juni-juli - Meet- en Regeltechniek

I-mag
INGENIEURSMAGAZINE
Parabolic Flight Campaign
MAANDBLAD VAN DE VLAAMSE INGENIEURSKAMER
adreswijzigingen: VIK, Herentalsebaan 643,
2160 Wommelgem
jaargang 42 • nummer 6-7 • juni-juli 2004
maandelijks tijdschrift,
verschijnt niet in juli en augustus
afgiftekantoor 3500 Hasselt 1- P2A8632
Beveilig uw pc
Technologie voor gehandicapten
Kunst & Techniek

VERANTWOORDELIJKE UITGEVER
Ing. Leo Wezenbeek
Vlieghavenlaan 4, 3140 Keerbergen
HOOFDREDACTEUR
Ing. Etienne Beernaerts
EINDREDACTEUR
Henk Van Nieuwenhove
REDACTIERAAD
Ing. E. Beernaerts - Ing. I. Born
Ing. B. Demol - Ing. H. Derycke
Ing. K. De Wever - Ing. N. Lagast
Ing. G. Roymans - Ing. L. Van Bouwel
Ing. L. Wezenbeek
REDACTIESECRETARIAAT
Francine Demaret
SECRETARIAAT VIK
Herentalsebaan 643, 2160 Wommelgem
Tel. +32 3 259 11 00 - Fax +32 3 259 11 01
URL: http://www.vik.be - E-mail: ing@vik.be
Doorlopend open van 08u30 tot 17u00
U kan lid worden door betaling op rekening
406-0098501-56 van de VIK te Wommelgem
€ 55,00
voor technisch en industrieel ingenieurs, die meer
dan drie jaar gediplomeerd zijn;
voor geassocieerde leden
€ 30,00
voor hen, die 3 jaar of minder dan drie jaar gediplomeerd
zijn;
voor een samenwonend lid
(1e lidmaatschap tegen € 50,00)
of voor gepensioneerden
€ 15,00
voor studenten-industrieel ingenieur
€ 70,00
voor leden woonachtig in het buitenland
€ 500,00
voor bedrijven, scholen, instellingen, enz. met
meer dan 250 werknemers
€ 250,00
voor bedrijven, scholen, instellingen, enz. met minder
dan 250 werknemers
DRUKKERIJ & LAY-OUT
Drukkerij SLEURS nv, Overpelt
Tel. +32 11 80 90 90 - Fax +32 11 80 90 95
Lid van de Unie van de Uitgevers van
de Periodieke Pers (U.U.P.P.)
MAGAZINECONCEPT
Avant la Lettre, Mechelen
Tel. + 32 496 52 81 35
info@avantlalettre.be
COVERFOTO: © ESA
Voor de ondertekende artikels zijn alleen
de auteurs aansprakelijk.
Maandblad
van de VIK,
Vlaamse
Ingenieurskamer
Jaargang 42
Nummer 6-7
juni-juli
2004
Eén jaar I-mag: een metamorfose
Eén jaar I-mag zit er op. Dankzij de inbreng van redactie en secretariaat, de
drukkerij en de vele huisauteurs zijn onze oude vertrouwde Ingenieursmededelingen
uitgegroeid naar het huidige magazineformaat. Als verantwoordelijk
uitgever wens ik iedereen die zijn steentje heeft bijgedragen tot
deze metamorfose, te danken.
Op korte tijd heeft het blad zowel inhoudelijk als qua lay-out een facelift
ondergaan. I-mag is een eigentijds magazine geworden dat meer is dan een verenigingsblad
en de vinger aan de pols houdt in de boeiende wereld van de ingenieurs. Tijdens het komende
werkjaar zullen we verder werken aan de uitbouw van het magazine dat een belangrijk bindmiddel
vormt tussen de vereniging en haar leden.
Wat hebben we nog meer voor u in petto? In alle sectoren waarin ingenieurs actief zijn, gaan
we op zoek naar interessante verhalen. We bekijken de wereld vanuit een helikopterview en
zoeken in alle domeinen naar originele verhalen die ingenieurs kunnen boeien. Achter een
eigenzinnig artistiek project zoals het zwaluwnest in Brussel van Benjamin Verdonck staat
een burgerlijk ingenieur die het kunstwerk in de lucht houdt. Achter een onwaarschijnlijk sterke
fietser als Briek Schotte staat een ingenieur om te sleutelen aan het verbeteren van de
fiets. The sky is no Limit voor ingenieurs. Zowel de exploratie van de ruimte als het moleculair
onderzoek in de farmaceutische sector levert boeiende verhaalstof op.
In I-mag verneemt u alles wat u altijd al wilde weten maar nooit durfde vragen over Bachelors
& Masters. In primeur krijgt u van ons informatie over de nieuwe vormingscursussen ”Fellow
- Masterclass VIK Certified®”, over de nieuwe beroepstitel “VIK-Ingenieur-Expert®”
die we aan het creëren zijn.
En mag het ook af en toe iets lichter zijn? Dan zal het u zeker niet ontgaan zijn dat Miss
Belgian Beauty 2004 als industrieel ingenieur door het leven gaat. I-mag mag ook gezien
worden.
U heeft het wellicht al gemerkt het afgelopen jaar. I-mag wil duidelijk een maatschappelijke
en humanitaire boodschap brengen. Ingenieurs hebben een maatschappelijke visie van waaruit
ze zoeken naar oplossingen voor de grote problemen van onze tijd en bouwen aan de toekomst,
onze toekomst. Ingenieurs spelen ook een levensbelangrijke rol in de geneeskunde, de
sector van de andersvaliden, de derde en de vierde wereld. Ook in deze sectoren zullen we u
nog meer pakkende verhalen bieden. Heeft u er al eens over nagedacht hoe de wereld zou
draaien zonder ingenieurs? Zo vierkant als het kwadraat van een cirkel.
Blijven sleutelen aan een boeiend en leesbaar magazine. Dat is de opdracht die we ons zelf
opleggen. I-mag legt de lat hoog en wil stap voor stap - ingenieursgewijs zou ik durven zeggen
- groeien.
Vandaar deze warme oproep naar onze leden, naar bedrijven, naar hogescholen: signaleer ons
uw verhalen! Wij maken er boeiende leesstof van die alle ingenieurs aanbelangt.
Uw suggesties en reacties ontvangen we graag via ing@vik.be
U een prettige zomervakantie en veel leesplezier wensend.
Ing. Leo WEZENBEEK
Verantwoordelijke uitgever
In dit nummer:
KHBO
Parabolic 4
Kunst
& techniek 40
Ing. Victor Claes
& het CTG 10
IW&T
BIO
Eisen Vlaamse
Regering 42
Hackers
& Crackers 22
BaMa in
Nederland 44
Kathedraal
van staal 37
Limburg
mijnland 47
E D I T O R I A A L

INGENIEUR EN OPLEIDING
Oostende. - Het European
Space Agency (ESA) heeft
in maart 2004 een project van
de KHBO geselecteerd waarbij experimenten
worden uitgevoerd bij een
parabolische vlucht. Daarbij gaat een
Airbus in een vrije val, waardoor in de
cabine een toestand van gewichtloosheid
ontstaat. Dat is dus identiek aan
de gewichtloze toestand van astronauten
in de ruimte, behalve dat dit
slechts 20 tot 25 seconden duurt. Met
dien verstande dat het experiment een
dertigtal keer zal herhaald worden op
10.000 meter hoogte.
Het is overigens de eerste keer dat
Vlaamse studenten aan een dergelijk
experiment kunnen deelnemen. De
namen van de astronauten in spe:
Dries Claerbout, Dieter Schepens en
Trevor Marreyt, studenten elektronica-ontwerptechnieken,
optie microelektronica,
en Jeroen Lambert,
wetenschappelijk onderzoeker aan
het labo micro-elektronica van de
KHBO. Voorwaar een stunt van formaat.
4 I-mag - JUNI-JULI 2004
KHBO geselecteerd
voor gewichtloze
ESA-vluchten
Van onze redacteur
In januari 2004 diende een groep studenten
uit de optie micro-elektronica een
projectvoorstel in bij de ESA ter gelegenheid
van de 7de ESA Parabolische
Campagne voor studenten. Het experiment
werd effectief geselecteerd zodat
de studenten aan de parabolische vlucht
zullen kunnen deelnemen. Die vindt
plaats in de eerste weken van juli 2004 in
Bordeaux. De docenten, die eveneens
voor de vlucht werden uitgenodigd, houden
liever voet aan grond en zullen de
vlucht vanuit het controlecentrum in
Bordeaux volgen.
Kristallisatie in
gewichtsloosheid
Wat gebeurt er nu precies bij zo’n vlucht?
Wanneer het vliegtuig in of uit normale
vluchtpositie gaat, ondergaan de passagiers
een dubbele zwaartekracht. Iemand
van 65kg zal dus achtereenvolgens 130kg,
dan 0kg en dan 130kg wegen. Het vliegtuig
neemt zo’n 40 mensen van verschillende
nationaliteiten mee, die diverse experimenten
uitvoeren. Vanzelfsprekend
nemen ze ook een beetje de tijd om te
genieten van de unieke ervaring. Al is dat
genieten ook relatief. Misselijkheid is
Oostendse
studenten wagen
zich aan uniek
experiment
immers één van de symptomen die met
een toestand van gewichtloosheid
gepaard gaan. De studenten nemen het er
graag bij want ze willen deze ervaring
voor geen geld van de wereld missen.
De titel van het project dat ingediend
werd door de groep micro-elektronica van
de KHBO in Oostende, is ‘Experiments on
crystallisation processes monitored by
PCDF CCD Camera’. Het team van de
docenten - Ing. Dorine Gevaert (die haar
doctoraat voorbereidt), dr. Jacques
Vanderhaeghen en ir. Jozef Vanneuville -
zal de geselecteerde studenten experimenten
laten uitvoeren over kristallisatie
waargenomen door een ‘PCDF CCD
Camera’.
Het project voor de parabolische vlucht is
eigenlijk een sterk vereenvoudigde versie
van de experimenten die vanaf 2005 zullen
uitgevoerd worden door echte astronauten
aan boord van het International Space
Station (ISS) in het kader van het PCDFproject
voor de groei van proteïnekristallen
in micrograviteit.
De PCDF uitrusting voor het ISS-station
is momenteel in ontwikkeling onder leiding
van EADS-ST in Duitsland met verscheidene
subcontractors uit diverse
Europese landen. Een van de subcontractors
is het team van het IMEC/KHBO

foto’s © ESA
laboratorium, het laboratorium voor microelektronica
van de KHBO dat geassocieerd
is met IMEC, het bekende onderzoekscentrum
in Leuven.
Prins Filip en prinses
Mathilde
De opleiding luchtvaart trok zelfs de aandacht
van prins Filip en prinses Mathilde.
Eind maart 2004 kwamen ze een bezoek
brengen aan de campus in Oostende.
De prins was er vol lof voor de unieke
opleidingen die in Oostende gedoceerd
worden. Dat is het geval voor de opleiding
luchtvaart en de opleiding kunststoffentechnologie.
Prins Filip bracht een bezoek
aan een Boeing cockpitsimulator van de
opleiding luchtvaart en een demonstratie
moldflow van de opleiding kunststoffentechnologie.
De prins bezocht ook de
labo’s chemie en elektromechanica, waar
een aantal testen worden gedemonstreerd.
De campus Oostende herbergt het departement
Industriële Wetenschappen en
Technologie van de KHBO. Wat de voor
Vlaanderen unieke luchtvaartopleidingen
betreft biedt de KHBO enerzijds een
bachelor (graduaat) luchtvaart aan en
daarnaast ook telkens vanaf het derde
jaar een keuzerichting luchtvaart, respectievelijk
avionica, in de opleidingen tot
master (industrieel ingenieur) elektromechanica
en elektronica.
Daartoe werd er fors geïnvesteerd. Zo
beschikt de opleiding over een Boeing 727,
Alouette II-helicopter, Piper Cherokee en
een gloednieuw lab voor vliegtuigsystemen
met een volwaardige cockpitsimulator
en andere opleidingssimulatoren.
Astronaut Frank De Winne kwam er vorig
jaar een kijkje nemen en zag dat het goed
was.
Opleiding luchtvaart
Nieuw is dat de opleiding luchtvaart vanaf
het academiejaar 2004-2005 in het derde
jaar of vijfde semester van de bachelor
luchtvaart twee afstudeerrichtingen aanbiedt:
luchtvaarttechnologie en aspirantlijnpiloot.
De richting luchtvaarttechnologie
levert hooggeschoolden af voor het
beheer, de operaties, de productie, de
toelevering en het onderhoud in de luchtvaartsector.
In de richting aspirant-lijnpiloot
krijgt de student het theoretisch
gedeelte van de pilotenopleiding en 15
vlieguren, ter voorbereiding op het behalen
van een vliegvergunning als lijnpiloot.
De afdeling luchtvaart telt op dit ogenblik
meer dan 180 studenten, afkomstig uit
heel Vlaanderen. Dit jaar studeren meer
dan 45 laatstejaars af in de diverse luchtvaartspecialiteiten.
De helft van hen volgt
JUNI-JULI 2004 - I-mag 5

INGENIEUR EN OPLEIDING
een semesterstage aan een Europese
luchtvaartuniversiteit, ondermeer in
Madrid, Bordeaux, Toulouse, Parijs,
Kingston, Haarlem, Tampere, Warschau,
Rzeszow, Brno en Zilina.
Boeing 727
Sinds oktober 2003 beschikt de KHBOopleiding
luchtvaart over een Boeing 727.
Het toestel staat gestationeerd op de
grond van het toekomstig Vlaams
Luchtvaartcompetentiecentrum op de
internationale luchthaven Brugge-
Oostende. De Boeing zal volledig worden
ingericht als lab voor de studenten.
De KHBO kreeg de Boeing 727, versie 200
(Stage 3), voor een symbolische frank van
DHL-EAT (European Air Transport). Met
de Boeing kunnen de huidige en toekom-
v.l.n.r.: Ing. Jeroen Lambert, laatstejaars student Ing. Dries Claerbout, Ing. Dorine Gevaert,
laatstejaars student Ing. Trevor Marreyt, laatstejaars student Ing. Dieter Schepens,
departementshoofd Prof. Dr. Ir. Wim Haegeman, Prof. Dr. Sc. Jacques Vanderhaeghen
Prof. Jozef Vanneuville
6 I-mag - JUNI-JULI 2004
stige bachelor- en masterstudenten van
de KHBO een luchtvaartopleiding genieten
die nog beter is afgestemd op de
meest recente Europese luchtvaartnorm
JAR-66 (Joint Aviation Requirements)
met betrekking tot het onderhoud van
grote vliegtuigen.
Het vliegtuig staat dus op de grond van
het toekomstig Vlaams Luchtvaartcompetentiecentrum,
tussen Ostend Air
College en de Noordzee Vliegclub, waarin
KHBO wil samenwerken met andere
luchtvaartpartners. Daartoe behoort
onder meer ook het Vrij Technisch
Instituut Oostende. De directie van de
luchthaven is bijzonder verheugd over dit
initiatief, dat bijdraagt tot de verdere uitbouw
van professionele activiteiten op de
luchthaven. Gerichte opleidingstrajecten
zijn hiervoor immers een belangrijke
troef.
De Boeing 727 wordt aangewend om de
luchtvaartstudenten ook in de praktijk
vertrouwd te maken met vliegtuigsystemen
en onderhoudsprocedures en -technieken
voor commerciële vliegtuigen. Dit
alles gebeurt onder de zorgvuldige begeleiding
van competente vliegtuiginstructeurs,
met bijzondere aandacht voor veiligheid
en kwaliteit.

Astronaut Frank De Winne
Astronaut Frank De Winne bracht in mei
2003 een bezoek aan de campus Oostende
van de KHBO en lunchte er met studenten
en docenten.
Frank De Winne nam van 30 oktober tot 10
november 2002 als flight engineer deel aan
de Odissea-missie naar het ISS of
International Space Station. Primaire
opdracht van het Russisch-Belgische
astronautenteam was de koppeling van
een nieuwe Soyuz-capsule aan ISS, waarna
men via de oude capsule terugkeerde
naar de aarde. Intussen werden 23
geslaagde wetenschappelijke experimenten
uitgevoerd in een nieuw ontwikkelde
testdoos voor proeven die verband houden
met de invloed van de microzwaartekracht.
De onderzoekers van het geassocieerd
labo IMEC/KHBO zijn in de campus
Oostende bezig met het ontwerpen,
debuggen en testen van het elektronisch
gedeelte voor de sturing, controle, visualisatie
en interfacing van het PCDF-project
(Protein Crystallisation Diagnostics
Facility). Het gaat om een ESA-project
waarbij een toestel wordt ontwikkeld voor
fundamenteel onderzoek naar de groei en
kristallisatie van macrobiologische moleculen
zoals proteïnen in gewichtloze toestand.
PCDF omvat een procesruimte voor de
wetenschappelijke experimenten in het
ISS-ruimtestation en een elektronische
eenheid bestaande uit de sturing en controle
van o.a. lasers en motoren, een
CCD-camera voor het visualiseren van
het kristallisatieproces en interfaceelektronica.
Data van experimenten aan boord van het
ISS-station en digitale videobeelden worden
in een geheugen bewaard aan boord
van dat station en doorgestuurd naar een
controlestation op aarde. Die gegevens
worden dan door wetenschappers geanalyseerd
en bestudeerd. De elektronica
van IMEC/KHBO is dan ook speciaal ontworpen
om betrouwbaar te werken onder
strenge omgevingsvoorwaarden in de
ruimte. Daarbij wordt nauw samengewerkt
met een aantal Europese partners.
Het onderzoek van de vier Oostendse studenten
kadert in dit ruim samenwerkingsverband.
We wensen hen alvast een voorbeeldige
reis en een behouden terugkeer
toe. In een volgende uitgave komen we
uitvoerig terug op hun experimenten en
gewichtloze ervaringen.
Henk VAN NIEUWENHOVE
JUNI-JULI 2004 - I-mag 7

INGENIEUR EN OPLEIDING
Aan de Katholieke Hogeschool
Limburg, departement
Industriële Wetenschappen
en Technologie, wordt
onderzoek en dienstverlening verricht
onder andere rond hygiënecontrole
(www.khlim.be). Joris Spruyt, laatstejaarsstudent
industrieel ingenieur
optie biochemie, voert het onderzoek
uit, onder leiding van Liesbet Pauls en
Myriam Meyers, docenten van het
departement IWT.
In de levensmiddelenindustrie is
hygiënecontrole een inherent onderdeel
van het HACCP-plan. Autocontrole
via ATP-bioluminescentie is
snel, eenvoudig, ruim bruikbaar, zeer
gevoelig en preventief.
De officiële methodiek voor hygiënecontrole
gebeurt via microbiële analyse:
totaal kiemgetal, aantal gisten en schimmels
of een aantal specifieke micro-organismen
afhankelijk van de verwerkte voedingswaren.
ATP-analyse via bioluminescentie
(Stryer, 1995) biedt een alternatief voor
controle van oppervlakten en spoelwaters
na reiniging (de Zutter et al., 1998). De
beschreven test werd uitgevoerd op
oppervlakken in een grootkeuken
(Sodexho).
|1| Materialen en methoden
Staalname gebeurt via swappen met ATPvrije
swaps en fysiologische oplossing.
De meting van het ATP gehalte in de
oplossing heeft plaats in een luminometer
via luciferin – luciferase bevattende
pennen (cuvetten). Alle materiaal en
apparatuur werden bekomen van VWR,
Darmstadt, D. (Merck, 2000)
|2| Resultaten (Spruyt et al., 2004)
Ongeveer 50 staalnames en metingen zijn
nodig per meetpunt om te komen tot een
8 I-mag - JUNI-JULI 2004
KHLIM innoveert
Snelle hygiënecontrole via de ATP-bioluminescentie test
mediaan-waarde van waaruit de zogenaamde
grenswaarde wordt vastgesteld.
Omwille van grote fluctuaties ten gevolge
van de gevoeligheid van de meting, werd
rekening gehouden met de standaardafwijking
ten opzichte van het gemiddelde.
Controle is nadien mogelijk door actuele
meetwaarden te toetsen aan de grenswaarde.
Regelmatige auto-controles worden
dan ingeschreven in het HACCPplan.
|3| Conclusies
Na het bepalen van de grenswaarde
gebeurt controle zeer snel. Men kan al
resultaat verwachten na één minuut,
terwijl men voor het opkweken van
micro-organismen op voedingsmedia
om de besmettingsgraad na te gaan,
minstens 24 uur moet wachten [Meyers,
2003].
De test is universeel bruikbaar. Men
kan met deze test alle in oorsprong
levend materiaal in één keer testen. Dit
kan dan gaan van micro-organismen,
zowel pro- als eukaryoten, tot etensresten.
Om hetzelfde resultaat te bekomen
heeft men een hele batterij andere
(microbiologische) testen nodig.
De meting is heel eenvoudig en kan
praktisch door een leek in microbiologie
worden uitgevoerd. De pennen en
de bijhorende handleiding wijzen de
volledige handelingen aan. Ook de
meetapparatuur is heel eenvoudig in
gebruik. Voor microbiologie is anders
wel enige expertise vereist!
Deze test heeft ook een preventief
karakter. Men kan hiermee bijvoorbeeld
op transportbanden in de levensmiddelenindustrie
etensresten detecteren die
een uitstekende voedingsbodem kunnen
vormen voor allerlei micro-organismen,
maar op zich niet of nauwelijks
gecontamineerd zijn. Als men enkel
test op micro-organismen (microbiologische
analyse) zal er weinig of niets
teruggevonden worden. Bovendien is
het resultaat slechts beschikbaar ten
vroegste na 24 uur, en dus te laat voor
remediëring. ATP-meting geeft wel
resultaat: voedingswaren bevatten
immers ook ATP. Dit resultaat is
onmiddellijk beschikbaar zodat een bijkomende
reiniging perfect mogelijk is.
Het toestel heeft een zeer lage detectielimiet
(aangegeven door VWR int.:
1,4 10 -14 mol ATP of 8,5 10 -3 ng ATP). Er
is heel weinig ATP nodig om een resultaat
te bekomen.

|4| Toepassing
Uit de resultaten blijkt duidelijk dat de
ATP bioluminescentie techniek een zeer
gevoelige, eenvoudige en betrouwbare
hygiënecontrole mogelijk maakt. Het is
dan ook de hoogste tijd deze techniek de
Een woordje uitleg
nodige aandacht te geven in het leerplan
en dit niet alleen in opleiding van toekomstige
industrieel ingenieurs en gegradueerden.
Afspraken hieromtrent met de
directies van beide Limburgse Hotelscholen
zijn reeds gemaakt. Mogelijk is
ook verpleegkunde geïnteresseerd.
HACCP-plan: Hazard Analysis and Critical Control Points-plan. Een kwaliteitsbewakingsplan
voor bedrijven uit de voedingssector (onderdeel ISO 9000) omtrent
gevarenanalyse en risicobewaking. Zowel chemische, fysische als microbiële gevaren
zijn voorzien.
ATP-bioluminescentie: Adenosine-tri-fosfaat, hét energie-molecule van alle
levende organismen, kan gemeten worden via een biochemische test op basis van
enzymen uit organismen die licht uitstralen, dit is bio-luminescentie (bijvoorbeeld:
de glimworm).
Swap: watten staafje (eventueel steriel en/of ATP vrij) dat bevochtigd werd om
oppervlakken te bemonsteren (=swappen, met andere woorden afwrijven).
VWR: Duitse firma, met deelactiviteiten in België, voor onder andere labo-artikelen
en –apparatuur, vroeger Merck.
|5| Referenties
de Zutter, L. et al., 1998 ATP methode
is zeer geschikt voor controle
van reiniging, de keurmeester 1998/3
p.5
Merck, 2000, Operating Instructions
Manual, Hy-Lite 2, Merck – Belgolabo
N.V.
M. Meyers, 2003, ATP-bioluminescentie
meting als sneltest voor
hygiënecontrole in de voedingsindustrie;
projectvoorstel HOBU 2003
voor de Katholieke Hogeschool
Limburg, Diepenbeek
J. Spruyt, L. Pauls, M. Meyers, 2004,
in publicatie: Chemie Magazine
(KVCV)
L. Styer; 1995 Biochemistry fourth
edition; W.H Freeman and Company,
New York; (zevende druk)
Joris SPRUYT,
student industrieel ingenieur
JUNI-JULI 2004 - I-mag 9

W I N N E R S
Antwerpen. Reeds 25 jaar lang
stelt Ing. Victor Claes zijn
technologische kennis ten
dienste van de gehandicapte medemens.
In 1989 won hij de Tech’Art Prijs
met de ontwikkeling van een systeem
van obstakeldetectie en automatische
bijsturing voor rolstoelgebruikers.
Twee jaar later won hij ook de
Helios Prijs van de Commissie van de
Europese Gemeenschap. Met deze
twee adelbrieven stapte hij naar de
rector van de Universiteit Antwerpen
om te pleiten voor de oprichting van
een Centrum voor Technologie voor
Gehandicapte Personen (CTG) binnen
de schoot van de universiteit.
Anno 2004 is het Centrum het zenuwcentrum
voor de ontwikkeling van
nieuwe én betaalbare technologieën
voor de gehandicaptensector. Tot in
de Verenigde Staten maakt men
gebruik van de innovaties die in
Antwerpen ontwikkeld worden.
Enkele van de laatste nieuwigheden:
epilepsiedetectie, lichtradar, vochtsensoren,
de elektronisch instelbare
klok, VIC vingerbesturing, de minijoystick
én gyrobijsturing. Een ver-
Ing. slag.
10 I-mag - JUNI-JULI 2004
Van onze redacteur
Twee ingenieurs en een vijftal medewerkers
werken in het onderzoekscentrum
aan de ontwikkeling en fijnstelling van
een lidar, een lichtradar die mensen met
een ernstige handicap in de gelegenheid
moet stellen zonder ongelukken een rolstoel
te besturen. De onderzoekers gaan
volledig in hun onderzoek op en spreken
geen woord. De gewijde stilte, eigen aan
een onderzoekslabo, wordt nog versterkt
door fluwelen klanken van renaissance-
Een verschil van dag en nacht
Victor Claes
Centrum Technologie voor Gehandicapte personen
muziek, bijna onhoorbaar op de achtergrond.
Tijdens de renaissance verlegde de
menselijke geest de grenzen van de kennis,
ging op zoek naar de geheimen van
mens en kosmos, en leerde de machine te
beheersen.
Victor Claes is een veelzijdig mens en
ingenieur. Geboren in Antwerpen tijdens
het laatste oorlogsjaar. Briljante student
die op zijn 20ste het diploma van
Technisch Ingenieur Elektronica behaalde
aan het SIHTS (Stedelijk Instituut voor
Hogere Technische Studies). Als piepjonge
ingenieur begon hij zijn loopbaan bij
Telc om, een studiebureau voor telecommunicatie.
Hij volgde een vervolmakingscursus
Microgolftechnieken aan de
KULeuven. Tegelijkertijd solliciteerde hij
bij Bell en bij de faculteit geneeskunde
van de Universiteit Antwerpen, toen nog
RUCA. Hij werd voor beide vacatures
geselecteerd.
> Op dat ogenblik moest u kiezen tussen
een klassieke ingenieursloopbaan
of een job aan de universiteit.

“(lacht) Het was eerder kiezen tussen
carrière of onderzoek. In feite was het een
verscheurende keuze, want ik had de twee
jobs graag gedaan. Wat de doorslag heeft
gegeven is het feit dat onderzoek aan de
faculteit geneeskunde meer is dan producten
maken. Tijdens mijn opleiding ontwikkelde
ik al apparatuur voor geneeskundige
projecten in opdracht van een prof in
Leuven. Mijn belangstelling voor geneeskunde
is altijd latent aanwezig geweest,
net als mijn interesse voor elektronica.
Aan de universiteit kreeg ik de mogelijkheid
om die twee interesses te combineren.”
> Waaruit bestond uw specifieke
opdracht aan de universiteit?
“Mijn opdrachten hadden betrekking op
fundamenteel onderzoek van de hartspier.
We hebben transducers ontwikkeld die de
onderzoeker in staat stelt dankzij een elegantere
methode nauwkeuriger metingen
van de hartspieren te realiseren. Dit is
van levensbelang bij de behandeling van
hartinfarcten. Deze methode werd door
buitenlandse onderzoekslabo’s overgenomen
en wordt 30 jaar later nog toegepast,
zij het iets verfijnder. Later heeft men met
dezelfde techniek geëxperimenteerd op
de ademhalingsspieren. In de marge van
dat onderzoek heeft een team in Frankrijk
een antistof ontwikkeld die rookvergiftiging
kan neutraliseren. Vele mensenlevens
werden hiermee gered. Midden jaren
’70 hebben we door gebruik te maken van
ultrasone technieken het niet-invasief
onderzoek van het hart mogelijk gemaakt.
Hierdoor werd het mogelijk het hart in
realtime zichtbaar te maken zonder het
lichaam binnen te dringen. Door het zogenaamde
uitmiddelen van beelden, meerdere
beelden op elkaar te integreren, verkregen
we spectaculaire resultaten die de
arts beter in staat stelt een diagnose te
maken.”
Medische hypnose
Begin jaren ’70 las Ing. Victor Claes een
boek dat zijn kijk op de geneeskunde en
op het leven aanzienlijk zou beïnvloeden:
“Medische hypnose” van de auteur dr.
Jonathan Rodney.
> Wat moeten we verstaan onder de
term “medische hypnose” en wat is
het nut ervan?
“Als jonge snaak zou ik ermee gelachen
hebben. Aan de universiteit kom je echter
in een bepaalde sfeer terecht en dat werkt
aanstekelijk. Door dat boek, dat overigens
niet door een charlatan maar door een
arts geschreven is, ontwikkelde ik een
“De wetenschapper
bekijkt de mens als
een machine,
zonder zich af te
vragen wie de
machine bestuurt.”
andere kijk op geneeskunde en wetenschap.
Het onderzoek is vaak te reductionistisch
ingesteld. De wetenschapper
bekijkt de mens als een machine, zonder
zich af te vragen wie de machine bestuurt.
Men vergeet soms dat de invloed van de
geest op het lichaam zeer groot is. Ik ben
dan zelf hypnose gaan leren en heb mensen
met psychosomatische klachten
geholpen. Dat ging van het wegnemen
van examenvrees bij ingenieursstudenten
tot pijnonderdrukking bij terminale patiënten.
Het omgaan met terminale patiënten
heeft me heel veel geleerd over
het leven. Op de rand van de dood leven,
hoeft niet noodzakelijk negatief te zijn, in
zoverre de pijn beheersbaar is. Wie weet

W I N N E R S
dat hij gaat sterven, speelt geen theater
meer, maar is eerlijk tegenover de anderen
en ook tegenover zichzelf. Wie bang is
om te sterven, is ook bang om te leven.
Iemand die echt geleefd heeft, zal niet
bang zijn om te sterven.”
> Staat hypnose niet haaks op uw
technische en wetenschappelijke
activiteiten?
“Neen. Hypnose hoort niet noodzakelijk
thuis onder wat men alternatieve geneeskunde
noemt. Vele aspecten van hypnose
kan men experimenteel en wetenschappelijk
bewijzen. Aan de universiteit heb ik
ook demonstraties gegeven voor studenten
geneeskunde. Om een voorbeeld te
geven: met een electrocardiogram kan
men aantonen hoe men door pure suggestie
de hartslag kan vertragen of versnellen.
Hoe meer verbeelding en intelligentie
(en dit niet alleen in de rationele
betekenis) de persoon heeft, hoe beter hij
suggesties kan omzetten in mentale processen.
Ik zie hypnose als een belangrijke
aanvulling op de geneeskunde. Door hypnose
leer je iemand binnen bepaalde
grenzen zichzelf te helpen.”
> Als ingenieur heeft u duidelijk voor
een humane opdracht gekozen.
“Ik kan me niet voorstellen dat ik als ingenieur
voor de wapenindustrie zou werken,
toch niet voor de ontwikkeling van oorlogstuig.
Ingenieurs kunnen een belangrijke
rol spelen in het verbeteren van de
levenskwaliteit van de mens. We leven in
een tijdperk waarin artsen tot taak hebben
alles te doen om een leven te redden,
maar nadien worden de mensen vaak aan
hun lot overgelaten. Als men ervoor kiest
om mensen uit een zwaar hart- of herseninfarct
erdoor te halen, moet men er ook
voor zorgen dat ze nadien nog een volwaardig
menselijk bestaan kunnen leiden.
Hier kan de technologie wonderen verrichten.”
> Hoe bent u op het idee gekomen om
een Centrum Technologie voor
Gehandicapte personen op te richten?
“Dat is eerder toevallig gegroeid. Op een
dag kwam ik in contact met een dame die
12 I-mag - JUNI-JULI 2004
op minder dan één dag tijd volledig verlamd
was geraakt. Dat is geen alleenstaand
geval. Wanneer iemand emotioneel
sterk getraumatiseerd wordt, kan dat
leiden tot een lichamelijke verlamming.
De verlamming kan de lichamelijke uitdrukking
zijn van een geestelijk lijden,
maar in de meeste gevallen is de oorzaak
organisch (virusinfecties, hersenbeschadiging,
spier- en zenuwaandoeningen). Ik
ben me in die gevallen gaan interesseren
en heb heel wat miserie gezien. Hoe die
personen vaak door hun omgeving en
door hun eigen familie aan hun lot worden
overgelaten. Met technologie kan men
echter heel wat bereiken om deze mensen
het leven draaglijker te maken en hen een
zekere vorm van autonomie te verlenen. Ik
ben systemen gaan ontwikkelen om de
telefoon op te nemen door omgevingsbediening,
lichten aan en uit te schakelen,
de radio aan te zetten, de deur te openen,
de parlofoon op te nemen, enzovoort. Dat
was pure domotica avant la lettre, en we
schrijven eind jaren ’70. Ook met spraaktechnologie
waren we reeds bezig. Daar
is de kiem gelegd voor het latere centrum.”
> In de jaren ’80 won u de VIK-
Tech’Art Prijs met een systeem van
obstakeldetectie voor rolstoelgebruikers.
“Tot dan toe had ik alles in mijn vrije tijd
gedaan. Maar dat was niet vol te houden.
Er kwamen steeds meer vragen binnen
van gehandicapte personen. Toen ik de
Tech’Art Prijs en de Helios Prijs van de
Europese Gemeenschap had gewonnen,
ging ik met de steun van een aantal professoren
bij de rector aankloppen om een
technologiecentrum voor gehandicapten
“Het omgaan met
terminale patiënten
heeft me heel veel
geleerd over het
leven.”
op te richten. Momenteel werken we hier
met 2 industrieel ingenieurs en een 5-tal
medewerkers. Het Centrum is een onderdeel
van de universiteit en kadert in de
wetenschappelijke en sociale dienstverlening
voor derden. We zijn zelfbedruipend
en houden stand zonder één frank subsidies
of sponsoring. We doen louter en
alleen aan ontwikkeling en werken samen
met een privébedrijf dat de productie verzorgt.
Sommige technologieën worden tot
in de Verenigde Staten toegepast.”
> Wat is uw grootste voldoening bij dit
alles?
“(Na lang nadenken) Dat ik erin geslaagd
ben om de levenskwaliteiten van sommige
medemensen te verbeteren. Op een
dag kwam ik in contact met een myopathiepatiënt
die niet meer de kracht had
om een rolstoel te besturen. Hij kon
alleen nog kleine bewegingen met de vinger
maken. Voor deze persoon hebben we
een rolstoelbediening met vingerbesturing
ontwikkeld. Toen hij de rolwagen
kwam testen, reed hij er na een halfuur
probleemloos mee rond. Ik vroeg hem wat
hij ervan vond. “Een verschil van dag en
nacht”, zei hij. Dat is mijn grootste voldoening.”
Henk VAN NIEUWENHOVE

Nieuwste technologie
In het Centrum Technologie
voor Gehandicapten worden
voortdurend nieuwe
technologieën ontwikkeld.
Enkele voorbeelden:
Epilepsiedetectie: Een klein doosje
waarin een sensor is ondergebracht,
wordt onder de matras van de patiënt
geplaatst. Door gebruik te maken van
versnellingsopnemers in chipvorm kan
het toestel epileptische convulsies tijdens
de slaap herkennen en onderscheiden van
gewone bewegingen. Via een kleine radiozender
wordt een code verstuurd. De verpleging of begeleiding
is uitgerust met een kleine ontvanger die een
pieptoon voortbrengt bij alarm. Tevens bestaat een
draagbare uitvoering in de vorm van een polshorloge
die overdag kan gedragen worden.
Lichtradar: Helpt rolstoelgebruikers die problemen
hebben om in moeilijke situaties te manoeuvreren.
De lichtradar scant de omgeving via een draaiende
as waarop een infrarode laserlichtsensor en een
foto-ontvanger met bijhorende elektronische schakelingen
zijn aangebracht. Wanneer obstakels en
hindernissen gedetecteerd worden, neemt het
systeem d.m.v. software het besturingssysteem van
de rolwagen over.
Er wordt verder onderzocht op welke manier deze
lichtradar nuttig kan zijn voor blinden.
Vochtsensor: Kan een belangrijke alarmmelder zijn
voor epilepsiepatiënten die contractie van de spieren
als symptoom hebben, waardoor bedplassen kan
voorkomen. Ook voor diabetespatiënten die bij hypoglycemie
hevig transpireren. Door gebruik te maken
van een miniatuur vochtsensor die de relatieve vochtigheid
meet, wordt het alarm in werking gesteld. De
sensor wordt met slechts 4 draden aangesloten en
heeft een grote nauwkeurigheid en een snelle verwerkingstijd.
Instelbare klok: Draagbare klok voor mensen met
een ernstige mentale handicap. De tijdsaanduiding
wordt onder de vorm van een lichtbalk weergegeven.
Bij het verstrijken van de tijd is de lichtbalk uit en
weerklinkt een geluidssignaal. Een microcontroller
leest bij het indrukken van een knop de stand van de
duimwielschakelaars. Deze instelling komt overeen
met de tijd in minuten, ev. in dagen. De tijd wordt
weergegeven door een lichtbak met LEDs (Light
Emitting Diodes). De schakelaar laat de keuze tussen
de absolute tijd en de relatieve tijd.
VIC vingerbesturing: Een besturing die geen
kracht vereist en eenvoudig met één vinger kan worden
gehanteerd. Helpt myopathiepatiënten die niet
de kracht hebben om de stuurknuppel van een rol-
wagen te besturen, maar wel zeer nauwkeurig hun
vinger kunnen positioneren. Een eenvoudig doosje
met een ronde opening kan op de rolwagen of in een
werkblad worden gemonteerd. Door met een vinger
in de opening te bewegen, wordt de positie driedimensionaal
gemeten. Hierdoor kan de rolstoel in de
overeenkomstige richting rijden of gaat de muis van
een computer bewegen. Bij de muistoepassing kan
het systeem van klik, dubbelklik en slepen worden
geactiveerd. Het meetprincipe is gebaseerd op de
verstoring van een pulserend elektrisch veld tussen
twee verticale vlakke elektroden.
Er is nu een nieuwe versie ontwikkeld, gebaseerd op
optische sensoren, waardoor problemen met condensatie
van vocht worden vermeden.
Mini-joystick: Kan gebruikt worden door mensen
met allerlei pathologieën waarbij het resterend
motorisch vermogen uitermate beperkt is. Wordt
bediend door eenvoudige bewegingen van vinger,
teen, tong, kin, neus… De mini-joystick is een miniatuuruitvoering
van een proportionele stuurknuppel,
waarbij de kracht om het knuppeltje uit middenstand
te bewegen uiterst gering en regelbaar is.
Gyrobijsturing: Een elektronische gyroscoop waarvan
het uitgangssignaal evenredig is met de draaisnelheid
van de rolstoel. Het signaal wordt verwerkt
en aan de besturing doorgegeven zodat zwenkbewegingen
(ten gevolge van oneffenheden in de weg)
worden tegengewerkt. De rolwagen zal op koers blijven,
ongeacht de stand van de zwenkwieltjes. Het
systeem verhoogt zowel het rijcomfort als de veiligheid
van de bestuurder in aanzienlijke mate.
Andere toepassingen: detectie van bloedingen
met een videocamera, alarm bij verkeerde positie
van de hand bij een aangepaste rolwagenbesturing,
draadloos trilsysteem voor het verwittigen van doofstommen,
preventie van doorligwonden door het
meten van drukpunten op het lichaam, aangepaste
schakels tussen mens en computer, zoals speciale
toetsen, stemherkenning en laserpointer gestuurde
computermuis. Enzovoort…
JUNI-JULI 2004 - I-mag 13

14 I-mag - JUNI-JULI 2004
Vorming
VIK goes East
Imagineering is het credo van de VIK. Het woord is
samengesteld uit Imagination en Engineering. I-mag
zou er een afgeleide kunnen van zijn. Uw ingenieursmagazine
streeft ernaar met imagination de vinger aan de
pols te houden in de wereld van de engineering. “The world
of engineering” waarin de VIK actief is, kent geen grenzen.
Vanuit Vlaanderen wordt het ingenieursvak wereldwijd
gevolgd. Onze lobbyisten doen aardig hun duit in het zakje
en overstelpen de Vlaamse politieke overheid met internationale
studies die hun doel niet missen. Ook het vormingsteam
van de VIK heeft het venster op de wereld geopend.
Onder impuls van erevoorzitter en programmadirecteur
Ing. Guy Roymans gaat VIK-vorming de internationale
toer op. De Masteropleidingen in Polen en Hongarije
waren eerste tests. Andere landen zullen volgen. Een succesverhaal.
Vier jaar geleden richtte de VIK voor het eerst een Mastercursus
in het buitenland in. Dat gekozen werd voor de Master in
Bouwmanagement is geen toeval. In de vele jaren die het vormingsinstituut
actief is, is deze Master de meest succesvolle
gebleken. De voorbeeldige samenwerking met het De Nayer
Instituut uit Sint-Katelijne-Waver en Sint-Lucas Brussel-Gent ,
maar vooral ook met de Vlaamse Confederatie Bouw (VCB) is niet
vreemd aan dit succes. In september e.k. wordt de tiende promotie
afgesloten met een academische zitting. Een 400 cursisten
hebben al die jaren met vrucht de opleiding afgerond.
Dat de keuze voor een eerste buitenlands optreden op Polen viel,
was evenmin een toeval. De Vlaamse Confederatie Bouw (VCB)
onderhield nauwe contacten met de Poolse bouwnijverheid en
zag heil in een door de VIK georganiseerde opleiding in Polen.
De opleiding die mede gefinancierd werd door het ontwikke-
Vormingscursus in Boedapest een riant succes
lingsfonds voor Oost-Europa, werd gehouden in Poznan en een
dertigtal Poolse deelnemers schreven zich in. De meeste grote
Poolse bouwbedrijven hadden een vertegenwoordiger afgevaardigd,
maar ook tal van KMO’s schreven een deelnemer in.
Het doel was tweeërlei. De VCB wou vooral het management in
Poolse bouwbedrijven opkrikken. De Poolse bedrijven zagen de
kans schoon om de contacten met Vlaamse ondernemingen aan
te zwengelen. Uit de kruisbestuiving zijn trouwens vaste samenwerkingsverbanden
tot stand gekomen. Vlaamse bedrijven hebben
afdelingen in Polen opgericht. Poolse ingenieurs hebben
stageopdrachten in ons land gekregen en sommige zijn er gebleven.
Maar er diende ook leergeld betaald. Vooral de kwaliteit van
de tolken die de docenten vanuit het Nederlands en Engels naar
het Pools dienden te vertalen, liet te wensen over. Het bleef bij
een one shot operatie. Maar de idee om ook in andere landen
gelijkaardige samenwerkingsprogramma’s op te zetten, bleef
sluimeren.
De VIK draagt daadwerkelijk
een steentje bij tot de
europeanisering van de
bouwnijverheid.
Deze kruisbestuiving slaat aan.
Van Polen naar Hongarije
Begin dit jaar werd in samenwerking met VCB en de financiële
steun van Export Vlaanderen, een programma opgestart in de
Hongaarse hoofdstad Boedapest. De kinderziekten werden
inmiddels verholpen. De tolken zijn van uitstekende kwaliteit. En
door de samenwerking met de Boedapest University of

“Geloof me, dit is echt een
primeur in Europa!”
- Ing. Guy Roymans
Technology and Economics beschikt men over een uitstekende
infrastructuur. Aan deze universiteit worden zowel industrieel en
burgerlijk ingenieurs gevormd, als architecten en ingenieur-
Vorming
architecten. Het programma loopt over een jaar. Twee maal per
maand vliegen Vlaamse docenten naar Boedapest om de cursussen
te doceren. Het lesprogramma is gestoeld op de Vlaamse
opleiding, maar hier en daar werden op aangeven van de
Hongaarse Bouwfederatie andere accenten gelegd. Zo dient
rekening gehouden met de wetgeving die verschillend is in
Hongarije. De Hongaarse Master in Bouwmanagement is een
schot in de roos. Niet minder dan 49 deelnemers schreven in en
gemiddeld telt men 39 aanwezigen in het auditorium. De examens
zijn voorzien in maart 2005. Maar nu al wordt luidop
gedroomd van een nieuwe sessie en verdere experimenten in bijvoorbeeld
Estland en opnieuw Polen. Vlaanderen en de VIK verrichten
op dit vlak baanbrekend werk in Europa.
“In het kader van de uitbouw van Europa is men op zoek naar
samenwerkingsverbanden tussen werkgeversorganisaties”,
licht Ing. Guy Roymans toe. “Maar dat loopt niet van een leien
dakje. Een aantal pogingen tussen nationale koepelorganisaties
van verschillende landen zijn glansrijk mislukt. Daarom werd een
nieuwe strategie bedacht om een samenwerking op te zetten
vanuit sectorele organisaties. De bouw- en textielnijverheid
geven de toon aan. Door deze vormen van opleiding ontstaan
directe contacten tussen sectorele bedrijven uit verschillende
landen. Die kruisbestuiving slaat aan. De landen uit het voormalige
Oostblok kunnen heel wat leren op het vlak van management
en zijn zeer leergierig. De VIK is niet weinig fier hier daadwerkelijk
een steentje te kunnen bijdragen tot de internationalisering
en europeanisering van de bouwnijverheid, vooral omdat het op
korte termijn concrete resultaten oplevert, waar bedrijven uit de
verschillende landen voordeel uit halen. Geloof me, dit is echt
een primeur in Europa!”
Henk VAN NIEUWENHOVE
AANVULLENDE VORMING
MILIEUCOÖRDINATOR A & B
De VIK en het De Nayer Instituut slaan de handen opnieuw in
elkaar voor het programma "Aanvullende vorming
Milieucoördinator - niveau A en B" op basis van de wettelijke
bepalingen terzake.
De cursus start op 17 september 2004 en loopt tot juni 2005 met
een eindwerkverdediging begin september 2005.
Diverse modules (milieuzorg - bodemsanering - lucht - water)
worden opengesteld voor andere geïnteresseerden.
Na het volgen van de volledige cursus en het slagen in examens
en eindwerk verkrijgt men het certificaat niveau A of B.
De cursus werd door de Vlaamse Milieuoverheid erkend onder
nummer ERK/CUR/10-V.
Na het volgen van een module verkrijgt men een attest in het
kader van permanente vorming.
Vraag een uitgebreide folder met alle praktische informatie bij:
VIK, Ria Brughmans, tel. 03 259 11 06 of ria.brughmans@vik.be
JUNI-JULI 2004 - I-mag 15

16 I-mag - JUNI-JULI 2004
Vorming
Cursusoverzicht
najaar 2004 vanaf september 2004
BEDRIJFSKUNDE
ARBEIDSANALYSE
Productiviteitsverbetering in niet-productie
en ondersteunende processen 18.10.04 2D*A
Introductie workshop Lean Manufacturing en
Value Stream Mapping 20.10.04 2D*A
Effectieve Performance Measurement systemen 17.11.04 1D*A
Tijdstudie en normtijden 23.11.04 2D*A
5S: werkplaatsorganisatie in 5 stappen 13.12.04 1A*A
BEHEER VAN GEBOUWEN
Legionella Pneumophila – opmaken van een beheersplan 11.10.04 3A*A
Duurzaam bouwen en Rationeel Energie Gebruik 15.11.04 3A*A
KWALITEIT
Praktische kwaliteitstechnieken voor procesverbetering 04.10.04 5A*A
Basisprincipes en opbouw van een
verantwoord kwaliteitssysteem 14.10.04 1D*A
Interne auditor 22.10.04 1D*A
Het meten van klantentevredenheid 09.11.04 4N*A
LOGISTIEK
Voorraadbeheer ( Module MLM) 14.09.04 9A*A
Fysieke distributie ( Module MLM) 23.11.04 5A*A
MILIEU
Milieu in Vlaanderen 01.10.04 9AV*K
Zonne-energie: toepassingen voor KMO en industrie 04.10.04 1N*A
Ontwerp van fysico-chemische en biologische
industriële afvalwaterzuiveringsinstallaties 06.10.04 9A*A
Regenwatertechniek 15.11.04 1N*A
Milieu: meldingen, heffingen en subsidies 18.11.04 3D*A
Bodemsanering 19.11.04 8AV*K
Afval 14.01.05 4AV*A
ONDERHOUD
Industriële afzuigingen 05.10.04 2D*A
Basiscursus onderhoudskunde en –management 06.10.04 4D*A
Total Productive Maintenance 08.11.04 4A*A
Predictief onderhoud 17.11.04 6A*A
Predictief onderhoud: inleiding 17.11.04 1A*A
Predictief onderhoud:Trillingsmetingen 24.11.04 1A*A
Predictief onderhoud: Olie-analyse 01.12.04 1A*A
Predictief onderhoud:Thermografie 08.12.04 1A*A
Predictief onderhoud: Ultrasone metingen 15.12.04 1A*A
Predictief onderhoud: Schade-analyse 22.12.04 1A*A
PRODUCTONTWERP
Technieken voor productontwerp 12.10.04 4D1V*A
Design for Assembly 12.10.04 1D1V*A
ValueAnalysis/ValueEngineering 19.10.04 1N*A
Failure Mode Effect Analysis 26.10.04 1D*A
Theorie van inventief probleem oplossen 09.11.04 1D1V*A
PROJECTBEHEER
Projectmanagement leiderschapsvaardigheden 29.09.04 3D*A
Basiscursus projectplanning en -management 12.10.04 3D*A
projectplanning en -management: basis + gevorderden 12.10.04 5D*A
Kostenramingenvanprojecten(ProjectEstimates) 13.10.04 2D*A
Projectbeheersing en projectmatig werken 10.11.04 4D*A
Projectbeheersing en projectmatig werken 13.11.04 4D*A
Projectplanning en management voor gevorderden 16.11.04 2D*A
In bedrijfstelling van nieuwe installaties 20.11.04 3V*A
Projectbeheersing en projectmatig werken 23.11.04 4D*A
MS Project 07.12.04 2D*A
TECHNISCH COMMERCIEEL - VERKOOP
Self-coaching® voor commerciëlen 07.09.04 4N*A
Efficiënt inkoopbeleid + voorraadbeheer 01.10.04 4NA*A
De winnende offerte 18.10.04 1D*A
Onderhandelingstechnieken 20.10.04 5A*A
VEILIGHEID
Basis EEx-opleiding 07.10.04 1N*A
Gevorderden cursus ATEX richtlijn 14.10.04 1N*A
Praktische veiligheidsbeleving voor middenkaders 27.10.04 1D*A
MSDS: Material Safety Data Sheet 25.11.04 1D*A
IEC 61508 t.b.v. instrumentele beveiligingen 07.12.04 1D*A
Opleiding hiërarchische lijn 09.12.04 1D*A
ICT
ALGEMEEN
PC-onderhoud 28.09.04 5A*A
Hoe gebruiksvriendelijke interfaces bouwen? 21.10.04 2D*A
ICT Security 18.11.04 3A*A

PC-TRAININGEN
AutoCAD training 22.09.04 6A*A
Access voor gevorderden 04.10.04 4A*A
Rapportering via Crystal Reports 14.10.04 3A*A
Rapportering met MS SQL server Reporting services 8.10.04 2N*A
MS SQL Server 25.10.04 3D*A
Gevorderde technieken in het programmeren
van Accessformulieren 9.11.04 3D*A
Van 2D naar 3D ontwerp 24.11.04 2A*A
Applicaties ontwerpen met VB.NET (Visual Basic 7.0) 02.12.04 4D*A
Access applicaties ontwikkelen voor SQL Server 10.12.04 2D*A
VBA Excel Workshop 14.01.05 3D*A
MANAGEMENT
FINANCIEEL
Kostprijsberekening als tool: Direct Cost 18.10.04 2A*A
Business planning voor toekomstige managers 15.11.04 5A*A
HUMAN RESOURCES
Effectief leidinggeven - Coachen - Teammanagement 05.10.04 17A*A
Effectief leidinggeven 05.10.04 8A*A
De kunst om te “motiveren” en te “leiden” 23.11.04 3D*A
Coachen van medewerkers 23.11.04 5A*A
Team management 18.01.05 4A*A
TECHNOLOGIE
BOUWKUNDE
Kaaimuren en aanlegsteigers 08.09.04 3A*A
Bruggenbouw 06.09.04 4A*A
Bouwputten: diepfunderingen 30.09.04 5A*A
Intelligente constructiemodellen in 3D 13.10.04 3A*A
Bekistingen en zichtbeton 10.11.04 4A*A
Rioleringen 15.11.04 6A*A
basiscursus Allplan Engineering voor betontekenen 16.11.04 2D*A
Allplan Engineering 16.11.04 4D*A
Betonbouw 2 :scheurgedrag – vervorming –
bijzondere gevallen 17.11.04 6A*G
Kostprijsberekening in de bouw 18.11.04 5A*A
Gewapende betonconstructies 30.11.04 2D*A
Steigerwerken en stellingen 08.12.04 3A*A
Vorming
ELEKTRICITEIT - ELEKTRONICA
Aardingssystemen (TT,TN,IT) in
industriële elektrische installaties 09.09.04 3A*A
Frequentieregelaars 13.09.04 3A*A
Aandrijvingen 21.09.04 1D*A
Siemens Drives 22.09.04 2D*A
Elektriciteit op de werf 27.09.04 2D*A
Elektriciteit voor automatisatie 04.10.04 2D*A
Danfoss Drives 25.10.04 2D*A
Motorbeveiliging 25.10.04 1A*G
SEW Drives 27.10.04 2D*A
Basiscursus EPLAN 08.11.04 7A*G
Dimensionering van elektromechanische aandrijfsystemen 10.11.04 7A*A
ENERGIE KOELTECHNIEK
Klimatisatie van gebouwen 24.09.04 5D*A
Koeltechniek: basis 29.09.04 5A*A
Koeltechniek 29.09.04 10A*A
Nieuwe regelgeving voor koelinstallaties 06.10.04 1N*H
Stoombevochtiging 07.10.04 2N*A
Nieuwe regelgeving voor koelinstallaties 27.10.04 1N*A
Verwarmingstechnische calculaties: basis 15.11.04 5A*A
Verwarmingstechnische calculaties: basis + gevorderden 15.11.04 10A*A
Nieuwe regelgeving voor koelinstallaties 17.11.04 1N*B
HVAC 18.11.04 5A*A
Nieuwe regelgeving voor koelinstallaties 08.12.04 1N*G
Verwarmingstechnische calculaties: gevorderden 10.01.05 5A*A
Koeltechniek: gevorderden 12.01.05 5A*A
KUNSTSTOFFEN
Kunststofmaterialen en hun verwerkingstechnieken 08.09.04 8A*A
Kunststofmaterialen 08.09.04 4A*A
Kunststoftechnologie 06.10.04 4A*A
Spuitgieten commerciële medewerkers 26.10.04 1D*D
Spuitgieten 09.11.04 4D*D
Rubbertechnologie 20.11.04 3V*A
Recycling van kunststoffen 08.12.04 3A*A
MECHANICA
Toegepaste Vacuümtechniek 23.09.04 6D*A
Pompen 02.10.04 4V*A
Basiscursus stans-, plooi- en dieptrekmatrijzen 06.10.04 7A*G
Flensverbindingen 09.10.04 3V*A
Belang en betekenis van vorm- en plaatstoleranties 12.10.04 3A*G
Bedrukkingstechnieken 12.10.04 3D*A
Piping & Engineering 14.10.04 8A*A
Piping & Engineering: Aspecten van materiaalkeuze 14.10.04 1A*A
Piping & Engineering: Appendages en beveiligingsapparatuur 21.10.04 1A*A
Piping & Engineering: Stortvloed van reglementen en normen 28.10.04
Belang van stressberekingen bij het
1A*A
ontwerpen van pijpleidingen
Praktische mogelijkheden van
09.11.04 3A*A
eindige elementen simulaties 18.11.04 5A*G
Piping & Engineering: Stromingsleer en drukvalberekening 18.11.04 2A*A
Piping & Engineering: Sterkte en flexibiliteitsberekeningen
Piping & Engineering: Montagerichtlijn voor buisleiding -
02.12.04 2A*A
EN 13480 16.12.04 1A*A
JUNI-JULI 2004 - I-mag 17

18 I-mag - JUNI-JULI 2004
Vorming
MEET- EN REGELTECHNIEK
OPC 29.09.04 3D*A
Industrial Ethernet 06.10.04 3D*A
Meet- en regeltechniek in de praktijk: Regeltechniek 24.11.04 3N2D*G
Meet- en regeltechniek in de praktijk 24.11.04 5N3D*G
GEMMA 13.12.04 2D*A
Automatisering 15.12.04 3D*A
PLC Siemens Step 7 Basiscursus 17.01.05 5D*A
Meet- en regeltechniek in de praktijk: Meettechniek 02.02.05 2N1D*G
PLC Siemens Step 7 Gevorderden 14.02.05 5D*A
S7 Speciale Programmeer- en Communicatietechnieken 07.03.05 5D*A
PLC Siemens Step7 Maintenance 11.04.05 5D*A
SCHEIKUNDE
Chemische proces engineering 17.09.04 7N*A
Droogtechnologie 25.09.04 7V*A
Droogtechnologie: Beginselen van droogtechniek 25.09.04 4V*A
Kleuren begrijpen, definiëren en meten 09.11.04 4D*A
Inleiding tot de chemie van de kruiden 15.11.04 3A*A
Drukvaten, warmtewisselaars en opslagtanks 16.11.04 2D*A
Droogtechnologie: Droogsnelheid en droogtijd 20.11.04 3V*A
Kleur in textiel 07.12.04 1N*G
VOEDING - BIOTECHNOLOGIE
Recente evoluties in de voedingsmiddelenanalyse 21.10.04 5N*G
Basisbegrippen Genetica 21.10.04 2N*Ge
Genetic Engineering 18.11.04 6A*Ge
HACCP-BRC 07.12.04 2N*A
SOCIALE EN PERSOONLIJKE
VAARDIGHEDEN
COMMUNICATIE
(Nog) Beter communiceren met uw Duitse zakenpartner 01.10.04 1V5D*A
(Nog) Beter communiceren met uw Franse zakenpartner 07.10.04 1V5D*A
De winnende presentatie 09.12.04 1D*A
Technisch raadgeven als ingenieur 19.11.04 3D*A
PERSOONLIJKE EFFECTIVITEIT
Brainmapping – geheugentraining - snellezen 05.10.04 3D*A
Assertiviteitstraining 26.10.04 3D*A
Emotionele Intelligentie en positieve stresshantering 30.11.04 4N*A
= NIEUW
XA*A = X= aantal sessies
A* = Avond
D* = Dag
N* = Namiddag
V* = Voormiddag
*A = Antwerpen
*B = Brugge
*D = Diepenbeek
*Ge = Geel
*G = Gent
*H = Hasselt
*K = Sint Katelijne Waver
Lichte afwijkingen in data en uren zijn steeds mogelijk.
Meer info op www.vik.be/vorming
Contact: VIK-secretariaat, Noël Aelbrecht, tel. 03 259 11 05,
fax: 03 0259 11 01, e-mail: noel.aelbrecht@vik.be
Nieuw VIK cursuspakket komt eraan!
VRAAG NU UW STUDIEGIDS AAN!
Via I-mag en de website www.vik.be informeren
wij u over ons aanbod.
Ex-cursisten krijgen de Studiegids automatisch toegezonden.
Heeft u nog geen opleidingscursus gevolgd en wilt u toch de studiegids
ontvangen, laat het ons dan vóór 1 augustus 2004 weten.
Raadpleeg het cursusaanbod in onze volgende uitgaven.
Wenst u het uitgebreide pakket te lezen, vraag het aan.
Geef uw naam en VIK-lidnummer door via fax (03 259 11 01) of via e-mail
naar noel.aelbrecht@vik.be met de vermelding “Studiegids”.

De VIK-Studiegroep Voeding organiseert,
in samenwerking met EHEDG Benelux:
woensdag 13 oktober 2004
PROGRAMMA
Voorzitters:
• ir. Ernst Paardekooper, chairman EHEDG Nederland
• ir. Frank Moerman, chairman EHEDG Belgium
09u00 - 09u10
Opening met voorstelling van EHEDG en VIK
Mrs. Maggie Duke, (past)-president EHEDG
Ing. Filip Delaruelle, Projectmanager Interbrew,
Voorzitter VIK-Studiegroep Voeding
09u10 - 09u50
Zooming in on the product for prevention
Mrs. Maggie Duke, (past)-president EHEDG, QA advisor on
hygienic engineering and GMP, Nestlé, Vevey, Switserland
09u50 - 10u30
Toepassing van biostatische wand- en plafondcoatings
in de voedingsnijverheid
Ing. Dirk Vertommen, Product Manager Hygiëne, Pentagon
Plastics
10u30 - 11u00: koffiepauze
11u00 - 11u40
Choix des matériaux pour l'alimentaire
Dr Claude Lebreton, CETIM, Matériaux Métalliques et
Surfaces, Senlis, France
11u40 - 12u20
Kwalificatie van processystemen in de farmaceutische
industrie
Ing. Sabine Caboor, validation engineer & Ing. Jeroen Lerno,
procesingenieur, BnS Engineering
Vorming
Symposium
on hygienic design
Pumps & Valves 2004, Bouwcentrum – Antwerpen, zaal Artes
12u20 - 13u00: lunch/free time
13u00 - 13u40
Hygiënische roerwerken
Ing. Eddy Van de Putte, Product Development Manager,
Dewaele Technical Agencies
13u40 - 14u20
Hygienic design in RotaryLobe Pumps in combination
with high efficiency to a low cost over time
Mr. Jan Wikborg, Product Manager Industry, JohnsonPump
AB, Ãrebro, Sweden
14u20 – 15u00
Testing and certification of process equipment and
components
Ing. Jacques Kastelein, Project Manager Hygienic processing,
TNO Nutrition and Food Research, Zeist, the Netherlands
15u00 - 15u20: koffiepauze
15u20 - 16u00
Product recovery systems for the food, pharmaceutical
& cosmetic industry according to EHEDG
Dipl.-ing K. Lorenzen, member of the EHEDG Executive committee
& Key Customer Director GEA Tuchenhagen, Büchen,
Germany
16u00 - 16u15: vraagstelling + einde studiedag
Inlichtingen en inschrijvingen:
VIK-secretariaat, Ria Brughmans, tel.: 03 259 11 06
e-mail: ria.brughmans@vik.be
JUNI-JULI 2004 - I-mag 19

20 I-mag - JUNI-JULI 2004
Vorming
VIK viert 500.000 mandagen
Ing. Maddy Van den Nieuwenhuisen laureate
VIK-vorming heeft de voorbije maand zijn
500.000ste mandag gevierd. Laureate van de
500.000ste mandag is een vrouw geworden, met
name Ing. Maddy Van den Nieuwenhuisen van het
Limburgse bedrijf EMGO. Concreet betekent dit dat
VIK-vorming in 33 jaar postacademische vorming 500.000
mandagen gepresteerd heeft. Voorwaar een prestatie om U
tegen te zeggen en die alleen mogelijk was dankzij de inzet
van duizenden gemotiveerde cursisten en honderden
docenten.
Van onze redacteur
Niets dan gelukkige gezichten op de viering van de 500.000ste
mandag in het vertrouwde VIK-huis in Wommelgem. VIK directeur
Ing. Paul Bertels en VIK-vorming voorzitter Ing. Jan
Winten zetten de laureate, die vergezeld was van een aantal collega’s
van EMGO, in de bloemetjes. Ing. Maddy Van den
Nieuwenhuisen was aangenaam verrast met haar verkiezing.
Zij is een trouwe cursiste in het VIK-vormingscentrum en heeft al
diverse waters doorzwommen.
“Samen met twee collega’s van EMGO heb ik de Atex richtlijn
cursus gevolgd, een opleiding van het korte type”, aldus de laureate.
“Het was een interessante cursus die ons de voornaamste
wijzigingen inzake richtlijnen en coderingen bijbracht. Collega’s
Ing. Maddy Van den Nieuwenhuisen wordt namens de VIK
gefeliciteerd door Ing. Paul Bertels en Ing. Jan Winten.
De laureate, Ing. Maddy Van den Nieuwenhuisen, vergezeld van
Ing. Guido Wydaeghe, hoofd innovatie EMGO.
van ons bedrijf volgen geregeld vormingscursussen. We mogen
zelf voorstellen indienen die door de directie dienen goedgekeurd
te worden. EMGO staat open voor permanente vorming. In
de industrie is het belangrijk op de hoogte te blijven van de allerlaatste
ontwikkelingen.”
Maddy Van den Nieuwenhuisen volgde eerder al een aantal opleidingscursussen
van het korte type, ondermeer over datacommunicatie,
wetgeving inzake elektriciteit en safety. Vier jaar geleden
volgde ze ook met succes de VIK-Master PC gebaseerde instrumentatietechnologie.
Na haar uitverkiezing is zij vastbesloten
nieuwe vormingscursussen te volgen. Ing. Van den
Nieuwenhuisen behaalde het diploma industrieel ingenieur, met
specialisatie elektronica - digitale techniek, aan het toenmalige
HIK (Hoger Instituut der Kempen) in Geel. Ze is Electrical
Engineer bij EMGO en staat in voor automatiseringsprojecten,
meet- en regeltechnieken, programmeren van PLC’s
(Programmable Logic Controllers) en DCS (Distributed Control
Systems) en visualisatiesystemen op pc.
Het Lommelse bedrijf EMGO noemt zichzelf “a splendid company
in the world of lighting”. EMGO staat voor Europese
Maatschappij voor Glas Onderdelen en produceert voornamelijk
glas voor gloeilampen. Philips, Osram en andere fabrikanten
wereldwijd zijn klant aan huis in Lommel. In zijn domein is
EMGO wereldleider op de markt.
Onze welgemeende felicitaties gaan naar Ing. Maddy Van den
Nieuwenhuisen en EMGO, een bedrijf dat permanente vorming
hoog in zijn vaandel draagt.
Henk VAN NIEUWENHOVE

www.vik.be/vorming
Fellow in
Informatietechnologie
Masterclass VIK Certified®
Start 17.09.04
Master in Productie-
Automatisering
Infovergadering
31.08.2004
Start 21.09.04
Master in Integraal
Onderhoudsmanagement
Infovergadering
02.09.2004
Start 24.09.04
Fellow in Industrial
Engineering
Masterclass VIK Certified®
Infovergadering
007.09.2004
Start 01.10.04
Master in Communicatie
en Security Technology
Start 02.10.04
Aanvullende vorming
Milieucoördinator A en B
Start 17.09.04
Master in
Bouwmanagement
Infovergadering
27.08.2004
Start: 18.09.04
Vraag uw uitgebreide
folder aan:
ria.brughmans.@.be of
www.vik.be/vorming

INGENIEUR EN TECHNOLOGIE
Net als bij de televisie dacht
men bij de opkomst van het
internet dat het nieuwe
medium een verbetering voor de
mensheid zou betekenen. Na 50 jaar
televisie blijft er weinig van die illusie
over. Televisie schiet grotendeels
voorbij aan zijn educatieve en culturele
opdracht en is voor 90 procent herleid
tot commerciële eenheidsworst.
“Hoe meer zenders je kan ontvangen,
hoe minder je te zien krijgt”, zei ex-
BBC 2 boss Sir David Attenborough
onlangs in een interview. Is het met
het internet net zo? Ja en neen. Wie
verstandig met het internet omspringt
doet er zijn voordeel bij. Maar dat zegt
de verstandige televisiekijker ook en
hij kijkt van langsom minder tv.
Meer en meer groeit het besef dat wie
22 I-mag - JUNI-JULI 2004
Hoe wapent u zich tegen
hackers & crackers?
zich op het internet waagt, en bedrijven
kunnen niet meer zonder, zich aan
tal van gevaren blootstelt. Als wij het
televisienieuws al gemanipuleerd
noemen, staat er geen rem op de
onwaarheden die op het internet te
vinden zijn. Maar het kan nog veel
erger. Je kan via het internet beroofd
worden van je eigen informatie, je
bankrekening kan geplunderd worden,
je kan je identiteit en je verstand
verliezen, je bedrijf kan gecrasht worden
en ga zo maar door.
We kunnen de internetgebruiker maar
één raad geven: surf veilig. Maar net
als met veilig vrijen, is dit makkelijker
gezegd dan gedaan. Om het met John
Steinbeck te zeggen: een verhaal over
Muizen en Mensen.
Van onze redacteur
Het probleem met internet is dat je al
gauw door de bomen het bos niet meer
ziet. Denk vooral niet: als ik van de pornosites
wegblijf, kan me niets overkomen.
Het gevaar schuilt achter iedere boom. En
voor je het weet, word je gecrasht of
gekraakt.
Luister dus naar de man van de praktijk,
bijvoorbeeld het bedrijf dat je computers
installeert. Logischerwijze heeft de
installateur een meer dan behoorlijke
kennis van de probleemgevallen. Omdat
hij juist dan wordt teruggeroepen: als er
zich problemen voordoen. Jean-Pierre
Lagaisse runt een computerbedrijf (FCM)
in Bonheiden en installeert computers
zowel bij particulieren als bij kleine en
middelgrote ondernemingen, grotere
bedrijven, scholen en ziekenhuizen. De
behandeling van een computer heeft overigens
veel weg van de behandeling van
een patiënt. Je kan preventief tewerk
gaan en werken aan een goede gezond-

Of Mice and Men
heid of je kan de zieke herstellen met
hulpmiddelen (medicatie), een operatief
ingrijpen (inplanting of implementatie) of
in the worst case de patiënt uit zijn lijden
verlossen. De total crash noemt men het.
Weg bestanden, weg computer. Alles
kwijt.
Vaak komt men bij de computerdokter
aankloppen als het te laat is. “Ja, dat is
zo”, beaamt Jean-Pierre Lagaisse. “Maar
er is een spreekwoord dat zegt: een ezel
stoot zich geen twee keer aan eenzelfde
steen. Wie ooit een total crash heeft voorgehad,
neemt meestal toch zijn voorzorgen.”
Die voorzorgen zijn tweeërlei:
1. je kan je bestanden beveiligen (100%);
2. je kan je internettoegang beveiligen (of
toch zo veilig mogelijk maken, laat ons
zeggen 99%).
Bestanden beveiligen
“De meeste computergebruikers hebben
een back-up systeem, maar niemand
gebruikt het”, merkt Lagaisse op. “Het
vraagt een kwartiertje tijd per week om je
bestanden over te zetten via een cd-rewriter
(700 Mbit) of een dvd-rewriter (4,7
Gbit). Zo kan je de bestanden die je wil
updaten en bewaren op eenvoudige wijze
beschermen tegen een crash of een virusaanval.”
“Nog efficiënter is je hele hard disk op
een cd-rom te branden. Dat kan bijvoorbeeld
met het programma Ghost van
Symantec. Met dit programma maak je een
image van je hele hard disk. Deze ‘geest’
kan je zowel bewaren op een cd als op een
tweede hard disk die in dezelfde computer
ingeplant wordt. Na een crash kan je
alles terugplaatsen met een eenvoudige
diskette die amper 60 à 70 euro kost.”
Denk vooral niet: als ik van
de pornosites wegblijf,
kan me niets overkomen.
“Er is echter nog een veel eenvoudigere
oplossing die je heel wat onheil kan
besparen. Als je weet dat je veel miserie
van buitenaf binnenhaalt via internet, is
het voor de hand liggend om je computersysteem
op te splitsen. Ik raad dat al mijn
klanten aan. Koop een eenvoudige computer
voor je internetgebruik en voor je email,
een bakje van 400 euro dat je
beschermt tegen virussen. En gebruik een
grote bak voor al de rest, boekhouding,
administratie, adressenbestand, tekstarchief…,
maar plug er nooit mee in op het
internet. Het kan je veel ellende besparen.”
Internettoegang beveiligen
Bestanden beveiligen volstaat echter
niet. “Elke computer die op het net aangesloten
is, moet beveiligd worden tegen
virussen. Je kan kiezen uit verschillende
programma’s: dr. Norton, Mc Affee, PC-
Cillin, Panda… Meestal krijg je één jaar
gratis update, nadien moet je een abonnement
nemen. Constant updaten is noodzakelijk,
maar zelfs dat biedt geen volledige
garantie. De wormen zijn slimmer dan
de computer. En denk vooral niet: als ik
van louche sites wegblijf, kan me niets
overkomen. De gevaarlijke virussen verschalken
zelfs de grote providers, die – zo
meen ik althans – te weinig aandacht hebben
besteed aan bescherming. Als extra
beveiliging kan je geregeld je computer
online laten scannen via www.virusscanner.be.”
“Om je tegen Spam te wapenen, kan je
best een anti Spam programma installeren
om je binnenkomende e-mails te filteren.
Maar ook dit is geen 100% beveiliging.
Er zijn er altijd die door de mazen van het
net glippen. Die Spam verzenders zijn ook
niet van gisteren. Als extra beveiliging
raad ik aan twee programma’s gratis van
het net te downloaden: Ad-aware en
Spybot. Beiden zijn te vinden via
www.download.com.”
“Grote bedrijven doen er ook best aan
zich te wapenen tegen internetinbraak via
een firewall en een mailserver. Als particulier
of als kleine KMO is dat wellicht te
hoog gegrepen. Het is een kwestie van
kosten en baten en van inschatting van
het risico. Maar zelfs met de beste beveiliging
ben je nooit helemaal veilig.”
Vaak komt men bij de
computerdokter aankloppen
als het te laat is.
Internet is oorlog
Internet is oorlog. Rinus Michels had het
moeten weten. Oorlog is duur, duurder
dan voetbal. En schadelijker. Wist u dat
JUNI-JULI 2004 - I-mag 23

INGENIEUR EN TECHNOLOGIE
Spam de bedrijven wereldwijd 20.000 miljoen
dollar (16 miljard euro) kost. De
installatie van Spam-filters en andere
beveiligingssystemen kosten bedrijven
een massa geld en werknemers verliezen
veel tijd met het verwijderen van ongevraagde
en ongewenste boodschappen.
Zo is gebleken uit een onderzoek van het
Amerikaanse studiebureau Basex.
Ubizen is één van de technologiebedrijven
die zich gespecialiseerd hebben in
internetbeveiliging. Bart Vansevenant, vice
president corporate & field marketing bij
Ubizen, volgt de internetoorlog op de
voet. “Wat we weten, is slechts het topje
van de ijsberg”, aldus Vansevenant.
“In 2002 noteerde men alleen in België
80.000 incidenten via het internet. In werkelijkheid
ligt het cijfer vele tientallen
keren hoger. Vele bedrijven hebben
immers nog de attitude om te zwijgen als
ze worden aangevallen.”
Wie hardleers is, kan ook kiezen
voor het extern archiveren van
zijn kostbare data.
Ubizen, in 1995 ontstaan als Netvision,
een spin-off van de Leuvense universiteit,
houdt zich bezig met consultancy (opstellen
van een beveiligingsplan en implementatie
van beveiligingstechnologieën)
én managed security services (beheer én
24 uur op 24 bewaking van op afstand) van
de beveiligingsstructuur van grote bedrijven.
Dat gebeurt in 3 bunkers die gelegen
zijn in Leuven, Luxemburg en Washington.
Jean-Pierre Lagaisse (FCM): “De wormen
zijn slimmer dan de computer.”
24 I-mag - JUNI-JULI 2004
Bart Vansevenant (Ubizen): “Wat we weten,
is slechts het topje van de ijsberg.”
“Iedere dag worden nieuwe zwakheden
ontdekt. Het komt erop aan om heel snel
de infrastructuur te corrigeren. Vele
bedrijven hebben nog niet de juiste attitude
ontwikkeld. Een voorbeeld: toen het
Slammer virus in januari 2002 zijn aanval
inzette, had men reeds 6 maanden tevoren
de zwakheid ontdekt waardoor het
virus kon infiltreren. Een maand na de
opstoot van het virus bood Microsoft gratis
downloadbaar de oplossing aan. Op
het moment van de uitbraak van het virus
stelden we vast dat 95 procent van de
bedrijven zich nog steeds niet gewapend
had tegen die zwakheid.”
Ubizen ontwikkelt software die de informatie
filtert. Eén van de paradepaardjes
van het bedrijf is het Ubizen dmz Shield,
waarbij een schild wordt geplaatst in de
zgn. gedemilitariseerde (dmz) zone, het
niemandsland tussen het internet en het
interne netwerk. Het gebruik van militaire
termen in het internet is overigens niet
toevallig. “Veel beveiligingstechnologie
is gegroeid uit militaire instanties zoals
het Amerikaanse Department of Defense
en Israëlische militaire afdelingen”, aldus
Bart Vansevenant. “Naast de redelijk
onschuldige script kiddies heb je ook de
hackers en crackers die veel schade kunnen
aanrichten. Het is duidelijk dat het
internet niet alleen gebruikt wordt voor
industriële spionage, in de farmaceutische
of de automobielsector bijvoorbeeld,
Jurgen Coetsiers (Oracle): “Wij laten onze
software hacken door externen.”
Yves Vekemans (Telindus): “Het zijn mensen
die hacken en geen machines.”
maar ook voor militaire spionage. Hackers
moeten dan ook weten dat ze zich op
gevaarlijk pad begeven. Veiligheidsdiensten
stellen profielen op van verschillende
types van hackers. Grote
bedrijven hebben ook vaak zelf hackers in
dienst om voortdurend het eigen systeem
te testen op zwakheden en mogelijke aanvallers
voor te zijn. In principe raden we
iedereen aan om zich te beschermen, van
consument tot groot bedrijf. Het spreekt
voor zich dat ieder voor zich moet uitmaken:
Wat wil ik beschermen? En: Wat is
het me waard?”
Veiligheidsdiensten stellen
profielen op van verschillende
types van hackers.
Onbreekbaar
Het Amerikaanse bedrijf Oracle doet aan
software ontwikkeling en netwerkbeveiliging.
Niet zonder risico pakte het bedrijf,
met Belgische zetel in Diegem, uit met
het programma Oracle Unbreakable.
Oracle biedt computerdiensten aan 98
van de Fortune top 100 bedrijven aan. De
slogan “You can’t break it, you can’t break
in” werkte als een rode lap op de stier.
“Sedert de lancering van het programma
noteren we 70.000 hacks per dag”, zegt
Jurgen Coetsiers, marketing manager.
“Wat je claimt, moet ook waar zijn. Wij
laten onze software hacken door externen
en betalen ze ervoor. Internationale organisaties
hebben veiligheidsnormen opgesteld
voor het internet. Zonder certificaten
kom je Amerika niet meer binnen na
nine eleven. Wij zijn één van de weinige
internationale bedrijven met een chief
security officer die de macht heeft om te
beslissen of een product op de markt mag
worden gebracht of niet.”
Oracle levert tal van producten voor
bedrijven: databanken, met beveiliging
Foto’s: © C. Schweizer

van data, vertrouwelijke gegevens als credit
card numbers; het veilig transporteren
van data; de toegang tot data bewaken:
gebruikersbeheer en paswoordbeheer.
“Het identity management is één van de
grote problemen waar grote bedrijven
vandaag mee kampen. Wie krijgt toegang
tot welke gegevens? Hoe kan ik een werknemer
met één gebruikersnaam en paswoord
toegang verlenen tot de juiste
informatie én de toegang ontzeggen wanneer
hij het bedrijf verlaat? Hoe vangen
we dit op wanneer klanten via e-business
een gebruikersnaam krijgen? Het virtual
private network is voor vele bedrijven een
nachtmerrie. Hiervoor hebben we het
Oracle Identity Management ontworpen.
In de toekomst zal de versleuteling niet
meer gebeuren via een paswoord of
gebruikersnaam, maar algemeen via biometrische
gegevens: een vingerafdruk, de
stem, face recognition of identificatie via
het retina.”
Dweilen met de kraan
open
Ook het in België opgerichte Telindus
(Haasrode) ontwikkelt totale beveiligingsprogramma’s
voor bedrijven. Na een
audit van het computersysteem wordt
door security consultants een beveiligingsplan
opgesteld. “Het zijn mensen
die hacken en geen machines”, zegt Yves
Vekemans, business innovation manager
security & systems. “Daarom kijken we
zowel naar processen en technologie als
naar mensen bij het uitvoeren van een
audit. Vele bedrijven timmeren zich dicht
naar buiten toe, maar vergeten dat het
gevaar van binnenuit komt. De werknemers
krijgen een laptop mee, ze bezoeken
klanten, werken van thuis uit en loggen in
op het systeem. Dat is soms dweilen met
de kraan open. Meer dan 50 procent van
het internetverkeer bestaat uit Spam. De
virussen en de hackers krijgen op die
manier vrije baan als er geen stevige
desktop beveiliging wordt opgebouwd.
Bovendien vergeten bedrijven dat ze verantwoordelijk
kunnen gesteld worden
voor misbruiken door hun medewerkers.”
“Naast het uitvoeren van security audits,
kunnen we onze klanten helpen bij het
implementeren van oplossingen”, zegt
Wim Cos, business consultant security.
“We focussen voornamelijk op een viertal
Henrik Rooms (Merak): “Belangrijke gegevens
bewaar je beter buiten het bedrijf.”
grote oplossingen: 1. Internet Access
Street: hoe veilig connecteren met het
internet, van eenvoudige verbindingen tot
meer ingewikkelde procedures als e-banking?
2. Security in the Cloud: het treffen
van veiligheidsmaatregelen binnen het
bedrijfsnetwerk, ook het draadloze deel.
De tools bestaan, maar 99 procent van de
bedrijven passen ze niet toe op hun eigen
netwerk. 3. Internet Productivity Management:
controle op de productiviteit van de
werknemers. Hoe vermijden we dat de
werknemer tijdens de werkuren via het
internet aandelen verhandelt, de streams
van radio Donna beluistert, op msn messenger
gaat chatten, of naar de pornosites
afdwaalt? Dit alles heeft te maken met
de policy van het bedrijf. Hoeveel internetvrijheid
geef ik mijn werknemers? Bij
Telindus kunnen we tussen 12 en 13u onze
webmail raadplegen en na de uren ook.
Tijdens de werkuren gaat het slot erop.
Bovendien krijg je dan te maken met de
wetgeving op de privacy. Als werkgever
kan je niet zomaar het e-mailverkeer en
internetgebruik van de werknemer controleren.
Reken maar dat het internetgebruik
tijdens het EK voetbal in alle bedrijven
aanzienlijk is toegenomen. 4. Identity
Management: hoe beheert een bedrijf de
digitale identiteit van alle partijen die
toegang hebben tot haar systemen? We
helpen de klant nadenken over authenticatie,
autorisatie, audit en provisioning en
helpen hem bij de implementatie van de
nodige componenten.”
“Bedrijven hebben vaak een vals gevoel
van veiligheid”, voegt Yves Vekemans
eraan toe. “Ze voelen zich veilig als ze
een veiligheidssysteem geïmplementeerd
hebben. Maar na een jaar is hun systeem
zo lek als een zeef. Daarom doen we om
de 6 maanden een penetration test. Je
moet iets voor gehad hebben, voor je de
ernst van de situatie inziet.”
Henk VAN NIEUWENHOVE
Deze tekst is eerder verschenen in Food Industry.
Extern archiveren
“Wie hardleers is of een extra beveiliging
wil inbouwen, kan ook kiezen
voor het extern archiveren van zijn
kostbare data.” Aan het woord is
Henrik Rooms, gedelegeerd bestuurder
van Merak. Het bedrijf uit Deurne
archiveert niet alleen papieren documenten
(800.000 lopende meter
archief), maar is sedert 1990 ook als
één van de eerste begonnen met
back-up solutions (voor computerbestanden)
en escrow service (voor
broncodes).
Belangrijke documenten en/of codewoorden
bewaar je beter niet in je
bedrijfsomgeving. Het is eigenlijk de
logica zelve. Merak heeft verscheidene
vestigingen in het Brusselse,
Antwerpen en Mechelen. Het
archiefbeheer is geautomatiseerd en
geïnformatiseerd. Eigen koerierdiensten
zijn constant de baan op om
koffers met cd-roms en cassettes
over en weer brengen van de klant
naar het archief en omgekeerd.
“We hebben een wagenpark met professionele
chauffeurs, een trackingsysteem
door middel van boordcomputers,
een speciaal brandblus- en
antidiefstalsysteem in de wagens”,
zegt Henrik Rooms. “We bieden een
volledige traceerbaarheid en full
insurance aan op alle items die we
behandelen. We werken zowel voor
kleine KMO’s die ons één keer per
maand een cd-rom bezorgen, als
voor multinationals waarvoor we
meermaals per dag de baan op gaan
voor nieuwe data storage.”
De bewaring van back-ups geschiedt
in een ondergrondse bunker, ergens
in het Brusselse, die om niets aan
het toeval over te laten, functioneert
zonder elektriciteit en beveiligd is
tegen diefstallen, aardbevingen en
bomaanvallen van serieus kaliber.
Zowel KMO’s als multinationals, ziekenhuizen,
banken, verzekeringsmaatschappijen,advocatenkantoren…
doen een beroep op Merak voor
hun archivering, en dit zowel uit veiligheids-
als kostenbesparingsoverwegingen.
Het verstandig bijhouden
van een archief kost immers pakken
geld. Het woord “merakeren” doet
stilaan zijn intrede in de bedrijfswereld.
JUNI-JULI 2004 - I-mag 25

INGENIEUR EN TECHNOLOGIE
Uzelf en uw familieleden maken
gebruik van de diverse mogelijkheden
die uw computer en het internet u bieden.
Informatie opzoeken, internetbanking,
al eens iets bestellen, mails
opsturen en ontvangen. In al die items
zit een potentieel virusgevaar. Waar je
in een bedrijf kan rekenen op professionele
ondersteuning heb je die thuis
meestal niet.
Heel wat collega’s hebben het reeds
ondervonden: zonder nadenken een bijlage
bij een mail openen en de meest
rare fenomenen openbaren zich op het
scherm of bij verder pc-gebruik.
Vandaar enkele raadgevingen voor een
veilig pc-gebruik: Ver trouw niemand!
Een mailtje met een eigenaardige formulering,
een vreemd adres, een verwittiging
dat uw paswoord gewijzigd is:
weg er mee en wel deleten met zodat het item werkelijk verwijderd
is.
Een vraag om een virusverwittiging aan
al uw gekende adressen door te sturen
en om een bepaald bestand in uw pc op
te zoeken en te verwijderen? Zeker niet
uitvoeren!
Zo maar een diskette of een cd laten
opstarten met een leuk programma
door kinderen of kleinkinderen van
school meegebracht? Niet doen zonder
er eerst een virusscanner op los te
laten.
Wat met het openen van bijlagen?
Maak gebruik van viewers voor het openen
van Microsoft-word, access, excel
en powerpoint bestanden. Die zijn gratis
te downloaden van op de Microsoft
website.
http://office.microsoft.com/assistance/pr
eview.aspx?AssetID=HA010449811033
&CTT=6&Origin=EC010553071033
Normaliter zijn acrobat-files (bestanden
met als extensie “pdf”) te
beschouwen als veilig en te lezen met
de voor uw systeem te downloaden
acrobat-reader op de Adobe website.
En verder: zeker de raadgevingen
opvolgen in het hierbij horende artikel
in verband met het maken van backups.
Volg die absoluut voor bestanden die
voor u van belang zijn: een adressenbestand,
financiële gegevens, foto’s en zo
meer. Opslaan op diskette, CD/R of
een (liefst) externe harddisk en zo
mogelijk steeds in twee exemplaren.
Een verwittigd man is er twee waard.
Ing. Etienne BEERNAERTS

HEETNAALD...
Efficiëntie polyLED’s gaat de hoogte in.
POLYLED’S EFFICIËNTER
Onderzoekers van Philips zijn erin
geslaagd om de efficiëntie van displays
op basis van PolyLED, (ook gekend als
organische lichtgevende diodes of polymeer
OLED’s) te verhogen. Niet alleen
verlaagt hierdoor het energieverbruik,
tevens worden de bestaande voordelen
van deze componenten bij mobiele en
andere toepassingen sterk verbeterd.
De LED’s bieden een hoge helderheid en
contrast, een brede kijkhoek en blijken
bijzonder geschikt voor video te zijn. Deze
verbeteringen betekenen tevens dat nu
ook verlichtingstoepassingen binnen het
bereik van polymeer OLED’s komen.
Meer info: www.philips.nl
CHEMISCHE SPRINKLER
Bij een brand in grote gebouwen wordt de
meeste schade door het bluswater en niet
door de vlammen aangericht. Computers,
machines, kunstvoorwerpen…: ze zijn
geen van allen bestand tegen het water
dat uit de sprinklers stroomt.
Het bedrijf Tyco
International
heeft nu een sprinkler
ontwikkeld die
als brandbestrijder
de chemische stof
Novec1230 van 3M
De nieuwe sprinkler
van Tyco is
computervriendelijk.
gebruikt. Het gaat
om een halon dat
als een vloeistof
door de sprinkler-
VAN DE
INGENIEUR EN TECHNOLOGIE
leidingen loopt, maar als een gas vrijkomt.
Het dooft onmiddellijk alle vlammen en
richt geen schade aan elektronische toestellen
of andere kostbare voorwerpen
aan.
Volgens de Amerikaanse National Fire
Protection Association is Novecl even
efficiënt als de andere bestaande chemische
of gasvormige blusmiddelen.
Bovendien tast het gas de stratosferische
ozonlaag niet aan én draagt het niet tot
het broeikaseffect bij.
www.tyco.com
CHIRURG MOET AAN SPELCONSOLE
Volgens een onderzoek van de
University of New York zijn chirurgen
die geregeld videogames spelen, beter in
kijkoperaties dan hun collega’s die dat
niet doen. Als een chirurg minstens drie
uur per week aan
de Nintendo,
Playstation of Xbox
zit, maakt hij
bij een laparoscopischeoperatie
tot 37 %
minder fouten.
Bovendien zou
hij ook sneller en
efficiënter ope-
Kies een chirurg met een
spelcomputer
reren.
Volgens de onderzoekers
komt
dit omdat de
motoriek, het reactievermogen en de
oog/handcoördinatie van deze chirurgen
beter zijn getraind.
James Rosser, de arts die het onderzoek
uitvoerde, beweert dat een kijkoperatie
met een laparoscoop vergelijkbaar is met
het strikken van je veters met eetstokjes
van een meter. Hoe meer joystickgevoel,
hoe succesvoller de chirurg dus!
BARCO LANCEERT
NIEUWE PROJECTOR
Op de NAB-beurs in Las Vegas heeft de
West-Vlaamse producent van beeldschermen
en projectoren, Barco, zijn
JUNI-JULI 2004 - I-mag 27

nieuwe compacte SLM R12+ projector
gelanceerd. Deze projector is op de
nieuwste DLP-technologie gebaseerd en
produceert een lichtsterkte van 11 500
ANSI Lumen.
De nieuwe SLM R12+ -projector van Barco.
Dat dit toestel ooit in uw huiskamer beelden
zal projecteren, is eerder onwaarschijnlijk.
Het werd immers speciaal voor
projecties tijdens voordrachten en communicatiesessies
door professionals ontwikkeld.
De SLM R12+ levert een hogere lichtoutput
en scherper beeld dan eender welk
ander apparaat in zijn klasse. Verder
beschikt hij over nieuwe SXGA+ DMD
chips en de bestaande TLD lenzen.
www.barco.be
GSM EN GEZONDHEID
Is telefoneren met een gsm gevaarlijk of
niet? Dit is een vraag die de laatste jaren
geregeld opduikt en waarover Prof. Guy
Vandenbosch van het Departement
Elektrotechniek van het ESAT (KU-
Leuven) onlangs een studienamiddag
organiseerde. De
aanwezige
wetenschappers
konden niet helemaal
uitsluiten
dat de elektromagnetische
stralen van het
gsm-toestel helemaal
geen gevaar
opleveren. Maar
ze schatten een
mogelijk gezondheidsrisico
wel
heel laag in en
28 I-mag - JUNI-JULI 2004
Gezondheidsrisico’s
van de gsm zijn
verwaarloosbaar
beweren dat dit niet opweegt tegen de
voordelen van dit toestel!
Meer info: www.esat.kuleuven.ac.be
KERNENERGIE IN DE LIFT?
In de VS is kernenergie opnieuw
bespreekbaar. De laatste dertig jaar werd
geen enkele nucleaire fabriek meer
gebouwd, maar afgelopen maand vroegen
twee consortia een licentie aan om nieuwe
kernreactoren te bouwen. Ze hopen
hierbij op een verkorte licentieprocedure
waardoor ze al over vijf jaar met het
optrekken kunnen starten.
In de VS is kernenergie opnieuw bespreekbaar.
Eén consortium, bestaande uit vijf elektriciteitsproducenten
en twee reactorbouwers,
maakte bekend dat het 49 miljoen
dollar wil investeren om de licentie te verkrijgen.
Welk type reactor het waar wil
bouwen, is nog niet beslist. De tweede
groep is verder gevorderd en heeft een
site in Virginia op het oog. Dit consortium,
onder leiding van Atomic Energy of
Canada, wil een reactor van het type
Advanced CANDU oprichten. Deze
gebruikt natuurlijk uranium als brandstof
en deuteriumoxide (zwaar water) als
moderator en koelvloeistof.
Atomic Energy of Canada en zijn partners
zijn bereid om 100 miljoen dollar in de
licentieaanvraag te investeren.
Meer info: www.aecl.ca
VERSPREIDING LUCHTVERVUILING
IN KAART
Explosies, rookpluimen, composthopen,
etc.: ze zorgen voor hinder in de omgeving
en soms ook ver daarbuiten. Hoe de hinderlijke
en soms schadelijke stoffen zich
in de atmosfeer verspreiden, hangt vooral
af van de plaatselijke weercondities en
valt dus lang niet altijd te voorspellen.
Daarom hebben onderzoekers van Vito
een model opgesteld om dat traject te
berekenen. Ze baseren zich daarvoor op
VAN DE
HEETNAALD...
Vito-onderzoekers voorspellen verspreiding
rookpluim.
meteorologische parameters, zoals windsnelheid,
windrichting, bewolkingsgraad
en weerstabiliteit. Er bestaan al wel
modellen, maar die rekenen traag omdat
er erg complexe algoritmen achter schuilgaan.
Daarom ontwikkelde Vito nu een
vereenvoudigd model dat veel sneller is.
Bovendien kreeg het een gebruiksvriendelijke
grafische interface.
Het geheel werd PC-Puff® gedoopt.
Meer info: www.vito.be
TRANSFLASH NIEUW GSM-GEHEUGEN
Een topper op de markt van de gsmgeheugens
zou wel eens de TransFlash
van Sandisk kunnen worden. Deze is vergelijkbaar
met een SIM-kaart, maar biedt
een hogere capaciteit. Bovendien laat het
toe om alle gegevens van een abonnement
van een oude naar een nieuwe gsm
over te dragen. Tevens is het mogelijk om
met deze kaart het geheugen van een gsm
te upgraden en uit te breiden.
De TransFlash: een toekomstige topper?
Mogelijk vindt de TransFlash al zijn stekje
in de nieuwe UMTS gsm’s van Motorola.
www.sandisk.com
Peter RAEYMAEKERS

NIEUWS
VAN DE AFDELINGEN
In de kijker
ADVENTURE DAY
zaterdag 11 september 2004
De boog moet niet altijd gespannen zijn!
Onder dit motto gaan de jongeren van de afdeling Zuid-West-
Vlaanderen op 11 september 2004 een dagje op avontuur in de
Belgische Ardennen. Dit doen we in samenwerking met La Petite
Merveille, een familiebedrijf dat dit jaar 40 jaar bestaat. LPM
organiseert in de streek van Durbuy allerhande sportactviteiten,
sportdagen en -weekends, dit zowel voor volwassenen als voor
kinderen.
Onze keuze gaat naar een sportdag, opgesplitst in 2 activiteiten:
In de voormiddag gaan we kajakken en dit op een nog niet te
druk bevaren deel van de Ourthe, tussen Deulin en Durbuy. De
tocht is zo’n 12 kilometer lang en er wordt gevaren in tweepersoonsbootjes.
’s Namiddags volgt een
adventure parcours.
Enkel een dosis durf en
een minimumleeftijd van
13 jaar is hiervoor vereist.
Deze tocht duurt ongeveer
3 uur en zal ons richting
Indiana-Jonesbrug brengen,
een ravijn, een rappel
van 28 meter, een stormpiste
en een deathride van
50 meter. Met andere
woorden avontuur en fun
gegarandeerd!
Wie voelt zich geroepen
om zijn adrenalinepeil op
te krikken naar een hoger
level? Wie wil de nieuwe
Indiana Jones worden? Of wie wil gewoon een dagje puur amusement
en avontuur? Schrijf je dan in voor deze sportdag en kom
mee genieten!
Uiteraard krijg je alle veiligheidsmateriaal en de nodige uitleg en
assistentie om alle avonturen tot een volmaakt einde te brengen.
Gelieve wel zelf stevige schoenen en een stel oude kleren te
voorzien, waarin je je gemakkelijk kan bewegen.
PRAKTISCH
Plaats: vertrek aan de
Hogeschool West-Vlaanderen,
Karel de Goedelaan
5, Kortrijk.
Datum: zaterdag 11 september
2004 om 07u00.
Kostprijs: leden en partners:
22 EUR. Niet-leden:
26 EUR. Lunch en vervoer
(met auto’s) niet in de
prijs inbegrepen.
Inschrijving vereist:
alleen bij Martha Tuts:
VIK-jongeren-zwvl@advalvas.be
en dit ten laatste
tegen woensdag 18
augustus 2004.
Na inschrijving sturen we
per kerende het rekeningnummer waarop je binnen de 3 dagen het
juiste bedrag stort met als mededeling “Adventure day + naam
+ aantal personen”. Pas na ontvangst van de storting is je
inschrijving geldig!
JUNI-JULI 2004 - NIEUWS VAN DE AFDELINGEN 29

NIEUWS
VAN DE AFDELINGEN
ZUID-WEST-VLAANDEREN
WEEKEND NORMANDIË
zaterdag 28 en zondag 29 augustus 2004
De VIK-Afdeling Zuid-West-Vlaanderen organiseert op 28 en 29
augustus 2004 een weekendje Frankrijk. Nadat we vorige jaren
richting Champagnestreek zijn getrokken, gaan we nu het
prachtige Normandië in het noorden van Frankrijk verkennen.
Naast een boeiende geschiedenis heeft Normandië ook een
grote welvaart en een rijke cultuur te bieden. De streek is ook
leverancier van uitstekende melkproducten. Nergens smaakt een
stuk Camembert beter, vergezeld uiteraard van een glas cider of
een Calvados. Naast dit alles biedt Normandië ook een prachtige
natuur. Vooral de kusten met hun steile krijtrotsen zijn adembenemend
en zullen eenieder doen terugdenken aan de invasie op
6 juni 1944: D-day.
Normandië biedt dus vele mogelijkheden om er vele dagen te
spenderen. We zijn echter beperkt tot twee dagen en kozen voor
de wondermooie streek van Caen. Het reisschema ziet er als
volgt uit.
Na een vroeg vertrek rijden we meteen richting Etretat waar we
kunnen genieten van de prachtige kliffen. Na de lunch stomen we
via de Pont de Normandie door naar Pont L’Evêque waar de
geheimen van de Calvados ontsluierd zullen worden. ’s Avonds
volgt een uitgebreid gastronomisch diner en overnachting in
Caen.
Dag twee staat in het teken van de landing van Normandië. In de
voormiddag brengen we en bezoek aan Le Mémorial, waar we uitgebreid
tekst en beeldmateriaal krijgen over de tweede wereldoorlog
en de gebeurtenissen in Normandië. Na de lunch brengen
we een bezoek aan Omaha Beach en Pointe du Hoc, waar nog
sporen van de geallieerde landingen terug te vinden zijn en uitgestrekte
oorlogskerkhoven. Na een gevulde dag, vol indrukken,
keren we terug huiswaarts.
PRAKTISCH
Plaats: vertrek aan de Hogeschool West-Vlaanderen, Karel de
Goedelaan 5, Kortrijk.
Datum: zaterdag 28 augustus en zondag 29 augustus. Vertrek om
7u30 stipt. Vermoedelijk tijdstip van thuiskomst: 23u00.
Kostprijs: 150 EUR per persoon (alles inbegrepen, uitgezonderd
maaltijd zondagavond). Kinderen onder de 3 jaar: gratis. Kinderen
tussen 3 en 12 jaar betalen 50 EUR.
Inschrijving vereist: enkel bij Martha Tuts: VIK-jongerenzwvl@advalvas.be
en dit ten laatste op vrijdag 16 juli 2004.
HET MIDDELEEUWSE IEPER
zaterdag 25 september 2004
Zowat een jaar geleden brachten de VIK jongeren Zuid-West-
Vlaanderen een bezoek aan de torens van Kortrijk. Gezien het
succes en het grote enthousiasme gaan we dit jaar Ieper van
dichterbij bekijken.
Een gids zal de groep begeleiden doorheen het rijke verleden van
het middeleeuwse Ieper: je flaneert langs de majestueuze
Lakenhallen, de indrukwekkende St.-Maartenskathedraal, het
30 NIEUWS VAN DE AFDELINGEN - JUNI-JULI 2004
romantische Lapidarium, het Vleeshuis, de Oude Vismarkt en het
Steen. De oorlogsmonumenten laten we op deze wandeling even
links liggen.
Deze wandeling duurt 2 uur en zowel groot als klein is welkom.
Na de rondleiding laten we alles bezinken bij een drankje.
Liefhebbers die dit wensen, kunnen aansluitend met ons nog een
hapje eten en om 20u de Last Post onder de Menenpoort bijwonen.
Kom samen met ons cultuur van eigen bodem opsnuiven!
PRAKTISCH
Datum: zaterdag 25 september, vertrek om 13u.
Plaats: verzamelen aan de Hogeschool West-Vlaanderen, Karel
de Goedelaan 5, Kortrijk.
De stadswandeling begint stipt om 14u aan de Dienst Toerisme
in Ieper.
Kostprijs: Leden en partners: 2 EUR; Niet-leden: 3 EUR.
Inschrijving vereist: enkel bij Martha Tuts: VIK-jongerenzwvl@advalvas.be
en dit ten laatste tegen woensdag 22 september.
De groep kan uit maximum 30 personen bestaan.
TECHNOPOLIS & SPEELGOEDMUSEUM
zaterdag 2 oktober
Op 2 oktober gaan we al vroeg op pad richting Technopolis in
Mechelen. Dit is het Vlaamse doe-centrum voor wetenschap en
technologie. Via 261 interactieve opstellingen beleef je wetenschap
en technologie op een prettige manier. Je kijkt, voelt en
experimenteert zelf. Je gaat op ontdekkingstocht aan de hand
van interactieve opstellingen. Daarnaast zijn er demo's, wetenschapsshows
en een tijdelijke tentoonstelling. Tot en met 10
oktober loopt er een tentoonstelling over illusies.
’s Middags is een lunch voorzien in het picknickrestaurant van
Technopolis.
Daarna gaan we richting het Speelgoedmuseum. De collectie
van het Speelgoedmuseum is onderverdeeld in verschillende
afdelingen. Je vindt er speelgoed van overal ter wereld, van vroeger
en nu, gepresenteerd over een oppervlakte van 7000 m 2 . Op je
tocht door het museum stap je o.a. letterlijk in het schilderij van
Pieter Bruegel, je ziet treinen van schaal 1/220 tot schaal 1/1 en
je herbeleeft samen met Napoleon de Slag van Waterloo.
Het zal een boeiende en wetenschappe-leuke dag worden!
PRAKTISCH
Plaats: verzameling aan de Hogeschool West-Vlaanderen,
Karel De Goedelaan 5, Kortrijk.
Datum: zaterdag 2 oktober om 9u00.
Kostprijs: Leden en partners: 8 EUR; Niet-leden: 10 EUR (vervoer
niet inbegrepen).
Eigen lunchpakket voorzien!! (1 drankje is voorzien in prijs).
Inschrijving vereist: enkel bij Martha Tuts: VIK-jongerenzwvl@advalvas.be
en dit ten laatste tegen woensdag 22 september
2004.
Na inschrijven sturen we per kerende het rekeningnummer waarop
je binnen de 3 dagen stort met als mededeling “Technopolis +
naam + aantal personen”. Pas na ontvangst van de storting
binnen de 3 dagen is je inschrijving geldig!!

NIEUWS
VAN DE AFDELINGEN
DROPPING
zaterdag 16 oktober 2004
Door de gure weersomstandigheden werd de dropping van 20
maart j.l. afgelast. Op hoop van goed weer werd een nieuwe
datum vastgelegd: zaterdag 16 oktober.
Smout alvast de kuiten in want ook deze keer staat er je een fikse
wandeling te wachten. Via wegbeschrijvingen, tips en andere zal
je in de duistere nacht de weg moeten zoeken naar de eindlocatie.
Onderweg is er gelegenheid om eventjes te bekomen van de
helse wandeling en dat bij een hapje en een warm/koud drankje.
Breng enkele vrienden mee en ook dit jaar zal het weer dik in orde
zijn! Sfeer en ambiance zijn gegarandeerd. Nu enkel nog zorgen
voor warme kledij, goede stapschoenen en een zaklamp en je kan
er tegenaan stappen !
Tot dan…
PRAKTISCH
Plaats: Hogeschool West-Vlaanderen, Karel De Goedelaan 5,
Kortrijk
Datum: zaterdag 16 oktober om 20u (reservedatum bij slecht
weer: zaterdag 30 oktober).
Kostprijs: leden, partners: 2,5 EUR; niet-leden: 4 EUR.
Inschrijving vereist: enkel bij Martha Tuts: VIK-jongerenzwvl@advalvas.be
en dit ten laatste tegen vrijdag 8 oktober.
KALENDER 2004
ZUID-WEST-VLAANDEREN
28-29.08.2004 Weekend, Normandië
11.09.2004 Survival day, Ardennen
25.09.2004 Stadswandeling "Ypre, ten voeten uit
Middeleeuws", Kortrijk, 13u00
02.10.2004 Bezoek Technopolis en Speelgoedmuseum,
Kortrijk, 09u00
16.10.2004 Dropping, Kortrijk, 20u00
06.11.2004 Vierde VIK-happening,
CC Guldenberg, Wevelgem
(i.s.m. de Afdeling Noord-West-Vlaanderen)
30.11.2004 Lezing "Motiveren en stimuleren"
Inschrijven voor alle activiteiten:
ing@vik.be
tel.03 259 11 00 - fax 03 259 11 01
OOST-VLAANDEREN
KALENDER 2004
OOST-VLAANDEREN
15.09.2004 Werfbezoek: Bouwen Tunnel Elversele,
Nieuwe Steenweg, Temse, 18u00Oktober
Bedrijfsbezoek Intersig, Dendermonde
18.10.2004 Lezing Corrosiebehandeling
KEMPEN
Inschrijven voor alle activiteiten:
ing@vik.be
tel.03 259 11 00 - fax 03 259 11 01
KEMPEN
DE RING ROND ANTWERPEN
woensdag 18 augustus 2004
De afdeling Kempen organiseert een bezoek aan deze gigantische
werken tijdens een cruciale fase met topactiviteit!
PROGRAMMA
Aankomst en ontvangst met koffie en frisdrank.
Verwelkoming en inleiding door ir. Etienne Scherpereel,
Algemeen Coördinator der Werken bij de Tijdelijke Vereniging
Van Gorp N.V. – Van Broeckhoven N.V. en Wegebo NV.
Technische presentatie van de uit te voeren werken door collega’s
specialisten.
Uitgebreid bezoek aan de werf.
Afronding met vraagstelling bij een natje en een droogje.
Het belooft alweer een prachtig en boeiend bezoek te worden!
PRAKTISCH
Plaats: Burelen van de Tijdelijke Vereniging,
D’Herbouvillekaai 9, Antwerpen (wegwijzer wordt toegestuurd).
Datum: woensdag 18 augustus 2004 om 14u00.
Kostprijs: 5,00 EUR voor leden; 10,00 EUR voor niet-leden.
Inschrijving vereist: VIK-secretariaat met referte BBKPN-
RING. Het aantal deelnemers is beperkt!
DEURGANCKDOK
woensdag 25 augustus 2004
De VIK-afdeling Kempen organiseert een bezoek aan dit
“groots” bouwwerk! Het programma voorziet het volgende:
Aankomst en ontvangst met koffie en frisdrank.
Verwelkoming en korte inleiding door Eric Boodts van het
Antwerpse havenbedrijf.
Technische film over de gebruikte bouwtechnieken met commentaar
door collega’s specialisten.
Uitgebreid bezoek aan de werf en omgeving.
Afronding met vraagstelling bij een natje en een droogje.
Ook dit belooft een prachtig en boeiend bezoek te worden!
PRAKTISCH
Plaats: Deurganckdok, PPR-ruimte, Antwerpen Linkeroever
(wegwijzer wordt toegestuurd).
Datum: woensdag 25 augustus 2004 om 14u00.
Kostprijs: 5,00 EUR voor alle VIK-leden op vertoon van hun lidmaatschapskaart,
niet-leden betalen 10,00 EUR.
Inschrijving vereist: VIK-secretariaat met referte BBKPN-
DEURG. Het aantal deelnemers is beperkt!
JUNI-JULI 2004 - NIEUWS VAN DE AFDELINGEN 31

NIEUWS
VAN DE AFDELINGEN
NIEUWE TRENDS IN BEVEILIGINGSTECHNIEKEN
woensdag 24 november 2004
Het internet heeft een revolutie teweeg gebracht in de manier
waarop we vandaag communiceren en zakendoen, maar deze
revolutie heeft eveneens nieuwe risico's geïntroduceerd. Deze
risico's bevinden zich meer en meer op applicatief niveau en
nieuwe bedreigingen worden
dagelijks geïntroduceerd.
Vele bedrijven hebben
vandaag reeds een
basisinfrastructuur voor
beveiliging van hun
bedrijfsnetwerk opgezet.
Zo zijn er beveiligingsoplossingen
die gebruik
maken van digitale certificaten.
Deze oplossingen berusten op cryptografie met publieke
sleutels waarbij elke gebruiker een cryptografisch sleutelpaar
heeft: een private sleutel die door de gebruiker geheim wordt
gehouden en een eraan gekoppelde publieke sleutel die voor
iedereen openbaar wordt gemaakt. Een digitaal certificaat is een
digitaal ondertekende verklaring die de band certificeert tussen
de informatie over de identiteit van de eigenaar en zijn/haar
elektronische publieke sleutel.
Deze gecertificeerde publieke sleutel kan worden gebruikt om
vertrouwelijke informatie voor de eigenaar van het certificaat te
versleutelen en/of digitale handtekeningen te controleren die
door de eigenaar van het certificaat worden gegenereerd. De
gecertificeerde publieke sleutel is zo aan de private sleutel van
de certificaateigenaar gelinkt, dat een digitale handtekening
wordt berekend uit het bericht en de private sleutel van de ondertekenaar.
Het is een klein, gecodeerd bestand dat bij het ondertekend
bericht wordt gevoegd. Controle van een digitale handtekening
impliceert de gecertificeerde publieke sleutel van de
ondertekenaar. Indien de controle positief is, heeft de ontvanger
zekerheid over de oorsprong ervan en over het feit dat niets van
het bericht werd gewijzigd sinds het ondertekeningsproces.
Vertrouwelijkheid verkrijgt men door het bericht te coderen met
de gecertificeerde publieke sleutel van de ontvanger. De enige
manier om een gecodeerd bericht te ontcijferen, is het gebruik
van de overeenstemmende private sleutel waarvan wordt verondersteld
dat hij enkel gekend is door de eigenaar van het certificaat.
Digitale certificaten bieden dus de stellige zekerheid dat een
publieke sleutel eigenlijk behoort tot de juiste entiteit wiens
identiteit werd gecertificeerd door een certificatieautoriteit, een
gekende trusted third party (vertrouwde derde partij), die de
juistheid controleert en bevestigt van de band tussen een publieke
sleutel en zijn legitieme eigenaar. Digitale certificaten zijn de
internetpaspoorten die u beletten vertrouwelijke informatie
bekend te maken aan onbevoegden en/of de digitale handtekening
van een bedrieger te aanvaarden als autorisatie voor een
kritieke elektronische handelstransactie.
Een andere beveiligingsoplossing die ondertussen iedereen
kent, is de firewall. Iedereen weet dat een firewall de poorten van
je computer die niet open mogen staan, blokkeert. Hierdoor worden
internetvirussen en -wormen en ander 'gespuis' geweerd
32 NIEUWS VAN DE AFDELINGEN - JUNI-JULI 2004
van uw computer. Vaak wordt vergeten wat deze technologie niet
doet en blijven heel wat veiligheidsrisico's aanwezig.
Beveiliging is dan ook meer dan het inzetten van technologie en
producten. Er dient een belangrijke focus gelegd te worden op de
organisatorische- en beheersaspecten. De investeringen in
beveiliging dienen bovendien in lijn te zijn met de risico's die
aanwezig zijn in de organisatie.
Deze voordracht, gegeven door Ing. Fabrice Wynants van Ubizen,
heeft tot doel een overzicht te geven van de huidige IT security
trends. Dit omvat een overzicht van de actuele security risico's
(denk maar aan de recente worm outbreaks), beveiligingtrends
en de belangrijkste beveiligingstechnieken van een beveiligingsinfrastructuur,
zoals firewalls, intrusion detection/prevention
systems, VPNs, digitale certificaten en meer.
PRAKTISCH
Plaats: Katholieke Hogeschool Kempen, Kleinhoefstraat 4,
Geel.
Datum: woensdag 24 november 2004 om 20u00.
Kostprijs: gratis voor alle VIK-leden op vertoon van hun lidmaatschapskaart,
niet-leden betalen 7,50 EUR.
Inschrijving vereist: VIK-secretariaat met referte VOKPNBE-
VEI.
HET BAL VAN DE BURGEMEESTER
zaterdag 11 december 2004
Op 24 september 2004 start Theater Zeemanshuis haar reeks
voorstellingen van het nieuwste stuk van Alex Van Haecke. Het
gaat hier om een nostalgisch getinte, authentieke kroniek en
milieuschets van de fameuze jaren zestig.
De actie heeft plaats op een kleine boerderij in een doodlopende
straat van een gehucht vlakbij een stad ergens in Vlaanderen.
Veertien personages leven er eenvoudig "in peis en vree" op een
kluitje bij elkaar. Ze vormen een kleine, intense gemeenschap
met voor ieder van hen een eenvoudige, vreedzame levensverwachting.
Meer moet dat voor hen niet zijn. Maar de burgemeester
organiseert "het bal van de vooruitgang", dat van de
"golden sixties" en de intense gemeenschap waarvan sprake
wordt daar met veel bravoure op uitgenodigd. Vraag is: hoe is het
na verloop van jaren met dat bal gesteld?
Op zijn gekende manier hanteert Alex Van Haecke ook nu weer
zijn succesvolle "lach-en-traan-methode" die u kent van stukken
als "De Rat van 't Sint Andries", "Linke Gène" en "Dobbel Shift".
Hij kruidt zijn verhaal met menselijk-komische en menselijk-pakkende
situaties. Hij doet u willens-nillens terugdenken aan de
tijd van toen. Er komt TV in huis en telefoon, er wordt geleerd hoe
je auto moet rijden, er is die onvergetelijke swingende muziek en
we raken in de ban van die allesomvattende, oprukkende welvaart.
Maar zoals steeds heeft alles zijn prijs.
In de cast van “Het bal van de burgemeester” vindt u een stel
"oude getrouwen" terug, maar we zijn zeer blij dat we ook een
paar sterke gastacteurs bereid hebben gevonden aan deze innemende
productie mee te werken. Daarbij is de meest opvallende
figuur niemand minder dan één van de "éminences-grises" van
de Vlaamse theaterwereld Bob Van der Veken (o.m. bekend als

NIEUWS
VAN DE AFDELINGEN
Thienpondt uit "De Collega's”) in de prachtige rol van grootvader
Pier.
De VIK-afdeling Kempen geeft u de gelegenheid dit veelbelovende
stuk bij te wonen en reserveerde reeds uw plaatsen!
PRAKTISCH
Plaats:Theater Zeemanshuis, Falconplein 21, Antwerpen.
Datum: zaterdag 11 december 2004 om 20u00 STIPT!
Kostprijs: 15,00 EUR per persoon.
Inschrijving: door overschrijving van 15,00 EUR per persoon op
rekening nummer 403-9504811-48 van Guy Roymans, Steenweg
op Tielen 5, 2300 Turnhout, met de vermelding “bal van de burgemeester”.
Inschrijven VOOR einde september!
KALENDER 2004
KEMPEN
18.08.2004 Bezoek werken ring rond Antwerpen,
Antwerpen, 14u00
25.08.2004 Bezoek Deurganckdok, Antwerpen, 14u00
20.10.2004 Algemene ledenvergadering
24.11.2004 Lezing "Nieuwe trends in beveiligingstechnieken",
KHK, Geel, 20u00
11.12.2004 Toneelvoorstelling: het bal van de
burgemeester, Antwerpen, 20u00
Inschrijven voor alle activiteiten:
ing@vik.be
tel.03 259 11 00 - fax 03 259 11 01
LEUVEN
GASTRONOMISCH WEEKEND IN BOUILLON
15 tot 17 oktober 2004
VIK afdeling Leuven – Hageland organiseert
van 15 tot 17 oktober 2004 haar jaarlijks
gastronomisch weekend. Dit jaar
trekken we naar de stad der kruisvaarders,
Bouillon. We verblijven in het prachtige
Hôtel du Saule; dat uitgebaat wordt door
Vlamingen.
Een gastronomisch weekend betekent
genieten van heerlijke maaltijden maar
uiteraard horen er ook de nodige wandelingen
en toeristische uitstapjes bij.
Onze planning ziet er uit als volgt:
Vrijdag 15 oktober omstreeks 19 uur : aankomst in het hotel,
gevolgd door een lekker diner.
Zaterdagochtend steken we van wal met een stevige wandeling
naar de Tombeau du Géant. De namiddag staat in het teken
van de kruisvaarders met een bezoek aan het kasteel van
Bouillon en de Archéoscope Godefroid de Bouillon. De archeoscoop
koppelt de modernste technologie aan een schitterend
decor en laat ons de eerste kruistocht mee beleven in de voetsporen
van Hertog Godfried, Pieter de kluizenaar en duizenden
andere strijders op hun tocht naar Jeruzalem.
Zaterdagavond vormt traditioneel
het culinaire hoogtepunt
met een overheerlijk
gastronomisch diner.
Zondag 17 oktober wordt er
opnieuw gewandeld in de
bosrijke omgeving. Na een
gezellig middagmaal wordt
het verkwikkend weekend
afgesloten.
PRAKTISCH
Plaats: Hôtel du Saule, Rue de la Fontinelle 9, 6833 Ucimont-
Bouillon.
Datum: vrijdag 15 oktober 2004 (vanaf 19 uur) tot zondag 17 oktober
2004 (14 uur).
Kostprijs: 225 EUR per persoon (alle kosten inbegrepen). Na
inschrijving dient een voorschot van 75 EUR met vermelding
“Gastronomisch weekend” gestort te worden op rekening-nummer
431-0647591-86 van VIK-afdeling Leuven-Hageland. Uw
inschrijving is pas definitief na storting van dit voorschot. Na 1
september 2004 dient dan de rest van het verschuldigde bedrag
gestort te worden op rekening-nummer 431-0647591-86 van VIK
afdeling Leuven-Hageland.
Inschrijving vereist: Bart Van Orshoven; e-mail: bartvo@tiscali.be
of telefonisch: 0474 95 33 29.
KALENDER 2004
LEUVEN-HAGELAND
15-17.10.2004 Gastronomisch weekend,
Ucimont (Bouillon)
Inschrijven voor alle activiteiten:
ing@vik.be
tel.03 259 11 00 - fax 03 259 11 01
WAASLAND
DE GROTE MARKT VAN SINT-NIKLAAS
zondag 19 september 2004
Omdat we onze liefde voor het Waasland met u willen delen,
brengen we een geleid bezoek aan de Grote Markt van Sint-
Niklaas, van oudsher de hoofdstad van het Waasland.
Een stadsgids zal ons deskundige uitleg verschaffen over het
Margarethaplan, dat in februari j.l. van start ging en april 2005 zal
afgerond worden. Met dit plan wil de stad het marktplein en de
omliggende straten van gevel tot gevel heraanleggen. De geparkeerde
auto’s verdwijnen in een ondergrondse halfopen parkeerstraat.
Het grootste marktplein van België zal weer een aangename
ontmoetingsplaats worden waar feesten, markten en evenementen
het hele jaar door kunnen plaatsvinden.
Tussendoor krijgen we ook historische informatie over de fraaie
gevels van o.a. het stadhuis, de cipierage, het oud-parochiehuis…
We brengen tevens een bezoek aan de Sint-Nicolaaskerk
met haar fraaie interieur en de mooie kerkschatten.
JUNI-JULI 2004 - NIEUWS VAN DE AFDELINGEN 33

NIEUWS
VAN DE AFDELINGEN
PRAKTISCH
Plaats: Grote Markt, Sint-Niklaas (verzamelen voor het stadhuis).
Datum: zondag 19 september 2004 om 14u30.
Kostprijs: gratis voor alle VIK-leden (en gezinsleden) op vertoon
van hun lidmaatschapskaart, niet-leden betalen 5 EUR.
Inschrijving vereist: VIK-secretariaat met referte SAWLDST-
NIK vóór 12 september.
DENYS: WATERZUIVERINGSSTATION BRUSSEL NOORD
dinsdag 21 september 2004
Het bedrijf Aquiris werd door het Brussels Hoofdstedelijk
Gewest aangeduid voor de bouw en de concessie van het waterzuiveringsstation
Brussel Noord, met als doel het gebied uit te
rusten met een installatie die voldoet aan de Europese milieureglementering.
De groep EPC werd door Aquiris belast met de uitvoering van de
werken. Denys is als onderdeel van deze groep verantwoordelijk
voor de bouw van de collectoren van het toekomstige zuiveringsstation.
Denys staat in voor
de aanleg van het
afvoerkanaal (collector)
aan de linkeroever
van het kanaal
van Willebroek, van
het Saincteletteplein
tot de Budabrug.
De collector
zal door middel van
boringen worden
aangelegd om de
bovengrondse hinder
van de werken te beperken. Andere boorwerken zullen worden
uitgevoerd langs de rechteroever van het kanaal vlakbij de Budabrug.
Daar zullen de bestaande collectoren aangesloten worden
op het zuiveringsstation (Haren, Woluwe, Zenne).
De totale lengte van de boringen bedraagt ongeveer 9 km voor de
twee oevers. Het project omvat eveneens de aansluitingen tussen
de nieuwe boringen en de bestaande collectoren, namelijk
Paruck, Drootbeek, Molenbeek, Beyseghem en Marly langs linkeroever.
Aan de rechteroever zal het pompstation van Woluwe
Haeren worden gebouwd, voorzien van de aansluitingen en de
uitstroom aan de drie bestaande collectoren.
De boordiameter varieert van 900 mm tot 2500 mm. De maximale
boorlengte bedraagt ongeveer 950 m. Aan de linkeroever krijgt
elke put een nummer toegekend tussen PS1 en PT6.
PRAKTISCH
Plaats: Denys, Waterzuiveringsstation Brussel-Noord,
Vilvoordsesteenweg 91, Neder-over-Heembeek.
Datum: dinsdag 21 september 2004 om 18u30.
Kostprijs: gratis voor alle VIK-leden op vertoon van hun lidmaatschapskaart,
niet-leden betalen 5,00 EUR.
Inschrijving vereist: VIK-secretariaat, uiterlijk op 17 september
met referte: BBWLDWATER
34 NIEUWS VAN DE AFDELINGEN - JUNI-JULI 2004
HENCO INDUSTRIES
donderdag 14 oktober 2004
Na de recente uitbreiding van het bedrijf is het de moeite waard
om op bezoek te gaan bij dè fabrikant van meerlagenbuis van
België, HENCO.
Met zijn meer dan 80.000 m2 oppervlakte is het bedrijf in
staat een volledig gamma aan
meerlagenbuizen en de bijhorende
fittingen in kunststof te
leveren voor de verwarmings- en
sanitaire markt. Zoals gezegd worden ze ingezet voor het voeden
van de radiatoren en sanitaire toestellen maar ook de toepassing
bij vloerverwarming is een voltreffer geworden. Perslucht
behoort eveneens tot de mogelijkheden.
Wekelijks worden één miljoen meter van deze buis en dagelijks
ca. 33.000 stuks fittingen vervaardigd. Daarvoor beschikt het
bedrijf over vier productielijnen voor de buizen en een installatie
voor de elektronische vernetting (opgesteld in een bunker). Voor
de kunststoffittingen beschikt het over een batterij van 11 spuitgietmachines.
Dus beslist een aanrader om een bezoek te brengen
aan dit toonaangevend bedrijf.
PROGRAMMA
18u00: Verwelkoming met uiteenzetting over het bedrijf.
Meerlagenbuis met zijn toepassingsmogelijkheden in verwarming
en sanitair.
Bezoek aan het bedrijf.
Drankje en receptie.
Einde voorzien omstreeks 23u00.
PRAKTISCH
Plaats: HENCO industries, Toekomstlaan 27, Herentals.
Datum: donderdag 14 oktober 2004 om 18u00 stipt!
Kostprijs: gratis voor alle VIK-leden op vertoon van hun lidmaatschapskaart,
niet-leden betalen 10,00 EUR.
Inschrijving vereist: VIK-secretariaat met referte BBWLD-
HENCO voor 5 oktober met vermelding van het bedrijf van
tewerkstelling. Het aantal deelnemers is beperkt tot 25.
Wegbeschrijving: E313 Antwerpen–Hasselt, afrit 21 Herentals
industrie – industriezone Wolfstee, aan de noordzijde van de
autostrade.
KALENDER 2004
WAASLAND
19.09.2004 Stadswandeling rondom de Grote Markt,
Sint-Niklaas, 14u30
21.09.2004 Bezoek Waterzuiveringsstation Brussel
Noord (firma Denys), 18u30
14.10.2004 Bezoek Henco Industries, Herentals, 18u00
nov. 2004 Achter de scherm van Sinescoop
11.11.2004 Bezoek Gira, Duitsland
02.12.2004 Jongerenvergadering, Sint-Niklaas, 20u00
Inschrijven voor alle activiteiten:
ing@vik.be
tel.03 259 11 00 - fax 03 259 11 01

NIEUWS
VAN DE AFDELINGEN
ANTWERPEN
BORDEAUX-WIJNEN
vrijdag 22 oktober 2004
Met oprecht genoegen kondigen wij u onze derde wijn(fijn)proeverij
aan. De causeur-oenoloog is dezelfde specialist (Roger) die
ons ruim een jaar geleden alle finesses over de schuimwijnen
‘uitschonk’ en la fine fleur van de champagnes liet appreciëren.
Hij zal ons ditmaal zijn grondige bordeaux-wijnenkennis presenteren;
weerom op een aangename, leerrijke en kundige wijze, in
woord én daad. Het weze herhaald dat hij (professioneel) kénner
is en de rechtstreekse wijnaankoper bij een gekende grootwarenhuisketen.
PROGRAMMA
Algemeen overzicht van het uitgebreide gamma bordeaux-wijnen
(rood en wit) met hun appellations en afkomst (districten):
Bordeaux Supérieur, de Côtes, (Haut)-Médoc, Graves,
Pomerol, Saint-Emilion, Entre-Deux-Mers, Sauternes, enz.
Duidelijke uiteenzetting over de classificatie en de wetgeving
daaromtrent: AOC, Châteaux, Crus Bourgeois, (Premiers)
Grands Crus (Classés), enz. De etikettering en de reglementering.
De Bordeauxstreken: situering, districten, beplante oppervlakte,
bodem, druivenvariëteiten (cabernet sauvignon/franc,
merlot, sémillon…).
De productie (vinificatie): oogsten, persen, gisten, rijpen
(eiken vaten).
Bewaren, schenken en (deskundig) proeven.
Doorheen de avond is er gelegenheid tot degustatie met bespreking
van de gekozen/geschonken wijn (acht wijnen, wit en rood).
Alles wordt uitgebreid geïllustreerd d.m.v. een diaprojectie.
De deelnemers ontvangen de syllabus.
PRAKTISCH
Plaats: VIK-huis, Herentalsebaan 643, Wommelgem.
Datum: vrijdag 22 oktober 2004 om 19u30.
Kostprijs: VIK-leden (en eventuele partner/gezinsleden) betalen
9,50 EUR per persoon alles inbegrepen, niet-leden betalen
14,00 EUR per persoon.
Inschrijving vereist: VIK-secretariaat met referte FEAWN-
WIJND én de (totale) kostprijs overschrijven op rek. nr. 414-
3146851-13 van de VIK-afdeling Antwerpen, met vermelding:
Bordeaux, uw naam, aantal personen en VIK-lidnummer. Het
aantal deelnemers/proevers is beperkt!
KALENDER 2004
ANTWERPEN
07.10.2004 Lezing Projectmanagement
22.10.2004 Wijndegustatie Bordeaux, VIK-huis
Wommelgem, 19u30
03.12.2004 Voorstelling Poesjenellen,
Antwerpen, 20u00
OOST-VLAANDEREN
Inschrijven voor alle activiteiten:
ing@vik.be
tel.03 259 11 00 - fax 03 259 11 01
MECHELEN
REYNAERS ALUMINIUM
dinsdag 19 oktober 2004
Reynaers Aluminium is een Europese ontwikkelaar van innovatieve
aluminium systemen (profielen, beslag en accessoires).
Het bedrijf dat opgericht werd in 1965, heeft haar hoofdkantoor in
Duffel en is vandaag aanwezig in meer dan 25 landen waaronder
de Baltische Staten, China, Denemarken, Duitsland, Frankrijk,
Groot-Brittannië, Hongarije, Ierland, Nederland, Polen, Rusland,
Slovakije, Spanje, Tsjechië, Turkije en Oekraïne. Verder exporteert
het bedrijf naar verschillende landen in het Midden-Oosten,
Azië, Afrika en Zuid-Amerika.
De Reynaers Groep heeft de voorbije vijftien jaar een sterke
groei gekend. In 2003 heeft de groep 17.850 ton aluminium producten
verkocht, goed voor een omzet van 173 miljoen EUR en dit
met 820 medewerkers.
Het bedrijf wordt bestuurd volgens de regels van corporate
governance. Samen met de familiale bestuurders bepalen de
onafhankelijke bestuurders de strategie van het bedrijf en staan
zij het management bij, dat geleid wordt door CEO Martine
Reynaers, verkozen tot Manager van het Jaar 2003.
Reynaers Aluminium is gespecialiseerd in de ontwikkeling en de
commercialisering van hoogwaardige aluminium systemen voor
buitenschrijnwerk. De systemen worden gebruikt voor de privémarkt
(nieuwbouw, renovatie en veranda’s) en de projectmarkt
(appartementen, kantoorgebouwen, hotels, winkelcentra, openbare
gebouwen, scholen, ziekenhuizen).
Reynaers Aluminium dankt haar leiderspositie aan haar voortdurende
investeringen in onderzoek en de ontwikkeling van marktgerichte
producten.
PRAKTISCH
Plaats: Reynaers Aluminium, Oude Liersebaan 266, Duffel.
Datum: dinsdag 19 oktober 2004 om 18u00.
Kostprijs: gratis voor alle VIK-leden op vertoon van hun lidmaatschapskaart,
niet-leden betalen 10 EUR.
Inschrijving vereist:VIK-secretariaat met referte BBMLNREY-
NA.
KALENDER 2004
MECHELEN
19.10.2004 Bezoek Reynaerts Aluminium
Inschrijven voor alle activiteiten:
ing@vik.be
tel.03 259 11 00 - fax 03 259 11 01
JUNI-JULI 2004 - NIEUWS VAN DE AFDELINGEN 35

NIEUWS
VAN DE AFDELINGEN
NOORD-WEST-VLAANDEREN
KALENDER 2004
NOORD-WEST-VLAANDEREN
14.10.2004 Wijndegustatie van wereldwijnen,
Wijnhuis Douchy, Oostende
06.11.2004 Vierde VIK-happening, CC Guldenberg,
Wevelgem (i.s.m. de Afdeling Zuid-West-
Vlaanderen)
Inschrijven voor alle activiteiten:
ing@vik.be
tel.03 259 11 00 - fax 03 259 11 01
LIMBURG
ARTE
woensdag 17 november 2004
ARTE, dé specialist in muurbekleding en interieurstoffen, is niet
meer weg te denken uit de Belgische en internationale interieurwereld.
Sedert 1981 timmert ARTE aan de weg om kwalitatieve
en hoogstaande producten
af te leveren. De combinatie
van eigen unieke
ARTE-creaties en zorgvuldig
uitgekozen import
zorgt voor een sterk en
uitgebalanceerd aanbod
waarin iedereen zijn
gading vindt.
Het ARTE-gamma omvat
niet alleen muurbekledingen
maar ook diverse decoratiestoffen. Nieuwe tendensen en
signalen van de markt worden door een team specialisten op de
voet gevolgd. ARTE wil trendsetter zijn, waarbij originaliteit en
creativiteit, gekoppeld aan kwaliteit én toepasbaarheid, de absolute
prioriteit krijgen.
Om de continuïteit te verzekeren beschikt ARTE over een eigen
ontwerpstudio, ADD (ARTE Design and Development). Deze studio
staat er borg voor dat ARTE tot de wereldtop blijft behoren.
PROGRAMMA
Voorstelling van Arte d.m.v. Power Point-presentatie.
Voorstelling van de producten, in het bijzonder de nieuwe te
bedrukken materialen. Hierbij zal ook aandacht worden
geschonken aan de respectievelijke eigenschappen en toepassingsmogelijkheden.
Rondleiding in het bedrijf:
Bezoek aan magazijnen en de werking.
Voorstelling van de fabricage van muurbekleding.
36 NIEUWS VAN DE AFDELINGEN - JUNI-JULI 2004
PRAKTISCH
Plaats: ARTE NV, Industriezone De Waerde,
Senator A. Jeurissenlaan 1210, Zonhoven.
Datum: woensdag 17 november van 14u00 tot 17u00.
Kostprijs: gratis voor alle VIK-leden op vertoon van hun lidmaatschapskaart,
niet-leden betalen 7,50 EUR.
Inschrijving vereist: VIK-secretariaat.
Referte: BBLBGARTE.
WIJNKASTEEL GENOELSELDEREN
dinsdag 31 augustus 2004
Tussen Tongeren en Maastricht, langs de oude Romeinse heirbaan,
in de gemeente Riemst, ligt het enige wijnkasteel van
België. Niet per toeval, aangezien de Romeinen reeds wijngaarden
hadden in deze streek.
In 1990 heeft de familie van Rennes de eeuwenoude wijncultuur
doen herleven. Sindsdien is de wijndruif in dit mooie landschap
rondom het kasteel van Genoelselderen weer helemaal terug.
Het wijnkasteel Genoelselderen is met 15 hectaren wijngaarden
het grootste wijndomein in het land en verwelkomt jaarlijks
15.000 bezoekers. Deskundige gidsen leiden u door het park, de
wijngaarden, de rozentuin, de stokerij, het pershuis en 13de
eeuwse wijnkelders. Vanzelfsprekend krijgt u ook de gelegenheid
de wijnen van het kasteel te proeven.
PRAKTISCH
Plaats: Wijnkasteel Genoelselderen, Kasteelstraat 9, Riemst.
Datum: dinsdag 31 augustus 2004 om 16u00.
Kostprijs: 10 EUR voor VIK-leden; niet-leden betalen 15,00 EUR
(ter plaatse te betalen).
Inschrijving vereist: VIK-secretariaat met referte BBLBG-
WIJNK.
KALENDER 2004
LIMBURG
31.08.2004 Bezoek Wijnkasteel, Genoelselderen, 16u00
09.09.2004 Bezoek Sylvania, Tienen
17.09.2004 Algemene Ledenvergadering, 19u30
05.10.2004 Bezoek aan Sappi, Lanaken, 19u00
14.10.2004 Lezing over Kyoto, 19u30
17.11.2004 Bezoek ARTE, Zonhoven, 14u00
november Night of the Proms, Antwerpen
december Voorstelling "Dementie"
05.12.2004 Rijvaardigheidscursus,
circuit van Zolder, 13u00
17.12.2004 Toneelvoorstelling, Hasselt, 20u00
09.01.2005 Nieuwjaarsconcert, uitreiking Paul
Donners Prijs en nieuwjaarsreceptie,
Sint-Truiden, 10u00
Inschrijven voor alle activiteiten:
ing@vik.be
tel.03 259 11 00 - fax 03 259 11 01

Coek
bouwt kathedraal van staal
Constructeur van grootste reactoren ter wereld
Geel. De Group Coek is
gestart met de bouwwerken
van de nieuwe productiehall
"TCI -III". De hall met een hoogte van
22 meter en een lengte van 120 meter,
is niet alleen een heuse "kathedraal
van staal", gebouwd door de gespecialiseerde
firma Edibo uit Lommel.
Bovendien wordt binnenin een uitzonderlijk
grote hefcapaciteit (500 ton!)
geïnstalleerd door een ander gespecialiseerd
bedrijf, met name Lemmens-
CKR uit Genk.
Met deze investering van 5 miljoen
euro verzekert de Group Coek zich
van de mogelijkheid om haar reactoren
uit titaniumclad nog groter te bouwen
dan tot dusver het geval was. Dit
laat toe om reactoren te bouwen met
een diameter van 10,5 meter en een
stukgewicht tot 500 ton. Bovendien
kunnen voortaan kolommen gebouwd
worden tot 80m lengte met een maximum
gewicht van 1.000 ton.
Voorwaar een huzarenwerk voor ingenieurs.
Van onze redacteur
"Het grote probleem voor de constructie
van dergelijke mammoet-reactoren stelt
zich uiteraard in de manipulatie tijdens
de fasen van montage, lassen en afwerking,"
zegt general manager Ilse
Vanlommel van Group Coek. "Iedereen
kan zich voorstellen dat zo'n gevaarte
niet met één hand wordt omgedraaid."
"Als je bovendien weet dat wij de hoogste
kwaliteits- en veiligheidsnormen hanteren
bij de bouw van de reactoren -
bestemd voor chemische processen - dan
besef je dat we ze veelvuldig en gemakkelijk
moeten kunnen draaien en verplaatsen,
om alle lasnaden perfect te kunnen
positioneren. Dit is niet enkel belangrijk
om een zo efficiënt mogelijk lasproces
toe te kunnen passen, maar ook voor het
uitgebreide kwaliteitsonderzoek. Bovendien
moet zo’n reactor gedurende het productieproces
een aantal keren verplaatst
worden, bvb. naar de oven en de straalhal.
Op zo’n momenten zijn de superzware
rolbruggen van 500T onmisbaar." zegt
Koen Van Looke, general manager Coek
Engineering.
Bouwtechnisch
INGENIEUR EN BEROEP
"Dit project is een grote bouwtechnische
uitdaging," aldus Theo Custers, afgevaardigd
bestuurder van bouwbedrijf
Edibo, "want niet alleen de afmetingen
van de hall zijn indrukwekkend, maar de
staalstructuur moet vooral het takelvermogen
toelaten."
Cladding is het ei van Columbus
De studiedienst van Edibo voerde een
studie uit volgens de normen van Eurocode
om ervoor te zorgen dat alle aspecten
van paalfunderingen, wandhoogte,
spantafstand tussen draagkolommen,
enz... precies voldoen aan de uitzonderlijk
hoge functionele eisen van deze nieuwe
bouw.
Omtrent Coek
Group Coek met hoofdzetel in Geel, is
één van de meest toonaangevende en
geavanceerde constructeurs ter wereld,
van een gespecialiseerd gamma van
"procesapparaten" zoals druktanks,
kolommen, reactoren en warmtewisselaars
voor de chemische en petrochemische
industrie.
JUNI-JULI 2004 - I-mag 37

INGENIEUR EN BEROEP
De firma, opgericht als familiebedrijf in
1966, telt vandaag een personeelsbestand
van ongeveer 150 eigen mensen en realiseert
een jaarlijkse geconsolideerde
omzet van ongeveer 40 miljoen euro. Met
de nieuwe investering mikt group Coek op
een omzetstijging tot ca 50 miljoen euro
en een verhoging van het personeelsbestand
tot ca 170 medewerkers.
De groep bestaat vandaag uit een aantal
bedrijven, die stuk voor stuk gespecialiseerd
zijn in een specifiek onderdeel van
haar core-business. Al deze bedrijven
staan onder de contractuele verantwoordelijkheid
van Coek Engineering nv.
De afgeleverde constructies zijn
gebouwd in koolstof staal, roestvrij staal,
duplex, hastelloy, inconel, monel, incoloy,
titanium, zirconium, enz... Het bedrijf
heeft bovendien een bijzondere knowhow
ontwikkeld in de bouw van "gecladde"
apparaten, zoals roestvrij staalclad, titanium-clad,
hastelloy-clad en zirconiumclad.
In de voorbije tien jaar is deze tak van
hoogst gespecialiseerde constructies uitgegroeid
tot meer dan 70% van de omzet.
Silo's en tanks
Het bedrijf werd in 1966 opgericht door
Marcel Vanlommel als constructieatelier
voor silo's van bakkerijen. De eerste tien
jaar waren de activiteiten volledig toegespitst
op het brengen van oplossingen
voor de opslag en toevoer van bloem in de
bakkerij. Daarbij was het vernieuwend
aspect dat door toevoer van lucht, de
bloem als het ware "vloeibare" eigenschappen
kreeg.
Midden jaren '70 werd een begin gemaakt
met de productie van vaten voor de kernenergie
en meer bepaald voor de behandeling
van radioactief water. Zo werden
voor Belgonucleaire tanks in inox
gebouwd.
Coek moest toen zelf instaan voor de kwaliteitsnormen
die in die tankbouw zouden
gelden. Bekeken met de ogen van vandaag,
waren deze tanks relatief dunwandig,
met een diameter van 5 à 6 meter en
38 I-mag - JUNI-JULI 2004
een totaal gewicht van zo'n 100 ton. Voor
de onderneming was het een moment van
doorbraak.
Reactoren
De eerste reactor werd gebouwd in de
jaren '80, maar daar was toen nog geen
titanium mee gemoeid. De kennis en aanwending
van de eigenschappen van titanium
zorgden voor een tweede grote doorbraak
van het bedrijf. Titanium wordt niet
zozeer gebruikt voor z’n mechanische
eigenschappen, maar wél voor de uitzonderlijke
corrosie-eigenschappen.
Bovendien is het vooral betaalbaar
geworden na de val van de Berlijnse muur
in 1989.
Maar eigenlijk is "cladding" het ei van
Columbus, want vol titaan is onbetaalbaar
voor een reactor. Cladding is een
procédé waarbij - door middel van explosie
- een dunnere titaanplaat als het ware
versmolten wordt met koolstof staal. De
GESNEDEN COEK VOOR INGENIEURS
Omwille van de zeer grote techniciteit van de productie werken tal van ingenieurs in
diverse functies bij de Group Coek. Een overzicht:
1. Engineering
Vier projectingenieurs (2x burgerlijk en 2x industrieel ingenieur) krijgen ieder een
aantal projecten toegewezen waarover ze op hun beurt de verantwoordelijkheid
dragen. Zij maken voor hun project alle noodzakelijke berekeningen, implementeren
de codevereisten (ASME, PED…) en houden rekening met de specificaties van
de klant. Voor elk project stellen ze ook een LOFC (List of Fabrication Control) op,
waarin alle te volgen kwaliteitsstappen staan beschreven.
Hoofd engineering is een burgerlijk ingenieur die de volledige eindverantwoordelijkheid
draagt op vlak van sterkteberekeningen, ontwerp, voldoen aan de vereiste
bouwcodes…
Een lasingenieur, van opleiding industrieel ingenieur lastechniek met bijkomend
diploma van Europees lasingenieur. Hij zorgt ervoor dat voor elke las een procedure
wordt geschreven. Deze procedure moet ook weer voldoen aan de eisen van de
bouwcode en aan eventuele bijkomende eisen van de klant.
2. Aankoop
Industrieel ingenieur die ervoor zorgt dat de door engineering voorgeschreven
materialen effectief besteld en geleverd worden volgens de gevraagde specificaties.
3. QC
Hoofd van de kwaliteitscontrole is eveneens een industrieel ingenieur. Hij zorgt
ervoor dat hogervermelde LOFC wordt nageleefd en organiseert alle kwaliteitscontroles,
zowel door eigen mensen als door derden.
4. Productie
Verspreid over Geel en Genk zijn er in totaal 4 industrieel ingenieurs die ieder hun
eigen productie-afdeling leiden en rechtstreeks rapporteren aan de afgevaardigd
bestuurder.

Ontwerp
van de
plannen
voor eigen
woning
reactoren in titaanclad worden
bijvoorbeeld gebruikt in Azië,
Australië, Nieuw - Caledonië,
Zuid - Amerika, enz … voor
zowel PTA - fabrieken als bij
PAL - processen.
In het proces om PTA
(Purified Theraphtalic Acid) te
fabriceren, gebruikt men onder
meer azijnzuur en dit op een
temperatuur van meer dan
200°C. Stalen reactoren kunnen
daar niet tegen en zouden
snel lek slaan. Reactoren in
titaniumclad weerstaan perfect.
PTA is op zijn beurt weer
een grondstof om onder andere
PET-flessen en polyestervezels
te produceren.
PAL of Pressure Acid Leaching,
is een chemische manier om
bvb. nikkel, goud of kobalt uit
erts te halen op een chemische
manier. Voor dit proces
gebruikt men “autoclaven”. Dit
zijn ook apparaten in titaan-
clad die typisch op een nog
hogere temperatuur en druk
werken dan hoger vermelde
reactoren. Wanddiktes tot
120mm zijn geen uitzondering.
Verder gebruikt men voor deze
autoclaven typisch titaan van
8mm, terwijl voor de PTAindustrie
titaan van 3mm wordt
gebruikt.
Eind jaren '80 was een typische
PTA-reactor ongeveer 110 ton
zwaar en had een diameter van
maximaal 5.7m.
Wereldmarkt
Begin jaren ’90 wensten de
klanten grotere reactoren. Er
werd vooropgesteld dat een
diameter van 6,4m voldoende
zou zijn. Group Coek zorgde
met de bouw van TCI - I in
1993-1994 voor de nodige productiemogelijkheden
om dit te
realiseren. Stukgewichten tot
200 ton werden mogelijk.
We danken alle collega’s die hebben
gereageerd op het artikel ’Mag een
industrieel ingenieur het plan van zijn
eigen woning ontwerpen?’ (I-mag april
2004). Uit de reacties blijkt dat niet zozeer
de specificiteit die op het diploma is vermeld
van essentieel belang is om een al
of niet goedkeuring te krijgen, maar wel
het leveren van het bekwaamheidsbewijs
dat tot uiting dient te komen in het dossier.
Bij wijze van voorbeeld nemen we het
dossier van een collega (elektromechanica)
dat de goedkeuring kreeg.
Twee jaar later drong een
nieuwe investering zich op. In
1996, met de bouw van TCI - II,
werden de grenzen alweer verlegd
en kregen we een diameter
van maximaal 8,2 meter en
een gewicht van 300 ton.
De bouw van deze TCI - III, nu
in 2004, laat Group Coek toe
om reactoren te bouwen met
een diameter van 10.5 meter en
een stukgewicht tot 500T.
Het wordt ook mogelijk kolommen
te bouwen met een lengte
van 80m die tot 1000T zwaar
kunnen zijn.
Op de wereldmarkt zijn er in
de productie van reactoren
met een diameter tot 5 meter
een handvol spelers actief.
Eens de diameter boven de 6
meter gaat, zijn nog enkel
Coek en het Japanse Hitachi
met elkaar in concurrentie.
Henk VAN NIEUWENHOVE
Het dossier omvatte:
1. een begeleidende nota;
2. een kopie van een wettelijk geattesteerd
afschrift van het diploma;
3. bewijsstukken waaruit de bekwaamheid
blijkt zoals het reeds voorafgemaakt
plan, de lessentabellen en vakinhouden
van de opleiding en de verwijzing
naar de vakken die betrekking
hebben met de woningbouw.
Reacties van collega’s zijn nog steeds
welkom. U kan er andere collega’s mee
helpen. Reageren kan op volgend e-mailadres:
francine.demaret@vik.be
Ing. Noël LAGAST
JUNI-JULI 2004 - I-mag 39

INGENIEUR EN BEROEP
Brussel. Het was een
eigenaardig zicht in de Brusselse
Anspachlaan. Begin
mei had een vreemde vogel zich 30
meter hoog tegen de glazen wand van
het Administratief Centrum genesteld
en een reusachtig ei op de stoep
gelegd. In het nest verscheen af en toe
de acteur en kunstenaar, Benjamin
Verdonck, verhalen uitbeeldend en
met gebaren, klanken en allerlei pluimages
communicerend met de toevallige
passanten.
Het reusachtig zwaluwnest hing niet
zomaar aan de glazen wand, maar
was het resultaat van een samenwerking
tussen de kunstenaar, een architect
en een ingenieur. Als opener van
het Brusselse KunstenFESTIVAL
desArts mocht het best gezien worden.
40 I-mag - JUNI-JULI 2004
Vreemde vogel legt
Benjamin Verdonck linkt kunst aan
Van onze redacteur
Kunst is vaak onder geen noemer te vangen.
Het zwaluwnest van Benjamin
Verdonck was daar een perfect voorbeeld
van: beeldende kunst, theater, poëzie,
landschapskunst, action art… De performance
die gedurende zeven dagen in
mei werd gehouden, ging niet onopgemerkt
voorbij en bereikte zowel de toevallige
passant als de voorpagina’s van kranten
in de hele wereld. Vanuit zijn zwaluwnest
beeldde Benjamin Verdonck verhalen
uit en betrok daarbij de toeschouwer volgens
ingecalculeerde patronen. Zelfs de
politie kwam een kijkje nemen en cirkelde
met een helikopter boven het vreemde
nest om na te gaan welke vreemde vogel
zich hier genesteld had. De voorbijgangers
waren niet alleen bijzonder verbaasd
maar bovendien aangenaam verrast. Wat
ze echter niet wisten is dat aan het hele
stuntwerk jaren voorbereiding vooraf zijn
gegaan. Het project werd gerealiseerd
met de steun van KVS/bottelarij,
KunstenFESTIVALdesArts, Villanella en de
Vlaamse Gemeenschapscommissie en met
de bereidwillige medewerking van Sarens
nv. De creatie gebeurde in synergie tussen
de kunstenaar, architect Thierry
Decuypere (V+) en burgerlijk ingenieur
Kathleen Mertens (BAS).
© Alexis Destoop
De ingenieur
Ir. Kathleen Mertens was niet weinig verbaasd
toen ze de opdracht kreeg om een
draagconstructie voor een zwaluwnest te
ontwerpen. Hoewel: BAS (Bureau voor
Architectuur en Stabiliteit) heeft al meer
artistieke ontwerpen gerealiseerd, zo
ondermeer de containerinstallaties voor
kunstenaar Luc Deleu. BAS was ook
structureel ingenieur voor het Modemuseum
en het Design Center in
Antwerpen en het Provinciehuis in
Leuven.
“Het zwaluwnest was best een leerrijke
ervaring”, vertelt Kathleen Mertens. “Het
is geen alledaagse vraag om een hangend
nest te realiseren. Het nest werd opgehangen
aan een kokerstructuur, die in de
belendende kamer werd gebouwd, met 4
dragende elementen die een brug vormden
in de buitenruimte. De staalconstructie
werd ter plaatse gemonteerd. De koker
“Het is geen alledaagse
vraag om een hangend
nest te realiseren.”
Ingenieur Kathleen Mertens
“In de architectuur van
vandaag is te weinig plaats
voor een knipoog.”
Architect Thierry Decuypere

ei in Brussel
techniek en architectuur
“Het bouwen van het nest,
het ontwerpen van de act en
het schrijven van de teksten
vloeiden in elkaar over en waren
even belangrijk als de opvoering
en de confrontatie met het
publiek zelf.”
Kunstenaar Benjamin Verdonck
werd binnen met bouten opgespannen en
het nest werd er in zijn totaliteit op aangebracht
met een telescopische kraan. Ik
ben zelf gaan kijken op het moment van
de ophanging en was bijzonder verbaasd
over het precisiewerk van de kraanman.
Het nest zelf was in een atelier gemaakt.
Rond een vakwerk van staalprofielen
werd een moule van staaldraad en staalplaten
aangebracht. Daarover werd polyester
aangebracht met takken en stro en
alles wat een zwaluw gebruikt bij het bouwen
van een nest. De brug had een draagkracht
van 1 ton. We namen een ruime
marge omdat we niet exact wisten hoeveel
het nest zou wegen. Het gewicht was
600 kg, de kunstenaar niet meegerekend.
De constructie was dus bestand tegen
een windstootje.”
De architect
De zoektocht naar een geschikte locatie
was nochtans niet zonder slag of stoot
verlopen. Het was de taak van de architect
om de nodige toelatingen te bekomen en
de planstructuur te ontwerpen om het
nest op te hangen. Architect Thierry
Decuypere van het bureau V+ had al eerder
tijdelijke artistieke realisaties in open
lucht begeleid. Zo ondermeer de verlichting
tijdens Brussel 2000 en andere scenografieën
voor culturele activiteiten. Maar
een constructie in stro ontwerpen, dat
was nieuw.
“Het was zéér amusant”, glundert Thierry
Decuypere nog na. “Ik heb er werkelijk
van genoten. Het was een project met een
glimlach. Het zoeken naar metaforen in
het dierenrijk behoort niet tot het doordeweekse
architecturale vocabularium. In
de architectuur van vandaag is te weinig
plaats voor le clin
d’oeil”. Ooit was het
anders toen Gaudi en
Hundertwasser hun duivels
ontbonden in Barcelona
en Wenen, om slechts deze twee
te noemen.
“Een constructie in stro ontwerpen is
anders dan een traditionele constructie”,
vervolgt Thierry Decuypere die ook docent
is aan het instituut La Cambre in Brussel.
“Die lichtheid van de materialen stelde
ons in staat om het speelse element uit te
spelen. Bij dit alles mag je echter niet vergeten
dat er een hele bureaucratische lijdensweg
aan voorafgegaan is. Ik kan
alleen maar gelukkig zijn dat een stad als
Brussel open staat voor dergelijke initiatieven.”
De kunstenaar
Het eerste en het laatste woord is voor
Benjamin Verdonck (32). De Antwerpenaar
was niet aan zijn proefstuk met
stunts in de openbare ruimte. Zo verbleef
hij een tijdlang in een boomhut op het
Brusselse Baraplein om er een theaterdialoog
met het publiek aan te gaan.
Moe maar tevreden ontmoetten we de
kunstenaar in het zwaluwnest aan het
einde van zijn avontuur. “Ik sta 10 jaar als
acteur op de planken, maar daarnaast heb
ik een sterk verlangen om met mijn handen
bezig te zijn en een ander publiek te
bereiken”, aldus Benjamin Verdonck. “In
de theaterzalen ontmoet je telkens
dezelfde mensen, die meestal dezelfde
linkse oriëntatie hebben en van een theaterstuk
de bevestiging van hun eigen
ideeën verlangen. Vanuit dit nest speel ik
voor iedereen, voor mensen die geen
ticketje
hebben gekocht
en als bij toeval
met dit project geconfronteerd
worden en er even bij stilstaan. Dat
is een enorme uitdaging. De interactie
met het publiek is een onderdeel van het
project en vanuit mijn theaterervaring
heb ik wel kunnen inschatten hoe de
omgeving zou reageren. Maar toch blijft
het spannend. Toen de politiehelikopter
en de brandweer kwam opdagen, dat
waren heerlijke momenten. Rond het ding
is een verhaalvorming ontstaan. Dit willen
we ook concretiseren in een boek.”
Als theaterman en totaalkunstenaar
heeft Benjamin Verdonck ook geleerd in
teamverband te werken. “Samen met mijn
twee broers heb ik de maquettes gemaakt
en het nest gebouwd. Bovendien was er
een voortdurende interactie tussen het
artistiek concept, de ingenieur en de
architect. De verwezenlijking zelf heeft
meer dan 3 jaar in beslag genomen. Het
bouwen van het nest, het ontwerpen van
de act en het schrijven van de teksten
vloeiden in elkaar over en waren even
belangrijk als de opvoering en de confrontatie
met het publiek zelf.”
Het reusachtig zwaluwnest tegen de
strakke glazen wand als metafoor van de
natuur die overleeft in een urbanistische
context. Een beeld dat de Brusselaar zich
lang zal herinneren.
Henk VAN NIEUWENHOVE
© Alexis Destoop
JUNI-JULI 2004 - I-mag 41

GRAAD EN DIPLOMA
BaMa
VIK & departementshoofden
De 13 departementshoofden
Industriële Wetenschappen
(opleidingen voor industrieel
ingenieurs) en de Vlaamse
Ingenieurskamer hebben in een gezamenlijk
schrijven hun collectieve en
maatschappelijke bezorgdheid geuit
aan de partijvoorzitters en de politieke
verantwoordelijken. Ze hebben
tevens concreet hun verwachtingen
geformuleerd voor de nieuwe Vlaamse
Regeringsverklaring.
Reeds geruime tijd plegen de VIK en
de departementshoofden IW&T en
BIO overleg om de opleiding van
industrieel ingenieurs af te stemmen
op het Europees harmoniseringssysteem
van hogere opleidingen,
inzonderheid voor de internationale
ingenieursopleiding.
42 I-mag - JUNI-JULI 2004
Het verhaal is bekend. In Bologna hebben
de ministers van de verschillende landen
de krijtlijnen op papier gezet om tot meer
harmonisering van het hoger onderwijs te
komen, wat nog geen uniformisering betekent.
Meer transparantie is hier het sleutelwoord.
Het staat nochtans ieder land vrij om deze
intentie in een nationale wetgeving te gieten.
Vlaanderen was daarbij, samen met
Duitsland, een koploper. De negen voorontwerpen
van decreet resulteerden in
het herstructureringsdecreet van 4 april
2003 dat in feite een kaderdecreet is.
Aanbouwdecreten
Het werk van de aftredende regering is
echter niet af. De nieuwe Vlaamse
regering wachten nog tal van
aanbouwdecreten, en die
zijn niet van de minste. De
aanvullingen zijn niet
alleen heel belangrijk
voor de industrieel
ingenieurs maar liggen
ook zeer gevoelig.
Eisenpakket
voor nieuwe
Vlaamse Regeringsverklaring
Bijzondere aandacht zal gaan naar de
invulling van het academiseringsproces,
dat veel geld vraagt. Dit is maar één van
de netelige punten die een uitvoering
moeten krijgen. De vorige regering heeft
zich voor de uitvoering van de
Bolognaverklaring geëngageerd, het is
dan ook maar redelijk dat ze die verwachting
op alle vlakken inlost, indachtig dat
koken geld kost.
De departementshoofden IW&T en BIO
benadrukken in een gezamenlijk schrijven
met de VIK dat de uitbouw van de
Masteropleidingen die decretaal werd
vastgelegd, enorme kansen inhoudt. De
belangen van de hogescholen lopen
parallel met deze van de VIK, de grootste
ingenieursvereniging van ons land. De
hogescholen waken over de kwaliteit
van de opleiding, de
Wie
straks de studies
van industrieel ingenieur
aanvat, wil ook de
zekerheid hebben dat zijn
diploma vier jaar later
nog een internationale
waarde heeft.
beroepsvereniging behartigt
en verdedigt de
belangen van de
afgestudeerden in

IW&T en BIO op één lijn
de Europese context. De betrachtingen en
het engagement van beide zijn onafscheidelijk
met elkaar verbonden. Willen de
industrieel ingenieurs met hun diploma
kunnen wedijveren met hun buitenlandse
collega’s, dan moeten daarvoor ook
onvoorwaardelijk de correcte en gerechtvaardigde
voorwaarden worden geschapen.
Dit is een sociale en rechtvaardige
eis die de industrieel ingenieurs, als
motor van ons economisch leven, door de
volgende regering verwezenlijkt willen
zien.
Strijdpunten
De overleggroep van de departementshoofden
en de VIK stelt nochtans vast dat
de voorwaarden voor het academiseringsproces,
dat tot de accreditering van de
Masteropleidingen voor industrieel ingenieur
leidt, in het gedrang komen.
Er ontbreken immers volgens de overleggroep
essentiële en fundamentele middelen
en mogelijkheden, met name:
de broodnoodzakelijke financiering
voor de basisopleidingen.
de volwaardige academiseringsmiddelen
tijdens de overgangsperiode.
het eigen doctoraat in de
industriële wetenschappen.
de feitelijke toegang tot
de financieringskanalen
zoals BOF en FWO.
de internationale
erkenning.
Dit laatste impliceert volgens de overleggroep:
de onmiddellijke toekenning van de
specificatie “of science” bij de titel
van Master voor industrieel ingenieurs.
de internationaal betekenisvolle en
herkenbare Engelse vertaling van
het begrip opleidingsinstituut als
“University College”.
Nefaste gevolgen
Al deze punten werden concreet geargumenteerd
in een goed onderbouwd dossier.
De overleggroep rekent er met aandrang
op dat haar verwachtingen in de nieuwe
Vlaamse Regeringsverklaring zullen terug
te vinden zijn. Indien deze “middelen en
mogelijkheden” niet ter beschikking worden
gesteld, dan is het duidelijk dat de
accreditatie van de Masteropleidingen
voor industrieel ingenieurs in het gedrang
komt. Bijgevolg, stelt de overleggroep,
”dreigt een opleiding met een grote maatschappelijke
relevantie te verdwijnen met
nefaste gevolgen voor de 52.000 Vlaamse
industrieel ingenieurs en het bedrijfsleven”.
Dit
is de bekommernis
van ingenieurs en
van de industriële wereld
en die mag het overheidsbeleid
niet lichtvaardig
naast zich neerleggen.
Oproep voor de nieuwe
regering
Dit kan toch niet de bedoeling zijn
geweest van de hervorming van de opleiding
van industrieel ingenieur, die met
ingang van het academiejaar 2004-2005
van start gaat.
Wie straks de studies van industrieel
ingenieur aanvat, wil ook de zekerheid
hebben dat zijn diploma vier jaar later nog
een internationale waarde heeft. Als de
overheid deze zekerheid niet kan waarborgen,
bijvoorbeeld door departementen
niet de nodige middelen te geven, dan
vreest de VIK voor de gevolgen.
De oproep van de overleggroep voor de
nieuwe regering is geen dagdromerij. Dit
is de bekommernis van ingenieurs en van
de industriële wereld en die mag het overheidsbeleid
niet lichtvaardig naast zich
neerleggen. We zullen dit zeker met
argusogen nauwlettend opvolgen.
Ing. Noël LAGAST
Zoniet
dreigt een opleiding
met een grote
maatschappelijke relevantie
te verdwijnen met nefaste
gevolgen voor de 52.000
Vlaamse industrieel ingenieurs
en het bedrijfsleven.
JUNI-JULI 2004 - I-mag 43

GRAAD EN DIPLOMA
BaMa
Uitpakken met ambitieuze plannen is de
dada van iedere minister of staatssecretaris.
Dit geldt ook voor de bewindslui in
Nederland. Een voorbeeld is het plan,
voorlopig nog een idee, van de
Nederlandse liberale staatssecretaris
Annette Nijs (VVD) van het tweede kabinet
Balkenende om iets te doen aan de
“bloedloze” (sic) universiteiten in
Nederland en gestalte te geven aan de
zogenaamde “Lissabon ambitie”.
In Lissabon werden de krijtlijnen uitgetekend
om van Europa tegen 2010 een sterke,
zoniet het sterkste, economische kenniscentrum
van de wereld te maken. De
ministers van verschillende Europese landen
willen op termijn meer hoogopgeleide
kenniswerkers. De Nederlandse
staatssecretaris mikt relatief hoog en
denkt aan de oprichting van een
Nederlands equivalent van de
Amerikaanse Harvard universiteit.
Harvard equivalent
6In deze artikelenreeks onderzoeken we hoever het staat met de
invoering van de BaMa, zes jaar na de ondertekening van de
Sorbonneverklaring. In deel 1 (I-mag, mei 2004) gaven we een algemeen
overzicht van de stand van zaken in de ons omringende landen en toetsten dit
aan de situatie in eigen land. Uit de vergelijking bleek dat Vlaanderen de vlijtigste
leerling is.
Aan de Nederlandse hogescholen (Hoger Beroepsonderwijs – HBO) en universiteiten
(Wetenschappelijk Onderwijs – WO) werd de Bachelor-Master structuur
inmiddels reeds ingevoerd. Maar de Nederlandse onderwijswereld mort en
de studenten komen op straat. Het rommelt dus bij onze Noorderburen. De
Nederlandse regering heeft grootse plannen. Zo wordt er luidop gedacht aan
één grote universiteit, naar het voorbeeld van Harvard.
I-mag stak zijn licht op in Nederland. Een beknopt verslag.
De rector van een Vlaamse universiteit
verkondigde onlangs dezelfde ambitie.
Ieder land zijn topuniversiteit blijkt vooralsnog
een droom te zijn. De Nederlandse
Onderwijsraad, het voornaamste adviesorgaan
van staatssecretaris Annette
44 I-mag - JUNI-JULI 2004
Zes jaar na de onder
Nederland: the American
Nijs, vindt een “Harvard equivalent” in
Nederland niet haalbaar. De gemiddelde
student aan de Harvard universiteit
betaalt jaarlijks 23 duizend EUR. Harvard
kan net als heel wat andere Amerikaanse
universiteiten rekenen op omvangrijke
financiële bijdragen vanuit het bedrijfsleven.
Om het allemaal betaalbaar te maken
zou het collegegeld in Nederland flink
omhoog moeten. Nu bedraagt dit 1.495
EUR per jaar. De toelage van de
Nederlandse regering bedraagt 4.800 EUR
per jaar voor een universiteitsstudent en
voor een HBO-student 5.200 EUR per jaar.
In 2008 wil de Nederlandse regering haar
jaarlijkse bijdrage per universiteitsstudent
met 200 EUR verminderen. Voor een
HBO-student gaat er vanaf 2008 honderd
EUR af. De ambitie om één topuniversiteit
te creëren, krijgt daarmee een flinke duik.
De Nederlandse staatssecretaris moet
dan ook haar plannen voor een “nieuwe”
Harvard fors terugschroeven. De rectoren
van de Nederlandse universiteiten vinden
dat niet alle heil mag verwacht worden
van onderwijs- en onderzoeksinstellingen
die het keurmerk dragen waarin het woord
“top” voorkomt. Wie in Vlaanderen de
denkoefening om tot één topuniversiteit
te komen, wil overdoen, raden we aan
eens langs te gaan bij het kabinet
Balkenende.
Studentendemonstraties
Nederland kende de voorbije maanden
opnieuw her en der studentendemonstraties.
Dit was ondermeer het geval op de
Dam in Amsterdam waar we getuige
waren van een massademonstratie onder
de slogan “Maak van ons onderwijs geen
puinhoop”. Amsterdam is altijd al de
plaats van studentendemonstraties geweest.
Dit is niet verwonderlijk. Amsterdam
is immers een bruisende studentenstad.
Aan de 2 universiteiten en hogescholen
studeren ruim 60.000 studenten,
afkomstig uit een 20-tal verschillende landen.
De manifestatie was gericht tegen
de HOOP, wat staat voor Hoger Onderwijs
en Onderwijsplan én tegen de vrouw die
dit plan heeft opgesteld, met name
staatssecretaris Annette Nijs. “Nijs is
niet goed wijs” stond op één van de vele
spandoeken te lezen.
Nijs staat in de Nederlandse onderwijswereld
bekend als een “onhandige”
staatssecretaris, een “brekebeen” zoals
de Amsterdamse studenten haar noemen.
In een vorige baan was ze op de

tekening van de Sorbonneverklaring
Dream (deel 2)
Filippijnen nauw bij het management van
Shell betrokken. Haar uitspraken als
staatssecretaris maakten haar ongeliefd,
niet alleen in de onderwijswereld, maar
ook in de Tweede Kamer en bij haar eigen
minister. Nijs brak een lans voor thema’s
die sinds jaren behoorden tot de taboes
van de Tweede Kamer in Den Haag, het
Binnenhof. De staatssecretaris wil
immers een strengere selectie van de studenten
“aan de poort” van de hogere
onderwijsinstellingen, een hoger collegegeld
en een nieuwe studiefinanciering.
De studenten zullen vooral meer moeten
lenen.
Naakt protest
Een succesnummer tijdens de studentendemonstratie
in Amsterdam was het
zogenaamde streaken. Amsterdamse studenten
kennen er alles van. Zodra tussen
twee hagelbuien op de Dam een straaltje
zon doorbrak, gingen studenten, onder
het oog van de massaal opgetrommelde
politie, gezwind uit de kleren. Ze
illustreerden daarmee fysiek hoe het
onderwijs wordt uitgekleed. Na het naakte
protest, onder het scanderen van “Hé
ho, hé ho, het onderwijs verneuk je zo”,
zette de menigte zich in beweging voor
een flinke wandeling door het centrum.
Dure Masters
Nederlandse studenten vrezen dat sommige
studies onbetaalbaar zullen worden
indien de plannen van Nijs realiteit worden.
Het lukt vele studenten nog om de
eindjes maandelijks aan elkaar te knopen,
maar in de toekomst wordt het heel moeilijk,
althans zo lijkt het toch volgens de
uitleg die we kregen van een handvol
betogers. De invoering van de Mastergraden
heeft volgens hen de commercialisering
van het hoger onderwijs ingeluid.
Aan de Universiteit van Amsterdam
betaalt men voor een Executive Masters in
International and European Relations and
Management reeds 8.300 EUR. De cursus
loopt van 1 september 2004 tot juni 2005.
“Het is allemaal de schuld van staatssecretaris
Nijs” zeggen de studenten. “Het
gaat met haar plannen de kant op dat
alleen jongeren met rijke ouders in de toekomst
nog zullen kunnen studeren”.
Toelatingsexamen
Niet alle Nederlandse universiteiten
staan nochtans achter de betoging die in
Amsterdam werd georganiseerd door de
Landelijke Studentenvakbond (LSVB) en
waaronder zich volgens de organisatoren
ook beroepsdemonstranten bevonden.
Staatssecretaris Nijs van Onderwijs
kreeg inmiddels ruggensteun van de
Katholieke Universiteit Nijmegen. De
voorbije drie jaar organiseerde de universiteit
immers bij wijze van proef een experiment
met extra toelatingstoetsen. Bij de
studierichtingen geneeskunde en tandheelkunde
melden zich doorgaans meer
kandidaten aan dan er studieplaatsen
beschikbaar zijn. De toelatingstesten peilen
naar de motivatie, aanleg en inzicht.
Een meerderheid van 65 procent van de
deelnemers kijkt met tevredenheid terug
op de gehanteerde procedure. Ook de uni-
versiteit van Leiden wil de komende jaren
de eerstejaars voor studies als rechten,
psychologie en geschiedenis via een toelatingsexamen
selecteren. Er zijn immers
te veel kandidaten.
Beta-wetenschappen
scoren goed
In de beta-wetenschappen behoren volgens
de Raad van het Nederlandse Hoger
Onderwijs 7 Nederlandse universiteiten
tot de 20 best publicerende instellingen in
Europa. Tilburg, Eindhoven en Twente
staan zelf in de top tien. In de publicatieranglijst
van economiefaculteiten is
Tilburg de beste niet-Amerikaanse universiteit
op plaats achttien.
Hogeschool is
geen “university”
Onder de Nederlandse hogescholen
(HBO-instellingen) heerst grote ontevredenheid
over de invoering van de
Bachelor- en Mastertitels. De HBOinstellingen
mogen immers uitsluitend de
Bachelorgraden organiseren, niet de
Master. Tenzij ze deze laatste op eigen
kosten inrichten. Een HBO-ingenieur mag
dus enkel de Bachelortitel voeren, het-
JUNI-JULI 2004 - I-mag 45

GRAAD EN DIPLOMA
BaMa
geen tot algemene ontevredenheid leidt
bij de HBO-studenten, docenten en
directies.
Toch organiseren HBO-instellingen vaak
ook Masteropleidingen. Dit gebeurt dan
wel in samenwerking met Engelse universiteiten.
De Mastergraad wordt geaccrediteerd
en uitsluitend uitgereikt door de
Engelse universiteit. HBO-instellingen
presenteren zich in dit opzicht als “university”.
Dit is volgens de Nederlandse
staatssecretaris van Onderwijs misleidend
en wordt niet langer toegestaan. De
staatssecretaris heeft dit onlangs aangekaart
in de Tweede Kamer, naar aanleiding
van het debat over de titulatuur in het
hoger onderwijs in Nederland.
Om het onderscheid met universiteiten
duidelijk te maken, mogen de HBO-instellingen
zich voortaan “university of professional
education” noemen. Over het al of
niet uitreiken van een Mastergraad in het
Nederlands Hoger Beroepsonderwijs is
het laatste woord nog niet gezegd en
zeker niet geschreven. De Nederlanders
zijn immers zeer begaafd in het opstellen
van rapporten.
Arts & Science
Alle HBO-opleidingen lopen over 4 jaar
en worden omgezet in vierjarige
Bacheloropleidingen. De Bachelortitel
krijgt (voorlopig) geen toevoeging of suffix.
De voorheen gebruikelijke HBO-titels
blijven bestaan naast de Bachelortitel:
baccalaureus (bc) voor alle niet-technische
HBO-opleidingen en ingenieur (ing)
voor de HBO-technische opleidingen.
Voor de universitaire Bachelors en
Masters wordt afhankelijk van de studierichting
“of Arts” (A) en “of Science” (Sc)
toegevoegd. We onderscheiden aldus BA,
MA, BSc, MSc.
Ook hier blijven de vroegere titels
bestaan: doctorandus (drs), meester (mr),
46 I-mag - JUNI-JULI 2004
wat overeenkomt met licentiaat, en ingenieur
(ir).
Propedeuse
In Nederland bestaat ook een zogenaamd
propedeusejaar, kortweg propedeuse
genoemd. HBO-instellingen en universiteiten
hebben elk hun eigen propedeuse.
Dit is een algemeen voorbereidend
jaar tot de specialisatiejaren, zowel voor
het HBO als voor de universiteit. Met de
invoering van de BaMa blijft het stelsel
van de propedeuse behouden.
Hogescholen en universiteiten mogen
zelf bepalen of ze al dan niet een propedeutisch
examen wensen te organiseren.
In het nieuwe stelsel is aan de HBO-propedeuse
het recht verbonden voor doorstroming
van het HBO naar de universiteit.
Het proces van de
spookstudenten
In I-mag april 2003 hadden we het over het
misbruik van overheidsgelden aan sommige
HBO-instellingen en onderzoeksinstellingen
aan universiteiten. De toenmalige
minister van Onderwijs Loek Hermans
bond de kat de bel aan en deed aangifte
van misbruik van overheidssubsidies voor
een bedrag welgeteld 77 miljoen EUR. Dit
bedrag was slechts een peulschil in vergelijking
met wat de Nederlandse
Rekenkamer had becijferd. Het ging in
hoofdzaak om zogenaamde spookstudenten,
studenten die “eindeloos” in het buitenland
stage liepen, enz. Horden buitenlandse
studenten werden tussen 1998 en
2002 door de onderwijsinstellingen in- en
uitgeschreven, het rondpompen van studenten
zoals men dit in Nederland noemt.
De onderzoekscommissie bracht aan het
licht dat van de ruim 150 instellingen in
het wetenschappelijk onderwijs (universiteiten),
het HBO en het voortgezet
beroepsonderwijs, de Hogeschool van
Zeeland (HZ) in Vlissingen het slechtst uit
de bus kwam. De Hogeschool Amsterdam
(HA) komt op de tweede plaats. In de
periode 1998-2002 zou de HZ (met 4000
studenten) voor 11,8 miljoen Eur ten
onrechte aan rijksbijdragen hebben ontvangen.
De HA (met drie keer meer studenten)
inde ten onrechte voor 9,8 miljoen
EUR rijkstoelagen.
De HZ in Vlissingen zou volgens de
onderzoekscommissie vooral in de fout
zijn gegaan door het aanmelden van
Spaanse studenten voor volledige
bekostiging door de Nederlandse overheid.
De HZ koos nu voor de aanval. Het
bestuur stapte naar de rechter om de
bewering van tafel te vegen dat het bij het
aantrekken van buitenlandse studenten in
strijd met de wet zou hebben gehandeld.
De huidige staatssecretaris Annette Nijs,
die bekend staat als een harde tante,
vraagt aan alle instellingen een terugvordering
van de subsidies. Het einde van de
gerechtelijke strijd is nog niet in zicht. De
internationalisering van het onderwijs en
het zgn. shoppen van opleidingen, waarbij
de nodige studiepunten dienen verzameld
te worden, zou wel eens poorten naar
sluikwegen kunnen openen die nare
gevolgen kunnen hebben. Het Nederlands
“experiment” heeft liefst geen navolging.
De overheid kijkt immers streng toe.
Ing. Noël LAGAST
Volgende maand in I-mag:
De volgende bijdrage in deze reeks handelt over Frankrijk en dat wordt zeker een leuk geval
apart, want niets is zo Frans als het hoger onderwijs in Frankrijk. Het is zo Frans als een
Frans stokbrood.

NEEM DE TIJD
Werkt u ook 80 uur per week en 7 op 7? Geen mens, laat staan een
ingenieur, houdt het vol. En voor u het beseft, bent u uitgeblust.
Neem de tijd om er af en toe tussenuit te trekken, nieuwe horizonten
te verkennen, uw partner en uw gezin te verwennen, uzelf te
herbronnen. U en uw bedrijf zullen het zich niet beklagen.
In deze rubriek geven we u een aantal kostbare tips. Omdat het
leven meer is dan bits & bytes.
Limburg mijnland
Putten uit de multiculturele rijkdom
Lanaken. Neem nu Limburg. In
de rest van Vlaanderen wordt
wel eens meewarig over de
meest oostelijke Vlaamse provincie
gesproken, maar dat is zeer onterecht.
Limburg is een parel aan de toeristische
kroon van Vlaanderen.
Duizenden vierkante meter heide en
bossen staan garant voor dagen- en
wekenlang wandel- en fietsplezier. De
Limburgse gastronomie scheert hoge
toppen. En sedert de sluiting van de
steenkoolmijnen heeft Limburg er een
originele attractie bij, die als gesneden
brood is voor ingenieurs: het patrimonium
van de Limburgse steenkoolmijnen.
Limburg, mijn land. Limburg
mijnland.
Van onze redacteur
In het begin van de twintigste eeuw, in
1901 om precies te zijn, werden de eerste
steenkolen in Limburg bovengehaald. Dat
gebeurde in As, op de grens tussen het
Maasland en de Limburgse Kempen. In
1917, toen wereldoorlog I onze contreien
onveilig maakte, startte Winterslag als
eerste met de ontginning van steenkool.
Vijfenzeventig jaar lang werd in Limburg
steenkool ontgonnen. De laatste mijn
werd in 1992 gesloten. Honderden en duizenden
ingenieurs hebben deze vitale
industrie mogelijk gemaakt. De gemeenten
Beringen, Heusden-Zolder,
Houthalen-Helchteren, Genk en
Maasmechelen vormden een van de
belangrijkste steenkoolcentra van
Europa. Een brok geschiedenis waarin het
Limburg van vandaag zijn wortels heeft.
De sluiting van de mijnen was één van de
meest dramatische perioden uit de naoorlogse
economische geschiedenis. Na de
INGENIEURS IN DE WERELD
sluitingen volgden de reconversies, waar
Limburg tot de dag van vandaag de vruchten
van plukt. De dynamiek van de mijnen
leeft voort, niet alleen in de geesten van
de mensen die er hun leven aan gewijd
hebben, maar ook in het landschap van de
streek.
De dynamiek van de mijnen
leeft voort, niet alleen in de
geesten van de mensen,
maar ook in het landschap
van de streek
Het toerisme heeft handig ingespeeld op
dit merkwaardige patrimonium, dat landschap,
samenleving en cultuur overheerst.
De vroegere mijnregio is in beweging.
Er ontstonden prachtige natuurgebieden
rond de terrils die vaak 80 meter
hoog zijn. Ranke schachtbokken steken
tientallen meters boven het landschap uit
JUNI-JULI 2004 - I-mag 47

INGENIEURS IN DE WERELD
als piramiden en stille getuigen van een
industrieel verleden. De mystiek, dynamiek
en culturele rijkdom van deze streek
spreekt tot de verbeelding. Niet voor niets
is de mijnstreek één van de toeristische
toppers van de Limburgs provincie geworden.
Nergens anders spelen industrieel
erfgoed en natuur zo mooi op elkaar in.
De wandelaar wordt beloond
met prachtige vergezichten
over bossen en heide,
kerktorens, schachtbokken en
andere terrils.
Mijntoerisme
De Limburgse toeristische dienst heeft
handig ingespeeld op het mijntoerisme.
Bewegwijzerde wandelroutes werden uitgestippeld
in de Hoge Kempen en de
Centrale Maasvallei. De mijnsteenbergen
van Eisden, Winterslag, Zolder en
Beringen kan je op eigen houtje bedwingen.
Deze terrils vormen ideale balkons
om de weidsheid van het Limburgse landschap
in je op te nemen. De wandelaar
wordt beloond met prachtige vergezichten
over bossen en heide, kerktorens,
schachtbokken en andere terrils. En je
ziet vooral ontzettend veel groen. Brons
eikengroen en paarse heide. De mijnstreek
grenst aan wat het Nationaal Park
Hoge Kempen zal worden. Duizenden
vierkante meter heide en bossen staan
garant voor dagenlange natuurwandelingen
of fietsplezier. De fietsroute Lus van
het Zwarte Goud voert de fietsrecreanten
dwars door het hart van de mijngemeenten.
Industriële archeologie
Veel mijngebouwen werden met de grond
gelijk gemaakt. Maar de meest waardevolle
staan er nog in al hun pracht en glorie:
56 monumentale industriële mijngebouwen
die nog volop de sfeer van vroeger
uitademen. Samen vormen ze een
industrieel erfgoedpark met internationale
weerklank. Wandel tussen deze torenhoge
relikwieën en kruip in het vel van de
mijnwerker. Nergens voel je de mijnen zo
goed aan als in Beringen. Bijna de volledi-
48 I-mag - JUNI-JULI 2004
ge mijnsite is bewaard gebleven: schachtbokken,
architecturaal patrimonium, de
residentiële tuinwijken, de moskee, het
park van de directeur, de terrils. Hier in
Beringen is ook het Vlaams Mijnmuseum
gevestigd. Een bezoek is dan ook een
must voor iedere geïnteresseerde ingenieur.
In Heusden-Zolder bieden de vroegere
mijngebouwen onderdak aan ondermeer
het Centrum Duurzaam Bouwen, een
kringloopwinkel en brasserie. Of hoe de
toekomst zich volop in het verleden
nestelt. Ook de mijngebouwen en moskee
van Winterslag staan iedere zomerzondag
en nadien iedere tweede zondag van
de maand open voor publiek voor een
geleid bezoek. Het verhaal van de mijnen
is ook het verhaal van de mensen en de
culturen. Op die manier leven de mijnen
vandaag voort. In de Limburgse architectuur,
cultuur, gastronomie. In Heusden-
Zolder proef je het mediterrane karakter
van de mijnstreek op de multiculturele
markt. Idem dito aan de Griekse en
Italiaanse eethuisjes in Maasmechelen.
In Genk ontdek je een grote rijkdom aan
religieuze gebouwen: de Turkse en
Marokkaanse moskee, de Mijnkathedraal
van Zwartberg, de Oekraïense orthodoxe
kerk. Het Museum van de Mijnwerkerswoning
in Eisden toont hoe de mijnwerkers
leefden buiten de mijn. De grootte
van de woning weerspiegelde de positie
in de mijn.
Romantische uitvalsbasis
Waarom kiest u geen romantisch hotelletje
als uitvalsbasis voor een reis door
het mijnland? In de romantische sfeer van
Hostellerie La Butte aux Bois in Lanaken
kan u het harde labeur van de mijnsites
even van u afschudden. Het kasteel werd
in 1924 gebouwd door Ridder Lagasse de
Locht en na een grootscheepse transformatie
in de jaren ’80 omgetoverd tot een
parel van de Limburgse hotellerie. Niet
voor niets is het hotel aangesloten bij de
groep Romantik Hotels. In de riante
salons kan u genieten van een uitzonderlijk
ontbijt, met champagne. Het restaurant
is een uitgelezen plek om kennis te
maken met de Limburgse topgastronomie
en u kan er zelfs een Limburgs wijntje
drinken. Limburgse zakenlui, Nederlandse
en Duitse toeristen en amoureuze koppels
komen hier om te genieten.
Een ingenieur is tenslotte ook
een mens van vlees en bloed.
Heeft u stramme spieren na een lange
wandeling of fietstocht dan biedt de
sauna en beautyfarm soelaas. Willen de
dames gaan shoppen, dan kunnen ze
terecht in de oude mijnsite van
Maasmechelen die omgetoverd werd tot
en exclusief Shopping Village waar alle
grote internationale merken hun eindereeksen
blijvend tegen verlaagde prijzen
aanbieden. En wenst u ook eens op andere
gedachten te komen, dan kan u inspiratie
opdoen op de geraffineerde tentoonstelling
“100.000 jaar sex” in het
Museactron van Maaseik. Een ingenieur is
tenslotte ook een mens van vlees en
bloed.
Henk VAN NIEUWENHOVE
PRAKTISCH
Toerisme Limburg:
Willekensmolenstraat 140, 3500 Hasselt
Tel: 011 23 74 50 - Fax: 011 23 74 66
Website: www.toerismelimburg.be
Mijnstreek Limburg:
E-mail: mijnstreek@limburg.be
Museactron:
Lekkerstraat 5, 3680 Maaseik
Tentoonstelling “100.000 jaar sex”.
Romantik Hotels:
website: www.romantikhotels.com
Hostellerie La Butte aux Bois:
Paalsteenlaan 90, 3620 Lanaken
Tel: 089 73 97 70 - Fax: 089 72 16 47
E-mail: info@labutteauxbois.be
Website: www.labutteauxbous.be

ELEKTRICITEIT
Lezing CATERPILLAR
donderdag 21 oktober 2004
Het leveren van elektriciteit zonder
onderbreking wordt voor steeds meer
industriële toepassingen en domeinen
een kritisch element. Een onderbreking
van de elektrische voeding, zelfs voor
slechts enkele seconden, kan ernstige
gevolgen hebben: een onderbroken
industrieel proces kan veel geld kosten en
vraagt veel tijd om terug op te starten,
een onderbreking van de voeding van een
databank kan verlies van waardevolle
informatie tot gevolg hebben, in hospitalen
komen mensenlevens op het spel te
staan, enzovoort.
Om een onderbreking van de elektrische
voeding, geleverd door het distributienet,
te voorkomen zijn op de markt twee oplossingen
voorhanden van het type UPS
(Uninterruptible Power Supply): de UPS
met batterijen en de rotatieve UPS.
Zoals de naam het zegt, stockeert de UPS
met batterijen de elektrische energie
onder chemische vorm in batterijen. De
rotatieve UPS daarentegen stockeert de
elektrische energie onder kinetische vorm
in een vliegwiel gemonteerd op de as van
de alternator van een elektrogeengroep.
Sedert enkele jaren stelt CATERPILLAR
– vertegenwoordigd in België door de N.V.
TRECO te Overijse – op de markt van de
UPS een rotatief systeem voor met een
nieuw en uitzonderlijk voordelig concept.
Het hoofdkenmerk van de rotatieve
CATERPILLAR UPS is dat het vliegwiel
geïntegreerd is in een afgesloten, vacuüm
getrokken behuizing, volledig onafhankelijk
van de elektrogeengroep.
Dit ontwerp biedt vele voordelen die wij
graag verduidelijken tijdens het seminarie
van 21 oktober 2004. Buiten het feit dat
de CATERPILLAR UPS een grote flexibiliteit
biedt met zijn modulair concept (toevoeging
van vliegwielen van 250 kVA volgens
de te beschermen belasting), zullen
wij u tevens spreken over de filterende
functies (spanning, frequentie, harmonischen,
cos phi, ...) die het toestel uitvoert.
Wij stellen u eveneens voor een bezoek te
brengen aan de installaties van de
Antwerpse Waterwerken, uitgerust met
4 x CATERPILLAR UPS van elk 250 kVA.
Studiegroepen
PRAKTISCH
Plaats: AWW, Productiecentrum
Walem, Mechelsesteenweg 111, Rumst
Datum: donderdag 21 oktober 2004 om
19u30.
Kostprijs: gratis voor de leden op vertoon
van hun lidmaatschapskaart, nietleden
betalen 10 EUR.
Inschrijving vereist: VIK-secretariaat
met referte BBELETRECO
ONDERHOUD
Nieuwe installaties en
nieuwe technieken
donderdag 30 september 2004
Tijdens deze avondvoordracht wordt op
basis van het VIK-cursusprogramma “In
bedrijfstelling van nieuwe installaties”
ingezoomd op de bijzondere technieken
en procedures die van toepassing zijn bij
de voorbereiding van een startende
installatie.
Denkt men maar aan hot-tap, vries- en
piggingtechnieken. Organisatie en uitvoering
van hydraulische testen.
Chemische reinigingen, verwijderen van
walshuid van stoomlijnen, mock operation,
uitkoken van ketels. Dichtheidstesten
van fornuizen en ketels, drogen
van fornuis- en ketelmetselwerken, enzovoort.
Al deze technieken worden bekeken met
het oog van de startingenieur.
PRAKTISCH
Plaats: VIK-huis, Herentalsebaan 643,
Wommelgem.
Datum: donderdag 30 september 2004
om 20u00.
Sprekers: Raymond De Ravet, Acta &
Gilbert Adriaenssens.
Kostprijs: gratis voor de leden op vertoon
van hun lidmaatschapskaart, nietleden
betalen 10 EUR.
Inschrijving vereist: VIK-secretariaat
met referte VOONDINSTA.
VOEDING
Modellering van de
bederfflora van vacuüm
bereide maaltijden
dinsdag 7 december 2004
De familiemaaltijd is niet langer de norm.
Convenience en snelheid worden belangrijk,
maar mét behoud van veiligheid en
organoleptische eigenschappen. Sous
vide is dé methode die aan deze criteria
voldoet.
Sous vide producten behoren tot
REPFED’s (Refrigerated Processed Food
with Extended Durability). Het verzekeren
van voedselveiligheid en houdbaarheidstermijnen
is dan ook sterk gebaseerd
op accurate gekoelde bewaring.
Mild temperatuurmisbruik treedt echter
frequent op tijdens bewaring en transport.
Een accurate kwantitatieve schatting van
dit effect op voedselveiligheid en houdbaarheid
wordt verkregen via PFM:
Predictive Food Microbiology. Het laatste
decennium werd heel wat werk verricht
inzake microbiële voedselveiligheid van
sous vide producten. Bitter weinig is echter
gekend over de invloed van de temperatuur
op de bederfflora, en bijgevolg op
de houdbaarheid. Nochtans is ook deze
kennis voor commerciële doeleinden
(optimalisatie, decision making) van
onomstotelijk belang.
PRAKTISCH
Plaats: VIK-huis, Herentalsebaan 643,
Wommelgem.
Datum: dinsdag 7 december 2004 om
20u00.
Kostprijs: gratis voor VIK & EHEDGleden
op vertoon van hun lidmaatschapskaart,
niet-leden betalen 10
EUR.
Inschrijving vereist: VIK-secretariaat
met referte VOVOEMAALT.
JUNI-JULI 2004 - I-mag 49

AGENDA
BIJEENKOMSTEN
Studiegroep Bedrijfsbeleid
14.09.2004 Lezing "Modellen", VIK-huis,
Wommelgem, 20u00
12.10.2004 Lezing, VIK-huis, Wommelgem,
20u00
09.11.2004 Lezing "Jaarverslag, wat steek
ik erin, wat haal ik eruit?", VIK-huis,
Wommelgem, 20u00
14.12.2004 Lezing "Projectmanagement",
VIK-huis, Wommelgem, 20u00
Studiegroep Bouwkunde
29.09.2004 Kernvergadering, VIK-huis,
Wommelgem, 20u00
27.10.2004 Kernvergadering, VIK-huis,
Wommelgem, 20u00
24.11.2004 Kernvergadering, VIK-huis,
Wommelgem, 20u00
29.12.2004 Kernvergadering, VIK-huis,
Wommelgem, 20u00
Studiegroep Elektriciteit
16.09.2004 Lezing "EMC", VIK-huis,
Wommelgem, 19u30
21.10.2004 Lezing "No-break-systemen,
Caterpillar", Rumst, 19u30
18.11.2004 Studievergadering, VIK-huis,
Wommelgem, 19u30
16.12.2004 Lezing "Phoenix", 19u30
Studiegroep Haventechnologie
18.11.2004 Lezing "Renovatie van kademuren
en haventechnologie", VIK-huis,
Wommelgem, 20u00
Studiegroep Kunststoffen
15.09.2004 Kernvergadering, VIK-huis,
Wommelgem, 20u00
Studiegroep Onderhoud
27.09.2004 Kernvergadering, VIK-huis,
Wommelgem, 20u00
30.09.2004 Lezing "In bedrijfstelling van
nieuwe installaties. Nieuwe technieken".
VIK-huis, Wommelgem, 20u00
Studiegroep Regeltechniek
07.09.2004 Kernvergadering, VIK-huis,
Wommelgem, 20u00
05.10.2004 Kernvergadering, VIK-huis,
Wommelgem, 20u00
02.11.2004 Kernvergadering, VIK-huis,
Wommelgem, 20u00
50 I-mag - JUNI-JULI 2004
Studiegroepen
Studiegroep Veiligheid-Milieu
16.09.2004 Kernvergadering, VIK-huis,
Wommelgem, 20u00
21.10.2004 Kernvergadering, VIK-huis,
Wommelgem, 20u00
18.11.2004 Kernvergadering, VIK-huis,
Wommelgem, 20u00
16.12.2004 Kernvergadering, VIK-huis,
Wommelgem, 20u00
De Studiegroep Voeding organiseert,
i.s.m. EHEDG BENELUX:
Studiegroep Voeding
09.11.2004 Het verpakkingscentrum van
de Hogeschool Limburg: in dienst van
de industrie, Hogeschool Limburg,
Diepenbeek
07.12.2004 Lezing "Modellering van de
bederfflora van vacuüm bereide maaltijden",
VIK-huis, Wommelgem, 20u00
“SYMPOSIUM ON HYGIENIC DESIGN”
op woensdag 13 oktober 2004
Voor het volledige programma verwijzen we naar de rubriek
“Ingenieur en Vorming”, pag 19.
Stad Hasselt
Oproep tot kandidaten voor één statutaire functie van
INDUSTRIEEL INGENIEUR (M/V)
voor de afdeling technische diensten - wegen
Voorwaarden:
diploma industrieel ingenieur of gelijkgesteld
slagen in een selectieproef, tw praktische proef,
mondelinge proef, psychologische test
Samenvatting functiebeschrijving:
technische leiding dienst wegen, opvolging dossiers
wegen, zorg voor een goede communicatie met alle
betrokken partijen.
De volledige voorwaarden kunnen aangevraagd worden bij de personeelsdienst
– aanwervingen tel. 011 23 95 93 of e-mail L.PEETERS@HASSELT.BE.
De schriftelijke kandidaturen – niet via e-mail - vergezeld van een
curriculum vitae, een bewijs van goed zedelijk gedrag daterende
van minder dan drie maanden en een afschrift
van het studiebewijs, moeten aangetekend of tegen ontvangstbewijs
uiterlijk op 8 juli 2004 toekomen bij het college van burgemeester
en schepenen van de stad Hasselt, t.a.v de personeelsdienst
– aanwervingen, Groenplein 1, 3500 Hasselt
(voor de aangetekende zendingen is de datum van de poststempel
bepalend).

WINNERS IN PRINTING
Hightech, vel na vel
• HOOGWAARDIG DRUKWERK
• ONTWERP & LAYOUT
• DIGITAL PRINTING
• DIGITALE HIGHTECH
• PLOTS & PLANAFDRUK
• AFWERKING EN SERVICE
• GEADRESSEERDE MAILINGS
• LEVERING DOORHEEN GANS BELGIE
• NIEUW: VERPAKKINGSDOZEN - DISPLAYS
Bezoek van onze vertegenwoordiger na afspraak
info@drukkerijsleurs.be
Drukkerij Sleurs nv • Astridlaan 213 • B-3900 Overpelt
tel. 011 80 90 90 • fax 011 80 90 95 • easy transfer 011 80 66 63 • FTP
Concept & inhoud magazines Ijzerenleen 46 | 2800 Mechelen | 0496 52 81 35 | info@avantlalettre.be

INGENIEUR EN MAATSCHAPPIJ
Brussel
hoofdstad van
de Europese
kennismaatschappij?
Het centrum van de digitale Zennevallei
kiest resoluut voor software-engineering
53 I-mag - JUNI-JULI 2004
Brussel behoort tot de toptien
van de Europese regio's met
groot wetenschappelijk potentieel
maar zijn economische groei
is slechts de helft van die in de rand.
Deze groei komt echter voor 50% van
innovatie en technologieoverdracht.
Jacques Simonet, Minister-President
van het Brussels Hoofdstedelijk
Gewest en belast met Onderzoek,
steunt daarom de oprichting van een
kenniscentrum dat is gespecialiseerd
in software-engineering, een technologie
die Jan Modaal elke dag
gebruikt.
"Wist u dat u gebruik maakt van software
telkens u uw gsm aanzet?" Het is maar
één van de vele voorbeelden die
Dominique Michel, secretaris-generaal
van Agoria, belast met Agoria Brussel,
geeft. Alle elektronische, informatica- en
domotica-uitrusting maakt gebruik van
deze techniek op het vlak van softwareontwikkeling.
"Zo is Siemens met grote
voorsprong op Microsoft de grootste producent
van software die wordt gebruikt in
zowel wekkerradio's die u 's morgens
wekken als de trein die u naar het werk
brengt en in het digitale fototoestel waarmee
u uw vakantiekiekjes maakt".
Hoge ICT concentratie
Deze alomtegenwoordigheid van software-engineering
zal voortaan de specificiteit
vormen van het nieuwe kenniscentrum
van het WTCM, de R&D-pool van
Agoria, in Brussel. Dit centrum heeft
zopas aanzienlijke middelen van de
Brusselse regering gekregen en zal kun-

nen profiteren van de zeer hoge concentratie
van ICT-ondernemingen in Brussel.
Die zijn goed voor ongeveer één derde
van de ICT-activiteiten in ons land en tellen
35.000 werknemers. Samen met de
sector Multimedia vertegenwoordigt dit
meer dan 13% van de privé-werkgelegenheid,
tegenover een Belgisch gemiddelde
van 4,5% in 2003".
Concreet zullen eerst twee, en op termijn
vier ingenieurs-informatici het team vormen
dat zich op software-engineering zal
concentreren. Ze zullen zich toeleggen op
het omzetten van onderzoeksresultaten
van universiteiten, die in Brussel nadrukkelijk
aanwezig zijn, in industriële projecten.
Zo zullen ze bijv. een toepassing kunnen
ontwikkelen voor een nieuw protocol
ter bescherming van software dat enkele
onderzoekers van de VUB of de ULB hebben
uitgevonden. Daarnaast kunnen ze
ook de uitvoering begeleiden van projecten
op domeinen als nieuwe webdiensten
en ".NET"-ontwikkelingsplatformen.
Het systeem biedt in totaal
toegang tot 25 gespecialiseerde
vakgebieden via 110 ingenieurs.
Rapid Prototyping
"Deze Brusselse specificiteit zal tegenover
Vlaanderen en Wallonië bovendien als
pasmunt dienen", aldus Dominique
Michel. Een tweede deel van dit project
heeft als doel technologieoverdracht tussen
de kenniscentra van de verschillende
gewesten te intensiveren door toedoen
van eerst twee, en op termijn vier andere
specialisten. "Vlaanderen en Wallonië
beschikken al over deze infrastructuur en
het was tijd om ten behoeve van de
Brusselse bedrijven in deze leemte te
voorzien. Voortaan zullen dus ook de
Brusselse ondernemingen een rechtstreeks
aanspreekpunt hebben om elders
de competenties te vinden die ze zelf niet
in huis hebben."
"Stel dat een Brusselse industrieel op
heel korte termijn een prototype moet
ontwikkelen. Hij zal dan rechtstreeks con-
tact kunnen opnemen met de specialist
van zijn gewest die een beroep zal doen
op de competenties van het WTCM in
Luik op het vlak van Rapid Prototyping.
Omgekeerd zullen ook de Vlaamse en
Waalse ondernemingen een beroep kunnen
doen op de Brusselse expertise op
het vlak van software-engineering. Dat
systeem biedt in totaal toegang tot 25
gespecialiseerde vakgebieden via 110
ingenieurs.
Tussen onderzoek en toepassing
ontbreekt de schakel van de
technologieoverdracht.
Technologieoverdracht
"Nu het gewest de balans van de zittingsperiode
opmaakt, kon dit project gelukkig
worden afgerond", onderstreept de secretaris-generaal
van Agoria. Hoewel het
gewest met zijn enorme wetenschappelijk
potentieel in de Europese toptien staat, is
dat aan de groei nauwelijks te merken. De
afgelopen tien jaar heeft de Brusselse
rand het twee keer zo goed gedaan.
"Tussen onderzoek en toepassing ontbreekt
de schakel van de technologieoverdracht".
De universiteiten hebben de
logica van spin-offs en incubatoren nu
goed onder de knie, maar dat geldt nog te
weinig voor de partnerschappen met de
bestaande ondernemingen.
"Ondanks een aanzienlijke budgettaire
inspanning aan het begin van de regeringsperiode
zijn wij nog ver verwijderd
van de 3% R&D-uitgaven die de Europese
Raad van Lissabon heeft vooropgesteld."
De Raad wil komen tot één euro overheidsuitgaven
voor twee euro privé-uitgaven
inzake onderzoek en innovatie. "In
Brussel is de verhouding eerder één op
vijf. Er is dus nog werk aan de winkel."
Als het de regering menens is om van
Brussel de hoofdstad van de Europese
kennismaatschappij te maken, zal ze tijdens
de volgende regeringsperiode het
budget moeten verdubbelen.
Info:
Agoria: http://www.agoria.be
JUNI-JULI 2004 - I-mag 54