2011-06-15 - Excursie Ganzenhoek.pdf - Knnv

Ganzenhoek
Regen bij vertrek, regen bij aankomst bij Hotel-restaurant Duinoord aan de Wassenaarseslag.
We kiezen mede daarom voor de oranjepaaltjes rondwandeling door de
Ganzenhoek. Het bos biedt wellicht voldoende beschutting samen met onze paraplu’s.
Het gebied werd in de crisisjaren van de vorige eeuw beplant met Corsicaanse en
Oostenrijkse den. Het beleid van Staatsbosbeheer was er later
op gericht er een natuurlijker bos van te maken, dus met meer
loofbomen. Een deel van de waterwinplassen werd omgevormd
tot duinterrein. Slangenkruid staat volop in bloei, druk bezocht
door hommels en andere insecten. Ook zijn naaste familielid de
Kromhals bloeit. Altijd leuk om de oorsprong van de naam te
showen: de blauwe bloemkroon heeft een knievormig gebogen
buis. Andere aanwezige Ruwbladigen zijn: Gewone smeerwortel,
Vergeet-mij-nietje (niet altijd zin te determineren) en Veldhondstong,
reeds bezig met zaadvorming. Talrijk aanwezig is
ook de Welriekende salomonszegel. De stengel heeft duidelijke
lijsten. De bloeiwijze is 1-of 2- (soms 3-5-) bloemig. Hier is al
besvorming, nu extra mooi door de druppels, die blijven hangen.
Keizerskaars
Hij behoort tot de Aspergefamilie. Asperge zelf staat in bloei,
tenminste de vrouwelijke planten, want de plant is tweehuizig.
Naast planten, die opvallen door kleur en grootte, zoals de
Toorts en Teunisbloem, vallen ook de voor mij niet zo bekende planten op, zoals de
Nachtsilene. Volgens Heukels is hij alleen s’ avonds of bij donker weer geopend en
dan sterk geurend. Hij is nu open. Hij groeit op droge, kalkrijke, grazige grond en in
laag struikgewas, vooral op hellingen. Deze “korte nacht plant” is bij uitstek een bloem
voor nachtvlinders (Oec. Flora). Haar bloemen bloeien drie nachten achtereen, eer zij
verwelken. De eerste nacht is de eerste krans van vijf meeldraden
rijp, de tweede nacht de tweede krans. De derde nacht zijn
de stijlen, die dan ver uit de bloemen steken, voor bestuiving
ontvankelijk. Ook is de Nachtsilene een typische zoomplant: ze
bloeit gewoonlijk daar, waar grazige vegetaties grenzen aan
struweel. Opvallend is ook de Duindoorn, overal aanwezig. Hebben
we hier te maken met de plantengemeenschap van Duindoorn
en Liguster of van Duindoorn en Vlier of mengvormen?
Het Duindoorn-Liguster struweel wordt gekenmerkt door het samen
voorkomen van Duindoorn, Wilde liguster, beide dominant,
en Egelantier. Ook de Wilde vorm van asperge is kenmerkend.
Andere klasse kensoorten, die relatief veel voorkomen zijn:
Eenstijlige meidoorn, Gewone vlier en Heggenrank. Frequent
begeleidende soorten zijn: Dauwbraam, Duinriet, Grote brand-
netel en Veldhondstong. Daarvan hebben we alleen Duinriet gemist.
Verder Gewoon dikkopmos, Zandzegge, Veldbeemdgras,
Nachtsilene
Wilde kamperfoelie, Geel walstro en Kruipwilg. De andere associatie beschrijf ik maar
niet, anders gaat het duizelen. We hebben gezelschap van een klein hondje, met de
mooie naam “Vriend’’, maar dan in het russisch. “Droeg” loopt onze weg een aantal

Ganzenhoek
malen en af en toe schurkt hij langs de grond. Hij heeft het naar zijn zin, evenals wij.
Zelfs de zon is tevoorschijn gekomen. Op het open duin zien we Kleine leeuwentand
naast Buntgras. Vroeger heette hij Thrincia en die naam heeft een bijzonder achtergrond.
De plant is een schoolvoorbeeld van heterocarpie
onder de inheemse composieten. Geen andere
plant heeft zo duidelijk twee soorten nootjes in één
hoofdje. De nootjes, die aan de rand van het hoofdje
staan, zijn vrij dik, gekromd en ongesnaveld en dragen
als pappus een kroontje van schubben. Dit kroontje
lijkt op de tinnen van een kasteeltoren. Daarop berust
de oude naam Thrincia (het Griekse thrinkos be-
Rimpelroos
tekent tinne).Muursla, een composiet, ijl in zijn bloeiwijze,
komt hier veel voor. In de duinstreek staat ze op drogere grond dan elders, wat
wellicht met de hogere luchtvochtigheid nabij de zee samenhangt. In Nederland komt
ze minder vaak op muren voor dan je op grond van de naam zou verwachten, althans
volgens de Oecologische flora. Maar een week later zie ik hem wel volop op de muren
van Amersfoort. We lopen om een duinmeer heen. Het duinmeer ligt er stil bij. De bomen
weerspiegelen zich in het water. Vrediger oord is niet denkbaar. Een dodaars verdedigt
zijn jongen tegen een Meerkoet, dus toch
nog iets van oorlog. Karel geeft een demonstratie
van het wassen der handen met Zeepkruid. “Goed
wrijven, en daarna Heermoes voor het tanden poetsen”.
Dat laatste moet ik nog maar eens navragen.
Ik zou bijna zeggen “nu Schaafstro nog, dan kunnen
we nagels vijlen”. Op de terugweg zien we nog
de “Blote billetjeszwam” (neen, dit hoort niet meer
bij het toilet maken), officieel Bloedweizwam gehe-
Akkerwinde
ten. Hij behoort tot de Slijmzwammen. Als laatste
plant Sophiekruid en daar had ik zelfs nooit van gehoord, maar Frouke bracht hem,
evenals die paddenstoel, op naam. De parapluutjes-plant, nee geen mos, was duidelijk
bedoeld om kinderen te plezieren, vijf ijsco-parapluutjes op een rij. Sommigen hadden
nog het geluk een vrouwtje Zandhagedis te zien. Wachtte ons nog wat klein fileleed,
maar daar konden we nu, zo gelaafd met natuur, wel tegen.
Plantenlijst:
Acer campestre (Spaanse aak); Achillea millefolium (Duizendblad); Ammophila arenaria
(Helm); Anchusa arvensis (Kromhals); Anisantha sterilis (IJle dravik); Anthriscus sylvestris
(Fluitenkruid); Arctium minus (Gewone klit); Arrhenatherum elatius

Ganzenhoek
(Glanshaver); Artemisia campestris subsp. maritima (Duinaveruit); Artemisia vulgaris
(Bijvoet); Asparagus officinalis subsp. officinalis (Asperge); Berberis vulgaris (Zuurbes);
Bryonia dioica (Heggenrank); Carex arenaria
(Zandzegge); Cerastium fontanum subsp. vulgare
(Gewone hoornbloem); Ceratochloa carinata (Gekielde
dravik); Chamerion angustifolium (Wilgenroosje); Cirsium
arvense (Akkerdistel); Cirsium vulgare (Speerdistel);
Clematis vitalba (Bosrank); Convolvulus arvensis
(Akkerwinde); Corynephorus canescens (Buntgras);
Cotoneaster integerrimus (Wilde dwergmispel)?; Cra-
Zeepkruid
taegus monogyna (Eenstijlige meidoorn); Dactylis glomerata
(Kropaar); Datura stramonium (Doornappel);
Descurainia sophia (Sophiekruid); Diplotaxis tenuifolia (Grote zandkool); Dryopteris dilatata
(Brede stekelvaren); Dryopteris filix-mas(Mannetjesvaren); Echium vulgare
(Slangenkruid); Epilobium sp. (Wilgenroosje); Erodium cicutarium (Reigersbek); Euonymus
europaeus (Wilde kardinaalsmuts); Eupatorium cannabinum (Koninginnekruid);
Fraxinus excelsior (Es); Galium aparine (Kleefkruid); Galium mollugo (Glad walstro);
Galium verum (Geel walstro); Geranium robertianum (Robertskruid); Geum urbanum
(Geel nagelkruid); Glechoma hederacea (Hondsdraf); Heracleum sphondylium
(Gewone berenklauw); Hippophae rhamnoides (Duindoorn); Holcus lanatus
(Gestreepte witbol); Hypericum perforatum (Sint-Janskruid); Hypochaeris radicata
(Gewoon biggenkruid); Impatiens parviflora (Klein springzaad); Jacobaea vulgaris
subsp. Dunensis (Duinkruiskruid); Jacobaea vulgaris subsp. vulgaris
(Jakobskruiskruid); Kruipertje (Hordeum murinum); Leontodon autumnalis (Vertakte
leeuwentand); Leontodon saxatilis (Kleine leeuwentand); Ligustrum vulgare (Wilde Liguster);
Linaria vulgaris (Vlasbekje); Lolium perenne
(Engels raaigras); Lonicera periclymenum (Wilde kamperfoelie);
Look-zonder-look (Alliaria petiolata); Lotus
corniculatus (Gewone rolklaver); Mentha aquatica
(Watermunt); Moehringia trinerva (Drienerfmuur); Mycelis
muralis (Muursla); Myosotis sp. (Vergeet-mijnietje);
Oenothera biennis (Middelste teunisbloem);
Ononis repens subsp. repens (Kruipend stalkruid); maculosa
(Perzikkruid); Phalaris arundinacea (Rietgras); Wilde Kamperfoelie
Pinus nigra var. nigra (Oostenrijkse den); Pinus nigra var. maritima (Corsicaanse den);
Plantago major (Grote weegbree); Polygonatum odoratum (Welriekende salomonszegel);
Polypodium vulgare (Gewone eikvaren); Populus alba (Witte abeel); Populus nigra
(Zwarte populier); Populus tremula (Ratelpopulier); Prunus serotina (Amerikaanse

vogelkers); Quercus robur (Zomereik); Ranunculus acris (Scherpe boterbloem); Ranunculus
repens (Kruipende boterbloem); Ranunculus scleratus (Blaartrekkende boterbloem):
Rhinanthus angustifolius (Grote ratelaar); Ribes rubrum (Aalbes); Robinia
pseudoacacia (Robinia); Rosa canina (Hondsroos); Rosa rubiginosa (Egelantier); Rosa
rugosa (Rimpelroos); Rubus caesius (Dauwbraam); Rubus fruticosus (Gewone
braam); Rumex crispus (Krulzuring); Rumex obtusifolius (Ridderzuring); Salix repens
(Kruipwilg); Saponaria officinalis (Zeepkruid); Scrophularia nodosa
(Knopig helmkruid); Senecio inaequidens
(Bezemkruiskruid); Silene dioica (Dagkoekoeksbloem); Silene
nutans (Nachtsilene); Sisymbrium officinale (Gewone raket); Solanum
dulcamara (Bitterzoet); Sonchus arvensis
(Akkermelkdistel); Sonchus asper (Gekroesde melkdistel); Sorbus
aucuparia (Wilde lijsterbes);Sorbus intermedia (Zweedse
lijsterbes); Stellaria media (Vogelmuur); Torilis japonica
(Heggendoornzaad); Typha latifolium (Grote lisdodde); Urtica
dioica (Grote brandnetel); Verbascum phlomoides
(Keizerskaars); Veronica beccabunga (Beekpunge);
Slangenkruid
Paddenstoelen: Zadelzwam, Bloedweizwam, Witte bultzwam.
(Korst)Mossen: Groot duinsterretje (Tortula ruralis), Gewoon eikenmos (Evernia prunastri),
Baardmos (Usnea subfloridana)?
Vogels: Vink, Nachtegaal, Tjif-tjaf, Fitis, Grote bonte specht, Dodaars met jongen,
Amfibie: Kikker, Zandhagedis ♀,
Overig: Bruin zandoogje?, Koevlinder, Atalanta, Rups van Sint -Jakobsvlinder,
Schuimcicade, Bladmineerder esdoorn, Vierbandsmalbok (Leptura quadrifasciata));
Lantaarntje, Hondsdrafgal (Liposthenes glechomae), Mierenhopen.
Deelnemers: Ab, Gerda, Cor, Anton, Frouke, Karel en Priscelline.
Verslag en foto’s: Priscelline van de Pas.
Ganzenhoek