nulmeting Streefwaarden realisatie
2010 2011 2012 2013 2010
Bewaken van de basis- Monitoringskader Toestand Leefmilieu Ad1 Ad1 Ad1 Ad1 Ad1
kwaliteit in Fryslân PMP 2008
Consumentengedrag Ecologische Footprint Footprint 2009: 4,0 3,5 3,5 3,0 4,4
Friese burger
beïnvloeden
Friese burger 4,0
Bedragen x € 1.000 Realisatie Begroting Rekening Afwijking Mutatie Restant
2009 2010 na 2010 begroting/ reserves afwijking
wijziging rekening begroting/
rekening
Baten
totaal Baten 0 0 0 0 0 0
lasten
Structurele beleidsprogrammabudgetten
23 29 29 0 0 0
Tijdelijke beleidsprogrammabudgetten
70 50 53 -3 0 -3
Bedrijfsvoeringskosten 0 203 203 0 0 0
totaal lasten 92 282 285 -3 0 -3
Baten - lasten -92 -282 -285 3 0 3
Hoe staat het met de doelstellingen van Doel Gewenst resultaat €
de Beleidsvelden? Wat wilden Wat hebben we Wat heeft het
4.2 Eco-effectiviteit
we bereiken? hiervoor gedaan? thema gekost?

doelen
Duurzame ontwikkeling is een centraal uitgangspunt van het provinciaal bestuur. Doel is dat duurzaamheid een
algemeen geaccepteerd en gehanteerd uitgangspunt wordt bij het ontwerpen van alle facetten van de maatschappij:
producten, productieprocessen, gebieden, organisaties, etc. Als gevolg daarvan kenmerkt Fryslân zich
door de aanwezigheid van slimme en gezonde stoffenkringlopen die lokaal op elkaar zijn afgestemd of elkaar
aanvullen.
Alhoewel de richting duidelijk is, staat niet bij voorbaat vast hoe een duurzaam Fryslân er uitziet. Duurzame
oplossingen kunnen allerlei vormen aannemen. Deze kunnen én willen we niet op voorhand beschrijven. Duidelijk
is wél dat een duurzame ontwikkeling het uitgangspunt is. Dit stelt eisen aan het proces. Individuen, organisaties,
bedrijven en overheden moeten weten hoe ze duurzaamheid centraal kunnen stellen in alle afwegingen die ze
maken. De kennis moeten ze vervolgens in praktijk kunnen, willen en durven brengen. Dit proces willen we als
provincie actief stimuleren en faciliteren.
We zien het ‘cradle-to-cradle’-concept (C2C - afvalstof = grondstof) als een inspirerend, veelbelovend en kansrijk
concept om duurzame ontwikkeling te realiseren. We zetten daarom in op de toepassing van dit concept in de
Friese samenleving.
rapportage doelenrealisatie
Een duurzame ontwikkeling van Fryslân vereist een hogere milieukwaliteit dan nu is vastgelegd in wettelijke
normen. In een aantal gevallen zijn er al aanvullende ambities vastgelegd in bestuurlijke afspraken. Redenerend
vanuit onze langetermijndoelstelling inventariseren we in 2011 welke bijzondere milieukwaliteiten we gedurende
de planperiode (2011-2014) nog moeten nastreven. We leggen dit vast in een aanvullend normenkader.
Onderhavig normenkader is onze ‘onderlegger’ voor duurzame ontwikkeling in Fryslân.
Gewenste resultaten
Beleidsveld 4.2 – Eco-effectiviteit Beleid tijd Geld
1. We geven invulling aan een duurzaam voorraad- en ketenbeheer door de ontwikkeling,
demonstratie en toepassing van duurzame innovaties te initiëren,
stimuleren en faciliteren.
2. Er is sprake van duurzame besluitvorming op allerlei schaalniveaus en allerlei
maatschappelijke actoren.
rapportage Gewenste resultaten
1,2) Uitvoering van projecten op het gebied van Eco-effectiviteit (bijvoorbeeld ‘Cradle to cradle’) is in 2010 nog
niet echt uit de verf gekomen. Onderhavige projecten vallen niet onder de categorie wettelijke taken, derhalve
kon het door PS voor de jaarschijf 2010 beschikbaar gestelde budget (voor uitoefening wettelijke taken) niet
worden ingezet.
Via het budget van het Noordelijk programma Leren voor duurzame Ontwikkeling (LvdO) 2008-2011 (merendeels
Rijksfinanciering) en de IPO-PRISMA projecten hebben wij in 2010 in beperkte zin invulling kunnen geven aan
Eco-effectiviteit. In 2010 zijn er twee uitvoeringsprogramma’s LvdO vastgesteld. Met diverse (externe) organisaties
zijn projecten opgestart die een bijdrage leveren aan duurzaam voorraad- en ketenbeheer en duurzame besluitvorming.
Wij hebben zelf actief meegewerkt aan het PRISMA-project ‘Prioritaire gebieden’. In dat kader zijn
bedreigingen voor de bodem geïnventariseerd en is een ‘toolbox’ van mogelijk in te zetten maatregelen
(= duurzame besluitvorming) ontwikkeld.
programma 4 - milieu
93

Jaarverslag 2010
94
Eindrapportage prestatie-indicatoren
Exploitatie
Wat heeft het Beleidsveld gekost?
F ry S l â n: i e p e n e n e i G e n
Onderwerp indicator nulmeting Streefwaarden realisatie
2010 2011 2012 2013
Stimuleren Aantal 1 projecten 2 4 4 4 2
‘cradle to cradle’ projecten (Cradle to cradle projecten projecten projecten projecten projecten
projecten Islands)
Bedragen x € 1.000 Realisatie Begroting Rekening Afwijking Mutatie Restant
2009 2010 na 2010 begroting/ reserves afwijking
wijziging rekening begroting/
rekening
Baten
Structurele beleidsprogrammabudgetten
83 0 0 0 0 0
Tijdelijke beleidsprogrammabudgetten
16 112 539 -427 0 -427
totaal Baten 99 112 539 -427 0 -427
lasten
Structurele beleidsprogrammabudgetten
153 76 72 3 0 3
Tijdelijke beleidsprogrammabudgetten
556 201 616 -415 12 -427
Bedrijfsvoeringskosten 975 595 594 1 0 1
totaal lasten 1.684 871 1.283 -411 12 -423
Baten - lasten -1.586 -759 -744 -16 -12 -4
toelichting exploitatie
Tijdelijke budgetten:
Het betreft hier middelen voor het Programma Leren voor duurzame ontwikkeling. Het Rijk heeft de middelen
voor het programma reeds aan de provincie beschikbaar gesteld. De besteding van deze gelden zal, op basis van
een door de drie noordelijke provincies vastgesteld uitvoeringsprogramma, in 2011 plaatsvinden.
De niet bestede bedragen in 2010 worden via de balans in 2011 weer in de begroting opgenomen.

4.3 Duurzaam bodembeheer
Wat hebben we gedaan (hebben we gedaan wat we moesten doen)?
Hoe staat het met de doelstellingen van Doel Gewenst resultaat €
de Beleidsvelden? Wat wilden Wat hebben we Wat heeft het
we bereiken? hiervoor gedaan? thema gekost?
4.3 Duurzaam bodembeheer
doelen
Het provinciale bodembeleid wil bijdragen aan een duurzaam voorraadbeheer. Daarbij spelen natuur en milieu,
economie en sociale omgeving hun eigen rol, die onderling in balans blijft. Uitgangspunt is zoveel mogelijk aan
te sluiten bij maatschappelijke en ruimtelijke processen.
Het beleidsveld bodem is erg in beweging. Er vindt een verschuiving plaats van bodemsanering naar duurzaam
bodembeheer. Kansen die de ondergrond biedt moeten optimaal en duurzaam worden benut.
rapportage doelenrealisatie
Een visie op duurzaam bodembeheer is nog niet vastgesteld, wel worden onder de ILG-pilot Boustienen een aantal
concrete projecten uitgevoerd om duurzaam gebruik van de ondergrond in praktijk te brengen. De resultaten
van onderhavige projecten worden betrokken bij de discussie welke vorm de visie op duurzaam bodembeheer
moet krijgen en welke thema’s daarin een plaats moeten krijgen.
Gewenste Resultaten
Beleidsveld 4.3 – Duurzaam bodembeheer Beleid tijd Geld
1. Provincie, gemeenten en it wetterskip hebben (daar waar) noodzakelijk beleid
om de bodem zodanig te beschermen dat de huidige bodemkwaliteit, functies
en waarden worden behouden en waar mogelijk worden afgestemd op het
(voorgenomen) gebruik van de bodem.
2. De meldingen van nieuwe bodemverontreiniging worden adequaat opgepakt
en afgehandeld. Verontreinigingen ontstaan door ongewone voorvallen zijn
zoveel mogelijk verwijderd.
3. Beschikkingen op bodemonderzoeken, saneringsplannen, evaluatierapporten,
ISV, ILG, Wbb en bijdragen op grond van de bedrijvenregeling worden op
efficiënte wijze en binnen de wettelijke termijn afgegeven.
4. Weigerachtige derden die locaties moeten onderzoeken of saneren worden
daartoe gestimuleerd op grond van het vastgestelde flankerend beleid.
5. Saneringen zijn in overeenstemming met de Wet bodembescherming (Wbb)
uitgevoerd, waarbij het toezicht op een (voor het Rijk) acceptabel niveau is
geregeld.
6. Humane spoedlocaties die al zijn opgenomen in de programma’s of al bekend
zijn, worden aangepakt.
7. Locaties waar (deels) is gesaneerd of waar de verontreiniging is geïsoleerd
worden onder meer door middel van beschikkingen of nazorgplannen door
de daarvoor verantwoordelijke instantie adequaat beheerst.
programma 4 - milieu
95

Jaarverslag 2010
96
F ry S l â n: i e p e n e n e i G e n
Beleidsveld 4.3 – Duurzaam bodembeheer Beleid tijd Geld
8. Gasfabrieksterreinen worden gesaneerd daar waar de maatschappelijke dynamiek
het toestaat of daar waar sprake is van onaanvaardbare milieurisico’s.
Gasfabriek waterbodemverontreinigingen zullen worden gesaneerd voor zover
dit milieuhygiënisch noodzakelijk is in samenloop met andere baggerwerkzaamheden.
9. Van alle officieel door ons gesloten verklaarde stortplaatsen worden de nazorgvoorzieningen
gecontroleerd, in stand gehouden en zonodig vervangen. Het
fonds Nazorg gesloten stortplaatsen bevat voldoende geld om deze taken
uit te voeren.
10. Alle mogelijkheden, die wij bezitten, zijn benut om opslag van gevaarlijk en
radioactief afval op of in de bodem tegen te gaan.
rapportage Gewenste resultaten
4.3.5 en 7) Wegens capaciteitsproblemen is de inzet beperkter geweest dan we gewend zijn, maar dit heeft geen
nadelige gevolgen gehad. Toezicht op passieve nazorglocaties (ad 7) heeft daarbij een lagere prioriteit gehad
omdat bij deze locaties de kans op schade aan mens of milieu het kleinst is. Zodra de organisatie weer op sterkte
is, wordt het toezicht op deze locaties weer geheel volgens planning uitgevoerd. De verwachting is dat dit in 2011
het geval zal zijn.
6) Overeenkomstig de afspraken die in het (landelijke) convenant bodemontwikkelingsbeleid en spoedlocaties zijn
gemaakt is eind 2010 een overzicht gereed gekomen van de humane spoedlocaties bodemsanering. In dit overzicht
is per locatie aangegeven welke (tijdelijke) maatregelen zijn genomen of zijn voorzien.
8) Vanwege capaciteitsgebrek zijn er nauwelijks activiteiten uitgevoerd op het gebied van vml. gasfabrieksterreinen.
Wel heeft er afstemming plaatsgevonden met it Wetterskip inzake waterbodemverontreinigingen vml. gasfabrieken.
Eindrapportage prestatie-indicatoren
Onderwerp indicator nulmeting Streefwaarden
2010 2011 2012 2013
realisatie
Kansen die de onder- Aantal projecten 0 projecten 1 2 2 2 1
grond bezit optimaal
benutten
(diepe) ondergrond
Saneringen zijn in over- overtredingen Geen overtreding 100 100 100 100 100
eenstemming met de geconstateerd % % % % %
Wet bodembescherming
uitgevoerd
(100%)
De werkvoorraad aan Aantal In 2008 is de werk- 180 120 80 40 18
mogelijk verontreinigde spoedlocaties voorraad spoedlocalocaties
neemt jaarlijks af ties teruggebracht
van 387 naar 220

Exploitatie
Wat heeft het Beleidsveld gekost?
Bedragen x € 1.000 Realisatie Begroting Rekening Afwijking Mutatie Restant
2009 2010 na 2010 begroting/ reserves afwijking
wijziging rekening begroting/
rekening
Baten
Structurele beleidsprogrammabudgetten
119 25 0 25 0 25
Tijdelijke beleidsprogrammabudgetten
0 20 50 -30 35 -64
Overlopende passiva 9.045 1.837 1.530 307 0 307
totaal Baten 9.164 1.882 1.580 302 35 267
lasten
Structurele beleidsprogrammabudgetten
79 105 97 8 0 8
Tijdelijke beleidsprogrammabudgetten
202 2.113 1.981 132 75 57
Reserves 269 0 0 0 0 0
Overlopende passiva 9.045 1.837 1.530 307 0 307
Bedrijfsvoeringskosten 3.195 2.155 2.115 40 0 40
totaal lasten 12.790 6.210 5.724 487 75 411
Baten - lasten -3.626 -4.329 -4.144 -185 -40 -144
toelichting exploitatie
Tijdelijke budgetten:
De hogere baten worden veroorzaakt door een bijdrage van diverse gemeenten in het provinciale
bodeminformatiesysteem (supportkosten shared service).
Als gevolg van de vertraging rondom de besluitvorming van de Wabo zijn de kosten m.b.t. de implementatie van
de Wabo en de regiekosten Regionale Uitvoeringsdienst Milieu (RUD) lager uitgevallen. In 2011 dient nog een
verplichting van € 75.000 te worden betaald voor een onderzoek modellen en productieapplicatie van de Friese
Uitvoeringsorganisatie Milieu en Omgeving (RUD).
Overlopende Passiva
Het betreft hier vnl. de besteding van door het Rijk verkregen middelen voor de uitvoering van
waterbodemsaneringen.
programma 4 - milieu
97

Jaarverslag 2010
98
4.4 Leefomgevingbeleid
Wat hebben we gedaan (hebben we gedaan wat we moesten doen)?
doelen
Het borgen van de basismilieukwaliteit met betrekking tot onze lokale leefomgeving.
F ry S l â n: i e p e n e n e i G e n
Hoe staat het met de doelstellingen van Doel Gewenst resultaat €
de Beleidsvelden? Wat wilden Wat hebben we Wat heeft het
we bereiken? hiervoor gedaan? thema gekost?
4.4 Leefomgevingbeleid
rapportage doelenrealisatie:
De basiskwaliteit
Fryslân heeft in overwegende zin een schoon leefmilieu. Er resteren echter nog enkele knelpunten die de basiskwaliteit
aantasten (voor een opsomming zie paragraaf 4.1). Het wegwerken van onderhavige knelpunten is de
(rest)opgave van het nieuwe Provinciaal milieubeleidsplan 2011-2014.
Gewenste Resultaten
Beleidsveld 4.4 Leefomgevingbeleid Beleid tijd Geld
1. Milieuaspecten zijn voldoende en tijdig in beeld gebracht bij planontwikkeling.
2. Provinciaal beleid en regelgeving dat voldoet aan de Europees rechtelijke
normen is doorvertaald naar de doelgroepen.
3. Betere afstemming van beleid, vergunningverlening en handhaving op het
gebied van milieu tussen de provincies.
4. Gestructureerd en planmatig communiceren met de doelgroepen over de
uitvoering van het PMP.
5. De belangenbehartiging voor natuur en milieu in Fryslân is geïnstitutionaliseerd.
6. Provinciale wegen en projecten of programma’s in het kader van de EU-richtlijn
7. Omgevingslawaai voldoen aan het gestelde van de Wet geluidhinder.
8. Actuele Provinciale regelgeving.
9. Maximale integratie van milieu met het ruimtelijk ordeningsspoor.
10. Productie, gebruik, opslag en distributie van gevaarlijke stoffen en het gebruik
van luchthavens in Fryslân waarvoor wij het bevoegd gezag zijn, voldoen aan
de wettelijke regelgeving.
rapportage Gewenste resultaten
1) Het aantal m.e.r.-adviesaanvragen is in 2010 (wederom) toegenomen. Dit heeft geleid tot extra inhuur derden.
Bijna driekwart van alle adviezen heeft betrekking op plan-m.e.r. M.e.r.-aviezen zijn afgegeven voor onder
andere: Toekomst afsluitdijk, Meer bij Oudega, Gebiedsontwikkeling Nieuw Stroomland en De Centrale As. Ook is
er een start gemaakt om (ook) door middel van het m.e.r.-instrumentarium duurzame ontwikkeling te toetsen.
6) In 2010 is gestart met de nieuwe Geluidskaart Fryslân die in 2012 gereed moet zijn. De nieuwe Geluidskaart
gaat over alle provinciale wegen waarvan de geluidsintensiteit tenminste 3 miljoen voertuigen per jaar betreft.

7) In het kader van het Stiltegebiedenbeleid is in 2010 een onderzoek afgerond naar de voorkomende geluidsniveaus
en de bronnen van verstoring in een aantal Stiltegebieden. Uit het onderzoek blijkt dat in de Stiltegebieden
geen lawaai wordt gemaakt welke in strijd is met de PMV (Provinciale Milieuverordening).
Eindrapportage prestatie-indicatoren
Onderwerp indicator nulmeting Streefwaarden
2010 2011 2012 2013
realisatie
Borgen basiskwaliteit Aantal projecten die 100% 100 100 100 100 100
locale leefomgeving voldoen aan wettelijke
normen
% % % % %
Voldoende en tijdig Tijdigheid 100% 100 100 100 100 100
inzetten m.e.r. % % % % %
Exploitatie
Wat heeft het Beleidsveld gekost?
Bedragen x € 1.000 Realisatie Begroting Rekening Afwijking Mutatie Restant
2009 2010 na 2010 begroting/ reserves afwijking
wijziging rekening begroting/
rekening
Baten
Tijdelijke beleidsprogrammabudgetten
0 0 25 -25 0 -25
Overlopende passiva 575 837 854 -17 0 -17
totaal Baten 575 837 879 -42 0 -42
lasten
Structurele beleidsprogrammabudgetten
373 376 381 -5 0 -5
Tijdelijke beleidsprogrammabudgetten
44 170 225 -56 0 -56
Overlopende passiva 575 837 854 -17 0 -17
Bedrijfsvoeringskosten 613 726 724 1 0 1
totaal lasten 1.604 2.109 2.185 -76 0 -76
Baten - lasten -1.029 -1.271 -1.306 35 0 35
toelichting exploitatie
Tijdelijke budgetten
PMP-Budget leefomgevingbeleid: de overbesteding op de tijdelijke budgetten wordt vnl. veroorzaakt door een
overschrijding m.b.t. onderzoek “Second opinion Joint Strike Fighter”. Dit onderzoek is voorgefinancierd door de
programma 4 - milieu
99

Jaarverslag 2010
100
F ry S l â n: i e p e n e n e i G e n
Provincie. Defensie heeft in 2010 een bijdrage van € 25.000 betaald (zie baten) en de vier betrokken
gemeenten betalen gezamenlijk € 20.000. Het voorgefinancierde bedrag van de gemeenten wordt in
2011 toegevoegd aan de algemene middelen.
Overlopende Passiva
Het betreft hier de uivoering van de door het Rijk verkregen middelen in het kader van het Programma Externe
Veiligheid.
4.5 Regie & Strategie toezicht en handhaving
Wat hebben we gedaan (hebben we gedaan wat we moesten doen)?
Hoe staat het met de doelstellingen van Doel Gewenst resultaat €
de Beleidsvelden? Wat wilden Wat hebben we Wat heeft het
we bereiken? hiervoor gedaan? thema gekost?
4.5 Regie & Strategie toezicht en handhaving
doelen
Met het (interbestuurlijk) toezicht en de handhaving willen we in het algemeen bereiken, dat de normstelling
wordt nageleefd. Omdat de uitvoering van het toezicht en de handhaving voorbehouden is aan meerdere
bevoegde gezagen in de provincie, willen we daarnaast bereiken dat er sprake is van een goede onderlinge
afstemming.
rapportage doelenrealisatie
Het Fries handhavingsoverleg (FHO) heeft in 2010 twee keer plaatsgevonden. Hierin zijn met 45 organisaties
afspraken gemaakt over de doelmatige handhaving.
Samen met de provincies Groningen en Drenthe is een programma Interbestuurlijk toezicht milieuhandhaving
opgesteld en uitgevoerd.
Gewenste Resultaten
Beleidsveld 4.5 - Regie & Strategie toezicht en handhaving Beleid tijd Geld
1. Geborgd is dat alle bedrijven en activiteiten, waarvoor de provincie in de betreffende
wet- en regelgeving is aangewezen als bevoegd gezag, zijn gecontroleerd
en mogelijk gecorrigeerd overeenkomstig het hiervoor opgestelde beleid. Dit
betekent dat er tenminste sprake dient te zijn van een adequate naleef-,
toezicht-, sanctie en gedoogstrategie, die tevens voorziet in afstemming met
het strafrechtelijk spoor.
2. Alle handhavingorganisaties in Fryslân werken op een efficiënte en effectieve
manier met elkaar samen. Inzet is dat de verschillende organisaties zich
inspannen om de gezamenlijke problemen ook gezamenlijk aan te pakken.
3. Alle bestuursrechtelijke handhavingorganisaties in Fryslân voldoen aan de
landelijk vastgestelde kwaliteitscriteria. Deze criteria, die opgenomen zijn in
het Besluit kwaliteiteisen handhaving milieuwetgeving, omvatten het minimum
waaraan uitvoering dient te voldoen.

apportage Gewenste resultaten
1) In 2010 hebben we de lijn van consequent en stringent handhaven onverminderd voortgezet. De prioriteiten
bij de provinciale handhavingstaken lagen vooral bij het beperken van de veiligheids- en milieurisico’s.
2) In 2010 is de samenwerking met de bestuursrechtelijke- en strafrechtelijke partijen in onze provincie verder
geïntensiveerd.
3) In 2010 waren er in Fryslân 22 organisaties die een handhavingsprogramma en/of verslag hebben, dat niet
(geheel) voldoet aan de landelijk vastgestelde kwaliteitscriteria.
Eindrapportage prestatie-indicatoren
Onderwerp indicator nulmeting Streefwaarden realisatie
2010 2011 2012 2013
Normstelling inter- Landelijk Van de 30 Friese hand- 50%- 60%- 75%- 90%- 49%bestuurlijk
toezicht vastgestelde havingspartners voldoet de 100% 100% 100% 100% 100%
en handhaving kwaliteitscriteria eigen organisatie voor 30%
wordt nageleefd -100% aan de landelijke
criteria (= de bandbreedte)
Exploitatie
Wat heeft het Beleidsveld gekost?
Bedragen x € 1.000 Realisatie Begroting Rekening Afwijking Mutatie Restant
2009 2010 na 2010 begroting/ reserves afwijking
wijziging rekening begroting/
rekening
Baten
Tijdelijke beleidsprogrammabudgetten
31 11 13 -2 0 -2
totaal Baten 31 11 13 -2 0 -2
lasten
Structurele beleidsprogrammabudgetten
-73 -71 0 -71 0 -71
Tijdelijke beleidsprogrammabudgetten
200 206 167 39 17 22
Bedrijfsvoeringskosten 0 218 144 73 0 73
totaal lasten 127 353 311 41 17 24
Baten - lasten -96 -342 -299 -43 -17 -26
programma 4 - milieu
101

Jaarverslag 2010
102
F ry S l â n: i e p e n e n e i G e n
toelichting exploitatie
Structurele budgetten
De overschrijding ad € 71.000 als gevolg van een bezuiniging op personeelskosten wordt gecompenseerd door
de onderbesteding op de bedrijfsvoeringskosten van € 73.000.
4.6 Uitvoering vergunningverlening, toezicht en handhaving
Wat hebben we gedaan (hebben we gedaan wat we moesten doen)?
Hoe staat het met de doelstellingen van Doel Gewenst resultaat €
de Beleidsvelden? Wat wilden Wat hebben we Wat heeft het
4.6 Uitvoering vergunningverlening, toezicht
en handhaving
we bereiken? hiervoor gedaan? thema gekost?
doelen
• Bedrijven en initiatiefnemers beschikken in de reguliere situatie en bij oprichting, verandering of uitbreiding
tijdig over een goed te handhaven en actuele vergunning op maat. Waar mogelijk willen we geluidruimte
vrijspelen om bedrijfsactiviteiten mogelijk te maken.
• Bedrijven en initiatiefnemers voeren hun activiteiten in overeenstemming met de regelgeving uit.
• De organisatie zal tijdig en adequaat ingericht zijn bij invoering van de Wet algemene bepalingen
omgevingsrecht (Wabo). Daarbij zetten wij in op de totstandkoming van een robuuste uitvoeringsorganisatie
(omgevingsdienst).
rapportage doelenrealisatie
• Alle bedrijven in onze provincie beschikken over een actuele vergunning.
• Gelet op de beschikbare formatie beperkt het toezicht op de naleving van de regelgeving zich tot de risicovolle
dossiers. Zo nodig leidt toezicht tot handhaving.
• De Wet algemene bepalingen omgevingsrecht (Wabo) is per 1 oktober 2010 van kracht geworden. Wij
hebben werkafspraken met onze partners gemaakt, onze medewerkers zijn geschoold, onze bedrijfsvoeringsprocessen
zijn aangepast en het bedrijfsleven is geïnformeerd. Met een bestuurlijk overleg in de zomer en
een tweetal starbijeenkomsten in het najaar zijn de eerste stappen voor de totstandkoming van een Fryske
Útfieringsorganisaasje Miljeu en Omjouwing gezet.
Gewenste resultaten
Beleidsveld 4.6 - Uitvoering vergunningverlening, toezicht en handhaving Beleid tijd Geld
1. Bedrijven en initiatiefnemers beschikken in de reguliere situatie en bij oprichting,
verandering of uitbreiding tijdig over een goed te handhaven en actuele vergunning
op maat. Waar mogelijk willen we geluidruimte vrijspelen om bedrijfsactiviteiten
mogelijk te maken.
2. Bedrijven en initiatiefnemers voeren hun activiteiten in overeenstemming met
de regelgeving uit.

Beleidsveld 4.6 - Uitvoering vergunningverlening, toezicht en handhaving Beleid tijd Geld
3a De organisatie is in staat op de invoeringsdatum van de Wabo op een adequate
wijze een omgevingsvergunning te verlenen en te handhaven. Er wordt maximaal
gebruik gemaakt van de ICT- en internetvoorzieningen. Er wordt effectief en
efficiënt samengewerkt met interne en externe partners.
3b We zetten hierbij in op de totstandkoming van een robuuste Friese regionale
uitvoeringsdienst.
rapportage Gewenste resultaten
4.6.1 Onze vergunningen zijn aangepast aan het Activiteitenbesluit (1 e fase en 2 e fase, 1e tranche). Daarmee kan
het toezicht ook op dit onderdeel plaatsvinden op basis van actuele wet – en regelgeving. Het hersteltraject voor
de vergunning voor de REC ligt op schema. Op de ontwerpbeschikking zijn ca. 650 zienswijzen (van 8 verschillende
partijen) binnen gekomen. De definitieve beschikking is op 6 oktober 2010 verleend; op 24 december 2010
is een verzoek om voorlopige voorziening door de Raad van State afgewezen. De behandeling van de bodemprocedure
wordt medio 2011 verwacht. De stand van zaken bij lopende procedures is op de provinciale website
weergegeven. Wij zullen u op de hoogte blijven houden van ons toezicht op de REC.
Als gevolg van het van toepassing zijn van de Rijkscoördinatieregeling en de Crisis en Herstelwet is onze rol bij
CO2-opslag in Fryslân minimaal; de ‘lead’ ligt bij EZ en VROM. De verdere procedure wordt gevolgd vanuit een
(bestuurlijk en ambtelijk) afstemmingsoverleg.
4.6.2 Door het risicogericht inzetten van de toezichtcapaciteit hebben we de planningen voor 2010 kunnen
realiseren.
Toezicht en handhaving voor Koude-/warmteopslagsystemen (KWO) worden, naar aanleiding van de sterke
toename van het aantal aanvragen, op een adequaat niveau gebracht. Eind dit jaar zijn 60% van de KWO’s bezocht.
Het naleefgedrag vraagt extra aandacht.
Als onderdeel van het IPO-besluit “Vernieuwend Toezicht Afval en Chemie” is intensief met ketenpartners samengewerkt
waardoor het toezicht efficiënter en met geringere toezichtlast voor bedrijven, plaatsvond. Voor een
aantal branches zijn protocollen beschikbaar om te komen tot eenduidig toezicht. Het project afgestemd toezicht
is doorgeschoven naar het eerste kwartaal van 2011.
In het kader van de bepalingen van de Wet Luchtvaart zijn procedures om ontheffingen te verlenen geïmplementeerd
en zijn door ons beleidsregels vastgesteld. Een ontwerpregeling zal in de 1e helft van 2011 aan u worden
voorgelegd.
4.6.3a De Wabo is op 1 oktober 2010 ingevoerd en de eerste aanvragen zijn in behandeling genomen. Wij
hebben werkafspraken met onze partners gemaakt, onze medewerkers zijn geschoold, onze bedrijfsvoeringsprocessen
zijn aangepast en het bedrijfsleven is geïnformeerd. Er is een nazorgtraject opgezet, waarbij de
medewerkers kunnen terugvallen op een team van deskundigen binnen de eigen organisatie.
4.6.3b De Tweede Kamer heeft eind april jl. via een motie met de minister afgesproken dat de kwaliteit van vergunningverlening
en toezicht van onderop verbeterd moet worden en zo nodig via een uitvoeringsorganisatie
moet worden gerealiseerd. De landelijke randvoorwaarden voor de totstandkoming van een uitvoeringsorganisatie
zijn op 24 juni bestuurlijk bekrachtigd. De minister heeft de Tweede Kamer in juli ingelicht. De essentie is dat de
oprichting van uitvoeringsdiensten onder regie van de provincies in een bottom-up proces wordt voortgezet. Daar-
programma 4 - milieu
103

Jaarverslag 2010
104
F ry S l â n: i e p e n e n e i G e n
bij zijn kwaliteitsafspraken gemaakt, moet worden voldaan aan eisen voor informatie-uitwisseling in de keten en
zijn robuustheid en overdracht van complexe basistaken op het gebied van vergunningverlening, toezicht en
handhaving naar de RUD voorwaarden. Daarbinnen is ruimte voor maatwerk. De minister is geïnformeerd over het
Friese proces. De totstandkoming van de uitvoeringsorganisatie in de provincie is een voorwaarde voor overdracht
van bevoegd gezag van provincie naar de gemeenten. Over de Friese aanpak en financiële behoefte bent u in de
november 2010 nader geïnformeerd. In december 2010 heeft een extern bureau een breed onderzoek gestart
naar het best passende model voor een Fryske Útfieringsorganisaasje Miljeu en Omjouwing (FUMO).
4.6.3a en b Op 17 maart heeft u een motie aangenomen waarbij wij verzocht werden ons in te spannen voor een
Fryske pilot waarbij de bevoegdheid van alle provinciale inrichtingen bij de gemeenten gelegd wordt. Bij brief van
16 juni jl. bent u geïnformeerd over de voortgang van de uitvoering van de motie. Duidelijk is dat de bevoegdheden
pas overgedragen kunnen worden wanneer er een functionerende RUD is. Zodra er zicht is op een kansrijke
uitvoering van de motie zullen wij dit ter hand nemen.
Eindrapportage prestatie-indicatoren
Onderwerp indicator nulmeting Streefwaarden
2010 2011 2012 2013
realisatie
Onze vergunningen Tijdigheid De tijdigheid van 95 95 97,5 97,5 95%
zijn actueel. onze vergunningen
bedroeg in 2008
ruim 90%
% % % %
Het milieualarmnummer- Afhandeling 100% 100 100 100 100 100%
piketdienst en de piketdienst
Whvbz handelt
milieumeldingen en
klachten af.
klachten % % % %
Bedrijven en activiteiten Controles 100% 100 100 100 100 100%
zijn gecontroleerd con- conform % % % %
form de risico-analyse risico-analyse
Exploitatie
Wat heeft het Beleidsveld gekost?
Bedragen x € 1.000 Realisatie Begroting Rekening Afwijking Mutatie Restant
2009 2010 na 2010 begroting/ reserves afwijking
wijziging rekening begroting/
rekening
Baten
Structurele beleidsprogrammabudgetten
236 344 160 185 0 185
Tijdelijke beleidsprogrammabudgetten
0 0 0 0 74 -74
totaal Baten 236 344 160 185 74 111

lasten
Structurele beleidsprogrammabudgetten
558 453 523 -70 0 -70
Tijdelijke beleidsprogrammabudgetten
659 901 883 18 8 11
Bedrijfsvoeringskosten 8.645 8.688 8.542 147 0 147
totaal lasten 9.863 10.043 9.948 95 8 87
Baten - lasten -9.627 -9.698 -9.788 90 66 24
toelichting exploitatie
Structurele budgetten
Het achterblijven van de baten bij de structurele budgetten heeft te maken met het gegeven dat de Wabo pas
per 1-10-2010 van kracht is geworden. Daardoor zijn er minder leges ontvangen dan was geraamd. Ook na die
datum is het aantal vergunningaanvragen aarzelend op gang gekomen. Wel is er voor 1-10-2010 een piek
geweest in het aantal vergunningaanvragen van bedrijven (voor milieuvergunningen worden echter geen leges
geheven).
De overschrijding van uitgaven op de structurele budgetten heeft te maken met de hoge kosten voor de REC. De
opdracht van PS was om hiervoor middelen te vinden binnen de lopende begroting. Dit is gelukt op een bedrag
van € 144.000 na (inclusief het bedrag dat vermeld is bij de toelichting op de tijdelijke beleidsprogrammabudgetten).
Tijdelijke budgetten
De mutatie op de reserves ad € 74.000 is het gevolg van hogere externe bijstandskosten t.b.v. het REC.
In verband hiermee is beschikt over het budget voor 2011.
programma 4 - milieu
105

Jaarverslag 2010
Landelijk gebied
106
F ry S l â n: i e p e n e n e i G e n

3.5 programma 5 - landelijk Gebied
Portefeuillehouder: H. Konst
I. Beleidsdoel(en) voor het programma
Wat wilden we bereiken en wat heeft het programma gekost?
Wij streven naar een landelijk gebied in Fryslân met hoogstaande ecologische en ruimtelijke kwaliteit (planet), met
een renderende landbouw en plattelandseconomie (profit), waarin mensen zich welbevinden en oog hebben voor
de waarde van ecologie en ruimtelijke kwaliteit (people). Dit streven is geconcretiseerd in strategische nota’s zoals
het Streekplan en het Waterhuishoudingsplan, nader uitgewerkt in werkplannen, beheerplannen, beheer- en
inrichtingsplannen en wordt werkelijkheid door (subsidie voor) de uitvoering van projecten die in het Provinciaal
Meerjarenplan Landelijk Gebied zijn opgenomen en vroegtijdige inbreng in planprocessen.
In het programma Landelijk Gebied gaat het enerzijds om ons beleid voor natuur, landschap,
plattelandsontwikkeling en landbouw. Anderzijds gaat het om de brede samenhangende uitvoering van taken in
het landelijk gebied in het Provinciaal Meerjarenprogramma Landelijk Gebied (pMJP). Naast structuurverbetering
voor de landbouw, natuur, landschap, leefbaarheid platteland en sociaaleconomisch landbouwbeleid worden
aspecten van de uitvoering van bodem, water (Kaderrichtlijn Water), sociaaleconomische ontwikkeling van het
landelijk gebied, recreatie en toerisme, erfgoed en monumentenzorg geprogrammeerd in het pMJP. Dit totaalprogramma
pMJP heeft als titel meegekregen: Ympuls foar it Fryske plattelân.
doelenrealisatie 2010
Hoe staat het met de doelstellingen van Doel Gewenst resultaat €
de thema’s? Wat wilden Wat hebben we Wat heeft het
5.1 Beleid, natuur en landschap
5.2 Beleid plattelandsontwikkeling, landbouw en visserij
5.3 Provinciaal Meerjarenprogramma Landelijk
Gebied 2007 t/m 2013 (pMJP)
we bereiken? hiervoor gedaan? thema gekost?
Met de opstelling van de Natuurbeheerplannen Natura2000 liggen wij op schema. Ook is de Uitwerkingsnota
Robuuste Natte As uitgekomen. De Tussenevaluatie van het Werkplan weidevogels 2007 – 2013 is begonnen.
Het team Natuur en het Team Ruimtelijke Kwaliteit hebben door hun adviezen bijgedragen aan de kwaliteitsverbetering
van natuur en ruimtelijke ontwikkelingen. Landelijk is Fryslân uitgeroepen tot mooiste provincie.
De totstandkoming van het werkplan “Grutsk” vordert goed.
Het project “Moai Fryslân” is van start gegaan, middels de instelling van een lânskipsfûns Oranjewâld – Ketlik dat
gevoed wordt door provincie, gemeenten en private gelden.
De voor het integraal werken belangrijke interne spreekuren Natuur en Ruimtelijke Kwaliteit zijn voortgezet.
De Aginda Leefber Plattelân 2011 – 2013 is afgerond en wordt in januari 2011 vastgesteld.
Begin 2010 hebben wij de rapportage “Kansen voor maatschappelijke diensten in Fryslân“ vastgesteld. Eind 2010
is de Landbouwagenda voltooid en wordt in januari 2011 vastgesteld.
programma 5 - landelijk gebied
107

Jaarverslag 2010
108
F ry S l â n: i e p e n e n e i G e n
De inzet van het nieuwe kabinet betekent stevige veranderingen voor het natuurbeleid en het ILG. Weliswaar
benoemt het regeerakkoord het natuurbeleid als kerntaak voor de provincies. Daarmee decentraliseert het kabinet
dit naar de provincies. Maar ook zet het regeerakkoord een punt achter de realisering van de Robuuste Natte As
en bezuinigt het fors op de Ecologische Hoofdstructuur (EHS). De provincie staat nu voor de taak een ingrijpende
herijking van de provinciale Ecologische Hoofdstructuur (EHS) uit te voeren.
De opstelling van een nieuwe Nota Natuurbeleid wordt hierdoor sterk vertraagd door de benodigde personele
inzet voor deze herijking. Als eerste stap wordt vanaf november gewerkt aan de kaders van de herijking EHS.
Daarnaast wordt een grote financiële korting doorgevoerd op de nog lopende verplichtingen. Wij hebben eind
2010 reeds 60% van de beschikbare ILG-middelen hard verplicht. De provincies (IPO) en het ministerie van Economie,
Landbouw en Innovatie (EL&I) zullen in overleg vormgeven aan de herijking van het ILG-beleid. Dit is ook in
november van start gegaan.
Met het regeerakkoord is tot 2013/2014 de uitvoering van het pMJP (grotendeels) tot stilstand gekomen. De
indirecte gevolgen zijn groter. Zo is de uitvoering van het natuurbeleid en het ILG tot nu de motor geweest achter
vele gebiedsprocessen (plattelandsontwikkeling, invulling Kaderrichtlijn Water etc.). Dat stopt nu ook.
Voor het onderdeel 5.3 Provinciaal Meerjarenprogramma Landelijk Gebied 2007 t/m 2013 (pMJP) is het vakje voor
‘Wat wilden we bereiken (doel)’ wit gelaten, omdat het bij dit onderdeel alleen gaat om uitvoeringsaangelegenheden.
inzet van middelen totale programma
De presentatie van inzet van middelen van dit programma van de Exploitatie, Investeringen en Voorzieningen/
Overlopende passiva is gelijk aan die van de Begroting 2010 en de Jaarstukken 2009. Toelichting vindt plaats in de
Thema’s.
Exploitatie
Bedragen x € 1.000 Realisatie Begroting Rekening Afwijking Mutatie Restant
2009 2010 na 2010 begroting/ reserves afwijking
wijziging rekening begroting/
rekening
Baten
5.1 Beleid, natuur en landschap 466 502 340 162 0 162
5.2 Beleid plattelandsontwikkeling,
landbouw en visserij 948 1.030 765 265 0 265
5.3 Provinciaal Meerjarenprogramma
Landelijk Gebied 2007
t/m 2013 (pMJP) 29.583 38.756 37.460 1.297 24 1.273
totaal Baten 30.997 40.288 38.565 1.723 24 1.699
lasten
5.1 Beleid, natuur en landschap 5.981 6.599 6.185 414 56 358
5.2 Beleid plattelandsontwikkeling,
landbouw en visserij 1.907 2.480 1.621 858 251 608
5.3 Provinciaal Meerjarenprogramma
Landelijk Gebied 2007
t/m 2013 (pMJP) 39.213 61.802 55.442 6.360 5.340 1.020
totaal lasten 47.101 70.881 63.248 7.633 5.647 1.986
Baten - lasten -16.105 -30.593 -24.683 -5.909 -5.623 -286

Aansluiting tussen 2 e Berap 2010 en de Jaarstukken 2010
Bedragen x € 1.000 2010 2011 2012 2013 2014
Baten begroting t/m 2 e Berap 2010 39.934 37.379 37.381 36.971 187
Begrotingswijzigingen (BW):
PS:
PS 5 e BW 2010: 10 november 2010 300 108 158 108 0
GS:
GS bijdrage derden 54 0 0 0 0
Begrotingswijziging totaal 354 108 158 108 0
Baten begroting t/m Jaarstukken 2010 40.288 37.487 37.539 37.079 187
lasten begroting t/m 2 e Berap 2010 70.827 71.016 68.889 58.024 15.812
Begrotingswijzigingen (BW):
PS:
PS 5 e BW 2010: 10 november 2010 0 208 258 208 0
GS:
GS bijdrage derden 54 0 0 0 0
Begrotingswijziging totaal 54 208 258 208 0
lasten begroting t/m Jaarstukken 2010 70.881 71.224 69.147 58.231 15.812
Baten-lasten -30.593 -33.737 -31.608 -21.152 -15.625
II. Thema’s
5.1 Beleid, natuur en landschap
Wat hebben we gedaan (hebben we gedaan wat we moesten doen)?
Hoe staat het met de doelstellingen van Doel Gewenst resultaat €
de thema’s? Wat wilden Wat hebben we Wat heeft het
5.1 Beleid, natuur en landschap
we bereiken? hiervoor gedaan? thema gekost?
programma 5 - landelijk gebied
109

Jaarverslag 2010
110
F ry S l â n: i e p e n e n e i G e n
doelen
• De natuur en de flora en fauna in Fryslân zijn van hoge kwaliteit.
• Een mooi en aantrekkelijk landschap in Fryslân met hoge ruimtelijke kwaliteit en eigenheid.
• De Friese burgers zijn zich bewust van de waarde van de natuur en landschap. Zij zijn bekend met de regels
van groene wetgeving, dat wil zeggen dat zij het juiste initiatief op de juiste plaats nemen.
rapportage doelenrealisatie
Voor de jaarrapportage baseren we ons op de “Balans voor de Leefomgeving 2010” van het Planbureau voor de
leefomgeving.
Uit deze rapportage blijkt dat de conclusies van voorgaand jaar blijven staan:
• Het gaat goed met planten, diersoorten en ecosystemen die minder hoge eisen aan hun omgeving stellen;
• Soorten en ecosystemen die gevoelig zijn voor versnippering en milieudruk hebben het nog steeds moeilijk;
• In Nederland is het Nationale en Europese doel om de achteruitgang van de biodiversiteit te stoppen in 2010,
niet bereikt. Wel is het op wereldschaal geformuleerde doel om de achteruitgang te remmen gehaald.
Door bezuinigingen op het natuurbudget wordt het de komende jaren moeilijker om de doelen van het natuurbeleid
te realiseren.
Tot er een nieuwe overeenkomst met het rijk ligt, worden er vanaf oktober geen nieuwe verplichtingen op rijksgeld
ILG meer aangegaan. De provincie heeft ontheffing gevraagd van de aankoopplicht en deze ontheffing per
1-1-2011 verkregen. De ontwikkeling van de Robuuste (natte) verbinding is stopgezet en wordt waarschijnlijk niet
meer hervat.
Gewenste resultaten
Thema 5.1 - Beleid, natuur en landschap Beleid tijd Geld
1. Beleid natuur. De na te streven natuurdoelen in de ecologische hoofdstructuur,
de ecologische verbindingszones en de gewenste stand van flora en fauna zijn
vastgelegd. In 2010 betekent dit concreet dat:
• voor alle natuurgebieden in de nieuwe systematiek van de subsidieregeling
natuur - en landschapsbeheer de natuurdoelen worden aangegeven;
• in provinciale planprocessen (wegen, landgoederen etc.) en in gebiedsprocessen
(stedelijk en landelijk gebied) vroegtijdig ecologische adviezen
worden gegeven;
• in de verordening van de Wet ruimtelijke ordening op het terrein van de
ecologische hoofdstructuur (EHS) regels worden vastgelegd;
• de eerste deelplannen bij de invulling van de robuuste natte ecologische
verbindingszone uitgevoerd worden ;
• realisering van ecologische doelen bij infrastructurele werken, het Friese
Merenproject en waterschapswerken vanuit het principe Eco2 (ecologie en
economie samen op) meegenomen worden.
2. Natura2000 beheerplannen/Nationale Parken/Weidevogels.
• In 2010 zullen voor de meeste van de 20 Friese Natura2000 gebieden de
beheerplannen gereed worden gemaakt, met uitzondering van Alde Feanen,
Rottige Meenthe en Lauwersmeer.

Thema 5.1 - Beleid, natuur en landschap Beleid tijd Geld
• Nationale Parken: meegewerkt wordt aan een nieuw BIP van het Drents-Friese
Woud (voortouw in provincie Drenthe). De implementatie van de ontwikkelagenda
Appelscha gaat door. In de Alde Feanen wordt meegewerkt aan
de uitvoering aan het BIP.
• Het bezoekerscentrum Lauwersmeer zal geopend worden (voortouw provincie
Groningen). Op Schiermonnikoog is bezoekerscentrum De Promenade in
verdere voorbereiding.
• In de pMJP-periode 2007 t/m 2013 wordt het werkplan weidevogels verder
uitgevoerd. Door stimuleringsprojecten voor soortenbeleid en weidevogel,
ondersteuning van de Bond van Friese Vogelwachten (Budgetsubsidie-overeenkomst
BFVW), ondersteuning van de agrarische natuurverenigingen door
BoerenNatuur (Budgetsubsidie-overeenkomst BoerenNatuur) en het volgen
van de ontwikkeling van de kievitpopulatie en ondersteuning ringonderzoek
(extra pilots en extra ringonderzoek).
3. Groene wetten.
• Vergunningen, ontheffingen en de adviezen in het kader van de Natuurbeschermingswet
(Nb-wet), de Flora- en Faunawet (FFW) en de Boswet
worden binnen de wettelijke termijnen, zonder vormfouten en met een
voldoende geïnformeerde doelgroep behandeld. Door goed vooroverleg
over initiatieven wordt het juiste initiatief op de juiste plaats genomen en
kwaliteit toegevoegd.
• Speciaal in 2010 zal zijn de vaststelling van nieuwe beleidsregels voor de FFW
en de goedkeuring van een nieuw Faunabeheerplan.
• Aan de totstandkoming van een nieuwe Natuurwet (samengaan van de
Nb-wet, de FFW en de Boswet) en de decentralisatie van taken, waaronder
het Faunafonds, wordt meegewerkt.
• Een evaluatie van de Jacobskruiskruidverordening zal plaatsvinden.
• In het kader van het ammoniakdossier zullen maatwerkoplossingen voor
boeren worden gezocht bij bedrijfsuitbreiding.
• Uitvoering van de Mijnwet wordt zonder wijziging voortgezet door het
Ministerie van Economische Zaken van adviezen te voorzien. Onderzoek
naar zoutwinning onder de Waddenzee wordt doorgezet.
4. Het na te streven beeld van het Friese landschap is vastgelegd in het kader van
het streekplan en de nationale landschappen. Concreet betekent dit dat:
• het streekplan verder wordt uitgewerkt in een werkboek Ruimtelijke
Kwaliteit Fryslân;
• de provincie bijdraagt aan de publiekscampagne voor het landschap en aan
opzetten voor fondsvorming vanuit de rijksnota Agenda Landschap;
• vroegtijdige adviezen worden gegeven bij provinciale plannen,
bijvoorbeeld wegen;
• een inhoudelijke bijdrage wordt geleverd aan de integrale gebiedsontwikkeling,
beoordeling subsidieverzoeken en het Friese Merenproject.
programma 5 - landelijk gebied
111

Jaarverslag 2010
112
F ry S l â n: i e p e n e n e i G e n
Thema 5.1 - Beleid, natuur en landschap Beleid tijd Geld
5. Natuur en Landschapsbeheer:
• Zorgen voor adequate afspraken wat betreft de uitvoering van beheer en
inrichting in de natuurgebieden via onze budgetinstellingen: It Fryske Gea,
IVN, BoerenNatuur, Landschapsbeheer Friesland, BFVW, SANL en NFW.
Deze organisaties geven op velerlei wijze vorm aan het provinciale beleid
voor natuur en landschap.
• Wij zijn in overleg met het Fryske Gea om de jaarlijkse extra bijdrage van
€ 250.000 af te bouwen. Duidelijk is dat dit, juridisch gezien, nog niet voor
2010 gerealiseerd kan worden. Wij verwachten dat dit wel mogelijk zal zijn
vanaf 2011.
rapportage Gewenste resultaten
5.1.1 Beleid natuur. De uitwerkingsnota Robuuste Natte As is vastgesteld door ons college. In een aantal deelplannen
is gewerkt aan de invulling in projecten. Door het regeerakkoord, waarin de robuuste verbindingen zijn
geschrapt en op het ILG wordt bezuinigd, is het werk aan de robuuste natte as in oktober stilgelegd tot er meer
duidelijkheid is. Voor het Meerjarenprogramma Ontsnippering (MJPO) zijn verkenningen uitgevoerd. Door het
regeerakkoord is echter onduidelijk wat er gaat gebeuren met het MJPO. Met uitvoering van de maatregelen
wordt daarom gewacht. Voor alle natuurgebieden zijn de natuurdoelen volgens de nieuwe systematiek aangegeven.
Ook zijn in de Wro-verordening (Wro = Wet ruimtelijke ordening) de regels omtrent de EHS vastgelegd.
5.1.2 Natura2000. De beheerplannen Natura2000 voor gebieden die te maken hebben met ammoniakproblematiek
zijn vertraagd. De vergunningverlening aan boeren die willen uitbreiden nabij Natura 2000 gebieden
stagneert. Rechterlijke uitspraken maken een tussenstap van een Programmatische Aanpak Ammoniak nodig.
Ambtelijk is de provincie bij het landelijk overleg hierover betrokken. De beheerplannen van de Groote Wielen,
de Deelen, de Meren zijn in afrondingsfase.
5.1.2 Werkplan weidevogels: In 2010 is gestart met de tussenevaluatie van het Werkplan Weidevogels.
Deze zal naar verwachting in februari 2011 zijn afgerond.
Nationale Parken: Het bezoekerscentrum Lauwersmeer is in 2010 niet tot stand gekomen. Besprekingen zijn
daarover gaande.
5.1.3 Groene Wetten. In 2010 zijn de nieuwe beleidsregels vastgesteld voor de Flora en Faunawet en is een nieuw
Faunabeheerplan tot stand gekomen. Landelijk wordt gewerkt aan de nieuwe Natuurwet. In het kader van de
Natuurbeschermingswet zijn 17 vergunningen verleend, 13 vergunningen verlengd, 5 gewijzigd en 1 gedeeltelijk
verleend/gedeeltelijk geweigerd. Daarnaast zijn er 48 beoordelingen vergunningplicht uitgevoerd.
Wadlopen: In 2010 is door de komst van een nieuwe wadlooporganisatie de conclusie getrokken dat het
Convenant Wadlopen herziening behoeft.
Tevens is o.a. door de aangekondigde nieuwe Natuurbeschermingwet en het Beheerplan Natura2000 voor de
Waddenzee een grondige heroriëntatie van de Wadloopverordening 1996 en het stelsel van vergunningen en
ontheffingen vereist. Gestreefd wordt naar een nieuwe adequate regeling in 2011.
5.1.4 Werkboek Ruimtelijke Kwaliteit. Als gevolg van de complexiteit van de integratie van cultuurhistorie, stedenbouw
en landschap en de extra inspanning die gezet is op het produceren van een geïntegreerd document
ruimtelijke kwaliteit “Grutsk op us Romte” is dit tot nu toe nog niet tot een voldragen product gekomen.

De eerste concepten geven een aardige contour van wat het product kan worden, namelijk een rijk inspirerend
document dat op velerlei wijze te ontsluiten is en dat in ruimtelijke processen een richtinggevende rol kan gaan
vervullen.
5.1.5 Natuur en landschapsbeheer. In 2010 is gestart met het opstellen van een nieuw beleidskader voor Landschapsbeheer
Fryslân (LBF) en It Fryske Gea. Deze zal naar verwachting in februari 2011 gereed zijn.
Exploitatie
Wat heeft het Thema gekost?
Bedragen x € 1.000 Realisatie Begroting Rekening Afwijking Mutatie Restant
2009 2010 na 2010 begroting/ reserves afwijking
wijziging rekening begroting/
rekening
Baten
Structurele beleidsprogrammabudgetten
339 60 110 -50 0 -50
Tijdelijke beleidsprogrammabudgetten
1 54 56 -2 0 -2
Overlopende passiva 126 388 174 214 0 214
totaal Baten 466 502 340 162 0 162
lasten
Structurele beleidsprogrammabudgetten
1.823 1.801 1.810 -9 0 -9
Tijdelijke beleidsprogrammabudgetten
1.181 1.717 1.512 205 56 149
Voorzieningen 20 21 21 1 0 1
Overlopende passiva 34 388 174 214 0 214
Bedrijfsvoeringskosten 2.923 2.673 2.669 4 0 4
totaal lasten 5.981 6.599 6.185 414 56 358
Baten - lasten -5.515 -6.097 -5.845 -253 -56 -196
toelichting exploitatie
Structurele budgetten
Bij de structurele budgetten zijn bijdragen van derden ontvangen voor door de provincie Fryslân verrichte
diensten (€ 32.000) en een bijdrage van de provincie Groningen in de kosten van bebakening in het Lauwersmeer
(€ 18.000). Deze bijdrage betreft de jaren 2007, 2008 en 2009.
Tijdelijke budgetten
Bij de tijdelijke budgetten wordt de onderbesteding m.n. veroorzaakt door het budget t.b.v. Moai Fryslân en het
budget Onderzoek zoutwinning. Ten aanzien van Moai Fryslân hebben wij een eenmalige bijdrage verleend van
programma 5 - landelijk gebied
113

Jaarverslag 2010
114
F ry S l â n: i e p e n e n e i G e n
€ 1.250.000 aan het landschapsfonds. Voor 2009 was een bedrag van € 87.500 geraamd en voor 2010 een bedrag
van € 537.500. Voor het jaar 2010 is daarvan een voorschot uitgekeerd van € 437.500. Het resterende deel
(€ 187.500) wordt beschikt onder de opschortende voorwaarde dat de evaluatie in 2013 positief uitvalt en onder
voorbehoud van goedkeuring van de begroting in 2013 door u. Voor 2011 wordt op aanvraag het tweede voorschot
uitgekeerd (€ 625.000).
In 2010 is een onderzoek naar alternatieve zoutwinning niet doorgegaan. Door de kwalitatief goede MER in
opdracht van Frisia, is een reservering van € 20.000 voor aanvullend onderzoek door ons niet nodig gebleken.
Deze middelen zijn vrijgevallen. Tevens is een bedrag van € 56.000 doorgeschoven naar volgend jaar. Het betreft
hier verplichte gelden welke niet meer in 2010 tot besteding konden komen (categorie C). Het merendeel hiervan
is afkomstig van het budget Natuurbeschermingswet. Deze onderbesteding wordt veroorzaakt doordat de uitvoering
van de opstelling van de Beheerplannen Natura2000 door wijziging van de planning trager verloopt.
Overlopende passiva
Het betreft hier middelen die de provincie, het Rijk en derden beschikbaar stellen t.b.v. Wadlopen en Natura2000.
5.2 Beleid plattelandsontwikkeling, landbouw en visserij
Wat hebben we gedaan (hebben we gedaan wat we moesten doen)?
Hoe staat het met de doelstellingen van Doel Gewenst resultaat €
de thema’s? Wat wilden Wat hebben we Wat heeft het
5.2 Beleid plattelandsontwikkeling, landbouw en visserij
we bereiken? hiervoor gedaan? thema gekost?
doelen
• Het Friese platteland is leefbaar en vitaal, de bewoners van het platteland hebben een gevoel van welbevinden
en een blijvend toekomstperspectief.
• De Friese land- en tuinbouw (inclusief de biologische landbouw) is een economisch levensvatbare en duurzame
sector, binnen randvoorwaarden van biodiversiteit en landschap. De sector is schoon en gezond, breed en
divers, goed en efficiënt.
rapportage doelenrealisatie
Naast de vernieuwing van het beleid voor een vitaal platteland door de opstelling van de concept-Aginda Leefber
Plattelân (ALP) en de totstandkoming van het sociaaleconomisch beleid, geformuleerd in de Landbouwagenda
2011-2013, hebben wij in noordelijk verband onze aandacht gericht op de aangekondigde wijziging van het
Gemeenschappelijk Landbouwbeleid (GLB) van de Europese Unie. Dat heeft geleid tot het rapport “De toekomst
van GLB en cohesiebeleid; consequenties voor Noord-Nederland”. Hieruit blijkt dat de drie noordelijke provincies
met ruim 27% van de inkomenssteun uit het GLB hoog scoren in relatie tot de Bruto Toegevoegde Waarde (11%).
In totaal landt € 215 miljoen in Noord-Nederland en daarvan € 95 miljoen in onze provincie. Een gemiddeld melkveebedrijf
ontvangt ruim 40% van zijn bedrijfsinkomen uit Brussel (akkerbouw 50%). Consequentie van een aanstaande
(geleidelijke) verandering van het GLB is dat gestreefd moet worden naar marktconforme beloningen voor
prestaties ten behoeve van maatschappelijke belangen (agrarisch natuurbeheer, landschapsbeheer, waterdiensten,
duurzame energie, etc.)

Gewenste Resultaten
Thema 5.2 - Beleid plattelandsontwikkeling, landbouw en visserij Beleid tijd Geld
1. Plattelandsontwikkeling. Het na te streven beeld van plattelandsontwikkeling is
in 2010 opnieuw vastgesteld in de nota Plattelandsbeleid op grond van de
startnotitie die in 2009 door de Staten is vastgesteld.
• Uitvoering van de projecten die moeten leiden tot vernieuwing van plattelandsontwikkeling
leiden;
• Adviezen geven bij de uitvoering van projecten die zorgen voor toevoeging
van ontwikkelingskwaliteiten van het platteland.
2. Leefbaarheid. Zorgen voor adequate afspraken wat betreft de ondersteuning
van dorpsbelangen en andere groepen op het Friese platteland bij het bevorderen
van leefbaarheid en een efficiënt werkende steunfunctieorganisatie.
• Doarpswurk gesubsidieerd als steunfunctie voor de ondersteuning van de
inwoners van het Friese platteland, met name de dorpsbelangen. Een van
de provinciale speerpunten waaraan men in 2010 werkt is duurzaamheid.
3. Plattelânsprojekten en -bureaus
• Plattelânsprojekten verwerft projecten die o.a. bijdragen aan de realisering
van de doelen van het pMJP.
• Daarnaast dragen de projecten bij aan overig provinciaal beleid zoals geformuleerd
in programma 6 Economie, toerisme en recreatie, programma 7
Sociaal beleid en zorg en programma 8 Kultuer, taal en ûnderwiis.
• Met de structuur van zes Plattelandsbureaus worden de mensen in het
landelijk gebied ondersteund bij het indienen van goede projecten, die voor
medefinanciering door Europa, Rijk en/of provincie in aanmerking komen.
We werken zo het beleid inzake landelijk gebied gebiedsgericht uit.
• Op het gebied van recreatie en toerisme, landschap, plattelandsbeleid, verbetering
fysieke woonomgeving, stimulering en verbreding plattelandseconomie,
cultuur en erfgoed en monumentenzorg zal met name ingezet
worden op benutten van POP-middelen (Plattelandsontwikkelingsprogramma)
met cofinanciering uit de eigen provinciale middelen. Hierbij gaat het om
herinrichting van dorpskernen, verbetering leefbaarheid plattelandsgebieden,
cultuur(historie) en innovatieve ideeën om de werkgelegenheid te bevorderen
of voorzieningen die de leefbaarheid verbeteren.
4. Land- en tuinbouw. Het na te streven beeld van land- en tuinbouw is in 2010
opnieuw vastgelegd in de nota Landbouwagenda 2011 – 2013 op grond van
de door de Staten in 2009 vastgestelde startnotitie.
• Uitvoering van de provinciale projecten die moeten leiden tot vernieuwing
van de sector.
• Adviezen geven bij de uitvoering van projecten die zorgen voor toevoeging
van vernieuwingskracht van de sector.
• Het Actieplan Duurzame Landbouw is verder uitgewerkt in thema’s en
projecten. De AgroAlliantie en de kenniscentra voor de melkveehouderij,
de verbrede landbouw dragen bij aan de transitie van de agrosector naar
meer kennis.
programma 5 - landelijk gebied
115

Jaarverslag 2010
116
F ry S l â n: i e p e n e n e i G e n
Thema 5.2 - Beleid plattelandsontwikkeling, landbouw en visserij Beleid tijd Geld
5. Jonge Landbouwers
• Comform besluitvorming in GS neemt de provincie deel aan de subsidieregeling
voor Jonge Agrariërs.
• De Friese inzet is meer op duurzaamheid en innovatie gericht middels het
programma “Duurzaam ondernemen”. Dit beidt een betere versterking van
de agrarische sector gecombineerd met een brede toegankelijkheid.
rapportage Gewenste resultaten
5.2.1 Plattelandsontwikkeling. De concept-Aginda Leefber Plattelân (ALP) hebben wij in oktober behandeld. De
nog in het pMJP geprogrammeerde middelen voor de doelen plattelandsbeleid tot eind 2013 zijn toereikend voor
de uitvoering van het nieuwe beleid. Er zijn ca. 40 projecten voorzien van adviezen. De financiële verantwoording
voor de Friese gebieden binnen het Europese Leader+ programma is afgerond. Het SNN heeft dit binnen de
rapportage over het noordelijke Leader+-programma opgenomen en in Brussel neergelegd. Daarnaast is
Plattelandsbeleid betrokken bij onderzoek naar de demografische ontwikkelingen in Fryslân, bij het project
“Aandachtsgebieden Stellingwerven” en bij het Interreg project “Vital Rural Areas”. De POP-strategie voor
Visserijgemeenschappen is klaar. Nu wordt gewerkt aan projecten voor visserijgemeenschappen en aan de
ontwikkeling van streekproducten.
5.2.4 De Landbouwagenda 2011-2013 is in september aan u aangeboden. Daarin is uitgegaan van de inzet van
extra geld vanuit bestaande middelen. Wij hebben in november 2010 besloten € 1 miljoen aan FYLG op de
uitvoering van de nieuwe landbouwagenda in te zetten. De besluitvorming over de landbouwagenda zal in
januari 2011 plaatsvinden onder voorbehoud van goedkeuring van een begrotingswijziging.
Jonge landbouwers: In maart 2010 hebben wij LNV (nu Economie, Landbouw en Innovatie) laten weten dat de
provincie Fryslân in 2010 voor een maximumbedrag van € 200.000 meedoet aan de LNV-subsidieregeling voor
jonge landbouwers. Uiteindelijk bleek in 2010 geen Fries geld nodig voor de regeling, omdat het ministerie van
LNV alle investeringsaanvragen zelf betaalt.
Exploitatie
Wat heeft het Thema gekost?
Bedragen x € 1.000 Realisatie Begroting Rekening Afwijking Mutatie Restant
2009 2010 na 2010 begroting/ reserves afwijking
wijziging rekening begroting/
rekening
Baten
Structurele beleidsprogrammabudgetten
372 375 372 3 0 3
Tijdelijke beleidsprogrammabudgetten
576 108 143 -36 0 -36
Overlopende passiva 0 548 250 298 0 298
totaal Baten 948 1.030 765 265 0 265

lasten
Structurele beleidsprogrammabudgetten
605 609 608 1 0 0
Tijdelijke beleidsprogrammabudgetten
750 928 425 503 251 253
Overlopende passiva 0 548 250 298 0 298
Bedrijfsvoeringskosten 552 395 339 56 0 56
totaal lasten 1.907 2.480 1.621 858 251 608
Baten - lasten -960 -1.450 -856 -593 -251 -343
toelichting exploitatie
Tijdelijke budgetten
De onderbesteding wordt veroorzaakt door vrijval op de eindafrekeningen van de MKZ -subsidies. De afrekeningen
van de MKZ-subsidies 2001 voor niet geruimde bedrijven en de Veemarkt zijn nu zover dat deze begin 2011
worden afgerond.
In verband hiermee wordt van de MKZ-middelen een bedrag van € 232.000 doorgeschoven naar volgend jaar
(categorie C). Een bedrag van € 196.000 valt vrij. Daarnaast is een bedrag van € 11.200 vanuit Landbouwvalley
niet tot besteding gekomen. Dit restbedrag valt vrij. Ook is € 7.300 vanuit de Startnotitie Agrosector niet
besteed omdat deze middelen een project betreffen dat eind 2010 is verplicht. Dit project loopt tot begin 2011.
Overlopende passiva
Het Ministerie van LNV heeft middelen beschikbaar gesteld t.b.v. de MKZ -crisis. Daarnaast worden ook de
onder- cq overbestedingen van de Leadermiddelen verrekend met de balanspost overlopende passiva.
5.3 Provinciaal Meerjarenprogramma Landelijk Gebied 2007 t/m 2013 (pMJP)
Wat hebben we gedaan (hebben we gedaan wat we moesten doen)?
Hoe staat het met de doelstellingen van Doel Gewenst resultaat €
de thema’s? Wat wilden Wat hebben we Wat heeft het
5.3 Provinciaal Meerjarenprogramma Landelijk Gebied
2007 t/m 2013 (pMJP)
we bereiken? hiervoor gedaan? thema gekost?
doelen
In 2006 is het programma pMJP vastgesteld. De in de Kadernota 2010 opgenomen (provinciale) middelen voor
het resterend deel van het programma zijn bestemd voor subsidies aan projecten die van onderop worden gegenereerd
én voor provinciale bijdragen in gebiedsgerichte (landinrichtings)projecten.
Naar aanleiding van de Kadernota 2010 zijn de beoogde prestaties bij zes doelen aangepast:
• Binnen het Thema Sociaal-economische vitalisering Platteland bij de (sub)doelen: “Plattelandseconomie” en
“Dorpshuizen/multifunctionele centra” is de programmering feitelijk in lijn gebracht met de realisatie in de afgelopen
jaren. Met deze aanpassing blijft het mogelijk om het niveau van de afgelopen jaren voort te zetten.
programma 5 - landelijk gebied
117

Jaarverslag 2010
118
F ry S l â n: i e p e n e n e i G e n
• De doelen “Landschap generiek” en “Fysieke woonomgeving”zijn afgelopen jaren (financieel) sterk bevraagd.
Het doel fysieke woonomgeving wordt gesloten omdat de afgesproken prestaties gehaald zijn. Binnen het
doel Landschap Generiek zullen in de loop van 2011 de laatste geprogrammeerde prestaties verplicht worden
en het budget uitgeput worden.
• De doelen “Toeristisch voorzieningenniveau” en “Erfgoed en Monumentenzorg” zijn afgelopen jaren conform
planning besteed, net als de kleine leefbaarheidsprojecten. De verwachting is dat in 2012 de laatste prestaties
verplicht worden.
rapportage doelenrealisatie
In het jaarplan pMJP 2010 zijn de bovengenoemde punten nader uitgewerkt. Zoals u bekend zijn hierdoor in de
eerste bestuursrapportage 2010 een aantal te realiseren prestaties aangepast ten opzichte van de oorspronkelijke
begroting 2010.
In 2010 is de MidTermReview van het pMJP uitgevoerd, zowel voor wat betreft het ILG als het FYLG. Hierin is een
tussenbalans opgemaakt over hoe het programma loopt. Conclusie was dat het programma (in grote lijnen) naar
tevredenheid loopt, hoewel er natuurlijk altijd verbeteringen mogelijk zijn. Eén van de verbetervoorstellen is
bijvoorbeeld om de verantwoording in de toekomst weer via de beleidshoofdstukken te laten verlopen zodat er
beter zicht is op de aansluiting tussen beleid, prestaties en geld. Ook heeft u in 2010 de aangepaste Verordening
vastgesteld. Tot slot is ingezet op versnelling van de doorlooptijd van de projectbeschikkingen, door al in het begin
van het subsidieproces een schifting te maken in kansrijke en minder kansrijke projecten.
In de tweede bestuursrapportage 2010 is aangekondigd dat er op een aantal punten onderhandelingen met het
Rijk gevoerd zouden worden. Deze onderhandelingen zijn doorkruist door (de bezuinigingen in) het Regeerakkoord
van het nieuwe kabinet. Naar aanleiding van deze bezuinigingen heeft Staatssecretaris Bleker bij brief
van 20 oktober 2010 aangegeven dat alle verplichtingen in het kader van het ILG die de provincies na deze datum
aangaan, voor rekening en risico van de provincies zijn. De bedoeling van de staatssecretaris is dat de bestuursovereenkomst
tussen de provincie en het Rijk zal worden herzien, gelijktijdig met de decentralisatie van taken.
Dit betekent dat in 2011 naar aanleiding van de uitkomsten hiervan een herziene programmering (zowel voor
wat betreft prestaties als de financiën) zal moeten worden opgesteld.
Omdat niet duidelijk is wat de gevolgen voor geld en prestaties zullen zijn, zijn de vakjes ‘Tijd’ en ‘Geld’ voor die
pMJP-onderdelen die met Rijksmiddelen worden gefinancierd, in de onderstaande tabel geel gekleurd.
Daarnaast heeft op een aantal FYLG-onderdelen een onderbesteding op het beschikbare budget plaatsvonden,
terwijl dit budget wel totaal verplicht is. Ook deze onderdelen zijn geel gemaakt in de onderstaande tabel. Onder
het kopje ‘exploitatie’ wordt hier verder op ingegaan.
Gewenste resultaten
Thema 5.3 - Provinciaal Meerjarenprogramma Landelijk Gebied 2007 t/m 2013 (pMJP) Beleid tijd Geld
Het pMJP is het programma waarin de uitvoering van het beleid van meerdere beleidsprogramma’s (landelijk
gebied, recreatie, cultuur, zorg en welzijn) opgenomen is. Op deze plaats wordt daarom geen verantwoording
afgelegd over de mate waarin het beleid op koers is, maar over de mate waarin de uitvoering op schema ligt,
gezien de aangegane verplichtingen in geld en prestaties.

Thema 5.3 - Provinciaal Meerjarenprogramma Landelijk Gebied 2007 t/m 2013 (pMJP) Beleid tijd Geld
1. Grondgebonden Landbouw
Wij gaan in 2010 2.773 ha voor grondgebonden landbouw herverkavelen.
2. Niet grondgebonden Landbouw
Voor de glastuinbouw in Noordwest Fryslân (onder andere Sexbierum)
beperken we ons voor 2010 tot het bestaande plan.
3. Duurzaam ondernemen
Wij gaan in 2010 4 tot 7 projecten uitvoeren gericht op beheer mineralen,
bodemgebruik, energie en “bio based” economie.
4. Kennis en innovatie en versterken landbouw
Voor dit doel is in 2010 geen budget voor nieuwe verplichtingen
meer beschikbaar.
5. Visserij
Wij beperken ons tot ondersteuning voor het anti-Visstroperij team.
6. Realisatie EHS
In 2010 beogen we voor de realisering van de EHS 350-500 ha grond aan te
kopen en circa 440-500 in te richten. Daarnaast worden de natuurgebieden
beheerd door natuurbeheerorganisaties, particuliere natuurbeheerders en door
agrarisch natuurbeheer. Het beheer door Staatsbosbeheer valt buiten het kader
van pMJP.
7. Natuur buiten EHS
Ook buiten de EHS wordt in natuur beheerd door Natuurbeheerorganisaties en
op basis van particulier (agrarisch) natuurbeheer. Hierbij gaat het om circa
41.000 ha. Qua oppervlakte zijn hierbij de ‘ganzen foerageergebieden’ het
belangrijkst. Buiten de EHS is er, in het kader van het pMJP, weinig ruimte tot
verdere uitbreiding van (agrarisch) natuurbeheer.
8. Natuur, overig
In 2010 wordt het werkplan weidevogels verder uitgevoerd.
Naast de onder 6 en 7 genoemde doelen gaan wij in 2010 aandacht besteden
aan stimuleringsprogramma’s voor agrarisch natuurbeheer en inrichtingsprojecten
voor kleine natuurgebieden buiten de EHS (circa 5 projecten).
9. Milieukwaliteit EHS / Vogel- en Habitatrichtlijn / Nb-wet
We gaan in 2010 een project verdrogingsbestrijding voorbereiden en een
project voor verbetering van de overige milieukwaliteit, hoofdzakelijk in
Natura2000 gebieden (circa 1000 ha).
10. Nationale Parken Schiermonnikoog en Âlde Feanen
In de 2 Nationale Parken in Fryslân wordt het beleid van ontwikkeling en
beheer van de natuur voortgezet. Basis voor de uitvoering vormen de vastgestelde
Beheer- en Inrichtingsplannen (BIP), waarin projecten passen voor
voorlichting en educatie, natuurgerichte recreatie en onderzoek en monitoring
ten aanzien van de natuur in deze parken.
11. Soortenbescherming
In de pMJP-periode gaan wij ten gunste van specifieke beschermde dier- en
plantensoorten voorzieningen treffen; in 2010 3 projecten.
programma 5 - landelijk gebied
119

Jaarverslag 2010
120
F ry S l â n: i e p e n e n e i G e n
Thema 5.3 - Provinciaal Meerjarenprogramma Landelijk Gebied 2007 t/m 2013 (pMJP) Beleid tijd Geld
12. Regionale watersystemen
In combinatie met de aanpak van Oevers en Kaden door Wetterskip Fryslân
gaan wij integrale projecten uitvoeren op het gebied van natuur, recreatie en
mogelijk dorpsvernieuwing. Bij natuurprojecten kan er sprake zijn van extra
waterberging. De voornemens voor 2010 worden vastgelegd in de prestatieovereenkomst
met het Wetterskip Fryslân.
13. Waterkwaliteit
In de pMJP-periode worden projecten gestimuleerd ter verbetering van de ecologische
en chemische kwaliteit van het oppervlakte water o.a. door waterbodemsanering
en vergroting van het zelfreinigend vermogen van het water.
Voor waterbodemsanering in het kader van het pMJP komen vanaf 2010 Rijksmiddelen
beschikbaar. Overig Rijksgeld is beschikbaar in de zogenaamde
synergiegelden, ter uitvoering van de Kaderrichtlijn Water. De beoogde
prestaties staan opgenomen in het Waterhuishoudingsplan dat in 2009 wordt
vastgesteld.
14. Duurzaam bodemgebruik
De bodemvisie zal in 2010 afgerond worden.
15. Bodemkwaliteit (sanering)
Het is onzeker of in 2010 ILG-Rijksmiddelen beschikbaar komen voor dit doel.
Als dat zo is kunnen in de periode 2010 t/m 2013 circa 530.000 BPE’s (Bodemprestatie
eenheden = een maat voor prestatie m.b.t. bodemsanering)
gesaneerd worden. Vervallen
16. Recreatief groen
In 2010 zullen wij 8 ha voor dagrecreatieve voorzieningen verwerven en
inrichten in de naaste omgeving van steden en dorpen.
17. Ontwikkelen en versterken toegankelijkheid (routenetwerken)
In 2010 gaan we verder met het ontwikkelen en verbeteren van landelijke en
provinciale routenetwerken voor zover de middelen het nog toelaten. In de
afgelopen jaren zijn al veel kilometers gerealiseerd. In 2010 hopen wij 14 kilometer
‘wandelen over boerenland’ te realiseren.
18. Beheer recreatievoorzieningen binnen EHS
Dit doel vormt onderdeel van de doelstelling ‘beheer’ binnen de EHS
(doelstelling 6). Zie doel 6
19. Versterken en verbeteren kwaliteit toeristisch voorzieningenniveau
In 2010 wordt het toeristisch voorzieningenniveau van het landelijk gebied
verder versterkt middels projecten vanuit de samenleving. Deze variëren sterk
in (financiële) omvang. In de afgelopen jaren zijn er al veel projecten gehonoreerd
met subsidie. In 2010 zullen we conform het jaarplan 15 projecten
kunnen realiseren.
20. Landschap (generiek)
Door middel van gerichte projecten worden de natuurlijke, cultuurhistorische
en karakteristieke kwaliteiten van het Friese landschap behouden en/of
versterkt. In de afgelopen jaren zijn er al veel projecten gehonoreerd met
subsidie De definiëring van de prestaties van dit doel is moeilijk werkbaar.
Zoals wij in het Jaarplan pMJP 2010 hebben aangegeven, zijn wij in overleg

Thema 5.3 - Provinciaal Meerjarenprogramma Landelijk Gebied 2007 t/m 2013 (pMJP) Beleid tijd Geld
met de betrokken organisaties om te kijken hoe de prestaties en realistisch
geformuleerd kunnen worden. Deze zullen vervolgens in de herijking naar
aanleiding van de MidTermReview worden opgenomen. Prioriteit wordt gelegd
bij die projecten die de landschappelijke kernkwaliteiten ondersteunen en/of
versterken.
21. Archeologie
In 2010 wordt 1 archeologisch object veilig gesteld en 1 archeologisch
steunpunt ingericht.
22. Nationale Landschappen Noordelijke Friese Wouden en Zuidwest Fryslân
In 2010 zal het laatste geld van dit doel besteed worden aan de landschappelijke
en cultuurhistorische waarden in de 2 Nationale landschappen in
Fryslân, bij voorkeur via integrale projecten ook andere doelstellingen aan
de orde zijn zoals bijvoorbeeld landbouw en/of natuur. De projecten passen
binnen de Kansenkaart van Zuidwest Fryslân respectievelijk de visie van
Noordelijke Friese Wouden.
23. Stichting Landschapsbeheer Friesland
Wij stellen jaarlijks een subsidiebudget beschikbaar aan de Stichting
Landschapsbeheer Friesland.
24. Beheer landschap
Wij geven ook in 2010 beheervergoedingen voor waardevolle en karakteristieke
landschapselementen; hoofdzakelijk in de Nationale Landschappen. De
omvang daarvan kan in de loop van de periode iets variëren, afhankelijk van
de afgesloten contracten. Totaal per jaar voor circa 130 ha, 1.240 km lijnelementen,
2.000 puntelementen. Voor landschapsbeheer zijn er, in het kader
van het pMJP, geen middelen voor uitbreiding van het beheer.
25. Verbetering leefbaarheid plattelandsgebieden
In 2010 wordt de leefbaarheid van het landelijk gebied verbeterd door de
bouw en verbouw van 8-12 dorpshuizen, 2 multifunctionele centra e.d.,
3 projecten voor woon-zorgzones en diverse andere (kleinschalige) projecten
(circa 60 projecten). Dit is vergelijkbaar met de realisatie in afgelopen jaren.
26. Verbetering fysieke woonomgeving
De fysieke woonomgeving wordt verbeterd door herinrichting van dorpskernen.
De fysieke woonomgeving wordt verbeterd door herinrichting van dorpskernen.
In 2010 zullen wij 16 projecten realiseren
27. Verbetering bereikbaarheid Geen middelen
Voor dit doel zijn geen middelen beschikbaar in het kader van het pMJP. beschikbaar
28. Stimuleren en verbreden plattelandseconomie
In de pMJP-periode gaan wij de plattelandseconomie stimuleren en verbreden
door middel van diverse projecten. De oorspronkelijke ambitie was 384 projecten
voor de gehele pMJP periode. Tot nog toe zijn er 15 gerealiseerd. Gelet
op deze realiteit zullen de beoogde prestaties in het Jaarplan 2010 fors bijgesteld
worden naar beneden tot binnen het financiële kader. Voor 2010
hopen wij op 25 projecten met een bijdrage van de provincie van € 1 miljoen
en een POP-bijdrage van € 1 miljoen. De aangeboden projecten variëren in
kosten van € 20.000 tot € 500.000.
programma 5 - landelijk gebied
121

Jaarverslag 2010
122
F ry S l â n: i e p e n e n e i G e n
Thema 5.3 - Provinciaal Meerjarenprogramma Landelijk Gebied 2007 t/m 2013 (pMJP) Beleid tijd Geld
29. Erfgoed en monumentenzorg (2)
In 2010 dragen wij bij aan het behoud en herstel van 10 objecten van monumenten
en erfgoed in Fryslân, conform de gemiddelde planning.
30. Cultuur
In 2010 dragen wij bij aan 10 projecten ter promotie en versterking van de
streekeigen en Friese cultuur.
31. Plattelânsprojekten, LEADER
Het EU-Plattelandsontwikkelingsprogramma (POP) is opgenomen in ons pMJP.
Wij passen de Leadersystematiek in de 6 Friese Plattelânsgebieden toe.
32. Proceskosten
Ten behoeve van de uitvoering van het pMJP worden (externe) proceskosten
gemaakt die niet rechtstreeks aan een specifiek doel gekoppeld kunnen
worden. Achteraf worden deze proceskosten verdeeld over de afzonderlijke
doelen.
33. Grondmobiliteit
Via het investeringskrediet Grondaankopen bezitten we de middelen om de
grondmobiliteit te bevorderen Dit draagt in hoge mate bij aan de realisering
van de pMJP-doelen; met name landbouw- en natuurdoelen, maar ook in
bredere zin gericht op de gewenste ruimtelijke inrichting en kwaliteit van het
landelijk gebied. Het streven is in 2010 voor € 54 miljoen (ruil)grond positie
te hebben.
rapportage Gewenste resultaten
5.3.1. Grondgebonden landbouw
Volgens de (bijna definitieve) cijfers van Dienst Landelijk gebied is 161 ha aan landbouwgrond daadwerkelijk
gerealiseerd in 2010. Dit is veel minder dan de 2.773 ha die in de begroting waren aangeven, maar er zijn wel
nog 1073 ha’s onderhanden, bijvoorbeeld in het kader van het Aktieprogramma versterking landbouwstructuur
en nog eens 1500 ha’s voor de Centrale As.
Van een aantal projecten werd verwacht dat deze eind 2010 konden worden afgerond. Vanwege een lichte
vertraging in de uitvoering zal de afronding begin 2011 plaatsvinden.
5.3.2. Niet grondgebonden Landbouw
Bij glastuinbouw is bij tijd en geld geel ingekleurd omdat er vertraging optreedt in de gronduitgifte. Oorzaken: de
aanhoudende financiële crisis in de glastuinbouw en de uitspraak van de Raad van State dat het bestemmingsplan
herzien moet worden. Ook bij verdere vertraging van de gronduitgifte zijn er nog steeds mogelijkheden om het
project positief af te sluiten. Scenarioberekeningen wijzen uit dat de stuurgroep nog steeds over financiële sturingsmogelijkheden
beschikt om tegenvallers op te vangen. Wel blijft het zaak de uitgaven zorgvuldig te bewaken.
5.3.3 Duurzaam ondernemen en 5.3.4 Kennis, Innovatie en versterking.
De nieuwe landbouwagenda voor 2011-2013 wordt begin 2011 bestuurlijk behandeld. De hiervoor benodigde
middelen worden deels gevonden in het restant van de huidige pMJP-doelen 3 en 4, deels uit andere pMJPdoelen
(oud voor nieuw) en deels uit andere beleidsprogramma’s.

5.3.6 Realisatie EHS
In 2010 zijn, ondanks het stopzetten van de aankopen in 2010, 568 ha EHS verworven. Dit is meer dan de
350-500 ha. die was begroot. In 2010 is 567 hectare doorgeleverd.
5.3.8 Natuur, overig
De uitvoering van het Werkplan Weidevogels verloopt volgens planning. Er zijn geen projecten voor kleine natuurterreinen
buiten de EHS aangeboden in 2010. In 2010 zijn 9 projecten Natuur-, Milieu en Landschapseducatie
(NML) gesubsidieerd.
5.3.9 Milieukwaliteit EHS / Vogel- en Habitatrichtlijn / Nb-wet
In 2010 is de aankoop van 2 bedrijven voorbereid maar nog niet afgerond omdat de staatssecretaris voor het rijksdeel
een verplichtingen en aankoopstop afkondigde. Wij zijn nu op zoek naar een oplossing voor deze bedrijven.
Het Natura-2000 project in de Alde Feanen is in voorbereiding. De uitvoering van dit project is afhankelijk van de
ontwikkelingen rondom de nieuwe Bestuursoverkomst met het Rijk
5.3.10 Nationale Parken
Binnen de Beheer- en Inrichtingplannen van de beide Nationale Parken zijn in 2010 12 projecten gesubsidieerd.
Verder is het Werkplan Monitoring Alde Feanen vastgesteld, in lijn met de Natura2000 doelstelling. Als gevolg van
de korting op het ILG-budget moet in 2011 financiering voor dit plan gevonden worden, waarna de uitvoering ter
hand kan worden genomen.
Voor het Nationaal Park Schiermonnikoog is een nieuw Strategisch Meerjarenplan Voorlichting en Communicatie
voor de periode 2011 – 2015 vastgesteld. Verder is vormgegeven aan de begrenzing van Natura2000 in combinatie
met de herziening van het BIP Schiermonnikoog, dat in juni 2011 zal worden vastgesteld.
5.3.11 Soortenbescherming (Leefgebiedenbenadering)
In 2010 zijn voor dit doel 7 nieuwe projecten gesubsidieerd. Bijvoorbeeld het project ‘Njirre in beweging’ dat zich
richt op het herstel van een aantal heideterreinen, die een belangrijke biotoop vormen voor een aantal provinciale
aandachtssoorten zoals de adder. Een ander project is gericht op het behoud en de vergroting van de akkervogelpopulatie
in Fryslân.
5.3.12 Regionale Watersystemen
Uitvoering verloopt volgens planning. In 2010 is een drietal projecten aangeboden. Het project Birstummerrak is
al gehonoreerd, de projecten Helomavaart en Eesterzanding worden begin dit jaar beschikt.
5.3.13 Waterkwaliteit
Binnen dit onderdeel worden de Synergie/KRW gelden ingezet. Het Synergieproject Tjeukemeer-Tjonger is in 2010
afgerond. Voor het project it Heidenskip is een garantieverklaring afgegeven vóór de verplichtingenstop van het
Rijk werd afgekondigd. In het kader van dit project wordt 18,8 kilometer kade verbeterd onder gelijktijdige
realisering van KRW- en natuurdoelstellingen, boezemvergroting met 19 ha en aanlegsteigers voor de recreatie.
5.3.14 Bodem
In 2010 is een eerste onderdeel van de uitvoering van de Bodemvisie, te weten Boustiennen, gestart.
programma 5 - landelijk gebied
123

Jaarverslag 2010
124
F ry S l â n: i e p e n e n e i G e n
5.3.16 Recreatief Groen
Over de gehele looptijd van het pMJP loopt dit doel uitzonderlijk goed. Dit blijkt ook wel uit de mate van benutting
van het beschikbare budget. Het POP-budget is al geheel benut. Binnen de provinciale middelen is nog enige
ruimte. In 2010 is 1 project gesubsidieerd, te weten het Voetpad Kollumerpomp. Hierbij ging het om 1 ha. Dit is
minder dan geraamd. Dit betekent dat in tegenstelling tot wat in de 2 e Berap is gemeld er in 2011 nog mogelijkheden
zijn om projecten binnen dit doel te subsidiëren.
5.3.17 Routenetwerken
Het oplossen van de knelpunten in de landelijke routenetwerken verloopt volgens planning. Omdat deze met
ILG-middelen worden gefinancierd, zijn tijd en geld voor dit onderdeel geel gekleurd.
Boerenlandpaden: in 2010 zijn beheerscontracten afgesloten voor 8,3 km aan boerenlandpaden. Daarnaast is
in december 2010 nog een aanvraag binnengekomen voor nog eens 15,8 km.
Daarnaast zijn nog 14 projecten gesubsidieerd voor provinciale routenetwerken.
5.3.19 Versterken en verbeteren kwaliteit toeristisch voorzieningenniveau.
In 2010 zijn 22 projecten gesubsidieerd.
5.3.20 Landschap Generiek
De FYLG-rapportage van de MTR is in januari 2011 aan PS ter instemming voorgelegd. Daarna zal, mede gezien
de ontwikkelingen rondom de nieuwe Bestuursovereenkomst, een herziene programmering worden opgesteld.
5.3.22 Nationale Landschappen
Het budget voor dit onderdeel is op, terwijl er nog veel wensen voor uit te voeren projecten zijn. Gezien de
bezuinigingen op het ILG-budget ligt het niet in de rede dat het Rijk voor dit onderdeel nog extra geld beschikbaar
zal stellen.
5.3.24 Beheer Landschap
Voor het Nationaal Landschap de Noardlike Fryske Wâlden is in voor het jaar 2010 een verlenging van aflopende
Probleemgebiedenvergoeding geregeld.
5.3.25 Verbeteren leefbaarheid plattelandsgebieden
De uitvoering van dit onderdeel verloopt volgens planning:
In 2010 zijn 6 aanvragen voor dorpshuizen en multifunctionele accommodaties beschikt, en er zijn er nog eens
15 aanvragen in behandeling;
Er zijn 3 projecten voor Woon-zorg gesubsidieerd;
Voor de overige onderdelen zijn ongeveer 60 projecten gesubsidieerd.
5.3.26 Verbeteren fysieke woonomgeving
In 2010 zijn 17 projecten gesubsidieerd. Dit is conform planning.
De prestaties zijn gerealiseerd en het budget is op. Voor dit onderdeel zullen wij dus geen activiteiten meer
ontplooien.
5.3.28 Stimuleren en verbreden plattelandseconomie
In 2010 zijn projecten 20 projecten beschikt in plaats van 25. De prestaties voor dit onderdeel lopen achter. Wij
hopen een inhaalslag te plegen nu de pMJP-verordening aangepast is met heldere criteria. De gebiedsplatforms
Plattelânsprojekten leggen in hun jaarplannen vast aan welk type projecten binnen dit doel in hun gebied
behoefte is en kunnen hier actief op gaan verwerven.

Het maximale subsidiebedrag voor herbestemming van agrarische bedrijfsgebouwen is naar beneden bijgesteld.
5.3.29 Erfgoed en monumentenzorg
In 2010 zijn meer projecten gesubsidieerd dan geraamd, namelijk 20. Dit betrof kleinere projecten dan waar wij in
de begroting rekening mee hadden gehouden.
5.3.30 Cultuur
In 2010 zijn 3 projecten gesubsidieerd in plaats van de begrote 10. Ook in 2010 is het moeilijk gebleken passende
projecten voor dit onderdeel te verwerven. Eind 2010 heeft u de aangepaste pMJP-verordening vastgesteld, waarbij
de mogelijkheden voor dit onderdeel zijn verruimd. Zo is de eis dat gemeenten fors moeten bijdragen aan de
projecten losgelaten. Hierdoor kunnen particuliere initiatiefnemers makkelijker een beroep doen op subsidies.
Wij verwachten dat nu meer goede initiatieven en projecten doorgang kunnen vinden.
5.3.31 Plattelânsprojekten, Leader
De plattelandsgebieden dragen als Local Action Group (LAG) zelf de verantwoording voor de benutting van het
Leader-geld. Voor wat betreft de gebieden Wadden en Zuid Oost Fryslân zijn de middelen vrijwel benut. In de
andere gebieden verloopt de uitvoering volgens planning.
Exploitatie
Wat heeft het Thema gekost?
Bedragen x € 1.000 Realisatie Begroting Rekening Afwijking Mutatie Restant
2009 2010 na 2010 begroting/ reserves afwijking
wijziging rekening begroting/
rekening
Baten
Tijdelijke beleidsprogrammabudgetten
389 329 244 85 24 61
Reserves 0 0 0 0 0 0
Voorzieningen 10.113 0 1.100 -1.100 0 -1.100
Overlopende passiva 19.082 38.427 36.116 2.312 0 2.312
totaal Baten 29.583 38.756 37.460 1.297 24 1.273
lasten
Structurele beleidsprogrammabudgetten
3 13 0 13 0 13
Tijdelijke beleidsprogrammabudgetten
7.620 18.790 13.682 5.108 5.319 -212
Reserves 17 0 -21 21 21 0
Voorzieningen 10.113 0 1.100 -1.100 0 -1.100
Overlopende passiva 18.913 38.427 36.116 2.312 0 2.312
Bedrijfsvoeringskosten 2.547 4.572 4.565 7 0 7
totaal lasten 39.213 61.802 55.442 6.360 5.340 1.020
Baten - lasten -9.630 -23.046 -17.983 -5.063 -5.316 253
programma 5 - landelijk gebied
125

Jaarverslag 2010
126
F ry S l â n: i e p e n e n e i G e n
toelichting exploitatie
Tijdelijke budgetten
In 2010 is een bedrag van € 5,7 miljoen aan FYLG- middelen minder uitgegeven dan begroot. Deze middelen
zijn al wel verplicht. Ultimo 2010 moet nog een bedrag van ruim € 16 miljoen aan FYLG uitbetaald worden op
verplichtingen die al zijn aangegaan in de vorm van subsidiebeschikkingen of de provinciale bijdrage in landinrichtingsprojecten.
In de 2 e bestuursrapportage 2010 is al aangegeven dat de onderdelen 6 subdoel Extra inrichten natte natuur
en doel 8 subdoel Oplossen knelpunten in de Ecologische Verbindingszones qua uitgaven achterblijven op de
planning. Dit wordt veroorzaakt doordat er wel uitgaven voor de realisering van de provinciale Ecologische
Verbindingszones, de gebiedsontwikkeling Centrale As en gebiedsontwikkeling N381 waren gepland, maar dat
de uitvoering pas volgend jaar wordt gestart.
Voor een aantal onderdelen, zoals Grondgebonden Landbouw, Regionale Watersystemen en Fysieke woonomgeving,
zijn de kasuitgaven achtergebleven bij de planning. De betreffende onderdelen zijn geel gemarkeerd
in de tabel bij gewenste resultaten.
Oorzaken zijn bijvoorbeeld dat subsidieontvangers later voorschotten aanvragen of subsidievaststellingsverzoeken
laten indienen dan waar in de planning rekening mee was gehouden.
Overlopende passiva
De post overlopende passiva heeft vnl. betrekking op de van het Rijk ontvangen ILG -middelen.
Voorzieningen
Deze post heeft betrekking op de risicovoorziening i.v.m. grondaankopen.
Investeringen
Bedragen x € 1.000 Saldo per Vermeerderingen Verminderingen Saldo per
1-1-2010 31-12-2010
Afgerekende werken 0 0 0 0
Opgeleverde werken 34.820 16.125 11.878 39.066
Onderhanden werken 0 0 0 0
totaal 34.820 16.125 11.878 39.066
toelichting investeringen
Hieronder worden de aan- en verkopen in het kader van het Investeringskrediet Grond (IKG) weergegeven.
Uw Staten hebben in 2009 besloten het IKG incidenteel met € 8 miljoen te verhogen tot € 64,5 miljoen om
grondaankopen mogelijk te maken voor het project N381, vooruitlopend op het realisatiebesluit van PS voor
dit project. Dit realisatiebesluit hebben uw Staten in 2010 genomen. In het bijbehorende uitvoeringskrediet is
rekening gehouden met grondaankopen. Dit betekent dat het IKG weer afgeraamd kan worden met € 8 miljoen
tot € 56,5 miljoen. Daarom zal in de 1e Bestuursrapportage 2011 aan PS voorgesteld worden het IKG af te ramen
met € 8 miljoen. De gerealiseerde uitgaven m.b.t. het project N381, waaronder uitgaven voor grondaankopen,
zijn ten laste van het uitvoeringskrediet gebracht en conform in de jaarrekening 2010 verantwoord.

Peildatum 31-12-2010
Gem. jaarlijkse Aantal ha. Bedrag Onderdeel
voorraad ha. Aankoop/
Conform PS be- verkoop
sluit 22-04-2009
landbouw + eHS binnen gebiedsontwikkeling
Aankoop 639 € 26,4 mln. Grond
€ 3,9 mln. Gebouwen
Verkoop 9 € 0,26 mln. Grond
€ 0 mln. Gebouwen
600 630
eHS
Aankoop 400 428 € 8,8 mln. Grond
€ 0,43 mln. Gebouwen
Verkoop 269 € 4,8 mln. Grond
€ 0,43 mln. Gebouwen
400 159
Kavelruil
Aankoop 100 106 € 3,79 mln. Grond
€ 0,50 mln. Gebouwen
Verkoop 58 € 1,99 mln. Grond
€ 0,50 mln. Gebouwen
100 48
anticiperend
Aankoop 300 146 € 5,5 mln. Grond
incl. gebouwen
Verkoop 8 € 0,2 mln. Grond
300 138
totaal 1.400 975
programma 5 - landelijk gebied
127

Jaarverslag 2010
F ry S l â n: i e p e n e n e i G e n
Economie, recreatie en toerisme
128

3.6 programma 6 - economie, recreatie en toerisme
Portefeuillehouder: S.H. Galema, J.A. de Vries en J.H.J. Konst
I. Beleidsdoel(en) voor het programma
Wat wilden we bereiken en wat heeft het programma gekost?
Onze doelstelling voor het economische beleid luidt: “Een duurzame economische ontwikkeling van de provincie
Fryslân, waarbij nadrukkelijk wordt ingezet op een transitie naar een op kennis en innovatie gebaseerde economie.”
In ons beleid moeten we antwoorden zien te vinden op trends die in het begin van de 21 e eeuw spelen, te weten
gevolgen van de mondialisering van de economie, gevolgen van de klimaatverandering, vergrijzing van de bevolking
en meer specifiek voor Nederland krimp van de bevolking.
Het schrijven van dit onderdeel van de Begroting 2010 vond plaats in een ongewisse economische periode, dat
was voorjaar 2009. Ook in ons land was sprake van een krimpende economie. Hoe lang deze periode zou aanhouden
wisten we niet. Er circuleerden berichten resp. verwachtingen dat de economie in de loop van 2010 zou
aantrekken, maar dit kon ook pas in 2011 gebeuren.
Door het verlies aan werkgelegenheid was de noodzaak de innovaties in het bedrijfsleven te bevorderen nog meer
toegenomen. Echter de marktsector kon moeilijker bankkredieten verkrijgen hetgeen de investeringen door de
marktsector onder druk zette. Dit deed zich vooral voor bij investeringen die verband houden met innovaties,
waarbij het meestal gaat om een groter risico. Die spiraal te doorbreken gaat de provinciale mogelijkheden verre
te boven.
Niettemin probeerden we de gevolgen enigszins te beperken door de ’Versnellingsagenda 2009’ uit te voeren. Bij
het Rijk hebben wij aangedrongen om investeringen in de verkeersinfrastructuur naar voren te halen. De provincie
focuste naast het doorzetten van de al geplande investeringen, zoals de nieuwbouw van het Provinciehuis en een
aantal verkeersinfrastructurele projecten, op het naar voren halen van een aantal investeringen zoals die zijn
opgenomen in de Kadernota 2010. Het ging dan vooral om projecten in de bouwnijverheid en in de grond-,
weg- en waterbouw, waarvoor de toekomst verre van rooskleurig werd verwacht en waar het bij de uitvoering
gaat om directe werkgelegenheid.
De Friese uitwerking van het Energieakkoord Noord-Nederland heeft u in april 2009 in de vorm van het programmaplan
Duurzame Energie vastgesteld: ‘Fryslân geeft energie’. In dit programmaplan hebben we de ambitie
neergelegd om Fryslân “fossielvrij” te maken. Door de energievraag zo veel mogelijk te beperken en door (decentrale)
opwekking van duurzame energie kunnen wij op termijn onafhankelijk worden van fossiele brandstoffen,
zoals olie en gas. Dit versterkt het toch al goede leefmilieu van Fryslân nog meer, levert lagere maandlasten voor
de Friese bevolking op, stimuleert de werkgelegenheid en levert een duurzaam innovatief imago met bijbehorende
(economische) spin-off voor de gehele provincie op.
In het Friese Merenproject heeft de nadruk tot nu toe gelegen op de open verbindingen tussen de verschillende
Friese Meren. In de afgelopen jaren stond het oplossen van knelpunten bij de kanalen en vaarten centraal. Nu de
(fysieke) basis voor het Friese Merenproject is gelegd, ligt in de komende jaren de uitdaging om ‘Meer met de
Friese Meren’ te gaan doen. We willen met de strategie ‘Meer met Friese Meren’ het maatschappelijke rendement
van investeringen in de Friese Meren vergroten. Daarnaast willen wij onze kennisontwikkeling op het terrein van
programma 6 - economie, recreatie en toerisme
129

Jaarverslag 2010
130
kust en zee, toerisme en duurzaamheid versnellen om onze concurrentiepositie te versterken. Dat betekent
concreet dat het project de ‘Friese Meren’ een extra toegevoegde waarde zal leveren aan de diverse doelstellingen
die de EU, Rijk, provincie, gemeenten en private partijen met het gebied willen bereiken.
Naast eigen provinciale middelen kunnen wij voor de realisering van ons beleid ook een beroep doen op externe
middelen, zoals die in het kader van de uitvoeringsprogramma’s ‘Koers Noord’, ’OP EFRO-Noord’, het Waddenfonds
en in het verband van Interreg en de drie gebiedsconvenanten worden ontwikkeld resp. voor financiering
in aanmerking komen.
Doelenrealisatie 2010
F ry S l â n: i e p e n e n e i G e n
Hoe staat het met de doelstellingen van de thema’s? Doel Gewenst resultaat €
Wat wilden Wat hebben we Wat heeft het
6.1 Economisch beleid
6.2 Toerisme en recreatie
6.3 Friese Meren Project (FMP)
6.4 Koers Noord - EFRO/EZ-programma
6.5 Waddenfonds
6.6 Europese projecten (Interreg)
6.7 Convenanten
6.8 Fryske Fiersichten
we bereiken? hiervoor gedaan? thema gekost?
De wereldeconomie ondervond de gevolgen van de economische recessie. Het Nederlandse BBP is in 2009 met
4% gekrompen. Ook Noord-Nederland is hard getroffen door de economische crisis. De economie van Noord-
Nederland herstelde zich echter snel. De oververtegenwoordiging van snelgroeiende bedrijfstakken, zoals de
chemie en het transport, maar ook de zorg, mondt zowel in 2010 als in 2011 uit in groei. Daarmee krabbelt de
noordelijke economie sneller op dan de landelijke. Economische groei in Fryslân in 2009: -3,6%, in 2010: +1,4%
(raming).
De in Friesland relatief sterk aanwezige bouwsector (groei in 2009: -9% en in 2010: -1%) verklaart het wat
achterblijvende groeipercentage in 2010 van onze provincie.
De werkgelegenheid groeit weer sinds het tweede kwartaal van 2010. Het aantal banen groeit in de sectoren
die voorop lopen in de conjunctuurcyclus: industrie, transport en groothandel.
De ontwikkelingen in de mondiale economie en vooral in de Eurozone maken de noodzaak te innoveren nog
manifester. Naast innovatie hebben wij ook geïnvesteerd in duurzaamheid. Waarmee wij ook invulling hebben gegeven
aan het Coalitieakkoord 2007-2011.
Innovaties ontstaan niet zomaar, daar is o.a. een goed toegeruste beroepsbevolking voor nodig. Wij stimuleerden
sociale innovatie zodat de beroepsbevolking gekwalificeerd is om de innovatiekracht van het bedrijfsleven te
vergroten.
Voor de realisering van de provinciale doelen zijn wij mede afhankelijk van bedrijven, kennisinstellingen,
organisaties en gemeenten voor de ontwikkeling van projecten. Gelet op wat er tot stand is gekomen kunnen
we constateren dat we onze rol van olieman, die stimuleert, enthousiasmeert, de weg wijst, bij elkaar brengt,
anders geformuleerd makelt en schakelt, goed hebben vervuld, ondanks de recessie die vooral in de eerste helft
van 2010 zich liet voelen.

Dit jaar hebben wij onze beleidsinzet uit de reeds vastgestelde documenten nog eens verwoord en samengevat in
de Útfieringsaginda Ekonomy. In deze Útfieringsaginda hebben wij aangekondigd om nieuwe en verbeterde
beleidsinstrumenten te gaan hanteren voor de uitvoering van ons economisch beleid. Op deze manier willen wij
de gewenste versnelling en kwaliteitsslag in de realisatie van de Uitvoeringsagenda economie bewerkstelligen.
Daartoe hebben wij besloten tot oprichting van het Projectbureau Economie. In dit projectbureau worden de
activiteiten van de twee bureaus die de convenanten uitvoeren, die wij met de gemeenten in de beide kernzones
hebben gesloten, samengevoegd onder gelijktijdige opheffing van die twee bureaus.
In overleg met de Noordelijke Ontwikkelingsmaatschappij, de Kamer van Koophandel Noord-Nederland en
Syntens hebben wij besloten de ondersteuning aan het Friese bedrijfsleven op een nieuwe manier vorm te geven
door de werkzaamheden – gericht op de advisering van het Friese bedrijfsleven – van deze vier partijen daartoe
beter op elkaar af te stemmen, door deze op één locatie onder te brengen en wel in het Projectbureau Economie.
Inmiddels is de naam veranderd in ‘Ondernemersplein Fan Fryslân’.
Voorts hebben wij het concept van een Fries ontwikkelbedrijf aan de Staten voorgelegd in de vorm van een
zgn. startnota.
Het belangrijkste programmadoel van het Friese Merenproject, namelijk een werkgelegenheidsgroei van 30% in
de Friese watersport gedurende de looptijd van het Friese merenproject (2000 t/m 2015), ligt op koers. De doelstelling
om een bestedingsgroei (per persoon per dag) van 150% in de Friese watersport aan het eind van de
looptijd van het FMP te realiseren staat vanwege de economische omstandigheden nu echter onder druk. De
groei van het watersporttoerisme in Fryslân is minder groot dan in Duitse watersportgebieden, maar Fryslan is nog
wel marktleider op watersportgebied. Dit blijkt uit de in 2010 gepubliceerde evaluatie over de afgelopen tien jaar.
De komende periode zal het infrastructurele programmadeel worden versoberd en zal er meer focus komen te
liggen op het economische deel van het programma, te weten de bevordering van de bestedingen van toeristen.
Dit houdt in dat er meer focus komt te liggen op waterfronten en toegangspoorten.
Ondanks de economische recessie zijn er het afgelopen jaar veel projecten ontwikkeld, verworven, uitgevoerd
en mede gefinancierd. Echter lang niet alle projecten zijn tot besteding gekomen. Bij de thema’s gaan we daar
specifieker op in. De economische recessie heeft zich doen voelen doordat de financiering van investeringen
moeilijk was en er over bezuinigingen/vertraging werd nagedacht.
De verplichtingen konden allemaal wel worden aangegaan in 2010, maar de betalingen zullen veelal in 2011 en
later plaatsvinden. De uiteindelijke doorschuiving en vrijval van middelen zijn hoger uitgevallen dan de afgegeven
prognoses in de tweede bestuursrapportage. Dit wordt voor een deel veroorzaakt doordat we toestemming
hebben gekregen, in verband met de kredietcrisis, de projecten in het kader van het KoersNoord/OP EFROprogramma
en het Innovatieve acties programma Fryslân Fernijt II, later te mogen afrekenen. Ook m.b.t. de
besteding binnen de convenanten zijn we te optimistisch geweest omdat de ontwikkeling van projecten meer tijd
heeft gekost dan wij verwachtten. De committering van deze projecten heeft pas in december plaats gevonden
waardoor geen bestedingen meer mogelijk waren.
inzet van middelen totale programma
De presentatie van inzet van middelen van dit programma van de exploitatie, investeringen en voorzieningen/
overlopende passiva is gelijk aan die van de Begroting 2010 en de Jaarstukken 2009. Toelichting vindt plaats in
de thema’s.
programma 6 - economie, recreatie en toerisme
131

Jaarverslag 2010
132
Exploitatie
Aansluiting tussen Begroting 2010 en de Jaarstukken 2010
F ry S l â n: i e p e n e n e i G e n
Bedragen x € 1.000 Realisatie Begroting Rekening Afwijking Mutatie Restant
2009 2010 na 2010 begroting/ reserves afwijking
wijziging rekening begroting/
rekening
Baten
6.1 Economisch beleid 1.726 2.313 82 2.232 2.080 151
6.2 Toerisme en recreatie -35 1.096 690 405 300 105
6.3 Friese Meren Project (FMP) 621 972 897 75 78 -3
6.4 Koers Noord - EFRO/EZ-prog. 0 120 120 0 43 -43
6.5 Waddenfonds 0 0 0 0 1 -1
6.6 Europese projecten (Interreg) 6.245 1.907 2.342 -435 747 -1.182
6.7 Convenanten 655 638 625 13 215 -202
6.8 Fryske Fiersichten 0 0 0 0 0 0
totaal Baten 9.212 7.045 4.756 2.290 3.465 -1.175
lasten
6.1 Economisch beleid 7.028 20.115 8.780 11.335 5.104 6.231
6.2 Toerisme en recreatie 3.491 5.966 5.591 375 115 260
6.3 Friese Meren Project (FMP) 4.886 5.816 5.166 650 582 68
6.4 Koers Noord - EFRO/EZ-prog. 4.834 13.400 7.818 5.583 5.625 -43
6.5 Waddenfonds 432 1.989 1.072 917 726 191
6.6 Europese projecten (Interreg) 5.839 2.460 3.109 -649 542 -1.191
6.7 Convenanten 4.786 8.795 5.394 3.401 3.364 37
6.8 Fryske Fiersichten 237 175 209 -33 0 -33
totaal lasten 31.533 58.716 37.138 21.577 16.057 5.520
Baten - lasten -22.321 -51.670 -32.383 -19.288 -12.593 -6.695
Bedragen x € 1.000 2010 2011 2012 2013 2014
Baten begroting t/m 2 e Berap 2010 6.549 2.892 2.415 1.321 604
Begrotingswijzigingen (BW):
PS:
PS 5 e BW 2010: 10 november 2010 100 0 -100 0 0
GS:
GS bedrijfsvoering 30 -107 -107 -107 0
GS bijdrage derden 247 -100 -25 0 0
GS jaarovergang tijdelijke budgetten 120 0 0 0 0
Begrotingswijziging totaal 496 -207 -232 -107 0
Baten begroting t/m Jaarstukken 2010 7.045 2.684 2.183 1.214 604

Bedragen x € 1.000 2010 2011 2012 2013 2014
lasten begroting t/m 2 e Berap 2010 58.501 34.035 37.982 32.800 20.119
Begrotingswijzigingen (BW):
PS:
PS 5 e BW 2010: 10 november 2010 104 -1.058 -1.058 -1.408 -23
GS:
GS bedrijfsvoering -257 -278 -220 -220 -113
GS bijdrage derden 247 -100 -25 0 0
GS jaarovergang tijdelijke budgetten 120 0 0 0 0
Begrotingswijziging totaal 215 -1.436 -1.303 -1.628 -136
lasten begroting t/m Jaarstukken 2010 58.716 32.600 36.679 31.172 19.983
Baten-lasten -51.670 -29.915 -34.496 -29.958 -19.379
II Thema’s
6.1 Economisch beleid
Wat hebben we gedaan (hebben we gedaan wat we moesten doen)?
Hoe staat het met de doelstellingen van Doel Gewenst resultaat €
de thema’s? Wat wilden Wat hebben we Wat heeft het
6.1. Economisch beleid
we bereiken? hiervoor gedaan? thema gekost?
doelen
De grondslag voor het beleid is te vinden in de nota’s:
• Strategische agenda voor Noord-Nederland 2007-2013, 26/01/2005
• Útfieringsaginda Ekonomy, provincie Fryslân 2010
• Koers Noord, op weg naar Pieken (2007 – 2010, oktober 2007)
• Operationeel programma Noord-Nederland 2007-2013 (OP EFRO-Noord), mei 2007
• Fryslân duurzaam, 22/04/2009
• Fryslân geeft energie, programmaplan duurzame energie, 22/04/2009.
Innovatie is van levensbelang voor Friese bedrijven. Innovatie in producten, productieprocessen en markten.
Door het tot stand brengen van innovaties wordt de internationale concurrentiekracht van Friese bedrijven versterkt.
Echter voor het tot stand brengen van innovaties is een goed opgeleide beroepsbevolking van essentieel
belang, vandaar dat één van onze speerpunten sociale innovatie is. Het provinciale beleid is gericht op het tot
stand brengen van clusters op de door ons geformuleerde speerpunten: watertechnologie, duurzame energie,
programma 6 - economie, recreatie en toerisme
133

Jaarverslag 2010
134
F ry S l â n: i e p e n e n e i G e n
metaal, groene life sciences, zorgeconomie en toerisme waar onder 6.2. verder wordt ingegaan. Een cluster is
een samenwerkingsverband tussen een aantal bedrijven en één of meer kennisinstellingen. Voorbeelden in onze
provincie zijn Wetsus, de Friese wateralliantie en Innexus (voedingsmiddelen).
Clustervorming is belangrijk omdat bedrijven van elkaar kunnen leren. En vooral om de vertaalslag van kennis en
de resultaten van netwerkvorming naar dicht bij de markt staand onderzoek waarin bedrijven volop participeren
te borgen. De provincie treedt hierop als olieman: stimuleren, enthousiasmeren, de weg wijzen, bij elkaar
brengen, anders geformuleerd makelend en schakelend.
rapportage doelenrealisatie
Het beleid is gefocust op de bevordering van innovaties en het versterken van de economische structuur en dat
op een duurzame wijze. Het gaat hier wel om doelen op de lange termijn.
Om een grotere effectiviteit te bereiken hebben we ons, net als in 2009, gefocust op de genoemde zes speerpunten.
Talloze projecten zijn dankzij provinciale bemoeienis (vooral ontwikkeling en subsidiëring) in werking
gezet. Realisering duurt doorgaans verschillende kalenderjaren en de effecten zijn pas na verloop van geruime
tijd waarneembaar.
Zowel het aanbod als de ontwikkeling van projecten, nodig voor realisering van het provinciale beleid, lagen goed
op stoom en wel zodanig dat het EFRO-loket eind 2009 al moest worden gesloten. De overige externe budgetten
werden optimaal benut. De uitvoering van de projecten lag op koers. Door de goede benutting van externe
budgetten hoefden wij minder provinciaal geld in te zetten dan wij hadden begroot.
Gewenste resultaten
Thema 6.1 - Economisch beleid Beleid tijd Geld
1. Op de speerpunten watertechnologie, metaal, groene life sciences, zorgeconomie
en sociale innovatie gaan we samen met bedrijven, kennisinstellingen
en eventueel intermediairs projecten ontwikkelen die erop zijn gericht om via
clusters innovatie te bevorderen.
2. Op het terrein van het speerpunt duurzame energie gaan we het komende
jaar projecten ontwikkelen en uitvoeren op de vier themalijnen uit het
programmaplan, dat zijn:
• Energiebesparing gebouwde omgeving inclusief provinciaal fonds energiebesparing
woningbouw;
• Opwekking duurzame energie inclusief stimuleringsprogramma zonneenergie
en procesondersteuning geothermie Waddenkas;
• Duurzame mobiliteit inclusief het stimuleringsprogramma ‘Fryslân Elektrysk
Foarút, uitvoering 100.000-voertuigenplan;
• Kennis, innovatie en communicatie inclusief ondersteuning kenniscentra
en communicatiestrategie.
3. Dit jaar wordt verder gewerkt aan de vorig jaar begonnen actie voor de
realisatie van een frl-extensie (domeinnaam) op internet.
rapportage Gewenste resultaten
Watertechnologie
De ontwikkeling van de Europese hub voor watertechnologie in Fryslân is in volle gang. Bij het multidisciplinaire
onderzoeksinstituut Wetsus zijn inmiddels 16 universiteiten en 90 bedrijven uit de hele wereld aangesloten, die
gezamenlijk een langjarig onderzoeksprogramma uitvoeren van € 14 miljoen per jaar. Dit onderzoeksprogramma

is volgens wetenschappelijke normen van zeer hoge kwaliteit. Diverse stakeholders hebben in 2010 projecten
ontwikkeld, die de centrumpositie van Fryslân verder versterken. De volgende projecten zijn gehonoreerd: het
Europese onderzoeksproject CAPMIX onder leiding van Wetsus, de internationale MBA-water, de demosite
ziekenhuisafvalwater, energiewinning uit afvalwater, SAWA, Biotrap, het Waterapplicatiecentrum en de Watercampus
Leeuwarden. Voor de (co)financiering zijn zowel Europese fondsen (Kaderprogramma 7/EFRO), Koers
Noord als provinciale middelen ingezet. NHL en Van Hall hebben voorts bij het ministerie van OCW een businessplan
ingediend voor het op te richten Centre of Expertise Watertechnologie; besluitvorming in 2011. Begin 2010
is de Wateralliance, het projectbureau voor de waterpiek, van start gegaan met de (internationale) profilering van
de Europese Waterhub en de waardevermeerdering van de watertechnologiekennis naar het noordelijke bedrijfsleven.
In het kader van het provinciale innovatieprogramma Fryslân Fernijt II zijn acht samenwerkingsprojecten op
het gebied van watertechnologie tussen de Friese hbo-instellingen en 24 mkb-bedrijven uitgevoerd.
Metaal
In 2010 zijn er via het kenniscentrum jachtbouw (thans onderdeel NHL) diverse projecten voor de jachtbouwsector
ten uitvoer gebracht. De provincie heeft het kenniscentrum ook ingezet om middelen te genereren uit landelijke
subsidie-instrumenten, zoals uit de Innovatie Prestatie Contract (IPC) regeling. Intentie is om met deze middelen
de sector ook internationaal meer op de kaart te zetten.
Het Kenniscentrum roestvaststaal heeft zich na de subsidieperiode omgevormd tot een roestvaststaalvereniging met
ruim 100 lidbedrijven. Gemeenschappelijke innovatieve vraagstukken worden uitgezet bij kennisinstellingen. Er is in
2010 gestart met een onderzoek naar de positionering van de sector op (inter)nationale schaal. Hiervoor heeft de
provincie een stagiair ingezet om vooronderzoek te verrichten. De resultaten hiervan worden begin 2011 bekend.
Het Praktijkcentrum Fijnmechanica en Mechatronica in Drachten ontwikkelt zich tot een volwaardig instrument
voor het aanbieden van contractactiviteiten. De provincie heeft in 2010 bijgedragen aan verbetering van de
naamsbekendheid van het praktijkcentrum.
De provincie heeft bijgedragen aan ondersteuning van het Opleiding Bedrijf Metaal door het vergroten van de
naamsbekendheid en het attenderen van bedrijven op het bestaan van dit loket. Ook heeft de provincie in 2010
geparticipeerd in de doorontwikkeling van het concept Scholarships bij de NHL.
Groene life sciences
Het clusterproject Food Circle (kennishotspot groene life sciences) is gehonoreerd binnen Koers Noord. Hierdoor
kan de samenwerking tussen bedrijven en kennisinstellingen in de Food sector verder worden uitgebouwd.
Innexus, de vereniging van voedingsbedrijven, heeft mede door subsidiëring van de provincie veel activiteiten
kunnen beginnen.
Zorgeconomie
Er is gewerkt aan de projecten Hoofdpijnkliniek Dokkum, Qwiek, Healthy Ageing Network Noord-Nederland, Vital
Rural Area en Fivre. De subsidieaanvraag voor het project LIMIS is in 2010 door het SNN goedgekeurd. Er zijn
voorbereidingen gepleegd voor het opzetten voor het kenniscluster geïntegreerde geneeskunst. Wij hebben in
2010 ingestemd met het toevoegen van het thema ‘gezond ouder worden’ aan het programma Fryslan Fernijt III
(uitvoering 2011-2012).
Sociale innovatie
Er is gewerkt aan de projecten Kenniscentrum Sociale Innovatie, de Vliegende Brigade, Leren en Werken
in Fryslan, Bedrijfs Tak Overleg en de HRM+2010 regeling.
programma 6 - economie, recreatie en toerisme
135

Jaarverslag 2010
136
F ry S l â n: i e p e n e n e i G e n
In 2010 is door de SNN-bestuurscommissie EZ positief besloten ten aanzien van de aanvraag voor het project
Praktijkopleiding bouw (uitvoering in 2011).
Mede op initiatief van de provincie heeft het ROC Friese Poort een Koers Noord-aanvraag ingediend voor het
oprichten van een Praktijkcentrum Duurzaam, gericht op implementatie van duurzaamheidsvraagstukken in
het mbo-onderwijs. De aanvraag is op de reservelijst voor een EFRO-subsidie geplaatst en wordt in behandeling
genomen bij vrijval. Verwachting is dat in het eerste halfjaar van 2011 een besluit wordt genomen over op de
subsidieaanvraag.
Duurzame Energie
Binnen het reguliere programma ‘Fryslân geeft Energie’ zijn in 2010 de volgende projecten tot uitvoering
gekomen:
Samen met de gemeente Leeuwarden is er een meerjarige samenwerkingsagenda voor slim omgaan met water
en energie opgesteld. Hier wordt op een meer efficiënte manier samengewerkt op de dossiers energiebesparing
in de gebouwde omgeving, zonnestroom, restwarmte en duurzame mobiliteit (elektrisch rijden en rijden op
groen gas).
Het provinciaal fonds ‘Energiebesparing Bestaande Woningbouw’ is als afgeleide van de Noordelijke regeling
gerealiseerd en mag, gezien het aantal aanvragen, een groot succes worden genoemd.
Rondom het bestaande en nieuw te ontwikkelen glastuinbouwgebied in Sexbierum is in samenwerking met
marktpartijen een energieconcept door middel van gebruik van restwarmte ontwikkeld, dat een enorme
verduurzaming tot gevolg kan hebben. Voor het concept is een FES-aanvraag ingediend.
Onder het programma ‘Fryslân Elektrysk Foarút’ is er in het voorjaar een samenwerkingsovereenkomst gesloten
met marktpartijen rondom het stimuleren van elektrisch rijden en varen. Om het 100.000-voertuigenplan een
forse impuls te kunnen geven is er samen met marktpartijen een Versnelkader ontwikkeld, waarbinnen een
aantal acties vanuit verschillende stakeholders is geformuleerd.
Er is gewerkt aan de planvorming rondom het World Sustainability Center (WSC) op de Afsluitdijk. Het WSC
moet een informatief en inspirerend belevingscentrum worden waarin duurzaamheid centraal staat, met een
focus op water, energie, natuur en voedsel. Het centrum is een ontmoetingsplaats voor publiek, bedrijven en
kennisinstellingen uit de hele wereld. Kansrijke ideeën en ontwikkelingen komen interactief samen in het
centrum.
Van 4 tot en met 10 juli 2010 werd de Frisian Solar Challenge georganiseerd. Voor de derde keer is de Frisian
Solar Challenge gehouden. 45 teams van universiteiten en innovatieve, duurzame bedrijven uit binnen- en
buitenland deden mee aan de race langs de route van de Friese Elfstedentocht.
Er is gewerkt aan de verdere vormgeving van het kennisontwikkelingsproject Hotspot Duurzame Energie.
Op de valreep van 2010 zijn wij er met anderen in geslaagd om tot overeenstemming te komen over de vestiging
van een landelijk Kenniscentrum Groen Gas in Leeuwarden.
In de Bestuursrapportages 2010 is reeds aangegeven dat de uitvoering van het programma duurzame energie
en de daaraan toegekende middelen voor de verschillende jaarschijven niet meer in de pas lopen. De beoogde
versnelling (Versnellingsagenda 2009) op het gebied van duurzame energie kon niet echt in financiële zin tot
uitvoering worden gebracht, met een grote onderschrijding als gevolg. Deze problematiek is overigens eigen
aan het karakter van een ontwikkelprogramma waar elementen als tijd, resultaat en middelen per definitie niet

synchroon lopen. In feite is 2010 voor duurzame energie een zaai-jaar geweest, daar waar in 2011 geoogst gaat
worden. Er zijn in 2010 diverse projecten in gang gezet, waarbij er tot een bedrag van € 600.000 meerdere
bestuurlijke toezeggingen zijn gedaan (zoals Warmtenet Leeuwarden, 1300 woningenplan Sneek, centrum Groen
Gas NL, Wûmkeshus in LED en Fol Gas Foarút). Deze projecten komen in tegenstelling tot eerdere financiële planningen
pas in 2011 tot besteding. Alle projecten passen binnen de doelen van het programma duurzame energie:
inzet op energiebesparing in de gebouwde omgeving (met name de bestaande bouw), de productie van duurzame
energie (biogas, warmtenet, blue energy) en de inzet op duurzame mobiliteit (rijden op groen gas, elektrisch
rijden/varen).
Om naast de bovengenoemde, voor 2010 geplande, projecten ook de projecten uit het in de Begroting 2011 opgenomen
programma duurzame energie in 2011 uit te kunnen voeren, zijn extra middelen nodig. Anders dreigt in
2011 een overschrijding van het budget duurzame energie met € 600.000. Daarom wordt aan uw Staten – via het
ontwerp-besluit bij de aanbiedingsbrief – voorgesteld uit het rekeningresultaat een bedrag van 6 ton beschikbaar
te stellen voor 2011.
Frl. extensie
In het tweede kwartaal van 2011 is naar verwachting de indieningstermijn open voor aanvragen voor internet
extensies (domeinnamen). Daar vóór zullen wij de Staten onze plannen voorleggen. De uitwerking van dit voornemen
kost meer tijd dan wij hadden verwacht en in 2010 was er geen indieningstermijn.
Breedband
In 2010 hebben wij voor de Staten een informatiebijeenkomst georganiseerd over een hoogwaardige en toekomstvaste
breedbandinfrastructuur voor particulieren in Fryslân. Daartoe hebben wij een nota over dit onderwerp
als leidraad meegezonden.
Regionaal Innovatieprogramma Fryslân Fernijt II
Om innovatie in Fryslân een impuls te geven, heeft het succesvolle programma Fryslân Fernijt een vervolg gekregen.
Fryslân Fernijt II stimuleert experimentele, risicovolle publiek/private samenwerkingsprojecten, die bijdragen
aan innovatie binnen de thema’s: Recreatie en Toerisme, Duurzame Energie en Water. In het kader van het Programma
Fryslân Fernijt II zijn in totaal 25 projectaanvragen (negen projecten duurzame energie, acht projecten
toerisme & recreatie en acht projecten watertechnologie) gehonoreerd. Alle projecten zijn eind 2010 afgerond.
De eindbeoordeling en definitieve vaststelling van de subsidie vindt begin 2011 plaats, evenals een evaluatie van
het programma.
Wij hebben een vervolgprogramma Fryslân Fernijt III bij het SNN ingediend voor een EFRO-subsidie, die inmiddels
werd toegekend.
Wyldemerk
Het Rijk heeft besloten de pilots voor onwillige jongeren, waaronder Wyldemerk, niet structureel te bekostigen na
afloop van de pilot. De subsidieverstrekking vanuit het Rijk is dan ook gestopt per 1 januari 2011. Wyldemerk
heeft voor het schooljaar 2010/2011 de begroting rond en bezint zich op voortzetting. Men wil komen tot een
dekkende exploitatie middels het inkopen van plaatsen en persoonsgebonden budgetten van jongeren. In de
provinciale beschikking staat dat het tweede deel van het subsidie na afloop van de pilotperiode alleen wordt
verstrekt wanneer het Rijk de campus structureel bekostigt. Wanneer structurele middelen t.b.v. een dekkende
exploitatie niet direct komen van het Rijk maar via andere bronnen betekent dit derhalve een nieuwe situatie. In
mei/juni 2011 zal de stand van zaken bij Wyldemerk met betrekking tot een langjarig perspectief aan de Staten
worden voorgelegd. Dit i.v.m. het wel of niet verstrekken van het tweede deel van het provinciale subsidie.
programma 6 - economie, recreatie en toerisme
137

Jaarverslag 2010
138
F ry S l â n: i e p e n e n e i G e n
Heerenveen Stad van Sport
In hun vergadering van 22 september 2010 hebben de Staten de ‘Aangepaste Startnotitie Heerenveen Stad van
Sport’ vastgesteld. Hierin werd de provinciale kaderstelling t.a.v. het project nieuw Thialf vastgesteld. Een tiental
uitgangspunten en voorwaarden werd hiermee vastgelegd voor de bouw van een nieuw Thialf. Het project nieuw
Thialf behelst of nieuwbouw of renovatie van de bestaande accommodatie.
Hiermee werd ondermeer expliciet vastgelegd dat de provincie naast de uitwerking van de zgn. Noordplotvariant
ook een gelijkwaardige uitwerking van de renovatievariant ter beschikking zal krijgen alvorens keuzes van ons
college en besluiten van de Staten aan de orde zijn.
University Campus Fryslân
In programma acht komt de UCF aan de orde.
Exploitatie
Wat heeft het Thema gekost?
Bedragen x € 1.000 Realisatie Begroting Rekening Afwijking Mutatie Restant
2009 2010 na 2010 begroting/ reserves afwijking
wijziging rekening begroting/
rekening
Baten
Structurele beleidsprogrammabudgetten
82 82 82 0 0 0
Tijdelijke beleidsprogrammabudgetten
1.644 2.079 0 2.079 2.080 -1
Reserves 0 0 0 0 0 0
Voorzieningen 0 0 0 0 0 0
Overlopende passiva 0 153 0 153 0 153
totaal Baten 1.726 2.313 82 2.232 2.080 151
lasten
Structurele beleidsprogrammabudgetten
1.368 1.692 1.427 265 0 265
Tijdelijke beleidsprogrammabudgetten
3.895 16.805 5.926 10.879 5.104 5.776
Reserves 0 0 0 0 0 0
Voorzieningen 0 0 0 0 0 0
Overlopende passiva 0 153 0 153 0 153
Bedrijfsvoeringskosten 1.765 1.465 1.427 38 0 38
totaal lasten 7.028 20.115 8.780 11.335 5.104 6.231
Baten - lasten -5.302 -17.801 -8.698 -9.103 -3.023 -6.080

toelichting exploitatie
Zowel in de eerste als in de tweede bestuursrapportage is reeds aangegeven dat bedrijven door de economische
recessie minder geneigd zijn tot het doen van investeringen met als gevolg dat er minder bestedingen op de
economische budgetten zijn gedaan dan begroot. Ook konden wij een groot aantal projecten financieren met
externe middelen, zoals Koers Noord/OP EFRO.
Door bovengenoemde factoren is er sprake van onderbesteding op zowel de structurele budgetten (agenda
economie) ad € 265.000 als bij de tijdelijke budgetten ad € 10.879.000. Een deel van dit bedrag, te weten
€ 5.104.000 miljoen betreft verplichte gelden en zal naar 2011 e.v. doorschuiven. Het overige deel is onverplicht
en valt daardoor vrij conform de financiële spelregels. De vrijval doet zich vooral voor bij het programma duurzame
energie. Zoals aangegeven houdt dit verband met het niet in de pas lopen van de uitvoering van dit ontwikkelingsprogramma
en de inzet van de hiervoor beschikbaar gestelde middelen. Hierboven werd aangegeven dat
aan uw Staten wordt voorgesteld uit het rekeningresultaat een bedrag van 6 ton beschikbaar te stellen voor 2011
opdat de in 2010 ingang gezette projecten in 2011 uitgevoerd kunnen worden.
Door de economische recessie zijn er in het kader van het Fryslan Fernijt II-programma in het laatste kwartaal
van 2010 veel verzoeken bij ons binnengekomen de projectduur te verlengen. Wij hebben daarop een verzoek
bij het SNN ingediend om verlenging van de programmaduur. Het SNN heeft ons verzoek gehonoreerd. Dat
betekent dat wij het programma niet per 31 december 2010 behoefden af te rekenen maar per 1 mei 2011.
Dit betekent derhalve een onderbesteding, maar heeft ook mede tot gevolg dat de begrote inkomsten
(€ 2 miljoen) niet meer ten laste van het boekjaar 2010 konden worden gebracht.
Daarnaast zijn er in 2010 geen bestedingen op de projecten Wyldemerk en Internet extensie gedaan. Hiervoor
zijn verschillende oorzaken aangegeven, die u terug kunt vinden in de rapportage gewenste resultaten.
De overlopende passiva betreft de post elektrisch voortbewegen (duurzame energie).
6.2 Toerisme en recreatie
Wat hebben we gedaan (hebben we gedaan wat we moesten doen)?
Hoe staat het met de doelstellingen van Doel Gewenst resultaat €
de thema’s? Wat wilden Wat hebben we Wat heeft het
6.2. Toerisme en recreatie
we bereiken? hiervoor gedaan? thema gekost?
doelen
Het beleid op dit beleidsterrein is neergelegd in:
• Beleidsnota Recreatie en toerisme 2002-2010, 06/02/2002
• Fryslân, toeristische topattractie in Nederland, 21/02/2007.
Het jaar 2010 is het laatste jaar van de nota ‘Fryslân, toeristische topattractie in Nederland’. Met deze nota
hebben wij ingezet op een versnelling van de kwaliteitsverbetering van ons Fries toeristisch product op alle
fronten en op seizoensverbreding.
programma 6 - economie, recreatie en toerisme
139

Jaarverslag 2010
140
F ry S l â n: i e p e n e n e i G e n
De meetbare doelstellingen in het beleid zijn gericht op:
• toename van de toeristische bezoekersstroom (aantal overnachtingen + dagtochten) met 15% in tien jaar tijd
(over periode 2000 – 2010);
• Handhaving van het bestedingsniveau van toeristen in Fryslân, dat boven het landelijk gemiddelde ligt;
• minimaal handhaven van het werkgelegenheidsaandeel van de Friese toeristische sector op 7,6%
• kwaliteitsverhoging van recreatieve voorzieningen, af te meten aan: diversiteit in het aanbod, hogere
bezettingsgraden en een toename van de waardering van de klant (ten minste rapportcijfer 8).
rapportage doelenrealisatie
Uit het rapport ‘Evaluatie Provinciaal Beleid Recreatie & Toerisme 2002 – 2010’, door ons vastgesteld op 30
november 2010 en u toegezonden voor de Statenbehandeling op 9 februari 2011, blijkt dat de groei van het aantal
toeristische overnachtingen in de periode 2002-2010 lager is geweest dan begroot maar dat de handhaving
van het bestedingsniveau van toeristen boven het landelijke gemiddelde ruimschoots is gehaald. Ook is het werkgelegenheidsaandeel
van de Friese toeristische sector na de programmaperiode iets gestegen. Tot slot is in de
programmaperiode gewerkt aan de kwaliteitsverhoging van recreatieve voorzieningen, onder andere door het
instellen van de STINAF-regeling. Voor een nadere toelichting wordt u verwezen naar voornoemd rapport.
Gewenste Resultaten
Thema 6.2. - Toerisme en recreatie Beleid tijd Geld
1. Het komende jaar gaan wij samen met anderen projecten ontwikkelen en
uitvoeren op de onderscheiden programmaonderdelen, Wadden en Elf Steden,
die moeten leiden tot meer toeristen, meer bestedingen door toeristen in onze
provincie en meer werkgelegenheid. Daarnaast gaan we ons met andere
betrokken partijen inzetten voor een hoger volume van vermarkting van ons
toeristisch product en een versterking van de toeristische organisatiestructuur.
Over 2010 resulteert dit in de volgende opgave “toerisme”.
2. Door middel van actieve (o.a. financiële) ondersteuning de ontwikkeling van
tien vernieuwende (cluster) projecten binnen de programmalijnen Wadden en
Elfsteden realiseren. Dit ondermeer met gebruik van de in het najaar 2009 te
openen subsidieregeling STINAF (Stimuleringsregeling Toerisme Natuurlijk
Fryslân) voor toeristische ondernemers en het continueren van het budget
“Toeristische Topattractie”.
3. Daarnaast eveneens de ontwikkeling van nog eens vijftien andere toeristische
projecten en/of samenwerkingsprocessen realiseren.
4. Fryslân Marketing de financiële ruimte bieden en daarmee indirect aansturen
op nagenoeg een verdubbeling van haar toeristische marketing en promotie
inzet én het uitvoeren van een benchmark op inzet en resultaat over voorgaande
jaren.
5. Het op basis van een in 2009 uitgevoerde verkenning met andere partijen
ontwikkelen van een businessplan voor een nieuw, breed ‘Rekreaasjeskip Fryslân’.
6. Het op basis van reeds uitgevoerde verkenningen samen met andere partijen
vaststellen van één nieuw VVV-model Fryslân en een vergaande invoering
hiervan in de vorm van o.a. een facilitair dienstencentrum en minimaal vijftien
VVV-corners.

Thema 6.2. - Toerisme en recreatie Beleid tijd Geld
7. Stimuleren van samenwerking tussen de toerismebranche, overheden en kennisinstellingen
o.a. door het met hen organiseren van ten minste drie ontmoetingsbijeenkomsten
en een (jaarlijks) ‘Frysk Toerisme Kongres’.
8. Continueren van de provinciale inzet voor het op de UNESCO-Werelderfgoedlijst
geplaatst krijgen van de Friese Elfsteden, concreet in 2010 plaatsing op de
‘nationale lijst’.
rapportage Gewenste resultaten
Ontwikkeling vernieuwende projecten
Er zijn tientallen vernieuwende en/of kwaliteitsverbeteringsprojecten in ontwikkeling met steun vanuit de STINAFregeling,
Fryslân Fernijt II en het Budget Topattractie. Met name de STINAF-regeling is bijzonder populair bij
toerisme-ondernemers. Voorbeelden van door ons gehonoreerde projecten zijn: de Stoomtrein Sneek – Stavoren,
Brulboei Orgel, Prijsvraag Duurzaamheidscentrum Afsluitdijk, Dokkum 3D internetproject.
Ontwikkeling overige projecten en of samenwerkingprocessen
Met inzet van het T&R budget en op het gebied van bezinningstoerisme zijn tientallen veelal kleinschalige
toeristisch-recreatieve projecten en activiteiten in gang gezet.
Merk Fryslân
Met ‘Fan Fryslân’ heeft de provincie een start gemaakt met een brede regiomarketing, d.w.z. marketing voor
wonen, studeren en ondernemen. Partners zijn Fryslân Marketing en verschillende externe coördinatoren van
programma’s en projecten. Merk Fryslân heeft raakvlakken met een groot aantal interne en externe programma’s
en projecten met een marketingcomponent: o.a. Friese Meren, Plattelandsprojecten, Kulturele Haadstêd, Fryslân
Ferbynt, Duurzame energie.
Fryslân Marketing de financiële ruimte bieden
Met EFRO-financiering en provinciale cofinanciering van het project ‘Fryslân Topattractie van Nederland’
(Fryslân Marketing) is sprake van verdubbeling van de toeristische marketing- en promotie inzet.
Ontwikkelen businessplan voor nieuw, breed recreatieschap
In opdracht van De Marrekrite is met steun van de provincie het plan voor een verbrede Marrekrite uitgewerkt.
Met deze verbreding met land- en routerecreatie is door het algemeen bestuur van de Marrekrite ingestemd en
deze gaat begin 2011 feitelijk van start.
VVV Fryslân
Het is niet gelukt het nieuwe VVV-model in 2010 in te voeren, zoals in onze bedoeling lag. De besluitvorming
daartoe is in december afgerond en de stichting VVV-Fryslân is in december opgericht. Het dienstencentrum
treedt per 1 februari 2011 in werking en aansluitend worden regionale aanjagers aangesteld en de VVV-corners
ingevoerd. In 2011 nemen dertien tot mogelijk vijftien gemeenten in regioverband deel: regio Zuidoost, nieuwe
gemeente Súdwest Fryslân, Noordwest en Midden. Ook het merendeel van de andere Friese gemeenten is belangstellend
en overweegt deelname in een later stadium. Eind 2012 staat een evaluatie van de VVV-Fryslân gepland.
Stimuleren samenwerking
In april 2010 is samen met de Friese gemeenten, Stenden Hogeschool en de branche het tweede Frysk Toerisme
Kongres met als thema ‘samenwerking loont!’ georganiseerd. Het initiatief voor de organisatie van volgende
programma 6 - economie, recreatie en toerisme
141

Jaarverslag 2010
142
F ry S l â n: i e p e n e n e i G e n
edities is inmiddels overgenomen door de brancheorganisaties KHN, Recron en Hiswa. Op meerdere fronten zijn
ook andere bijeenkomsten georganiseerd: plenaire en regionale bijeenkomsten over de VVV Fryslân, bijeenkomst
met externe partijen in het kader van de T&R beleidsevaluatie. In het kader van het Interregproject Coast Alive zijn
dwarsverbindingen gelegd met de sectoren gezondheid en sport, door samen met Sport Fryslân meer mensen te
laten wandelen langs het Friese Kustpad. Ook in het project Toerisme met zorg was sprake van een dergelijke verbinding:
toeristische bedrijven zijn beoordeeld op hun geschiktheid voor mensen met diverse beperkingen.
Plaatsing Friese Elfsteden op Voorlopige UNESCO- Werelderfgoedlijst
Wij hebben de Friese Elf Steden voorgedragen voor plaatsing op de voorlopige (nationale) lijst voor uiteindelijke
plaatsing op de werelderfgoedlijst van de UNESCO. Begin 2010 heeft de door de minister van OC&W ingestelde
voorbereidingscommissie, de Commissie Leemhuis, bericht dat de focus voor de samenstelling van de Voorlopige
lijst nu op natuurlijk erfgoed en mixed sites (culturele- en natuurlijke waarden) ligt. Dit omdat westers cultureel
erfgoed inmiddels op de UNESCO-lijst oververtegenwoordigd is. In het najaar heeft de Commissie Leemhuis haar
advies uitgebracht. Geadviseerd is de Friese Elfsteden niet op de Voorlopige lijst te plaatsen.
Deze (voorlopige?) afwijzing in het kader van de UNESCO Werelderfgoed status laat onverlet onze inzet in het
kader van ons Topattractiebeleid om de komende jaren samen met marktpartijen en gemeenten de Friese
Elfsteden als sterk merk en toeristisch topproduct expliciet verder uit te werken en te positioneren.
Exploitatie
Wat heeft het Thema gekost?
Bedragen x € 1.000 Realisatie Begroting Rekening Afwijking Mutatie Restant
2009 2010 na 2010 begroting/ reserves afwijking
wijziging rekening begroting/
rekening
Baten
Structurele beleidsprogrammabudgetten
-47 136 178 -43 0 -43
Tijdelijke beleidsprogrammabudgetten
12 26 26 0 300 -300
Overlopende passiva 0 934 486 448 0 448
totaal Baten -35 1.096 690 405 300 105
lasten
Structurele beleidsprogrammabudgetten
1.517 1.611 1.574 37 0 37
Tijdelijke beleidsprogrammabudgetten
1.356 2.769 2.919 -151 115 -266
Overlopende passiva 0 934 486 448 0 448
Bedrijfsvoeringskosten 617 652 611 41 0 41
totaal lasten 3.491 5.966 5.591 375 115 260
Baten - lasten -3.526 -4.870 -4.901 31 185 -154

toelichting exploitatie
Tijdelijke budgetten
De (geringe) overbesteding ad € 151.000 is het gevolg van de zeer succesvolle stimuleringregeling STINAF. Er
wordt namelijk erg veel gebruik gemaakt van deze regeling door de toerisme-ondernemers. De overschrijding zal
ten laste worden gebracht op het budget 2011.
Overlopende passiva
Dit betreft de inkomsten van derden in het kader van de STINAF.
Investeringen
Bedragen x € 1.000 Saldo per Vermeerderingen Verminderingen Saldo per
1-1-2010 31-12-2010
Afgerekende werken 0 0 0 0
Opgeleverde werken 0 0 0 0
Onderhanden werken 102 5 0 107
totaal 102 5 0 107
toelichting investeringen
Het betreft hier de Stoomtrein Sneek-Stavoren railinfrastructuur.
6.3 Friese Meren Project
Wat hebben we gedaan (hebben we gedaan wat we moesten doen)?
Hoe staat het met de doelstellingen van Doel Gewenst resultaat €
de thema’s? Wat wilden Wat hebben we Wat heeft het
6.3. Friese Meren Project (FMP)
we bereiken? hiervoor gedaan? thema gekost?
doelen
Het beleid is verwoord in de volgende documenten:
• Plan van aanpak Friese meren, 20/12/2000
• Koers op Fryslân, Friese Merenproject 2 e fase 2006-2013, 21/02/2007
• Herijking, prioritering en programmamanagement 2 e fase Friese Merenproject, 05/11/2008.
a. Door uitvoering van het Friese Merenproject willen we de volgende beleidsdoelen bereiken:
• Versterking van de marktpositie van de sector recreatie en toerisme in het Friese merengebied.
• Verbeteren van de kwaliteit van natuur, landschap en water.
• Vergroten en verbeteren van het vaargebied.
b. De prestaties van dit beleid zijn als volgt geformuleerd:
• Een werkgelegenheidsgroei van 30% in de Friese watersport gedurende de looptijd van het
Friese Merenproject.
• Een bestedingsgroei (per persoon per dag) van 150% in de Friese watersport aan het einde van de looptijd.
• Een groei van het watertoerisme die tenminste even groot is als in de Duitse watersportgebieden.
programma 6 - economie, recreatie en toerisme
143

Jaarverslag 2010
144
F ry S l â n: i e p e n e n e i G e n
rapportage doelenrealisatie
Het belangrijkste doel van het Friese Merenproject, namelijk een werkgelegenheidsgroei van 30% in de Friese
watersport gedurende de looptijd van het Friese merenproject (2000 t/m 2015), ligt op koers. De doelstelling om
een bestedingsgroei (per persoon per dag) van 150% in de Friese watersport aan het eind van de looptijd van het
FMP te realiseren staat vanwege de economische omstandigheden nu echter onder druk. De groei van het watersporttoerisme
in Fryslân is minder groot dan in Duitse watersportgebieden, maar Fryslân is nog wel marktleider
op watersportgebied. Dit blijkt uit de in 2010 gepubliceerde evaluatie over de afgelopen tien jaar. De komende
periode zal het infrastructurele programmadeel worden versoberd en zal er meer focus komen te liggen op het
economische deel van het programma, te weten de bevordering van de bestedingen van toeristen. Dit houdt in
dat er meer focus komt op waterfronten en toegangspoorten
Een uitgebreidere toelichting op de voortgang van de doelstellingen kunt u lezen in de midterm review,
onderdeel “Evaluatie het Friese Meren Project 2000 - 2010”, vastgesteld door de Staten op 9 februari 2011.
Gewenste resultaten
Thema 6.3 Friese Meren Project (FMP) Beleid tijd Geld
1. Grenzeloos Varen 2010
1 In 2010 zullen de werkzaamheden aan het Polderhoofdkanaal in combinatie
met aanvullende maatregelen voor de natuurcompensatie worden hervat.
De sluizen in de Noordelijke Elfsteden Vaarroute zullen in 2010 worden
gerealiseerd en het opwaarderen van de route zal technisch worden voorbereid
en aanbesteed. Er zal een quick scan worden gedaan naar nieuwe
verbindingen naar Groningen en Drenthe en een planstudie zal worden
verricht naar de verbinding tussen Workum en Hindeloopen.
2 De uitvoering van de drempelverlagingen van de sluizen Workum en Makkum
zal worden gestart en de capaciteitsuitbreiding van de Johan Friso sluis in
Stavoren zal worden aanbesteed.
3 De uitvoering van verruiming van de bedieningstijden van bruggen en sluizen
zal in 2010 tot uitvoering komen. In samenwerking met de gemeenten Sneek,
Wymbritseradiel en Boarnsterhim is een investeringsplan opgesteld om 22
bruggen te automatiseren, centraal te bedienen en tolvrij te maken. Finale
samenwerkingsafspraken tussen partijen vinden in het najaar van 2009 plaats.
Een separaat voorstel inclusief financieringsplan zal eind 2009/begin 2010
aan u ter besluitvorming worden voorgelegd. Dit initiatief is bij de begroting
van 2008 in de financiële meerjaren planning Verkeer en Vervoer opgenomen.
4 In 2009 wordt het streefbeeld voor de recreatieve diepte van de Friese meren
en kanalen vastgesteld. In 2010 wordt op basis van het streefbeeld voor de
recreatieve diepte, gestart met de uitvoering van de subsidieregeling versnelling
onderhoudsbaggeren en het oplossen van de provinciale en
gemeentelijke baggerknelpunten.
2. Stimuleren bestedingen aan wal 2010
1 In 2010 wordt in samenwerking met de gemeenten voor zes watersportkernen
een masterplan ruimtelijke kwaliteit opgesteld. Tevens zal in 2010
de uitvoering van drie masterplannen (o.a. Sneek) worden voorbereid.

Thema 6.3 Friese Meren Project (FMP) Beleid tijd Geld
2 In 2010 wordt voor drie toegangspoorten een versterkingsplan opgesteld.
In 2010 zal de uitvoering van 1 á 2 versterkingsplannen (o.a. Harlingen)
worden voorbereid.
3 De “task-force regelgeving”, bedoeld om toeristisch recreatieve ondernemers
te ondersteunen bij bijvoorbeeld vergunningenprocedures zal in 2010
operationeel zijn.
4 De in 2009 uitgevoerde haalbaarheidsstudie naar een watersportpas zal in
2010 een businesscase opleveren. In 2010 zal definitieve besluitvorming over
de introductie plaatsvinden.
3. Ecologie en Duurzaamheid 2010
1 In 2010 wordt het elektrisch varen gestimuleerd door de aanleg van ca 10
oplaadpunten t.b.v. de laadinfrastructuur, de uitvoering van een subsidieregeling
voor het in- en ombouwen van vaartuigen, het promoten van
elektrisch varen naar ondernemers en watersporters op beurzen en bijeenkomsten
en het uitvoeren van een marktonderzoek.
2 Het uitvoeren van een vooronderzoek naar Cradle to Cradle toepassingen
en een energieneutraal stand alone oplaadstation voor elektrisch varen.
rapportage Gewenste resultaten
Grenzeloos Varen 2010
6.3.1.1 Doordat de onderhandelingen tussen Opsterland en Smallingerland over het Polderhoofdkanaal moeizaam
verlopen en er daardoor vertraging is opgetreden bij het aanvragen van de nieuwe ontheffingen (Flora- en Faunawet)
mag verwacht worden dat uitvoering niet eerder start dan eind 2011/begin 2012. De gemeenteraden en u
moeten dan wel hebben ingestemd met de herstart.
De opwaardering van de Noordelijke Elfsteden Vaarroute is in uitvoering, de laatste brugverhogingen worden in
2011 afgerond, één van de twee sluizen is in 2010 opgeleverd, de 2 e komt gereed in 2011. Afhankelijk van de
voortgang van de aankoop van de grond, zal in 2011 een bestek voor de verruiming van de vaarweg worden
aanbesteed. De route zal naar verwachting in 2013 geheel operationeel zijn.
De quick scan naar de nieuwe verbinding Drachten-Groningen en Drachten-Drenthe is uitgevoerd en heeft
opgeleverd dat het een kostbare en risicovolle verbinding is. Aanleg van de verbindingen zal worden heroverwogen
bij de midterm review Friese Merenproject.
Het opstarten van een planstudie voor de nieuwe verbinding Workum-Hindelopen zal worden heroverwogen
bij de midterm review Friese Merenproject in 2011.
6.3.1.2 De besteksvoorbereiding voor de drempelverlaging Sluis Workum is gestart, daadwerkelijke uitvoering
start in 2011 omdat de procedure in het kader van de primaire kering meer tijd vergt dan verwacht.
Het aanpassen van de drempelhoogte in Sluis Makkum zal worden heroverwogen. Doorgaan is mede afhankelijk
van de bereidheid van gemeente en Wetterskip om het aansluitende kanaalvak in de dorpskom op diepte te brengen.
Het nog door de gemeente op te stellen Masterplan zal daarbij worden betrokken voor deze toegangspoort.
De aanbesteding van de Johan Frisosluis is gestart. Er zijn na de eerste ronde nog vier inzenders in de race.
De tweede en laatste selectieronde vindt plaats in het voorjaar van 2011.
6.3.1.3 Het project brug- en sluisbediening waarbij het de bedoeling is pauzes in de bediening van bruggen af te
schaffen, heeft geleid tot een pilotproject, waarbij de gemeenten Boarnsterhim, Sneek en Wymbritseradiel en de
programma 6 - economie, recreatie en toerisme
145

Jaarverslag 2010
146
F ry S l â n: i e p e n e n e i G e n
provincie in een samenwerkingsvorm het doel hadden 23 bruggen op afstand te bedienen. Financieel is dat doel
niet haalbaar gebleken. Een vergelijkbaar project met alleen de gemeente Wymbritseradiel is tevens financieel niet
haalbaar gebleken. De gemeente Sneek heeft de pauzes in 2010 wel afgeschaft door inzet van extra personeel.
Aansluitend op een onderzoek naar de bedrijfsvoering van de provinciale brug- en sluisbediening zal in 2010/2011
worden onderzocht in hoeverre het mogelijk is op andere wijze bij de gemeentelijke bruggen aan te haken. Naast
de provinciale bezuinigingsopgave zal samen met gemeenten ook nadrukkelijk gekeken worden naar inzet van
extra tijdelijk personeel via werkvoorzieningorganisaties of iets dergelijks.
6.3.1.4 Doordat het concept streefbeeld bij het Wetterskip een nogal vergaande reactie heeft opgeleverd, is de
vaststelling van het streefbeeld doorgeschoven naar medio 2011. Vooral de toetsing aan de Kader Richtlijn Water
vergt meer tijd.
Er is gestart met de uitvoering van het uitbaggeren van de Langwarder Wielen. Door het faillissement van de
aannemer op 16 maart 2010 zijn de werkzaamheden weer gestopt. Gemeente en provincie zijn overeengekomen
dat het werk niet wordt voorgezet door de aannemer, die de failliete boedel heeft overgenomen. Het werk zal
door de provincie worden overgenomen als pilotproject in het kader van “grip op grond”. Daarbij zal nadrukkelijk
gekeken worden naar combinaties met de uitvoering van het knooppunt Joure in verband met zandopbrengsten.
Stimuleren bestedingen aan wal 2010
6.3.2.1 In 2010 zijn masterplannen opgesteld voor Earnewâld, Woudsend, IJlst, Bolsward. Deze zijn door de
betreffende gemeenteraden vastgesteld. Daarnaast is gestart met het opstellen van de masterplannen voor Joure,
Balk, Franeker en Dokkum. Alleen voor de watersportkernen uit de (voormalige) gemeente Wymbritseradiel
(Heeg, Woudsend en IJlst) is sprake van een financiële dekking voor het aan de masterplannen gekoppelde
uitvoeringsprogramma. Vanwege de nog lopende discussie rondom het beschikbaar stellen van REP-middelen is
er voor de andere watersportkernen nog geen sprake van een financiële dekking van de voorgestelde uitvoeringsprogramma’s.
Gestreefd wordt om in 2011 ook een bestuursovereenkomst te sluiten met de betreffende gemeenten
over de watersportkernen Earnewâld, Bolsward, Joure, Balk, Franeker en Dokkum. In 2010 is de uitvoering
van de masterplannen voorbereid in Earnewâld en Heeg. Vanwege het aanwezige voorzieningenniveau en de
ruimtelijke kwaliteit in Sneek bleek het opstellen van een masterplan geen toegevoegde waarde te hebben.
Momenteel wordt in Sneek wél de uitvoering van een tweetal projecten voorbereid waarvoor een OP/EFRObijdrage
(Operationeel Programma/ Europees Fonds Regionale Ontwikkeling) is verkregen.
6.3.2.2 In 2010 zijn versterkingsplannen opgesteld voor de toegangspoorten Harlingen, Lemmer en de Zuidoever
Tjeukemeer. Deze plannen zijn inmiddels informatief aan de betreffende gemeenteraden gepresenteerd. Vanwege
de nog lopende discussie rondom het beschikbaar stellen van REP-middelen is er voor deze toegangspoorten nog
geen sprake van een financiële dekking van de voorgestelde uitvoeringsprogramma’s. In Harlingen hebben de
langdurige coalitieonderhandelingen tevens voor vertraging gezorgd. Op basis van deze plannen wordt in 2011
een bestuursovereenkomst tussen gemeenten en provincie opgesteld. Daarna kan met de voorbereiding van de
uitvoering gestart worden. In 2010 is tevens gestart met het opstellen van het versterkingsplan voor de toegangspoort
Makkum.
6.3.2.3 Op het punt van het instellen van een “task-force regelgeving”, bedoeld om toeristisch recreatieve ondernemers
te ondersteunen bij bijvoorbeeld vergunningenprocedures zijn initiatieven ondernomen om samen met de
brancheorganisaties te komen tot samenwerking en medefinanciering omdat we dit niet zagen als alleen een
overheidstaak. Dit heeft niet tot resultaat geleid; we herbezinnen ons op deze maatregel.

6.3.2.4 De introductie van een watersportpas is een vorm van productontwikkeling die niet als taak van de provincie
moet worden beschouwd. In het verslagjaar is samen met Fryslân Marketing gezocht naar een aanbestedingswijze
waarbij de markt het voortouw neemt om een brede toeristische pas te introduceren, vergelijkbaar met de
“I Amsterdam Card” waarbij de betrokkenheid van de overheid en Fryslân Marketing op afstand blijft. Deze aanbesteding
wordt begin 2011 in gang gezet, waarbij de provincie bijdraagt in de vorm van startkapitaal.
Ecologie en Duurzaamheid in 2010
6.3.3.1 Dit jaar is door ons het meerjarenprogramma 2010-2014 en de uitvoeringsagenda 2010/2011 Elektrisch
varen vastgesteld. De stand van zaken is als volgt:
In Sneek zijn 24 oplaadpunten voor Elektrisch varen gerealiseerd, waaronder acht oplaadpunten voor grote
(verhuur)kruisers (krachtstroom), in Harlingen 12 aansluitpunten, waarvan 4 met krachtstroom. Gesprekken over
realisatie van oplaadpunten lopen met de gemeente Het Bildt en de voormalige gemeente Wymbritseradiel. De
subsidieregeling voor inbouw- en ombouw van vaartuigen is via ons besluit verlengd t/m augustus 2011. Op Boot
Holland is door de Stifting Elektrysk Farre Fryslân (SEFF) (opnieuw) een “elektrisch varen paviljoen” georganiseerd.
In december 2010 is via een “business-to-business” startbijeenkomst door SEFF een start gemaakt met de
kwaliteit- en innovatieprojecten. Doel is via gezamenlijke aanpak van HISWA en SEFF te komen tot een kwaliteitsverbetering
en borging (certificering) van elektrische inbouwsystemen en bedrijven.
In november 2010 is een externe opdracht verstrekt voor een onderzoek naar mogelijke “Electric-only” vaarroutes
in de provincie. Dit onderzoek zal eind februari 2011 worden afgerond.
Ten aanzien van het monitoren van de werkgelegenheid is in december 2010 een externe opdracht verstrekt voor
een onderzoek naar “Economische potentie van elektrisch varen in de provincie Fryslân”. Dit onderzoek zal eind
maart 2011 worden afgerond.
6.3.3.2 Er zijn gesprekken gevoerd omtrent de realisatie van een energieneutraal “stand alone oplaadstation”
voor elektrisch varen waarin ook Cradle to Cradle-toepassingen zijn geïntegreerd. Vanuit de bedrijven is er
serieuze interesse om (beperkt) te investeren. Gebleken is echter dat er nog onvoldoende (externe) partijen
mee willen financieren in deze pilot. Getracht wordt op korte termijn via geïnteresseerde partijen aanvullende
financiering te vinden. Er zijn nog geen concrete projectvoorstellen ingediend.
Overigens zijn er op het gebied van ecologie en duurzaamheid meer resultaten vermeldenswaard. Er is een nadere
verkenning opgesteld over de invulling en locatie van de mitigerende maatregelen. Dit mitigatiepakket komt
bovenop de algemene werkwijze om bij alle projecten bewust na te gaan waar kleine en grote ecologische en/of
duurzaamheidwinsten te behalen zijn. Uit overleg met alle betrokken partijen, waaronder Staatsbosbeheer, It
Fryske Gea en Wetterskip Fryslân, blijkt dat de beste kansen voor de uitvoering van het mitigatiepakket liggen bij
de Fluessen of de Snitser Mar. Een tweetal pilots in die gebieden zullen in 2011 plaatsvinden.
Op het gebied van duurzaamheid zijn er daarnaast op een aantal terreinen concrete stappen gezet.
• Er is gestart met duurzaam aanbesteden conform de criteria voor Duurzaam Inkopen, zoals die opgesteld zijn
door SenterNovem (AgentschapNL).
• Bij alle opgestelde masterplannen voor watersportkernen en toegangspoorten zijn de ‘bouwstenen voor duurzaamheid’
gebruikt. Hierdoor wordt in het masterplan altijd aandacht besteed aan de mogelijkheden voor het
(her)gebruik van duurzame materialen, maatregelen op het gebied van energiebesparing of duurzame energie.
• Vrijgekomen baggerspecie wordt in hoge mate hergebruikt, bij voorkeur in naburige (oever- en kaden-)projecten.
De samenwerking tussen Wetterskip Fryslân en de provincie is hierdoor sterk toegenomen.
programma 6 - economie, recreatie en toerisme
147

Jaarverslag 2010
148
F ry S l â n: i e p e n e n e i G e n
• In 2010 zijn twee pilots voorbereid (realisatie 2011) waarbij geëxperimenteerd wordt met een beter systeem van
vuilwaterinname in havens.
Exploitatie
Wat heeft het Thema gekost?
Bedragen x € 1.000 Realisatie Begroting Rekening Afwijking Mutatie Restant
2009 2010 na 2010 begroting/ reserves afwijking
wijziging rekening begroting/
rekening
Baten
Tijdelijke beleidsprogrammabudgetten
621 104 29 75 78 -3
Overlopende passiva 0 868 868 0 0 0
totaal Baten 621 972 897 75 78 -3
lasten
Tijdelijke beleidsprogrammabudgetten
4.214 4.295 3.698 597 582 15
Overlopende passiva 0 868 868 0 0 0
Bedrijfsvoeringskosten 672 653 600 53 0 53
totaal lasten 4.886 5.816 5.166 650 582 68
Baten - lasten -4.265 -4.844 -4.269 -575 -504 -71
toelichting exploitatie
Tijdelijke budgetten
Op een begroting van € 4,3 miljoen is € 3,7 miljoen besteed. Het restant ad € 0,6 miljoen is doorgeschoven naar
2011 conform de prognose bij de 2 e bestuursrapportage. Het gaat hier onder andere om de projecten Oosterpoortbrug
Sneek en Stevenshoek Langweer. Voor deze projecten is EFRO subsidie verleend en de gemeenten
Sneek en Skarsterlân zijn nu met de voorbereiding bezig. Verder betreft het baggerwerkzaamheden bij de Langweerder
Wielen die door het faillissement van de aannemer zijn vertraagd.
Investeringen
Bedragen x € 1.000 Saldo per Vermeerderingen Verminderingen Saldo per
1-1-2010 31-12-2010
Afgerekende werken 9.189 -1.346 619 7.225
Opgeleverde werken 24.962 470 40 25.392
Onderhanden werken 471 1.416 786 1.100
totaal 34.622 540 1.445 33.717

toelichting investeringen
Afgerekende werken
In 2010 zijn de volgende projecten afgerekend; Capaciteit Driewegsluis, Lits Lauwersmeerroute,Spoorbrug Indyk,
Spoorbrug Boazum, Spoorbrug Ouddeel, Brug Noorder Oudeweg afstandsbediening ,Bochtverruiming Nauwe
Wymerts, Bochtveruiming Woudsender Rakken, Banjonet Oude Schouw, Aanlegvoorziening Noorder Alde Wei,
Bocht Meinesloot en brug Zoolsloot.
Opgeleverde Werken
In 2010 zijn geen projecten opgeleverd.
Staande Mastroute
De Staande Mastroute Grou-Leeuwarden is in 2009 in gebruik genomen. Een geschil tussen de provincie en
aannemer over de wijze van grondtransport is door de aannemer aanhangig gemaakt bij de Raad van Arbitrage.
De uitspraak wordt in 2011 verwacht. Na beoordeling van de claim is de verwachting dat de beschikbare middelen
toereikend zullen zijn. Evaluatie van de realisatie en de administratieve en financiële afhandeling van het project
worden na afronding van dit geschil afgerond.
Onderhanden Werken
Het betreft hier de Projecten Sluis Stavoren, Verruiming brug- en sluisbediening op afstand, Bijdrage aanpassen
sluisdrempeldiepte Workum, en realisatie recreatiegeulen Grutte brekken,
Capaciteitsuitbreiding Johan Frisosluis
In de 1e Berap 2010 is gemeld dat voor dit specifieke project gekozen is voor het aanbestedingstraject met de
zogenaamde ‘Concurrentie Gerichte Dialoog’ om tussentijds te kunnen bijsturen en ook de kans op creatieve en
goedkopere oplossingen mogelijk te maken. Op basis van de ingediende plannen in de 1e fase (medio september)
kan worden geconstateerd dat deze procedure daadwerkelijk geleid heeft tot een aantal creatieve oplossingen.
Op basis van de ingediende plannen met bijbehorende plafondbedragen en het huidige programma van eisen
zullen de projectkosten lager uitvallen dan het geclausuleerde bedrag in de begroting. Medio 2011 zullen conform
eerdere planning de plannen inhoudelijk aan u worden voorgelegd met het verzoek het uitvoeringskrediet
beschikbaar te stellen.
Verruiming bedieningstijden bruggen en sluizen
In 2010 is de Pilot Verruiming Bedieningstijden afgerond. De betrokken partijen (provincie Fryslân, gemeente
Sneek, gemeenten Boarnsterhim en Wymbritsteradiel) zijn tot de conclusie gekomen dat het verruimen van de
bedieningstijden en het afschaffen van bruggelden door middel van afstandbediening in gezamenlijkheid financieel
niet haalbaar is. Wel zijn de provincie en de gemeenten afzonderlijk doorgegaan om de ambitie van
“Grenzeloos varen” te realiseren. Op onderdelen is dit ook gelukt. Van daaruit worden voor de meest belangrijke
en kansrijke provinciale vaarwegen verdere mogelijkheden onderzocht, waarbij gastvrijheid, de bezuinigingstaakstelling
en de personeels- en werkgelegenheidsontwikkeling centraal staan. Dit plan wordt u voor de zomer
voorgelegd.
Verlagen drempel sluis Workum
De verwachting is dat dit project pas in 2012 gerealiseerd kan worden in plaats van 2011. De vertraging is veroorzaakt
door een lastige en daardoor langere planvorming. Op basis van nader onderzoek is geconcludeerd dat voor
het project naar alle waarschijnlijkheid de procedure Wet Waterkering doorlopen zal moeten worden.
programma 6 - economie, recreatie en toerisme
149

Jaarverslag 2010
150
F ry S l â n: i e p e n e n e i G e n
Recreatiegeul Grutte Brekken
De uitvoering van dit project is in volle gang en zal in het voorjaar van 2011 afgerond worden. De prognose einde
werk blijft binnen de beschikbare middelen. Binnen het project wordt een mogelijke vrijval voorzien, deze vrijval
zal worden meegenomen bij de actualisatie van de investeringen.
6.4 Koers Noord - EFRO/EZ-programma
Wat hebben we gedaan (hebben we gedaan wat we moesten doen)?
Hoe staat het met de doelstellingen van Doel Gewenst resultaat €
de thema’s? Wat wilden Wat hebben we Wat heeft het
we bereiken? hiervoor gedaan? thema gekost?
6.4. Koers Noord - EFRO/EZ-programma
doelen
Naast eigen provinciale middelen kunnen wij ook een beroep doen op externe middelen zoals die in het kader van
de uitvoeringsprogramma’s ‘Koers Noord, Op weg naar Pieken 2007-2010’ (Koers Noord) en ‘Operationeel Programma
Noord-Nederland 2007-2013’ (OP EFRO) voor de SNN-provincies beschikbaar zijn in de periode 2007-
2013 (met voor het OP EFRO uitloop tot eind 2015). In SNN-verband is het gezamenlijke regionaal-economische
beleid en de strategie vastgelegd in de ’Strategische Agenda Noord-Nederland 2007-2013’.
Op basis van dit document zijn twee uitvoeringsprogramma’s opgesteld: het programma Koers Noord en het OP
EFRO. Het Koers Noord-document beslaat dat deel van de
Strategische Agenda dat met EZ-middelen gefinancierd kan worden.
Dit programma richt zich op het versterken van de internationale concurrentiekracht van de regio langs een drietal
actielijnen:
1. Het uitbouwen van economische pieken van nationaal belang (water, energie, sensortechnologie en
agri business).
2. Het bewerkstelligen van een transitie in een drietal regionaal belangrijke sectoren naar meer kennisintensieve,
innovatieve toepassingen en naar ontwikkeling van nichemarkten met spin-offs voor de regionale werkgelegenheid
(life sciences, toerisme en chemie).
3. Het realiseren van een algehele transitie naar een meer hoogwaardige, kennisintensieve economie.
Het OP EFRO is de uitvoeringsprogramma voor dát deel van de Strategische Agenda dat met Europese middelen
(EFRO) kan worden gefinancierd. De verdeling van het beschikbare budget is als volgt:
• 56% voor prioriteit 1: Innovatie, kenniseconomie en ondernemerschap;
• 20% voor prioriteit 2: Aantrekkelijke steden;
• 20% voor prioriteit 3: Aantrekkelijke regio’s;
• 4% voor prioriteit 4: Technische Bijstand (uitvoeringskosten).
rapportage doelenrealisatie
Het gaat hier om doelen op de lange termijn. Dit cofinancieringsbudget wordt gebruikt voor Friese projecten
die worden ingediend voor financiering vanwege ‘Koers Noord’ en/of ‘OP EFRO Noord’ en ‘Interreg-EFRO’.
De projecten komen voort uit diverse, provinciale beleidsterreinen die passen binnen de genoemde kaders van
beide uitvoeringsprogramma’s. De geformuleerde doelen behoren bij die beleidsterreinen en dragen bij aan de
realisering daarvan.

‘Koers Noord, Op weg naar Pieken 2007-2010’ liep tot en met 2010. Het beschikbare budget raakte in december
uitgeput. Het ‘OP EFRO-programma’ raakte reeds eerder uitgeput. Voor dit programma is een reservelijst aangemaakt
met het oog op wellicht vrijvallende middelen. De middelen, die zijn overgehouden op vorige Noordelijke
subsidieprogramma’s en regelingen, ca. € 21,6 miljoen, worden in de periode 2011-2013 aangewend voor een
vervolg op het ‘Koers Noord-programma’ voor de onder punt 1 genoemde pieken.
Gewenste resultaten
Thema 6.4. - Koers Noord - EFRO/EZ-programma Beleid tijd Geld
Het gaat hier om co-financieringsmiddelen om projecten mede te financieren die
vooral met externe middelen worden gerealiseerd. De projectontwikkeling, die ook
al in de paragrafen 6.1 en 6.2. aan de orde is gekomen, vindt vooral plaats op de
genoemde speerpunten watertechnologie, duurzame energie, metaal, (groene) life
sciences, zorgeconomie en sociale innovatie. Bedrijven, kennisinstellingen en eventueel
intermediairs werken in clusters samen aan projecten, die zijn gericht op de
tot standkoming van innovaties.
Overzicht van de in 2010 gehonoreerde aanvragen
bedragen in euro’s Onderdeel uit Totale Toegekende Toegekende
Útfiringsaginda investering bijdragen Koers provinciale
Ekonomy Noord-/EFRO-/ cofinanciering
Projectnaam rijkscofinanciering
Frisian Solar Challenge Energie 1.550.000 450.000 200.000
Healthy Ageing Network Groene life
Noord-Nederland sciences (l s) 2.955.000 1.200.000 142.500
Sensors and Water (SAWA) Water 8.091.898 2.826.501 403.785
Biotrap Water 783.500 176.669 176.670
Rootstoerisme (Fryslân Ferbynt) Toerisme 1.795.000 795.000 500.000
Waterapplicatiecentrum Water 2.234.150 1.329.319 284.854
LIMIS Groene l s 3.428.000 1.500.000 300.000
Demosite ziekenhuis Sneek Water 1.975.861 445.417 445.417
Stimuleringsregeling Energie- Energie 2.250.000 0 2.250.000
besparing in de bestaande bouw
Drenthe, Fryslân en Groningen
2007-2013 (SEBB 2009) –
het Friese deel
FMP: Stevenshoek Langweer Toerisme 540.000 180.000 180.000
FMP: Elfstedenroute bevaarbaar
Sneek(3) Toerisme 4.360.145 1.526.050 400.000
FMP: Waterstad A7 Sneek Toerisme 4.519.200 1.581.720 822.640
IAP Fryslân Fernijt Fernijt III E,W,G l s,T 4.630.000 2.930.000 1.700.000
To the next level Gaming 5.833.000 1.775.127 370.000
Praktijkleercentra Bouw Fryslân Sociale innovatie 7.793.764 1.948.441 200.000
Geavanceerde simulatoren voor
het beroeps- en praktijkonderwijs Sociale innovatie 548.241 150.000 50.000
programma 6 - economie, recreatie en toerisme
151

Jaarverslag 2010
152
Exploitatie
Wat heeft het Thema gekost?
F ry S l â n: i e p e n e n e i G e n
bedragen in euro’s Onderdeel uit Totale Toegekende Toegekende
Útfiringsaginda investering bijdragen Koers provinciale
Ekonomy Noord-/EFRO-/ cofinanciering
Projectnaam rijkscofinanciering
Ontwikkeling Groen Gas Hubs
in Noord-Nederland Energie 7.005.164 1.578.675 400.285
Watercampus Water 44.100.000 8.758.400 3.753.600
Hotspot duurzame energie Energie 2.981.682 1.625.177 597.004
From Well to Wheel Water 1.501.221 296.166 296.167
CCC – Versterking en verbreding Groene l s 9.530.160 3.076.204 250.000
InForCare Groene l s 2.089.609 513.434 194.000
Smart Dairy Farming Groene l s 3.814.570 745.471 248.490
totaal 124.310.165 35.407.771 14.165.412
Bedragen x € 1.000 Realisatie Begroting Rekening Afwijking Mutatie Restant
2009 2010 na 2010 begroting/ reserves afwijking
wijziging rekening begroting/
rekening
Baten
Tijdelijke beleidsprogrammabudgetten
0 120 120 0 43 -43
totaal Baten 0 120 120 0 43 -43
lasten
Tijdelijke beleidsprogrammabudgetten
3.843 12.939 7.357 5.582 5.625 -43
Bedrijfsvoeringskosten 991 461 461 1 0 1
totaal lasten 4.834 13.400 7.818 5.583 5.625 -43
Baten - lasten -4.834 -13.281 -7.698 -5.583 -5.582 -1
toelichting exploitatie
Tijdelijke budgetten
In de tweede Berap 2010 is al rekening gehouden met een onderbesteding van € 4,5 miljoen. Uiteindelijk is de
onderbesteding groter uitgevallen en wel € 5,6 miljoen. Het betreft hier verplichte gelden welke niet meer in 2010
tot besteding konden komen en derhalve doorschuiven. De oorzaak is de reeds gememoreerde economische crisis
waardoor investeringen vertraging oplopen. Daarenboven heeft de audit autoriteit van het ministerie van Financiën
afgelopen voorjaar een zware en uitgebreide controle uitgevoerd bij de Uitvoeringsorganisatie van het SNN
waardoor de behandeling en committering van ingediende aanvragen een grote vertraging hebben opgelopen
met als gevolg dat bestedingen niet meer konden plaatsvinden in 2010.

6.5 Waddenfonds
Wat hebben we gedaan (hebben we gedaan wat we moesten doen)?
Hoe staat het met de doelstellingen van Doel Gewenst resultaat €
de thema’s? Wat wilden Wat hebben we Wat heeft het
we bereiken? hiervoor gedaan? thema gekost?
6.5 Waddenfonds
doelen
Het kabinet heeft naar aanleiding van het op 1 april 2004 uitgebrachte advies van de Adviesgroep Waddenzeebeleid
(AGW) besloten om in een periode van 20 jaar € 800 miljoen uit te trekken voor extra investeringen in
de Waddenzee en het Waddengebied. Voor deze investeringen is een apart Waddenfonds opgericht dat onder
beheer staat van de minister van VROM. Het Waddenfonds is een subsidieregeling die extra investeringen in
projecten in en rond de Waddenzee op ecologisch en economisch gebied mogelijk maakt.
Het Waddenfonds kent vier hoofddoelstellingen, waarbinnen voor de komende vijf jaar investeringsprioriteiten
zijn vastgesteld.
• Het vergroten en versterken van de natuur- en landschapswaarden van het Waddengebied.
• Het verminderen of wegnemen van externe bedreigingen van de natuurlijke rijkdom van de Waddenzee.
• Een duurzame economische ontwikkeling in het Waddengebied bewerkstelligen dan wel gericht zijn op
een substantiële transitie naar een duurzame energiehuishouding in het Waddengebied en de direct
aangrenzende gebieden.
• Het ontwikkelen van een duurzame kennishuishouding ten aanzien van het Waddengebied.
rapportage doelenrealisatie
In 2010 werd de derde tender opengesteld. Deze was over de volle breedte van het Waddenfonds werkzaam,
dus nu ook voor economische projecten. Ook hier hebben wij opgetreden als olieman, die makelt en schakelt.
In december heeft de minister van Infrastructuur en Milieu (I&M) aan de Waddenprovincies het verzoek gericht
het Waddenfonds over te nemen, zoals in het regeerakkoord van het huidige kabinet is opgenomen. Hierover
zijn inmiddels de gesprekken gestart met het Rijk. Wel hebben wij erop aangedrongen dat ook in 2011 middelen
kunnen worden besteed.
Gewenste resultaten
Thema 6.5. – Waddenfonds Beleid tijd Geld
1. Een evenredig deel van de middelen uit het Waddenfonds voor het Friese gebied.
2. Een pro-actieve ontwikkeling en bescherming van de Waddenzee c.q. het
Waddengebied door middel van concrete programma’s / projecten.
3. Integrale aanpak van de maatregelen vanuit het Waddenfonds.
4. Koppeling met andere geldstromen, waaronder de Europese programma’s en
Koers Noord/OP EFRO Noord.
5. Verwezenlijking van de beleidsmatige doelstellingen en opgaven m.b.t. het
innovatie- en investeringsbeleid.
programma 6 - economie, recreatie en toerisme
153

Jaarverslag 2010
154
rapportage Gewenste resultaten:
Eind december 2010 heeft de minister van I & M de beschikkingen over de derde tender afgegeven.
Er werden in totaal 102 aanvragen ingediend, hiervan werden drie ingetrokken, waren er 60 ontvankelijk en
39 niet ontvankelijk. De minister heeft op advies van de Adviescommissie en de Regiocommissie in totaal 18
projectaanvragen gehonoreerd. Hiermee is een totaal investeringsbedrag gemoeid van € 70.289.424 en een
totale bijdrage uit het Waddenfonds van € 36.725.723.
Er kan onderscheid worden gemaakt tussen projecten die in één provincie spelen en projecten die in meer dan
één provincie spelen.
Voor onze provincie ziet het beeld er als volgt uit. De lettercombinaties duiden op de rubrieken van het waddenfonds,
waarbij E&E is economie en energie, L&N is natuur en landschap, K is kennis en Eb is externe bedreiging.
Gehonoreerde Friese projecten met provinciale cofinanciering
F ry S l â n: i e p e n e n e i G e n
projectnaam totale investering Bijdrage provinciale
Waddenfonds cofinanciering
N&L Van Polder naar Kwelder € 221.102 € 187.937 € 16.583
E&E Kweldercentrum Noarderleech € 950.000 € 380.000 € 285.000
totaal € 1.171.102 € 567.937 € 301.583
Gehonoreerde projecten die ook in Fryslân spelen met provinciale cofinanciering:
Eb Zilt Perspectief € 2.842.047 € 2.557.842 € 107.012
K WaLTER € 4.891.775 € 4.402.598 € 81.530
Eb Vissers van de Wadden € 1.195.714 € 823.860 € 108.000
N&L Herplant van iepen in de Waddenregio € 3.521.798 € 2.663.107 € 203.300
totaal € 12.451.332 € 10.447.407 € 499.842
Het totaal van beide bovenstaande tabellen:
totaal € 13.622.434 € 11.015.344 € 801.425
Gehonoreerde Friese projecten zonder provinciale cofinanciering:
N&L Boerderijen aan de Waddenkust € 2.908.050 € 2.164.697
N&L Ruim baan voor vissen in het
Waddengebied € 11.120.000 € 6.332.900
E&E Biogasleiding Noordoost-Fryslân € 22.873.000 € 5.000.000
€ 36.901.050 € 13.497.597
Gehonoreerde projecten die ook in Fryslân spelen zonder provinciale cofinanciering:
N&L Metawad - 1 € 3.318.977 € 2.987.079
totaal € 3.318.977 € 2.987.079
Het totaal van beide bovenstaande tabellen:
totaal € 40.220.027 € 16.484.676
Totaal-generaal:
totaal € 53.842.461 € 27.500.020 € 801.425
We kunnen vaststellen dat een bedrag uit het Waddenfonds van € 14.065.534 van de derde tender van het
Waddenfonds, groot € 36.725.723 in onze provincie is terecht gekomen. Daarenboven een gedeelte van
€ 13.434.486, gemakshalve houden we een derde van dit bedrag aan, dat is € 4.478.162. In totaal € 18.543.696,
dit is 50,5% van de bij de derde tender beschikbaar gestelde middelen. Hiermee is een investeringsvolume
gemoeid van ca. € 43.328.922 waarbij wij ook een derde deel hebben genomen van het investeringsvolume van

projecten die in meer dan één provincie spelen. Hiervoor hebben wij een bedrag van € 801.425 ingezet hetwelk
overeenkomt met een multiplier van ruim 54.
Het eerste van onze gewenste resultaten hebben wij bij deze tender ruim gehaald. Van de tien gehonoreerde
projecten die zich in Fryslân afspelen zijn vijf uit de rubriek natuur en landschap, twee uit de rubriek economie en
energie, twee uit de rubriek externe bedreiging en één uit de rubriek kennis. Hiermee zijn ook de onder twee en
drie gewenste resultaten bereikt. De onder punt vier genoemde koppeling met andere geldstromen is, gelet op de
van kracht zijn de criteria, een schier onmogelijke opgave. We moeten vaststellen dat het onder punt vijf gestelde
deels gelukt is, het is voor het Waddenfonds ook een moeilijke opgave.
Exploitatie
Wat heeft het Thema gekost?
Bedragen x € 1.000 Realisatie Begroting Rekening Afwijking Mutatie Restant
2009 2010 na 2010 begroting/ reserves afwijking
wijziging rekening begroting/
rekening
Baten
Tijdelijke beleidsprogrammabudgetten
0 0 0 0 1 -1
totaal Baten 0 0 0 0 1 -1
lasten
Tijdelijke beleidsprogrammabudgetten
302 1.710 985 725 726 -1
Bedrijfsvoeringskosten 130 279 87 192 0 192
totaal lasten 432 1.989 1.072 917 726 191
Baten - lasten -432 -1.989 -1.072 -917 -725 -192
toelichting exploitatie
Tijdelijke budgetten
In de tweede bestuursrapportage is al melding gemaakt van de onderbesteding op het project natuurcentrum
Schiermonnikoog. Het budget is verplicht en schuift daardoor naar 2011 en verder.
6.6 Europese projecten (Interreg)
Wat hebben we gedaan (hebben we gedaan wat we moesten doen)?
Hoe staat het met de doelstellingen van Doel Gewenst resultaat €
de thema’s? Wat wilden Wat hebben we Wat heeft het
6.6. Europese projecten (Interreg)
we bereiken? hiervoor gedaan? thema gekost?
programma 6 - economie, recreatie en toerisme
155

Jaarverslag 2010
156
F ry S l â n: i e p e n e n e i G e n
doelen
Binnen doelstelling drie van het EU-cohesiefonds “coöperatie of territoriale samenwerking” zijn drie vormen van
samenwerking onderscheiden, te weten grensoverschrijdende, transnationale en interregionale. Er wordt mee
beoogd een nauwere samenwerking tussen de EU-regio’s te realiseren en daarmee tot een versnelde economische
ontwikkeling en meer groei. De nationale grenzen vormen vaak een hinderpaal voor de ontwikkeling van het
Europese grondgebied in zijn geheel en voor het Europese potentieel voor een volledig concurrentievermogen.
• Interreg A: grensoverschrijdende samenwerking, in het EDR-gebied (Eems Dollard Regio)
• Interreg B: transnationale samenwerking, Noord-Nederland participeert in het programmagebied Noordzee en
partieel in dat voor de Oostzee
• Interreg C: interregionale samenwerking, dat is samenwerking met welke andere regio(‘s) dan ook in de EU.
Door samenwerking met andere Europese regio’s is en wordt gewerkt aan:
• de uitvoering van het provinciale beleid dat er op is gericht om Europese fondsen zo goed mogelijk te benutten
voor de uitvoering van (Europese) projecten, waardoor provinciaal beleid versneld kan worden gerealiseerd;
• het verbeteren van de Friese leefomgeving en het bevorderen van innovatie. Daarmee wordt gewerkt aan de
versterking van de regionale economie;
• het actief op zoek gaan naar vergelijkbare regio’s om op het gebied van economische en culturele ontwikkeling
van en met elkaar te leren.
rapportage doelenrealisatie:
Van de in 2009 door de betreffende Steering Committees goedgekeurde projecten is de uitvoering dit jaar
(2010) goed op gang gekomen. De projecten dragen door hun innovatieve karakter bij aan een versnelling van
de uitvoering van de provinciale beleidsdoelstellingen op diverse beleidsterreinen. Er zijn aansprekende resultaten
bereikt onder andere op het gebied van de decentrale benadering van water en energie, innovatieontwikkeling in
recreatie/toerisme, duurzaamheid en kennisontwikkeling in het algemeen en versterking van de internationale
netwerken (o.a. samenwerking met New York).
Gewenste resultaten
Thema 6.6. - Europese projecten (Interreg) Beleid tijd Geld
Initiëren dan wel deelnemen aan projecten die zijn gericht op:
1. Innovatieve technieken en werkwijzen die in de praktijk worden getoetst.
Daarvan wordt tevens de kostenefficiency bepaald, zodat duidelijk wordt
of bredere invoering hier of elders mogelijk is.
2. Het in beeld brengen van kansen van nieuwe technieken en werkwijzen voor
bedrijven en burgers. Met het uitvoeren van projecten:
- worden bedrijven en organisaties gestimuleerd in Fryslân te investeren.
- worden nieuwe financiële middelen aangeboord.
- wordt de werkgelegenheid in Fryslân gestimuleerd.
- wordt in Fryslân kennis opgebouwd over nieuwe technieken en ervaring
met Europese regels en financieringsmogelijkheden.
- worden beleidsvoornemens door extra financiering (versneld) uitgevoerd.
3. Toepassing van innovatieve technieken en werkwijzen. Stimuleren van brede
invoering hiervan in Fryslân. Verbeteren van de economische en concurrentiepositie
van Fryslân.

apportage Gewenste resultaten:
Onze provincie is Lead Partner van drie projecten: Netzwerk Toekomst (Interreg A), Cradle to Cradle Islands (B)
en Sigma for Water (C). De provincie participeert verder als partner in acht projecten: Maristart, Innovative
Foresight Planning, Coast Alive, Care North, Dryports, Cliwat en Vital Rural Area (B). Daarnaast heeft de provincie
medegefinancierd in tien projecten (negen maal Interreg A en één maal Interreg B), vanwege de betrokkenheid
van Fries bedrijfsleven/kennisinstellingen.
In 2010 werd de besluitvorming afgerond over het project NEND (Interreg A) waar de provincie partner is. Dit
project behelst het opzetten van een innovatief grensoverschrijdend netwerk van bedrijven.
De totale kosten van de drie projecten waarvan de provincie Lead Partner is bedragen € 14,2 miljoen, waarvan de
provincie € 1,0 miljoen voor haar rekening neemt. De totale kosten van de acht projecten, waarin de provincie als
partner participeert, bedragen € 33,2 miljoen, waarvan de provincie € 1,1 miljoen voor haar rekening neemt.
De totale kosten van de tien projecten waarvan de provincie cofinancier/initiator is bedragen € 49,4 miljoen,
waarvan onze provincie € 0,5 miljoen voor haar rekening neemt.
Samengevat kan worden gezegd dat naar verwachting een bedrag van ca. € 15 miljoen van de totale (21) projectkosten
terecht komt in onze provincie. Hiervan wordt voor circa € 7,5 miljoen gedekt door een EU-bijdrage, € 2,5
miljoen door de provincie en € 5 miljoen door de regionale partners (inclusief departement van EL&I).
Inhoudelijk zijn door studies en pilot-projecten innovatieve technieken en werkwijzen geïnventariseerd en in de
praktijk getoetst. Als voorbeeld kan Cradle to Cradle Islands worden genoemd, met als onderwerp decentrale,
duurzame oplossingen voor water en energie. Partijen als Wetsus, Vitens, Wetterskip Fryslân en de TU-Delft hebben
hierin mede geïnvesteerd. Zichtbare resultaten zijn bijvoorbeeld het ‘Eternal Holiday House’ en de ‘vrachtfiets’ op
Ameland. Voor de ‘uitrol’ van deze praktische toepassingen en daarmee kansen creërend voor het bedrijfsleven,
wordt nauw samengewerkt met de provinciale (uitvoerings)programma’s, die hiervoor richtinggevend zijn.
Exploitatie
Wat heeft het Thema gekost?
Bedragen x € 1.000 Realisatie Begroting Rekening Afwijking Mutatie Restant
2009 2010 na 2010 begroting/ reserves afwijking
wijziging rekening begroting/
rekening
Baten
Structurele beleidsprogrammabudgetten
199 413 414 0 0 0
Tijdelijke beleidsprogrammabudgetten
5.626 1.494 1.929 -435 747 -1.182
Overlopende passiva 419 0 0 0 0 0
totaal Baten 6.245 1.907 2.342 -435 747 -1.182
programma 6 - economie, recreatie en toerisme
157

Jaarverslag 2010
158
F ry S l â n: i e p e n e n e i G e n
lasten
Structurele beleidsprogrammabudgetten
0 0 0 0 0 0
Tijdelijke beleidsprogrammabudgetten
5.098 2.025 2.696 -671 542 -1.212
Overlopende passiva 313 0 0 0 0 0
Bedrijfsvoerings-kosten 428 435 413 22 0 22
totaal lasten 5.839 2.460 3.109 -649 542 -1.191
Baten - lasten 405 -553 -767 214 205 8
toelichting exploitatie
Tijdelijke budgetten
Bij deze budgetten is er zowel bij de lasten als de baten een overschrijding. Er is in 2010 namelijk extra subsidie
ontvangen, die we hebben doorbetaald aan de derden die bij ons in de Interreg projecten participeren. Daarnaast
zijn we het afgelopen jaar zeer voortvarend aan de slag gegaan met het project Cradle to Cradle Islands (B) en
Netzwerk Toekomst (A). De uitgaven op deze projecten lopen hierdoor iets voor op de (financiële) planning in
de begroting waardoor er sprake is van overbesteding. De overschrijding wordt ten laste van het budget 2011
gebracht.
6.7 Convenanten
Wat hebben we gedaan (hebben we gedaan wat we moesten doen)?
Hoe staat het met de doelstellingen van Doel Gewenst resultaat €
de thema’s? Wat wilden Wat hebben we Wat heeft het
6.7. Convenanten
we bereiken? hiervoor gedaan? thema gekost?
doelen
We hebben drie convenanten met Friese gemeenten afgesloten, te weten:
• Stadsconvenant Leeuwarden 2002-2010, juni 2005
• Convenant Westergozone 2007-2013, 2007
• Convenant A7-zone 2007-2013, februari 2006.
Stadsconvenant Leeuwarden
Doel van het Stadsconvenant Leeuwarden is het versterken en uitbreiden van de centrumpositie van Leeuwarden
zowel in Fryslân als in Noord-Nederland.
Convenant Westergozone
Doel van het Convenant Westergozone is verbetering van de werkgelegenheidssituatie, versterking van de economische
structuur, met name voor de middellange en lange termijn en het benutten van de ontwikkelingspotenties
van de Westergozone door middel van een daarop toegesneden samenwerking en wederzijdse ondersteuning.

Convenant A7-zone
Doel van het Convenant A7 is verbetering van de werkgelegenheidssituatie, versterking van de economische
structuur, met name voor de middellange en lange termijn en het benutten van de ontwikkelingspotenties van
de A7-zone door middel van een daarop toegesneden samenwerking en wederzijdse ondersteuning.
rapportage doelenrealisatie:
Stadsconvenant Leeuwarden
Het jaar 2010 was het laatste jaar van het stadsconvenant. De Staten hebben de Samenwerkingsagenda
Gemeente Leeuwarden - Provincie Fryslân 2011-2021 op 10 februari vastgesteld. Op 17 februari daaraanvolgend
is de “Samenwerkingsagenda 2011-2021” door ons en het college van B&W van Leeuwarden ondertekend.
Daarmee is de samenwerking tussen beide partijen bekrachtigd en wordt per 1 januari 2011, weliswaar in een
andere vorm, een vervolg gegeven aan het Stadsconvenant 2000-2010.
Convenanten A7 en Westergo
In de beide zones zijn projecten tot stand gebracht die bijdragen aan de realisering van de gestelde doelen.
In 2010 zijn de plannen voor het samenbrengen van de projectbureau’s A7-zone en Westergozone verder uitgewerkt,
wat uiteindelijk heeft geresulteerd in een concreet voorstel waarmee alle betrokken partijen hebben ingestemd.
Een en ander betekent dat per 31 december 2010 de projectbureaus A7-zone en Westergozone zijn
opgehouden te bestaan. Het nieuw opgerichte projectbureau zal nu vanuit een gehuurde ruimte in het gebouw
van de Kamer van Koophandel in Leeuwarden de in het kader van de beide convenanten te ontwikkelen projecten
voorbereiden en uitvoeren.
Daarnaast behoren de uitvoering van de Útfieringsaginda Ekonomy, provincie Fryslân 2010 en de uitvoering van
de afspraken met de coöperatiepartners (KvK, NOM en Syntens) tot de taken van het nieuwe projectbureau.
De naam van het nieuwe projectbureau is veranderd in “Ondernemersplein Fan Fryslân”.
Gewenste Resultaten
Thema 6.7. – Convenanten Beleid tijd Geld
Stadsconvenant Leeuwarden
Er worden projecten uitgevoerd die bijdragen aan:
• optimaliseren van de bereikbaarheid en de ontsluiting van Leeuwarden.
• versterken van de positie van Leeuwarden als centrum van werkgelegenheid in
de provincie Fryslân, in Noord-Nederland en (inter)nationaal met een accent op
diensten en kennis.
• vergroten van de kwaliteit en multifunctionaliteit van het stadscentrum en het
aanbod van cultuur en toerisme.
• versterken van de sociale infrastructuur en het verbeteren van de afstemming
van zorgvoorzieningen met de regio.
Convenant Westergozone
Er worden projecten uitgevoerd die bijdragen aan:
• uitbreiding van het glastuinbouwareaal.
• realisering van de kas voor de toekomst.
• business development en innovatie in bedrijven.
programma 6 - economie, recreatie en toerisme
159

Jaarverslag 2010
160
F ry S l â n: i e p e n e n e i G e n
Thema 6.7. – Convenanten Beleid tijd Geld
• arrangementen voor toeristen/cultuur in bedrijf.
• integrale ontwikkeling van Harlingen.
• communicatie, marketing en promotiestrategie.
Convenant A7-zone:
Er worden projecten uitgevoerd die bijdragen aan:
• versterking van de economische positie van de kernzone op het gebied van de
werkgelegenheid in de provincie Fryslân, in Noord-Nederland en (inter)nationaal
met een accent op diensten, kennis en (maak-)industrie, innovatie, duurzaamheid,
logistiek, recreatie en toerisme.
• versterking van de kwaliteiten en de centrumfunctie van de stedelijke centra
naast het behouden van een vitaal platteland.
• stimulering van een aantrekkelijk gebied waar ‘quality of life and quality of
business’ centraal staat.
• een zowel kwantitatief als kwalitatief voldoende aanbod van woningen.
rapportage Gewenste resultaten
Stadsconvenant Leeuwarden
In het laatste jaar van het Stadsconvenant 2000-2010, zijn er middelen beschikbaar gesteld ten behoeve van
twee projecten binnen het thema Leeuwarden Werkbare Stad, te weten de projecten “Parkeervoorzieningen
WTC Expo” en “Parkeervoorzieningen Tesselschadestraat”. Daarnaast zijn middelen uit 2010 overgeheveld naar
het mobiliteitsfonds in het kader van het thema “Leeuwarden Bereikbaar Ontsloten”.
Westergozone
Er is voor de periode 2007 - 2013 aan provinciaal geld in totaal € 7 miljoen beschikbaar voor projecten. Op basis
van de per jaar vast te stellen werkplannen zijn de beschikbare middelen ingezet voor projecten en activiteiten die
bijdragen aan de beoogde doelstellingen zoals die in het convenant zijn opgenomen.
In 2010 is verder gewerkt aan het project Waddenkas, de projectduur is verlengd. Er is tevens verder gewerkt
aan het opzetten van één of meerdere innovatietrajecten op basis van het zogenaamde Innovatie Prestatie
Contract (IPC) van het ministerie van EZ. Minimaal 15 en maximaal 35 bedrijven werken binnen dit contract
samen met kennisinstellingen aan een innovatievraag.
Er zijn drie beschikkingen afgegeven t.b.v. de volgende projecten:
project provinciale Overige
bijdrage bijdragen totale investering
Verlenging Waddenkas € 77.500 € 7.500 € 85.000
Gemengd Zilt bedrijf € 25.000 € 255.420 € 280.420
Baggeren Makkumerdiep € 250.000 € 1.750.000 € 2.000.000
totalen € 352.500 € 2.012.920 € 2.365.420
A7-zone
Er is voor de periode 2007 - 2013 aan provinciaal geld in totaal € 9,1 miljoen beschikbaar voor projecten. Ook
hier worden de beschikbare middelen ingezet voor projecten en activiteiten die bijdragen aan de beoogde
doelstellingen zoals die in het convenant zijn opgenomen.

In 2010 is door het projectbureau A7-zone Landstad Fryslân, gemeenten en provincie en een aantal private
partijen verder gewerkt aan de ontwikkeling van projecten en het toepassen van vernieuwende concepten op
het gebied van duurzame energie (Groen Gas) en de start van een windenergiecluster. Er is ook ondersteuning
geboden aan kansrijke “toeristische infrastructurele” ontwikkelingen, zoals een voorstel tot verdere Profielontwikkeling
Zuidoost-Fryslân met aandacht voor projecten als Turfroute, A7-museumroute en A7- Toeristische
informatie & communicatie.
Het blijkt dat het project ‘Hier innoveer je gewoon’ succesvol is, omdat het in 2010 heeft geleid tot een groot
aantal bedrijvencontacten. Daarnaast is er, samen met de Kamer van Koophandel, onderzoek uitgevoerd naar het
realiseren van een netwerk waar afstemming plaatsvindt tussen verschillende partijen om inzicht te krijgen in de
noodzakelijke onderwijsactiviteiten. Op basis van dit onderzoek moet blijken welke concrete projecten en/of
activiteiten aanvullend in de zone opgepakt kunnen worden.
Er zijn drie beschikkingen afgegeven t.b.v. de volgende projecten:
project provinciale Overige totale
bijdrage bijdragen investering
Heerenveen stad van sport 2009 € 144.000 € 163.000 € 307.000
Heerenveen stad van sport 2010 € 150.000 € 150.000 € 300.000
Talentenacademie € 180.000 € 1.200.000 € 1.380.000
totalen € 474.000 € 1.513.000 € 1.967.000
Exploitatie
Wat heeft het Thema gekost?
Bedragen x € 1.000 Realisatie Begroting Rekening Afwijking Mutatie Restant
2009 2010 na 2010 begroting/ reserves afwijking
wijziging rekening begroting/
rekening
Baten
Tijdelijke beleidsprogrammabudgetten 655 638 625 13 215 -202
totaal Baten 655 638 625 13 215 -202
lasten
Tijdelijke beleidsprogrammabudgetten 4.380 8.109 4.948 3.162 3.364 -202
Bedrijfsvoeringskosten 406 685 446 239 0 239
totaal lasten 4.786 8.795 5.394 3.401 3.364 37
Baten - lasten -4.132 -8.157 -4.769 -3.388 -3.149 -239
toelichting exploitatie
Tijdelijke budgetten
Bij deze budgetten is bij de lasten een bedrag van € 3,1 miljoen doorgeschoven naar volgend jaar. Het betreft hier
de restantgelden 2010 (categorie A budget).
programma 6 - economie, recreatie en toerisme
161

Jaarverslag 2010
162
F ry S l â n: i e p e n e n e i G e n
De oorzaak van deze onderbesteding is tweeledig. Enerzijds is er sprake van vertraging in de uitvoering van
(lopende) projecten. Zo is er het afgelopen jaar in meer dan de helft van de gevallen verlenging van de projectperiode
verleend, omdat de oorspronkelijke einddata niet meer gehaald konden worden. Dit komt vooral door
vertraging in de aanbestedingsprocedure en langdurige bezwaar- en beroepsprocedures.
Anderzijds is er een gering aantal projectvoorstellen in het kader van de convenanten Westergo en A7
ingediend. Dit is weer het gevolg van de economische crisis die de ‘verplichte’ cofinanciering van derden in
de projecten bemoeilijkt.
6.8 Fryske Fiersichten
Wat hebben we gedaan (hebben we gedaan wat we moesten doen)?
Hoe staat het met de doelstellingen van Doel Gewenst resultaat €
de thema’s? Wat wilden Wat hebben we Wat heeft het
6.8. Fryske Fiersichten
we bereiken? hiervoor gedaan? thema gekost?
doelen
In 2006 heeft de provincie Fryslân met de Friese bevolking toekomstdebatten gevoerd over de vraag hoe Fryslân
er in 2030 uit moet of kan zien. Het debat heeft een rijke oogst van 700 projectideeën opgeleverd. In samenspraak
met Provinciale Staten is een selectie gemaakt en zijn er onder andere tien Beste Fiersichten benoemd
om uit te voeren. De geselecteerde projectideeën worden verder geconcretiseerd tot uitvoerbare plannen en
worden vervolgens uitgevoerd in samenwerking met externe partijen. De uitvoering van de projecten binnen
Fryske Fiersichten geeft een versnelling aan de bestaande provinciale doelstellingen. Fryske Fiersichten is daarmee
een extra middel om invulling te geven aan onze koersaccenten uit het Coalitieakkoord.
rapportage doelenrealisatie
De projecten zijn conform een Statenbesluit opgenomen in de diverse beleidsprogramma’s en begrotingshoofdstukken.
Gewenste resultaten
Thema 6.8. - Fryske Fiersichten Beleid tijd Geld
De uitvoering van de tien Beste Fiersichten is vastgelegd in het Wurkprogram Fryske
Fiersichten (25 juni 2008) en de actieplannen (22 april 2009) en opgenomen in de
verschillende beleidsprogramma’s. Naast (kleinere) projecten die binnen de Collegeperiode
tot 2011 tot uitvoering kunnen komen, zullen de grotere en meer complexe
projecten deels starten vóór 2011 en doorlopen tot (ver) in de navolgende
Collegeperiode.
rapportage Gewenste resultaten
De vermelding hier in programma zes betrof de coördinatie van de projecten. Bij brief van 14 december 2010,
kenmerk 923525, onderwerp ‘Fryske Fiersichten: fierder en ôfslute’, hebben wij u geïnformeerd over de voortgang
van de tien beste fiersichten.

Wij deelden u voorts mede, conform een opmerking in de beide Beraps van 2010, dat wij hebben besloten de
coördinatie van Fryske Fiersichten te hebben beëindigd. De genoemde brief is de laatste mededeling over dit
succesvolle project.
Exploitatie
Wat heeft het Thema gekost?
Bedragen x € 1.000 Realisatie Begroting Rekening Afwijking Mutatie Restant
2009 2010 na 2010 begroting/ reserves afwijking
wijziging rekening begroting/
rekening
Baten
totaal Baten 0 0 0 0 0 0
lasten
Tijdelijke beleidsprogrammabudgetten
14 -34 0 -34 0 -34
Bedrijfsvoeringskosten 223 209 209 0 0 0
totaal lasten 237 175 209 -33 0 -33
Baten - lasten -237 -175 -209 33 0 33
toelichting exploitatie
Er zijn geen (project) uitgaven geweest.
programma 6 - economie, recreatie en toerisme
163

Jaarverslag 2010
Sociaal beleid en zorg
164
F ry S l â n: i e p e n e n e i G e n

3.7 programma 7 - Sociaal beleid en zorg
Portefeuillehouder: C. Schokker-Strampel en P. Adema
I. Beleidsdoel(en) voor het programma
Wat wilden we bereiken en wat heeft het programma gekost?
Het beleidsprogramma Sociaal Beleid, Jeugdzorg en Sport is gericht op het welzijn en welbevinden van alle inwoners
van Fryslân waarbij de provincie uitgaat van de menselijke maat, met aandacht voor de individuele behoeften
vanuit een sociale en culturele samenhang. Om deze doelstelling uit het coalitieakkoord te bereiken voert de
provincie een aantal wettelijke taken uit en is autonoom beleid vastgesteld. Wettelijke taken zijn Jeugdzorg,
Steunfunctiebeleid (Partoer CMO Fryslân en SPORT Fryslân) en de Wet op de lijkbezorging. Autonoom beleid
behelst het aanvullende Sociaal Beleid en Sport.
Doelenrealisatie 2010
Hoe staat het met de doelstellingen van Doel Gewenst resultaat €
de Beleidsvelden? Wat wilden Wat hebben we Wat heeft het
7.1 Sociaal Beleid
7.2 Jeugdzorg
7.3 Sport
we bereiken? hiervoor gedaan? thema gekost?
Beleidsdoelen 2008-2011
De beleidsdoelen voor het programma zijn opgenomen in de Sociale Agenda (2008), de Sportnota (2009) en het
Beleidskader Jeugdzorg 2009-2012. Naar het zich nu laat aanzien hebben we sommige doelen al eerder gehaald
dan verwacht (aantallen vrijwilligers), zullen we de meeste doelen op tijd halen (geen wachtlijsten, toename van
het aantal mensen dat meedoet aan Fryske sporten, vermindering van het aantal voortijdige schoolverlaters, inzicht
in armoede) en zullen we sommige doelen niet halen (streefwaarden deelname jeugd aan sport).
Wij stelden onze doelen in de Sociale Agenda voor 4 jaar vast. In de laatste 4 jaar zijn er echter, zeker voor het
sociale domein, door onder meer de economische crisis grote maatschappelijke veranderingen geweest, waardoor
we sommige doelen juist gemakkelijker bereiken (aantal vrijwilligers), maar andere juist niet meer te halen zijn.
In de jaarlijkse uitvoeringsprogramma’s hebben we steeds aangegeven welke extra accenten nodig waren. In 2010
zijn voor sociaal beleid “krimp” en de “aanpak van aandachtswijken op provinciale schaal (aandachtsgebieden)”
punten voor nieuwe doelen geweest, bij sport is het Olympisch Plan 2028 nieuw.
Een leerpunt uit de afgelopen periode is dat een periode van vier jaar voor het vastleggen van Sociaal Beleid lang
is. Voor een volgende periode kan bijvoorbeeld na twee jaar een balans worden opgemaakt, waarbij ook op
hoofdlijnen van beleid een afweging kan worden gemaakt over eventuele bijsturing.
Belangrijke resultaten waren in 2010 de opening van de nieuwe jeugdvoorziening “Woodbrookers” en het
afsluiten van 4 jaar succesvol armoedebeleid .
programma 7 - Sociaal beleid en zorg
165

Jaarverslag 2010
166
F ry S l â n: i e p e n e n e i G e n
Provinciale sociaal beleidsdoelen in discussie
Het beleid van provincies op het terrein van sociaal beleid is ook in 2010 onderwerp van bestuurlijke discussie
geweest. In het rapport over provinciale kerntaken van het IPO wordt sociaal beleid met name aan gebiedsontwikkeling
gekoppeld. Ook in het regeerakkoord is sprake van wijzigingen in de provinciale rol. In het regeerakkoord
van september 2010 staat ondermeer een passage opgenomen dat gemeenten financieel en uitvoeringstechnisch
verantwoordelijk worden voor de uitvoering van alle jeugdzorg. In het te sluiten Bestuursakkoord tussen het Rijk,
IPO en VNG zal hieraan verder handen en voeten worden gegeven. Vooralsnog betekent dit op korte termijn geen
wijziging in de verantwoordelijkheden van de provincie. Als door het kabinet definitief wordt besloten tot overdracht
van verantwoordelijkheden is de verwachting dat dat gefaseerd zal plaatsvinden en dat dit proces in ieder
geval niet voor 2016 wordt afgerond.
In het zogenaamde scenario “Lokaal, tenzij” hebben wij onze taakopvatting voor sociaal beleid breder neergezet.
Daarbij gaan wij uit van een kleinere rol van de provincie en een grotere van de gemeente, maar ook van zorg op
het juiste niveau. Ook zien we hierin nieuwe werkmethoden om vanuit Sociaal Beleid mee vorm te geven aan
een meer regionale aanpak (gebiedsontwikkeling, streekplannen/agenda’s etc). In 2010 zijn hierin al de eerste
stappen gezet.
Prioriteitsstelling was nodig in 2010
De discussie over de taak van de provincie werkt voor alle betrokkenen bij het sociaal beleid enigszins verlammend.
Moeten er op provinciale schaal nu nog wel nieuwe initiatieven worden genomen, moeten de gemeenten
nu niet het voortouw nemen om taken over te nemen? De onzekerheid leidt er ook toe dat sprake is van anticiperen
van medewerkers op mogelijk baanverlies. Opengevallen plekken worden daarna niet structureel ingevuld,
waardoor kennisverlies optreedt. In 2010 is sterk geprioriteerd. Aansturing van de instellingen en subsidieverlening
via tenders heeft steeds voorrang gehad. Daarmee is enige achterstand opgetreden in beleidsontwikkeling en beleidsmonitoring.
Eindejaarsrealisatie
Uit de eindejaarsrealisatie (rekening 2010) blijkt dat in relatie tot de 2 e bestuursrapportage er meer onderbesteding
heeft plaatsgevonden dan verwacht. De verklaring hiervoor is enerzijds een voortijdige afbouw van taken,
zoals het programma talenten voor jongeren en anderzijds het niet kunnen afdoen van verplichtingen, doordat
eindafrekeningen nog niet binnen zijn gekomen. In 2010 werd voor het SIF een tender opengesteld van
€ 1.350.000. De hoogte van de toegekende projectensubsidies lag in 2010 op het juiste niveau en een groot
deel hiervan is ook in 2010 tot besteding gekomen. Echter een aantal projecten kent een langere looptijd qua
uitvoering en deze projecten zullen dan ook in 2011 en 2012 afgerekend worden. Daarnaast is er het afgelopen
een subsidie toegekend van € 360.000 aan het project Aandachtsgebieden. De overlopende passiva betreffen de
rijksmiddelen voor de Jeugdzorg. Ook het afgelopen jaar hebben wij weer provinciale middelen ingezet om de
wachtlijsten in de jeugdzorg weg te werken (of beperken), omdat de doeluitkering van het Rijk ontoereikend is
voor deze wettelijke taak. De overige financiële afwijkingen worden hierna per beleidsveld toegelicht.
inzet van middelen totale programma
De presentatie van inzet van middelen van dit programma van de exploitatie, investeringen en voorzieningen/
overlopende passiva is gelijk aan die van de Begroting 2010 en de Jaarstukken 2009. Toelichting vindt plaats in
de beleidsvelden.

Exploitatie
Bedragen x € 1.000 Realisatie Begroting Rekening Afwijking Mutatie Restant
2009 2010 na 2010 begroting/ reserves afwijking
wijziging rekening begroting/
rekening
Baten
7.1 Sociaal Beleid 1 1 1 0 15 -15
7.2 Jeugdzorg 46.350 46.985 47.852 -867 0 -867
7.3 Sport 0 0 0 0 0 0
totaal Baten 46.351 46.987 47.853 -867 15 -882
lasten
7.1 Sociaal Beleid 8.056 12.948 9.518 3.430 1.249 2.181
7.2 Jeugdzorg 59.616 57.406 56.820 586 1.033 -447
7.3 Sport 1.192 1.392 1.260 131 18 113
totaal lasten 68.863 71.747 67.599 4.148 2.300 1.848
Baten - lasten -22.512 -24.760 -19.746 -5.014 -2.285 -2.730
Aansluiting tussen Begroting 2010 en de Jaarstukken 2010
Bedragen x € 1.000 2010 2011 2012 2013 2014
Baten begroting t/m 2 e Berap 2010 46.987 42.498 42.487 42.487 42.487
Begrotingswijziging totaal 0 0 0 0 0
Baten begroting t/m Jaarstukken 2010 46.987 42.498 42.487 42.487 42.487
lasten begroting t/m 2 e Berap 2010 72.458 55.556 53.748 50.852 49.832
Begrotingswijzigingen (BW):
PS:
PS 5 e BW 2010: 10 november 2010 -711 542 -196 0 0
Begrotingswijziging totaal -711 542 -196 0 0
lasten begroting t/m Jaarstukken 2010 71.747 56.099 53.553 50.852 49.832
Baten-lasten -24.760 -13.600 -11.066 -8.365 -7.345
programma 7 - Sociaal beleid en zorg
167

Jaarverslag 2010
168
II Beleidsvelden
7.1 Sociaal Beleid
Wat hebben we gedaan (hebben we gedaan wat we moesten doen)?
F ry S l â n: i e p e n e n e i G e n
Hoe staat het met de doelstellingen van Doel Gewenst resultaat €
de Beleidsvelden? Wat wilden Wat hebben we Wat heeft het
we bereiken? hiervoor gedaan? thema gekost?
7.1 Sociaal Beleid
doelen
Een samenleving waarin alle burgers ertoe doen, aan deelnemen, hun verantwoordelijkheid nemen en kansen
krijgen. In dat kader wordt ingezet op vier thema’s:
1. Jeugd en gezin
Onder het thema Jeugd en gezin vinden we het belangrijk dat gemeenten op een goede manier de Centra voor
Jeugd en Gezin (CJG’s) inrichten (zie beleidsveld Jeugdzorg). Tevens willen we dat het aantal Vroegtijdig Schoolverlaters
verminderd (van 1429 in 2006 naar 1027 in 2010), de leeftijd waarop jongeren starten met alcoholgebruik
verhoogt (van 12,5/13 jaar naar 13/14 jaar) en de inname van de hoeveelheid alcohol onder jongeren
afneemt.
2. Maatschappelijke participatie (o.a. armoedebeleid)
In het kader van maatschappelijke participatie zullen gemeenten beter zicht krijgen op de aard, omvang en
lokalisering van mensen in sociale achterstand en zullen meer mensen uit de meest kwetsbare groepen
deelnemen aan de samenleving en aansluiting vinden.
3. Vermaatschappelijking en leefbaarheid
Sociale verbanden en betrokkenheid van burgers bij hun medemens en omgeving zijn krachtig en duurzaam
(aantal vrijwilligers op niveau en is 50/50% man en vrouw). Dit wordt ondersteund door een toegankelijk
voorzieningenniveau dat past bij de aard en schaal van de plaats c.q. regio.
4. Zorg
Op het thema Zorg vinden we het van belang dat de integrale samenwerking tussen cure, care en aanpalende
terreinen verbetert en dat er voldoende en bereikbare basiszorg voor alle inwoners van Fryslân is, waarbij vraagsturing
vanzelfsprekend is.
Eindrapportage prestatie-indicatoren
Onderwerp
Jeugd en Gezin
indicator nulmeting Streefwaarden
2010 2011 2012 2013
realisatie
Het verminderen van - Aantal VS-ers (*) 2.027 1502
het aantal Vroegtijdig
Schoolverlaters.
(2005/2006:)

Onderwerp indicator nulmeting Streefwaarden realisatie
2010 2011 2012 2013
Startleeftijd alcoholge- - Startleeftijd van èn 2008/2009 12,5- 13- 13
bruik verhogen en hoe- percentage kinderen 13 14 Jarigen
veelheid verlagen. die wel eens alcohol jarig jarig =
gebruiken; en 63%
- Percentage jongeren 70% 78%
(16-24 jr) dat voldoet
aan de norm verant- 20% 30% Niet nader
woord alcoholgebruik. bekend
Vermaatschappelijking
en leefbaarheid
Sociale verbanden en Aantal vrijwilligers, 2006: 143.640 me Meting wees
betrokkenheid burgers aantal naar leeftijd. - 50%: 25 – 55 jr ting uit dat doel
zijn krachtig en duur- - 35%: > 55 jr gehaald was.
zaam. - 11%: < 25 jr.
aantal naar sexe. 50%/50%
rapportage doelrealisatie
In 2008 is op basis van debatten in de samenleving de Sociale Agenda met bovenstaande doelen, prestatieindicatoren,
acties en resultaten opgesteld. Ieder jaar wordt een uitvoeringsprogramma vastgesteld waarin acties
zijn opgenomen om de doelen te halen. De doelrealisatie en de resultatenrealisatie worden nadrukkelijk gevolgd
aan de hand van een monitoringskader. Eind 2011/begin 2012 zal op het niveau van resultaten en op het niveau
van doelen een eindmeting worden gedaan en worden gerapporteerd.
Door de oogharen gezien is met de acties van de jaren 2008,2009 en 2010 de Sociale Agenda grotendeels uitgevoerd.
In het jaar 2010 is sociaal beleid aan de hand van de productafspraken met budgetinstellingen, aan de
hand van een tender voor het SIF (39 projecten) en eigen provinciale acties opgepakt. Daarnaast is gewerkt aan
de hand van nieuwe ontwikkelingen: het project Aandachtswijken werd gestart in de Stellingwerven en in afstemming
met andere programma’s (zoals wonen) werden de gevolgen van krimp in beeld gebracht. Dit leidt tot aanzetten
voor een nieuwe Sociale Agenda.
Naar aanleiding van de beraadslagingen over de bezuiniging van € 22 miljoen op de provinciale begroting 2011
is een aantal activiteiten (schoolverlaters, alcoholproject) afgesloten, c.q. overgedragen. Het vierjarig project
provinciaal armoedebeleid werd afgesloten en overgedragen aan de VFG.
In het kader van de kerntakendiscussie werd het zogenaamde scenario “Lokaal, tenzij” opgesteld. Daarin is
de mogelijke nieuwe functie van sociaal beleid als provinciale rol aangegeven.
Gewenste resultaten
Beleidsveld 7.1 – Sociaal Beleid Beleid tijd Geld
1. Jeugd en gezin
• Uitwerking van de sluitende aanpak vroegtijdig schoolverlaten in samenwerking
met de drie kerngemeenten en het subsidiëren van projecten in
dat verband.
programma 7 - Sociaal beleid en zorg
169

Jaarverslag 2010
170
F ry S l â n: i e p e n e n e i G e n
Beleidsveld 7.1 – Sociaal Beleid Beleid tijd Geld
• Het vormgeven aan een communicatiecampagne, gericht op ouders en op
jongeren in het kader van de matiging van alcoholgebruik onder jongeren.
• Het initiëren van twee (vernieuwende) activiteiten in het kader van jeugd en
alcohol, waaronder het project ‘Alcoholvrij op weg’ en het opzetten van
een jeugdfonds.
2. Maatschappelijke participatie (inclusief armoedebestrijding)
• Onderzoek met als doel dat Friese gemeenten meer zicht krijgen op de aard,
omvang en lokalisering van mensen in sociale achterstand.
• Subsidiëren van projecten om de relatieve situatie van risicogroepen op het
gebied van sociale participatie te verbeteren (projecten die gericht zijn op
de meest kwetsbare risicogroepen n.a.v. het onderzoek in 2009).
3. Vermaatschappelijking & leefbaarheid
• Subsidiëren van 5 initiatieven, die substantieel bijdragen aan uitbreiding en
versterking van vrijwilligerswerk. Daarnaast gaat de inzet van de steunorganisaties
op dit speerpunt onverminderd door. Uit onderzoek (Movisie
en Nederlands dagblad) is gebleken dat de maatschappelijke ontwikkelingen
hebben geleid tot voldoende aanmeldingen van vrijwilligers. Daarom is het
niet nodig nog verder uitvoering te geven aan de ambities, zoals beschreven
in de notitie “Impuls Vrijwilligerswerk”.
• Met kennis en adviezen ondersteunen van de (laatste) gemeenten, zodat een
provinciedekkend netwerk ‘Mantelzorgondersteuning’ in 2011 is gerealiseerd.
• Subsidiëren van drie initiatieven ter verbetering van de kwaliteit en spreiding
van dorpshuizen, multifunctionele centra (mfc) en (basis)zorgvoorzieningen.
4. Zorg
• Organiseren van een expertmeeting met de diverse zorgsoorten (cure en care)
en aanpalende terreinen.
• Subsidiëren van een sectoroverstijgend project in het kader van Frieslab.
• Subsidiëren van een project ter bevordering van de vraagsturing.
rapportage Gewenste resultaten
Ad 1 Jeugd en Gezin
Ten aanzien van de acties liggen we op schema. In 2010 hebben nagenoeg alle gemeenten een Centrum voor
Jeugd en Gezin (in verschillende stadia van ontwikkeling). Het behandelcentrum de Woodbrokers is op 24 juni
2010 officieel geopend door Minister Rouvoet. Eind 2010 is het ‘Provinciaal programma tot matiging van alcoholgebruik
onder jongeren’ wat betreft het het projectleiderschap en de communicatiecampagne, met subsidie overgedragen
aan de projectpartner gemeente Leeuwarden. Het project Pact tegen Schooluitval is afgebouwd.
Ad 2 Maatschappelijke participatie (inclusief armoede)
Ten aanzien van maatschappelijke participatie liggen we eveneens op schema wat betreft de acties. In december
2010 is door de Taskforce Armoedebeleid de Eindrapportage Taskforce Armoedebestrijding vastgesteld.
De Taskforce geeft als belangrijkste resultaten van vier jaar armoedebeleid aan dat:
• Armoede een provinciebreed thema is geworden.
• De provinciale bijeenkomsten armoede een stimulans waren om armoede te agenderen, informatie uit
te wisselen en af te stemmen op het gebied van armoede.

• Er meer initiatieven zijn genomen door partijen op het gebied van armoedebestrijding.
• De toegekende projecten uit het Budget Armoede een blijvende aanvulling betekenen voor de infrastructuur
in Fryslân op het gebied van armoedebestrijding.
• Er sprake is van meer samenwerking tussen organisaties. Zonder dat hiervoor nieuwe structuren/organisaties
zijn opgezet.
• Het provinciaal armoedebeleid een impuls betekent voor de samenhang van beleid van gemeenten en organisaties
die zich bezig houden met armoedebestrijding in Fryslân. Versnippering van beleid is minder geworden.
• Er kansen liggen voor gemeenten om tot nog meer uitwisseling te komen en bekendheid te geven aan
projecten en initiatieven die bijdragen aan armoedebestrijding.
Indirect heeft het provinciale armoedebeleid veel bijgedragen aan de vermindering van het aantal mensen dat
financieel en sociaal uitgesloten is. Met name zijn er resultaten bereikt in de versterking van de sociale
infrastructuur armoedebestrijding en in preventie.
Door de activiteiten van Partoer voor de integrale aanpak “eenzaamheid” en SIF projecten van 4 instellingen is
aan het doel “vermindering eenzaamheid” gewerkt. 4 projecten op het gebied van participatie van risicogroepen
ten aanzien van werk werden gehonoreerd.
Samen met de gemeenten Ooststellingwerf en Weststellingwerf werd een opzet uitgewerkt voor het project Aandachtsgebieden,
zodat de activiteiten in 2011 los kunnen. Het gaat in dit project om het vinden van een goede
methode om sociale achterstand in wijken en dorpen in Fryslân op te lossen, door een sociale, ruimtelijke en economische
aanpak.
Ad 3 Vermaatschappelijking en leefbaarheid
Op dit terrein zijn zeventien projecten burgerschap, maatschappelijke stages in 6 plattelandsregio’s gerealiseerd
en meerdere dorpshuizen gesubsidieerd. Het onderdeel loopt op schema. Het werken aan de zogenaamde
Vrijwilligersimpuls is ook in dit verslagjaar niet meer uitgevoerd. De gestelde doelen blijken na onderzoek
voldoende gehaald te zijn.
Op verzoek van gemeenten is in 2010 een onderzoek gedaan naar de diverse maatjesprojecten (vrijwilligers) en
de mogelijkheid tot samenwerking/samengaan van de daarbij betrokken organisaties. De rapportage volgt in
2011. Daarnaast is een provinciebreed dekkend netwerk ‘Mantelzorgondersteuning’ gerealiseerd.
Acht initiatieven ter verbetering van de kwaliteit en spreiding van dorpshuizen, mfc’s en (basis)zorgvoorzieningen
werden gesubsidieerd. Het gaat om het mfc van Holwerd, het mfc/ brede school Hemrik, het mfc gekoppeld
aan het verzorgings- en verpleeghuis Leppehiem en de dorpshuizen van Boksum, Pingjum, Marsum, Kootstertille
en Blije.
Ad 4 Zorg
Ook dit onderdeel loopt op schema, met bijvoorbeeld het project medische dossiers voor ketenzorg, de jeugdzorgconferentie
Vlieland, onderzoeksrapporten en projecten van Frieslab, de Zorgbarometer van Zorgbelang en de
aandacht voor krimp. Frieslab is een initiatief van de provincie, het ministerie, de zorgverzekeraar en de VFG dat
in 2010 van start is gegaan. De expertmeeting jeugdzorg conferentie Vlieland leidt tot twee pilots voor respectievelijk
de schoolsituatie en op het terrein van CJG. Frieslab heeft daarnaast een model ontwikkeld voor cliëntondersteuning.
Het verwijsmodel voor de ketenzorg is geïnstalleerd, Partoer heeft het project roadmap ICT en
het project medische dossiers uitgevoerd.
programma 7 - Sociaal beleid en zorg
171

Jaarverslag 2010
172
Wat heeft het Beleidsveld gekost?
Exploitatie
F ry S l â n: i e p e n e n e i G e n
Bedragen x € 1.000 Realisatie Begroting Rekening Afwijking Mutatie Restant
2009 2010 na 2010 begroting/ reserves afwijking
wijziging rekening begroting/
rekening
Baten
Structurele beleidsprogrammabudgetten
1 1 1 0 0 0
Tijdelijke beleidsprogrammabudgetten
0 0 0 0 15 -15
totaal Baten 1 1 1 0 15 -15
lasten
Structurele beleidsprogrammabudgetten
4.168 4.384 4.314 69 0 69
Tijdelijke beleidsprogrammabudgetten
2.789 7.700 4.395 3.305 1.249 2.056
Bedrijfsvoeringskosten 1.099 865 808 56 0 56
totaal lasten 8.056 12.948 9.518 3.430 1.249 2.181
Baten - lasten -8.054 -12.947 -9.517 -3.430 -1.234 -2.197
toelichting exploitatie
Er is gebleken dat een aantal eindafrekeningen van grotere subsidietoekenningen nog niet is ontvangen, waardoor
deze nog niet afgerekend konden worden. Daardoor zijn die bedragen nog niet in 2010 besteed en vinden
deze bestedingen in 2011 en verder plaats. Dit speelt met name voor de tijdelijke budgetten SIF en in mindere
mate bij het project Armoede. De projecten in het kader van SIF worden steeds omvangrijker en ook de projectduur
van deze projecten is langer dan voorgaande jaren. Het gevolg hiervan is dat de (eind)afrekeningen van deze
verplichte bedragen zullen doorschuiven naar 2011 en verder.
Daarnaast is er sprake van vrijval op de ‘impuls vrijwilligerswerk’ en het programma Talinten fan jonge Minsken.
Het programma is eind 2009 gestopt, maar op dat moment waren er al wel gelden toegekend bij de begroting
2010. Een deel van het programma is afgerond, zoals het project jeugd en alcohol, waarbij eveneens de targets
zijn gehaald. De rest is afgebouwd, zoals bijvoorbeeld het project Pact tegen Schooluitval. Er is slechts één projectaanvraag
gesubsidieerd, in plaats van de veronderstelde 6 of 7. Het veld (scholen en gemeenten) krijgt namelijk
voldoende steun van het Rijk om de schooluitval terug te dringen (conform brief aan PS). De provinciale inzet
bleek derhalve niet langer nodig.

7.2 Jeugdzorg
Wat hebben we gedaan (hebben we gedaan wat we moesten doen)?
Hoe staat het met de doelstellingen van Doel Gewenst resultaat €
de Beleidsvelden? Wat wilden Wat hebben we Wat heeft het
we bereiken? hiervoor gedaan? thema gekost?
7.2 Jeugdzorg
doelen
“Jeugdigen in Fryslân groeien in een goede en veilige leef- en leeromgeving op tot sociale en zelfredzame
burgers”. Daarvoor richt de provincie zich op de volgende themadoelen.
1. Invoering Centra voor Jeugd en Gezin
In 2011 beschikt elke gemeente in Fryslân over een goed functionerend CJG. Vanuit het belang dat de provincie
heeft bij een goed functionerend CJG (zo veel mogelijk voorkomen van de noodzaak voor geïndiceerde jeugdzorg)
en de wettelijke verantwoordelijkheid van een goede aansluiting van Bureau Jeugdzorg op het CJG draagt de provincie
bij aan de ontwikkeling van het CJG in Fryslân.
2. Snellere Ketens
Cliënten krijgen snel de hulp die nodig is. De provincie is daarin wettelijk verantwoordelijk voor de indicatiestelling
door BJZ en de beschikbaarheid van voldoende provinciaal gefinancierde jeugdzorg.
3. De Zorg die werkt
Friese jongeren krijgen zorg die effectief is. Voor cliënten, maar ook de organisaties en de provincie als subsidieverlener,
is het belangrijk dat de jeugdzorg die wordt geleverd ook effectief is. Om dit te bereiken zijn bijvoorbeeld
prestatie-indicatoren nodig en de beschikbaarheid van effectieve methodieken.
4. Minder bureaucratie
Onnodige bureaucratie moet verdwijnen in Fryslân. Bureaucratie is nodig om de jeugdzorg goed te organiseren.
Onnodige bureaucratie is echter een bron van stoornis.
5. Nieuwe financieringssystematiek
Een nieuwe financieringssystematiek met als doel een toereikende Doeluitkering jeugdzorg, gebaseerd op de
reële vraag naar jeugdzorg in Fryslân. De huidige Doeluitkering jeugdzorg is historisch gegroeid. Voor Fryslân is
deze niet meer toereikend (zie hieronder).
rapportage doelenrealisatie:
Algemeen
Voor de jaren 2010 en 2011 hebben provincies en het Rijk afspraken vastgelegd voor het realiseren van een trendbreuk
in de jeugdzorg. Het macrobudget is namelijk ontoereikend om de blijvend groeiende vraag naar jeugdzorg
op te vangen. Doel van de afspraken is het beperken van de instroom in en het bevorderen van de uitstroom uit
de jeugdzorg, bijvoorbeeld door het eerder en eenvoudiger kunnen inzetten van provinciale jeugdzorg. In 2010
heeft ons college vooral ingezet op een uitbreiding van de provinciale jeugdzorg op het gebied van ambulante
trajecten en minder op vormen van 24-uurs opvang. Daarnaast zijn projecten/pilots voorbereid die een snellere en
efficiëntere inzet van jeugdzorg moeten bevorderen en de instroom in jeugdzorg moeten beperken.
programma 7 - Sociaal beleid en zorg
173

Jaarverslag 2010
174
F ry S l â n: i e p e n e n e i G e n
In 2010 heeft de provincie autonoom bijgedragen aan de jeugdzorg. Het resultaat hiervan is dat, als antwoord op
een groeiende vraag, er meer jeugdzorg kon worden ingezet en de wachtlijsten beperkt zijn gebleven.
Ad 1 Invoering Centra voor Jeugd en Gezin (CJG)
In 2010 hebben 24 Gemeenten een CJG en bij 3 gemeenten zijn de centra in oprichting. De inhoudelijke bijdrage
van de provincie is vastgelegd in het Koersaccent CJG. In 2010 is onderzoek gedaan naar de voortgang (Monitor
CJG 2010). Belangrijkste uitkomst is dat de uitvoering volgens schema verloopt.
Ad 2 Snellere ketens
Bureau Jeugdzorg voert de indicatiestelling uit volgens de landelijke afspraken uit het traject Verbetering
Indicatiestelling BJZ. Het aanbod aan provinciale jeugdzorg was voldoende. Op basis van ontwikkelingen in
de vraag is het bestaande aanbod deels aangepast en is bijvoorbeeld ook zorg ‘ingekocht’. De wachtlijsten zijn
beperkt gebleven.
Ad 3 De zorg die werkt
Er zijn verschillende effectieve methodieken geïmplementeerd in de provinciale jeugdzorg en het proces van
de invoering van prestatie-indicatoren loopt.
Ad 4 Minder bureaucratie
In 2010 is het Friese plan van aanpak “Ervaren Regeldruk” vastgesteld. Dit heeft betrekking op de provinciale
jeugdzorg, maar ook op de brede keten van jeugdzorg en is met een breed palet aan organisaties geschreven.
Ad 5 Nieuwe financieringssystematiek
De nieuwe systematiek is nog niet volledig ingevoerd. Dit proces loopt door, maar nu in de context van de
afspraken tussen provincies en ministerie over het maximaal beschikbare macrobudget voor jeugdzorg.
Gewenste resultaten
Beleidsveld 7.2 - Jeugdzorg Beleid tijd Geld
1. Invoering Centra Jeugd en Gezin (CJG) in Fryslân
• BJZ start met een pilot gericht op aansluiting op het CJG (gericht op de
uitvoering van indicatiestelling in het CJG).
• In minimaal 10 gemeenten is gestart met de invoering van de effectieve
methodiek voor opvoedingsondersteuning Triple P.
• Professionals in organisaties die te maken hebben met kindermishandeling zijn
getraind in het voorkomen, signaleren en stoppen van kindermishandeling.
• Gemeenten met een CJG hebben de functie zorgcoördinatie ingevoerd,
conform het regiemodel in de Friese verwijsindex (ViF ZiZeo).
2. Snellere Ketens
• Uitvoering van de Deal 2008/2009 tussen Rijk en IPO met betrekking tot
het AMK en de wachtlijst langer dan 9 weken.
• De vraag naar geïndiceerde jeugdzorg (op basis van onderzoek in 2009 en
2010 door BJZ) wordt vertaald naar productafspraken met het jeugdzorgaanbod
in Fryslân.

Beleidsveld 7.2 - Jeugdzorg Beleid tijd Geld
• Verdere ontwikkeling van de databanken (vrijwillige jeugdzorg, jeugdbescherming
en jeugdstrafrecht) op www.ikpjeugdengezin.nl (informatieen
kennispunt jeugd en gezin).
• Het traject Verbetering Indicatiestelling bij Bureau Jeugdzorg is afgerond.
3. De zorg die werkt
• Start van de invoering van de landelijke set van prestatie-indicatoren in
de jeugdzorg.
• Maken plan van aanpak gericht op inzet van effectieve methodieken in
de jeugdzorg.
4. Minder bureaucratie
• Invoeren van landelijke afspraken in het traject Beter, Anders, Minder.
• Uitvoeren Fries plan van aanpak om de regeldruk met 25% te verminderen.
5. Nieuwe financieringssystematiek
• BJZ heeft het systeem van 8 indicatiecategorieën ingevoerd.
• Het aanbod van provinciaal gefinancierde geïndiceerde jeugdzorg heeft
de 20 bekostigingseenheden ingevoerd.
rapportage Gewenste resultaten
Ad 1. Invoering Centra voor Jeugd en Gezin (CJG)
In de gemeente Leeuwarden is een project gestart waarbij o.a. geëxperimenteerd zal worden met een andere
vorm van indiceren. De implementatie van Triple P ligt niet geheel op schema, omdat sommige gemeenten pas
begin 2011 starten in plaats van in 2010. Er is een model ontwikkeld voor zorgcoördinatie. Dit wordt ook in de
CJG’s ingezet.
Ad 2 Snellere ketens
Ook in 2010 zijn de doelen gerealiseerd dat het AMK geen wachtlijst heeft en dat de wachtlijst voor provinciale
jeugdzorg beperkt is gebleven.
Er is een ombuiging in gang gezet van 24-uurs opvang naar meer ambulante programma’s (of een combinatie
daarvan), waarbij jeugdzorg meer op maat en aansluitend op de omgeving van de jongere wordt ingezet.
Ad 3 De zorg die werkt
De invoering van de prestatie-indicatoren ligt op schema. De verwachting is dat in 2011 gestart kan worden met
het opnemen van indicatoren in de subsidievoorwaarden aan organisaties. Het uitgangspunt is dat alleen nieuwe
zorgvormen worden ingevoerd die bewezen effectief zijn of waarvan de effectiviteit onderzocht wordt.
Ad 4 Minder bureaucratie
Belangrijk onderdeel van ”Beter Anders Minder” is de aanpak van de ervaren regeldruk. In 2010 is het Friese
plan van aanpak “Ervaren Regeldruk” vastgesteld en is de éénmeting ervaren regeldruk in voorbereiding.
Ad 5. Nieuwe financieringssystematiek
Genoemde resultaten zijn gerealiseerd.
programma 7 - Sociaal beleid en zorg
175

Jaarverslag 2010
176
Eindrapportage prestatie-indicatoren
De gegevens onder ‘Stand’ zijn gebaseerd op de stand per 1 januari 2010.
F ry S l â n: i e p e n e n e i G e n
Onderwerp indicator nulmeting Streefwaarden
2010 2011 2012 2013
Stand
Voldoende aanbod aan Geen jongeren wachten 1 januari 2009: 54 0 0 0 0 4 *)
provinciaal gefinancierde langer dan 9 weken op
geïndiceerde jeugdzorg provinciaal gefinancierde
jeugdzorg
Geen wachtlijsten bij het Het aantal jongeren 4e kwartaal 0 0 0 0 0 *)
Advies en Meldpunt waarbij niet binnen vijf 2008: 0
Kindermishandeling dagen na de melding is
vastgesteld of de melding
in onderzoek moet
worden genomen en
waarbij het onderzoek
niet na die vijf dagen
is gestart
toelichting
*): een resultaat van ‘0 -10’ staat in de praktijk gelijk aan ‘0’. Dit is te verklaren door bijzondere omstandigheden
van jeugdigen, of door aspecten in verband met naleving van protocollen.
Exploitatie
Wat heeft het Beleidsveld gekost?
Bedragen x € 1.000 Realisatie Begroting Rekening Afwijking Mutatie Restant
2009 2010 na 2010 begroting/ reserves afwijking
wijziging rekening begroting/
rekening
Baten
Overlopende passiva 46.350 46.985 47.852 -867 0 -867
totaal Baten 46.350 46.985 47.852 -867 0 -867
lasten
Structurele beleidsprogrammabudgetten
11 32 16 16 0 16
Tijdelijke beleidsprogrammabudgetten
12.646 9.837 8.421 1.417 1.033 384
Overlopende passiva 46.358 46.986 47.852 -866 0 -866
Bedrijfsvoeringskosten 601 551 532 20 0 20
totaal lasten 59.616 57.406 56.820 586 1.033 -447
Baten - lasten -13.266 -10.421 -8.968 -1.453 -1.033 -420

toelichting exploitatie
Tijdelijke budgetten
Een aantal eindafrekeningen van subsidietoekenningen van ondermeer de pilot gezinscoaches, ontwikkeling
centra jeugd & gezin en de projecten Medisch Orthopedisch kinderdagverblijf te Dokkum en Woodbrookers is
nog niet ontvangen, waardoor deze ook nog niet afgerekend konden worden. Het gevolg hiervan is dat deze
bedragen niet in 2010 besteed konden worden, maar dat dit in 2011 zal plaatsvinden.
Overlopende passiva
De uitvoering van de wettelijke taak jeugdzorg kostte meer dan er aan middelen door het Rijk beschikbaar zijn
gesteld. In de begroting staat het bedrag geraamd die in de concept beschikking van het Rijk is opgenomen. Aan
het einde van het jaar wordt de definitieve beschikking, inclusief loonkostenstijging ontvangen. Dit verklaart het
verschil tussen de begroting 2010 na wijziging en rekening 2010. Het tekort aan rijksmiddelen is vooralsnog door
de provincie voor haar rekening genomen.
7.3 Sport
Wat hebben we gedaan (hebben we gedaan wat we moesten doen)?
Hoe staat het met de doelstellingen van Doel Gewenst resultaat €
de Beleidsvelden? Wat wilden Wat hebben we Wat heeft het
7.3 Sport
we bereiken? hiervoor gedaan? thema gekost?
doelen
‘Alle inwoners in Friesland worden in de gelegenheid gesteld op een passende manier te sporten en te bewegen.’
Dit is vertaald in de volgende doelstellingen:
• Alle sportverenigingen in Fryslân zijn voorzien van een breed sport- en beweegaanbod.
• Op alle Friese basisscholen worden vakleerkrachten en combinatiefunctionarissen ingezet.
• Elke Friese gemeenten stimuleert de breedtesport door Buurt Onderwijs en Sport (BOS) activiteiten
en/of activiteiten in het kader van het Nationaal Actieplan Sport en Bewegen (NASB) en/of activiteiten
in dezelfde lijn.
• De sportdeelname onder jongvolwassenen en volwassenen stijgt met 10%.
• Meer senioren sporten en bewegen bij voorkeur in verenigingsverband.
• Het aantal ‘inactieven’ in Fryslân is teruggebracht tot maximaal 5% (NASB-norm).
• Minimaal 70% van de volwassenen en minimaal 50% van de jeugd in Fryslân voldoet aan de beweegnorm.
• Meer Friezen nemen deel aan Fryske sporten, het aantal (actieve) leden van kaatsverenigingen verhoogd met
20%.
• Jaarlijks stromen er meer talentvolle Friese sporters door naar een topsportstatus.
• Jaarlijkse groei van het aantal klein- en grootschalige sport- en beweegevenementen ter promotie van
de provincie.
rapportage doelenrealisatie
• Fryslân heeft nu al veel sportverenigingen die zijn voorzien van een breed sport- en beweegaanbod.
SPORTfryslân biedt daarvoor ondersteuning aan sportverenigingen, ook ten aanzien van BOS / NASB /
Combinatiefuncties.
programma 7 - Sociaal beleid en zorg
177

Jaarverslag 2010
178
F ry S l â n: i e p e n e n e i G e n
• Door gebruik te maken van de rijkssubsidieregeling combinatiefuncties kunnen gemeenten vakleerkrachten
(als onderdeel van de combinatiefunctie) inzetten op de basisscholen: 4 gemeenten zijn in 2009/2010 gestart
met in totaal 14 combinatiefunctionarissen (11 fte); 12 gemeenten gaan binnenkort van start (totaal 32 fte
mogelijk), 3 gemeenten overwegen nog om deel te nemen (max 9,4 fte). 12 gemeenten gaan niet meedoen
aan de regeling omdat de vereiste structurele cofinanciering een belemmering is.
• 15 gemeenten hebben Bosprojecten en 20 gemeenten doen mee aan het NASB.
• Sportdeelname volwassenen (19-64 jaar) 2010 in Fryslan: 66%. Dit is een stijging van 6% t.o.v. 2005.
• Sportdeelname ouderen (65-79) 2010 in Fryslan: 40%.
• In 2008 voldeed 12% van de jeugd aan de beweegnorm. In 2008 voldeed 75% van de volwassenen aan
de beweegnorm. In 2012 worden nieuwe cijfers verwacht.
• Er is een stijging van deelname aan de Fryske sporten, met uitzondering van het kaatsen. Het totaal aantal
kaatsleden is gedaald, maar bij jonge leden (welpen), meisjes/vrouwen en senioren is er wel een toename
van leden.
• TSN ondersteunt talentvolle Friese sporters bij doorstroming naar een topsportstatus. Er zijn nog geen
exacte aantallen bekend.
• In 2010 zijn er 33 kleinschalige en 9 grootschalige sportevenementen gesubsidieerd.
Gewenste resultaten
Beleidsveld 7.3 Sport Beleid tijd Geld
1. Breedtesport
• SPORTfryslân adviseert en ondersteunt gemeenten, sportverenigingen, sportorganisaties
en sportbonden die een (pro-) actieve bijdrage leveren aan de
ontwikkeling en/of uitvoering van sport- en beweegactiviteiten en projecten.
• De provincie investeert in de advisering en ondersteuning van gemeenten,
sportverenigingen, sportorganisaties en sportbonden die een (pro-) actieve
bijdrage leveren aan de ontwikkeling en/of uitvoering van sporten beweegactiviteiten
en projecten.
2. Fryske Sporten
• De provincie subsidieert de betreffende Fryske sportbonden om de bekendheid
van de sport te stimuleren, de sportdeelname (van jongeren) te verhogen
en evenementen te organiseren die breed toegankelijk zijn voor inwoners
van Fryslân.
3. Talentontwikkeling
• Top Sport Nederland (TSN) ontvangt een provinciale subsidie voor het registreren,
benaderen en begeleiden van Friese regionale-, belofte-, nationaleen
internationale sporttalenten. TSN bevordert daarnaast het netwerk van
faciliteiten rondom de sporttalenten, zodat zij zich voornamelijk kunnen
richten op het ontwikkelen van hun talenten.
4. Sportevenementen
• De provincie subsidieert een aantal kleinschalige sportevenementen van
sportverenigingen en sportorganisaties.

apportage Gewenste resultaten
Ad 1 Breedtesport
SPORTfryslân heeft in 2010 gemeenten, scholen en verenigingen geadviseerd en ondersteund op het gebied van
(jeugd)sportbeleid. Daarnaast is SPORTfryslân betrokken bij het aanvragen/uitvoeren van landelijke sportstimuleringsregelingen:
BOS (Buurt Onderwijs en Sport), NASB (Nationaal Actieplan Sport en Bewegen) en de regeling
voor Combinatiefuncties. SPORTfryslân heeft ook zelf projecten uitgevoerd op het gebied van sportstimulering
van bepaalde doelgroepen (jeugd, ouderen, mensen met een beperking, volwassenen, werknemers).
Ad 2 Fryske sporten
De kaatsbond, de ljeppersboun, de dambûn frysk spul en de stichting foar de neiteam (IFKS en SKS) krijgen
jaarlijks subsidie voor de promotie en stimulering van hun sport. De subsidie wordt ondermeer ingezet voor
schoolprojecten, sportkampen, regionale trainingen, gebruik mobiele jeugdschans, ontwikkeling jeugdpols,
uitbreiding wedstrijden/competitie, zeilweken, demonstratie damborden en CD roms frysk damjen. In het
cursusjaar 2009/2010 is bij het CIOS het kaatsproject van start gegaan. Bij dit project worden - i.s.m. kaatsbond -
CIOSstudenten opgeleid tot kaatstrainer en ingezet bij diverse schoolprojecten en kaatsclinics.
Ad 3 Talentontwikkeling
TSN heeft zich ingezet voor het scouten en faciliteren van talentvolle sporters. TSN is ook betrokken bij het
sportgala en neemt deel aan het Olympisch netwerk noord Nederland.
Voor meer informatie op het terrein van breedtesport, Fryske sporten en talentontwikkeling wordt verwezen
naar de jaarverslagen 2010 van SPORTfryslan, de Fryske sportbonden en Topsport Steunpunt Noord (TSN).
Ad 4 Sportevenementen
Vanuit het budget kleinschalige sportevenementen zijn 33 sportsubsidies verstrekt. Er zijn een paar subsidieverzoeken
niet gehonoreerd vanwege het bereiken van het subsidieplafond. Vanuit het budget grootschalige
sportevenementen zijn 9 evenementen gesubsidieerd waaronder de Batavus pro race, de Marathon Leeuwarden,
de Windmillcup (tennis) en het EK korfbal. Het subsidieplafond is nagenoeg bereikt.
Eindrapportage prestatie
Onderwerp indicator nulmeting Streefwaarden Stand
2010 2011 2012 2013 2010
Toename van de sport- Sportdeelname: 2008: 97% De sportdeeldeelname
door 6-12 jaar 06-12: 97% 92% name in 2008
inwoners van Fryslân 13-18 jaar 13-18: 68% 90% is vrij hoog.
18-24 jaar 18-24: 74% De prognose is
dat de streef-
Vervolg onderzoek waarden bij
in 2012 (GGD) de jeugd van
13 tot 24 jaar
niet worden
gehaald.
programma 7 - Sociaal beleid en zorg
179

Jaarverslag 2010
180
Exploitatie
Wat heeft het Beleidsveld gekost?
F ry S l â n: i e p e n e n e i G e n
Onderwerp indicator nulmeting Streefwaarden Stand
2010 2011 2012 2013 2010
Toename van sportdeel- Aantal leden Fryske De prognose
name aan Fryske sporten Sporten: 2009: 2010 is dat de
Skutsjesilen streefwaarden
- IFKS 615 675 700 worden
- SKS (vast aantal) 51 51 gehaald.
Damjen, frysk spul 262 293 320
Fierljeppen 296 300 250
Keatsen 13.916 13.500 15.000
Bedragen x € 1.000 Realisatie Begroting Rekening Afwijking Mutatie Restant
2009 2010 na 2010 begroting/ reserves afwijking
wijziging rekening begroting/
rekening
Baten
totaal Baten 0 0 0 0 0 0
lasten
Structurele beleidsprogrammabudgetten
834 856 828 28 0 28
Tijdelijke beleidsprogrammabudgetten
315 332 303 29 18 11
Bedrijfsvoeringskosten 42 204 129 75 0 75
totaal lasten 1.192 1.392 1.260 131 18 113
Baten - lasten -1.192 -1.392 -1.260 -131 -18 -113
toelichting exploitatie
Ook hier zijn nog niet alle eindafrekeningen van de subsidietoekenningen ontvangen, waardoor er sprake is van
een kleine onderbesteding op de structurele en tijdelijke budgetten. Het betreft hier de toegekende subsidies in
het kader van de sportevenementen.

programma 7 - Sociaal beleid en zorg
181

Jaarverslag 2010
Kultuer, taal en ûnderwiis
182
F ry S l â n: i e p e n e n e i G e n

3.8 programma 8 - Kultuer, taal en ûnderwiis
Portefeuillehouder: J.A. de Vries en C. Schokker-Strampel
I. Beliedsdoel(en) foar it programma
Wat woenen wy berikke en wat hat it programma koste?
Fryslân, “ít bêste lân fan d’ierde”. Dit jildt net yn de lêste plak foar de terreinen keunst en kultuer yn Fryslân,
de talen yn Fryslân èn de kwaliteit fan it ûnderwiis mei in goed plak foar it Frysk yn dit ûnderwiis en it ferhaal
fan Fryslân.
Wy sette ús foar it neikommende yn:
1. útfiering fan it nije kultuerbelied 2009 – 2012, mei in goed effektmjittingssysteem;
2. Fryslân Kulturele Haadstêd yn 2018;
3. it behâld en fuortsterkjen fan it brûken fan de Fryske taal en de twa streektalen: it Biltsk en it Stellingwerfsk;
4. it behâlden en fuortsterkjen fan Fryske monumintale, kultuerhistoaryske en argeologyske eleminten,
patroanen en struktueren;
5. in goed stelsel fan biblioteken en in duorsum, goed tagonklik argyfbestel;
6. in goed en goed spraat, tagonklik, folslein en gearhingjend oanbod fan ûnderwiis dat op syn minst it
nasjonaal gemiddelde hellet, optimale skoallearpaden (dêr’t it yntegraal taalbelied goed yn ferfrissele is)
foar de Fryske learlingen;
7. goed hbû-ûnderwiis en de realisaasje fan de University Campus Fryslân.
Wat it tema Erfgoed oanbelanget it neikommende:
Yn 2010 sil it Deltaplan Fryske Tsjerken prioriteit krije as ien fan de 10 Fryske Fiersichten. Dêr sille útstellen yn dien
wurde foar finansjele stipe foar restauraasje, ûnderhâld, nije bestimming, bysûndere projekten en it opstellen fan
oanrikkemandaasjes ideeën yn ferbân mei it behâld en de ûntwikkeling fan tsjerkegebouwen. Dat alles yn it ramt
fan in brede, op gearwurking rjochte oanpak.
Boppedat wurdt der nij belied foar erfgoed fêststeld. De besteande Nota Erfgoed, dy’t bestiet út de dielnota’s
“Archeologie” en “Monumenten en cultuurhistorie”, rint ein 2009 ôf.
Wilens hawwe wy dy nota’s hifke en stjoere wy jo yn ‘e hjerst fan 2009 in nota ta foar it útfieren fan it nije
erfgoedbelied. Op grûn dêrfan wurdt keazen hoe’t it belied de kommende jierren stal krije moat.
De ynhâld fan dy nota strykt mei ús Koalysje-akkoart, dêr’t yn opnommen is dat wy ús ynsette om it partikuliere
inisjatyf te stimulearjen, om te ynvestearjen yn it ûnderhâld fan it “Frysk eigene” lykas de terpen, tsjerken en
karakteristike bebouwing yn doarpskearnen. Dêrnjonken is it stimulearjen fan romtlike kwaliteit in kearnpunt
yn it Koalysje-akkoart, dêr’t de kultuerhistoaryske wearden in ûnskiedber ûnderdiel fan foarmje.
programma 8 - Kultuer, taal en ûnderwiis
183

Jaarverslag 2010
184
F ry S l â n: i e p e n e n e i G e n
doelenrealisaasje 2010
Neist de realisaasje fan it rinnende belied binne der ferskate signifikante suksessen boekt yn 2010. In greep:
• de nije stifting foar de Kulturele Haadstêd (Fryslân2018) is realisearre;
• it advys fan de Stjoergroep Desintralisaasje Frysk fan Ryk nei provinsje (Stjoergroep Hoekstra) is ree kommen
yn 2010 en sil nei alle gedachten begjin 2011 oanbean wurde;
• der binne 100 Frysktalige of twatalige pjutteboartersplakken en sintra foar berne-opfang realisearre;
• yn 2010 is it programma UCF 2010 – 2015 opsteld en trochlaat nei Provinsjale Steaten mei it fersyk om
16,4 mln. beskikber te stellen foar de realisaasje fan University Campus Fryslân;
• de Nota Erfgoed 2010-2013 is troch Provinsjale Steaten fêststeld;
• € 2,3 miljoen is ynvestearre foar de restauraasje fan 8 topmonuminten;
• it healfabrikaat Deltaplan Fryske Tsjerken is opsteld;
• tegearre mei it Ryk is € 1,6 miljoen beskikber stelt foar it Terpeprojekt.
Hoe stiet it mei de doelstellings fan de beliedsmeden? Doel Winske risseltaat €
Wat woenen Wat hawwe wy Wat hat it belieds-
8.1 Kultuer
8.2 Erfgoed
8.3 Taal, Media en Letteren
8.4 Underwiis en Wittenskippen
wy berikke? dêrfoar dien? med koste?
prioriteiten stelle yn 2010
Fan 2011 ôf is de formaasje/besetting op it nivo brocht dat minimaal fanneden is. Dêrtroch is de kennisbasis foar
beliedsfoarming en –útfiering by KTU flink ynkrompen. Sadwaande wurdt der no wer hurd wurke oan it wer
opbouwen fan de nedige ekspertize. Mei yngong fan 2012 sil by in gelyk bliuwende omfang fan de beliedsopjefte
en it ambysjenivo, essinsjele keuzes foar de ynset fan de ôfdieling makke wurde moatte.
ynset fan middels fan it folsleine programma
De ynset fan middels fan it folsleine proramma wurdt yn ûndersteande tabel presintearre. De taljochting op de
eksploitaasje, ynvestearrings, foarsjennings en oerrinnende passiva fynt plak by de beliedsmêden.
Eksploitaasje
Bedraggen x € 1.000 Realisaasje Begrutting Rekken Ofwiking Mutaasjes Restant
2009 2010 nei 2010 begrutting/ reserves ôfwiking
Baten
wiziging rekken begrutting
/rekken
8.1 Kultuer 290 686 612 74 65 9
8.2 Erfgoed 5 7 7 -1 2 -2
8.3 Taal, Media en Letteren 21 58 58 0 40 -40
8.4 Underwiis en Wittenskippen 13 5 9 -4 32 -35
totaal Baten 329 756 687 70 138 -68

lesten
8.1 Kultuer 15.716 15.850 15.391 460 724 -265
8.2 Erfgoed 2.891 5.102 4.465 636 21 615
8.3 Taal, Media en Letteren 15.588 16.770 16.634 136 166 -30
8.4 Underwiis en Wittenskippen 8.016 8.738 8.095 644 686 -43
totaal lasten 42.210 46.461 44.585 1.875 1.598 278
Baten - lasten -41.881 -45.704 -43.899 -1.806 -1.460 -346
Oansluting tusken 2 e Berap 2010 en de Jierstikken 2010
Bedraggen x € 1.000 2010 2011 2012 2013 2014
Baten begrutting o/m 2 e Berap 2010 757 177 177 177 177
Begruttingswizigings (BW):
DS:
DS bydrage tredden 0 0 0 0 0
Begruttingswizigings mei-inoar 0 0 0 0 0
Baten begrutting o/m Jierstikken 2010 756 177 177 177 177
lesten begrutting o/m 2 e Berap 2010 44.877 44.451 38.331 36.838 31.757
Begruttingswizigings (BW):
PS:
PS 5 e BW 2010: 10 novimber 2010 1.584 -1.236 -75 -268 -15
DS:
DS bydrage tredden 0 0 0 0 0
Begruttingswizigings mei-inoar 1.584 -1.236 -75 -268 -15
lesten begrutting o/m Jierstikken 2010 46.461 43.215 38.256 36.570 31.742
Baten-lesten -45.704 -43.038 -38.079 -36.393 -31.565
programma 8 - Kultuer, taal en ûnderwiis
185

Jaarverslag 2010
186
II. Beliedsmêden en Tema’s
8.1 Kultuer
Wat hawwe we dien (hawwe wy dien wat wy dwaan moaste)?
F ry S l â n: i e p e n e n e i G e n
Hoe stiet it mei de doelstellings fan de beliedsmêden? Doel Winske risseltaat €
Wat woenen Wat hawwe wy Wat hat it beliedswy
berikke? dêrfoar dien? med koste?
8.1 Kultuer
doelen
It beliedsramt kultuer stiet beskreaun yn it Kultuerprogram 2009-2012 dat yn desimber 2008 oan jo foarlein is.
In neiere ynhâldlike taljochting kinne jo lêze yn de kultuerfisy “Finsters iepen!”, dy’t oerienkomt mei it
kultuerprogram.
In dúdlik ferbân mei dat kultuerprogram hawwe de ambysjes dy’t beskreaun wurde yn de ramtnota-útstellen foar
Fryslân as Capital of Culture of Europa, ien fan de programma’s dêr’t de provinsje yn it ramt fan programstjoering
as ûnderdiel fan Kultuer mei úteinset is.
Yn it part Kultuer wurde alle taken autonoom útfierd, útsein de Argyfynspeksje dy’t yn it ramt fan de Argyfwet
de gemeentlike en wetterskipsargiven kontrolearret. It program Kultuerpartisipaasje wurdt yn oparbeidzjen mei it
Fûns Kultuerpartisipaasje útfierd.
It doel fan it Kultuerprogram is twaliddich. Foar elk fan de doelen is in tal subdoelen útwurke:
I. In groei fan it tal ynwenners fan Fryslân dat keunst- en kultueruterings makket, presintearret en ûndergiet.
a. ynvestearje yn kulturele ynfrastruktuer: Keunst en kultuer is berikber foar alle ynwenners fan Fryslân.
B. Kulturele ûntwikkeling: In groei fan aktive en passive kultuerpartisipaasje fan 25% yn 2007 nei 30%
fan de Fryske befolking yn 2012.
II. In kulturele dynamyk dy’t him yn aard en kwaliteit merkber en posityf ûnderskiedt foar de rest fan Nederlân oer.
a. Brûsplakken: Moetings dêr’t troch útwikseling fan ferskate sektoaren (bedriuwslibben, wittenskip, keunst)
nije kulturele eksperiminten en produkten ta stân komme.
B. Ferhaal fan Fryslân: It fuortsterkjen fan it kulturele bewustwêzen fan ynwenners fan Fryslân mei help
fan it materiële en ymmateriële Fryske erfgoed.
C. Fryslân oer de grinzen: Sterk kultureel profyl fan Fryslân wêrtroch ‘t kultuer wêzenlik bydraacht oan
it wen-, ferbliuws- en wurkklimaat yn de provinsje.
rapportaazje realisaasje doelen
De doelstellings oangeande it kultuerbelied binne neffens plan realisearre.
Wat doelstelling 1 oanbelanget: de ynwenners fan Fryslân hawwe it ôfrûne jier gebrûk makke kind fan in grut tal
foarsjennings op kultureel mêd. De programmearring wie goed organisearre, mar wy sjogge wol dat de flecht op
‘e koai hiel grut west hat mear as foarsjoen.
Wat de twadde doelstelling oanbelanget: Der is hurd wurk oan it stal jaan fan de nije stifting foar de Kulturele
Haadstêd (Fryslân2018): it plan fan oanpak fan dy nije stifting is mei ynstimd yn novimber 2010 troch PS. Begjin
2011 sil in buro foar organisaasje fan festivals úteinsette. Wy sjogge hieltiten mear dat omtinken foar de kultuer
yn Fryslân lanlik omtinken krijt. Bygelyks de artikels oer Oerol en it jubileum fan Intermezzo

Oer it generaal binne de doelstellings, dy’t spesifyk foar 2010 formulearre wiene, helle. Beliedsmjittich is der yn
2010 hurd oan boppeneamde doelstellings wurke.
Winske risseltaten
Beliedsmêd 8.1 – Kultuer Belied tiid Jild
I A. yn kulturele ynfrastruktuer ynvestearje
• Realisaasje fan min. 5 oanpassings yn lytse lokale kulturele basisfoarsjennings
• Ferbouwing Filmhûs Ljouwert set útein
• Realisaasje Ferbouwing Skipfeartmuseum
I B. Kulturele ûntwikkeling
• Útfiering fan op syn minst 10 projekten ornearre foar amateurkeunst en
kultueredukaasje, ûnder oaren 2 produksjehuzen en 2 talintfoarsjennings,
te mjitten oan de realisaasje fan projektplannen
II A. Brûsplakken
• Realisaasje fan 2-4 brûsplakken en 4 inisjativen op dat mêd fan besteande
ynstellings
II B. It fuortsterkjen fan it kultureel bewustwêzen fan ynwenners fan Fryslân mei
help fan it materiële en ymmateriële Fryske erfgoed. (Ferhaal fan Fryslân)
• Goede en kwalitatyf heechsteande presintaasje, behâld en beskriuwing fan
museaal erfgoed yn de 4 provinsjale musea en aktiviteiten museumfederaasje
en stipe foar oankeapen moderne b.k. Frysk Museum, te mjitten oan jierlikse
rapportaazje oer útstallings en tallen besikers.
• Ûndersyk helberens Frysk depot
• Fries Erfgoed digitalisearje, plan oan PS foarlein
II C. Fryslân oer de grinzen
Sterk kultureel profyl fan Fryslân wêrtroch’t kultuer wêzenlik bydraacht oan
it wen-, ferbliuws- en wurkklimaat yn ‘e provinsje.
• Útwurke projektplan Kulturele Haadstêd en ferbreding draachflak
• Realisaasje fan 8 Festivals yn Ljouwert, yn ‘e festivalaginda fan Ljouwert
• Beliedsyntinsivearring kulturele ynstellings neffens kultuernota; it giet yn dat
gefal om 5 nije ynstellings yn dizze kultuerperioade: mear produksjes en
presintaasjes yn Fryslân
rapportaazje Winske risseltaten
I. A De doelstellings foar wat de realisaasje fan de oanpassings yn lytse akkommodaasjes oanbelanget, binne
realisearre en de kosten foelen ta. De ferbouwing fan it skipfeartmuseum is letter úteinset, mar de iepening sil
wol, neffens plan, yn 2011 plak fine.
I B De útfiering fan projekten binnen it program kultuerpartisipaasje binne op it gleed. De projekten krije hieltyd in
yntegraler karakter. It tal aktiviteiten dat gading makket op it program is lykwols folle grutter as foarsjoen.
Foarbylden hjirfan binne: “Museum Schatjes” en “Help Pake en Beppe de Vakantie door”, dy’t troch alle
erfgoedynstellings oppakt wurde.
programma 8 - Kultuer, taal en ûnderwiis
187

Jaarverslag 2010
188
F ry S l â n: i e p e n e n e i G e n
II. A Yn 2010 is ien brûsplak realisearre, dat foldie oan de kritearia fan de útfieringsregeling. Oare oanfragen
datoangeande koene net honorearre wurde om’t se net foldiene oan de kritearia. Dêrneist binne der wol
inisjativen fan besteande ynstellings (lykas Tryater en Oerol) realisearre.
II. B DS hawwe in ûndersyk nei de helberens fan in depot Fryslân dwaan litten.
II. C It Plan fan de stifting Kulturele Haadstêd foar de útfiering is yn novimber troch jo behannele. Ek binnen de
festivalaginda yn de mande mei de gemeente Ljouwert binne de neikommende festivals realisearre: Noorderlicht,
Media Art Festival, Liet, Liet Ynternasjonaal (rondes), Freeze, Noordelijk Film Festival, Dance Tour, World Press
Photo en it Straatfestival. De beliedsyntinsivearring fan de kulturele ynstellings neffens de kultuernota resultearret
yn benammen it fuortsterkjen fan it produksjeklimaat yn Fryslân. Bygelyks Media Art Festival en Open Stal.
Wat hat it Beliedsmêd koste?
Eksploitaasje
Bedraggen x € 1.000 Realisaasje Begrutting Rekken Ofwiking Mutaasjes Restant
2009 2010 nei 2010 begrutting/ reserves ôfwiking
Baten
Strukturele beliedsprogramma-
wiziging rekken begrutting
/rekken
budzjetten
Tydlike beliedsprogramma-
49 67 54 13 0 13
budzjetten 0 499 437 62 65 -2
Foarsjennings 98 97 98 -1 0 -1
Oerrinnende passiva 143 22 23 0 0 0
Baten mei-inoar 290 686 612 74 65 9
lesten
Strukturele beliedsprogrammabudzjetten
10.586 10.311 10.664 -353 0 -353
Tydlike beliedsprogrammabudzjetten
2.087 4.393 3.615 777 724 53
Foarsjennings 96 107 96 12 0 12
Oerrinnende passiva 143 22 0 22 0 22
Bedriuwsfieringskosten 2.805 1.017 1.016 2 0 2
lesten mei-inoar 15.716 15.850 15.391 460 724 -265
Baten - lesten -15.426 -15.164 -14.779 -385 -659 274
taljochting eksploitaasje
By de strukturele budzjetten is by de lêsten sprake fan in oerbesteging fan € 353.000. It grutste part is feroarsake
troch de noch net folslein realisearre besunigings op kultuer. By de fêststelling fan de kultuerfysje Finsters iepen!
2009-2012 is beslêtten € 500.000 oan strukturele middels yn te setten foar tidlike projekten. Dat betsjut foar in
oantal budzjetynstellngs dat sy in part fan har subsydzje moasten ynleverje. Foar de gearwurking tusken Fryske

Akademy, de Afûk it Fryske Boek en Tresoar is ôfpraat dat dy yn 2010 in bedrach fan € 170.000 as fermindering
budzjtsubsdzje ynboeke sille. Foar erfgoedynstellings wurdt in ûndersyk or efficiency ynwachte. Der is no noch in
negative stelpost kultuer oer fan € 337.000.
By de tydlike budzjetten (lêsten) is er ek sprake fan in ûnderbesteging. Er wurdt in bedrach fan € 724.000
trochskoot nei takom jier. It giet hjir om ferplichte jilden dy’t net mear yn 2010 ta besteging kaam binne. It giet
om de neikommende projekten:
Kulturele Haadstêd:
Yn ferband mei de formele beslútfoarming troch jo yn novimber wie it net mear mooglik om it folsleine begrutte
bedrach oer te meitsjen oan de stifting Kulturele Haadstêd 2018, wêrtroch bygelyks de helte fan it budzjet,
€ 449.000, trochskoot nei 2011.
Schipfeartmuseum:
De ferbouwing fan it skipfeartmuseum is letter úteinset, mar de iepening sil wol neffens plan yn 2011 plakfine
en dan sil ek it projekt folslein ôfrekene wurde. € 160.000 wurdt trochskoot nei 2011.
Fierdere posten
Foar de rest binne it in tal kultuerbudzjetten (sa as it Sintraal Depot Fryslan, Streekargivaris/ Histoarysk ynformaasje
punt en Aksjeprogram kultuerberik) net folslein ferplichte en bestege yn 2010, wêrtroch der (in part fan it) budzjet
werom giet nei algemiene middels.
Foarsjennings
It giet hjir om de Grafykkolleksje Knecht-Drenth en om de foarsjenning Van Harinxma thoe Slooten. De foarsjenning
Van Harinxma thoe Slooten slacht op in legaat dat yn 1957 yn besit kommen is. Wat dêr foaroer stean
moast, wie it yn goede steat hâlden fan de A.C.E.W. Els Collot d’Escurykeamer yn it Frysk Museum. De foarsjenning
hat gjin einddatum.
Oerrinnende passiva
It giet hjir om de oerrinnende passiva Byldzjende Keunst en Aksjeprogramma Kultuerberyk, die yn it ramt fan
de SISA 2009 ôfrekkene en ôfhannele is.
8.2 Erfgoed
Wat hawwe we dien (hawwe wy dien wat wy dwaan moaste)?
Hoe stiet it mei de doelstellings fan de tema’s? Doel Winske risseltaat €
Wat woenen Wat hawwe wy Wat hat it belieds-
8.2 Erfgoed
wy berikke? dêrfoar dien? med koste?
doelen
It behâld en fuortsterkjen fan Fryske monumintale, kultuerhistoaryske en argeologyske eleminten, patroanen en
struktueren.
It rike en grutte ferskaat fan erfgoed fan Fryslân wurdt fierder fuortsterke.
programma 8 - Kultuer, taal en ûnderwiis
189

Jaarverslag 2010
190
F ry S l â n: i e p e n e n e i G e n
rapportaazje doelenrealisaasje:
Wat Erfgoed oanbelanget is der in belangrike bydrage jûn oan it behâld en it fuortsterkjen fan Fryske
monumintale, kultuerhistoaryske en argeologyske eleminten, patroanen en struktueren.
Yn febrewaris 2010 is de Nota Erfgoed 2010-2013 troch Provinsjale Steaten fêststeld.
Wy hawwe yn 2010 € 2,3 miljoen (part ryksjild) yn subsydzjebeskikkings beskikber steld foar de restauraasje
fan 8 topmonuminten dy’t lange tiid finansjeel net rûn komme koene.
It healfabrikaat Deltaplan Fryske Tsjerken is opsteld, in plan mei aksjes en oanrikkemedaasjes nei oanlieding
fan de frijkommende tsjerkegebouwen.
De Kultuerhistoaryske Kaart/FAMKE is fierwei hinne trochûntwikkele en kaarten mei kultuerhistoaryske
kategoryen fan provinsjaal belang binne opnommen yn de ûntwerp-Feroardering Romte Fryslân.
Mei it Ryk is in bestjoersoerienkomst sluten oer de útfiering fan it Terpeprojekt wêrby Ryk en provinsje elk
€ 800.000 bydroegen hawwe.
Winske risseltaten
Tema 8.2 – Erfgoed Belied tiid Jild
1. It stimulearjen fan it partikulier inisjatyf om dêryn te ynvestearjen.
2. It lizzen fan ferbinings tusken kultuerhistoarje en ekonomy.
3. Keppelingen mei gebietsûntwikkeling.
4. Yntegraasje fan kultuerhistoaryske wearden yn romtlike plannen.
5. It kreëarjen fan draachflak en it fergrutsjen fan it publyksberik fan kultuerhistoarysk
e wearden.
rapportaazje Winske risseltaten
1. It stimulearjen fan it partikulier inisjatyf om dêryn te ynvestearjen.
2. It lizzen fan ferbinings tusken kultuerhistoarje en ekonomy.
Wy hawwe yn 2010 € 2,3 miljoen yn subsydzjebeskikkings beskikber steld foar partikuliere inisjativen foar de
restauraasje fan 8 topmonuminten dy’t lange tiid finansjeel net rûn komme koene. De middels dêrfoar binne
foar in part fan it Ryk en binne ek bestege yn it ramt fan de bestriding fan de ekonomyske krisis.
Sa as we yn de 2 e Berap meldt hawwe, is it net slagge om mei middels fan 2011 noch in ekstra subsydzjeregeling
yn 2010 út te fieren.
It Healfabrikaat Deltaplan Fryske Tsjerken is opsteld, in plan mei aksjes en oanrikkemedaasjes nei oanlieding fan
frijkommende tsjerkegebouwen. Dit is ein april oan ús presintearre en yn septimber oan de Steatekommisje
Boarger en Mienskip.
3. Keppelingen mei gebietsûntwikkeling.
Foar it Terpeprojekt is in projektplan fêststeld. Mei it Ryk is hjiroer in bestjoersoerienkomst sluten oer de útfiering
wêrby Ryk en provinsje elk € 800.000 bydrage sille. Foar it finansjele behear oer dizze mienskiplike middels
hawwe wy ús besteande ôfspraken met it Nationaal Restauratie Fonds útwreide. Oer de útfiering fan it
Terpeprojekt is oerlis fierd yn de gebietsûntwikkelingen Dongeradiel, Ferwerderadiel en Frjentsjer-Harns, de
Dienst Landelijk Gebied. De bedoeling is 1 oant 2 terpen yn’t jier oan te keapjen of behearsoerienkomsten foar
ôf te sluten. Wy hawwe Provinsjale Steaten dêroer op 7 desimber ynformearre.
Sjoen de fierde petearen en ûnderhannelingen is it net slagge dit jier al 2 terpen oan te pakken.
4. Yntegraasje fan kultuerhistoaryske wearden yn romtlike plannen.
De Kultuerhistoaryske Kaart (CHK) is trochûntwikkele en is reemakke om te presintearjen op de te fernijen

website. Kaarten mei de kultuerhistoaryske kategoryen fan provinsjaal belang binne opnommen yn de ûntwerp-
Feroardering. Hjirtroch is der in fierdere ympuls jûn oan de yntegraasje fan kultuerhistoaryske wearden yn romtlike
plannen.
We binne fierwei hinne mei it Wurkboek Grutsk wêrby, yn oparbeidzjen mei de programma’s Lanlik Gebiet en
Romte, de kearnkwaliteiten fan gebieten op it mêd fan Lânskip, Kultuerhistoarje en Stêdebou beneamd wurde
dy’t wij fan provinsjaal belang achtsje. Troch dizze yntegraasje is de CHK net yn 2010 wurdearre sa as de
bedoeling wie, mar sil dit yn 2011 plakfine.
De argeologyske ferdjippingsslaggen yn it ramt fan de Friese Argeologische Monumenten Kaart Extra (FAMKE)
wurde yn gearwurking mei 7 gemeenten útfiert. Fierders hawwe wy subsydzje jûn oan argeologysk ûndersyk
wêrûnder it steilkantenûndersyk fan terpen troch de RUG.
Troch de wiziging fan de Monumentenwet yn 2007 binne gemeenten yn earste ynstânsje ferantwurdlik foar
argeologysk belied binnen har gemeente. Om hjiroan goed stal te jaan is ûnderwilens de gemeentlike Wurkgroep
Argeology opstart wêryn de provinsje in advisearjende funksje hat. Mei gemeenten is wurke oan “Fryske
oplossings” foar ferskate mienskiplike argeologyske opjeften sa as in model nota/belied en model-feroardering
foar gemeenten. Ek is besluten om in mienskiplike regeling foar eksesive kosten en foar argeologysk ûndersyk
te ûndersykjen. Tocht wurdt oan in mienskiplik fûns.
5. It kreëarjen fan draachflak en it fergrutsjen fan it publyksberik fan kultuerhistoarysk e wearden.
It partikuliere inisjatyf en draachflak en fergrutting publyksberik foar erfgoed is ek fuortsterke troch
budzjetsubsydzje foar ynstellings yn it Monumintehûs, troch subsydzje foar erfgoededukaasje, it begelieden fan
de argeologyske stipepunten en it stypjen fan argeolgyske opgravings lykas Jelsum.
Wat hat it Tema koste?
Eksploitaasje