Untitled - Schrijverij-Drenthe

kwam ’s nachts met een stel vrienden terug, in de spertijd. Ze dachten dat de moffen
dan wel sliepen. Dat deden ze ook wel, maar sommige Nederlanders namen
het graag over. Berend en zijn vrienden werden gewaarschuwd voor een aantal
bejaarde mannen uit Ruinen. Die waren bij de landwacht en droegen een geweer op
de rug. Op de fiets patrouilleerden ze en zo werd menigeen verraden. De oplossing
was, dat Berend maar moest blijven slapen bij Thijsje, hij kon wel bij haar broer in
de bedstee. Nou, dat schoot in het verkeerde keelgat bij vader en moeder. Het was
de kat op het spek binden. Maar… Berend bleef wel en ’s morgens vroeg kwam hij
dan weer thuis.
Dwingeler markt
De verdeeldheid onder de mensen was ook goed te zien aan de mogelijkheden tot
ontspanning voor de jongelui. Voor de jeugd die aan de verkeerde kant stond was
er genoeg te doen, die hadden veel bijeenkomsten. Maar aan de goede kant werd
het armoe troef. De Dwingeler markt kon nog net doorgaan, zij het wel beperkt in
snoep, oliebollen en viskramen.
Ook de kermis stelde niks meer voor. Alleen de cafés waren overdag nog open en ’s
avonds kon je er voor een dansje terecht tot acht uur. Vader zat er aan z’n borreltje
met vrienden. Als kinderen keek je dan wel eens naar binnen. De deur stond altijd
open en je hoorde wel eens wat, want met een borreltje op was het goed zingen. Ik
herinner mij een lied dat als volgt ging:
“O, kleine herdersjongen
Waar ben jij toch aan begonnen
Met je mitrailleurs en bommen
Kan je lekker niet in Nederland kommen”
Op de brink in Dwingeloo was een “brandkoele” om water uit te kunnen putten
bij een brand. De mannen in het café hadden er, na de nodige borrels, een andere
bestemming voor bedacht. Ze wilden alle NSB’ers er in verzuipen, dan waren ze
daar maar vanaf. Opgeruimd staat netjes. Mijn moeder werd op een of andere manier
ingelicht over de plannen en ik moest op mijn fietsje vader ophalen, want deze
plannen stonden moeder niet aan. Met de oudsten was vader beslist in discussie
gegaan. Daarom stuurde moeder mij. Ze had een list bedacht. Ik moest vertellen
dat de paarden waren uitgebroken en in het haverland van de buurman liepen te
vreten. Dat kon gevaarlijk worden, omdat ze er zich letterlijk aan dood konden
vreten. Met trillende benen ging ik het café binnen, maar het lukte mij gelukkig wel
om vader mee naar huis te lokken, terwijl veldwachter Dolfing op wacht stond om
een oogje in het zeil te houden.
Tegen de mannen zei vader: “Blijf rustig hier, ik kom zo terug en dan gaat het gebeuren.
Dan gaan ze er allemaal aan.” Eenmaal thuis wilde hij onmiddellijk door
naar de paarden, maar moeder vroeg of hij niet eerst een boterham wou eten. Aan
tafel kreeg vader het door. “O donders wiefie,” zei hij, “ik ben gefopt. Maar het is
wel beter zo.” Buurman Dekker, ook van de goede partij, kwam langs uit de kroeg.
Hij vertelde dat het niet door ging, want de laffe landverraders waren inmiddels al
naar huis.
In oorlogstijd gaat de natuur gewoon zijn gang. Zo ook de beroemde bloei van
de krentenbossen in het Westeinde. Van heinde en ver kwam men de witte pracht
bezien, vooral de jeugd. Mijn zus Anna ontmoette bij dit gebeuren Jan Hofstee. Ze
scharrelde wel eens wat met jongens van dichtbij, maar vond daarbij niet de ware.
Jan kwam uit Wapserveen, hij mocht echter niet in Dwingeloo blijven slapen. Hij
moest dan maar niet zo laat komen of anders wachten tot de volgende ochtend.
Later hoorde vader dat een broer en zus van Jan “fout” waren en dat zijn vader ook
wel van de Duitsers wilde profiteren. Dat besprak hij natuurlijk wel met Anna. Een
gewaarschuwd mens telt immers voor twee!
Op een ochtend deed mijn vader de baanderdeur van het slot en zag iemand op de
melkkar in de schuur zitten. Het was Bertus die heimwee had gekregen en in het
donker, samen met een vriend, op goed geluk langs talloze achteraf weggetjes op
huis aan was gefietst. Ze hadden zelfs in een sloot geschuild voor vliegtuigen en
een patrouille soldaten. Moeder was eerst dolgelukkig maar realiseerde zich al snel
dat de terugkomst erg gevaarlijk was. Nog een onderduiker erbij. “Als ze je komen
halen ben ik weg”, zei ze.
20 1940 - 1945 Kind in oorlogstijd 1940 - 1945 Kind in oorlogstijd 21