Untitled - Sonnevelt Opleidingen

Albert Sonnevelt
De levens code
Over het geheim van vitaal oud worden
EduCure

De levenscode ~ Albert Sonnevelt ISBN/EAN 978-90-818565-2-2

Inhoud
Voorwoord
Vitaliteit met vallen en opstaan ~ 9
Ik word nooit zoals mijn ouders ~ 9
De vitale voorbeelden zijn recht voor je neus te vinden ~ 10
Eet iedere dag eieren met spek… ~ 10
Het geheim van vitaliteit ontrafeld ~ 11
Inleiding
Alarmerende cijfers ~ 13
Stel je voor dat je op dezelfde manier blijft doorleven… ~ 13
Kijk eens vooruit in de tijd ~ 13
Een mens leeft gemiddeld vierduizend weken ~ 14
Er is nog hoop ~ 15
1 c Waar haal jij je energie vandaan?
Anna (86): ‘Als ik 90 ben laat ik iemand anders peren plukken’
1.1 Hoeveel energie heb jij? ~ 19
1.2 Wat is jouw werkelijke leeftijd? ~ 20
1.2 Energie is altijd en overal in beweging ~ 23
1.3 Tips voor een leven vol energie ~ 24
1.4 Kernwijsheden ~ 27
1.5 Kijk eens recht in de spiegel ~ 28
1.6 Aan de slag ~ 28
2 y Neem je gezondheid in eigen handen
Karel (85): ‘Ik merk dat u er verstand van hebt’
2.1 Ben jij in balans? ~ 31
2.2 Je gezondheid is meer dan een kwestie van geluk ~ 32
2.3 Van hard werken is nog nooit iemand doodgegaan ~ 33
2.4 Vitaliteit in kaart gebracht ~ 34
2.5 Vitaal leven is vooral een kwestie van kiezen ~ 37
Inhoud
5

2.6 Tip: vanaf nu bewuster kiezen ~ 39
2.7 Kernwijsheden ~ 39
2.8 Kijk eens recht in de spiegel ~ 40
2.9 Aan de slag ~ 41
3 Zinvol leven
Peter (93): ‘Leven met een doel geeft meer energie’.
3.1 Test je bezieling ~ 45
3.2 (Be)zin in het leven ~ 46
3.3 Oefeningen ~ 49
3.4 Zinvol leven in actie ~ 52
3.5 Kernwijsheden ~ 57
3.6 Kijk eens recht in de spiegel ~ 58
3.7 Aan de slag ~ 59
4 Ondersteunende relaties
Cornelia (88): ‘Leid je eigen leven, maar doe niet alles alleen’
4.1 Test je sociale netwerk ~ 63
4.2 Wie in een relatie kan delen, kan ook vermenigvuldigen ~ 64
4.3 Investeer in relaties voor het hoogste rendement ~ 65
4.4 Geef aan wat je werkelijk nodig hebt van de ander ~ 69
4.5 Herstel je relatie met behulp van vergeving ~ 72
4.6 Kernwijsheden ~ 73
4.7 Kijk eens recht in de spiegel ~ 75
4.8 Aan de slag ~ 75
5 n Positief denken
Clara (93): ‘Als ik er niet aan doodga, word ik er sterker door’
5.1 Test de invloed van je positievegedachten ~ 79
5.2 De invloed van positief denken op jouw vitaliteit ~ 80
5.3 Positief denken begint met het stellen van de juiste vraag ~ 81
5.4 De soort vraag bepaalt de soort gedachte ~ 82
5.5 Negatieve gedachten staan vitaliteit in de weg ~ 83
5.6 Stel positieve, bekrachtigende vragen ~ 84
5.7 Nog beter dan positief denken, is niet(s) denken ~ 87
5.8 Geef je immuunsysteem extra energie met een portie humor ~ 88
5.9 Kernwijsheden ~ 89
5.10 Kijk eens recht in de spiegel ~ 90
5.11 Aan de slag ~ 90
6
de Levenscode

6 Voldoende herstelmomenten
John (91): Je krijgt pas stress als je niet meer kunt kiezen
6.1 Hoe gestrest ben jij? ~ 93
6.2 Hoe ga je om met je leef-tijd? ~ 94
6.3 Herstelmomenten zijn een levensvoorwaarde ~ 97
6.4 Breng rust in je leven ~ 101
6.5 Ademhalingsoefeningen om jezelf tot rust te brengen ~ 102
6.6 Kernwijsheden ~ 103
6.7 Kijk eens recht in de spiegel ~ 104
6.8 Aan de slag ~ 105
7 Actief bewegen
Bep (88): ‘Ik ben niet gemaakt om stil te zitten’
7.1 Wat beweegt jou? ~ 109
7.2 Sta eens stil bij beweging ~ 110
7.3 Spierkrachttraining, een gewichtige zaak ~ 114
7.4 Cardiotraining: vet verbranden vraagt om zuurstof ~ 117
7.5 Tijd voor oefening ~ 120
7.6 Kernwijsheden ~ 122
7.7 Kijk eens recht in de spiegel ~ 124
7.8 Aan de slag ~ 124
8 q Optimale voeding
Peter (90):Brood, daar zit wat in…
8.1 Welke rol speelt eten in jouw leven? ~ 127
8.2 Wil je het allemaal (w)eten? ~ 128
8.3 Wat eet je? Eet volwaardige voeding ~ 129
8.4 Hoe eet je? Stress verstoort je spijsvertering ~ 133
8.5 Wanneer eet je? Maak gebruik van je natuurlijke ritme ~ 133
8.6 Waarom eet je? De psychologie van eten ~ 135
8.7 Oefeningen ~ 137
8.8 Kernwijsheden ~ 138
8.9 Kijk eens recht in de spiegel ~ 139
8.10 Aan de slag ~ 139
9 X Vitaliteit, zo houd je het levend
Wilma (85): Je komt verder met wilskracht dan met discipline
9.1 Test je daadkracht ~ 143
9.2 Alle veranderingen zijn spannend, zelfs de positieve ~ 144
Inhoud
7

9.3 Blijvende verandering begint met kleine stapjes ~ 147
9.4 Stap 1: Intentie – het verlangen om te veranderen ~ 149
9.5 Stap 2: Bewegen om vastzittende patronen te doorbreken ~ 152
9.6 Stap 3: Behoefte voelen die ontstaan is bij een oud probleem ~ 154
9.7 Stap 4: Bewust kiezen voor een andere manier van denken, voelen en doen ~ 157
9.8 Stap 5: Doen – kleine stapjes zetten voor een beter resultaat ~ 160
9.9 Stap 6: Delen van je kwaliteiten ~ 163
9.10 Stap 7: Dankbaar zijn en dat geregeld vieren ~ 165
9.11 Kernwijsheden ~ 167
9.12 Kijk eens recht in de spiegel ~ 168
9.13 Aan de slag ~ 169
10 8 Mijn zes-weken-vitaliteitsplan
Veranderen van leefstijl is makkelijker dan je denkt
Uitleg per gebied van de vitaliteitspiramide ~ 176
Literatuurlijst ~ 263
Dankwoord ~ 265
Over de auteur ~ 266
Bijlage Gezond-Leven-Agenda ~ 269
8
de Levenscode

Voorwoord
Vitaliteit met vallen en opstaan
Vaak vragen mensen uit mijn omgeving: ‘Waarom is vitaliteit zo belangrijk voor je?’
Je geeft er workshops en trainingen over. Je schrijft er een boek over. Je komt ermee
op televisie. Maar wat is de werkelijke reden? Ik kon er lange tijd geen echt antwoord
op geven. Meestal ligt de werkelijke oorzaak ergens in een diep verleden. Bij iedereen
bepaalt een aantal belangrijke gebeurtenissen de uiteindelijke levenskoers.
Ik word nooit zoals mijn ouders
Zeker is van invloed geweest dat allebei mijn ouders op vrij jonge leeftijd zijn
gestorven aan ziekten die duidelijk te maken hadden met hun (ongezonde) leefstijl.
Ergens heb ik als kind al de keuze gemaakt om het anders te doen dan mijn
vader en moeder. Toch bleek het niet makkelijk om een manier van leven te vinden
waarmee ik de kans op een langer leven kon vergroten.
Zoals veel beginnende leerlingen was ik fanatieker dan de meeste van mijn
gezondheidsleraren. Zodra er een nieuw dieet op de markt verscheen, probeerde
ik dat uit. Fit for life, Atkins, Montignac, South Beach, macrobiotisch … ik volgde
ze allemaal streng en nauwkeurig. Tientallen vastenkuren, fitnessprogramma’s,
yogavormen en alternatieve therapieën onderging ik. Alles bij elkaar heb ik jaren
van mijn leven gemediteerd, duizenden kilometers hardgelopen en ontelbare boeken
over deze onderwerpen bestudeerd.
Inmiddels had ik zoveel kennis en ervaring opgedaan over het onderwerp ‘gezonde
leefstijl’ dat ik steeds vaker werd gevraagd om anderen daar iets over te vertellen.
Daarvoor richtte ik in 1995 een opleidingsinstituut op, dat inmiddels in Nederland
het grootste is in zijn soort. Bovendien gaf ik trainingen in het bedrijfsleven
op het gebied van stress- en timemanagement. Ik was zo gedreven om ‘de heilige
voorwoord
9

graal van vitaliteit’ te vinden, dat ik ongemerkt dezelfde patronen begon te ontwikkelen
als mijn ouders: altijd werken, nauwelijks herstelmomenten en geen tijd
hebben om echt van het leven te genieten. Dit gaf alleen nog maar meer frustratie.
Juist ik zou toch beter moeten weten…
De vitale voorbeelden zijn recht voor je neus te vinden
Ik had me verloren in theorieën over gezondheid zonder ze zelf echt te leven.
Ik kreeg steeds meer klachten vanwege mijn fanatieke, zogenaamd gezonde leefstijl.
Mijn lichaam begon te protesteren in de vorm van ontstekingen, rugklachten, vermoeidheid
en stress. Dit was voor mij een reden om nog meer mijn ‘best’ te doen.
Tot het moment dat ik ’s ochtends wakker werd en totaal geen kracht meer voelde
om nog maar iets te presteren. Daar lag ik: ‘mister vitality’, compleet opgebrand…
Die ochtend besloot ik om alles compleet om te draaien. Ik stopte met het onderzoek
naar oorzaken van ziekte. In plaats daarvan ging ik kijken naar oudere mensen
die op hoge leeftijd nog blaken van vitaliteit. Zij zijn er namelijk het levende
bewijs van dat hun manier van leven bijdraagt tot een hogere levensverwachting.
Deze vitale ouderen leven iedere dag opnieuw wat ik aan antwoorden in de
gezondheidsboeken hoopte te vinden.
Dit was voor mij het begin van een leerzame en uitdagende reis. Ik begon met het
interviewen van gezonde ouderen met een leeftijd van minimaal 85 jaar. Ik vond
mijn ‘kanjers’ op feestjes en partijen, op terrasjes, in de supermarkt en dankzij
tips van tientallen mensen die van mijn doel op de hoogte waren. Tot mijn grote
verbazing liepen die levende voorbeelden van vitaliteit al die tijd al vlak voor mijn
neus rond. Ik had er alleen nooit eerder op gelet. Zodra ik de gelegenheid kreeg ze
te spreken, vroeg ik ze standaard wat volgens hen de reden was van hun blakende
gezondheid.
Eet iedere dag eieren met spek…
De antwoorden die de ouderen gaven, brachten mij in eerste instantie compleet
van de wijs. Zo zei een zwaar rokende 86-jarige vrachtwagenchauffeur dat
zijn geheim was, dat hij iedere dag van het jaar ’s ochtends gaat zwemmen in de
rivier. Dan droogt hij zich af en kruipt achter het stuur van zijn truck. Een 85-jarige
boekhouder had zijn hele leven niets anders gegeten dan driemaal per dag drie
sneetjes wit brood met jam… Een 90-jarige boerin riep met de schoffel in de hand
dat ze zweerde bij het dagelijks eten van eieren met spek. Terwijl een 92-jarige
10
de Levenscode

non zei dat juist soberheid en de regelmaat van het klooster haar deze hoge leeftijd
hadden gegeven.
Aan al die verhalen kon ik geen touw vastknopen. Pas na honderden interviews
begon ik steeds meer patronen te ontdekken. De overeenkomsten die ik langzaam
maar zeker zag, kreeg ik bevestigd dankzij de komst van internet. Hierop verschenen
wetenschappelijke onderzoeken van over de hele wereld. Zo las ik het rapport
over de bewoners van het Japanse eiland Okinawa. Deze mensen worden makkelijk
85 jaar, zonder de welvaartsziekten zoals wij die kennen. Zij hebben nauwelijks
last van hart- en vaatziekten, reuma, diabetes en bepaalde vormen van kanker.
Naast alle wetenschappelijke literatuur, kreeg ik ondersteuning van mijn
goede vriend Frans Bakker. Hij is arts en hield zich in Amerika ruim dertig jaar
lang bezig met het onderzoeken van de ideale gezonde leefstijl. Zijn bevindingen,
aangevuld met mijn honderden interviews en bevestigd door gedegen medisch
onderzoek, leverden een helder beeld op over het voorkomen van ziekte.
Het geheim van vitaliteit ontrafeld
Al met al heeft mijn zoektocht naar het geheim van vitaliteit ruim vijftien jaar
geduurd. Ik realiseer me dat er ongetwijfeld nog meer valt te ontdekken. Toch
is het moment aangebroken om mijn kennis en ervaring op het gebied van een
gezonde leefstijl te delen. Want we lijken in deze tijd het contact met de natuur
steeds meer te verliezen. De door mij geïnterviewde vitale ouderen hadden nog
een vanzelfsprekende verbinding met hun omgeving. Zij lieten mij zien dat een
hoge levensverwachting afhangt van zes gemeenschappelijke factoren.
In de kern is gezond zijn en blijven heel eenvoudig. Ons lichaam heeft namelijk
een ongelooflijk vermogen om steeds weer opnieuw in balans te komen. Zodra
iets uit evenwicht is, wordt namelijk alles in het werk gesteld om de balans weer
op een natuurlijke manier te herstellen. Dit vraagt echter van ons dat we beter en
tijdig naar die herstelsignalen luisteren. Als we deze niet goed begrijpen, maken
we meestal de verkeerde keuzes. En dan staan we ons eigen herstel in de weg.
Ik wil je in dit boek aan de hand meenemen en stap voor stap laten ervaren hoe
het is om weer echt energie te hebben. Stel je voor dat je ogen weer gaan stralen.
Dat je speels, spontaan en vol enthousiasme aan een nieuwe dag begint. Onmogelijk?
Het is je oorspronkelijke natuur. Kijk maar naar jonge kinderen. Je bent haar
alleen ergens kwijtgeraakt. De vitale ouderen hebben die energie weten te behouden.
Hoe? De antwoorden zijn vanzelfsprekender dan je denkt!
voorwoord
11

12
de Levenscode

Inleiding
Alarmerende cijfers
Wist je dat 800.000 Nederlanders last hebben van depressie? Dat één op de
tien Nederlanders in zijn leven te maken krijgt met overspannenheid of burnout?
En dat 1,6 miljoen mensen een alcoholprobleem hebben? Een belangrijke
oorzaak is dat we in deze 21 ste eeuw steeds meer worden opgeslokt door eisen uit
onze omgeving. We moeten een efficiënte en effectieve manager zijn, een gewaardeerde
collega, een begripvolle ouder, een empathische partner en een bereikbare
vriend of vriendin. Daarnaast is het belangrijk er sportief en gezond uit te zien,
dat de hypotheek wordt betaald en er voldoende tijd overblijft voor persoonlijke
ontwikkeling. De jonge manager – of dat nu in een groot bedrijf is of in een bruisend
gezin – ervaart daardoor vaak langdurig te veel stress, weet zich niet gewaardeerd
door zijn of haar omgeving en mist zingeving bij het uitvoeren van de dagelijkse
taken.
Stel je voor dat je op dezelfde manier blijft doorleven…
Wellicht leef jij, zoals de meeste mensen, op een manier die niet slecht maar ook
niet goed te noemen is. Voornamelijk ingevuld door allerlei dagelijkse verplichtingen:
werk, huishoudelijke taken, opvoeden, familiebezoek, enzovoort. Het lijkt
wel alsof je in een diep karrenspoor zit, waar je maar moeilijk uit kunt komen.
Deze patronen geven ook houvast. Je hoeft bijvoorbeeld niet steeds opnieuw na
te denken over de tijd dat je ’s morgens moet opstaan. Planning zorgt in ieder
geval voor structuur en zekerheid. De belangrijkste vraag is: krijg je energie van
deze dagelijkse routine of kost ze vooral energie?
Kijk eens vooruit in de tijd
Om je een idee te vormen over je mogelijke toekomst, is het zinvol een kleine
oefening te doen.
InLeIdIng
13

Leg dadelijk het boek even neer en denk dan eens na over je huidige gezondheid en de bijbeho-
rende leefstijl. Hoe is het met je lichamelijke conditie als je bijvoorbeeld snel de trap oploopt of
de trein wilt halen? Heb je overgewicht volgens de BMI-norm (body mass index)? En hoe is het
met je spierkracht als je boodschappen moet sjouwen? Neem je iedere dag even tijd voor jezelf?
Heb je meer positieve of juist negatieve gedachten over jezelf? Voel jij je voldoende gesteund
door je omgeving? Kun je dagelijks dingen doen waar je enthousiast van wordt?
Geef jezelf dan een cijfer: een tien staat voor zo veel energie dat je bij wijze van spreken
over het dak kunt springen, bij een nul moet je gereanimeerd worden… Als je een eerlijk antwoord
geeft, wat is dan de score?
Stel je nu eens voor dat je niets verandert aan je huidige leefstijl. Je blijft op dezelfde manier
omgaan met je lichaam, psyche en omgeving. Hoe ziet jouw leven er dan uit over vijf jaar? Kijk
dan eens in de badkamerspiegel. Wat valt je op aan je gezicht: heb je meer of minder rimpels?
Hoe kijken je ogen: uitdagend of juist uitgeblust? Hoe voelt je lichaam: soepel en veerkrachtig
of stram en pijnlijk? Heb je meer of minder ondersteunende vriendschappen? Hoe is het met
je financiële situatie? Voel jij je over vijf jaar meer of minder gepassioneerd? Bedenk ook eens
hoe je leven er over tien jaar uitziet als je niets verandert. En welk beeld heb je van jezelf als je
bejaard bent, als je in de voorafgaande jaren je manier van leven niet hebt aangepast? Loop je
met een rollator of zit je dan op dansles?
Een mens leeft gemiddeld vierduizend weken
Als je 80 jaar wordt heb je ruim vierduizend weken geleefd (reken maar uit: 80
maal 52 weken per jaar). In mijn beleving gaan weken ontzettend snel voorbij.
Waarschijnlijk ervaar jij hetzelfde. Als je iets wilt veranderen aan je toekomstbeeld,
dan is er maar één moment om dat te doen: NU.
Los van de duur van je leven, wil je de dagen ook zo veel mogelijk vullen met
‘kwali-tijd’. Dit vraagt iedere keer opnieuw om een bewuste keuze: krijg ik hier
energie van of kost het me energie? Deze vraag moet je jezelf soms wel tien keer
per dag stellen.
Daarnaast is het soms erg lastig om een duidelijk antwoord te geven op bovenstaande
‘energievraag’. Want weet jij eigenlijk wel van jezelf waar je energie van
krijgt? Heb je bijvoorbeeld enig idee welke voedingsstoffen jou van vitaliteit
beroven?
Zeker in deze tijd is het bijzonder moeilijk om de voor jou juiste informatie te krijgen.
De media overspoelen ons met tips en adviezen. Maar welke zijn nu op jou
van toepassing?
14
de Levenscode

Er is nog hoop
Gelukkig hebben we in onze directe omgeving levende voorbeelden van blakende
gezondheid: de 80-, 90- en zelfs 100-jarigen die op deze leeftijd nog uiterst
veerkrachtig zijn. Zij kunnen jou belangrijke levenslessen geven. Zij laten zien
dat vitaliteit zeker niet alleen een kwestie is van bepaalde genen in de familie.
Want vaak zijn broers of zussen uit hetzelfde gezin minder oud geworden dan zij.
We weten bovendien zeker dat medicijnen en chirurgie bij veel van deze mensen
geen rol speelden: de meeste geïnterviewden hadden nog nooit een ziekenhuisopname
gehad.
Wat zijn dan de doorslaggevende factoren voor een hogere levensverwachting?
In dit boek word je op een verhelderende wijze ingewijd in de geheimen van duurzame
vitaliteit. Je maakt kleine, haalbare stappen in het aanpassen van je dagelijkse
leefstijl. Je ontdekt steeds meer plezier als je levenskracht begint vrij te
komen.
Ga mee op ontdekkingsreis en verwonder je over de eenvoud waarmee je de kans
kunt vergroten op een lang leven, vol gezondheid en vitaliteit.
InLeIdIng
15

16
de Levenscode

1 c Waar haal jij je energie vandaan?
Anna (86): ‘Als ik 90 ben laat ik iemand anders peren plukken’
Anna is 86 jaar wanneer ik voor het eerst bij haar op visite kom. Ze woont nog zelf-
standig in haar kleine, knusse huisje. Binnen ruikt het naar boenwas en een mengeling
van etensgeuren. Het stoofvlees staat te pruttelen op een petroleumstelletje. ‘Mijn groenten
en kruiden haal ik uit mijn eigen tuin’, zegt ze trots. Na het tweede kopje thee krijg ik een
rondleiding door haar keurig aangelegde groentetuin. De sla en de tomaten glanzen in de
zon. Alles in de tuin ademt een sfeer van orde en harmonie. Een eindje verderop staan
enkele knoestige fruitbomen. Tegen de perenboom staat een hoge ladder. ‘Lust je er een?’
vraagt ze met een ondeugende twinkeling in haar ogen, terwijl ze naar de boom wijst. Het
is onmogelijk om te weigeren. Ik wil alles wel proeven in dit paradijs. Ieder detail op deze
plek ademt een sterk verlangen naar pure vitaliteit. Nog voordat ik antwoord kan geven,
staat Anna al met één voet op de ladder. Ik verbaas me over haar veerkracht en lenigheid.
Wanneer ze bijna boven in de perenboom is, zwaait deze vervaarlijk heen en weer. Met
één hand aan de bovenste sport, grijpt ze met de andere naar de dikste peer binnen haar
bereik. ‘Deze is voor jou bedoeld’, zegt Anna lachend. ‘Als ik 90 ben, laat ik iemand
anders peren plukken. Maar ik ga nog minstens vier jaar mee!’
Met de buit in mijn handen loop ik met Anna terug naar haar bankje in de schaduw.
‘Wat is het geheim van jouw levensenergie?’ vraag ik. Ze fronst haar voorhoofd en denkt
diep na. Ze vouwt haar anders zo rusteloze handen samen en legt ze stil in haar schoot.
‘Er zijn volgens mij verschillende redenen waarom ik zo gezond oud ben geworden’, begint
ze. ‘Ik heb altijd hard en veel gewerkt. Het was vroeger niet makkelijk om een gezin te
onderhouden, voor eten te zorgen en het huis schoon te houden. Bovendien hadden we het
1 c waar haaL jIj je energIe vandaan?
17
1

c
18
financieel niet breed, dus ging ik bij verschillende andere gezinnen poetsen om aan extra
geld te komen. Door dat vele werken was ik altijd in beweging. Verder geloof ik heel erg in
soberheid. Ik eet nooit te veel en altijd uit mijn eigen tuin. Ik heb wel eens tomaten uit de
supermarkt gegeten, maar daar zit niet meer de smaak en de levenskracht in die ik
gewend ben. Ik stop meestal met eten als ik nog een klein beetje honger heb. Ik houd ook
niet van snoep. De chocolaatjes in de kast zijn voor de kleinkinderen als ze langskomen.
Ondanks dat ik in mijn leven ook veel verdrietige dingen meemaakte, ben ik altijd optimistisch
gebleven. Ik heb gemerkt dat ik uiteindelijk door de meest verdrietige gebeurtenissen
alleen maar sterker ben geworden. Ik heb veel verloren in mijn leven, maar nog meer
gewonnen.’ Het is een ogenblik stil, alsof Anna de waarde van haar woorden echt bij mij
wil laten doordringen. ‘Ik heb in mijn leven nooit hoge verwachtingen gehad’, gaat ze verder.
‘Ik was eerder dankbaar voor alles wat ik iedere dag weer mocht ontvangen. Als ik
mijn boontjes pluk in de tuin, besef ik dat ik die van de natuur heb gekregen. Ik heb ze
alleen wat geholpen door ze af en toe een beetje water te geven.’ Anna kijkt me met haar
zachte, bruine ogen onderzoekend aan. ‘Snap je het een beetje?’ vraagt ze met een kracht
in haar stem die ik nog niet eerder hoorde. ‘Ik geloof het wel’, zeg ik enigszins overdonderd.
Op weg naar mijn auto is de peer inmiddels warm geworden in mijn hand. Ik voel een
sterk verlangen opkomen om over vier jaar bij Anna de peren te gaan plukken.
de Levenscode
c

1.1 Hoeveel energie heb jij?
Ben je benieuwd hoeveel energie jij hebt? Of er een kans is dat ook jij, net als
Anna, op je 86 ste nog peren kunt plukken? Doe dan een kleine test. Noteer in het
schema hieronder in hoeverre de stellingen op jou van toepassing zijn. De scores
onder de tabel maken duidelijk hoe het met jouw energie gesteld is.
Stelling Heel herkenbaar
(2 punten)
1 Ik ben geregeld moe.
2 Ik heb geregeld vage klachten zoals
hoofdpijn, spierpijn, slapeloosheid en
een slechte concentratie.
3 Na een maaltijd heb ik de neiging om in
slaap te vallen.
4 Ik wil van alles maar ik kom er gewoon
niet toe.
5 Ik laat me makkelijk beïnvloeden door
mijn omgeving.
6 Ik heb meestal de puf niet meer om nog
te gaan sporten.
7 Voor mijn maaltijden kies ik eerder voor
‘makkelijk’ dan voor ‘gezond’.
8 Ik vergeet om door de dag heen geregeld
een glas water te drinken.
9 Ik heb nog veel ongezonde leefgewoontes,
zoals roken, alcohol drinken en te
vet eten.
10 Ik heb veel stress in mijn leven.
Totaal
Soms
(1 punt)
Zelden
(0 punten)
0–5 punten Gefeliciteerd! Je bent goed bezig. Alle ingrediënten voor een vitaal
leven zijn bij jou aanwezig. Zorg wel dat je dagelijks bewust blijft
kiezen voor een zo hoog mogelijke levensverwachting.
6–11 punten Goed dat je dit boek leest. Het staat boordevol tips en adviezen
hoe je met een aantal kleine aanpassingen je energieniveau en
levensverwachting al aanzienlijk kunt verhogen.
12–20 punten Het is de hoogste tijd om een aantal belangrijke keuzes te maken
in je leven. Er is veel meer energie aanwezig dan je op dit moment
ervaart. Begin vandaag nog met het opvolgen van de adviezen die
je in dit boek vindt. Vraag iemand uit je omgeving om je te ondersteunen.
1 c waar haaL jIj je energIe vandaan?
19
1

c
1.2 Wat is jouw werkelijke leeftijd?
Hoe komt het toch dat we ons soms zo vergissen in de leeftijd van een ander?
Zeker in deze tijd van plastische chirurgie is het veel moeilijker om in te schatten
hou oud iemand is. Steeds meer mensen zien er aan de buitenkant jong uit, maar
zijn in werkelijkheid een stuk ouder. Mijn oma zei altijd: ‘Je bent zo jong als je je
voelt.’ Ook de wetenschap maakt onderscheid tussen de chronologische en biologische
leeftijd. Bij veel mensen zit daar een duidelijk verschil tussen. De chronologische
leeftijd wordt bepaald door de kalender. Het aantal verjaardagen dat je achter
de rug hebt, geeft deze tijd aan. Daar heb je verder geen invloed op. Het heeft
namelijk met de omlooptijd van de zon en de aarde te maken. Als je wilt weten
wat je chronologische leeftijd is, kijk dan eens op je geldige legitimatiebewijs.
Je biologische leeftijd wordt bepaald door jouw persoonlijke leefstijl. Je kunt dus
volgens je paspoort 53 jaar zijn, maar er in werkelijkheid tien jaar jonger uitzien
(ouder is ook mogelijk).
Wat krijg jij over het algemeen van je omgeving te horen? Schatten mensen jou
jonger of ouder in dan je werkelijke chronologische leeftijd?
Hoeveel brandstof zit er nog in de tank?
Wetenschappers hebben uitgevonden dat alle levende wezens, naar rato van hun
lichaamsgewicht, over eenzelfde hoeveelheid levensenergie beschikken. De Amerikaanse
onderzoeker Roy Walford zegt dat dit ongeveer 2500 kilojoules per gram
lichaamsgewicht is. Wat betekent dit nu? We krijgen met onze geboorte een
bepaalde hoeveelheid energie mee. Het is aan onszelf of we snel of langzaam door
deze voorraad heen gaan.
Een paar voorbeelden uit de dierenwereld:
~ Een leeuw in de dierentuin, die de stukken vlees voor zijn neus geworpen krijgt,
leeft gemiddeld twee(!) keer zo lang als zijn collega in de vrije natuur, die dagelijks
hard moet werken om aan zijn eten te komen.
~ Een werkbij leeft ongeveer drie maanden. In die tijd vliegt hij totdat zijn vleugels
letterlijk versleten zijn. In die korte periode raakt hij volledig door zijn
beschikbare hoeveelheid levensenergie heen. De bijenkoningin laat zich verzorgen
en leeft daardoor langer.
~ Een zeeschildpad gebruikt in de oceaan nauwelijks energie. Hij laat zich eenvoudigweg
meevoeren met de stroming. Zonder enige inspanning haalt het dier
daarmee een leeftijd van 150 jaar.
Voor mensen geldt hetzelfde: veel sporten is echt geen garantie op een langer
leven. Gemiddeld leven sporters anderhalf jaar langer dan niet-sporters. Maar
20
de Levenscode

daarvoor moeten ze in hun leven dan wel ongeveer anderhalf jaar sporten…
De meeste vitale ouderen die ik heb geïnterviewd, deden weinig aan sport maar
hadden wel een gezonde portie dagelijkse beweging!
Hoor, wie klopt daar?
Volgens de traditionele Chinese geneeskunde krijgt ieder mens een bepaalde hoeveelheid
hartslagen mee, in totaal zo’n 2800 miljoen. Deze eeuwenoude geneeswijze
zegt dat het aan ons is hoe we met die hoeveelheid hartslagen omgaan.
Dit komt overeen met de westerse wetenschap, die eenzelfde verklaring geeft aan
de hand van de hoeveelheid kilojoules per gram lichaamsgewicht.
Als je dit nu leest en je bent sporter, kun je verontrust denken: Ik doe drie keer
per week aan hardlopen en dan vliegt mijn hartslag omhoog. Ben ik daardoor
sneller door mijn ‘voorraad’ hartslagen heen? Hier komt het geruststellende antwoord:
nee. Want doordat je conditie hebt opgebouwd, is op de momenten dat je
niet sport je rusthartslag lager. Hierdoor blijft het gemiddelde aantal hartslagen
gelijk. Het gaat altijd weer om het vinden van een goed evenwicht.
Je wordt pas ziek als je gedurende langere tijd aan de ene kant iets te veel doet en
aan de andere kant iets te weinig. Iedere topsporter weet dat hij na een inspanning
een evenredige hoeveelheid ontspanning moet nemen. Na een ochtend trainen
krijgt hij een stevige massage en daarna pakt hij lekker een bubbelbad. Veel
mensen leven in de huidige westerse maatschappij met de inspanning van een
topsporter, maar nemen niet de ontspanning die nodig is om weer te herstellen.
Kijk bijvoorbeeld naar een werkende moeder met een strak gepland carrièrepad
en een jong gezinsleven. Je ziet dan veel overeenkomsten met de inspanningen
van een topsporter. Als ze daarnaast ook nog vindt dat ze er goed uit moet zien,
al haar sociale contacten moet bijhouden, haar avondstudie wil afronden en haar
partner tevreden wil houden, dan blijft er maar weinig tijd over voor een dagelijkse
massage en het bubbelbad…
Maak gebruik van je dynamo
Je kunt je leven vergelijken met de accu van een auto. Op het moment van je
geboorte krijg je een nieuwe accu mee die gevuld is met een bepaalde hoeveelheid
energie. Deze vitaliteit is nodig om jezelf in leven te houden en te regenereren.
Het gaat daarbij om het vermogen om te herstellen van ziekten en cellen op te
bouwen. Als deze accu eenmaal versleten is, gaan we dood. Dit gegeven staat voor
iedereen vast.
1 c waar haaL jIj je energIe vandaan?
21
1

c
Zoals je hierboven al kon lezen, is je manier van leven van invloed op de kwaliteit
van je accu. Het is natuurlijk van belang om zo zuinig mogelijk met die accu
om te gaan. Hiermee kun je je levensverwachting namelijk flink verhogen. Aan
de andere kant heeft iedere auto ook een dynamo, deze heeft als functie de accu
voortdurend op te laden. Onze dynamo bestaat uit een aantal factoren die van
groot belang zijn om dagelijks onze accu op te laden met nieuwe energie:
~ Het hebben van een doel: zinvol leven is de grootste kracht voor je dynamo. Als
je vol enthousiasme en bezieling je leven invulling kunt geven, dan ben je niet te
stuiten. Dit doel kan voor iedereen anders zijn. Het heeft te maken met het volledig
kunnen benutten van je talenten.
~ Het bijhouden van ondersteunende sociale contacten. Goede vrienden, betrokken
familieleden en gewaardeerde collega’s geven je de gelegenheid om emoties
te delen. Daarnaast kunnen ze je inspireren, bevestigen en waarderen.
~ Het toepassen van positieve gedachten. Wetenschappelijke onderzoeken bewijzen
iedere keer weer dat je manier van denken de vitaliteit van je immuunsysteem
beïnvloedt. Negatieve gedachten en psychische spanning veroorzaken een
verhoging van de hoeveelheid stresshormonen in je lichaam.
~ Het plannen van regelmatige herstelmomenten. Om weer nieuwe energie op te
doen, is het niet alleen van levensbelang om voldoende te slapen. Je moet ook
overdag korte microbreaks inbouwen.
~ Het doen van vitaliserende oefeningen, waarbij je veel verse zuurstof naar binnen
haalt en afvalstoffen, zoals koolzuurgas, uitademt. In het Verre Oosten zijn
ze ervan overtuigd dat je met een inademing niet alleen zuurstof binnenkrijgt,
maar ook bewust levensenergie opneemt uit de omgeving. Ze noemen dit prana,
chi of ki.
~ Het eten van volwaardige voeding, waar van nature nog veel energie in zit. Een
magnetronmaaltijd bevat misschien nog wel de noodzakelijke voedingsstoffen,
zoals vitaminen en mineralen, maar in de maaltijd zelf zit nog maar weinig
‘leven’.
In dit boek komen bovenstaande aspecten uitgebreid aan bod. Met veel plezier
leer ik je hoe je zuinig bent op je accu en optimaal gebruikmaakt van je dynamo.
Jeugdigheid komt meestal niet uit een potje
Anders dan de meeste fabrikanten je willen doen geloven, is het smeren van een
crème of zalfje niet voldoende om het afbraakproces van je lichaam volledig te
stoppen. Er is helaas meer voor nodig. Je zult een bepaalde hoeveelheid energie in
je leven moeten stoppen, om er daarna nog meer uit te kunnen halen. Je vliegwiel
moet eerst aan de gang worden geslingerd. Door het aannemen van een gezonde
leefstijl rem je het verouderingsproces van binnenuit. Als je eenmaal begrijpt
22
de Levenscode

welke factoren van invloed zijn op je vitaliteit, kun je langzaam maar zeker je
gedrag daarop aanpassen.
De natuur zelf doet niet aan energieverspilling. Dat doen alleen mensen. Als je in
balans leeft met je eigen natuur, maak je optimaal gebruik van je eigen vitaliteit.
Meer balans betekent dat je minder snel ziek wordt, sneller herstelt en veel actiever
bent. Op den duur krijg je misschien door de gebeurtenissen in je leven meer
rimpels in je gezicht, maar je ogen zullen steeds meer gaan stralen! Deze veerkracht
heb ik bij honderden oudere vitale mensen gezien. Ze waren weliswaar
gerijpt en vaak ook in hun gezicht getekend door hun ervaringen, maar hun chronologische
leeftijd was bijzonder moeilijk in te schatten.
1.2 Energie is altijd en overal in beweging
Iedere wetenschapper die zich bezighoudt met de moderne natuurkunde zal
bevestigen dat alles in trilling en dus in beweging is. Dit geldt voor de atomen en
de moleculen van levende wezens zoals mensen, dieren en planten, maar ook voor
stoffen zoals steen, metaal en hout. Zo weten we van water dat het een andere
vorm aanneemt zodra de moleculen een andere trilling krijgen. Gaan ze langzamer
trillen, dan verandert water in een vaste vorm zoals ijs. Gaan ze sneller trillen, dan
verandert het in waterdamp. Om dit veranderingsproces op gang te brengen zijn
wel invloeden van buitenaf nodig: we moeten hitte of koude toevoegen.
Wij mensen bestaan voor bijna 80% uit water. Ook wij staan voortdurend onder
invloed van onze omgeving. Zonder dat je het zelf bewust in de gaten hebt, gaan ook
jouw lichaamscellen sneller of langzamer bewegen door prikkels van buitenaf. Met
name je emoties en psychische gesteldheid zijn van grote invloed op de beweging
van je cellen. 1 Trilling is beweging en bij beweging hoort energie. Kijk maar eens
naar jonge kinderen. Zij barsten van de energie en zijn voortdurend in beweging.
Vitaliteit is een kwestie van geven en nemen
Energie is dus overal aanwezig. Binnen in ons lichaam en buiten in onze omgeving.
Hoe komt het dan dat we er niet altijd bij kunnen? Ik hoor tegenwoordig
veel mensen klagen over moeheid en futloosheid. Een van de meest gehoorde
opmerkingen is: ‘Ik heb de laatste tijd totaal geen energie meer.’ Herken jij je hierin?
Meestal is zo’n toestand van uitputting niet iets wat in een paar weken is ontstaan.
Vaak zijn er jaren aan voorafgegaan. Iedere cel in ons lichaam doet drie din-
1 Masui, Y. e.a. Do personality characteristics predict longevity? AGE Volume 28, nr. 4/dec. 2006.
1 c waar haaL jIj je energIe vandaan?
23
1

c
gen: zuurstof en voedingsstoffen opnemen, deze verwerken en vervolgens weer
als afvalstoffen loslaten. Als je geestelijk en lichamelijk ouder wordt, neemt de
trilling van je cellen af, zowel in snelheid als in intensiteit. De energiestroom zal
verder vertragen. Het gevolg is dat je lichaamscellen hun afvalstoffen niet snel
genoeg meer kwijt kunnen. Gaan deze zich eenmaal in je lichaam ophopen, dan
verloopt het verouderingsproces alleen nog maar sneller.
Wil je meer vitaliteit? Help je lichaam dan om de afvalstoffen zo snel mogelijk weg
te krijgen. Het is niet voor niets dat bijna alle grote religieuze stromingen in de
wereld jaarlijkse vastenperioden voorschrijven om het lichaam te reinigen. Zowel
in het christendom, de islam als het boeddhisme worden deze adviezen gegeven.
Veel klachten die je als lastig beschouwt, zoals hoofdpijn, griep en ontstekingen,
zijn in wezen pogingen van het lichaam om zich te ontdoen van afvalstoffen.
Je moet dus eerst ‘geven’: er moet iets uit. Dit kunnen lichamelijke afvalstoffen
zijn die zich hebben opgestapeld in je lijf, maar ook geestelijke afvalstoffen in de
vorm van emoties, irritaties of frustraties. Welke emotionele indrukken uit het
verleden zitten nog vast? Spreek ze uit, schrijf ze op of druk ze uit op een andere
creatieve manier die bij jou past. Zolang je nog een emotionele hypotheek op je
lichaam hebt waarvan je geen schuld hebt afgelost, blijft er energie weglekken.
Het is dus belangrijk zowel lichamelijk, als psychisch en emotioneel grote schoonmaak
te houden. Verderop in dit boek lees je hoe je dat op een eenvoudige en
effectieve manier voor elkaar krijgt. Zodra de ‘vuilnisbak’ leeg is, ontstaat er weer
ruimte om nieuwe energie op te nemen.
1.3 Tips voor een leven vol energie
Stilstaan is vooruitgaan
De eerste stap richting een vitaal leven is beginnen met stilstaan. Als je in hetzelfde
tempo blijft doorrennen als altijd, dan is het onmogelijk om een overzicht te
krijgen van al je energievretende activiteiten. Deze tijd voor jezelf nemen, is waarschijnlijk
lastig. De meeste mensen zitten zo vast in allerlei dagelijkse patronen
dat het lijkt of ze vacuüm verpakt zitten in hun agenda. Toch is het van levensbelang
dat je ergens een kruis zet in je wekelijkse planning. Pak een viltstift en
schrijf met dikke letters in je agenda of op de kalender: TIJD VOOR VITALITEIT.
Voor alle duidelijkheid: je krijgt door het lezen van dit boek niet méér tijd voor
je gezondheid. Tijd is voor iedereen gelijk. Je hebt om precies te zijn 168 uur per
24
de Levenscode

week. Dat zal altijd zo blijven. Het enige wat je kunt doen, is je vitaliteit PRIORI-
TEIT geven. Daarom is de start zo belangrijk. Vind jij jezelf belangrijk of waardevol
genoeg om daar tijd en aandacht aan te besteden?
Mensen hebben vaak een onbewust belang bij het volplannen van hun leven.
Sommigen blijven druk bezig omdat stilstaan bij zichzelf betekent dat ze bijvoorbeeld
herinnerd worden aan al hun gemiste kansen. Of omdat ze zich superverantwoordelijk
voelen voor alles en iedereen. Wat de reden ook is: met het lezen
van dit boek geef je al aan dat je een sterk verlangen hebt naar een gezonde leefstijl.
Als daarmee ook je levensverwachting nog toeneemt, dan is dat mooi meegenomen.
De volgende opdracht is een goed begin.
Waarvan krijg jij energie?
Koop een notitieschriftje of kladblok en verdeel de eerste bladzijde in drie kolommen. Zet
boven de eerste kolom: hier krijg ik energie van. Boven de tweede kolom schrijf je: dit kost me
energie. En boven de derde kolom komt het allebei: krijgen én kosten.
Schrijf nu in de linkerkolom een aantal activiteiten waarvan je energie krijgt: hobby’s, sport,
slapen, enzovoort. Noteer in de middelste kolom de activiteiten die je energie kosten: werk,
huishouden, gesprekken met bepaalde mensen, enzovoort. In de rechterkolom komen ten slotte
de activiteiten te staan die zowel energie kosten als energie geven: kinderen opvoeden, vrijwilligerswerk,
enzovoort.
Wat valt je op als je de bladzijde hebt ingevuld? Zijn de kolommen in balans? Bespreek dat
wat je hebt opgeschreven met iemand die belangrijk voor jou is. Wat zijn volgens hem of haar
de redenen dat je in het ene geval energie krijgt en in het andere energie inlevert?
Aan bepaalde situaties kun je niets veranderen: je moet wellicht blijven werken en
je moet voor je kinderen blijven zorgen. Maar je houding en de manier waaropje
dat doet, zijn wel te beïnvloeden. Lees vooral verder als je wilt weten hoe je met
deze energievreters kunt omgaan. Want ook de vitale ouderen die in dit boek hun
verhaal vertellen, hadden allerlei verplichtingen waar ze niet onderuit konden.
Velen hadden zelfs een bijzonder zwaar leven achter de rug. Sommigen waren
gevangengezet in concentratiekampen, anderen hadden al eigen kinderen verloren.
Toch bleken er enkele gemeenschappelijke factoren aanwezig te zijn die zorgden
voor een grote hoeveelheid vitale veerkracht. Hierdoor bleken ze in staat om
zelfs de meest extreme omstandigheden het hoofd te bieden.
Heb je bovenstaande opdracht uitgevoerd? Gefeliciteerd! Je hebt de eerste stap
gezet om jezelf echt serieus te nemen. Er zullen nog vele kleine stapjes volgen.
De oefening hierna is er zo één.
1 c waar haaL jIj je energIe vandaan?
25
1

c
In het hier en nu is geen stress
Wat me opvalt aan ‘mijn’ vitale ouderen, is dat ze hun activiteiten met heel veel
aandacht uitvoeren. Of ze nu werken in de tuin, praten met anderen of kaartspelen,
ze zijn in staat om met al hun zintuigen aanwezig te zijn bij het werk waarmee
ze op dat moment bezig zijn. Geen zorgen voor morgen, er is alleen maar
vandaag. Dit is een belangrijk geheim van vitaliteit. Want piekeren over zaken
die wellicht nooit gaan komen, slokt een enorm deel van je energievoorraad op.
Je kunt die energie besparen door een aantal malen per dag even stil te staan bij
wat je op dat moment doet. En vooral ook hoe je dat doet. De volgende oefening
helpt je hierbij. Je kunt deze zittend, staand of liggend uitvoeren. Bijvoorbeeld als
je in een vergadering zit, in de rij staat voor de kassa of even moet wachten voor
je afspraak. De oefening is bijzonder makkelijk. Het enige moeilijke is dat ze je er
weer aan herinnert hoe belangrijk het is om even stil te staan.
In het hier en nu is geen stress.
Zodra je met je gedachten in de toekomst of in het verleden bent, schep je voor
jezelf een bepaalde hoeveelheid onrust. De kunst is om onder alle omstandigheden
een omgeving voor jezelf te creëren waarin je rust kunt ervaren.
Oefening: De omgeving waarnemen
Lees rustig door, maar word je bewust van je omgeving.
26
Temperatuur
Hoe is de temperatuur op de plek waar je nu bent? Warm, koud, behaaglijk?
Licht
Is er veel of weinig licht? Hoe is de verhouding tussen natuurlijk en onnatuurlijk licht? Is het licht
te fel of gedimd?
Geluid
Hoor je harde of zachte geluiden? Natuurlijke geluiden of onnatuurlijke geluiden veroorzaakt
door machines? Zijn het regelmatige of juist plotselinge geluiden?
Geur
Ruik je prettige of onprettige geuren? Fris of muf? Zijn het natuurlijke geuren of kunstmatige?
Rustgevende of irritante geuren?
Zuurstof
Als je binnen in een ruimte bent: is er voldoende zuurstof of is het er benauwd?
de Levenscode

Afscherming
Voelt het veilig in die ruimte of kan er plotseling iemand binnenkomen. Word je bekeken of voelt
het vrij?
Ondergrond
Zit of lig je op een prettige, comfortabele ondergrond of is die hard en op den duur zelfs pijnlijk?
Belangrijk: Is er iets in je omgeving wat je NU kunt veranderen waardoor jij jezelf prettiger voelt?
Zo ja, sta dan op en doe het meteen. Zo nee, omarm in gedachten de omgeving waar je nu
bent en kom langzaam maar zeker in een gevoel van acceptatie door bewust vijf keer rustig in
en uit te ademen.
Begin met een uitademing of een zucht. Blaas even alle spanning uit je lichaam. Wacht vervolgens
tot het lichaam zelf aangeeft dat het weer zuurstof nodig heeft: de inademing komt vanzelf,
daar hoef je niets voor te doen. Je hoeft geen adem te halen, je wordt geademd.
Sta het gevoel toe dat je even niets hoeft te doen, je mag ontspannen in de houding waarin
je nu bent. Merk je wat deze oefening met je doet? Merk je dat je wat ‘zwaarder’ zit of staat?
Heb je meer of juist wat minder gedachten?
Vitaliteitsmanagement begint met het enkele malen per dag herhalen van deze
oefening. Lukt het om steeds even 90 seconden in jezelf te investeren? Even iets
langer te blijven zitten op het toilet. Even weg te kijken van het computerscherm.
Voordat je opstaat uit je stoel. Voordat je de autogordel vastklikt. Als je iemand
een hand geeft…
Het grote voordeel van deze aandachtsoefening is dat je beter bij jezelf blijft.
Je laat je minder opjagen door je omgeving. Maak er daarom een nieuwe
gewoonte van om bewust eerst iets af te ronden, voordat je aan de volgende activiteit
begint.
1.4 Kernwijsheden
Duurzame energie voor onszelf is te leren
Je persoonlijke biologische (werkelijke) leeftijd is sterk afhankelijk van je manier
van leven. Deze kan dus behoorlijk afwijken van je chronologische leeftijd, die
gebaseerd is op je geboortedatum zoals die in je paspoort staat. De ‘slijtage’ die
voor ieder mens onvermijdelijk is, is voor de ene persoon erger dan voor de andere.
Verspreid over de wereld leeft een aantal oudere vitale mensen, die een aantal
gemeenschappelijke gezonde leefstijlkenmerken vertonen. Zij leren ons hoe we
optimaal gebruik kunnen maken van onze persoonlijke levensenergie.
1 c waar haaL jIj je energIe vandaan?
27
1

c
Als je energie wilt krijgen: begin met geven
Om vitaliteit op gang te brengen, moet je eerst bij jezelf schoon schip maken. Dat
wil zeggen: je lichaam reinigen van alle opgeslagen afvalstoffen. Daarnaast is het
belangrijk om psychisch en emotioneel grote schoonmaak te houden. Welke emotionele
indrukken uit het verleden zitten nog vast? Spreek ze uit, schrijf ze op of
druk ze uit op een andere creatieve manier die bij jou past. Meer vitaliteit krijg je
niet van de ene op de andere dag. Het is een proces van vele kleine stapjes. Begin
in ieder geval met het maken van een overzicht van alles wat je nu nog energie
kost en waar je energie van krijgt.
Stilstaan is vooruitgaan
Een eerste stap op de weg naar vitaliteit is het ‘vertragen’ van je tijd. Las regelmatig
door de dag heen pauzes van 90 seconden in. Door letterlijk en figuurlijk stil
te staan bij alles wat je doet, kun je bewustere keuzes maken. Bij die keuzes staat
steeds dezelfde vraag centraal: krijg ik hier energie van of kost het me energie? Als je
bovendien met al je zintuigen aanwezig bent in het hier en nu, ervaar je geen stress.
1.5 Kijk eens recht in de spiegel
Ochtendvragen
~ Wat kan ik vandaag doen om meer energie te krijgen?
~ Welke keuzes kan ik maken om vandaag meer tijd voor mezelf te hebben?
~ Wie kan ik vandaag vragen om mij te helpen met …? (Noem een probleem waarmee je
momenteel zit.)
Avondvragen
~ Wat is het belangrijkste wat ik vandaag geleerd heb over mezelf?
~ Welk lichaamsdeel of orgaan van mezelf waardeer ik vandaag het meest?
~ Wat heb ik eventueel nu nog nodig om de dag goed af te ronden?
1.6 Aan de slag
~ Koop een notitieblok of schriftje voor het opschrijven van je ervaringen, oefeningen
en inzichten.
~ Maak deze week een afspraak met iemand die veel voor jou betekent en vraag
hem of haar om samen met jou je ‘kolommenbalans’ te bespreken.
~ Zoek een vitale bejaarde en vraag naar zijn of haar ‘geheim’ als het gaat over
vitaliteit.
Veel plezier!
28
de Levenscode